Falsifikimi i kujtesës: Historia si mjet i propagandës komuniste
Nga: Anna Zofia Cichocka, historiane
Përktheu: Agron Shala
QĂ« nĂ« momentin kur bolshevikĂ«t morĂ«n pushtetin nĂ« Rusi nĂ« vitin 1917, historia â si shkencĂ« e sĂ« kaluarĂ«s â u shkatĂ«rrua. Ajo u shndĂ«rrua nĂ« njĂ« mjet politik, tĂ«rĂ«sisht tĂ« kontrolluar nga autoritetet komuniste dhe nĂ« njĂ« vegĂ«l tĂ« propagandĂ«s komuniste. Historia iu nĂ«nshtrua plotĂ«sisht ideologjisĂ« marksist-leniniste dhe ishte Partia Komuniste ajo qĂ« vendoste gjithmonĂ« se cili interpretim i kĂ«saj ideologjie ishte i saktĂ«. Kjo krijoi mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« manipuluar dhe rishkruar vazhdimisht historinĂ«, sipas nevojave dhe ndjesive politike tĂ« regjimit sovjetik dhe nĂ« çdo moment tĂ« caktuar. Rezultati ishte njĂ« manipulim dhe falsifikim masiv i sĂ« kaluarĂ«s.
Ideologjia marksist-leniniste pĂ«rcaktonte se forca lĂ«vizĂ«se e historisĂ« ishte lufta e klasave qĂ« pĂ«rbĂ«nte njĂ« marshim tĂ« pandalshĂ«m drejt fitores sĂ« pashmangshme dhe globale tĂ« komunizmit. Teza e pashmangshmĂ«risĂ« legjitimonte shtetin e parĂ« komunist, krijimi i tĂ« cilit paraqitej si njĂ« pikĂ« kthese nĂ« historinĂ« e njerĂ«zimit. Ajo gjithashtu shĂ«rbente pĂ«r tĂ« justifikuar politikat kriminale tĂ« bolshevikĂ«ve nĂ« Rusi dhe nĂ« territoret e pushtuara prej tyre. Grushti i shtetit me tĂ« cilin bolshevikĂ«t pĂ«rmbysĂ«n nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive RepublikĂ«n e sapokrijuar Ruse â e dalĂ« nga rrĂ«nojat e regjimit carist â paraqitej si âRevolucioni i madh socialist i tetoritâ i masave punĂ«tore kundĂ«r shfrytĂ«zuesve.
BolshevikĂ«t fabrikuan versionin e tyre tĂ« historisĂ« kombĂ«tare dhe asaj botĂ«rore. Ata zgjidhnin prej saj vetĂ«m ato ngjarje apo figura qĂ« shĂ«rbenin pĂ«r tĂ« justifikuar vazhdimĂ«sinĂ« e njĂ« procesi njĂ«drejtimĂ«sh historik. Ngjarjet dhe figurat qĂ« kishin (sipas interpretimit bolshevik) karakter revolucionar dhe qĂ« pĂ«rfaqĂ«sonin âprogresinâ nĂ« etapa tĂ« ndryshme tĂ« historisĂ«, paraqiteshin nĂ« mĂ«nyrĂ« pozitive: nga Lufta e GladiatorĂ«ve deri te Revolucioni Francez, nga Spartaku deri te pararendĂ«sit e shekullit XIX tĂ« komunizmit.
Lexo po ashtu: Totalitarizmi dhe virtyti i gënjeshtrës
Nga tradita ruse, pĂ«rzgjidheshin ata qĂ« kishin luftuar kundĂ«r autokracisĂ« cariste, si dekabristĂ«t apo AleksandĂ«r Herzeni. NĂ« thelb, nĂ« propagandĂ«n sovjetike BRSS-ja pĂ«rfaqĂ«sonte vetĂ« progresin â qĂ« do tĂ« thotĂ« se gjithçka qĂ« i shĂ«rbente interesave tĂ« tij ishte progresive, dhe gjithçka qĂ« e kundĂ«rshtonte ishte reaksionare.
KĂ«to parime ndiqeshin pĂ«rmes eliminimit tĂ« pĂ«rmbajtjes sĂ« âpasaktĂ«â â qĂ« nga botimet historike e deri te tekstet shkollore. Pati edhe zĂ«vendĂ«sime tĂ« emrave tĂ« rrugĂ«ve. Si pjesĂ« e planit tĂ« Leninit pĂ«r propagandĂ«n monumentale, u shkatĂ«rruan monumentet e heronjve para-revolucionarĂ« dhe u zĂ«vendĂ«suan me tĂ« rinjtĂ« qĂ« pĂ«rkujtonin ngjarjet e lidhura me ârevolucioninâ. KĂ«to ishin shpesh karikatura, tĂ« ndĂ«rtuara me shpejtĂ«si dhe tĂ« lehta pĂ«r tâu çmontuar nĂ«se heronjtĂ« e rinj binin nga piedestali. Kjo ishte, nĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ«, njĂ« simbolikĂ« e politikĂ«s historike tĂ« bolshevikĂ«ve.
Kalendari i festave zyrtare u ndryshua pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« nĂ« pah ngjarjet e lidhura me grushtin e shtetit bolshevik. PĂ«r njĂ« kohĂ«, historia â si lĂ«ndĂ« â u zhduk nga shkollat. Kjo skemĂ« u kopjua mĂ« pas edhe nĂ« vendet e tjera komuniste, pĂ«rfshirĂ« vendet e nĂ«nshtruara nga BRSS-ja.
Edhe historia e vetĂ« PartisĂ« Komuniste u manipulua. Pas vdekjes sĂ« Leninit, Josif Stalini eliminoi kundĂ«rshtarĂ«t dhe mori kontrollin e plotĂ« tĂ« shtetit sovjetik. KundĂ«rshtarĂ«t e tillĂ« u zhdukĂ«n nga librat e historisĂ« sĂ« PartisĂ«. PropagandistĂ«t dhe historianĂ«t e frikĂ«suar mezi arrinin tĂ« mbanin ritmin me ndryshimet. QĂ« nga vitet â30 tĂ« shekullit XX e tutje, ishte vetĂ« Stalini ai qĂ« diktonte versionin âe saktĂ«â tĂ« historisĂ« sĂ« PartisĂ« Komuniste tĂ« Bashkimit Sovjetik (bolshevikĂ«ve), e cila nuk ishte mĂ« njĂ« parti âleninisteâ, por njĂ« parti âleniniste-stalinisteâ. Me rritjen e kultit tĂ« individit nĂ« BRSS, roli i Stalinit nĂ« Revolucion u ekzagjerua gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«.
Stalini gjithashtu u lavdĂ«rua si pasardhĂ«si i despotĂ«ve qĂ« kishin ndĂ«rtuar fuqinĂ« e perandorisĂ« ruse nĂ« tĂ« kaluarĂ«n: Ivani i TmerrshĂ«m, Pjetri i Madh dhe Katerina e Madhe. NĂ« vitet â30 tĂ« shekullit XX, nĂ« propagandĂ«n dhe kulturĂ«n sovjetike u shfaq njĂ« nacionalizĂ«m rus nĂ« rritje. Doli se edhe carĂ«t mund tĂ« ishin âreaksionarĂ«â ose âprogresistĂ«â, pĂ«r aq kohĂ« sa i shĂ«rbenin fuqisĂ« sĂ« shtetit dhe pĂ«rfaqĂ«sonin pĂ«rfitimet e autokracisĂ«. Burimet e krenarisĂ« kombĂ«tare u kĂ«rkuan nĂ« historinĂ« e RusisĂ« para-revolucionare. Motivi i njĂ« âRusie tĂ« fortĂ«â u paraqit nĂ« fjalimet e Stalinit. Patriotizmi sovjetik dhe ai rus u bĂ«nĂ« njĂ«.
Historia e Partisë Komuniste e Bashkimit Sovjetik (bolshevikëve) u botua në vitin 1938. Ajo synonte të përfundonte një herë e përgjithmonë të gjitha debatet rreth historisë së Partisë, si dhe të çështjeve të tjera historike. Autorësia e veprës anonime, me kalimin e kohës iu atribuua Stalinit i cili e emëroi veten si historiani më i shquar.
Kjo e ashtuquajtur âbibĂ«l e stalinizmitâ, plot me gĂ«njeshtra dhe maskime, pĂ«rcaktonte nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« prerĂ« versionin e vetĂ«m âtĂ« ligjshĂ«mâ tĂ« sĂ« kaluarĂ«s. U bĂ« teksti i detyrueshĂ«m shkollor, si pĂ«r qytetarĂ«t e BRSS-sĂ« ashtu edhe pĂ«r vendet e tjera tĂ« nĂ«nshtruara prej tij nĂ« vitet qĂ« do tĂ« pasonin. GjatĂ« kĂ«saj periudhe, ajo kishte mbi 300 botime, u pĂ«rkthye nĂ« mĂ« shumĂ« se 60 gjuhĂ« dhe pati njĂ« tirazh prej mbi 40 milionĂ« kopjesh. Kursi i shkurtĂ«r paraqiste njĂ« skemĂ« tĂ« thjeshtuar tĂ« zhvillimit botĂ«ror, e cila reduktohej nĂ« njĂ« varg formacionesh: shoqĂ«ria primitive, skllavĂ«ria, feudalizmi, kapitalizmi dhe socializmi. Kjo ishte mĂ«nyra e vetme se si duhej tĂ« pĂ«rshkruhej historia â madje edhe nĂ« ato vende ku formacionet e tilla nuk kishin ekzistuar kurrĂ«. Ai vendoste kultin e Vladimir Leninit dhe dishepullit tĂ« tij mĂ« tĂ« devotshĂ«m, Stalinit, si udhĂ«heqĂ«sit gjenialĂ« dhe tĂ« pagabueshĂ«m tĂ« PartisĂ« Komuniste, duke ekzagjeruar rolin e Stalinit nĂ« organizimin e PartisĂ« Bolshevike, Revolucionin e Tetorit dhe shtetin sovjetik.
NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, drejtuesit realĂ« tĂ« revolucionit ose injoroheshin, ose pĂ«rshkruheshin si tradhtarĂ«. Prej atĂ«herĂ«, historianĂ«t ishin tĂ« detyruar tĂ« citojnĂ« tĂ« gjitha kĂ«to âzbulimeâ. Faktet e bazuara nĂ« dokumente nuk kishin mĂ« rĂ«ndĂ«si, dhe arkivat pĂ«rfunduan gjithsesi nĂ«n kontrollin e policisĂ« politike. Ădo largim nga interpretimi zyrtar rrezikonte represion. Historia pĂ«rfundimisht u nacionalizua. Filozofi i shquar, Leszek KoĆakowski, e quajti kĂ«tĂ« ânjĂ« tekst tĂ« pĂ«rsosur tĂ« kujtesĂ«s sĂ« falsifikuarâ, pĂ«rmes sĂ« cilĂ«s âpartia duhej tĂ« ushtronte pushtet mbi mendjet dhe tĂ« shkatĂ«rronte si mendimin kritik, ashtu edhe kujtesĂ«n shoqĂ«rore pĂ«r tĂ« kaluarĂ«n e vetâ.
Pas nënshkrimit të Paktit Molotov-Ribentrop me Gjermaninë Naziste në vitin 1939, propaganda ofroi argumente historike për ta justifikuar atë. Gjithashtu, e gjithë përmbajtja anti-gjermane u zhduk gjithashtu nga botimet historike. Gjermania u paraqit si djep i marksizmit, dhe krahasimet e Hitlerit me Napoleonin u ndaluan.
Sulmi i Rajhut tĂ« TretĂ« ndaj Bashkimit Sovjetik nĂ« vitin 1941 u pasua nga njĂ« kthesĂ« tjetĂ«r nĂ« propagandĂ«n sovjetike. Ideologjia marksiste u zbeh nĂ« favor tĂ« temave kombĂ«tare dhe patriotike. Sloganet komuniste rezultuan tĂ« padobishme pĂ«r tĂ« nxitur ndjenjĂ«n e identifikimit me atdheun dhe gatishmĂ«rinĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« sakrifica. Lufta kundĂ«r Hitlerit u pĂ«rshkrua si âLufta e madhe patriotikeâ, njĂ« referencĂ« ndaj traditĂ«s sĂ« mbrojtjes kundĂ«r pushtimit tĂ« Napoleonit nĂ« vitin 1812. NĂ« fjalimet e tij, Stalini pĂ«rmendte komandantĂ« tĂ« mĂ«dhenj: AleksandĂ«r Nevskin, Dmitri Donskoin, AleksandĂ«r Suvorovin dhe Mihail Kutuzovin.
U krijuan urdhra qĂ« i referoheshin faqeve tĂ« lavdishme tĂ« historisĂ« ushtarake tĂ« perandorisĂ«, duke theksuar kĂ«shtu vazhdimĂ«sinĂ« midis forcave tĂ« armatosura historike tĂ« RusisĂ« dhe UshtrisĂ« sĂ« Kuqe tĂ« kohĂ«s. U vu nĂ« dukje roli i fesĂ« ortodokse nĂ« historinĂ« e kombit dhe tĂ« shtetit, si rezultat i njĂ« ndryshimi taktik tĂ« qĂ«ndrimit ndaj KishĂ«s Ortodokse. Shteti i financoi bujarisht filmat historikĂ«. Filmi i Ajzenshtajnit, AleksandĂ«r Nevski, i cili ishte hequr nga ekranet pas Paktit me Hitlerin pĂ«r shkak tĂ« temave âanti-gjermaneâ, u shfaq sĂ«rish. VetĂ« Stalini e hoqi nga skenari skenĂ«n e vdekjes sĂ« Aleksandrit, duke thĂ«nĂ«: âNjĂ« princ kaq i mirĂ« nuk mund tĂ« vdesĂ«â!
Propaganda sovjetike falsifikoi pĂ«r vite tĂ« tĂ«ra pamjen e LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore. Pushtimi sovjetik i PolonisĂ« nĂ« vitin 1939 u pĂ«rshkrua si âçlirimi i popujve vĂ«llazĂ«rorĂ«â, ndĂ«rsa aneksimi i shteteve baltike nĂ« vitin 1940, si âfitorja e revolucionit socialistâ dhe âdrejtĂ«si historikeâ. Sipas propagandĂ«s sovjetike, Lufta e DytĂ« BotĂ«rore zgjati nga viti 1941 deri nĂ« vitin 1945, duke shmangur tĂ« vĂ«rtetĂ«n e papĂ«rshtatshme tĂ« aleancĂ«s me Hitlerin.
Nuk u përmendën represionet sovjetike në territoret e pushtuara nga BRSS-ja, si deportimet në thellësi të BRSS-së të estonezëve, finlandezëve, lituanezëve, letonezëve, polakëve, rumunëve, ukrainasve, hebrenjve dhe të tjerëve, si dhe rrethanat që lidhen me Masakrën e Katinit të vitit 1940 e cila iu atribuua gjermanëve. Edhe ndihma materiale e Perëndimit për BRSS-në, gjatë luftës, ishte një temë e ndaluar.
Pas fitores nĂ« LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore, shovinizmi i madh rus dhe kulti i Stalinit si âudhĂ«heqĂ«si gjenialâ, arritĂ«n kulmin dhe pĂ«rmasat e karikaturĂ«s. Propaganda sovjetike e ndĂ«rthurte kĂ«tĂ« me marksizmin, duke krijuar njĂ« lloj pĂ«rzierjeje hibride. NjĂ« nga shfaqjet e kĂ«tij fenomeni ishte pretendimi se tĂ« gjitha shpikjet kryesore nĂ« historinĂ« e teknologjisĂ« ishin vepĂ«r e rusĂ«ve.
Kjo tezĂ« pasqyrohej nĂ« zĂ«rat e EnciklopedisĂ« sĂ« madhe sovjetike, e botuar pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« vitin 1949. Mohimi i kĂ«tyre âtĂ« vĂ«rtetaveâ stigmatohej si shenjĂ« e âkozmopolitizmitâ dhe poshtĂ«rim ndaj PerĂ«ndimit. Antisemitizmi ishte gjithashtu njĂ« veçori e propagandĂ«s sĂ« kohĂ«s, pasojĂ« e sĂ« cilĂ«s ishte heshtja rreth Holokaustit.
Pas vdekjes sĂ« Stalinit nĂ« vitin 1953, u bĂ« sĂ«rish e qartĂ« ajo qĂ« historiani i parĂ« marksist rus, Mihail Pokrovski, kishte thĂ«nĂ«: âHistoria Ă«shtĂ« politikĂ« e projektuar mbrapshtâ. NĂ« vitin 1956 u mbajt Kongresi i XX i PartisĂ« Komuniste tĂ« Bashkimit Sovjetik. UdhĂ«heqĂ«si i ri, Nikita Hrushovi, mbajti njĂ« fjalim, âMbi kultin e individit dhe pasojat e tijâ, nĂ« njĂ« seancĂ« tĂ« mbyllur.
Ai e dënoi Stalinin për ndërtimin e kultit ndaj vetes, si edhe për represionet ndaj anëtarëve të partisë (ndërsa viktimat e tjera të krimeve masive u anashkaluan), për deportimet e popujve dhe për gabimet e bëra gjatë Luftës së Dytë Botërore, përfshirë besimin ndaj Hitlerit. Që nga ai moment, fitorja në Luftën e Dytë Botërore filloi të paraqitej në propagandë si rezultat i përpjekjes kolektive të popullit dhe ushtrisë, dhe si meritë e komandantëve të cilët tani riktheheshin në vlerë.
Kjo çoi në botimin e shumë kujtimeve të komandantëve të Ushtrisë së Kuqe, si Ivan Konev dhe Georgij Zhukov. Hrushovi kritikoi Kursin e shkurtër, duke vënë në pikëpyetje mënyrën si paraqitej Stalini në këtë vepër. Ai theksoi nevojën për një tekst të ri marksist për shkolla, të bazuar në fakte, për historinë e Partisë dhe për një rikthim te parimet leniniste. Si pasojë, u rehabilituan shumë aktivistë të Partisë të përjashtuar nga Stalini.
Duke fajĂ«suar Stalinin, Hrushovi e lau veten dhe bashkĂ«punĂ«torĂ«t e tjerĂ« tĂ« tiranit, duke i çliruar nga pĂ«rgjegjĂ«sia pĂ«r krimet nĂ« tĂ« cilat kishin marrĂ« pjesĂ«. GĂ«njeshtrat historike shĂ«rbyen si njĂ« mjet nĂ« luftĂ«n pĂ«r pushtet dhe garantonin vazhdimĂ«sinĂ« e sistemit. NĂ« kĂ«tĂ« version, despoti ishte fajtor, ndĂ«rsa vetĂ« sistemi mbetej nĂ« thelb i drejtĂ«. Autoriteti i Stalinit paraqitej si njĂ« devijim i pĂ«rkohshĂ«m nga komunizmi i cili, sipas Hrushovit, duhej tĂ« kthehej nĂ« shinat e duhura â me vetĂ« atĂ« si pasuesin e vĂ«rtetĂ« tĂ« Leninit.
I njĂ«jti mekanizĂ«m u pĂ«rdor mĂ« pas nga pasardhĂ«sit e tjerĂ« tĂ« udhĂ«heqjes sovjetike, dhe teza se partia dhe populli nuk kishin dijeni pĂ«r abuzimet e Stalinit me pushtetin, mbeti nĂ« fuqi deri nĂ« fundin e ekzistencĂ«s sĂ« BRSS-sĂ«. Ky manipulim çon nĂ« tezĂ«n e rreme se stalinizmi nuk mund tĂ« barazohet me njĂ« sistem komunist qĂ« nĂ« thelb Ă«shtĂ« legjitim. Kritika ndaj Stalinit vazhdoi edhe gjatĂ« Kongresit tĂ« XXII tĂ« PartisĂ« nĂ« vitin 1961. As epoka e Hrushovit nuk ishte pa gjurmĂ« tĂ« kultit tĂ« individit. Tani ishte vetĂ« Hrushovi ai qĂ« paraqitej si pasardhĂ«si i vetĂ«m legjitim i Leninit. Tekstet e reja shkollore e ekzagjeronin rolin e tij nĂ« ârevolucioninâ bolshevik, nĂ« luftĂ« dhe nĂ« periudhĂ«n pas saj.
PasardhĂ«si i Hrushovit, Leonid Brezhnevi, gjithashtu ndĂ«rtoi njĂ« kult rreth vetes. NdĂ«r tĂ« tjera, u ekzagjerua roli i tij nĂ« âLuftĂ«n e madhe patriotikeâ. Episodi i vogĂ«l i pjesĂ«marrjes sĂ« tij nĂ« luftĂ« filloi tĂ« pĂ«rshkruhej gjerĂ«sisht dhe tĂ« lavdĂ«rohej nĂ« poezi dhe kĂ«ngĂ«. Brezhnevi vuante nga barra e urdhrave. Kjo bĂ«nte pjesĂ« nĂ« njĂ« politikĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« mitologjizimit tĂ« mĂ«tejshĂ«m tĂ« luftĂ«s sĂ« viteve 1941-1945 dhe idealizimit tĂ« UshtrisĂ« sĂ« Kuqe nĂ« histori, art dhe hapĂ«sirĂ«n publike. Kujtesa e luftĂ«s ishte njĂ« element i rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« edukimin e brezit tĂ« ri gjatĂ« kĂ«saj periudhe. Festimet e DitĂ«s sĂ« Fitores mĂ« 9 maj, tĂ« rikthyera nĂ« vitin 1965, u bĂ«nĂ« festa e dytĂ« mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme publike pas pĂ«rvjetorit tĂ« revolucionit. Nga viti 1967 filloi rehabilitimi gradual dhe i pjesshĂ«m i Stalinit.
Mihail Gorbaçovi, udhĂ«heqĂ«si i fundit i BRSS-sĂ« qĂ« erdhi nĂ« pushtet nĂ« vitin 1985, nĂ« thelb mbrojti shumĂ« nga gĂ«njeshtrat e propagandĂ«s komuniste. Ai e pĂ«rshkroi ârevolucioninâ bolshevik si njĂ« zgjedhje tĂ« lirĂ« tĂ« popullit. Duke promovuar sloganin e âkthimit te leninizmiâ, ai foli pĂ«r karakterin e keq tĂ« Stalinit dhe pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e tij pĂ«r pĂ«rndjekjen e komunistĂ«ve. Kolektivizimin e justifikoi si tĂ« domosdoshĂ«m dhe nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritur e minimizoi numrin e viktimave. Ai mbrojti aleancĂ«n e BRSS-sĂ« me Hitlerin, si dhe ndĂ«rhyrjen sovjetike nĂ« vendet e bllokut lindor. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, politika e âglasnostitâ (hapjes) qĂ« ai shpalli, krijoi kushtet pĂ«r njĂ« proces shoqĂ«ror nga poshtĂ« pĂ«r tĂ« plotĂ«suar âzonat boshâ tĂ« historisĂ«.
GĂ«njeshtrat ishin njĂ« nga themelet kryesore tĂ« sistemit komunist. Manipulimi i historisĂ« shĂ«rbente pĂ«r tĂ« ruajtur pushtetin e elitave sunduese. Shpesh, ai merrte forma primitive. Simbolike Ă«shtĂ«, pĂ«r shembull, âzhdukjaâ e shefit tĂ« NKVD-sĂ«, Nikolai Jezhov, nga njĂ« fotografi e vitit 1937 me Stalinin pasi ky i fundit nuk e pĂ«lqeu mĂ«, apo fshirja e faqes sĂ« EnciklopedisĂ« sĂ« madhe sovjetike qĂ« kishte emrin dhe portretin e Lavrenti Berias, kreut tĂ« policisĂ« politike, dhe zĂ«vendĂ«simi i saj me njĂ« hyrje tĂ« titulluar âDeti i Beringutâ â pas ekzekutimit tĂ« tij nĂ« vitin 1953.
Autoritetet komuniste organizuan gjithashtu fushata tĂ« gjera dhe cinike propagandistike, duke pĂ«rfshirĂ« gjithĂ« aparatin shtetĂ«ror. PĂ«r shembull, kur nĂ« vitin 1990 BRSS-ja mĂ« nĂ« fund e pranoi MasakrĂ«n e Katinit, Gorbaçovi njĂ«kohĂ«sisht urdhĂ«roi krijimin e njĂ« kundĂ«rpeshe propagandistike ndaj krimeve sovjetike kundĂ«r qytetarĂ«ve polakĂ«. Si kundĂ«rpeshĂ« do tĂ« shĂ«rbenin vrasjet e supozuara tĂ« ushtarĂ«ve sovjetikĂ« gjatĂ« LuftĂ«s Polako-Bolshevike (1919-1921). Jo vetĂ«m deri para kolapsit tĂ« Bashkimit Sovjetik, por edhe nĂ« RusinĂ« e sotme historia mbeti â dhe vazhdon tĂ« mbetet â njĂ« mjet i dobishĂ«m politik. Disa nga kĂ«to falsifikime pĂ«rsĂ«riten ende nĂ« Rusi dhe janĂ« pjesĂ« e politikĂ«s sĂ« saj historike. /Telegrafi/
The post Falsifikimi i kujtesës: Historia si mjet i propagandës komuniste appeared first on Telegrafi.