Më 20 janar Donald Trump do të bëjë betimin si president i 47-të i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, duke u rikthyer në Shtëpinë e Bardhë për një mandat të ri, 4 vite pasi humbi zgjedhjet përballë Joe Biden.
Rikthimi i Trump nuk është vetëm një interes i brendshëm amerikan, por ka krijuar pritshmëri të ndryshme në çdo cep të botës, për rëndësinë e rolit që kanë SHBA-të në arenën ndërkombëtare, por jo pak dhe për shkak të profilit atipik dhe gjuhës politike që përdor presidenti republikan.
Analistët ndërkombëtarë kanë nisur të bëjnë parashikimet për ndikimin e presidencës së tij që nga Lindja e Mesme, konfliktet ushtarake në Ukrainë e Gaza, apo të ngrenë pikëpyetje për të ardhmen e aleancës së NATO-s e marrëdhënieve të SHBA-ve me Bashkimin Europian.
Edhe pse retorika politike e Trump ka ngjallur shpresat tek forcat politike të djathta konservatore në Europë e më gjërë, fitorja e tij në Tiranë u prit njësoj me entuziazëm si nga opozita që identifikohet me ideologjinë konservatore ashtu dhe nga e majta në pushtet.
GjatĂ« administratĂ«s sĂ« Joe Biden, kreu i opozitĂ«s Sali Berisha u shpall ânon grataâ nga Departamenti Amerikan i Shtetit ndĂ«rsa pritet tĂ« dalĂ« para gjykatĂ«s me akuzĂ«n e korrupsionit, por partia e tij shpreson se me administratĂ«n e re do tĂ« revokohet ânon grataâ.
Nga ana tjetër edhe kryeministri Edi Rama, një ish-kritik publik i Trump, e sheh veten si partner të përshtatshëm për administratën e re. Ndërkohë qeveria e tij po i hap udhën planeve të dhëndrit të Trump, Jared Kushner, për ndërtimin e resorteve turistike ishullin e Sazanit dhe zonën e Zvërnecit në Shqipëri.
A do të ndryshojë qasja ndaj politikës shqiptare?!
Njohësit e marrëdhënieve ndërkombëtare ndahen në parashikimet për ndikimin e drejtpërdrejte që mund të ketë administrata e re amerikane në politikën shqiptare, por bashkohen në pikën që Shqipëria duhet të ruajë marrëdhëniet e mira që ka me SHBA-të dhe të synojë forcimin e tyre me administratën e Trump.
Ditmir Bushati, ish-ministër i Jashtëm nën qeverisjen e socialistëve, thotë se për Shqipërinë partneriteti strategjik me SHBA-të është i pazëvendësueshëm pavarësisht ndryshimeve politike.
âAjo çka dimĂ« nga eksperienca e shkuar jo domosdoshmĂ«rish mund tĂ« shĂ«rbejĂ« si udhĂ«rrĂ«fyes pĂ«r katĂ«r vitet e ardhshme, pasi rikthimi i Trump nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« Ă«shtĂ« konfirmim i njĂ« botĂ«kuptimi tĂ« ndryshĂ«m nga ai qĂ« jemi mĂ«suar qĂ« prej rĂ«nies sĂ« Murit tĂ« Berlinitâ- i tha ai BIRN-it duke shtuar se âpavarĂ«sisht qasjeve tĂ« ndryshme, SHBA-tĂ« do tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« luajnĂ« njĂ« rol tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« çështjet e sigurisĂ« dhe sundimit tĂ« sĂ« drejtĂ«s nĂ« ShqipĂ«riâ.
Dashamir Shehi, kryetar i Partisë Lëvizja për Zhvillim Kombëtar, mendon se administrata e re do jetë vazhdimësi e politikës amerikane. Ajo që duhet të ndryshojë, sugjeron ai, është qasja e vendit tonë për të përdorur marrëdhënien e mirë afatgjatë me këtë administratë për të ndikuar në çështjen e Kosovës.
âRaporti duhet tĂ« jetĂ« afatgjatĂ« dhe konstruktiv i bazuar mbi parime tĂ« tjetra, jo mbi probleme lokale apo halle personale, por mbi perspektivĂ«n afatgjatĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s nĂ« Ballkanâ- thotĂ« Shehi.
NdĂ«rsa nĂ« arenĂ«n e brendshme marrĂ«dhĂ«nia me SHBA-nĂ« po keqpĂ«rdoret nga politika shqiptare, sipas tij. âRama e pĂ«rdor pĂ«r strategji elektorale duke i dhĂ«nĂ« Sazanin me tregu se e kemi mirĂ« me AmerikĂ«n, ndĂ«rsa pala tjetĂ«r ecĂ«n me iluzionin e rremĂ« se se ata (administrata e re) janĂ« miqtĂ« tanĂ«â.
Por, Edit Harxhi, ish zëvendësministre e Jashtme në qeverisjen e Berishës beson se ndryshimi i kursit politik në Shtëpinë e Bardhë do të ndihet dhe në Shqipëri në favor të opozitës.
âJam e sigurt qĂ« kjo do tĂ« ndikojĂ« shumĂ« nĂ« klimĂ«n politike nĂ« ShqipĂ«ri por do tĂ« ndikojĂ« edhe nĂ« klimĂ«n aktuale pĂ«rsa i pĂ«rket raportit midis tĂ« ashtuquajturĂ«s drejtĂ«si e re, e cila Ă«shtĂ« pĂ«rpunuar nga zyrat e Xhorxh Sorosit nĂ« ShqipĂ«ri dhe natyrisht mbĂ«shtetur fuqimisht nga Edi Rama pĂ«r qĂ«llimet e tij personaleâŠâ- i tha ajo BIRN-it. Sipas Harxhit ndikimi nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« do tĂ« lidhet me âdosjet tĂ« cilat janĂ« nĂ« departamentin amerikan tĂ« drejtĂ«sisĂ« pĂ«rsa i pĂ«rket ShqipĂ«risĂ«, siç Ă«shtĂ« dosja McGonigalâ.
NĂ« lidhje me ânon grataâ-n e BerishĂ«s, ajo sugjeron se administrata e re do tĂ« ndryshojĂ« qasjen e politikĂ«s sĂ« jashtme pĂ«r sanksionet ndaj liderĂ«ve apo njerĂ«zve tĂ« fuqishĂ«m nĂ« botĂ«.
âUnĂ« mendoj qĂ« jemi pranĂ« finalizimit tĂ« njĂ« momenti tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« politikĂ«n e jashtme amerikane, atĂ« tĂ« mos ndĂ«rhyrjes drejtpĂ«rdrejt nĂ« politikĂ«n e pĂ«rditshme, ditore apo nĂ« politikĂ«n e brendshme tĂ« vendeve tĂ« tjera duke pĂ«rfshirĂ« kĂ«tu edhe ShqipĂ«rinĂ« por duke ia lĂ«nĂ« fatin e tyre popujveâ- thotĂ« Harxhi.
Ndërsa për Bushatin ndikimi në politikën shqiptare mund të shihet pas disa viteve dhe në varësi me ndikimin që do të ketë në spektrin politik në Europë.
âNĂ« kontekstin politik shqiptar kjo Ă«shtĂ« si tĂ« kĂ«rkosh eskimezĂ« nĂ« shkretĂ«tirĂ«ââ e perifrazon ai ndikimin qĂ« mund tĂ« prodhojĂ« âgaraâ mes dy palĂ«ve pĂ«r tĂ« lobuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« njĂ«anshme nĂ« administratĂ«n e re amerikane.
MegjithatĂ«, ai thotĂ« se, âduhet pranuar se nuk jemi njĂ« rast pĂ«rjashtimor pasi nĂ« EuropĂ« po shohim njĂ« garĂ« mes partive tĂ« spektrit konservator pĂ«r tâu konsideruar si partnerĂ« tĂ« Trumpit shoqĂ«ruar me kritika tĂ« ashpra nga Elon Musk ndaj partive tradicionale nĂ« vendet kyçe tĂ« EuropĂ«sâ.
Kjo, sipas Bushatit, âdo tĂ« thotĂ« se spektri politik i pas disa viteve mund tĂ« jetĂ« mund tĂ« jetĂ« krejt i ndryshĂ«m nga ai qĂ« jemi mĂ«suar ne, si pasojĂ« e ndikimit amerikan nĂ« EuropĂ«â.
Edit Harxhi mendon se lobingjet e njëanshme të Ramës me Sorosin apo politikanëve të tjerë për arsye personale e kanë dëmtuar aleancën e fortë mes dy vendeve.
Ndaj ajo sugjeron se âka ardhur koha qĂ« tĂ« bĂ«het njĂ« lobing mbarĂ«kombĂ«tar âpĂ«r tĂ« avancuar qĂ«llimet e anĂ«tarĂ«simit nĂ« BE por edhe proceseve tĂ« tjera demokratike nĂ« botĂ« duke pĂ«rfshirĂ« kĂ«tu me aq sa ka fuqi ShqipĂ«ria, zgjidhjen e çështjes sĂ« KosovĂ«s dhe zgjidhjen e dialogut me SerbinĂ«â.
Rrezikimi i balancave në Ballkan dhe roli i Shqipërisë në çështjen e Kosovës
Pritshmëria për administratën e Trump ka dhe në rajonin e Ballkanit dhe angazhimi i saj për një zgjidhje përfundimtare të dialogut të zgjatur mes Kosovës dhe Serbisë nën ndërmjetësimin e Brukselit.
GjatĂ« mandatit tĂ« parĂ«, i dĂ«rguari special i SHBA Richard Grenell dhe kĂ«shilltari i sigurisĂ« kombĂ«tar tĂ« Trump, Richard O âBrien ndĂ«rmjetĂ«soi njĂ« marrĂ«veshje mes udhĂ«heqĂ«sve serbĂ« dhe kosovarĂ«ve qĂ« vetĂ« presidenti e pagĂ«zoi si âhistorikeâ dhe u firmos nĂ« zyrĂ«n e tij.
Marrëveshja ishte kryesisht për çështje ekonomike, ndërsa çështjet e ndjeshme politike mes dy vendeve vijojnë të mbeten në tavolinë, ndërsa incidentet në kufirin mes dy vendeve i rrezikojnë seriozisht rezultatet e këtyre negociatave.
Pyetja në Ballkan është si do të ndikojë administrata e Trump në balancat e brishta në Ballkan dhe dialogun Kosovë-Serbi, ndërsa për Shqipërinë si anëtare e NATO-s çfarë roli mund të luajë në këtë drejtim.
Për Bushatin situata në rajon është e lidhur me marrëdhënien mes BE-së dhe SHBA-së.
âNjĂ« dobĂ«sim i lidhjes euro-atlantike nuk Ă«shtĂ« ogur i mirĂ« pĂ«r rajonin tonĂ«, ku SHBA-tĂ« konsiderohen si garantues tĂ« perimetrit tĂ« sigurisĂ«, ndĂ«rsa europianĂ«t âalergjikâ ndaj forcĂ«s. Mbetet tĂ« shihet nĂ«se administrata Trump do tĂ« ekspozojĂ« mĂ« tej dobĂ«sitĂ« e BE-sĂ« apo do tĂ« nxisĂ« njĂ« riorganizim europian nĂ« njĂ« shkallĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ«ââ thotĂ« ai.
Sipas ish ministrit nga kjo do të varet edhe ecuria e dialogut mes Kosovës dhe Serbisë dhe e ardhmja e rajonit tonë.
PĂ«r Bushatin tabloja e Ballkanit Ă«shtĂ« e tillĂ« ku; âSerbia kĂ«rkon tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga rrethanat gjeopolitike qĂ« shtyjnĂ« drejt njĂ« rendi tĂ« ri botĂ«ror. ShqipĂ«ria jeton me ankthin e pranisĂ« nĂ« tryezĂ«n ku supozohet se do tĂ« formatohet rendi rajonal. NdĂ«rsa Kosova kĂ«mbĂ«ngul pĂ«r tĂ« mos vendosur nĂ« kolateral shtetĂ«sinĂ« e saj si njĂ« prej produkteve mĂ« simbolike tĂ« rendit tĂ« tanishĂ«m, themelet e tĂ« cilit kanĂ« kohĂ« qĂ« lĂ«kundenâ.
Në këtë situatë ai nuk sheh ndonjë rol të madh të Shqipërisë për shkak të gabimeve në politikën e jashtme.
âShqipĂ«ria ka humbur njĂ« nga asetet kryesore tĂ« politikĂ«s sĂ« jashtme, peshĂ«n dhe influencĂ«n ndaj shqiptarĂ«ve nĂ« rajon, dhe duket sikur e kompenson atĂ« me organizimin e takimeve ndĂ«rkombĂ«tareâ- thotĂ« Bushati, duke shtuar se nga ana tjetĂ«r, âSerbia ka shfryĂ«zuar mjeshtĂ«risht luftĂ«n nĂ« UkrainĂ«, duke mbajtur larg presionin e perĂ«ndimit pĂ«r tâu bashkuar me sanksionet ndaj RusisĂ«, dhe duke fituar para nga shitja e armatimeve me destinacion UkrainĂ«nâ.
Dashamir Shehi dhe Edit Harxhi mendojnë se Shqipëria duhet të synojë një rol më të fortë në çështjen e Kosovës me shpresën se administrata e re amerikane do të angazhohet për një zgjidhje përfundimtare të saj.
âSĂ« pari duhet tĂ« zgjidhim marrĂ«veshjen bilaterale si do paraqitemi nĂ« tavolinĂ«n e negociataveâ- thotĂ« Shehi, por shton se fatkeqĂ«sisht âjemi nĂ« periudhĂ« zgjedhore nĂ« dyja vendet dhe nĂ«se keqpĂ«rdoret ky raport pĂ«r çështje zgjedhore do tâi bĂ«jĂ« dĂ«m kĂ«saj çështjeâ.
Sipas Shehit, nĂ«se ShqipĂ«ria do ketĂ« njĂ« raport homogjen me KosovĂ«n dhe tĂ« paraqiten me tĂ« njĂ«jtat pretendime dhe me tĂ« njĂ«jtĂ«n platformĂ« do tĂ« ponderojĂ« mĂ« shumĂ« drejt njĂ« zgjidhjeje definitive. âPor nĂ«se dy vendet hyjnĂ« me politika tĂ« ndryshme avantazhon palĂ«t e tjera nĂ« Ballkan dhe mund tĂ« pĂ«rfundojmĂ« nĂ« njĂ« zgjidhje qĂ« mund tĂ« jetĂ« drastikeââ shton ai.
Edhe ish zëvendësministrja e Jashtme sugjeron se pas betimit të Trump në Shtëpinë e Bardhë Shqipëria të ketë synime të qarta në politikën e jashtme dhe të ngrejë në arenën ndërkombëtare çështjen e anëtarësimit të Kosovës në NATO.
âAnĂ«tarĂ«simi i KosovĂ«s nĂ« NATO nuk duhet tĂ« shihet mĂ« si njĂ« proces negociatash, por duhet tĂ« ketĂ« njĂ« vendim politik pĂ«r tĂ« cilĂ«n ShqipĂ«ria duhet tĂ« ketĂ« njĂ« rol tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m lobimi pĂ«rkrahĂ« partnerĂ«ve tanĂ« ndĂ«rkombĂ«tar duke filluar nga SHBAââ thekson ajo duke shtuar se âkjo do tĂ« mundĂ«sohet nĂ«se do tĂ« kishte qĂ«ndrim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t europian dhe amerikan pĂ«rsa i pĂ«rket sigurisĂ« sĂ« EuropĂ«s dhe shpĂ«timit tĂ« KosovĂ«s dhe Ballkanit nga ndikimi rus dhe natyrisht nga lojĂ«rat qĂ« bĂ«n Serbiaâ. /MarrĂ« nga Reporter.al
The post Analiza/ BIRN: Trump nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«, çâpritet pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe Ballkanin appeared first on Lapsi.al.