Valët e të nxehtit, përmbytjet dhe rritja e nivelit të detit – si po rriten ekstremet e motit në Mbretërinë e Bashkuar?
Ndërsa britanikët marrin frymë lirisht pas zbutjes së valës së tretë të të nxehtit në vitin 2025, shumë po pyesin veten nëse kjo periudhë moti ekstrem është “normalja e re” nën ndryshimet klimatike.
I publikuar këtë mëngjes, raporti vjetor i vlerësimit të klimës i Zyrës Meteorologjike e konfirmon këtë: nivelet bazë po ndryshojnë, rekordet thyhen më shpesh dhe nxehtësia dhe reshjet ekstreme po “bëhen normë”, transmeton Telegrafi.
Tre vitet e fundit kanë qenë më të nxehtat e regjistruara në Mbretërinë e Bashkuar – me vitin 2024 vitin e katërt më të ngrohtë në të dhënat që datojnë që nga viti 1884.
Viti i kaluar ishte më i nxehti i regjistruar në nivel global, pasi emetimet e gazrave serrë nga djegia e gazit, naftës dhe qymyrit vazhdojnë të rriten, duke ngrohur atmosferën.
“Çdo vit që kalon është një tjetër hap lart në trajektoren e ngrohjes në të cilën ndodhet klima jonë”, thotë Mike Kendon, shkencëtar i klimës në Zyrën Meteorologjike dhe autor kryesor i raportit të Klimës për Gjendjen e Mbretërisë së Bashkuar.
“Vëzhgimet tregojnë se klima jonë në Mbretërinë e Bashkuar tani është dukshëm e ndryshme nga ajo që ishte vetëm disa dekada më parë. Tani po shohim rekorde që thyhen shumë shpesh, ndërsa shohim ekstreme të temperaturës dhe reshjeve që preken më shumë nga klima jonë në ndryshim”, shtoi ai.
Sa është ngrohur Mbretëria e Bashkuar?
Mbretëria e Bashkuar është ngrohur me një shpejtësi prej afërsisht 0.25°C për dekadë që nga vitet 1980, me dekadën më të fundit (2015-2024) 1.24°C më të ngrohtë se 1961-1990, tregon raporti.
Ai bazohet në vëzhgime nga një rrjet prej disa qindra stacionesh meteorologjike në të gjithë vendin, të cilat kanë të dhëna për temperaturën dhe reshjet që shtrihen që nga shekulli i 19-të.
Numri i ditëve me temperatura 5°C mbi mesataren 1961-1990 është dyfishuar për dekadën më të fundit krahasuar me 1961-1990. Për 8°C mbi mesataren numri është trefishuar dhe për 10°C është katërfishuar.
“Ky ritëm ndryshimi dhe grumbullimi i të dhënave të njëpasnjëshme nuk është një ndryshim natyror në klimën tonë”, thekson Kendon.
“Studime të shumta kanë treguar se si emetimet njerëzore të gazrave serrë po e ngrohin atmosferën dhe po ndryshojnë motin që përjetojmë në tokë. Klima jonë në Mbretërinë e Bashkuar tani është dukshëm e ndryshme nga ajo që ishte vetëm disa dekada më parë, kjo është e qartë nga vëzhgimet tona”, shtoi Kendon.
A po bëhet më e lagësht Mbretëria e Bashkuar?
Ndërsa klima e Mbretërisë së Bashkuar ngrohet, ajo po bëhet edhe më e lagësht, sepse çdo 1°C i mundëson atmosferës të mbajë rreth 7 përqind më shumë lagështi – duke çuar në reshje më të dendura shiu.
Raporti tregon se rritja e reshjeve në Mbretërinë e Bashkuar është tërësisht për shkak të një tendence rritëse në gjysmën e vitit të dimrit, nga tetori në mars. Për vitet 2015-2024, gjysma e vitit të dimrit është tani 16 përqind më e lagësht se sa ishte në vitet 1961-1990.
Periudha nga tetori 2023 deri në mars 2024 ishte gjysma e vitit të dimrit më e lagësht e regjistruar ndonjëherë për Anglinë dhe Uellsin në mbi 250 vjet, duke shkaktuar përmbytje të përhapura në Skocinë lindore, Derbyshire, Nottinghamshire dhe Midlands Perëndimore.
Të kuptuarit e trajektores rritëse për temperaturën e lartë dhe reshjet e shiut është jetike, thonë shkencëtarët, pasi këto ekstreme të motit kanë tendencë të shkaktojnë ndikimet më të mëdha në formën e përmbytjeve dhe valëve të nxehtësisë.
“Po përjetojmë ngjarje më të rënda të motit në Mbretërinë e Bashkuar për shkak të ndryshimeve klimatike”, thotë shkencëtari kryesor i Met Office, profesor Stephen Belcher.
“Ato janë një kujtesë e fuqishme e përgjegjësisë sonë ndaj qytetarëve tani dhe ndaj brezave të ardhshëm, për të përshpejtuar përpjekjet për të përshtatur shoqërinë dhe infrastrukturën tonë për t’u përballur me këto ekstreme të motit”, shtoi Belcher.
Vëzhgimet aktualisht nuk sugjerojnë që Mbretëria e Bashkuar po bëhet më erëra ose më e stuhishme, megjithëse stuhitë patën një ndikim shkatërrues në vitin 2024. Paralajmërime të kuqe u lëshuan për stuhinë Isha në janar dhe stuhinë Darragh në dhjetor, vëren raporti; një kujtesë se stuhi të tilla janë një pjesë e brendshme e klimës për shkak të pozicionit të Mbretërisë së Bashkuar në rrugën e stuhive të Atlantikut.
Niveli i detit në Mbretërinë e Bashkuar po rritet më shpejt se mesatarja globale
Për herë të parë, raporti thekson gjithashtu se si niveli i detit në Mbretërinë e Bashkuar po rritet më shpejt se mesatarja globale.
Të dhënat e matësve të baticave që nga vitet 1900 ofrojnë prova vëzhguese se rritja e nivelit të detit rreth Mbretërisë së Bashkuar po përshpejtohet, me dy të tretat e rritjes së vëzhguar të nivelit të detit gjatë asaj periudhe që kanë ndodhur vetëm gjatë tre dekadave të fundit.
Kjo përkeqëson ndikimin e stuhive – siç është stuhia Kathleen në prill 2024, e cila përkoi me baticat pranverore dhe u ndikua nga nivelet e larta mesatare të detit në sfond.
“Ngjarjet e valëve të stuhive që përjetoi Mbretëria e Bashkuar në vitin 2024 demonstrojnë potencialin që Mbretëria e Bashkuar të preket nga përmbytjet bregdetare”, thotë Dr. Svetlana Jevrejeva nga Qendra Kombëtare e Oqeanografisë.
“Ndërsa nivelet e detit vazhdojnë të rriten rreth Mbretërisë së Bashkuar, ky rrezik vetëm do të rritet më tej”, shton ajo, dhe “siç e dimë nga ngjarjet historike, është vetëm çështje kohe derisa Mbretëria e Bashkuar të jetë e radhës në rrugën e një ngjarjeje të madhe valësh stuhie”.
Shenja të tjera të ndryshimit të klimës në Mbretërinë e Bashkuar
Edhe pse të gjithë britanikët janë të ndjeshëm ndaj valëve të nxehtësisë në verë, për dashamirësit e natyrës që janë të vëmendshëm, shenjat e ndryshimit të klimës janë të shumëfishta.
Koha e aktivitetit sezonal në bimë dhe kafshë (e njohur si fenologji) është regjistruar në Mbretërinë e Bashkuar nga një rrjet vullnetarësh. Të dhënat e tyre tregojnë se pranvera e vitit 2024 ishte më herët se mesatarja për 12 nga 13 ngjarjet e pranverës të monitoruara.
Ishte gjithashtu më e hershmja në seri (nga viti 1999-2024) si për shfaqjen e vezëve të bretkosave ashtu edhe për folezimin e mëllenjave.
“Duke parë të dhënat e fenologjisë, mund të shohim shembuj se si natyra po i përgjigjet si motit, në afat të shkurtër, ashtu edhe klimës, në afat të gjatë”, thotë Dr. Judith Garforth nga Woodland Trust.
“Për shembull, moti veçanërisht i ngrohtë në shkurt të vitit 2024 rezultoi në shikimin më të hershëm mesatar të vezëve të bretkosave në Mbretërinë e Bashkuar që nga fillimi i serisë në vitin 1999; por në planin afatgjatë, lulëzimi i lajthisë, i cili mund të ndodhë që në dhjetor, po fillon të tregojë një trend në rritje gjatë të gjithë 26 viteve të serisë së të dhënave”, shtoi Garforth.
“Ky raport nuk është vetëm një regjistrim i ndryshimit, por një thirrje për veprim”, thotë Profesor Liz Bentley, Drejtore Ekzekutive e Shoqërisë Mbretërore Meteorologjike.
“[Ai] tregon qartë se sa shpejt po evoluon klima jonë për të informuar politikat, planifikimin e qëndrueshmërisë dhe përshtatjen”, shtoi për fund Bentley. /Telegrafi/
The post Valët e të nxehtit, përmbytjet dhe rritja e nivelit të detit – si po rriten ekstremet e motit në Mbretërinë e Bashkuar? appeared first on Telegrafi.