Një video që po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, pretendohet se tregon Gardën Kombëtare amerikane të mobilizuar në Washington DC në gusht 2025.
Trupat e Gardës Kombëtare të ShBA kanë nisur të shfaqen në rrugët e Washington DC së fundmi, një ditë pasi presidenti Donald Trump vendosi trupat në qytet dhe mori kontrollin e forcës policore, duke argumentuar se krimi i dhunshëm ishte jashtë kontrollit.
Megjithatë, të dhënat nga policia e Washington tregojnë rënie të ndjeshme të krimeve të dhunshme midis viteve 2023 dhe 2024, megjithëse kjo vinte pas një rritjeje pas pandemisë.
Zyrtarët thonë se pritet të vendosen 800 trupa të Gardës Kombëtare, si dhe 500 agjentë federalë të zbatimit të ligjit.
Megjithatë, video që po qarkullon në rrjete sociale nuk tregon këtë mobilizim.
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video është postuar në TikTok që më 14 qershor 2025.
Sipas përshkrimit që shoqëron videon, ajo tregon pamje nga Washington DC gjatë provave të një parade ushtarake që u mbajt më 14 qershor 2025 me rastin e 250 vjetorit të pavarësisë së ShBA.
Pretendimi: Baba Vanga parashikoi se alienët do të vizitojnë Tokën në 2025
Verdikti: E paprovuar
ââââââââââââââââ-
Zbulimi i njĂ« komete ndĂ«ryjore nĂ« fund tĂ« korrikut 2025 ka ringjallur teori aliene dhe njĂ« artikull i portalit tĂ« quajtur, ironikisht, realiteti.net ka kombinuar kĂ«to teori me âparashikuesenâ bullgare Baba Vanga, e cila pretendohet se ka parashikuar vizitorĂ« alienĂ« nĂ« TokĂ« pĂ«r vitin 2025.
Baba Vanga, njĂ« grua e verbĂ«r dhe gjysĂ«m analfabete nga Bullgaria, vdiq nĂ« 1996 pa i shkruar parashikimet e saj. Kjo ia lehtĂ«son punĂ«n atyre qĂ« duan tâi atribuojnĂ« asaj lloj-lloj parashikimesh. Duke qenĂ« se nuk ka prova me shkrim pĂ«r parashikimet e saj, zonja Vanga mund tĂ« detyrohet tĂ« thotĂ« çfarĂ« tĂ« dojĂ« çdokush.
Gazeta bullgare 24 Chasa botoi nĂ« 2010 njĂ« artikull qĂ« pĂ«rgĂ«njeshtron njĂ« sĂ«rĂ« parashikimesh qĂ« i atribuohen gabimisht Baba VangĂ«s. TĂ« afĂ«rm dhe miq tĂ« saj thanĂ« pĂ«r gazetĂ«n se Vanga njihej si parashikuese nĂ« komunitetin e saj pĂ«r kĂ«shillat qĂ« ajo i jepte atyre qĂ« e vizitonin, por ajo nuk kishte parashikuar ndonjĂ«herĂ« katastrofa dhe luftra botĂ«rore.Â
Sipas miqve tĂ« saj, ajo fliste rrallĂ« pĂ«r politikĂ«n dhe nuk mendonte pĂ«r fundin e botĂ«s. âAjo ishte optimiste, i shihte gjĂ«rat e kĂ«qija, por gjithmonĂ« jepte kĂ«shilla se si tĂ« jetoje mĂ« mirĂ«.â
Sipas rrethit tĂ« afĂ«rt tĂ« Baba VangĂ«s, parashikimet e saj sensacionaliste si ato pĂ«r luftra apo fatkeqĂ«si natyrore janĂ« shpikur ose ekzagjeruar pas vdekjes sĂ« saj. âTani Ă«shtĂ« e lehtĂ«, Vanga nuk Ă«shtĂ« mĂ«, kĂ«shtuqĂ« nuk mbrohet dot. Ata i venĂ« lloj-lloj budallĂ«qesh nĂ« gojĂ«,â tha mikja e saj Boyka Kostadinova.
Sipas njĂ« raportimi nga Colitco, akademikja dhe ekspertja e Baba Vangas, Viktoria Vitanova-Kerber tha: âAjo nuk ishte dikush qĂ« mbante ditarĂ« ose regjistronte profecitĂ« e saj. ⊠Nuk ka pothuajse asnjĂ« tĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« shkruar pĂ«r atĂ« qĂ« ajo tha nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, duke e bĂ«rĂ« tĂ« pamundur verifikimin e kĂ«tyre pretendimeve.â
NdĂ«rkaq, artikulli pretendon se âdisa shkencĂ«tarĂ«, pĂ«rfshirĂ« profesorin e Harvardit Avi Loeb, kanĂ« pohuar se 3I/ATLAS mund tĂ« jetĂ« njĂ« anije kozmike aliene pĂ«r shkak tĂ« karakteristikave tĂ« tij tĂ« pazakonta.â
Siç Faktoje ka shpjeguar më parë, komuniteti shkencor pajtohet që 3I/ATLAS është një kometë ndëryjore, i treti objekt ndëryjor që viziton sistemin tonë diellor. Avi Loeb ka shpjeguar se teoria aliene ishte një lloj eksperimenti mendor dhe jo një teori e mirëfilltë.
NĂ« njĂ« pĂ«rpjekje tĂ« re pĂ«r tĂ« pozicionuar veten si njĂ« aktor tĂ« vogĂ«l, por ambicioz nĂ« industrinĂ« globale tĂ« mbrojtjes, ShqipĂ«ria ka nisur njĂ« proces tĂ« ngadaltĂ«, por tĂ« vendosur pĂ«r tĂ« ringjallur industrinĂ« e saj ushtarake. Objektivi Ă«shtĂ« i qartĂ«: tĂ« prodhojĂ« armĂ« dhe pajisje me vulĂ«n âMade in Albaniaâ, tĂ« afta pĂ«r tâu pĂ«rdorur nga ushtria shqiptare dhe potencialisht pĂ«r tâu eksportuar nĂ« tregje ndĂ«rkombĂ«tare deri nĂ« vitin 2030.
Për vite me radhë, uzinat ushtarake të Mjekësit, Gramshit dhe Poliçanit, që dikur furnizonin me armatim regjimin komunist u lanë të kalben nën barin e egër dhe kujtimet e një ekonomie të mbyllur. Por në prill të vitit 2024, Kryeministri Edi Rama shpalli publikisht ambicien për të ringjallur prodhimin ushtarak në vend dhe për të kthyer Shqipërinë në një eksportues të mundshëm të armatimeve brenda dekadës.
âAmbicia jonĂ« Ă«shtĂ« qĂ« brenda vitit 2030 ne tĂ« kemi edhe eksporte ushtarake tĂ« markĂ«s âMade in Albaniaâ dhe nga ana tjetĂ«r sigurisht qĂ« ushtria jonĂ« tĂ« fillojĂ« tĂ« pajiset edhe me mjete ushtarake tĂ« markĂ«s âMade in Albaniaââ. â EDI RAMA KRYEMINISTĂR I SHQIPĂRISĂ, 03.04.2024
Ky premtim politik Ă«shtĂ« pasuar me disa hapa. Qeveria miratoi ligjin pĂ«r krijimin e njĂ« shoqĂ«rie shtetĂ«rore qĂ« do tĂ« merret ekskluzivisht me prodhimin dhe tregtimin e armĂ«ve, municioneve dhe pajisjeve ushtarake. ShoqĂ«ria âKAYOâ sh.a., e themeluar mĂ« vonĂ« atĂ« vit, u ngarkua me misionin pĂ«r tĂ« rilindur njĂ« industri tĂ« zhdukur.
Që në muajt e parë të ekzistencës së saj, KAYO mori nën administrim hapësirat fizike të tre uzinave historike të vendit si Uzina e Lëndëve Plasëse në Mjekës, Uzina Mekanike në Gramsh dhe tani është në proces të marrjes edhe të Kombinatit Mekanik në Poliçan. Njëkohësisht me Vendim të Këshillit të Ministrave, KAYO-s iu transferuan edhe ish-Uzina e pjesëve të ndërtimit të automjeteve në Tiranë si dhe ish-uzina e përpunimit të bakrit në Rubik.
GjatĂ« kĂ«saj kohe KAYO i tha Faktojes se ka firmosur pesĂ« memorandume mirĂ«kuptimi me kompani ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« mĂ«dha qĂ« janĂ« aktorĂ« nĂ« nivel global pĂ«r prodhimin e teknologjive dhe sistemeve ushtarake. Por pĂ«rmbajtja e kĂ«tyre memorandumeve mbetet konfidenciale pĂ«r shkak tĂ« marrĂ«veshjeve tĂ« konfidencialitetit dhe sekretit industrial dhe se ato do tĂ« bĂ«hen publike nĂ« momentin e krijimit tĂ« shoqĂ«rive tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta pĂ«r nisjen e aktivitetit prodhues â sqaron KAYO.
Ndërkohë, qeveria ka ndarë një sërë fondesh për të mbështetur këtë ringjallje industriale. Deri tani, janë alokuar 440 milionë lekë në dy drejtime: nga njëra anë, për të shlyer borxhet historike të uzinave ndaj punonjësve dhe bashkive, dhe nga ana tjetër, për të themeluar strukturën ligjore dhe organizative të KAYO-s. Në anën tjetër buxheti ka financuar edhe shpenzimet e vetë kompanisë. Për vitin 2024 janë disbursuar 150 milionë lekë nga buxheti i Ministrisë së Mbrojtjes për këtë ndërmarrje, ndërsa për vitin 2025 është parashikuar një shumë e njëjtë, e cila pritet të lëvrohet në muajt e ardhshëm sipas përgjigjes që Ministria e Financave dha për Faktojen.
Megjithatë, pyetjet e mëdha mbeten. A është e arritshme ambicia për të eksportuar armë shqiptare brenda pesë viteve të ardhshme?
PĂ«r kolonelin Dritan Demiraj, projekti ka rĂ«ndĂ«si kombĂ«tare dhe s ii tillĂ« Ă«shtĂ« i mirĂ«pritur, por propaganda nuk mjafton. âKĂ«rkohen investime serioze, profesionalizĂ«m dhe transparencĂ« qĂ« mungon, si dhe bashkĂ«punim me kompani tĂ« shquaraâ, thotĂ« ish-Ministri i BrendshĂ«m, Demiraj. Ai thekson se projekti duhet tĂ« nisĂ« me prodhimin e armatimit tĂ« kĂ«mbĂ«sorisĂ«, veshmbathjeve dhe logjistikĂ«s sĂ« Forcave tĂ« Armatosura. âBrenda 2-3 viteve, me investime serioze, kjo Ă«shtĂ« e realizueshmeâ, vlerĂ«son ai.
NĂ« fakt, pĂ«rpjekjet e deritanishme tĂ« KAYO-s pĂ«r tĂ« rilindur kĂ«tĂ« industri janĂ« kufizuar tek puna pĂ«r tĂ« themeluar njĂ« shkollĂ« fluturimi nĂ« VlorĂ« â e cila pritet tĂ« pĂ«rgatisĂ« pilotĂ«, instruktorĂ« dhe teknikĂ« â tek negociimi pĂ«r prodhimin apo pĂ«rshtatjen e mjeteve motorrike tĂ« posaçme apo tek prodhimi i veshjeve dhe aksesorĂ«ve ushtarakĂ«.
Nga ana e tij, ish-komandanti i Forcave Detare, kapiteni i rangut tĂ« parĂ« Artur Meçollari, e sheh industrinĂ« ushtarake jo vetĂ«m si element tĂ« sigurisĂ«, por edhe si mundĂ«si ekonomike. Ai ngre dyshime nĂ« lidhje me qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« e politikave tĂ« mbrojtjes nĂ« ShqipĂ«ri. Si shembull sjell shkĂ«putjen e bashkĂ«punimit me kompani si âLockheed Martinâ â kompania qĂ« ndĂ«rtoi dhe mirĂ«mbajti sistemin e vĂ«zhgimit tĂ« hapĂ«sirĂ«s ajrore dhe detare â dhe âDamen Shipyardsâ â kompania holandeze e prodhimit tĂ« anijeve â duke vĂ«nĂ« kĂ«shtu nĂ« pikĂ«pyetje besueshmĂ«rinĂ« e vendit nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare.
âVetĂ«m njĂ« vit pas marrjes sĂ« detyrĂ«s, ministri VĂ«ngu ka riorientuar tĂ« gjitha partneritetet, duke ulur ndjeshĂ«m besueshmĂ«rinĂ« e ShqipĂ«risĂ« tek partnerĂ«t strategjikĂ« dhe duke cĂ«nuar gatishmĂ«rĂ«n operacionale.â, thotĂ« kapiten Meçollari, i cili paralajmĂ«ron se pa bashkĂ«punime tĂ« fuqishme dhe qĂ«ndrueshmĂ«ri politike, projekti nuk mund tĂ« ecĂ« pĂ«rpara.
Në aspektin buxhetor, Shqipëria ka përmbushur angazhimin e saj ndaj NATO-s për të shpenzuar 2% të Prodhimit të Brendshëm Bruto për mbrojtjen, një standard që u arrit të përmbushet për herë të parë në vitin 2024. Në projektbuxhetin e vitit 2025, Ministria e Mbrojtjes parashikohet të marrë 52.6 miliardë lekë, që përbëjnë pikërisht këtë 2%.
PavarĂ«sisht ksaj, kapĂ«rcimi drejt eksportit mbetet njĂ« sfidĂ« e madhe nĂ« kĂ«ndvĂ«shtrimin e Artur Meçollarit pasi tregu global i armatimeve Ă«shtĂ« i rregulluar rreptĂ«sisht dhe i ndikuar nga zhvillimet gjeopolitike. âShqipĂ«ria nuk mund ta ringjallĂ« industrinĂ« pa partnerĂ« tĂ« fuqishĂ«m, dhe mĂ« parĂ« duhet tĂ« rifitojĂ« besueshmĂ«rĂ«n si vend serioz dhe i sigurtĂ«â, pĂ«rfundon Meçollari.
Sipas Demirajt, ShqipĂ«ria duhet tâi kthejĂ« sytĂ« edhe nga vendet e rajonit pĂ«r bashkĂ«punime pasi sipas tij âpotenciali ekziston jo vetĂ«m pĂ«r tĂ« mbuluar nevojat e ShqipĂ«risĂ«, por edhe pĂ«r tĂ« eksportuar armĂ« tĂ« kĂ«mbĂ«sorisĂ«, dhe nĂ« tĂ« ardhmen edhe sisteme luftarake si dronĂ« apo artileri, duke bashkĂ«punuar me vende si Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Kroaciaâ. Edhe Meçollari thekson se âShqipĂ«ria dhe Kosova duhet tĂ« bashkĂ«punojnĂ« pĂ«r nevojat e pĂ«rbashkĂ«ta nĂ« modernizimin dhe pajisjen e strukturave respektive dhe shmangjen e konkurencĂ«s midis tyre.
Por qeveria dhe Ministria e Mbrojtjes duhet tĂ« jenĂ« seriozĂ«, vlerĂ«son Demiraj, pasi e vetmja mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« futesh nĂ« tregjet ndĂ«rkombĂ«tare Ă«shtĂ« nĂ«pĂ«rmjet prodhimit tĂ« materialeve dhe armatimeve cilĂ«sore, qĂ« nĂ« ditĂ«t e sotme janĂ« lehtĂ«sisht tĂ« testueshme. PĂ«r momentin, pĂ«rpjekja duket mĂ« shumĂ« si njĂ« projekt industrial me vlerĂ« strategjike dhe simbolike, sesa njĂ« burim i afĂ«rt tĂ« ardhurash. Por nĂ« njĂ« kohĂ« kur siguria nĂ« EvropĂ« Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« sĂ«rish nĂ« pikĂ«pyetje dhe vendet kĂ«rkojnĂ« mĂ« shumĂ« diversifikim tĂ« burimeve tĂ« furnizimit, ShqipĂ«ria mund tĂ« gjejĂ« njĂ« vend nĂ« kĂ«tĂ« panoramĂ« tĂ« re â nĂ«se i çon deri nĂ« fund projektet qĂ« ka nisur.
 Faktoje ka udhëtuar në Delvinë për të sjellë rrëfimet e banorëve që në pak orë humbën shtëpitë, vreshtat, mijra pemë ullinjsh dhe cdo investim e kursim të bërë gjatë jetës. Rrëfimet tronditëse të banorëve që duket sikur kanë marrë ngjyrën e hirtë të një qyteze të djegur dëshmojnë pafuqinë e strukturave shtetërore për të minimizuar dëmet katastrofike të zjarrit që përpiu cdo gjë në pak orë.
NĂ«n njĂ« oaz tĂ« vogĂ«l poshtĂ« pjergullave tĂ« zhuritura, bashkĂ«shortĂ«t, Luan dhe Monika Muho shfaqin emocione tĂ« pĂ«rziera; gĂ«zim qĂ« shpĂ«tuan jetĂ«t e tyre dhe frikĂ« e panik se ai zjarr katastrofik nuk do u shuhet nĂ« kujtesĂ«, kĂ«tu e mĂ« pas. âShpĂ«tuam, por kĂ«tĂ« tmerr qĂ« jetuam nuk do e kalojmĂ« lehtĂ«, as ne e as fqinjĂ«tâ-thotĂ« 73-vjeçari Luan Mara pĂ«r Faktoje. NĂ« DelvinĂ« asgjĂ« nuk Ă«shtĂ« si mĂ« parĂ«! Qindra banorĂ« tĂ« traumatizuar, fĂ«mijĂ« e gra tĂ« larguar nĂ« panik e sipĂ«r nga vatra e tmerrit, gjashtĂ« banesa tĂ« djegura, mijĂ«ra ullinj tĂ« shkrumbuar, vreshta tĂ« kthyera nĂ« thengjinj dhe bimĂ«si e zhdukur. Ajo qĂ« ka mbetur pas mes hirit tĂ« zi, Ă«shtĂ« dalja nĂ« âdritĂ«â e pafuqisĂ« sĂ« strukturave shtetĂ«rore, mungesĂ«s sĂ« mjeteve dhe sakrifica njerĂ«zore e efektivĂ«ve tĂ« ushtrisĂ«, zjarrfikĂ«sve dhe policisĂ«, tĂ« cilĂ«t punuan pa pushim, tĂ« paktĂ«n tĂ« shpĂ«tonin jetĂ«t e qytetarĂ«ve, dhe ia arritĂ«nâŠ
Tmerri në prag
âVatra mĂ« e madhe e zjarrit ndodhi nĂ« shtatĂ« e gjysmĂ« nĂ« darkĂ« (shĂ«nim e martĂ« 12 gusht). Kjo erdhi si pasojĂ« e zjarrvĂ«nies nĂ« Leshnik dhe nuk u parapri qĂ« tĂ« ndĂ«rhyhej dhe shpĂ«tonim edhe ne nga e keqja qĂ« na erdhi. Duhet tĂ« ishin marrĂ« masa mĂ« pĂ«rpara qĂ« ta pĂ«rballoninâ-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, 73-vjeçari Luan Mara, njĂ« nga ata banorĂ« tĂ« rrezikuar seriozisht, banesa e tĂ« cilit Ă«shtĂ« buzĂ« kodrinĂ«s e cila u shkrumbua plotĂ«sisht. âErdhĂ«n policia dhe na largoiâ-ndĂ«rhyn bashkĂ«shortja e tij, ndĂ«rsa herĂ« pas here kur kujton çdo moment tĂ« forcĂ«s sĂ« zjarrit para pafuqisĂ« sĂ« tyre qĂ« pĂ«r pak u mori jetĂ«n. PĂ«rlotetâŠâNuk merrnim dot frymĂ«, afshi i zjarrit, tymi, paniku na pĂ«rfshiu tĂ« gjithĂ«veâ-tregon 65-vjeçarja
âNuk merrnim dot frymĂ«, afshi i zjarrit, tymi, paniku na pĂ«rfshiu tĂ« gjithĂ«veâ-tregon 65-vjeçarja
ndĂ«rsa qan teksa kujton çastin ku dy vajza fqinje tĂ« saj bĂ«rtisnin e mundoheshin tĂ« shuanin zjarrin qĂ« i shkoi nĂ« pragun e shtĂ«pisĂ«. âSituata e rĂ«ndĂ« filloi nĂ« shtatĂ« e gjysmĂ«. Erdhi nga mali pĂ«rbri. UnĂ« isha nĂ« oborr kur shpĂ«rtheu flaka. Filluan tĂ« bĂ«rtisnin vajzat poshtĂ«, nuk dilnin nga shtĂ«pia. ZjarrfikĂ«sit kishin vajtur tek pusi i naftĂ«s. NjĂ« tmerr, luftĂ«. ErdhĂ«n zjarrfikĂ«set dhe policia, nuk ishin pak erdhĂ«n 50 policĂ«. Na tĂ«rhoqĂ«n edhe ne. DĂ«me kemi nĂ« ullinj, po shpĂ«tuam kokĂ«nâ-thotĂ« 65-vjeçarja Monika Moho pĂ«r Faktoje.al. Edhe fqinji i saj Liro, qĂ« sapo ka ardhur i drobitur nga qafa e malit pranĂ«, me njĂ« pompĂ« tĂ« vogĂ«l nĂ« krahĂ«, thotĂ« se tashmĂ« po ndihmon sa tĂ« mundet forcat zjarrfikĂ«se pĂ«r tĂ« shuar trungje pemĂ«sh tĂ« larta tĂ« cilat janĂ« ende aktive nga zjarri dhe mund tĂ« bĂ«jnĂ« dĂ«m sĂ«rish. Â
TĂ« gjithĂ« nĂ« âsheshin e panikutâ
âSheshi para BashkisĂ« u mbush me shumĂ« njerĂ«z, ishte i vetmi vend qĂ« nuk rrezikohej pĂ«rkohĂ«sisht nga zjarri. Kaos i madh e frikĂ«, njerĂ«zit pyesnin pĂ«r tĂ« afĂ«rmit nĂ«se i kishin parĂ« dikush.
Me keq nuk kish ku shkonteâ-thotĂ« GĂ«zim Lame, banor i DelvinĂ«s dhe pronar i njĂ« lokali aty pranĂ« BashkisĂ«. âMe thĂ«nĂ« tĂ« drejtĂ«n angazhim pati pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar shtĂ«pi e njĂ«rĂ«z, por duhet tĂ« ishte ndĂ«rhyrĂ« mĂ« parĂ« nga ajriâ-kĂ«mbĂ«ngul njĂ« tjetĂ«r qytetar, i cili vetĂ« thekson se  nuk ka pĂ«suar dĂ«me, por shumĂ« familje tĂ« tjera kanĂ« lĂ«nĂ« katandi, kryesisht ullishte tĂ« dĂ«mtuara thujase plotĂ«sisht.
Duart në kokë
BimĂ«sia, ullishtet, vreshtat, pishat e buta, gĂ«shtenjat, pemĂ«t frutore dhe shkurret, janĂ« shkruambuar thuajse plotĂ«sisht, duke lĂ«nĂ« pas njĂ« pamje tĂ« trishtĂ«, pasojat e sĂ« cilĂ«s do jenĂ« aty, pĂ«r shumĂ« dekada. VetĂ«m 14 orĂ«âŠkaq mjaftuan qĂ« Delvina dhe rrethinat e saj sot tĂ« duket si pas apokalipsit. âBo bo ullinjtĂ« e mi. Bo bo câqenka bĂ«rĂ«âŠâ-qe reagimi i parĂ« i njĂ« banori tĂ« DelvinĂ«s sapo u ngjit nĂ« kodrĂ«n e qytetit, kah Mali i Sopotit. PoshtĂ« saj, nĂ« njĂ« pllajĂ« tĂ« madhe ndodheshin mijĂ«ra pemĂ« ullinjsh, disa shekullorĂ« dhe tjerĂ« mĂ« tĂ« rinj.
AsgjĂ« nuk ka mbetur, shkrumb e hi gjithçka, zi kudo, me pĂ«rjashtim tĂ« ndonjĂ« gropĂ«ze qĂ« zjarri nuk ka mundur tĂ« jetĂ« aq i fuqishĂ«m duket ndonjĂ« pemĂ« e pĂ«rcĂ«lluar, ende e pakallur. âKe dĂ«gjuar âvaj Delvineâ? Ja kĂ«tu bĂ«hej. A sheh mĂ« ullinj tâi, a sheh si janĂ« bĂ«rĂ«â-flet, pyet sikur gjithkush ka pĂ«rgjegjĂ«si (edhe ne), e mĂ« pas po vetĂ« jep pĂ«rgjigje. I kĂ«rkojmĂ« tĂ« flasĂ« me emĂ«r e para kameras, por mesoburri qĂ« nuk do dhe gjithkush do i jepte tĂ« drejtĂ« teksa gjithĂ« kohĂ«s shfaq njĂ« lloj traumatizimi. âĂfarĂ« tĂ« flas unĂ«? Shihni çfarĂ« bĂ«het. Kujt tâja vĂ« fajin pĂ«r kĂ«tĂ« nuk e diâ-vjon tĂ« pĂ«rsĂ«risĂ«, duke shtuar pas çdo fjalie tĂ« shkurtĂ«r vetĂ«m:.. âBo, bo, bo,â- me duart nĂ« kokĂ«.
Një zjarrefikëse e Delvinës prodhim i vitit 1963
Një grup i vogël ushtarësh gatiten disi përtueshëm sapo shohin se po fotografohen dhe mediat janë përqark. Mundohen të mbajnë qëndrim drejt, edhe pse këmbët i lëshojnë. Duart të nxira nga shkrumbi i zi i zjarrit që la lënë pas, fytyra e sterrosur, ndonëse këta njerëz i zbardhën faqen Delvinës, shpëtuan jetë njerëzish.
Secili prej tyre Ă«shtĂ« hero I gjallĂ« nĂ« vetvete, sepse kanĂ« bĂ«rĂ« qĂ« sot tĂ« mos numĂ«rohen tĂ« vdekurit, po ashtu edhe njĂ« grup zjarrfikĂ«sish ca mĂ« tej dhe disa efektivĂ« policie po aq tĂ« dĂ«rmuar. Ti pyesĂ«sh nĂ« u lodhĂ«n duket sikur i fyen⊠Lodhjen, mundin, problemet me frymĂ«marrjen dukshĂ«m e shfaqin. Mjetet qĂ« kanĂ« nĂ« duar njĂ« pirg lopatash, ndonjĂ« shkurre dhe pak pompa krahu qĂ« shĂ«rbejnĂ« pĂ«r neutralizimin e vatrave tĂ« vogla. NjĂ« zjarrfikĂ«se e DelvinĂ«s, nga dy tĂ« vetmet qĂ« ka qĂ«ndron paksa pushim⊠Vitprodhimi Ă«shtĂ« 1963âŠ! âMbahet ende dhe ishte mirĂ« se futej nĂ« terren tĂ« thyerâ-thotĂ« njĂ« burim nĂ« kushtet e anonimitetit. Sa pĂ«r veshje speciale Ă«shtĂ« luks tĂ« kĂ«rkohet. Po ashtu edhe zjarrfikĂ«se moderne qĂ« kanĂ« fuqi hedhĂ«se tĂ« ujit nĂ« distancĂ« tĂ« largĂ«t. NjĂ« tjetĂ«r problem me pjesĂ«n logjistike ishte se zjarrfikĂ«set nuk shoqĂ«roheshin me autobote nĂ« vendin ku ndĂ«rhynte dhe u duheshin tĂ« ktheheshin pĂ«r furnizin nĂ« qendrĂ«n e tyre. ZjarrfikĂ«s tĂ« paguar keq, po ashtu edhe ushtarĂ«, veçanĂ«risht tĂ« repartit tĂ« xhenios qĂ« futen tĂ« parĂ«t mes flakĂ«ve. Sanduiç dhe ujë⊠Kjo qe dreka dhe darka e forcave ushtarake, zjarrfikĂ«se dhe policore qĂ« morĂ«n pjesĂ« pĂ«r gati 24 orĂ« nĂ« shpĂ«timin e zonĂ«s urbane tĂ« DelvinĂ«s. ShpĂ«tuan njerĂ«z e shtĂ«pi, pasi gjithçka tjetĂ«r kĂ«tu Ă«shtĂ« shkrumbuar.
Zjarri njĂ« javĂ« pĂ«rqarkâŠ
Gati njĂ« ironi therĂ«se edhe e natyrĂ«s u luajt nĂ« trekĂ«ndĂ«shin VlorĂ«-DelvinĂ«-Finiq. NdĂ«rsa qyteti i VlorĂ«s njĂ« javĂ« mĂ« parĂ« pĂ«rmbytej nga shtrĂ«ngata shiu, nĂ« Finiq dielli pĂ«rvĂ«llues dilte e humbte nga re tĂ« dendura duke shkarkuarr shumĂ« rrufe. âNjĂ« rrufe ra nĂ« majĂ«n e Malit pranĂ« Finiqit duke ndezur njĂ« varĂ«t zjarri fillimisht tĂ« vogĂ«l, por qĂ« me kalimin e kohĂ«s pati pĂ«rhapjeâ-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Prefekti i VlorĂ«s, Plator Nesturi, i cili gjithashtu shton se âterreni ishte mjaft i thyer dhe ishte e pamundur ndĂ«rhyrja me forca njerĂ«zoreâ. NdĂ«rsa pĂ«r ndĂ«rhyrje nga ajri erdhi por vonĂ«, shumĂ« vonĂ« zjarri shkatĂ«rroi gjithçka gjeti pĂ«rpara.
Dy avionĂ« canader tĂ« ardhur nga Italia dhe dy helikopterĂ« shuan njĂ« pjesĂ« tĂ« zjarrit aktiv nĂ« mĂ«ngjesin e sĂ« mĂ«rkurĂ«s. âDuket qĂ« situata Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar ndjeshĂ«m megjithĂ«se kanĂ« qenĂ« orĂ« shumĂ« tĂ« ethshme nga zjarri kĂ«rcĂ«nues. Zjarri shkoi nĂ« tre anĂ«t e DelvinĂ«s dhe u bĂ« shumĂ« problematikâ-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Prefekti i VlorĂ«s Plator Nesturi, i cili pohon gjithashtu se situata ishte mjaft serioze. âGjĂ«ja e parĂ« ishte evakuimi i banorĂ«ve dhe mĂ« vonĂ« filloi ndĂ«rhyrja shtĂ«pi mĂ« shtĂ«pi e rrugĂ«, pikĂ«risht nĂ« segmentet qĂ« vinte zjarri. SipĂ«r DelvinĂ«s ndodhen pikat e puseve tĂ« naftĂ«s dhe kĂ«tu kishte vĂ«mendje tĂ« shtuar si dhe njĂ« depozitĂ« gaziâ-thotĂ« ai, ndĂ«rsa shton se ka pasur ndihmĂ« nga tĂ« gjithĂ« bashkitĂ« e qarkut VlorĂ« me mjete zjarrfikĂ«se, por edhe nga Gjirokastra dhe Fieri.
âKa pasur njĂ« ndihmĂ« tĂ« shtuar nga forcat e ushtrisĂ« mbi 120 efektivĂ«, kjo e shoqĂ«ruar me 60 efektivĂ« tĂ« zjarrfikĂ«sve nga njĂ«sitĂ« vendore. NĂ« tĂ« gjithĂ« atĂ« luftĂ« qĂ« u bĂ« mund tĂ« themi qĂ« dĂ«met jo se janĂ« tĂ« vogla, por kemi shpĂ«tuar me efektivitet njĂ« dĂ«m qĂ« do ishte shumĂ« herĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha. SĂ« pari kemi shpĂ«tuar jetĂ« njerĂ«zoreâ-thotĂ« Nesturi. Ai gjithashtu zbulon pĂ«r Faktoje.al se Ă«shtĂ« nĂ« plan hartimi krijimi i dy qendrave zjarrfikĂ«se qĂ« do tĂ« shĂ«rbejnĂ« pĂ«r ndĂ«rhyrjet me efikase nĂ« tĂ« ardhmen. âKemi menduar tĂ« kemi krijimin e dy zonave, qĂ« do jenĂ« tĂ« tilla qĂ« tĂ« pĂ«rmbushin kapacitetet, tĂ« jenĂ« tĂ« varura nga ushtria. NjĂ«ra do jetĂ« nĂ« Bonavi, afĂ«r VlorĂ«s, dhe tjetra nĂ« Finiq. Do ketĂ« njĂ« pozicionim zjarrfikĂ«seve nĂ« dy zona mĂ« problematike. Efikasiteti Ă«shtĂ« mĂ« i madh madh jo vetĂ«m bashkitĂ« e zjarrfikĂ«sve qĂ« punojnĂ« nĂ« terren, por nĂ« situata emergjence do ketĂ« ndĂ«rhyrje me shtim kapacitetesh tĂ« kĂ«tyre dy stacioneveâ-tha Nesturi. Bilancet e dĂ«meve ende nuk janĂ« bĂ«rĂ«, njĂ« pĂ«r njĂ«, porn Ă« fund do shfaqet njĂ« shifĂ«r katastrofike. Delvina dhe rrethinat e saj janĂ« shkrumbuar. BimĂ«sia, gjallesat pemĂ«t frutore, ullishte dhe vreshta nuk janĂ« mĂ«, qindra hektarĂ« janĂ« shndĂ«rruar nĂ« pluhur e hi, e bashkĂ« me tĂ« zbuluam mangĂ«sitĂ« e mĂ«dha tĂ« mjeteve dhe burimeve njerĂ«zore nĂ« kohĂ« ermĂ«rgjancash. Â
NjĂ« artikull i portalit shqiperia-ime jep alarmin se ânjĂ« anije aliene po vjen me shpejtĂ«si drejt tokĂ«s [dhe] 116 ditĂ« pĂ«rcaktojnĂ« fatin e globit.â
NĂ« brendinĂ« e tekstit bĂ«het fjalĂ« pĂ«r ânjĂ« objekt misterioz hapĂ«sinor, i quajtur 3I/ATLAS.â
QĂ« nĂ« fjalinĂ« e dytĂ« tĂ« artikullit zbulohet se âprofesori i Harvardit, Avi Loeb, spekulon se Ă«shtĂ« njĂ« sondĂ« aliene.â Pra, kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me njĂ« spekulim, jo njĂ« fakt, siç lĂ« tĂ« kuptohet titulli alarmues i shkrimit.
Sipas Administratës Kombëtare amerikane të Aeronautikës dhe Hapësirës (NASA), 3I/ATLAS u zbulua për herë të parë më 1 korrik 2025. Forma e rrugës së tij, që dallon nga orbita rreth Diellit, i lejoi astronomët të arrinin në përfundimin se është një objekt ndëryjor, i treti i njohur i asaj klase.
NdĂ«rsa disa nga karakteristikat e tij ende nuk janĂ« pĂ«rcaktuar, komuniteti shkencor pajtohet qĂ« 3I/ATLAS Ă«shtĂ« njĂ« kometĂ«. Sipas NASA, âai ka njĂ« bĂ«rthamĂ« dhe njĂ« komĂ« tĂ« akullt (njĂ« re e ndritshme gazi dhe pluhuri qĂ« rrethon njĂ« kometĂ« ndĂ«rsa i afrohet Diellit). Kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse astronomĂ«t e kategorizojnĂ« atĂ« si njĂ« kometĂ«.â
Agjencia hapĂ«sinore sqaron gjithashtu se 3I/ATLAS nuk pĂ«rbĂ«n rrezik pĂ«r TokĂ«n. âEdhe pse trajektorja e objektit e sjell atĂ« nĂ« sistemin e brendshĂ«m diellor, ai nuk do tâi afrohet TokĂ«s. NdĂ«rsa kometa 3I/ATLAS udhĂ«ton nĂ«pĂ«r sistemin diellor, ajo nuk do tâi afrohet planetit tonĂ« mĂ« shumĂ« se 1.6 au (rreth 150 milionĂ« milje, ose 240 milionĂ« kilometra,â shkruhet nĂ« faqen zyrtare tĂ« NASA.
Avi Loeb, njĂ« profesor i astrofizikĂ«s teorike nĂ« Universitetin e Harvardit dhe kolegĂ«t e tij publikuan njĂ« punim mĂ« 16 korrik duke analizuar objektin 3I/ATLAS brenda kontekstit tĂ« Paradoksit tĂ« Fermit dhe HipotezĂ«s sĂ« Pyllit tĂ« ErrĂ«t, tĂ« cilat kĂ«rkojnĂ« tâi pĂ«rgjigjen pyetjes: âNĂ«se universi Ă«shtĂ« kaq i madh, ku janĂ« tĂ« gjithĂ«?â
Loeb ka tĂ«rhequr dhe mĂ« parĂ« vĂ«mendje me komentet e tij mbi objektet ndĂ«ryjore dhe mundĂ«sinĂ« e jetĂ«s jashtĂ«tokĂ«sore. NĂ« vitin 2017, pas zbulimit tĂ« objektit tĂ« parĂ« ndĂ«ryjor tĂ« regjistruar qĂ« hyri nĂ« sistemin diellor, Loeb tha The Guardian: âMe shumĂ« mundĂ«si Ă«shtĂ« me origjinĂ« natyrore, por pĂ«r shkak se Ă«shtĂ« kaq i veçantĂ«, do tĂ« donim tĂ« kontrollonim nĂ«se ka ndonjĂ« shenjĂ« tĂ« origjinĂ«s artificiale, siç janĂ« sinjnalet e radios.â NĂ« njĂ« libĂ«r tĂ« vitit 2021, ai propozoi qĂ« âOumuamua, objekti i parĂ« ndĂ«ryjor qĂ« kaloi nĂ«pĂ«r sistemin tonĂ« diellor, ishte njĂ« artefakt teknologjik jashtĂ«tokĂ«sor. ShumĂ« shkencĂ«tarĂ« e konsideruan kĂ«tĂ« tĂ« pamundur. Hulumtimi i Loeb deri mĂ« tani Ă«shtĂ« pritur me skepticizĂ«m tĂ« konsiderueshĂ«m nga shkencĂ«tarĂ« tĂ« tjerĂ«, tĂ« cilĂ«t vĂ«nĂ« nĂ« dyshim vlefshmĂ«rinĂ« e punĂ«s sĂ« tij.
Kontaktuar nga kolegĂ«t e Lead Stories, Avi Loeb shpjegoi se teoria aliene ishte njĂ« lloj eksperimenti mendor, duke thĂ«nĂ«: âE paraqita kĂ«tĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« inkurajuar vĂ«zhguesit qĂ« janĂ« tĂ« bindur se 3I/ATLAS Ă«shtĂ« njĂ« kometĂ« qĂ« tĂ« mbledhin sa mĂ« shumĂ« tĂ« dhĂ«na tĂ« jetĂ« e mundur nĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« mĂ« provuar gabim⊠Edhe nĂ«se 49 nga 50 objektet ndĂ«ryjore tĂ« ardhshme qĂ« do tĂ« zbulohen nga Observatori Rubin do tĂ« rezultojnĂ« tĂ« jenĂ« kometa ose asteroide, i vetmi objekt i jashtĂ«zakonshĂ«m me origjinĂ« teknologjike mund tĂ« ndryshojĂ« tĂ« ardhmen e njerĂ«zimit.â
âNe theksojmĂ« fuqimisht se kjo punĂ« Ă«shtĂ« kryesisht njĂ« ushtrim mĂ«simor, qĂ« pĂ«rmban vĂ«zhgime interesante dhe rastĂ«si tĂ« pazakonta qĂ« meritojnĂ« tĂ« raportohen nĂ« literaturĂ«n shkencore. Skenari mĂ« i mundshĂ«m Ă«shtĂ« qĂ« 3I/ATLAS tĂ« jetĂ« njĂ« objekt ndĂ«ryjor krejtĂ«sisht natyror, me shumĂ« mundĂ«si njĂ« kometĂ«, dhe autorĂ«t presin tĂ« dhĂ«na astronomike qĂ« konfirmojnĂ« kĂ«tĂ« origjinĂ« mĂ« tĂ« mundshme.â
Pavarësisht këtyre spekulimeve, vetë autorët pranojnë se mungojnë provat e origjinës jashtëtokësore. Kjo mbështetet edhe nga shumica e komunitetit shkencor.
Hipoteza se 3I/ATLAS mund të arrinte në Tokë deri në nëntor nuk bazohej në rrugën e projektuar aktuale të objektit. Në vend të kësaj, autorët e punimit vlerësuan kohën e mbërritjes bazuar në manovrat që një anije teorike aliene mund të bënte duke përdorur gravitetin e Diellit ose Jupiterit për të lëshuar një anije të tillë në drejtim të Tokës.
Studime tĂ« tjera akademike mbi objektin nĂ« fjalĂ« sugjerojnĂ« gjithashtu se ai Ă«shtĂ« njĂ« âkometĂ« ndĂ«ryjoreâ dhe jo njĂ« âobjekt alien.â
Në të njëjtën kohë, Loeb, i cili ka bërë dhe më parë pretendime të ngjashme të refuzuara nga komuniteti shkencor, tha:
âKomitetet e shkencĂ«tarĂ«ve kryesorĂ« qĂ« vendosin se si tĂ« ndajnĂ« fondet federale shpesh i rezistojnĂ« investimeve nĂ« kĂ«rkimin e inteligjencĂ«s jashtĂ«tokĂ«sore duke argumentuar se Ă«shtĂ« shumĂ« e rrezikshme dhe mund tĂ« rezultojĂ« nĂ« shpĂ«rdorimin e parave tĂ« taksapaguesve. Por nĂ«se kĂ«ta rishikues do tĂ« ishin mjaft tĂ« pĂ«rulur pĂ«r tâi pyetur taksapaguesit se pĂ«r çfarĂ« dĂ«shirojnĂ« tĂ« shpenzojnĂ« paratĂ« e tyre tĂ« taksave, ata do ta gjenin kĂ«rkimin e inteligjencĂ«s jashtĂ«tokĂ«sore nĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« prioriteteve. Kujdestaria dhe tallja nuk janĂ« peizazhi qĂ« dĂ«shiroja kur fillova karrierĂ«n time shkencore 45 vjet mĂ« parĂ«âŠâ
Chris Lintott, profesor i astrofizikĂ«s nĂ« Universitetin Oxford, e quajti teorinĂ« e Loeb-it pĂ«r pĂ«rfshirjen e alienĂ«ve âabsolutisht absurde,â duke vazhduar: âĂshtĂ« njĂ« kometĂ« dhe asnjĂ« rrezik. ĂshtĂ« mjaft emocionuese qĂ« ne mund tĂ« studiojmĂ« njĂ« objekt qĂ« u formua para se tĂ« lindte Dielli dhe nuk ka nevojĂ« tĂ« shpikim histori idiote pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr vĂ«mendjen.â
Jane Luu, profesore e astrofizikĂ«s nĂ« Universitetin e Oslos, theksoi se nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m ajo ose disa njerĂ«z tĂ« tjerĂ«, por shumĂ« shkencĂ«tarĂ« qĂ« aktualisht po studiojnĂ« 3I/ATLAS. Ajo tha se nuk ka prova qĂ« mbĂ«shtesin spekulimet rreth natyrĂ«s sĂ« 3I/ATLAS. âVĂ«zhgimet tona kanĂ« treguar se Ă«shtĂ« njĂ« kometĂ«. Nuk i afrohet TokĂ«s: Nuk Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« trajektore pĂ«rplasjeje,â tha ajo.
David Jewitt, profesor i astronomisĂ« nĂ« UCLA, i tha Lead Stories: âKam parĂ« shumĂ« kometa dhe e tĂ«ra çfarĂ« mund tĂ« them Ă«shtĂ« se 3I mĂ« duket si njĂ« kometĂ«.â
Jason Wright, profesor i astronomisĂ« dhe astrofizikĂ«s nĂ« Universitetin ShtetĂ«ror Penn, kreu njĂ« analizĂ« tĂ« detajuar tĂ« gabimeve tĂ« Loeb. NĂ« artikullin e tij, ai vuri nĂ« dukje tĂ« meta tĂ« shumta metodologjike dhe i hodhi poshtĂ« hipotezat e teknologjisĂ« aliene si âkĂ«rkuese vĂ«mendjeje.â
EkspertĂ«t dhe astronomĂ«t e intervistuar nga Space.com i hedhin poshtĂ« kategorikisht pretendimet e Loeb-it si âgjepura.â Ata theksojnĂ« se vĂ«zhgimet tregojnĂ« qartĂ« se 3I/ATLAS Ă«shtĂ« njĂ« kometĂ« ndĂ«ryjore natyrore, tipike pĂ«r sa i pĂ«rket aktivitetit dhe pĂ«rbĂ«rjes. Ata besojnĂ« se pretendimet e Loeb nuk kanĂ« bazĂ« shkencore ose vĂ«zhguese.
Pretendimi: Presidenti amerikan Donald Trump do të pranojë një takim me Vladimir Putin vetëm nëse presidenti rus pranon të flasë me Volodymyr Zelensky.
Njoftimi se Donald Trump dhe Vladimir Putin kanë rënë dakord të takohen për të diskutuar luftën në Ukrainë u parapri në mediatshqipfolëse nga lajmi se Trump kishte deklaruar se nuk do të kishte takim me Putin nëse ai nuk pranon të ulet me udhëheqësin ukrainas Zelensky.
Megjithatë, kjo deklaratë nuk është e Trump, por e një zyrtari të Shtëpisë së Bardhë.
Madje, mĂ« 7 gusht, sekretarja e shtypit e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, Karoline Leavitt, tha se Trump ishte âi hapurâ pĂ«r tâu takuar me Putin, megjithĂ«se preferenca ishte ende pĂ«r njĂ« takim trepalĂ«sh.
âSiç tha Presidenti Trump dje, rusĂ«t shprehĂ«n dĂ«shirĂ«n e tyre pĂ«r tâu takuar me Presidentin Trump dhe Presidenti Ă«shtĂ« i hapur pĂ«r kĂ«tĂ« takimâ, tha Leavitt nĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r ABC News. âPresidenti Trump do tĂ« donte tĂ« takohej si me Presidentin Putin ashtu edhe me Presidentin Zelensky sepse dĂ«shiron qĂ« kjo luftĂ« brutale tĂ« pĂ«rfundojĂ«. ShtĂ«pia e BardhĂ« po punon mbi detajet e kĂ«tyre takimeve tĂ« mundshme dhe detajet do tĂ« ofrohen nĂ« kohĂ«n e duhur.âÂ
Po atĂ« ditĂ«, vetĂ« Trump tha se Putin nuk ka nevojĂ« tĂ« takohet me Zelenskyn si kusht qĂ« ai dhe Putini tĂ« takohen. âJo, ai [Putin] nuk duhet ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ«,â u tha Trump gazetarĂ«ve nĂ« ZyrĂ«n Ovale. Zelensky udhĂ«toi pĂ«r nĂ« Berlin pĂ«r bisedime me kancelarin gjerman Friedrich Merz, udhĂ«heqĂ«s evropianĂ« dhe zyrtarĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara pĂ«rpara takimit tĂ« planifikuar midis Trump dhe Putin.
Pretendimi: Nuk është dielli që shkakton kancerin e lëkurës, por kremi i diellit
Verdikti: E pavërtetë
âââââââââââââ
NĂ« rrjetet sociale shqipfolĂ«se po qarkullon pretendimi se âdielli nuk shkakton kancer, ndryshe nga kremi i diellit.âÂ
PĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur tezĂ«n e tij, postimi i mĂ«sipĂ«rm pretendon mĂ« tej se ânormat e kancerit tĂ« lĂ«kurĂ«s janĂ« rritur rreth 200% qĂ« nga prezantimi i kremit kundĂ«r diellit me oksibenzone.â
Së bashku me dritën e dukshme, dielli lëshon forma të tjera të energjisë, duke përfshirë rrezatimin ultravjollcë (UV). Edhe pse atmosfera thith një pjesë të këtij rrezatimi, shumica e rrezeve UVA dhe disa rreze UVB ende arrijnë sipërfaqen e Tokës.
Në vitin 2009, Agjencia Ndërkombëtare për Kërkime mbi Kancerin (IARC) e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) klasifikoi rrezatimin UV si diellor ashtu edhe atë artificial si agjentë të provuar që shkaktojnë kancer tek njerëzit (kancerogjenë të Grupit 1).
Studimetë shumtaepidemiologjike tregojnë një lidhje shkak-pasojë mes ekspozimit ndaj rrezatimit UV dhe të gjitha llojeve kryesore të kancerit të lëkurës. Australia, e cila ka disa nga nivelet më të larta të rrezatimit UV në botë, ka gjithashtu shkallën më të lartë të kancerit të lëkurës. Sipas agjencisë qeveritare australiane Cancer Australia, ekspozimi i tepërt në diell është përgjegjës për rreth 95% të melanomës dhe 99% të kancerit të lëkurës jo-melanoma në disa rajone.
Si rrezatimi UVA ashtu edhe ai UVB kontribuojnë në rritjen e rrezikut të kancerit të lëkurës, por në mënyra të ndryshme. Rrezet UVA depërtojnë thellë në lëkurë, duke shkaktuar plakje të parakohshme të lëkurës. Rrezatimi UVB zakonisht arrin vetëm shtresat e jashtme të lëkurës dhe është fajtori kryesor për djegien nga dielli dhe kancerin e lëkurës, siç tregohet në figurën më poshtë.
Rrezet UVB dëmtojnë strukturën e ADN-së në qelizat e lëkurës, gjë që vazhdon për orë të tëra pas përfundimit të ekspozimit. Qelizat e lëkurës kanë mekanizma efektivë për të riparuar këtë dëmtim. Megjithatë, ekspozimi i zgjatur ose i përsëritur ndaj rrezatimit UV shkakton grumbullimin e qelizave të dëmtuara. Kur këto qeliza ndahen dhe bëjnë kopje të ADN-së së tyre, ndryshimet strukturore të shkaktuara nga rrezatimi UVB rezultojnë në mutacione që mund të bëjnë që qelizat e dëmtuara të zhvillohen në një tumor.
Nuk ka prova që sugjerojnë se përbërësit e kremit mbrojtës nga dielli rrisin rrezikun e zhvillimit të kancerit të lëkurës. Anasjelltas, ka prova të forta që përdorimi i rregullt i kremit mbrojtës nga dielli zvogëlon plakjen e parakohshme të lëkurës dhe ul rrezikun e zhvillimit të kancerit të lëkurës.
Shoqata Amerikane e Dermatologjisë rekomandon përdorimin e një kremi mbrojtës nga dielli rezistent ndaj ujit, me spektër të gjerë (mbron nga rrezet UVA dhe UVB) me një faktor mbrojtjeje nga dielli (SPF) 30 ose më të lartë kur jeni jashtë. Përveç kësaj, ajo rekomandon masa të tjera mbrojtëse, duke përfshirë kërkimin e hijes dhe veshjen e rrobave mbrojtëse nga dielli dhe syzeve të diellit.
Njoftimi se Donald Trump dhe Vladimir Putin kanë rënë dakord të takohen për të diskutuar luftën në Ukrainë prodhoi një valë lajmesh dhe titujsh sensacionalë në disa media shqiptare. Në shumë raste, theksi nuk është vendosur te faktet e konfirmuara, por te parashikime, interpretime dhe informacion i paverifikuar.
Kush e lexon kĂ«tĂ« titull mund tĂ« mendojĂ« se Ă«shtĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje paqeje, apo edhe se lufta mund tĂ« ketĂ« pĂ«rfunduar. NĂ« realitet, i vetmi fakt i konfirmuar deri mĂ« tani Ă«shtĂ« se tĂ« dy liderĂ«t kanĂ« pranuar tĂ« zhvillojnĂ« njĂ« takim. Nuk ka asnjĂ« marrĂ«veshje tĂ« shpallur, asnjĂ« plan tĂ« detajuar pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s. Kjo, madje, shpjegohet edhe nĂ« tekstin e lajmit me titull tepĂ«r optimist dhe çorientues.
Lajme keqkuptuese dhe shpesh keqinformuese mbi këto zhvillime u shpërndanë edhe për aspekte të tjera të ndodhisë. Një prej tyre u nxit nga paqartësitë e deklaratave të vetë presidentit amerikan Donald Trump.
Disa media raportuan se Trump nuk do të takohej me Putin nëse ky i fundit nuk pranonte të takohej edhe me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky.
Kjo ishte deklarata e njĂ« zyrtari tĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, por qĂ« pa kaluar as njĂ« ditĂ«, zĂ«dhĂ«nĂ«sja e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, Karoline Levitt deklaroi se Trump ishte i hapur pĂ«r tâu takuar me Putin-in, edhe pse mĂ« e mira do tĂ« ishte njĂ« takim trepalĂ«sh. Kjo u konfirmua mĂ« vonĂ« edhe nga njĂ« deklaratĂ« publike e presentit Trump, i cili tha se âjo, ai [Putin] nuk duhet ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ«â.
Pavarësisht këtij informacioni të përditësuar, lajmet në disa media online në Shqipëri mbeten të papërditësuara dhe ende përmbajnë informacionin e vjetër, tashmë të kundërshtuar nga vetë presideni Trump.
Një tjetër detaj i takimit për të cilin u shpërnda dezinformim në media, ka qenë vendi i mundshëm i takimit.
Putin përmendi Emiratet e Bashkuara Arabe si një vendtakim të mundshëm, por disa tituj e paraqitë sikur ky vendim është marrë dhe konfirmuar nga të dyja palët.
Në të vërtetë, asnjë njoftim zyrtar nuk konfirmoi vendndodhjen deri dy ditë më vonë. Dhe ajo ishte Alaska.
Një tjetër informacion i pakonfirmar dhe i shpërndarë në media të ndryshme shqiptare ishte ai për një plan të supozuar nga kampi i Trump, sipas të cilit Rusia do të ndalte luftën në këmbim të mbajtjes së territoreve të pushtuara dhe heqjes së sanksioneve nga SHBA dhe BE. Kjo informatë, e botuar fillimisht nga një gazetë polake, nuk është verifikuar nga burime të tjera dhe mbetet e pakonfirmuar.
NdĂ«rkohĂ« nĂ« njĂ« deklaratĂ« publike, presidenti amerikan Donald Trump deklaroi se ai do tĂ« mundohet qĂ« territoret e UkrainĂ«s tĂ« pushtuara nga Rusia tâi kthehen pas ukrainasve. NĂ« anĂ«n tjetĂ«r, Zelensky e ka refuzuar vazhdimisht çdo plan qĂ« i jep MoskĂ«s territore tĂ« pushtuara, çka e bĂ«n edhe mĂ« tĂ« diskutueshme mundĂ«sinĂ« e njĂ« marrĂ«veshjeje tĂ« tillĂ«.
Sipas Ledion Krisafit, ekspert për marrëdhënie ndërkombëtare, takimi mes Trump dhe Putin mund të shërbejë për të fituar kohë nga ana e Rusisë. Ai vëren se Kremlini e sheh Trump-in si mundësinë më të mirë, krahasuar me eurpianët, për të marrë shumicën e kërkesave që ata kanë në lidhje me Ukrainën.
NĂ« anĂ«n tjetĂ«r â vijon Krisafi â Putin mund ta pĂ«rdorĂ« kĂ«tĂ« takim si njĂ« mjet pĂ«r tĂ« shmangur veprimet e padĂ«shiruara tĂ« Trump ndaj RusisĂ« dhe pĂ«r tĂ« projektuar njĂ« imazh tĂ« gatishmĂ«risĂ« pĂ«r dialog, pa pasur realisht synim tĂ« ndalĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« fazĂ«. Nga ana tjetĂ«r, edhe Trump mund ta paraqesĂ« takimin si njĂ« hap drejt paqes.
Në fund, rezultati që Ledion Krisafi parashikon nuk është ai që Trump trumpeton.
âNuk mendoj qĂ« rusĂ«t kanĂ« qĂ«llim tĂ« ndalojnĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« stad, edhe nĂ«se shumica e kĂ«rkesave tĂ« tyre plotĂ«sohen. QĂ«llimi i tyre Ă«shtĂ« shpartallimi i kombit ukrainas dhe kjo arrihet duke vazhduar kĂ«tĂ« luftĂ« tĂ« ngadaltĂ« nĂ« dukje por qĂ« po e sfilit dhe bluan UkrainĂ«n.â â pĂ«rmbyll Krisafi.
Takimi i Trump dhe Putin për të folur mbi luften në Ukrainë u trajtua gjerësisht në media pasi përbën një nga çështjet më me interes në zhvillimet gjeopolitike botërore. Raportimi i saktë i informacioneve dhe verifikimi i tyre është thelbësor për të përmbushur misionin e informimit të publikut. Përfitimi nga situata e luftës në Ukrainë duke përdorur tituj keqinterpretues apo raportimi i deklaratave të njëanshme si fakte të kryera, vetëm çorienton lexuesit dhe ul besimin e tyre tek mediat.
Flakët që prej dy ditësh po shkrumbojnë pyjet e kullotat e Gramshit, mëngjesin e së mërkurës iu afruan Nartës, fshatit më të madh të njësisë administrative Skëndërbegas. Banorët u njoftuan të largohen me urgjencë. Shumë u strehuan në konviktin e qytetit, të tjerë në zona të sigurta pranë fshatit.
âKam punuar 70 vjet dhe i lashĂ« tĂ« gjitha atje. Ăâe desha jetĂ«n kur humba gjithçka,â thotĂ« njĂ« grua e moshuar, e tronditur, teksa largohet nga Narta e rrethuar nga tĂ« katĂ«r anĂ«t nga zjarri. NĂ« duar mban vetĂ«m njĂ« trastĂ« me rrobat e trupit. BagĂ«titĂ« dhe ushqimet e dimrit i ka lĂ«nĂ« pas.
NjĂ« tjetĂ«r grua, qĂ« ka kaluar natĂ«n nĂ« konviktin e Gramshit, rrĂ«fen se bashkĂ«shorti i saj refuzon tĂ« largohet. âĂshtĂ« ende atje, nĂ« zonĂ«n e rrezikshme. Kur pa dĂ«min, tha qĂ« nuk lĂ« shtĂ«pinĂ«. Nuk e di si do ta bindin tĂ« zbresĂ«,â thotĂ« ajo.
Nga fshati Bletas, një burrë rreth të gjashtëdhjetave tregon sesi flakët erdhën nga Kullollasi dhe u përhapën brenda minutash.
âPolicia na mori dhe ikĂ«m. BagĂ«titĂ« i lashĂ« sipĂ«r. PashĂ« shtĂ«pi tĂ« djegura rrugĂ«s. ShumĂ« lanĂ« gjithçka mbyllur nĂ« kasolle.â
Prefekti i Elbasanit, Ilir Bejtja, i pranishĂ«m nĂ« terren prej dy ditĂ«sh, e pĂ«rshkruan situatĂ«n si âshumĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«â. Sipas tij, mbi 150 forca zjarrfikĂ«se, 9 mjete, mbi 100 vullnetarĂ« dhe katĂ«r helikopterĂ« po luftojnĂ« flakĂ«t qĂ«, pas shkrumbimit tĂ« Kullollasit, Bletasit, MenkollarĂ«s, Bulçarit e ShimĂ«rit, i janĂ« afruar NartĂ«s. âĂshtĂ« pyll pishe, shpĂ«rndahet mĂ« keq se baruti,â thotĂ« Bejtja.
Kryebashkiaku Besjan Ajazi konfirmon se rreth 50 banorë të Nartës janë strehuar në konvikt dhe dhjetëra familje të tjera janë zhvendosur në zona të sigurta.
Ndërkohë, një tjetër vatër është regjistruar në Kodovjat, e pavarur nga fronti kryesor i Skëndërbegasit. Në 48 orët e fundit, Gramshi është goditur nga disa zjarre: fillimisht në Sojnik, të hënën, më pas në Kullollas të martën, që u përhap në disa fshatra, dhe tani në Kodovjat.
Dëmet janë të mëdha: qindra hektarë pyje dhe kullota të djegura, katër fshatra të dëmtuar rëndë dhe dhjetëra familje të shpërngulura. Në Nartë, frika se flakët mund të rikthehen është ende e pranishme, edhe pse banorët janë përkohësisht jashtë rrezikut.
Më e rëndë situata shfaqet në njësinë administrative Skëndërbegas, ku 4 fshatra kanë pësuar dëme të konsiderueshme dhe sipërfaqja e djegur llogaritet me qindra hektarë pyje dhe kullota.
NjĂ« video qĂ« duket se tregon njĂ« ekip eksplorues duke zbuluar njĂ« sĂ«rĂ« strukturash dhe artefaktesh tĂ« çuditshme nĂ« shpella akulli po qarkullon nĂ« rrjetet konspiracioniste me pretendimin se ajo tregon zbulime nĂ« AntarktidĂ«, âkontinenti qĂ« na Ă«shtĂ« ndaluar sepse fsheh tĂ« vĂ«rteta qĂ« nuk duhej tâi dinim.â
Me anĂ« tĂ« motorrit tĂ« kĂ«rkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti videon origjinale, tĂ« postuar nĂ« TikTok nga llogaria @the_undiscovereddÂ
Nëse i hedhim një sy llogarisë që ka postuar videon, vëmë re se ajo poston ekskluzivisht video të ngjashme që tregojnë zbulime të pazakonta në vende të errëta.
Disa video janë etiketuar nga postuesi si të gjeneruara me programe të inteligjencës artificiale.
Njësoj, edhe video që po qarkullon në rrjete sociale me gjasa është gjeneruar me të njëjtat programe nga llogaria the_undiscoveredd.
Shqipëria po përballet me një valë zjarresh të paprecedentë. Gramshi dhe Delvina janë dy zonat më të rrezikuara, me helikopterë dhe autobote që ndërhyjnë pa pushim. Ekspertët thonë se mungesa e investimeve dhe papërgjegjshmëria po shkatërrojnë pyjet dhe kullotat tona.
Esmeralda Topi
Gjatë 24 orëve të fundit, Shqipëria ka përjetuar një valë të paprecedentë zjarresh, me 64 vatra të regjistruara në të gjithë vendin, nga të cilat 24 mbeten ende aktive. Mbi 10 mijë forca emergjencash, janë në terren duke punuar pa ndërprerje, por situata nuk po favorizohet për shkak të temperaturave të larta dhe erës së fortë.
Operacioni i gjerë kundër flakëve ka vijuar gjatë gjithë natës, me qëllim mbrojtjen e zonave të banuara dhe parqeve kombëtare. Ministria e mbrojtjes bën me dije se nga ajri po operojnë pesë helikopterë, tre në Gramsh dhe dy në Delvinë, ndërsa njësitë tokësore vazhdojnë ndërhyrjen në zona të vështira dhe të thella pyjore.
Aktualisht, Gramshi dhe Delvina rezultojnë zonat më problematike. Ministria e Mbrojtjes ka bërë thirrje urgjente për evakuim në fshatrat Nartë dhe Skënderbegas të Gramshit dhe në Delvinë.
Në Gramsh, zjarri ka marrë përmasa të mëdha në Kullollas dhe Skënderbegas, duke shkaktuar edhe një viktimë dhe dëme materiale. Në Mukaj e Sojnik, situata mbetet e rrezikshme dhe ndërhyrjet nga ajri po vazhdojnë me mbështetjen e forcave vendore.
Në Delvinë, zjarri që ka përfshirë fshatrat Pecë, Sirakat dhe Kardhikaq, ka shkatërruar 5 shtëpi. Një avion nga Italia, njësitë zjarrfikëse, forcat e FNSH-së, Delta dhe Shqiponjat, bashkë me 7 autobote uji dhe 120 trupa të Forcave të Armatosura po ndërhyjnë me intensitet, duke e ndjekur flakën deri mbi fshatin Vllahat.
Në Finiq, vazhdon aktive vatra që ka prekur zonën nga Syri i Kaltër deri në pllajën e malit të Gjerë dhe Sopotit. Në Bistricë, vatra po mbahet nën monitorim. Në Parkun e Rëzomës, mbi tunelin e Skërficës, zjarri vijon, por terreni i vështirë nuk lejon ndërhyrje.
Ndërsa në Tepelenë, Shkodër, Tiranë, Dibër dhe Kolonjë, forcat e emergjencës vijojnë operacionet, duke përdorur çdo mjet të mundshëm për izolimin dhe shuarjen e vatrave.
Parashikimet meteorologjike paralajmërojnë temperatura të larta dhe erëra të forta, që rrisin rrezikun për riaktivizimin e zjarreve dhe krijimin e vatrave të reja.
Pse po digjet vendi?
Por pas çdo flake, pas çdo tymi, ka një të vërtetë më të hidhur se çdo raport operativ. Inxhinieri i pyjeve Abdulla Diku e thotë qartë:
âPo e djegim ShqipĂ«rinĂ« me duart tona. E dimĂ« qĂ« ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« vend i vogĂ«l. NjĂ« grusht tokĂ« qĂ« pĂ«r shekuj Ă«shtĂ« mbrojtur me gjak, dhe qĂ« sot, po digjet⊠nga vetĂ« shqiptarĂ«t e saj. Zjarret qĂ« pĂ«rpijnĂ« pyje e kullota nuk janĂ« fatkeqĂ«si natyrore. JanĂ« krim kundĂ«r vendit, tĂ« vetmit qĂ« kemi nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«.â
Diku thekson se pas çdo tragjedie nuk zhduket vetĂ«m njĂ« pyll. âĂshtĂ« toka jonĂ« qĂ« bĂ«het mĂ« e varfĂ«r, ajri mĂ« i rĂ«ndĂ«, vendi ynĂ« mĂ« i zbrazĂ«t,â thotĂ« ai.
Nga ana tjetĂ«r, Agron Haxhimali, drejtues i Institutit tĂ« Bashkive, nxjerr nĂ« pah njĂ« tjetĂ«r problem thelbĂ«sor: âShumĂ« para nĂ« âseliâ dhe pak nĂ« âfrontâ. BashkitĂ« kanĂ« pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« drejtpĂ«rdrejta pĂ«r emergjencat dhe zjarrfikĂ«sit, por kapacitetet operative shpesh mungojnĂ«. Nga 70 stacionet zjarrfikĂ«se pĂ«r 61 bashki, buxheti vendor pĂ«r vitin 2025 Ă«shtĂ« 21 milionĂ« euro, ndĂ«rsa Agjencia KombĂ«tare e Mbrojtjes Civile, me 55 milionĂ« euro, kryen kryesisht funksione koordinuese dhe mbikĂ«qyrĂ«se.â
Burimi: Ministria e Financave
Haxhimali thekson pabarazinë mes përgjegjësive dhe resurseve: paratë dhe kapacitetet kryesore qëndrojnë te niveli qendror, ndërkohë që emergjencat ndodhin në terren.
âKjo sjell mungesĂ« efektive tĂ« mjeteve, teknologjisĂ« dhe trajnimit lokal, duke e bĂ«rĂ« shpesh tĂ« vĂ«shtirĂ« reagimin nĂ« kohĂ«,â shprehet ai. RishpĂ«rndarja e buxhetit dhe investimi nĂ« pajisje moderne, dronĂ« monitorimi dhe sisteme alarmi tĂ« hershĂ«m janĂ« hapa tĂ« domosdoshĂ«m pĂ«r tĂ« pĂ«rmirĂ«suar situatĂ«n.
Abdulla Diku paralajmĂ«ron se papĂ«rgjegjshmĂ«ria e bashkive dhe mosinvestimi nĂ« specialistĂ« pyjesh ka lehtĂ«suar shkatĂ«rrimin. âĂdo institucion duhet tĂ« nxjerrĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« nga çdo kryetar bashkie qĂ« nuk investon nĂ« pajisjet bazike pĂ«r mbrojtjen nga zjarri dhe nuk ka pĂ«rgatitur planin e masave sipas ligjit,â thotĂ« ai.
NdĂ«rsa helikopterĂ«t dhe autobotet pĂ«rpiqen tĂ« shuajnĂ« flakĂ«t, debati mbi modelin e decentralizimit dhe buxhetin mbetet i hapur. A Ă«shtĂ« ky modeli qĂ« na duhet, apo duhet tĂ« rishikohet pĂ«r tĂ« sjellĂ« mĂ« shumĂ« kapacitete tek bashkitĂ«? Haxhimali e pĂ«rmbledh me njĂ« ironi tĂ« hidhur: âSot kemi shumĂ« para nĂ« zyrĂ« dhe pak nĂ« terren. Zjarret ndodhin nĂ« terren, jo nĂ« seli.â
Në këto kushte, Instituti për Bashkitë Shqiptare kërkon mbledhjen urgjente të Komitetit Ndërministror të Emergjencave Civile për të shqyrtuar shpalljen e gjendjes së fatkeqësisë natyrore dhe e kategorizon situatën si emergjencë civile.
Instituti shpreh solidaritet të plotë me qytetarët e komunitetet e prekura, si dhe me trupat zjarrfikëse që rrezikojnë jetën në terren. Po ashtu, theksohet nevoja për një vlerësim të plotë të dëmeve dhe zbatimin e masave ligjore për kompensimin dhe rikuperimin e tyre.
Në këtë valë zjarresh, qindra hektarë pyje dhe kullota janë shkrumbuar. Ligji parashikon 5 deri në 20 vite burg për zjarrvënien e qëllimshme, por në dhjetë vitet e fundit, nga 253 procedime penale, vetëm 3 persona janë dënuar.
Pretendimi: Ekstremistët islamikë po shkatërrojnë objekte historike në Siri
Verdikti: E pavërtetë
Barbara Halla
NjĂ« postim nĂ« Instagram publikon njĂ« video qĂ« pretendohet se tregon radikalĂ« islamikĂ« nĂ« Siri duke shkatĂ«rruar objekte arkitekturore mijĂ«ravjeçare. Kjo llogari e paraqet videon si pjesĂ« e vandalizmit kulturor qĂ« po ndodh nĂ« kĂ«tĂ« vend tĂ« trazuar nga lufta civile dhe qĂ« sĂ« fundi Ă«shtĂ« duke u udhĂ«hequr nga Ahmed al-Sharaa, drejtuesi i forcave rebele tĂ« konsideruar mĂ« parĂ« si terroriste nga ShBA. MegjithatĂ«, kĂ«rkimet tona tregojnĂ« se kĂ«to pamje nuk vijnĂ« nga Siria, dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r ato nuk janĂ« filmuar kohĂ«t e fundit.Â
Videoja nĂ« fakt daton nga marsi i vitit 2015 dhe pĂ«rshkruan shkatĂ«rrimin e qytetit tĂ« lashtĂ« tĂ« HatrĂ«s nĂ« Irakun verior. NĂ« atĂ« kohĂ«, kjo zonĂ« ishte nĂ«n kontrollin e shtetit islamik tĂ« ISIS, i cili ndĂ«rmori njĂ« fushatĂ« pĂ«r tĂ« shkatĂ«rruar trashĂ«giminĂ« arkeologjike qĂ« binte ndesh me traditĂ«n islame. Ky fakt u raportua nga media si BBC dhe NBC, dhe u dĂ«nua nga UNESCO si njĂ« krim lufte. Video e publikuar nga Associated Press me date 4 prill 2015 tregon tĂ« njĂ«jtat imazhe si ato tĂ« postuara nĂ« Instagram, tĂ« publikuara nĂ« 29 korrik 2025.Â
NĂ« kĂ«to imazhe, mund tĂ« shihen militantĂ«t e ISIS duke shkatĂ«rruar skulptura tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« epokĂ«s asiriane dhe romake duke pĂ«rdorur çekiçë dhe armĂ« zjarri. Hatra, njĂ« qytet qĂ« mbrohet nga UNESCO si pjesĂ« e TrashĂ«gimisĂ« BotĂ«rore, u ndĂ«rtua nĂ« shekullin e 2-tĂ« ose tĂ« 3-tĂ« para erĂ«s sonĂ« dhe lulĂ«zoi si njĂ« qendĂ«r fetare dhe tregtare e PerandorisĂ« Parthiane. Ky Ă«shtĂ« njĂ« djetĂ«r tjetĂ«r i gabuar nĂ« postimin nĂ« Instagram qĂ« pretendon se kĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r objekte qĂ« ekzistojnĂ« prej 10,000 vitesh. NjĂ« pjesĂ« e skulpturave tĂ« thyera ishin restauruar nĂ« periudhĂ«n moderne pas dĂ«mtimeve tĂ« mĂ«parshme dhe kjo shpjegon pluhurin e bardhĂ« qĂ« ngrihet nĂ« video.Â
Pra shkatërrimi ka ndodhur me të vërtetë, por në vitin 2015 dhe jo në Siri, po në Irak gjatë marrjes nën kontroll të territorit nga ISIS. Për më tepër, gjuha e përdorur në postim tregon një tendencë kundër besimit musliman, duke mos bërë dallimin me faktin që pjesa dërrmuese e vendeve muslimane e konsideroi ISIS si një shtrembërim të traditës islame.
Pretendimi: Kura ndaj kancerit Ă«shtĂ« zbuluar nĂ« vitet â30-tĂ«, por nuk e lejuan tĂ« zhvillohej
Verdikti: E pavërtetë
Barbara Halla
NĂ« rrjetet sociale shqiptare po qarkullon pretendim se qĂ« prej vitit 1930, njĂ« shkencĂ«tar amerikan ka zbuluar njĂ« âmetodĂ« moderneâ pĂ«r tĂ« shĂ«ruar kancerin, duke pĂ«rdorur njĂ« mikroskop shumĂ« tĂ« avancuar. Postimi pretendon se ky mikroskop arriti tĂ« identifikonte âvibrimin e sĂ«mundjesâ dhe mĂ« pas, vetĂ«m pĂ«rmes ultratingujve arriti tĂ« shĂ«ronte 15 pacientĂ«, duke mos pĂ«rdorur ilaçe. Por ky pretendim qĂ« Ă«shtĂ« hedhur poshtĂ« nga studimi tĂ« mĂ«tejshme mbi metodĂ«n e âshpikurâ nga Royal Raymond Rife nĂ« vitet 1920.
NĂ« vitet 1920, Rife ndĂ«rtoi njĂ« mikroskop me zmadhim tĂ« lartĂ« dhe pretendonte se mund tĂ« dallonte mikroorganizma tĂ« ndryshĂ«m, madje edhe tĂ« kapte âfrekuencat vdekjeprurĂ«seâ qĂ« do tâi shkatĂ«rronin kĂ«to mikroorganizma. Sipas tij, duke aplikuar kĂ«to frekuenca elektromagnetike, patogjenĂ«t e ndryshĂ«m qĂ« gjenden nĂ« trupin njerĂ«zor, duke pĂ«rfshirĂ« ato qĂ« shkaktojnĂ« kancer, mund tĂ« eliminohen. KĂ«to pretendime tĂ« Rife mbeten spekulime pasi idetĂ« e tij nuk u pranuan nga komuniteti mjekĂ«sor dhe nuk kanĂ« arritur tĂ« provohen me metoda shkencore.Â
Institucione të besueshme si Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) dhe Shoqata Amerikane e Kancerit (ACS) kanë deklaruar se nuk ka asnjë provë se aparatet që ndjekin metodat e mikroskopit Rife mund të kurojnë kancerin. Disa kompani u përpoqën ta komercializonin këtë makineri ndër vite, derisa Shoqata Amerikane e Kancerit i hodhi poshtë pretendimet e tyre në vitet 1994.
NĂ« fakt, raste tĂ« dokumentuara tregojnĂ« se pacientĂ« qĂ« kanĂ« braktisur trajtimet mjekĂ«sore tradicionale (si kimioterapia) pĂ«r tâiu drejtuar metodave tĂ« tilla alternative, shpesh janĂ« pĂ«rkeqĂ«suar duke çuar nĂ« disa raste edhe me vdekje. WebMD dhe burime tĂ« tjera mjekĂ«sore serioze theksojnĂ« se sukseset qĂ« raportohen pĂ«rmes kĂ«tyre pajisjeve bazohen nĂ« dĂ«shmi tĂ« paverifikuara dhe jo studime klinike mĂ« tĂ« gjĂ«ra.
Metoda e Rife kategorizohet nga WebMD si pseudoshkencĂ«. Ato nuk janĂ« miratuar nga asnjĂ« autoritet shĂ«ndetĂ«sor dhe nuk ekzistojnĂ« prova qĂ« tĂ« mbĂ«shtesin pretendimin se ato funksionojnĂ«. Pra, pretendimi se kanceri mund tĂ« shĂ«rohej qĂ« nĂ« vitin 1930 me ultratinguj dhe frekuenca elektromagnetike Ă«shtĂ« njĂ« mit i pabazuar.Â
NĂ« njĂ« kohĂ« kur ShqipĂ«ria po kalon njĂ« situate dramatike pĂ«r shkak tĂ« zjarreve tĂ« favorizuara nga temperatuarat ekstremisht tĂ« larta dhe avionĂ«t zjarrĂ«fikĂ«s tĂ« ardhur nga vendet e BE-sĂ« nga flota e Mekanizmit tĂ« Mbrojtjes Civile po ndihmojnĂ« ShqipĂ«rinĂ« tĂ« pĂ«rballojĂ« situatĂ«n, zyrtarĂ«t e lartĂ« duket se po âfshihenâ pas propagandĂ«s duke maskuar tĂ« vĂ«rtetĂ«n mbi shkallĂ«n e pĂ«rgatitjes shtetĂ«rore pĂ«r emergjenca tĂ« tilla.
 MĂ« 29 korrik 2025, Ministri i Mbrojtjes Pirro VĂ«ngu deklaroi publikisht se âjanĂ« alokuar fondet, kemi buxhetin dhe kemi realizuar edhe procedurĂ«n pĂ«r blerjen e dy avionĂ«ve zjarrfikĂ«sâ. Kjo deklaratĂ« erdhi fill pas publikimit nga Faktoje tĂ« njĂ« artikulli ku dokumentohej se qeveria shqiptare nuk e kishte mbajtur premtimin pĂ«r tĂ« siguruar dy avionĂ« zjarrfikĂ«s pĂ«r sezonin e zjarreve nĂ« verĂ«n 2025.
Por sa e vërtetë është kjo deklaratë?
ĂfarĂ« thotĂ« Ministria e Mbrojtjes?
Pas kësaj deklarate Faktoje u interesua për më shumë detaje përmes një kërkese për informacion. Në përgjigjen e saj zyrtare për Faktoje, Ministria e Mbrojtjes sqaroi se nuk bëhet fjalë për avionë zjarrfikës, siç pretendoi ministri Vëngu, por për avionë shumërolësh, të cilët do të pajisen edhe me kapacitete për fikjen e zjarreve nga ajri. Këta avionë nuk janë të dedikuar për emergjenca civile apo shuarje zjarresh, por do të kenë gjithashtu funksione ushtarake.
Për më tepër, në kundërshtim me deklaratën e ministrit që pretendonte përfundimin e procedurës së blerjes, Ministria e pranoi se procesi është ende në zhvillim:
âBlerja e kĂ«tyre avionĂ«ve Ă«shtĂ« nĂ« proces, i cili po shkon drejt pĂ«rfundimit.â
â Ministria e Mbrojtjes pĂ«r Faktoje
Gjithashtu, Ministria nuk dha informacione mbi koston e kĂ«tyre avionĂ«ve, si dhe refuzoi tĂ« tregojĂ« afatet se kur do tĂ« merren nĂ« dorĂ«zim ato, duke u justifikuar me klasifikimin âpĂ«r qĂ«llime ushtarakeâ.
Një histori që përsëritet
Kjo nuk është hera e parë që Ministria e Mbrojtjes i referohet këtyre avionëve shumërolësh si zgjidhje për përballimin e zjarreve. Në shtator 2024, në një tjetër përgjigje për Faktoje, institucioni parashikonte se avionët do të viheshin në funksion në fund të vitit 2025 ose fillim të vitit 2026.
Pra, edhe një vit më vonë, nuk ka ndryshuar as statusi i procedurës dhe as mungesa e transparencës.
Për këtë arsye, Faktoje e kategorizon deklaratën e ministrit Pirro Vëngu si të pavërtetë.
Në një kohë kur vendi përballet çdo verë me dhjetëra vatra aktive zjarri dhe një sistem të kufizuar menaxhimi të emergjencave, nevojitet më shumë transparencë dhe përgjegjshmëri në komunikimin publik, e jo deklarata që nuk qëndrojnë përballë fakteve.
Rama justifikon situatën
Menjëherë pas publikimit të artikullit nga Faktoje.al, Kryeministri Edi Rama reagoi në rrjete sociale duke shmangur përgjegjësinë direkte dhe duke vendosur debatin në një perspektivë më të gjërë. Ai theksoi se zjarret nuk zgjidhen vetëm me një apo dy avionë zjarrfikës dhe se Shqipëria ka më shumë mjete ajrore këtë vit se çdo vit tjetër, falë mbështetjes nga Mekanizmi Europian dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Rama bëri krahasime me vendet e tjera, duke treguar se edhe Greqia, Italia, Turqia dhe Spanja përballen me zjarre të shumta, pavarësisht kapaciteteve të tyre. Ai nënvizoi gjithashtu se parandalimi i shkaqeve të zjarreve dhe menaxhimi strategjik janë po aq të rëndësishëm sa reagimi emergjent, duke sugjeruar se fokusimi vetëm tek numri i avionëve nuk ofron zgjidhje të plotë.
Ky artikull u rishikua duke shtuar reagimin e Kryeministrit Edi Rama mbi situatën e zjarreve dhe perspektivën e qeverisë.
Prej dy vitesh, fondet IPARD për bujqësinë shqiptare janë të bllokuara për shkak të dyshimeve për korrupsion, por hetimet e SPAK-ut nuk kanë sjellë ende rezultate konkrete. Brukseli këmbëngul që autoritetet shqiptare ta trajtojnë këtë çështje me seriozitet, duke theksuar se paratë europiane duhet të mbrohen siç duhet. Ministria e Bujqësisë deklaron se po punon për auditimin e jashtëm dhe të tjera masa përmirësuese, por ende nuk ka një datë të qartë për rifillimin e financimeve IPARD.
Esmeralda TopiÂ
Prej dy vitesh, bujqësia shqiptare është pa miliona euro nga programi IPARD III, pasi fondet e Bashkimit Europian për zhvillimin rural janë bllokuar për shkak të dyshimeve për korrupsion. Brukseli ka dy vite që u kërkon autoriteteve shqiptare ta trajtojnë me seriozitet këtë çështje, por deri më tani reagimi i tyre i ngjan ritmit të breshkës.
Që prej vitit 2020, dosja për hetimin e abuzimeve me fondet e IPARD ka kaluar nëpër tryezat e institucioneve të drejtësisë shqiptare, pa asnjë rezultat konkret. Fillimisht, çështja u regjistrua në Prokurorinë e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK). Pas dy vitesh, SPAK shpalli moskompetencën dhe ia kaloi dosjen Prokurorisë së Tiranës. Në shtator 2023, dosja u rikthye sërish në SPAK.
Asokohe, SPAK i tha Faktoje.al se hetimi penal mbi shpërndarjen e fondeve ishte ende në fazë paraprake dhe, për shkak të sekretit hetimor, nuk mund të jepte më shumë informacion.
Të njëjtën përgjigje e dha edhe këtë fillim gushti.
âĂĂ«shtja Ă«shtĂ« nĂ« fazĂ«n e hetimeve paraprake. PĂ«r shkak tĂ« ruajtjes sĂ« sekretit hetimor, nuk mund tĂ« bĂ«jmĂ« publike informacione tĂ« mĂ«tejshme,â â SPAK.
Pra, edhe pas dy vitesh, hetimi për dosjen IPARD vijon të endet në fazë paraprake. Asnjë emër. Asnjë arrestim. Asnjë akt akuze.
âTĂ« detyrojnĂ« tĂ« besosh se nuk ka drejtĂ«si!â â thotĂ« Romeo Nazarko, njĂ« nga denoncuesit e parĂ« tĂ« skemĂ«s sĂ« abuzimeve me fondet IPARD nĂ« ShqipĂ«ri. âKam bĂ«rĂ« tre kallĂ«zime nĂ« SPAK, pĂ«rfshi edhe IPARD-in, tĂ« treja nĂ« gjumĂ«,â shton ai.
Në vitin 2023, Zyra Evropiane Kundër Mashtrimit (OLAF) përfundoi hetimin administrativ mbi abuzimet me fondet e IPARD II dhe ia përcolli raportin përfundimtar, së bashku me rekomandimet, autoriteteve shqiptare dhe Komisionit Evropian. Në një reagim për Faktoje.al zyra e shtypit pranë OLAF nënvizon se tanimë vendimmarrja për çdo hap të mëtejshëm u takon autoriteteve kompetente vendase, sipas vlerësimit të tyre. Me fjalë të tjera, OLAF e kalon topin në fushën tonë.
âOLAF zhvillon hetime administrative. MĂ« pas, u takon autoriteteve kompetente tĂ« vendosin mbi çdo veprim tĂ« mĂ«tejshĂ«m lidhur me rekomandimet e OLAF, sipas vlerĂ«simit tĂ« tyre. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, ne nuk jemi nĂ« gjendje tĂ« komentojmĂ« mĂ« tej, pĂ«rfshirĂ« detajet e hetimit dhe provat e mbledhura nga OLAFâ, nĂ«nvizon zyra e shtypit tĂ« OLAF pĂ«r Faktoje.al.
Paratë europiane të mbrohen siç duhet
QĂ« kur u pezulluan fondet IPARD, Komisioni Evropian ka pĂ«rsĂ«ritur vazhdimisht kĂ«rkesĂ«n qĂ« çështja tĂ« trajtohet me seriozitet nga autoritetet shqiptare.Â
Për dy vite me radhë, kanë theksuar nevojën për masa korrigjuese dhe për transparencë të plotë në hetimin e abuzimeve, duke e bërë këtë kusht të domosdoshëm për rifillimin e financimeve.
Komisioni është në dijeni të një auditimi të jashtëm që qeveria shqiptare ka kontraktuar për të verifikuar grantet dhe pagesat e IPARD II, si dhe sistemin e ri të menaxhimit dhe kontrollit të brendshëm. Por ndërkohë që procedurat bilaterale vazhdojnë, nuk jepen detaje të tjera, ndërsa pritshmëria është që çështja të zgjidhet shpejt e me përgjegjësi.
Ministria e BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural deklaron pĂ«r Faktoje.al se âĂ«shtĂ« e angazhuar maksimalisht dhe po zbaton njĂ« plan veprimi me masa konkrete, dakordĂ«suar me strukturat e Komisionit Evropian.âÂ
Auditimi i jashtĂ«m, qĂ« sipas ministrisĂ« âĂ«shtĂ« nĂ« fazĂ« zbatim dhe rezultatet e tij priten brenda kĂ«tij vitiâ, Ă«shtĂ« njĂ« nga hapat kryesorĂ« pĂ«r rifillimin e fondeve.
Pas pĂ«rfundimit tĂ« tij, ministria thekson se do tĂ« kryhen âprocedurat nĂ« zbatim tĂ« MarrĂ«veshjes Financiare KuadĂ«r tĂ« Partneritetit dhe MarrĂ«veshjes Sektorialeâ, tĂ« cilat janĂ« vendimtare pĂ«r finalizimin e MarrĂ«veshjes sĂ« Financimit pĂ«r Programin IPARD III dhe hapjen e thirrjeve pĂ«r aplikime.
Por pavarĂ«sisht pĂ«rpjekjeve, ende nuk ekziston njĂ« datĂ« konkrete pĂ«r rikthimin e fondeve IPARD. Ministria shton se ânĂ« pĂ«rfundim tĂ« auditimit dhe pĂ«rmbushjes sĂ« rekomandimeve tĂ« dhĂ«na, do tĂ« finalizohet MarrĂ«veshja e Financimit dhe mĂ« pas do tĂ« hapen thirrjet pĂ«r aplikime.âÂ
MegjithatĂ«, pĂ«r fermerĂ«t dhe gjithĂ« sektorin e bujqĂ«sisĂ«, kĂ«to janĂ« vetĂ«m hapa nĂ« njĂ« proces qĂ« po zvarritet prej kohĂ«sh. Ata kĂ«rkojnĂ« njĂ« datĂ« tĂ« saktĂ« pĂ«r rifillimin e financimeve qĂ« do tâi japin frymĂ«marrje bujqĂ«sisĂ« shqiptare.
Programi i mbĂ«shtetjes nĂ« bujqĂ«si IPARD ofron grante nĂ« ndihmĂ« tĂ« sektorit bujqĂ«sor pĂ«r tĂ« gjitha vendet qĂ« janĂ« nĂ« proces anĂ«tarĂ«simi me Bashkimin Evropian. ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« prej pesĂ« vendeve pĂ«rfituese tĂ« mbĂ«shtetjes me grante. PĂ«rmes programit IPARD II, i cili u zbatua gjatĂ« viteve 2014 dhe 2020, ShqipĂ«ria pĂ«rfitoi mbi 71 milionĂ« euro fonde. Dhe teksa vendi priste tĂ« niste mbĂ«shtetjen nĂ« bujqĂ«si pĂ«rmes IPARD III me 146 milionĂ« euro grante, Komisioni Evropian vendosi pezullimin bazuar nĂ« dyshimet pĂ«r korrupsion.Â
Ne, Rrjeti SafeJournalists, partnerët e Reagimit të Shpejtë për Lirinë e Medias (MFRR), Reporterët pa Kufij (RSF) dhe organizatat shqiptare për lirinë e medias, shprehim shqetësimin e përbashkët mbi pengimin policor dhe ngjarjet pasuese që prekën Focus Media Group: News24, BalkanWeb, Panorama, Gazeta Shqiptare dhe media të tjera të lidhura me të.
Në orët e para të 9 gushtit, Policia e Shtetit rrethoi ndërtesën në Tiranë ku ushtrojnë veprimtarinë këto media, ndërpreu furnizimin me energji elektrike dhe pengoi qasjen për gazetarët dhe stafin. Kjo ndaloi transmetimin televiziv të News24 në kohë reale. Sipas Focus Media Group, nuk ishte dhënë asnjë paralajmërim paraprak për ndërprerjen efektive të sinjalit të transmetimit.
Veprimi i policisë buron nga një mosmarrëveshje më e gjerë pronësie midis Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI) dhe Focus Media Group mbi qiratë dhe procedurat. Megjithatë, ndërhyrja e fortë e policisë është kryer mesa duket deri tani mbi baza ligjore të paqarta dhe pa respektuar procedurën e rregullt ligjore. Në mungesë të një baze ligjore të publikuar, vendimve gjyqësorë dhe urdhrave ekzekutues, ose një afati dhe hapash të qartë për vijimin e procesit, ligjshmëria dhe proporcionaliteti i veprimit vendosen seriozisht në pikëpyetje.
Si pasojë, që nga data 9 gusht një nga transmetuesit kryesorë të lajmeve në Shqipëri në nivel kombëtar, News24, ka qenë jashtë transmetimit. Deri më 12 gusht 2025, ende nuk ka asnjë qartësi se kur do të rifillojë transmetimi, as mbi të ardhmen e gazetarëve, punonjësve të medias dhe stafit mbështetës të Focus Media Group. Kjo pasiguri minon besimin e publikut, dobëson pluralizmin dhe rrezikon të krijojë një efekt frikësues mbi lirinë e medias.
Ndikimi mbi punonjësit e medias është i menjëhershëm dhe serioz. Rreth 230 të punësuar, gazetarë, punonjës të medias dhe staf mbështetës tani përballen me rrezikun e papunësisë, ndërsa shumë prej tyre prej disa kohësh po përjetojnë vonesa në pagesat e rrogave dhe mosshlyerje të kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore. Me ndërtesën e bllokuar dhe veprimtarinë e ndërprerë, mjetet e tyre të jetesës dhe e ardhmja e tyre profesionale janë në rrezik.
Prandaj, ne u bëjmë thirrje të përbashkët autoriteteve shqiptare që të garantojnë të drejtën e gazetarëve për të punuar, sigurinë e tyre, dhe:
të ofrojnë një shpjegim të plotë dhe publik mbi bazën ligjore, domosdoshmërinë dhe urgjencën e operacionit të ndërmarrë në orët e para të së shtunës, më 9 gusht 2025, duke përfshirë kohën e zhvillimit, metodat e përdorura, proporcionalitetin dhe nëse janë marrë parasysh alternativa më pak kufizuese;
të heqin kordonin policor, të rikthejnë furnizimin me energji elektrike dhe të lejojnë hyrje të lirë dhe pa pengesa në redaksi dhe vendet e raportimit, pa frikësim ose ndërhyrje;
të mbrojnë materialet dhe infrastrukturën gazetareske, duke u përmbajtur nga çdo sekuestrim ose dëmtim dhe duke siguruar akses të sigurt në pajisje, arkiva dhe lidhjet e transmetimit;
të mbrojnë të drejtat e punës gjatë ndërprerjes, duke bashkëpunuar me Inspektoratin e Punës që pagat dhe kontributet shoqërore të shlyhen dhe të mundësohen ambiente të përkohshme dhe masa për vazhdimësinë e punës;
të ofrojnë garanci efektive ligjore duke publikuar bazën ligjore dhe urdhrat, duke përcaktuar afatin dhe kushtet për heqjen e masave, duke siguruar një mundësi të qasshme për ankim me efekt pezullues kur është e zbatueshme, si dhe duke bashkëpunuar me AMA-n duke përdorur mjetet më pak kufizuese për të ruajtur vazhdimësinë e shërbimit të lajmeve;
të hetojnë çdo pengesë ndaj gazetarëve dhe të sigurojnë llogaridhënie dhe të komunikojnë rregullisht me publikun.
Ndërkohë, ne u bëjmë thirrje pronarëve dhe drejtuesve të Focus Media Group:
të veprojnë me urgjencë për të mbrojtur mjetet e jetesës dhe të drejtat e punonjësve, të përmbushin të gjitha detyrimet ligjore dhe kontraktuale, si dhe të sigurojnë ambiente të përkohshme dhe plane vazhdimësie për të mbrojtur stafin dhe për të ruajtur aksesin e publikut në informacion;
tĂ« angazhohen nĂ« mĂ«nyrĂ« konstruktive me autoritetet pĂ«r tĂ« zgjidhur mosmarrĂ«veshjen nĂ« mĂ«nyrĂ« ligjore dhe transparente, me sa mĂ« pak ndĂ«rprerje tĂ« jetĂ« e mundur nĂ« punĂ«n gazetareske dhe nĂ« tĂ« drejtĂ«n e publikut pĂ«r tâu informuar;
të sigurojnë shlyerjen e rrogave dhe kontributeve shoqërore, aksesin e sigurt në pajisje dhe të dhëna, si dhe të mos ndërmarrin masa hakmarrëse ndaj stafit gjatë kësaj ndërprerjeje;
të ofrojnë transparencë të plotë mbi situatën ligjore dhe kontraktuale, në mënyrë që punonjësit dhe publiku të kuptojnë bazën e mosmarrëveshjes.
Kjo nuk është thjesht një mosmarrëveshje kontraktuale. Kjo situatë ngre çështje thelbësore lidhur me respektimin e procedurave të rregullta, proporcionalitetin, lirinë e medias dhe mbrojtjen e gazetarëve dhe punonjësve të medias. Të gjitha palët duhet të veprojnë shpejt, në mënyrë transparente dhe në interes të publikut për të siguruar që këto të drejta të respektohen dhe mbrohen.
NĂ«nshkruar,
Rrjeti SafeJournalists
 Shoqata e Gazetarëve të Bosnjës dhe Hercegovinës
Shoqata e Gazetarëve të Kosovës
 Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë
 Shoqata e Gazetarëve të Kroacisë
 Shoqata e Pavarur e Gazetarëve të Serbisë
 Sindikatë e Medias e Malit të Zi
Reporterët pa Kufij  (RSF)
Partnerët e Media Freedom Rapid Response (MFRR)
 Federata Evropiane e Gazetarëve (EFJ)
 Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias (ECPMF)
 ARTICLE 19 Europe
 Instituti Ndërkombëtar i Shtypit (IPI)
 Shtyp i Lirë Pa Kufizim (FPU)
Organizata të shoqërisë civile në Shqipëri:
Qendra për Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim (SCiDEV)
KĂ«shilli Shqiptar i Medias (KSHM)
Asociacioni e Gazetarëve të Shqipërisë (AGSH)
Gruaja Shqiptare në Audiovizual (AWA)
Amfora
Shoqata e Gazetarëve Profesionistë të Shqipërisë (APJA)
Sindikata e Gazetarëve dhe Punonjësve të Medias (SGPM)
Një video e postuar në rrjete sociale, nga një faqe që shet vajëra bimorë, tregon një burrë, i cili pretendohet se është mjek, që deklaron se vajguri dhe vaji i farës së zezë shëron një mori sëmundjesh, përfshirë dhe kancerin.
Teksti që shoqëron postimin pretendon se ky kombinim kuron një mori sëmundjesh duke filluar nga reumatizma tek diabeti tek kanceri në të gjitha format e tij. Reklama hedh një rrjet të gjerë për të kapur sa më shumë klientë.
Nuk shpjegohet se si vajguri apo vaji i farës së zezë luftojnë qelizat kanceroze, tumoret apo metastazat. Reklama kërkon që lexuesi ta besojë pa ofruar asnjë shpjegim të mekanizmit, vetisë, apo mënyrës me anë të të cilës kjo substancë shëron këto sëmundje. Reklama nuk citon asnjë literaturë shkencore apo studim.
Siç Faktoje ka shpjeguar dhe mĂ« parĂ«, nuk ka prova tĂ« besueshme se vajguri shĂ«rben si kurĂ« pĂ«r kancerin, dhe nuk ka patur teste klinike tĂ« mjaftueshme mbi kĂ«tĂ« pĂ«rdorim.Â
Prof. Dr. Zihni Sulaj, i kontaktuar nga Faktoje, pohoi se ânuk ka prova tĂ« bazuara nĂ« evidencĂ« klinike qĂ« vajguri mund tĂ« pĂ«rdoret nĂ« praktikĂ«n klinike moderne, aq mĂ« tepĂ«r si terapi pĂ«r lloje tĂ« ndryshme tĂ« kancerit.â
Burri në video është Erxhan Muharremi. Siç kanë sqaruar dhe kolegët e Kallxo, Erxhan Muharremi thotë që është mjek alternativ, por nuk ka ndonjë kredencial në shëndetësi apo shkencë. Ai pretendon se ka shëruar mijëra pacientë me metodën e vajgurit, por refuzon të përmendë emra.
Ndërkohë, sipas Qendrës amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC) pirja e vajgurit mund të shkaktojë të vjella, diarre, enjtje të stomakut, kollitje, përgjumje, shqetësim, nervozizëm dhe humbje ndjenjash. Për më tepër ata që pinë vajguri mund të hasin vështirësi ose dhimbje në frymëmarrje. Kollë, pneumoni, dhe vështirësi apo shimbje në frymëmarrje pas pirjes së vajgurit janë tregues që vajguri ka hyrë në mushkëri. Për më tepër, pirja e sasive të mëdha të vajgurit mund të shkaktojë koma, konvulsione, madje edhe vdekjen. Nëse vajguri prek lëkurën për periudha të shkurtra, mund ta shkaktojë skuqje, kruarje, apo plagë; nganjëherë mund të shfaqen flluska ose rrjepje lëkure. Ka patur disa raste të evidentuara të fëmijëve që janë helmuar nga pirja aksidentale e vajgurit.
Disa mjekĂ« onkologĂ« nĂ« ShqipĂ«ri kanĂ« pohuar pĂ«r âFaktojeâ se, fatkeqĂ«sisht, kanĂ« evidentuar raste tĂ« personave tĂ« sĂ«murĂ« me kancer qĂ« kanĂ« pirĂ« vajguri duke menduar se do tâi ndihmonte me sĂ«mundjen e tyre. MjekĂ«t specialistĂ« kanĂ« ngritur alarmin herĂ« pas here mbi rrezikun e kurave qĂ« vijnĂ« nga interneti, duke pĂ«rmendur edhe atĂ« tĂ« âvajgurit çudibĂ«rĂ«s.â
Pas bllokimit të sinjalit të televizionit News 24 nga ndërhyrja e policisë dhe forcave ushtarake, dhjetëra gazetarë protestuan duke kërkuar lirimin e ambientëve dhe funksionimin normal të medias.
Sebi Alla
Ora 07.36, dt 09.08.2025, sinjali televiziv u shkĂ«put, kur forca tĂ« shumta policore dhe ushtarake, bllokuan ambientet e televizionit News 24, agjencisĂ« sĂ« lajmeve BalkanĂ«eb, GazetĂ«s Panorama, GazetĂ«s Panorama Sport dhe Radio Rash. Mbyllja u bĂ« pas njĂ« urdhri tĂ« lĂ«shuar nga Ministria e EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Invovacionit e cila sipas saj, duke iu referuar vendimeve gjyqĂ«sore, kaloi hapĂ«sirat e marra nĂ« shfrytĂ«zim nga âFocus Media Newsâ, tek Agjencia ShtetĂ«rore e Prodhimit dhe Tregtimit tĂ« ArmĂ«ve KAYO.sha. NdĂ«rsa pretendimet e palĂ«ve shtet-subjekt privat janĂ« tĂ« ndryshme, 230 punonjĂ«s tĂ« medias, gazetarĂ«, operatorĂ« dhe staf mbĂ«shtetĂ«s teknik, kanĂ« mbetur pa punĂ« prej tre ditĂ«sh dhe nuk lejohet qĂ« tĂ« futen nĂ« zyrat e tyre, duke mos kryer misionin parĂ«sor: âinformimin e publikutâ.
Protesta
DitĂ«n e sotme dhjetĂ«ra gazetarĂ« tĂ« âFocus Media Newsâ dhe shumĂ« kolegĂ« nga media tĂ« tjera protestuan me parkarta nĂ« duar ky binte nĂ« sy disa tĂ« tilla si: âMedia nuk mbyllet, por mbrohetâ; âNe sâjemi kriminelĂ« qĂ« na sillni polici dhe ushtriâ, apo âLiria e medias nuk Ă«shtĂ« negociatĂ«â. ⊠âTĂ« shtunĂ«n nĂ« mĂ«ngjes, pa paralajmĂ«rim, u ndĂ«rpre sinjali ynĂ« dhe u bllokua hyrja e gazetarĂ«ve nĂ« vendin e tyre tĂ« punĂ«s. Na u tha se ishte njĂ« çështje kontrate qiraje, por tĂ« gjithĂ« e dimĂ« se marrĂ«dhĂ«niet kontraktuale nuk mund dhe nuk duhet tĂ« shĂ«rbejnĂ« si pretekst pĂ«r tĂ« mbyllur njĂ« zĂ« tĂ« lirĂ« informimi. Konfliktet civile zgjidhen nĂ« gjykata, jo duke fikur ekranin e njĂ« televizioni qĂ« i shĂ«rben publikutâ-tha drejtoresha e informacionit nĂ« News 24, Anila Jole. NdĂ«rsa shtoi se ââŠkjo qĂ« ndodhi nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« çështje e News24, Ă«shtĂ« çështje qĂ« prek çdo media dhe çdo gazetar nĂ« ShqipĂ«ri, pasi sot Ă«shtĂ« News24, nesĂ«r mund tĂ« jetĂ« çdo zĂ« tjetĂ«r kritikâ.
Konflikti
âFocus Media Newsâ prej mĂ« shumĂ« se dy dekadash Ă«shtĂ« vendosur nĂ« godina shtetĂ«rore nĂ«pĂ«rmjet kontratave tĂ« qirasĂ« tĂ« nĂ«nshkrruara nĂ« disa vite me kohĂ« zgjatje tĂ« ndryshme shfrytĂ«zimi. NjĂ« nga godinat Ă«shtĂ« me kontratĂ« tĂ« pĂ«rfunduar qĂ« nĂ« vitin 2023, por nĂ« procese tĂ« vazhdueshme gjyqĂ«sore, ndĂ«rsa godina tjetĂ«r me kontratĂ« qiraje nĂ« fuqi deri nĂ« vitin 2033. âNĂ«se shoqĂ«ria Kayo do tĂ« kishte njĂ« vendim gjyqĂ«sor pĂ«r lirimin e godinĂ«s do tĂ« kishte njĂ« njoftim paraprak nga pĂ«rmbaruesi dhe mĂ« pas lirimin e ambienteve e bĂ«n pĂ«rmbaruesi. NĂ« kĂ«tĂ« rast nuk ka asnjĂ« vendim gjyqĂ«sor dhe asnjĂ« pĂ«rmbaruesâ, u shpreh avokati i kompanisĂ«, Erjon Kanxheri. NdĂ«rsa nĂ« pĂ«rgjigjen e saj zyrtare, Ministria e EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Invovacionit thotĂ« se ka ndjekur tĂ« gjithĂ« procedurat ligjore. âPretendimi i shoqĂ«risĂ« se kontrata e saj e qirasĂ« ka afat deri nĂ« vitin 2033 lidhet me njĂ« pasuri tjetĂ«r shtetĂ«rore, e ndryshme dhe pa asnjĂ« lidhje juridike apo faktike me pasurinĂ« e kaluar shoqĂ«risĂ« shtetĂ«rore âKAYOâ sh.aâ. MĂ«sohet se IKMT ka prishur nĂ« orĂ«t e para tĂ« mĂ«ngjesit tĂ« sotĂ«m njĂ« tunel lidhĂ«s mes dy objekteve, godinĂ«s A qĂ« Ă«shtĂ« sekuestruar dhe pretendohet se i ka pĂ«rfunduar kontrata dhe godinĂ«s B e cila ka leje shfrytĂ«zimi deri nĂ« vitin 2033. âFocus Media Newsâ shprehet se gjatĂ« ndĂ«rhyrjes janĂ« dĂ«mtuar njĂ« pjesĂ« e teknikĂ«s, duke rrezikuar arkiven dhe serverat. MegjithĂ«se institucionet shtetĂ«rore nuk kanĂ« sekuestruar godinĂ«n B, sĂ«rish punonjĂ«sit nuk lejohet tĂ« futen brenda atyre ambienteve, me pretendimin se pĂ«r tĂ« shkuar deri aty âshkelin nĂ« pronĂ« shtetâ. PĂ«rvecc forcave tĂ« policisĂ« qĂ« qĂ«ndrojnĂ« nĂ« perimetrin e jashtĂ«m tĂ« objeteve, nĂ« brendĂ«si janĂ« forcat ushtarake tĂ« cilĂ«t janĂ« udhĂ«zuar pĂ«r tĂ« mos lejuar asnjĂ« punonjĂ«s tĂ« futet. Â
Reagimet
Organizatat mediatike vendase dhe tĂ« huaja reaguan me shqetĂ«sim nĂ« lidhje me bllokimin e sinjalit tĂ« transmetimit tĂ« âFocus Media Newsâ, duke e cilĂ«suar ndĂ«rhyrjen me forca policore dhe ushtarake si tĂ« papranueshme dhe cĂ«nim i lirisĂ« sĂ« medias. QĂ«ndrime pati sot edhe nga Federata Evropiane e GazetarĂ«ve (EFJ) dhe Rrjeti Global pĂ«r Mediat e Pavarura (IPI). NĂ« reagimet e tyre theksohet se nevojiten veprime tĂ« menjĂ«hershme nga autoritetet shtetĂ«rore pĂ«r rikthimin e plotĂ« tĂ« funksionimit tĂ« mediave, pĂ«rfshirĂ« sinjalin e News24, dhe pĂ«r tĂ« ofruar arsyetim ligjor pĂ«r pengimin e aksesit tĂ« publikut nĂ« pĂ«rmbajtjen mediatike. Edhe Faktoje.al bashkohet me qĂ«ndrimin se bllokimi, cĂ«nimi i lirisĂ« dhe veprimet qĂ« lĂ«nĂ« tĂ« papunĂ« dhe nĂ« pasiguri mbi 200 punonjĂ«s tĂ« medias, gazetarĂ« dhe staf mbĂ«shtetĂ«s, janĂ« tĂ« papranueshme, pavarĂ«sisht konflikteve dhe pretendimeve institucione shtetĂ«rore-subjekt privat.
Një imazh që po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse, pretendon se tregon ushqim me shishe të hedhura në det nga egjiptianët për palestinezët në Gaza.
Sipas ZyrĂ«s sĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Koordinimin e ĂĂ«shtjeve Humanitare, njĂ« nĂ« tre persona nĂ« Gaza ânuk ka ngrĂ«nĂ« pĂ«r ditĂ« tĂ« tĂ«ra.âÂ
Disa raportime legjitime treguan inisiativën e disa egjiptianëve për të transportuar drithëra dhe ushqime të tjera të nëpërmjet shisheve plastike që mund të pluskojnë në det, me shpresën që do të arrijnë Gazën nëpërmjet rrymave detare. Ideja u propozua nga një inxhinier egjiptian me bazë në Japoni, i cili sugjeroi që shpërndarja e ushqimit nëpërmjet detit Mesdhe ishte metoda më praktike, duke pasur parasysh bllokadën e vazhdueshme në Gaza.
Në një postim në Facebook, ai shpjegoi se një bidon plastik 25 litra i mbyllur mirë mund të mbajë afërsisht gjashtë deri në tetë kilogramë ushqim, duke lënë një boshllëk ajri prej rreth tetë litrash për të siguruar pluskimin mbi ujë. Për të qënë të suksesshme këto dërgesa duhet të lëshohen të paktën katër kilometra larg bregdetit, në një kënd 60 gradë në verilindje, për të anashkaluar rrymat e kundërta.
Megjithatë, imazhet në postimin e mësipërm nuk janë autentike. Ato janë gjeneruar me programe kompjuterike të inteligjencës artificiale (AI).
NĂ« imazhin e njerĂ«zve qĂ« mbanin shishe, njĂ« gisht i madh duket sikur pĂ«rkulet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« panatyrshme. Programet gjeneruese AI shpesh kanĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« krijimin e duarve dhe gishtĂ«rinjve realistĂ«. Shishet nĂ« det janĂ« gjithashtu tĂ« shtrembĂ«ruara, ndĂ«rsa tiparet e burrave nĂ« sfond janĂ« shumĂ« tĂ« paqarta dhe tĂ« vĂ«shtira pĂ«r tâu dalluar. Gjithashtu, disa nga shishet pluskojnĂ« mbi sipĂ«rfaqen e ujit, duke sfiduar ligjet e fizikĂ«s.
Imazhi i shishes që noton në det, gjithashtu, duket jorealist. Nëse do të ishte e mbushur me ushqim, shishja nuk do të pluskonte aq shumë mbi sipërfaqe. Si pasojë e peshës së ushqimit, ajo duhet të ishte pjesërisht e zhytur në ujë.
Si përfundim, megjithëse ka raportime të besueshme se disa egjipitianë po hedhin shishe të mbushura me ushqim në det me shpresë se do të arrijnë popullin e Gazës, këto imazhe nuk janë të vërteta, por të gjeneruara me programe kompjuterike.
Për të parandaluar që përmbajtje të tilla të keqinterpretohen, është e rëndësishme që çdo video, foto ose material tjetër i gjeneruar ose i manipuluar me inteligjencë artificiale të shënohet si i tillë. Kjo do të ndihmojë në informimin e audiencës dhe në mbrojtjen e tyre nga dezinformimi. Facebook i detyron përdoruesit të etiketojnë imazhet dhe videot e gjeneruara me AI si të tilla.
Në rrjete sociale po qarkullon një video që pretendohet se tregon tërmetin 8.8 ballë që goditi bregun Kamchatka të Rusisë më 29 korrik 2025.
Video 1-minutëshe përbëhet nga klipe të ndryshme, disa prej të cilave në fakt nuk tregojnë tërmetin e korrikut 2025 në Rusi.
Klipi i parë, siç Faktoje ka shpjeguar më parë, tregon një tërmet që goditi gadishullin Noto në Japoni më 1 janar 2024 me magnitudë 7.6 ballë.
Klipi i dytë tregon vërtet pamje nga tërmeti 8.8 ballësh në Rusi këtë korrik.
Klipi i tretë, megjithatë, qarkullon në rrjet të paktën që nga viti 2024, dhe me gjasa tregon tërmetin që goditi gadishullin Noto në Japoni më 1 janar 2024 me magnitudë 7.6 ballë.
Një tjetër klip, që tregon tundjet e një tërmeti të xhiruara nga brenda një treni, gjithashtu është në rrjet që në 2024, përpara tërmetit të korrikut 2025. Nga përshkrimetqë e shoqërojnë, me gjasa ai tregon po të njëjtin tërmet 7.6 ballë që ra në Japoni në 1 janar 2024.
Klipi pasardhĂ«s, gjithashtu qarkullon nĂ« rrjet qĂ« pĂ«rpara korrikut, specifikisht qĂ« nĂ« Mars tĂ« kĂ«tij viti. Ai tregon pamje nga Tailanda, ku u ndjenĂ« lĂ«kundjet e njĂ« tĂ«rmeti 7.7 ballĂ« qĂ« goditi Myanmarin qendror mĂ« 28 mars 2025.Â
Nga po i njejti tërmet i marsit 2025 është edhe klipi pasardhës, i cili gjithashtu qarkullon në rrjet që përpara tërmetit në Rusi.
Klipi i fundit i videos, gjithashtu, qarkullon në rrjet që përpara korrikut 2025, dhe me gjasa tregon tundjet nga një tërmet 6.5 ballë që goditit Japoninë më 27 prill 2024.
Login
