❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Sëmundjet kronike në rritje! Sistemi shëndetësor përballë sfidave të mëdha

✇Faktoje
By: FAKTOJE
25 July 2025 at 20:10

Nga Mimoza Picari – NĂ« ShqipĂ«ri sĂ«mundjet jo tĂ« transmetueshme, ose siç njihen ndryshe sĂ«mundjet kronike, po njohin rritje tĂ« vazhdueshme, ndĂ«rsa ekspertĂ« tĂ« shĂ«ndetit publik konstatojnĂ« mangĂ«si nĂ« kujdesin e shĂ«ndetit parĂ«sor, hallka fillestare ku ndodh parandalimi dhe monitorimi i tyre. PĂ«rveç financimeve tĂ« ulĂ«ta, vihet re edhe njĂ« rol i dobĂ«t i mjekut tĂ« familjes  nĂ« adresimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve, sipas specialistĂ«ve.  Rritja e sĂ«mundjeve tumorale me gati 20% nĂ« dekadĂ«n e fundit, apo shtimi i rasteve me diabet me 6 mijĂ« nĂ« vit, vetĂ«m dy prej grupit tĂ« gjerĂ« tĂ« sĂ«mundjeve jo tĂ« transmetueshme, tregon sipas tyre rĂ«ndĂ«sinĂ« e rritjes sĂ« investimeve nĂ« sektorin e shĂ«ndetĂ«sisĂ«. E megjithatĂ« ISHP i konfirmoi Faktoje.al  se mbajtja nĂ«n kontroll e vdekjeve tregon shtim tĂ« pĂ«rpjekjeve nĂ« trajtimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve.

Raportet

Në Shqipëri, sipas OBSH sëmundjet jo të transmetueshme janë  shkaku i 90% të vdekjeve. Ekspertët vlerësojnë se këto sëmundje janë në rritje të vazhdueshme të nxitura nga plakja e popullsisë me ritme të shpejta, ndjekur nga mënyra e jetesës dhe dobësitë në sistemin shëndetësor.

Sipas INSTAT, mosha mesatare ka arritur në 44.3 vjeç nga 33 që ishte mbi një dekadë më parë. Disa elementë të stilit të jetesës, argumentojnë specialistët, si duhanpirja, përdorimi i alkoolit, obeziteti dhe rënia e riprodhimit po shtojnë grupe të mëdha sëmundjesh jo të transmetueshme, si ato të aparatit të qarkullimit të gjakut (sëmundjet e zemrës dhe ato të enëve të trurit) dhe ato tumorale që zënë rreth 68% të vdekjeve në vend, përkatësisht 53 dhe 15%.

Shifrat

Të dhënat që japin një pasqyrë më të saktë për rritjen e vazhdueshme të sëmundjeve jo të transmetueshme, pra jo infektive, janë ato të shtrimeve në spital. Sipas statistikave të Ministrisë së Shëndetësisë këto dy grupe sëmundjesh përbëjnë rreth 27% të gjithë shtrimeve në spitale. Në strategjitë e shëndetit vlerësohet se sëmundjet jo të transmetueshme po shtohen në mënyrë të vazhdueshme. Disa tregues janë rritja e sëmundjeve tumorale me gati 20% nga viti 2015- 2023, 6 mijë raste të reja me diabet apo dhe rritja e numrit të vizitave në shëndetin parësor sipas INSTAT me 9.6% në vitin 2023, krahasuar me vitin paraardhës.

Arsyet

Ekspertët argumentojnë se me këtë panoramë që paraqet kjo fushë e shëndetit publik nevojitet forcimi i parandalimit primar, dhe të komplikacioneve në hallkat e shëndetit parësor, përmes mjekëve të familjes atyre specialistë si porta e parë, dhe më pas forcimi i shërbimeve në spitalet rajonale dhe terciare.

“Ne kemi numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« mjekĂ«ve pĂ«r banorĂ«.  Kjo e vendos ShqipĂ«rinĂ« nĂ« njĂ« nivel me vendet afrikane dhe ato tĂ« varfra nĂ« AzinĂ« Juglindore” – Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik

“FatkeqĂ«sisht nuk e shoh kĂ«të  tĂ« ndodhĂ« nĂ« ShqipĂ«ri. Mjeku i familjes prej vitesh Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« shkrues tĂ« thjeshtĂ« recetash. Ka gjithmonë  e mĂ« pak kohĂ« pĂ«r t’u marrĂ« me pacientin dhe nuk ka pajisjet e duhura pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« tĂ« mundur njĂ« trajtim tĂ« hershĂ«m tĂ« sĂ«mundjeve kronike dhe njĂ« parandalim tĂ« komplikacioneve.  Ne kemi numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« mjekĂ«ve pĂ«r banorĂ«.  Kjo e vendos ShqipĂ«rinĂ« nĂ« njĂ« nivel me vendet afrikane dhe ato tĂ« varfra nĂ« AzinĂ« Juglindore. Ky Ă«shtĂ« njĂ« alarm sepse nga mungesa e burimeve njerĂ«zore nuk vuajnĂ« vetĂ«m spitalet, por nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« vuajnĂ« qendrat shĂ«ndetĂ«sore dhe ambulancat”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik. 

Autoritetet zyrtare kanë hartuar disa strategji gjatë viteve të fundit për sëmundjet jo të transmetueshme. Shefi i departamentit të sëmundjeve kronike në Institutin e  Shëndetit Publik Alban Ylli i tha Faktoje. al se ka një shtim të përpjekjeve për parandalimin e tyre, në sistemin shëndetësor parësor. Ai thotë se  janë mbajtur nën kontroll vdekjet e standardizuara, pra duke hequr efektin e moshës, të cilat qëndrojnë thuajse në shifra të njëjta prej 5 vitesh. 

“QytetarĂ«t kanĂ« filluar ta vendosin shĂ«ndetĂ«sinĂ« tek prioritetet e tyre, krahasuar me 20 apo 25 vite mĂ« parĂ«. Nga ana tjetĂ«r dhe sistemi shĂ«ndetĂ«sor ka filluar tĂ« pĂ«rmirĂ«sohet. Ka mĂ« shumĂ« se ç’tĂ« ofrojĂ« si nĂ« kujdesin e shĂ«ndetit parĂ«sor, p.sh. Check-up qĂ« shpesh herĂ« e kritikojnĂ« pĂ«r arsye politike. TashmĂ« tek mjeku i familjes mund tĂ« bĂ«hen shumĂ« teste, dhe ky mjek ofron mĂ« shumĂ« se mĂ« parĂ«. Mund tĂ« ofrohen shĂ«rbime, mund tĂ« merret trajtimi aty, tĂ« mbahet pacienti nĂ«n kontroll pa shkuar nĂ« spital. Ka rezultate nĂ« kapjen e hershme tĂ« sĂ«mundjeve kronike. Pra nĂ« disa nivele tĂ« sistemit shĂ«ndetĂ«sor nga parĂ«sori deri tek terciari ofrohen mĂ« shumĂ« shĂ«rbime”, konfirmon Z. Ylli. 

 Ai thotë se qytetarët shqiptarë duhet të ndërgjegjësohen edhe për stilin e jetesës, pasi rritja e disa sëmundjeve jo të transmetueshme ndikohet në mënyrë të drejtpërdrejtë nga duhanpirja, alkooli apo konsumimi i ushqimeve të përpunuara. E megjithatë eksperti i shëndetit publik në ISHP Alban Ylli, mendon se ka vend për përmirësime në sistemin shëndetësor. 

“MendojmĂ« se kemi vizionin e duhur pĂ«r t’u marrĂ« me kĂ«to sĂ«mundje, por jo pĂ«r tĂ« gjitha gjĂ«rat bĂ«het aq sa duhet. Ka shumĂ« mungesa nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor. Sistemi shĂ«ndetĂ«sor shqiptar, nĂ« opinionin tim, ofron shĂ«rbim tĂ« mirĂ« nĂ« kushte emergjencash, por nĂ« terma sistematik ne çedojmĂ« shumĂ«â€,  vijon Z. Ylli.

Monitorimi 

“Buxheti i shĂ«ndetĂ«sisĂ« nĂ« raport me Prodhimin e BrendshĂ«m Bruto Ă«shtĂ« relativisht i ndryshueshĂ«m. Targeti Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« 2030 tĂ« jetĂ« 5.2%” – Nevila Xhindi, eksperte

NjĂ« monitorim i strategjisĂ« kombĂ«tare tĂ« shĂ«ndetit publik 2021-2030,  nga organizata joqeveritare “Together For Live”  nĂ« gusht tĂ« vitit 2024, me mbĂ«shtetjen e delegacionit tĂ« BE, nĂ«nvizoi disa çështje. NjĂ« prej tyre lidhet me buxhetin e alokuar pĂ«r shĂ«ndetin parĂ«sor  nĂ« raport mĂ« atĂ« nĂ« tĂ«rĂ«si pĂ«r shĂ«ndetĂ«sinĂ«. Ky dokument zbulon se ai ka pĂ«suar rĂ«nie tĂ« vazhdueshme nga viti 2020 deri nĂ« vitin 2023 nga 11.4% nĂ« 9.1%, ndĂ«rsa Ă«shtĂ« rritur pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« pas shumĂ« vitesh nĂ« vitin 2024 nĂ« 11.8%. Por krahasuar me 4 vite mĂ« parĂ«, rritja ishte e lehtĂ« me vetĂ«m 0.4%. Ekspertja qĂ« ka kryer monitorimin e strategjisĂ« pĂ«r  tre vitet e para, Nevila Xhindi konfirmoi pĂ«r Fakotje.al dhe njĂ« tjetĂ«r element.

“NĂ«se pĂ«rqindja e shpenzimeve tĂ« qeverisĂ« pĂ«r sistemin e shĂ«ndetĂ«sisë  ishte 10% si vlerĂ« bazĂ«, pra nĂ« vitin qĂ« nis monitorimi, dhe targeti i saj Ă«shtĂ« 12 % nĂ« vitin 2030, papritur nĂ« vitin 2023 bie nĂ« 9.6%.  Nga ana tjetĂ«r dhe buxheti i shĂ«ndetĂ«sisĂ« nĂ« raport me Prodhimin e BrendshĂ«m Bruto Ă«shtĂ« relativisht i ndryshueshĂ«m. Targeti Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« 2030 tĂ« jetĂ« 5.2%. ËshtĂ« ambicioze, por aktualisht varion nga 2.8%-3% tĂ« PBB”,  thotĂ« Znj. Xhindi.

Reformat

Eksperti i Institutit të Shëndetit Publik Alban Ylli, thotë se investimet në shëndetësi duhet të rriten, ndërsa siç shprehet ai ka nevojë dhe për një riformatim të mjekëve të familjes dhe një shpërndarje më të drejtë të tyre në raport me popullsinë. Por një prej çështjeve më shqetësuese sot mbetet rritja e sëmundjeve tumorale. Kritikët shohin me skepticizëm disa çështje, sidomos kur bëhet fjalë për konceptin multidisiplinar në spitalet rajonale dhe terciare.

“Trajtimi i tĂ« sĂ«murĂ«ve me sĂ«mundje tumorale, jo vetĂ«m qĂ« nuk kryhet sipas sistemit dhe trajtimit multidisiplinar, i cili ndodh nĂ« tĂ« gjitha vendet e zhvilluara, por kemi mangĂ«si dhe defekte  edhe nĂ« elementĂ« tĂ« veçantĂ« tĂ« trajtimit, qĂ« Ă«shtĂ« e paimagjinueshme. Kjo nuk duhet tĂ« ndodhĂ« nĂ« njĂ« vend europian. Pra, qĂ« tĂ« kesh mangĂ«si nĂ« kemioterapi, tĂ« kesh preparate tĂ« radioterapisĂ« qĂ« qĂ«ndrojnĂ« tĂ« prishura pĂ«r ditĂ« tĂ« tĂ«ra dhe ka raste edhe me javĂ« tĂ« tĂ«ra.  Apo si ajo pajisja e brakiterapisĂ« qĂ« pĂ«r vite tĂ« tĂ«ra nuk u vendos nĂ« punĂ«. TĂ« gjitha kĂ«to tregojnĂ«, qĂ« ne nuk  kemi arritur ta fusim nĂ« ShqipĂ«ri konceptin e trajtimit multidisiplinar qĂ« Ă«shtĂ« kaq i domosdoshĂ«m pĂ«r trajtimin e komplikacioneve tĂ« sĂ«mundjeve kronike”, argumenton Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik.

Ndërgjegjësimi

Nga ana tjetër Z. Ylli sjell disa argumente që lidhen me mbajtjen nën kontroll të vdekjeve nga sëmundjet kronike.

“
Sistemi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« investojĂ«, sepse ne jemi vendi me investimet me tĂ« ulĂ«ta nĂ« raport me PBB, dhe nuk mund ta zgjidhim vetĂ«m me stilin e jetesĂ«s, çështjen e sĂ«mundjeve kronike” – Alban Ylli, Shefi i departamentit tĂ« dĂ«mundjeve kronike nĂ« ISHP

“NjerĂ«zit do vazhdojnĂ« tĂ« ankohen. UnĂ« personalisht jam i bindur, dhe e kam vĂ«nĂ« re se ti mund tĂ« ofrosh dyfishin e parave, mund ta rrisĂ«sh financimin e medikamenteve dhe mund tĂ« kesh sĂ«rish shumĂ« ankesa, sepse kostot e trajtimit tĂ« kancereve nĂ« rastin konkret janĂ« aq tĂ« larta, sa duhet ta kuptojĂ« shoqĂ«ria shqiptare qĂ« investimi nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ« duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« jetĂ« i madh. Por duhet tĂ« merremi edhe me kontrollin e stilit tĂ« jetesĂ«s. MĂ« pak duhanpirje mĂ« pak kancere nĂ« mushkri dhe sĂ«mundje ishemike nĂ« zemĂ«r. Por sistemi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« investojĂ«, sepse ne jemi vendi me investimet me tĂ« ulĂ«ta nĂ« raport me PBB, dhe nuk mund ta zgjidhim vetĂ«m me stilin e jetesĂ«s,  çështjen e sĂ«mundjeve kronike. Kemi fakte qĂ« pĂ«rmes kapjes sĂ« hershme ne mbajmĂ« nĂ«n kontroll vdekshmĂ«rinĂ«. Ne po na rriten sĂ«mundjet jo tĂ« transmetueshme, por po mbajmĂ« nĂ«n kontroll vdekjet dhe kjo tregon menaxhim  mĂ« tĂ« mirĂ« nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor.  Ka mĂ« shumĂ« kancere, por vdekshmĂ«ria nuk po rritet. PĂ«r sĂ«mundjet kardiovaskulare, shtrimet nĂ« spital janĂ« vendosur nĂ«n kontroll, ndĂ«rkohĂ« qĂ« vdekshmĂ«ria e standardizuar, pra duke hequr efektin e moshĂ«s, po ulet pĂ«r shumicĂ«n e sĂ«mundjeve kronike”, argumenton Z. Ylli

Reagimi

Ministria e Shëndetësisë nuk iu përgjigj kërkesës së Faktoje.al për një intervistë në lidhje me politikat e ndjekura për sëmundjet jo të transmetueshme, buxhetet e alokuara dhe vizionin për të ardhmen,  por nga ana tjetër ekspertët sugjerojnë se disa elementë duhen korrigjuar në kujdesin e shëndetit parësor, si porta ku parandalimi ka shumë rëndësi.

“Teknologjia sot po luan njĂ« rol tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m nĂ« ofrimin e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor. Aktiviteti i mjekut tĂ« familjes nĂ« gjithĂ« vendet e zhvilluara po mbĂ«shtetet nga programe, deri tek ato tĂ« inteligjencĂ«s artificiale ndĂ«rkohĂ« ka dekada qĂ« aplikacionet dixhitale janĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e pĂ«rditshmĂ«risĂ« sĂ« punĂ«s sĂ« mjekut tĂ« familjes, nga kartela elektronike deri tek aplikacionet qĂ« menaxhohet dhe monitorohet nĂ« distancĂ« shĂ«ndeti i pacientit. NdĂ«rkohĂ« pĂ«r sa i takon mjekut tĂ« familjes nĂ« ShqipĂ«ri, burimet pakĂ«sohen dhe kjo Ă«shtĂ« njĂ« situatĂ« e papranueshme dhe qĂ« duhet korrigjuar sa mĂ« shpejt”, sugjeron Z. Dasho.

Rekomandimet

 Sëmundjet jo të transmetueshme kanë një trend global rritje. Ekspertët mendojnë se sfidat për parandalimin dhe trajtimin e tyre janë të mëdha në sisteme  shëndetësore si ai në Shqipëri, i cili shfaq disa dobësi në ofrimin e shërbimeve si në kujdesin parësor ashtu dhe në spitalet rajonale dhe ato terciare. Njohës të fushës së shëndetësisë nxisin një riformatim të këtij sistemi që synon uljen e numrit të sëmundjeve jo të transmetueshme  ashtu dhe vdekshmërinë prej tyre.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Sëmundjet kronike në rritje! Sistemi shëndetësor përballë sfidave të mëdha appeared first on Faktoje.al.

Kapitali në hije: A është Shqipëria në shënjestër të financimit rus?

✇Faktoje
By: Jona Plumbi
24 July 2025 at 16:00

NĂ« dukje, ShqipĂ«ria qĂ«ndron larg rrjedhave tĂ« errĂ«ta tĂ« kapitalit rus. NĂ« praktikĂ«, ekspertĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« se ky mund tĂ« jetĂ« vetĂ«m njĂ« iluzion i rehatshĂ«m. NdonĂ«se investimet ruse nĂ« territor janĂ« minimale dhe tĂ« padukshme nĂ« sipĂ«rfaqe, struktura tĂ« cunguara mbikĂ«qyrjeje, tregje tĂ« pambrojtura dhe njĂ« mjedis i lartĂ« informaliteti krijojnĂ« hapĂ«sira tĂ« rrezikshme pĂ«r depĂ«rtimin e kapitalit tĂ« padĂ«shiruar — pĂ«rfshirĂ« atĂ« me origjinĂ« nga Moska.

Nga Jona Plumbi

Në korrik 2025 komisioni i posaçëm parlamentar kundër dezinformimit dhe ndërhyrjeve të huaja miratoi stratëgjinë në bazë të të cilës do të zbatojë punën e tij. Kryetari i Komisionit, Erion Braçe, e quajti luftën ndaj dezinformimit dhe ndërhyrjes së huaj keqdashëse një prioritet kombëtar që kërkon vëmendje në nivelin më të lartë legjislativ. Ndërsa grupi i ekspertëve pranë këtij komisioni përgatiti disa propozime për mbrojtjen ndaj ndikimeve të huaja, ku përfshihet ngritja e një platforme bashkëpunimi ndërmjet bankave si dhe komunikimin mes institucioneve financiare.

KĂ«tĂ« shqetĂ«sim e kanĂ« edhe ekspertĂ«t e ekonomisĂ« me tĂ« cilĂ«t Faktoje bisedoi lidhur me rrezikun e mundshĂ«m qĂ« i kanoset ShqipĂ«risĂ« pĂ«r ndĂ«rhyrjen e parasĂ« “sĂ« pisĂ«t” nga vende keqdashĂ«se si Rusia. Edhe pse sot pĂ«r sot ShqipĂ«ria duket se nuk Ă«shtĂ« shumĂ« e ekspozuar ndaj kapitalit rus, rreziku qĂ«ndron.

Në kërkim të gjurmëve të padukshme

“ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« mĂ« pak e ekspozuar ndaj kapitalit rus se vendet e tjera tĂ« rajonit,” thotĂ« Ilir Brasha, ekspert ekonomie pĂ«r Faktoje. Ai thekson se pĂ«r momentin nuk ka tĂ« dhĂ«na konkrete pĂ«r investime direkte tĂ« fshehura nga Rusia. NjĂ« kĂ«rkim nĂ« databazĂ«n Open Corporates tregon vetĂ«m 43 biznese me origjinĂ« ruse tĂ« regjistruara nĂ« vend, dy prej tĂ« cilave themeluar nĂ« vitin 2023. Por kjo nuk do tĂ« thotĂ« se gjithçka Ă«shtĂ« nĂ« rregull.

“Problemi qĂ«ndron pikĂ«risht tek mungesa e gjurmimit tĂ« pĂ«rfituesve pĂ«rfundimtarĂ« tĂ« investimeve,” shpjegon Brasha. ParatĂ« ruse mund tĂ« vijnĂ« jo nĂ« mĂ«nyrĂ« direkte, por pĂ«rmes kompanive tĂ« ndĂ«rmjetme, juridiksioneve offshore, apo partnerĂ«ve qĂ« operojnĂ« nga parajsa fiskale.

Eduart Gjokutaj shpjegon pĂ«r Faktoje se sektorĂ«t mĂ« tĂ« rrezikuar pĂ«r infiltrimin e kapitalit rus janĂ« ndĂ«rtimi, tregu i pasurive tĂ« paluajtshme, energjia, minierat dhe turizmi rural. “PikĂ«risht aty ku ka informalitet tĂ« lartĂ« dhe mbikĂ«qyrje tĂ« dobĂ«t, aty mund tĂ« penetrojĂ« kapitali i huaj me interesa tĂ« errĂ«ta,” analizon Gjokutaj.

Sipas tij tregu i pasurive të paluajtshme është tejet i pambrojtur dhe veçanërisht zonat turistike si Saranda, Vlora, Lezha, Shkodra apo Tirana shihen si mënyra idelae për të legalizuar fonde të dyshimta.

Arben Malaj, njĂ« nga ekspertĂ«t qĂ« dha propozime nĂ« komisionin pĂ«r dezinformimin dhe ndĂ«rhyrjet e huaja nĂ« kuvendin e ShqipĂ«risĂ«, thekson edhe nevojĂ«n pĂ«r tĂ« “skanuar” tĂ« gjithĂ« ato biznese qĂ« nĂ« dukje e kanĂ« njĂ« problem.

“Bizneset aktuale qĂ« janĂ« nĂ« fushĂ«n e lojĂ«rave tĂ« fatit dhe nĂ« ndĂ«rtim aty ku ka, se nuk duhet t’i biem nĂ« qafĂ« askujt kot, aty ku ka flamuj tĂ« kuq tĂ« ngritur, duhet tĂ« skanohen dhe ta mbrojmĂ« ekonominĂ« tonĂ« nga paratĂ« kriminale”, tha Malaj.

Pikat e dobëta të shtetit

Edhe pse Shqipëria ka përditësuar legjislacionin për të qenë në përputhje me direktivat e Bashkimit Europian, institucionet e saj mbeten të papërgatitura për të ndaluar kapitalin e kamufluar. Gjokutaj gjykon se Agjencia e Inteligjencës Financiare (AIF) funksionon me kapacitete të kufizuara dhe nuk disponon mjete të avancuara të analizës. Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) ushtron mbikëqyrje kryesisht formale, ndërsa Drejtoria e Tatimeve nuk ka akses të plotë mbi të dhënat e transaksioneve ndërkombëtare.

EkspertĂ«t vlerĂ«sojnĂ« se nĂ« mungesĂ« tĂ« njĂ« sistemi pĂ«r verifikimin e pĂ«rfituesve fundorĂ« tĂ« kapitalit, gjurmimi bĂ«het gati i pamundur. Mekanizmi i vetĂ«m qĂ« duhet tĂ« funksionojĂ« pĂ«r tĂ« identifikuar lidhjet me vendet e sanksionuara si Rusia, Ă«shtĂ« ai i pronĂ«sisĂ« pĂ«rfundimtare – dhe ai mungon.

NjĂ«kohĂ«sisht “ShqipĂ«ria nuk aplikon kontrolle tĂ« forta pĂ«r kapitalin qĂ« vjen nga juridiksione offshore, si Qipro, Malta apo Ishujt VirgjĂ«r, ku fshihet shpesh pronĂ«sia”, vlerĂ«son Gjokutaj.

Një tjetër portë që Shqipëria ka lënë hapur për ndërhyrje të tilla është Ligji për Investimet Strategjike, vlerëson Gjokutajt. Ligji ofron përjashtime dhe përfitime të mëdha, pa hetim të thelluar mbi origjinën e fondeve, duke krijuar hapësirë për kapitalin që kërkon të fshehë gjurmët e veta.

Sot, ndikimi rus në ekonominë shqiptare duket i vogël dhe periferik. Por ekspertët paralajmërojnë se Shqipëria nuk duhet të mashtrohet nga kjo qetësi relative.

“Kapitali Ă«shtĂ« si uji – kĂ«rkon tĂ« rrjedhĂ« aty ku ka mĂ« pak pengesa,” thotĂ« Artan Gjergji, studiues i kapitalit dhe tregjeve financiare. Ai pĂ«rmend faktin se shumĂ« investime qĂ« shfaqen si evropiane apo nga Lindja e Mesme shpesh rezultojnĂ« me struktura pronĂ«sie qĂ« çojnĂ« tek kompani guackĂ« offshore, ku identiteti i investitorĂ«ve Ă«shtĂ« praktikisht i pakapshĂ«m.

Kjo mund të përbëjë një kërcënim serioz nëse flukset financiare nga Rusia fillojnë të devijojnë nga shtetet më të kontrolluara drejt vendeve si Shqipëria, ku kontrolli është më i brishtë.

ÇfarĂ« duhet bĂ«rĂ«?

ShqipĂ«ria e ka shmangur ekspozimin e drejtpĂ«rdrejtĂ«, pavarĂ«sisht pĂ«rpjekjeve pĂ«r hyrje tĂ« kapitalit kinez dhe rus nĂ« disa raste – pĂ«rfshirĂ« blerjen e Albpetrol nga Gazprom nĂ« vitin 2012 apo zotĂ«rimin e pĂ«rkohshĂ«m tĂ« Aeroportit “NĂ«nĂ« Tereza” nga njĂ« kompani kineze.

Ekspertët bien dakord për disa hapa urgjentë që duhet të ndërmarrë Shqipëria. Krijimi i një regjistri të detyrueshëm dhe publik të përfituesve përfundimtarë të çdo investimi të huaj është ai që i bën bashkë të gjithë ekspertët. Gjithashtu shkëmbimi në kohë reale i të dhënave mes institucioneve si AIF, Banka e Shqipërisë, AMF, DPT dhe SHISH është kyç në kndvështrimin e Eduart Gjokutajt.

Ligji pĂ«r Investimet Strategjike – i miratuar si ligj i pĂ«rkohshĂ«m por qĂ« ka pĂ«suar shtyrje tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme tĂ« afatit pĂ«r pĂ«rfundimin e tij – duhet tĂ« vendosĂ« filtra tĂ« fortĂ« mbi origjinĂ«n e kapitalit. Themelimi i njĂ« task-force tĂ« pĂ«rhershme pĂ«r hetimin e flukseve financiare tĂ« dyshimta nga vendet e sanksionuara dhe forcimi i rolit tĂ« bankave nĂ« raportimin dhe analizimin e transfertave ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« dyshimta Ă«shtĂ« njĂ« tjetĂ«r hap qĂ« duhet ndĂ«rmarrĂ« sipas ekspertĂ«ve.

PĂ«rfundim

NdĂ«rkohĂ« qĂ« flukset financiare nga Rusia nĂ« dukje janĂ« minimale nĂ« ShqipĂ«ri, ekspertĂ«t paralajmĂ«rojnĂ« se nuk Ă«shtĂ« çështja “nĂ«se”, por “kur” do tĂ« tentohet njĂ« formĂ« mĂ« agresive e depĂ«rtimit. Pa njĂ« arkitekturĂ« mbrojtĂ«se tĂ« mirĂ«filltĂ«, ShqipĂ«ria rrezikon tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« hallkĂ«n e dobĂ«t tĂ« sigurisĂ« ekonomike nĂ« Ballkan.

Në një botë ku luftërat nuk bëhen më vetëm me armë, por me para, mosvëmendja ndaj kapitalit të padukshëm është një luks që Shqipëria nuk mund ta përballojë.

The post Kapitali në hije: A është Shqipëria në shënjestër të financimit rus? appeared first on Faktoje.al.

Shëndeti mendor, ilaçe jo cilësore dhe mungesë e qendrave të trajtimit

✇Faktoje
By: FAKTOJE
23 July 2025 at 15:12

Ngs Sebi Alla G.T, qĂ«ndroi pĂ«r dy javĂ« nĂ« Spitalin Psikiatrik nĂ« TiranĂ« me diagnozĂ«n “Tik kronik”, e diagnostikuar qĂ« nĂ« fĂ«mijĂ«ri me kodin DSM-IV-TR (probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor, kryesisht e lindur). Trajtimi me medikamente, disa spitalore dhe tĂ« tjera tĂ« blera nĂ« farmaci, ia pĂ«rmirĂ«suan ndjeshĂ«m shĂ«ndetin. FamiljarĂ«ve iu sugjerua nga mjeku psikiatĂ«r qĂ« tĂ« merrnin ilaçet katĂ«r lloje. Ashtu u bĂ« dhe tre prej tyre ishin nĂ« listĂ«n e barnave tĂ« rimbursueshme. GjashtĂ« muaj mĂ« vonĂ«, pacienti G.T shfaqi sinptoma tĂ« ngjashme si para shtrimit nĂ« spital. Zgjidhja relative pĂ«r ta mbajtur disi tĂ« stabilizuar ishte qĂ« ilaçet e rekomanduara tĂ« bliheshin nĂ« farmaci, me njĂ« kosto qĂ« varionte deri nĂ« 8 mijĂ« lekĂ« tĂ« reja nĂ« muaj. Ky ishte vetĂ«m njĂ« rast nga mijĂ«ra pacientĂ« qĂ« vuajnĂ« nga mungesa e cilĂ«sisĂ« sĂ« ilaçeve dhe si “zgjidhje nga halli” Ă«shtĂ« blerja e barnave nĂ« farmaci, jo pĂ«r njĂ« periudhĂ« kohe, por tĂ« pĂ«rhershme.

foto ilustruese e nje farmacie ne Tirane Foto: Atdhe Mulla

Lista e gjatë

Me njĂ« tufĂ« ilaçesh nĂ« duar, njĂ« mjek psikiatĂ«r i tha Faktoje.al se pjesa mĂ« e madhe e tyre kishin cilĂ«si tĂ« ulĂ«t dhe kur pĂ«rdoreshin pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« (nga tĂ« sĂ«murĂ«t kronikĂ«), efektshmĂ«ria ulej. KĂ«tĂ« rrĂ«fim mjeku psikiatĂ«r qĂ« punon nĂ« njĂ« nga qendrat shĂ«ndetĂ«sore tĂ« shĂ«ndetit mendor, e bĂ«ri nĂ« kushtet e anonimatit, ndĂ«rsa pĂ«rsĂ«riti vazhdimisht se veçanĂ«risht ilaçet e rimbursueshme (13 lloje, dy prodhim serb dhe tjera vendas), janĂ« jo cilĂ«sore dhe shpesh ndodh qĂ« pacientĂ«t tĂ« diagnostikuar me probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor tĂ« pĂ«sojnĂ« kriza tĂ« theksuara, e madje deri nĂ« stadin e ndryshimit tĂ« diagnozĂ«s. NgjashĂ«m edhe me medikamentet spitalore, ç’ka çon nĂ« shtimin e ditĂ«ve tĂ« qĂ«ndrimeve nĂ« hospitalizim tĂ« pacientĂ«ve, por edhe njĂ« kurim mĂ« tĂ« ngadaltĂ« nĂ« protokollet mjekĂ«sore.

Rimbursim, pa cilësi?!

Janë 1366 lloje barnash të përfshira në listën e rimbursimit dhe një pjesë e tyre shkon për kategorinë e sëmundjeve të shëndetit mendor, rimbursim i plotë, ose deri në masën 50 për qind. Megjithë gamën e gjerë të listës së barnave të rimbursueshme që ka ardhur në rritje nga viti në vit, cilësia e medikamenteve mbetet në dyshim, një shqetësim që ngrihet kryesisht nga mjekë dhe të afërm të pacientëve të diagnostikuar me probleme të shëndetit mendor.

Nga analizimi i listës së barnave të rimbursueshme konstatohet se emërtimet e medikamenteve janë cilësore, por emri tregtar (kompanitë prodhuese) nuk janë prodhues me markën e vendeve të BE-së, SHBA-ve, apo Kanadasë. Pjesa më e madhe e tyre janë prodhim vendas, më pas nga Turqia dhe Serbia.

“Nga viti 2013 me uljen e çmimit tĂ« medikamenteve nĂ« gati 50 %, detyrimisht u ul dhe cilĂ«sia e tyre, pasi kompani tĂ« mĂ«dha farmaceutike nuk mund tĂ« suportonin dot njĂ« ulje tĂ« tillĂ«. Medikamentet psikiatrike qĂ« ofrohen nga shteti nĂ«pĂ«rmjet skemĂ«s sĂ« rimbursimit, fatkeqĂ«sisht kanĂ« rezultuar jo efektive”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Dr. Taulant Pengili, Mjek psikiatĂ«r – PĂ«rgjegjĂ«s i Departamentit tĂ« AdiktologjisĂ« pranĂ« Spitalit Italian Salus, nĂ« TiranĂ«. Mjeku psikiatĂ«r dhe psikoterapist, Neli Demi, nĂ« njĂ« koment pĂ«r Faktoje.al thotĂ« gjithashtu se:  “Fusha e farmaceutikĂ«s, por edhe marrĂ«dhĂ«nia shtet-prodhues apo shtet-importues tĂ« medikamenteve ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« reformĂ« cilĂ«sore e cila vĂ« nĂ« qendĂ«r interesin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« qytetarĂ«ve dhe jo tĂ« prodhuesve apo grosistĂ«ve monopol tĂ« medikamenteve”.

Faktoje.al i drejtoi pyetje konkrete edhe Ministrisë së Shëndetësisë lidhur me efektshmërinë e ilaçeve të rimbursueshme për shëndetin mendor, por deri në publikimin e këtij lajmi nuk morëm përgjigje.

Problematika

NdĂ«rkohĂ«, çështja e shĂ«ndetit mendor nĂ« ShqipĂ«ri mbetet problem serioz, sidomos nĂ« shtimin e pacientĂ«ve. “Dhe pse nuk ka njĂ« studim tĂ« mirĂ«filltĂ« nĂ« lidhje me numrin e saktĂ« tĂ« personave qĂ« vuajnĂ« nga probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor, mendohet qĂ« 1 nĂ« 5 persona kanĂ« manifestuar tĂ« paktĂ«n njĂ« herĂ« simptoma psikiatrike”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Dr. Taulant Pengili.

Foto ilustruese e nje prej farmacive ne Tirane Foto: Atdhe Mulla

Ankthi, problem tek moshat e reja

QĂ«ndra Together for Life ka kryer disa studime nĂ« lidhje me ankthin dhe depresionin si dy nga çrregullimet mendore mĂ« tĂ« zakonshme nĂ« komunitet dhe shpesh pĂ«rdoren si tregues pĂ«r tĂ« matur trendin dhe shpĂ«rndarjen e shĂ«ndetit mendor. “NĂ« ShqipĂ«ri ka pasur disa pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« monitoruar prevalencĂ«n e depresionit nĂ« grupe tĂ« ndryshme tĂ« popullsisĂ«. MegjithatĂ«, rezultatet e sondazheve apo anketave tĂ« ndryshme nuk janĂ« tĂ« standardizuara apo tĂ« krahasueshme, duke e bĂ«rĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« matjen e trendeve nĂ« kohĂ« apo tĂ« dallimeve ndĂ«rmjet grupmoshave tĂ« ndryshme”, thotĂ« raporti. NdĂ«rsa mjeku psikiatĂ«r, Taulant Pengili, çrregullimet e ankthit i rendit si patologjitĂ« mĂ« tĂ« shpeshta qĂ« trajtojnĂ« mjekĂ«t psikiatĂ«r dhe psikologĂ«t. “Grupmosha mĂ« e prekur Ă«shtĂ« ajo 15-30 vjeç por studimet e fundit tregojnĂ« pĂ«r njĂ« fillim mĂ« tĂ« hershĂ«m, nga paraadoleshenca dhe deri nĂ« moshĂ«n e tretĂ«â€, thotĂ« Pengili. Sipas tij, pĂ«r shumĂ« vite kĂ«to çrregullime trajtoheshin shpesh nga mjekĂ«t e familjes, por sĂ« fundmi Ă«shtĂ« evidentuar qĂ« ankthi nĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« rasteve nuk manifestohet nĂ« formĂ«n   e tij klasike dhe trajtimi mbetet tagĂ«r i profesionistĂ«ve tĂ« shĂ«ndetit mendor.

Edhe OBSH në alarm

Në një raport të fundit të OBSH që merr në studim rajonin (Europën), theksohet se rreth 17 % e popullsisë jetojnë me një gjendje të shëndetit mendor. Edhe pse vendi ynë nuk përfshihet specifikisht në këtë studim, theksohet se në tërësi 1 në 6 persona në rajon jeton me një gjendje të shëndetit mendor; 1 në 3 persona me një gjendje të shëndetit mendor nuk merr trajtimin që u nevojitet dhe; 1 në 4 persona me psikozë nuk merr asnjë trajtim ose kujdes formal. Po sipas këtij raporti, mbi 150 000 njerëz vdesin nga vetëvrasja dhe vetëvrasja është shkaku kryesor i vdekjes tek të rinjtë e moshës 15-29 vjeç.

Shqipëria pa psikiatri rezidenciale

NĂ« formĂ«n e evidentimit, diagnostikimit dhe trajtimit tĂ« tĂ« sĂ«murĂ«ve tĂ« shĂ«ndetit mendor ShqipĂ«ria mbetet pas. Fillimisht pacientĂ«t diagnostikohen dhe nĂ« raste agresiviteti, sjellje problematike me familjarĂ« apo komunitet, mjekĂ«t pĂ«rcaktojnĂ« se njĂ« pacient e ka tĂ« nevojshĂ«m shtrimin nĂ« njĂ« spital psikiatrik. Po si trajtohet mĂ« pas ky pacient me probleme tĂ« theksuara tĂ« shĂ«ndetit mendor? “Mendoj qĂ« monitorimi i gjendjes sĂ« pacientĂ«ve qĂ« lenĂ« spitalet psikiatrike duhet tĂ« realizohet nga Qendrat Komunitare tĂ« ShĂ«ndetit Mendor, ndryshe tĂ« njohura si QKSHM. ShpeshherĂ«, kjo bĂ«het e vĂ«shtirĂ« pasi pacientĂ«t nuk shkojnĂ« rregullisht nĂ« kĂ«to qendra pas daljes nga spitali”, konstaton mjeku psikiatĂ«r Dr Taulant Pengili. “Si zgjidhje e kĂ«tij problemi Ă«shtĂ« rritja e kapaciteteve tĂ« spitaleve psikiatrike dhe gjithashtu ngritja e disa strukturave psikiatrike rezidenciale pĂ«r trajtimin e pacientĂ«ve pas daljes nga spitali, pasi njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e tyre nuk qĂ«ndrojnĂ« mjaftueshĂ«m nĂ« spitale pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« kapaciteteve”, konstaton Pengili. Sistemi shĂ«ndetĂ«sor nĂ« ShqipĂ«ri ka katĂ«r spitale psikiatrike, nĂ« Elbasan, VlorĂ«, QSUNT, TiranĂ«, dhe ShkodĂ«r me 600-650 shtretĂ«r nĂ« total.

Raporti

NĂ« njĂ« raport tĂ« Avokatit tĂ« Popullit pĂ«r vitin 2024 konstatohen problematika serioze nĂ« tĂ« katĂ«r spitalet psikiatrike nĂ« vend. “Kushte tĂ« papĂ«rshtatshme infrastrukturore: Spitalet psikiatrike nĂ« VlorĂ«, Elbasan, ShkodĂ«r dhe TiranĂ« vazhdojnĂ« tĂ« pĂ«rballen me mungesa tĂ« theksuara nĂ« kushtet strukturore pĂ«r trajtimin dhe rikuperimin e pacientĂ«ve. Mungesa e aktiviteteve rikuperuese: NĂ« disa institucione, si spitali “Xhavit Gjata” nĂ« TiranĂ« dhe “Sadik Dinçi” nĂ« Elbasan, mungojnĂ« ambientet pĂ«r zhvillimin e aftĂ«sive okupacionale dhe aktivitetet e rikuperimit”, thekson raporti, i cili vĂ« nĂ« dukej gjithashtu edhe mungesĂ«n e stafit tĂ« kualifikuar mjekĂ«-infermierĂ« dhe personelit ndihmĂ«s.

Të jetosh me sëmundjen

NĂ« kategorinĂ« e diagnostikimit tĂ« pacientĂ«ve tĂ« shĂ«ndetit mendor, ndarja bĂ«het nĂ« dy grupe; tĂ« lindurit me probleme tĂ« tilla dhe pacientĂ« tĂ« tjerĂ« qĂ« kanĂ« pĂ«suar trauma tĂ« ndryshme psiko-fizike. Stigmatizimi, druajtja pĂ«r tĂ« deklaruar problemet e shĂ«ndetit mendor qĂ« nĂ« shfaqjet e para cilĂ«sohen nga specialistĂ«t si njĂ« nga problemet qĂ« duhet tĂ« adresohet jo vetĂ«m nga institucionet, por edhe vetĂ« shoqĂ«ria. “Duhet tĂ« implementohen disa politika ndĂ«rgjegjĂ«simi publik nĂ« lidhje me shĂ«ndetin mendor duke filluar nga Institucionet Arsimore dhe duke vazhduar nĂ« tĂ« gjitha ambientet e punĂ«s ku shpesh nuk ka prezencĂ« tĂ« njĂ« specialisti tĂ« shĂ«ndetit mendor, gjĂ« e cila e bĂ«n mjaft tĂ« vĂ«shtirĂ« adresimin dhe zgjidhjen e problemit”, thekson dr Taulant Pengili.

Diagnostikim dhe kemp, asgjë më shumë

foto ilustruese

Protokolli shtetĂ«ror pĂ«r pacientĂ« tĂ« shĂ«ndetit mendor mbetet i pandryshuar pĂ«r tĂ« paktĂ«n 40 vite. Çdo pacient me probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor i kapur nĂ« fazĂ«n e parĂ« tĂ« jetĂ«s apo me kalimin e pak viteve, fillimisht kalon nga mjeku i familjes dhe nĂ«se sheh anomali rekomandon njĂ« vizitĂ« tek specialisti, mjeku psikiatĂ«r. Pas pĂ«rcaktimit tĂ« diagnozĂ«s sugjerohet qĂ« pĂ«r sĂ«mundje tĂ« ndryshme personat tĂ« kalojnĂ« nĂ« proces kempi, ku Ă«shtĂ« komisioni qĂ« pĂ«rcakton nĂ«se individi duhet tĂ« pĂ«rfitojĂ« kemp dhe nĂ«se po ka ose jo nevojĂ« qĂ« sĂ«mundshmĂ«ria dhe grada e saj nevojitet tĂ« ketĂ« ose jo kujdestar.

Mesatarisht personat në kemp për shëndetin mendor trajtohen me 10500 lekë në muaj dhe po aq edhe kujdestarët e tyre, që në këto raste janë familjarë. Trajtimi shendetësor i mëpasëm shfaq probleme për pacientët që kalojnë një kohë të caktuar të shtruar në Spitalet Psikiatrike, zakonisht deri në tre javë dhe pasi konsiderohet nga mjekët pacient i kuruar për diagnozën e shtrimit dërgohen në familje dhe u sugjerohet që të mbajnë kontakte me qendrat shtetërore të shëndetit mendor. Kjo është hallka e fundit e cila nuk duhet të ishte e tillë, pasi nëse një pacient që është shtruar në spital shfaq sërish probleme agresiviteti, ose manifestim të theksuar çrregullimesh nuk pranohet për të shtruar, kjo edhe për shkak të mungesës së kapaciteve hospitalore.

PĂ«rgjigja

 “PĂ«rgjigja mĂ« e mirĂ« ndaj njĂ« problematike tĂ« tillĂ« do tĂ« ishte plotĂ«simi i njĂ« rrjeti shĂ«rbimesh parandaluese, trajtuese (ambulatore apo spitalore), rehabilituese dhe integruese si dhe rezidenciale. Zhvillimi i njĂ« anshĂ«m i cilitdo nga kĂ«to shĂ«rbime, qofshin kĂ«to spitalore apo komunitare nuk do tĂ« ishte i mjaftueshĂ«m pĂ«r tĂ« mbuluar nevojat dhe problematikat e ndryshme tĂ« personave me probleme kronike tĂ« shĂ«ndetit mendor dhe familjarĂ«ve tĂ« tyre. Ky rrjet shĂ«rbimesh gjithashtu duhet tĂ« jetĂ« i pĂ«rhapur nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme nĂ« raport me popullsinĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« tĂ« mundur akses tĂ« barabartĂ« tĂ« popullatĂ«s nĂ« shĂ«rbime cilĂ«sore”, thotĂ« mjeku psikiatĂ«r dhe psikoterapist, Neli Demi.

Shko në privat
!

NĂ« raste tĂ« pĂ«rparimit tĂ« sĂ«mundjes dhe veçanĂ«risht shtimit tĂ« agresivitetit bĂ«het edhe shtrimi pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« caktuar nĂ« spitalet psikiatrike. Po mĂ« pas ku shkojnĂ« pacientĂ«t? Spitalet zakonisht i mbajnĂ« tĂ« sĂ«murĂ«t nĂ« njĂ« trajtim qĂ« shkon deri nĂ« tre javĂ« dhe nĂ« raste mĂ« tĂ« rralla edhe mĂ« gjatĂ«. Pas trajtimit spitalor dĂ«rgohen pranĂ« familjes, por nĂ« periudha tĂ« ndryshme pavarĂ«sisht marrjes sĂ« ilaçeve pacientĂ«t kalojnĂ« nĂ« agresivitet ndaj tĂ« tjerĂ«ve, apo edhe nĂ« vetĂ«lĂ«ndim serioz. Spitalet psikiatrike i refuzojnĂ« rastet e shtrimit pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« kapaciteteve, por edhe faktit qĂ« njĂ« pacient qĂ« e kanĂ« kuruar pak muaj mĂ« parĂ« nuk mund ta rimarrin nĂ« trajtim. “Duhen qendra tĂ« mirĂ«fillta rezidenciale shtetĂ«rore pĂ«r trajtimin e pacientĂ«ve me probleme tĂ« theksuara tĂ« shĂ«ndetit mendor. NĂ« shtet kjo nuk ofrohet”, thotĂ« njĂ« tjetĂ«r psikiatĂ«r nĂ« kushte anonimati pĂ«r Faktoje.al. Sipas tij, janĂ« 4-5 qendra private qĂ« ofrojnĂ« kĂ«tĂ« shĂ«rbim, por me njĂ« kosto tĂ« lartĂ« dhe e papĂ«rballueshme pĂ«r shumĂ« familje shqiptare pasi njĂ« trajtim i tillĂ« nĂ« qendĂ«r varion nĂ« kosto nga 800-1300 euro nĂ« muaj.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Shëndeti mendor, ilaçe jo cilësore dhe mungesë e qendrave të trajtimit appeared first on Faktoje.al.

Fatura që po shteron qumështin

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
15 July 2025 at 14:50

Nebiu* vjen çdo mëngjes nga Gjiri i Lalzit në Tiranë. Në bagazhin e makinës së tij nuk ka as fruta deti, as peshk dhe as produkte të importit me ambalazhe shumëngjyrëshe. Ka vetëm bidonë të mbushur me qumështin e pesë lopëve, që rrit me mund. Një rutinë që nuk i kishte ndryshuar prej vitesh: ndalej te dyqani i Valit, në një lagje të kryeqytetit, linte qumështin për klientët e tij besnikë dhe kthehej në shtëpi me ca para që i siguronin jetesën. Kjo, deri këtë të hënë.

Vali, pronarja e dyqanit, nuk i’a pranon mĂ« qumĂ«shtin. 

“MĂ« kĂ«rkojnĂ« faturĂ«. S’dua tĂ« kem punĂ« me tatimet,” i tha ajo shkurt Nebiut. Dhe ky nuk Ă«shtĂ« njĂ« rast i izoluar.  

NĂ« fshatin Baldushk, Agroni* mban njĂ« tufĂ« dhish. Prej kohĂ«sh qumĂ«shtin e çonte te njĂ« agroturizĂ«m qĂ« e kthente nĂ« djathĂ«. “Tani mĂ« thanĂ« duhet faturĂ«,” rrĂ«fen ai. Veterinari i zonĂ«s, i vetmi qĂ« e ka vizituar fermĂ«n e vogĂ«l tĂ« Agronit pĂ«r ndonjĂ« shĂ«rbim, i tha troç: “Nuk e pret kush faturĂ«n. Ti s’je subjekt”

Në mënyrë të beftë, këtë fillim korriku, qeveria lajmëroi nisjen e një aksioni të përbashkët mes Ministrisë së Financave, Ministrisë së Bujqësisë dhe Administratës Tatimore me fokus sigurinë ushqimore dhe informalitetin në sektorin ushqimor dhe bujqësor. Aksioni synon formalizimin e ekonomisë agroushqimore, rritjen e gjurmueshmërisë së produkteve bujqësore, si dhe garantimin e të drejtave të konsumatorit për produkte të kontrolluara dhe të sigurta.

“Nuk mund tĂ« lejohet mĂ« qĂ« t’iu shiten konsumatorĂ«ve tanĂ« prodhimeve ushqimore tĂ« pa faturuara”, deklaroi kryeministri Edi Rama mĂ« 2 korrik, gjatĂ« njĂ« dialogu pĂ«r bujqĂ«sinĂ« dhe zhvillimin rural.

“Dhe pas njĂ« periudhe jo tĂ« gjatĂ«, dy javore sensibilizimi, duhet tĂ« fillojĂ« sekuestrimi i tĂ« gjitha mallrave ushqimore”, shtoi Rama. 

Aksion pa ndërgjegjësim

Por ndryshe nga sa deklaroi kryeministri, administrata tatimore u mjaftua me një periudhë 1-javore sensibilizimi. 

“Duke filluar nga sot (datĂ« 7 korrik 2025) Administrata Tatimore bĂ«n me dije se pasi ka analizuar tĂ« dhĂ«nat mbi aktivitetin tregtar tĂ« kĂ«tij sektori, pĂ«r njĂ« periudhĂ« 1-javore do tĂ« sensibilizojĂ« bizneset nĂ«pĂ«rmjet kanaleve tĂ« saj tĂ« komunikimit apo vizitave informuese nĂ« terren pĂ«r pĂ«rmbushjen e detyrimit ligjor pĂ«r tĂ« lĂ«shuar faturĂ« tĂ« fiskalizuar pĂ«r produktet qĂ« tregtojnĂ«â€, theksonte njoftimi i tatimeve. 

Një javë më vonë, nga kulaçi kaluam tek kërbaçi.

“Ka hyrĂ« nĂ« fuqi detyrimi pĂ«r lĂ«shimin e faturĂ«s tatimore pĂ«r çdo shitje tĂ« produkteve ushqimore, pĂ«rfshirĂ« ato bujqĂ«sore dhe blegtorale, edhe nga fermerĂ«t”, lajmĂ«ronte ministria e BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural.  

Nisma parashikon se çdo operator i biznesit ushqimor (pĂ«rfshirĂ« fermerĂ«t qĂ« tregtojnĂ« prodhimin e tyre) tĂ« lĂ«shojĂ« faturĂ« tatimore pĂ«r çdo shitje. EkspertĂ«t e fushĂ«s shpjegojnĂ« se kĂ«to ‘aksione’ janĂ« detyrime ligjore qĂ« vijnĂ« nga integrimi evropian. 

“JanĂ« katĂ«r faza qĂ« politika bujqĂ«sore nĂ« koordinim me BE-nĂ« ka hartuar nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« marrja e statusit vend anĂ«tar tĂ« rezultojĂ« me sa mĂ« pak humbje biznesesh. Integrimi Europian nĂ« Poloni, Bullgari, Rumani, Kroaci ka rezultuar me mbyllje tĂ« rreth 80% tĂ« operatorĂ«ve pĂ«rpunues”, shpjegon Ilir Pilku. 

Po si mund të shmanget kjo situatë në Shqipëri? Pilku i mëshon ndërgjegjësimit. 

“Organizimi i fushatave tĂ« ndĂ«rgjegjĂ«simit pĂ«r pĂ«rpunuesit e vegjĂ«l mbi standardet e BE-sĂ«, duke pĂ«rfshirĂ« Rregulloren pĂ«r higjienĂ«n, pĂ«r produktet me origjinĂ« shtazore dhe kontrollin zyrtar. E dyta, realizimi i inspektimeve paraprake vullnetare nga AKU ose bashkitĂ« pĂ«r tĂ« identifikuar boshllĂ«qet nĂ« infrastrukturĂ« dhe procedura. SĂ« treti, trajnimi i stafit mbi higjienĂ«n personale, praktikat e mira tĂ« prodhimit, gjurmueshmĂ«rinĂ« dhe bazat e sistemit HAÇP. Dhe e fundit, ngritja e rrjeteve tĂ« komunikimit pĂ«r ndarjen e praktikave tĂ« mira ndĂ«rmjet pĂ«rpunuesve”, pĂ«rfundon Pilku.

Mirëpo fermerët, tregtarët por edhe konsumatorët janë gjetur të pa-informuar. Dhe këtë e vërtetoi më së miri jo vetëm Nebiu dhe Agroni por edhe video virale e tregëtares së rigonit në Sarandë. 

FaturĂ«, faturĂ«, faturë 

Sipas ligjit nr. 92/2014 “PĂ«r Tatimin mbi VlerĂ«n e Shtuar”, fermerĂ«t qĂ« shesin produkte bujqĂ«sore nuk janĂ« tĂ« detyruar tĂ« lĂ«shojnĂ« faturĂ« tatimore. Ata regjistrohen vetĂ«m pranĂ« tatimeve, pa qenĂ« tĂ« detyruar tĂ« regjistrohen si biznese nĂ« QKB, tĂ« mbajnĂ« kontabilitet apo tĂ« lĂ«shojnĂ« faturĂ«.

Ky pĂ«rjashtim Ă«shtĂ« konfirmuar edhe nĂ« ligjin nr. 87/2019 “PĂ«r faturĂ«n dhe sistemin e monitorimit tĂ« qarkullimit”, ku pĂ«rcaktohet se detyrimin pĂ«r lĂ«shimin e faturĂ«s e ka blerĂ«si i produktit qĂ« zakonisht Ă«shtĂ« grumbulluesi, baxhoja ose pĂ«rpunuesi.  

Autofatura lëshohet nga blerësi (përpunuesi apo grumbulluesi), në emër të shitësit (fermerit), në rastet kur fermeri është i pajisur me NIPT dhe bën shitje pa faturë TVSH-je për xhiron me vlerë deri 10 milionë lekë në vit.

Megjithatë, në praktikë, shumë prej tyre refuzojnë të lëshojnë autofatura pasi nuk përfitojnë më nga skema e mëparshme e kompensimit të TVSH-së. Me ndryshimet e fundit, blerjet nga fermerët janë me TVSH 0%, ndërsa shitja është me 20%. Kjo ka çuar në një situatë ku grumbulluesit dhe përpunuesit nuk arrijnë të rimbursojnë TVSH-në dhe shmangin formalizimin, duke i mbyllur rrugën prodhuesit.  

Ndaj, aksioni i ndërmarrë së fundmi prek drejtpërsëdrejti përpunuesit dhe grumbulluesit e produkteve bujqësore. Sipas udhëzimeve të administratës tatimore, këta subjekte janë të detyruar që, gjatë blerjes së produkteve nga fermerët, të përdorin autofaturën si mjet për dokumentimin e transaksionit, ku informaliteti tek ta ka rezultuar i lartë.

PĂ«rfundim

Nga viti 2014, numri i bagëtive në Shqipëri ka rënë me mbi 45%. Vendi ka gjithnjë e më pak lopë, më pak dele, më pak dhi, më pak mish e qumësht. Por mesa duket do të ketë më shumë fatura. Në vend që të ndihmojë prodhimin vendas, shteti kërkon llogari për një sistem që, sipas ligjit, nuk është përgjegjësi e bujkut, por e grumbulluesit apo përpunuesit. Vetëm se këta të fundit nuk duan të lëshojnë fatura sepse humbasin para nga skema e TVSH-së.

Në mungesë të një strukture që mbështet prodhuesin e vogël, Shqipëria po shkon drejt importit të bulmetrave dhe shkatërrimit të blegtorisë së mbetur.

NdĂ«rsa, aksioni i ndĂ«rmarrĂ«, pa fushata tĂ« vĂ«rteta informimi, pa trajnime, pa njĂ« kalendar tranzicioni tĂ« qartĂ« dhe pa asnjĂ« ndihmĂ« teknike apo financiare pĂ«r fermerin do tĂ« prodhojĂ« penalizime. Dhe nĂ« njĂ« terren ku vetĂ« institucionet kanĂ« dĂ«shtuar pĂ«r vite me radhĂ« tĂ« ndĂ«rtojnĂ« njĂ« kulturĂ« formalizimi, kĂ«rkesa kaq e prerĂ« pĂ«r faturĂ« kthehet nĂ« barrĂ«. NĂ« mungesĂ« tĂ« ndĂ«rgjegjĂ«simit, zbatimi i ligjit i ngjan mĂ« shumĂ« njĂ« ndĂ«shkimi sesa njĂ« reforme. Dhe si çdo aksion qĂ« nis me forcĂ« dhe jo me kuptim, rrezikon tĂ« dĂ«shtojĂ« jo vetĂ«m nĂ« qĂ«llimin, por edhe ‘drejtĂ«sinë’ qĂ« pretendon tĂ« sjellĂ«.

*Emrat janë ndërruar për të ruajtur privatësinë e fermerëve që ndanë historinë e tyre me Faktoje.al

The post Fatura që po shteron qumështin appeared first on Faktoje.al.

Transplantet, kufiri tek veshkat, për të tjerat shpresa jashtë vendit

✇Faktoje
By: FAKTOJE
11 July 2025 at 17:00

Nga Mimoza Picari – NĂ« ShqipĂ«ri prej 17 vitesh zhvillohet vetĂ«m transplanti i veshkave nĂ« dy struktura shĂ«ndetĂ«sore private, i cili rimbursohet nga buxheti i shtetit. PĂ«r transplantet e tjera qytetarĂ«t qĂ« kanĂ« mundĂ«si financiare drejtohen jashtĂ« vendit, ndĂ«rsa autoritetet nuk dhanĂ« shpjegime nĂ«se ka ose jo Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« protokolle bashkĂ«punimi me institucione shĂ«ndetĂ«sore nĂ« vende tĂ« tjera pĂ«r qytetarĂ«, qĂ« kanĂ« nevoja tĂ« tilla. MjekĂ« dhe ekspertĂ« thonĂ« se duhen shtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r zhvillimin e mĂ«tejshĂ«m tĂ« fushĂ«s sĂ« transplanteve, e cila paraqet sfida tĂ« shumta, qĂ« nga edukimi i shoqĂ«risĂ« pĂ«r dhurimin e organeve dhe deri tek kostot e larta tĂ« ofrimit tĂ« kĂ«tij shĂ«rbimi.

Sistemi shĂ«ndetĂ«sor nĂ« ShqipĂ«ri paraqet sfida tĂ« shumta kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r transplantet e organeve. MegjithĂ«se ligji i vitit 2011 “PĂ«r transplantimin e indeve, tĂ« qelizave dhe tĂ« organeve nĂ« republikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«â€ vendosi njĂ« bazĂ« pĂ«r tĂ« gjitha organet, transplantet kryhen vetĂ«m pĂ«r veshkat, e rregulluar ligjĂ«risht nĂ« vitin 1997. 

Ky shërbim ofrohet në dy spitale private, dhe  rimbursohet nga buxheti i shtetit. Që prej vitit 2008 janë kryer 335 transplante të veshkave nga donatorë të gjallë me lidhje familjare, sipas të dhënave të publikuara në kongresin ndërkombëtar të organizuar për herë të parë në Shqipëri nga Shoqata Evropiane e Transplantimit të Organeve. Por gjithçka ka mbetur këtu, ndërsa mjekë dhe ekspertë të fushës së shëndetësisë po ngrenë një debat mbi përparimin e fushës së transplanteve që do të bënte të mundur transplantin e melçisë, palcës së kockës apo pankreasit, kundrejt afro 15 -18 tipologjive të transplanteve që zhvillohen sot në botë, disa prej tyre në faza eksperimentale.

Shefi i klinikĂ«s 1 kirurgjikale nĂ« QSUT Arvin Dibra, tha pĂ«r Faktoje.al se duhen shtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r t’i hapur rrugĂ« kryerjes sĂ« tranplanteve tĂ« tjera nĂ« vend pĂ«rveç atij tĂ« veshkave, qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« i shpeshti nĂ« botĂ«.

“Duke pasur parasysh epidemiologjinĂ« dhe nevojat pĂ«r transplante pak a shumĂ« mendoj se duhet tĂ« jenĂ« tĂ« ngjashme dhe kĂ«tu tek ne. Mendoj se Ă«shtĂ« njĂ« fushĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n duhet tĂ« fillojmĂ« tĂ« punojmĂ« dhe tĂ« pĂ«rpiqemi  pĂ«r ta ofruar edhe kĂ«tĂ« shĂ«rbim, i cili Ă«shtĂ« shumĂ« kompleks dhe pĂ«r pasojĂ« ka dhe nevojĂ« pĂ«r njĂ« kujdes tĂ« veçantĂ« shumĂ«planĂ«sh. NĂ« sytĂ« e njerĂ«zve mund tĂ« jetĂ« dhe iluzioni qĂ« mjafton qĂ« tĂ« dish ta marrĂ«sh dhe ta heqĂ«sh dhe ta vendosĂ«sh njĂ« organ por ndĂ«rkohĂ« ka njĂ« plan shumĂ«dimensional pĂ«r tĂ« cilin duhet tĂ« fillojmĂ« të  punojmĂ«, pa tĂ« cilin çdo akt unik transplanti, siç mund tĂ« jenĂ« dhe ato qĂ« u bĂ«nĂ« dikur nĂ« QSUT, do tĂ« mbeteshin nĂ« vlerĂ«n e njĂ« individi dhe jo tĂ« njĂ« shĂ«rbimi”, thotĂ« Arvin Dibra, shef i klinikĂ«s 1 kirurgjikale nĂ« QSUT.

Nga ana tjetër mjekja e shërbimit të nefrologjisë në Shqipëri Arjana Strakosha  tha në një përgjigje me shkrim për Faktoje. al se nevojiten disa përmirësime edhe në fushën e transplantit të veshkave, që synojnë transplante nga donatorë kadaverik, si dhe rregullime ligjore që mundësojnë realizimin  e transplantit të veshkave me shkëmbim donatoresh të gjallë në rastet kur nuk ka pajtueshmëri.

Por pyetja qĂ« shtrohet sot me kĂ«tĂ« panoramĂ« qĂ« ofron mjekĂ«sia nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ«: ÇfarĂ« ndodh me qytetarĂ«t qĂ« kanĂ« nevoja jetike pĂ«r transplante tĂ« organeve tĂ« tjera? Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« nuk iu pĂ«rgjigj interesit tĂ« Faktoje.al pĂ«r njĂ« intervistĂ« nĂ« lidhje me problematikat e transplanteve nĂ« ShqipĂ«ri, dhe nuk mundi tĂ« qartĂ«sojĂ« ( deri nĂ« momentin e publikimit tĂ« kĂ«tij shkrimi) nĂ«se ka apo jo kjo Ministri protokolle bashkĂ«punimi me institucione shĂ«ndetĂ«sore jashtĂ« vendit  pĂ«r kryerjen e llojeve tĂ« tjera tĂ« transplanteve kundrejt rimbursimit nga buxheti i shtetit shqiptar.

Por nga tĂ« dhĂ«na tĂ« siguruara nĂ« rrugĂ« jo zyrtare mĂ«sohet se shumica dĂ«rrmuese e qytetarĂ«ve qĂ« kanĂ« nevoja tĂ« tilla, duhet t’i gjejnĂ« vetĂ« mundĂ«sitĂ« jashtĂ« vendit me shpenzimet e tyre.

Faktoje.al arriti të sigurojë dëshminë e qytetarit Ermal Muhametaj, që ka kryer transplantin e palcës së kockës në Turqi, (Spitali Acibadem) si dhe dëshminë e të afërmes së një pacienteje që ka kryer transplantin e mëlçisë, të cilët pasi janë diagnostikuar në Shqipëri, iu është bërë e ditur nga mjekët se nuk mund të kurohen në vend.

“MĂ« tha mjeku kĂ«tu mund tĂ« shesĂ«sh shtĂ«pinĂ« dhe gjithçka, por zgjidhje nĂ« ShqipĂ«ri nuk ke. E vetmja mĂ«nyrĂ« ishte tĂ« ikja jashtĂ«. Turqia ishte e hapur pĂ«r tĂ« udhĂ«tuar nĂ« atĂ« kohĂ« se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r vitin 2020, nĂ« kohĂ«n e Covid-it, dhe aty u drejtuam”,  thotĂ« Z. Muhametaj.

E afërmja e pacientes që ka kryer transplantin e mëlçisë në Turqi, kërkoi të mbetej anonim. Ajo konfirmoi të njëjtën situatë si Zoti Muhametaj.

“MjekĂ«t shqiptarĂ« na thanë  nuk ka zgjidhje kĂ«tu nĂ« ShqipĂ«ri nuk mund tĂ« realizohet asnjĂ« lloj mjekimi tjetĂ«r. NĂ«se ju nuk do pĂ«rpiqeni dhe nuk do gjeni njĂ« rrugĂ« pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« njĂ« spital jashtĂ« vendit pĂ«r tĂ« kryer transplantin nuk do gjeni zgjidhje as nĂ« strukturat shtetĂ«rore dhe as nĂ« ato private shĂ«ndetĂ«sore nĂ« ShqipĂ«ri, dhe pacientja mund tĂ« jetojĂ« dy deri nĂ« tre muaj”, thotĂ« e afĂ«rmja e pacientes e cila kĂ«rkoi tĂ« mbetej anonim.

 Sot të dy pacientët gëzojnë shëndet të mirë në vitin e pestë dhe të tretë përkatësisht pas kryerjes së transplanteve, por buxheti i tyre familjar është dëmtuar rëndë. Z. Muhametaj thotë se familja e tij ka shpenzuar deri tani mbi 200 mijë euro ndërsa e afërmja e pacientes tjetër rreth 80 mijë euro, si pasojë dhe të disa ndërhyrjeve të tjera të paparashikuara.

Faktoje.al kontaktoi dhe me pĂ«rfaqĂ«suesen e Spitalit turk “Acibadem” nĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« mbi numrin e pacientĂ«ve shqiptarĂ« qĂ« kryen transplante nĂ« vitin 2024 vetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« spital si dhe mbi kostot e disave prej tyre.

“Aplikime janĂ« shumĂ« po pĂ«r arsye  tĂ« kostove dhe tĂ« frikĂ«rave tĂ« ndryshme tĂ« tipit qĂ« ‘ku do ta marr organin, kujt do t’ia jap organin’ – janĂ« bĂ«rĂ« 17 transplante pĂ«r veshkat, pĂ«r mĂ«lçinĂ« 8 dhe pĂ«r palcĂ«n e kockĂ«s janĂ« bĂ«rĂ« 16. Transplanti i veshkĂ«s, si paketĂ« vetĂ«m pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe KosovĂ«n Ă«shtĂ« 20 mijĂ« euro, transplanti i mĂ«lçisĂ« Ă«shtĂ« 60 mijĂ« euro ndĂ«rsa ai i palcĂ«s sĂ« kockĂ«s 35 mijĂ« euro”,  konfirmon Flora Manuka, pĂ«rfaqĂ«suese e grupit spitalor turk “Acibadem” nĂ« ShqipĂ«ri. 

Pra, ata pacientë me fat që mund të përballojnë shuma të konsiderueshme financiare dhe kur gjithçka shkon mirë, ia dalin të kurohen në spitale të ndryshme jashtë vendit. Ndërkaq nuk ka të dhëna se sa qytetarë kanë kryer transplante jashtë kufijve apo sa kanë pasur nevojë për transplante të tilla, apo dhe të tjera, dhe kanë humbur jetën për shkak të pamundësive financiare.  Faktoje.al nuk mundi të marrë një koment nga Ministria e Shëndetësisë për këtë çështje, por edhe për aspekte të tjera që lidhen me situatën aktuale dhe të ardhmen në fushën e transplanteve, deri në publikimin e këtij shkrimi.

E megjithatë mjaft ekspertë tashmë e dinë se çfarë kërkohet, si për transplantin e veshkave ashtu dhe për zhvillimin në të ardhmen të transplanteve të tjera në Shqipëri.

“NjĂ« aspekt qĂ« afekton procesin e transplantit Ă«shtĂ« aspekti i cilĂ«sisĂ«. Pra njĂ« shĂ«rbim mjekĂ«sor pĂ«r tĂ« ofruar transplantin duhet patjetĂ«r tĂ« ketĂ« garanci qĂ« ky proces bĂ«het i njĂ« cilĂ«sie tĂ« lartĂ« profesionale. NjĂ« tjetĂ«r aspekt i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« ai i sigurisĂ«, sepse mund tĂ« kemi abuzime nga operatorĂ« tĂ« ndryshĂ«m qĂ« mund ta ofrojnĂ«, apo nga profesionistĂ« qĂ« mund tĂ« jenĂ« problematikĂ« nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. Transplantimi Ă«shtĂ« njĂ« proces qĂ« afekton dhe buxhetin. Transplantimi konsumon njĂ« buxhet shumĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« sistemit shĂ«ndetĂ«sor. Ky sistem duhet tĂ« jetĂ« dhe garantor i jetĂ«s sĂ« individĂ«ve duke rritur normat e buxhetit nĂ« drejtim tĂ« ofrimit tĂ« mundĂ«sisĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« transplantimit”, argumenton pĂ«r Faktoje.al Qamil Dika, pedagog nĂ« Fakultetin e mjekĂ«sisĂ« TiranĂ«.

Shefi i klinikës 1 kirurgjikale në QSUT, Zoti Dibra i konfirmoi Faktoje.al se kanë filluar disa përgatitje në rrafshin teknik dhe social përsa i takon zhvillimit të mëtejshëm të fushës së transplanteve, duke veçuar këtu një projekt serioz, siç e cilëson ai, për të cilin po punon një grup pune nga Ministria e Shëndetësisë, QSUT-së dhe Universitetit Tor Vergata në Romë. Mjaft rëndësi sipas Z. Dibra ka përgatitja dhe specializimi i ekipeve mjekësore si dhe i shoqërisë për konceptin e dhurimin të organeve.

“Dhurimi Ă«shtĂ« problem edhe nĂ« vendet e zhvilluara. Ne jemi tĂ« vetĂ«dijshĂ«m qĂ« ka 30-40 vjet qĂ« flitet punohet, miratohen ligje pĂ«r kĂ«tĂ« gjĂ« dhe sĂ«rish donacioni Ă«shtĂ« njĂ« problem. Edhe tek ne duhet tĂ« fillojmĂ« dhe tĂ« mendojmĂ« pĂ«r tĂ« orientuar mendimin shoqĂ«ror drejt nevojĂ«s pĂ«r njĂ« trajtim tĂ« tillĂ«, siç Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« goxha punĂ« nĂ« drejtim tĂ« dhurimit tĂ« gjakut. Po tĂ« krahasojmĂ« me kohĂ«n e para 20 apo 25 viteve jemi shumĂ« mĂ« mirĂ«. Kemi akoma shumĂ« nevoja tĂ« paplotĂ«suara por jemi ndjeshĂ«m mĂ« mirĂ« se sa ishim. Duhet tĂ« fillojmĂ« tĂ« punojmĂ« dhe nĂ« kĂ«tĂ« drejtim”,  argumenton Z. Dibra.

Fusha e transplanteve edhe nĂ« botĂ«n e zhvilluar paraqet sfida tĂ« shumta ndĂ«rsa nĂ« vendet e rajonit ato janĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha. Nga ana tjetĂ«r mjekĂ«sisĂ« shqiptare, e cila ka kaluar nĂ« vitet e tranzicionit nĂ« njĂ« rrugĂ« tĂ« mundimshme me pĂ«rparime tĂ« ngadalta, herĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe herĂ« jo, do t’i duhet ende kohĂ« pĂ«r t’u ballafaquar me njĂ« fushĂ« sfiduese si ajo e transplantimit tĂ« organeve. Por sot profesionistĂ«t e fushĂ«s sĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ« shqiptare po nxisin debatin pĂ«r to, i cili sĂ« paku pĂ«r momentin shtron rrugĂ«n e sĂ« ardhmes nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. 

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Transplantet, kufiri tek veshkat, për të tjerat shpresa jashtë vendit appeared first on Faktoje.al.

Rinumërimi në Fier vuri në dyshim integritetin e votës

✇Faktoje
By: Nevila Gjata
3 July 2025 at 14:23

RinumĂ«rimi i 586 kutive tĂ« votimit nĂ« qarkun e Fierit, i kĂ«rkuar nga dy anĂ«tarĂ« tĂ« Komisionit tĂ« Ankimimeve dhe Sanksioneve (KAS), u fokusua nĂ« pĂ«rplasjen mes dy kandidateve tĂ« PartisĂ« Socialiste, Zegjine Çaushi dhe Maldrita Bardho, tĂ« cilave pĂ«rkohĂ«sisht u ndryshoi e ardhmja e tyre nĂ« Kuvend pĂ«r vetĂ«m 10 vota.

Përtej këtij debati të fokusuar në rrjetet sociale dhe në media (disa nxitur nga klikimet, disa të tjerë nga qëllime të pastra politike), rinumërimi nxori në pah një problematikë më të thellë: zhvendosje votash në favor të kandidatëve të caktuar, praktikë kjo që ngre dyshime për shkelje të standardeve zgjedhore

Gjatë rinumërimit për qarkun Fier, u konstatua se zv.ministri i Infrastrukturës dhe Energjisë, Ceno Klosi, kandidat i PS-së në Fier, kishte përfituar padrejtësisht 831 vota.

Screenshot e rezultatit per kandidatte pas rinumerimit te kutive ne Fier

Në mënyrë të ngjashme, kandidati tjetër, Klevis Jahaj, drejtor i Ujësjellësit (në varësi të së njëjtës ministri) rezultoi se i ishin hequr 497 vota nga numërimi i parë. Një kandidateje të PD-së, Silva Hasajt, i ishin shtuar në mënyrë fiktive 671 vota gjate numërimit të parë.

screenshot e rezultatit per kandidatet e PD pas rinumerimit te kutive ne Fier

ÇfarĂ« ka ndodhur?

Në disa kuti votimi, rezulati i rinumërimit sjell diskutim nëse kemi të bëjmë thjesht për gabime njerëzore apo zhvendosje votash në mënyrë të qëllimshme.

Psh, vetëm në katër kuti të rinumëruara, kandidatit të PS-së, Ceno Klosit i rezultojnë 85, 32, 29 dhe 22 vota të tepërta për secilën prej tyre. Ndryshe nga Tirana, ku anëtarë të KAS-it justifikuan lëvizjet e votave si pasojë e gabimeve njerëzore, në Fier situata paraqitet ndryshe.

KAS

AnĂ«tari i KAS-it, Ledion Braho, njĂ« nga dy iniciatorĂ«t e kĂ«rkesĂ«s pĂ«r rinumĂ«rim nĂ« Fier, deklaroi publikisht se pavarĂ«sisht vendimit qĂ« do tĂ« marrĂ« KAS, ai do t’i pĂ«rcjellĂ« personalisht ProkurorisĂ« sĂ« Fierit tĂ« gjithĂ« tabelat dhe procesverbalet me rezultatet e ndryshuara. “Besoj se kjo Ă«shtĂ« indicie e mjaftueshme qĂ« Prokuroria tĂ« nisĂ« hetimin pĂ«r trafikimin e votave”, theksoi ai.

Faktoje.al ndërkohë është në pritje të një kërkese për informacion drejtuar SPAK rreth pyetjes se, a është bërë ndonjë denoncim për qarkun Fier dhe nëse jo, a ka nisur ky institucion hetime kryesisht?

Ekspertët

Drejtori i ISP, Afrim Krasniqi, tha në një koment të shkurtër për Faktoje se qarku Fier konfirmoi paralajmërimin e hartës së riskut elektoral (përgatitur nga ISP) lidhur me shqetësimin për parregullsi dhe cenim të standardeve zgjedhore.

“LĂ«vizjet e mĂ«dha tĂ« votave, shumĂ«fish mĂ« tĂ« larta edhe sesa qarku TiranĂ«, duke favorizuar kandidatĂ« me pozita tĂ« larta ekzekutive dhe lidhje tĂ« forta informale, janĂ« tregues tĂ« cenimit tĂ« votĂ«s dhe bazĂ« e mjaftueshme pĂ«r hetime administrative nga KQZ dhe hetime penale nga organet ligjzbatuese”– Afrim Krasniqi

“LĂ«vizjet e mĂ«dha tĂ« votave, shumĂ«fish mĂ« tĂ« larta edhe sesa qarku TiranĂ«, duke favorizuar kandidatĂ« me pozita tĂ« larta ekzekutive dhe lidhje tĂ« forta informale, janĂ« tregues tĂ« cenimit tĂ« votĂ«s dhe bazĂ« e mjaftueshme pĂ«r hetime administrative nga KQZ dhe hetime penale nga organet ligjzbatuese. Gjithashtu paralelisht do tĂ« duhej qĂ« vetĂ« subjektet politike pĂ«rgjegjĂ«se tĂ« kryenin hetime dhe tĂ« deklaronin qĂ«ndrimin e tyre, pasi kĂ«to akte janĂ« tĂ« kundĂ«rshtim edhe me betimin dhe deklaratĂ«n solemne tĂ« depozituar nĂ« KQZ nga kryetarĂ«t e partive politike respektive dhe me retorikĂ«n mbi integritetin e votĂ«s tĂ« pĂ«rdorur nga liderit politikĂ« nĂ« fushatĂ«â€, thotĂ« Krasniqi.

Sipas tij, “tendenca pĂ«r tĂ« justifikuar numĂ«ruesit dhe pĂ«r tĂ« kthyer nĂ« normĂ« trafikimin e votĂ«s gjatĂ« numĂ«rimit Ă«shtĂ« zhvillim shqetĂ«sues, praktikĂ« e ndaluar shprehimisht nga legjislacioni zgjedhor, si dhe njĂ« akt minues pĂ«r konceptin e zgjedhjeve, tĂ« demokracisĂ« dhe legjitimitetit nĂ« pĂ«rfaqĂ«sim”

The post Rinumërimi në Fier vuri në dyshim integritetin e votës appeared first on Faktoje.al.

Si ta kuptojmë konfliktin e armatosur Izrael-Iran

✇Faktoje
By: Jona Plumbi
23 June 2025 at 14:24

Në një kohë kur Shtetet e Bashkuara të Amerikës ishin në biseda diplomatike me Iranin për të kërkuar ndërprerjen e programit bërthamor të këtij të fundit, Izraeli nisi një sulm të armatosur ndaj Iranit ku shënjestroi objekte bërthamore, vendndodhje ushtarake si dhe zyrtarë të lartë ushtarakë apo shkencëtarë bërthamorë.

Nisja e sulmit izraelit ndaj Iranit sipas studiuesit të radikalizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm Adrian Shtuni u motivua nga disa aryse. Një prej tyre është përparimi i Iranit në krijimin e një arme bërthamore.

“Rezoluta e AgjencisĂ« NdĂ«rkombĂ«tare pĂ«r Energji Atomike e datĂ«s 12 qershor, qĂ« shprehimisht shpalli Iranin nĂ« mospĂ«rputhje me detyrimet e tij pĂ«r mospĂ«rhapjen e armĂ«ve bĂ«rthamore, nĂ« mĂ«nyre indirekte i mbĂ«shtet shqetĂ«simet e Izraelit”, argumenton Shtuni.

Në anën tjetër, qëllimi i Izraelit mund të ketë qenë edhe sabotimi i arritjes së një marrëveshjeje mes SHBA-së dhe Iranit. E duke pasur parasysh mosbesimin historik që Izraeli ka, si dhe kërcënimet që Irani ka bërë duke thënë se Izraeli nuk do të zgjasë as 25 vjet, një marrëveshje e tillë nuk i jep Izraelit garanci të mjaftueshme për frenimin e programit bërthamor Iranian.

Një arsye tjetër, jo më pak e rëndësishme sipas Shtunit, është momenti i favorshëm ushtarak në rajon.

“Pasi Izraeli arriti tĂ« dobsojĂ« gjatĂ« dy viteve tĂ« fundit masivisht kapacitetet e organizatave si Hamas, Hezbollah dhe Huthi, dhe pas rrĂ«zimit tĂ« regjimit tĂ« Asadit nĂ« Siri, tĂ« gjitha tĂ« financuara, trajnuara, dhe armatosura nga Irani si “armĂ« nĂ« kokĂ«â€ ndaj Izraelit, e gjeti tĂ« volitshĂ«m momentin tĂ« godasĂ« qendrĂ«n apo bazĂ«n kryesore tĂ« rrezikut qe i kanoset prej shume kohesh.” – Adrian Shtuni, autor dhe studiues i radikalizmit dhe ekstremizmit tĂ« dhunshĂ«m.

Mbështetja e SHBA-së

SHBA-ja synonte tĂ« zgjidhte rrezikun pĂ«r armatim bĂ«rthamor tĂ« Iranit nĂ« rrugĂ« diplomatike. Deri njĂ« ditĂ« pĂ«rpara sulmit izraelit, Trump kĂ«mbĂ«nguli se SHBA-ja “mbetet e pĂ«rkushtuar ndaj njĂ« Rezolute Diplomatike.”

Por vetëm 14 orë pasi Izraeli nisi sulmin, Trump njoftoi se i kishte dhënë Iranit një afat 60 ditor për të arritur një marrëveshje dhe se ky afat kishte skaduar. Deklaratat e presidentit amerikan vijuan duke mos përjashtuar asnjë skenar, deri të 22 qershor kur bombardoi tre vendndodhje nukleare iraniane, përkatësisht Fordow, Natanz dhe Isfahan.

Fordow gjendej thellë nën tokë dhe bombat Izraelite nuk kishin kapacitete ta shkaterrojë.

Adrian Shtuni shpjegon për Faktoje se për të dëmtuar tunelet e kompleksit Fordow, ku gjendeshin 2,700 centrifuga për pasurim uraniumi, u përdorën predha që njihen si Masive Ordinance Penetrator (MOPs) GBU-57 prej 13 Tonësh.

Këto predha i disponon vetëm SHBA-ja dhe mund të transportohen vetëm nga avionët bombardues stealth B-2 Spirit, që janë të pakapshëm nga radaret, dhe që po ashtu zotërohen vetëm nga SHBA.

Deri tani SHBA-ja ishte përfshirë në konflikt në funskione mbrojtëse, përmes kapaciteteve kundërajrore të aeroplanmbajteses USS Nimitz të marinës Amerikane dhe sistemeve mbrojtese THAAD që interceptojnë breshëritë e raketave balistike me të cilat Irani po godet Izraelin.

Sa i përket vijimit të ndërhyrjeve amerikane në Iran, Ledion Krisafi mendon se tashmë topi është në fushën e Iranit.

“NĂ«se Irani kundĂ«rpĂ«rgjigjet ndaj objektivave amerikane nĂ« lindjen e mesme, me siguri qĂ« Amerika do vazhdojĂ« ta godasĂ«. NĂ«se nuk reagon, atĂ«herĂ« mbetet pĂ«rgjegjesi e Izraelit tĂ« vazhdojĂ« tĂ« shkatĂ«rrojĂ« potencialin ushtarak tĂ« Iranit siç ka bĂ«rĂ« deri tani.” – Ledion Krisafi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.

Pas sulmit amerikan drejt Iranit, ky i fundit u përbetua se do të hakmerret ndaj SHBA-së. Por Ledion Krisafi parashikon se sido që të jetë, sulmet drejt Iranit do mbeten në fushatë ajrore si nga Izraeli ashtu edhe nga amerikanët dhe nuk ka asnjë shans që të futen trupa në terren.

Deri ku shtrihet rreziku i këtij konflikti?

Studiuesi Adrian Shtuni e vlerëson rrezikun e përhapjes së konfliktit si të konsiderueshëm. Kjo për shkak të karakterit të tij bërthamor dhe rajonal.

Rrjeti i organizatave proxy si Hezbollah, Houthi, Hamas, milicitë Islamiste në Irak e Siri etj, të financuara dhe armatosura nga Irani prej dekadash, edhe pse të dobësuara gjatë viteve të fundit nga goditjet e Izraelit, mund të sulmojnë objektiva izraelite apo amerikane dhe kjo, sipas Shtunit do sillte përhapjen e konfliktit në vendet ku këto organizata operojnë si Libani, Jemeni, Siria, Irakudhe përtej.

Ish-ambasadori shqiptar në Izrael, Tonin Gjuraj nuk parashikon një përfshirje të NATO-s në konflikt.

“Nuk besoj qĂ« NATO do pĂ«rfshihet nĂ« njĂ« konflikt tĂ« tillĂ« pasi Izraeli nuk Ă«shtĂ« anĂ«tar i NATO-s. PĂ«rfshirja e Shteteve tĂ« Bashkuara e komplikon situatĂ«n nĂ« Lindjen e Mesme sepse mund tĂ« ketĂ« pasoja tĂ« tjera por nuk mendoj se NATO do tĂ« pĂ«rfshihet.” – Tonin Gjuraj, ish ambasador i ShqipĂ«risĂ« nĂ« SHBA 2007 – 2009 dhe rektor i Universitetit tĂ« ShkodrĂ«s “Luigj Gurakuqi”. 

Rreziku i përhapjes së konfliktit, sipas studiuesit Shtuni, mund të marrë edhe një dimension asimetrik, që mund të manifestohet me sulme terroriste ku Garda Revolucionare e Iranit ka celula operative, duke arritur Europën, SHBA-në apo më gjerë.

“Rreziku mĂ« i lartĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r sulme kibernetike, duke pasur parasysh nivelin e ulĂ«t tĂ« rrezikshmerisĂ« pĂ«r sulmuesit. Objektivat mĂ« tĂ« mundshĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« rast do tĂ« ishin sektori i energjisĂ« dhe rrjeti i shpĂ«rndarjes sĂ« elektricitetit, ujĂ«sjellsat, institucionet financiare, infrastruktura e transportit dhe shĂ«rbimet dixhitale shtetĂ«rore.” – argumenton Shtuni.

Europa dhe Shqipëria

Situata, për Ledion Krisafin, duhet të bëhet mësim për Europën. Që të respektohesh, duhet të jesh fuqi e madhe ushtarake dhe Izraeli është shembulli më i mirë i këtij mësimi, vlerëson ai.

“Izraeli Ă«shtĂ« njĂ« vend i vogĂ«l nĂ« Lindjen e Mesme por njĂ« fuqi e madhe botĂ«rore ushtarake. NĂ«se Evropa dĂ«shiron tĂ« ndalojĂ« veprimet e mĂ«tejshme tĂ« RusisĂ« drejt vendeve Balltike pĂ«r shembull, duhet qĂ« Evropa tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« fuqi e madhe ushtarake dhe kjo bĂ«het pĂ«rmes riarmatimit tĂ« shpejtĂ« por dhe ndryshimit tĂ« mendĂ«sisĂ« nga pacifizmi tek projektimi i forcĂ«s”, argumenton Krisafi.

Jo çdo gjë zgjidhet me diplomaci, përmbyll ai, sidomos me shtete si Irani dhe Rusia që diplomacinë e përdorin vetëm për spektakël.

Në fakt, të premten e 20 qershorit, faqja zyrtare e Bashkisë Tiranë nuk funksiononte. Shkak ishte një sulm kibernetik që sipas njoftimit në rrjetin social Telegram u bë nga grupi i hakerave iranianë Homeland Justice.

Nisur nga fakti se Shqipëria ka qenë viktimë e disa sulmeve kibernetike nga entitete të lidhura me Gardën Revolucionare të Iranit dhe si strehuese e një grupi disident Iranian, vendi duhet të shtojë vigjilencën dhe kapacitetet mbrojtëse, sidomos sa i përket infrastrukturës strategjike fizike dhe dixhitale, vlerëson Adrian Shtuni.

Përtej kësaj, fakti se Shqipëria mbështet linjën e Izraelit nuk e bën atë shënjestër të Iranit, vlerëson ish ambasadori Tonin Gjuraj.

“Nuk mendoj qĂ« ShqipĂ«ria rrezikohet nga njĂ« konflikt i tillĂ«. Nuk besoj se Ă«shtĂ« nĂ« interesin e Iranit qĂ« tĂ« hapĂ« shumĂ« fronte. ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« anĂ«tare e NATO-s dhe gjendet nĂ«n çadrĂ«n e sigurisĂ« sĂ« kĂ«saj organizate”, argumenton ish ambasadori Gjuraj.

Edhe pse situata është tepër e vështirë të parashikohet, Gjuraj vlerëson se nëse Republika Islamike e Iranit do të detyrohet në javët në vijim të ulet në bisedime për një marrëveshje të re për programin bërthamor, kjo do të shënonte një arritje e madhe.

The post Si ta kuptojmë konfliktin e armatosur Izrael-Iran appeared first on Faktoje.al.

“Paqja Fiskale” pa konsultim me BE-nĂ«, Brukseli i shqetĂ«suar

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
19 June 2025 at 17:00

Esmeralda Topi 

NĂ« kulmin e fushatĂ«s elektorale, kryeministri Edi Rama i propozoi befas bizneseve planin pĂ«r “Paqe Fiskale”, tĂ« cilin e cilĂ«soi si “tĂ« frymĂ«zuar nga parimet e RomĂ«s sĂ« LashtĂ«â€.

“Kemi menduar njĂ« plan (
) tĂ« pĂ«rdorur herĂ« pas here nĂ« forma tĂ« ndryshme, njĂ« plan paqeje fiskale”, deklaroi Rama. 

Por ndërsa nisma u paraqit si një hap drejt qetësimit të marrëdhënieve mes shtetit dhe sipërmarrjes, në Bruksel ajo nuk u prit me të njëjtin entuziazëm.  Në një reagim zyrtar për Faktoje.al, Komisioni Europian konfirmon se nuk është pyetur për këtë propozim.

“Komisioni Ă«shtĂ« nĂ« dijeni pĂ«r propozimin ‘Paqja Fiskale’, tĂ« bĂ«rĂ« nĂ« kontekstin e fushatĂ«s elektorale. Ne nuk jemi konsultuar nga autoritetet shqiptare pĂ«r kĂ«tĂ« propozim”, tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i Komisionit Europian pĂ«r Faktoje.al, teksa shton se si nisma mund tĂ« prekĂ« procesin e anĂ«tarĂ«simit tĂ« ShqipĂ«risĂ«. 

“NĂ« kuadĂ«r tĂ« procesit tĂ« anĂ«tarĂ«simit nĂ« BE, kjo nismĂ« do tĂ« diskutohet si pjesĂ« e negociatave pĂ«r kapitujt pĂ«rkatĂ«s tĂ« acquis tĂ« BE-sĂ«â€, pĂ«rfundon ai.

NdĂ«rsa nĂ« ShqipĂ«ri flitet pĂ«r falje borxhesh, rishikime tatimore dhe “qartĂ«si pĂ«r bizneset”, nĂ« Bruksel ngrihen pikĂ«pyetje pĂ«r mĂ«nyrĂ«n si kjo nismĂ« Ă«shtĂ« shpallur: pa transparencĂ«, pa konsultim dhe nĂ« njĂ« moment delikat politik. 

ÇfarĂ« parashikon ‘Paqja fiskale’?

Sipas qeverisĂ« “Paqja Fiskale” Ă«shtĂ« njĂ« paketĂ« lehtĂ«suese qĂ« pĂ«rfshin falje masive borxhesh dhe rishikim tĂ« detyrimeve tatimore. Paketa nuk Ă«shtĂ« pjesĂ« e programit politik “ShqipĂ«ria 2030”, por qeveria argumenton se ajo do tĂ« sjellĂ« mĂ« pak stres pĂ«r bizneset, mĂ« pak kontrolle dhe mĂ« shumĂ« qartĂ«si.

Tre shtyllat kryesore të Paqes Fiskale:

  • Tatim i DakordĂ«suar mbi Fitimin
  • Rishikim i Pasqyrave Financiare
  • Falje e Detyrimeve dhe KamatĂ« Vonesave

Nisma parashikon fshirjen e plotë të borxheve tatimore më të vjetra se 10 vite, nëse janë ende të pashlyera. Për detyrimet nga 5-10 vite parashikohet fshirje 50% e borxhit, nëse biznesi e paguan menjëherë. Ndërsa bizneset që nuk kanë mundësi për shlyerje të menjëhershme, do të ketë një marrëveshje 12 mujore dhe falja do të jetë në masën 25%. Nuk përfshihen këtu detyrimet për sigurimet shoqërore. 

Po ashtu, paketa propozon edhe rishikimin e deklaratave të mëparshme të tatim fitimit.
Bizneseve u jepet e drejta që të rishikojnë deklaratat tatimore për 5 vitet e fundit pa gjoba e kamatvonesa (legjislacioni aktual e lejon për 3 vjet) por duke paguar tatim fitimi prej 5% për çdo diferencë fitimi që krijohet nga rishikimi.

Bizneset shqiptare i detyrohen shtetit 162.5 miliardë lekë, ose 1.6 miliardë euro, borxhe të papaguara në tatime dhe dogana. Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) dhe tatimi mbi fitimin janë taksat kryesore që bizneset nuk kanë paguar ndër vite. Të dhënat zyrtare tregojnë se 84.7% e borxhit është me vjetërsi mbi 2 vite. Ndërsa detyrimet e pashlyera në kohë prej më shumë se 5 vitesh zënë 64.4% të totalit. 

  • 84.7% e kĂ«tij borxhi Ă«shtĂ« mĂ« i vjetĂ«r se 2 vite.
  • 64.4% i pĂ«rket periudhĂ«s mbi 5 vite.

Ekspertët e ekonomisë dhe financave e kanë kritikuar ashpër nismën, duke e cilësuar si një sinjal të gabuar dhe të rrezikshëm. Ish-drejtori i Tatimeve, Artur Papajani, e quan fshirjen masive të borxheve një ndëshkim për bizneset që kanë qenë korrektë ndër vite, ndërsa audituesi ligjor Julian Saraçi shkon më tej, duke e përshkruar si një kapitullim të shtetit përballë informalitetit të toleruar. Sipas tij, kjo nuk është një marrëveshje, por një shpëlarje faji për dështimet institucionale në mbledhjen e borxheve. 

Lexo më shumë: 

The post “Paqja Fiskale” pa konsultim me BE-nĂ«, Brukseli i shqetĂ«suar appeared first on Faktoje.al.

Ekspertët ngrenë alarmin: Shëndeti mendor i fëmijëve i kërcënuar

✇Faktoje
By: FAKTOJE
17 June 2025 at 19:00

Nga Mimoza Picari

Në Shqipëri çështjet e shëndetit mendor tek fëmijët dhe adoleshentët po nxisin gjithnjë e më shumë debate përsa i takon nevojës dhe cilësisë së shërbimeve. Ekspertët ngrenë probleme tejet shqetësuese në këtë drejtim, duke renditur disa faktorë që rëndojnë mbi shendetin mendor të kësaj grupmoshe, mes tyre pasojat e pandemisë Covid 19, varësia nga interneti, bullizmi, dhuna online apo raportet e demtuara me prindërit, shoqërinë apo shkollën. Njohës të fushës janë kritikë dhe nxisin autoritetet të shtojnë shërbimet për shëndetin mendor të fëmijëve, ndërsa Instituti i Shëndetit Publik  i tha Faktoje.al se janë hartuar dhe po zbatohen një sërë strategjish në këtë drejtim.

Në Shqipëri shërbimet mbi shëndetin mendor kanë njohur disa faza zhvillimi në tre dekadat e fundit. Reforma e viteve 2000 në këtë fushë përfshiu shërbimet në komunitet ndërsa me herët, ofroheshin shërbime të specializuara vetëm në qëndra spitalore.

Çështjet e shĂ«ndetit mendor gjithnjĂ« kanĂ« nxitur debate pĂ«rsa i takon ofrimit tĂ« shĂ«rbimeve. Por njĂ« nga problemet mĂ« shqetĂ«suese sot lidhet me shĂ«ndetin mendor tĂ« fĂ«mijĂ«ve dhe adoleshentĂ«ve.

ProfesonistĂ« nĂ« fushĂ«n e shĂ«ndetit mendor i thanĂ« Faktoje.al se sĂ« fundi pandemia e Covid 19, i shtoi edhe mĂ« tej problemet e shĂ«ndetit mendor tek kjo grupmoshĂ« si dhe nevojat pĂ«r tĂ« marrĂ« shĂ«rbime. Çrregullimet e ankthit, humori i ulĂ«t, mungesa e vetĂ«besimit, ndryshimet nĂ« sjellje, janë  grupi mĂ« i lartĂ« i shqetĂ«simeve, por mjekja psikiatre pĂ«r fĂ«mijĂ« dhe adoleshentĂ«, Valbona Alikaj thotĂ« se ajo dhe kolegĂ« tĂ« saj po ballafaqohen me disa tĂ« reja qĂ« kanĂ« nevojĂ« pĂ«r t’u marrĂ« nĂ« analizĂ«.

Po shohim qĂ« kemi dhe ndryshime nĂ« simptomatika. Shpesh na duken gjĂ«rat si tĂ« paqarta. Disa gjĂ«ra janĂ« sikur nuk kanĂ« qenĂ« para dhjetĂ« vitesh. Dhe besoj se kĂ«to duhen riparĂ«â€â€“ thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Prof.asc. Valbona Alikaj, mjeke psikiatre pĂ«r fĂ«mijĂ« dhe adoleshentĂ«.

Autoritetet zyrtare të shëndetit publik thanë për Faktoje.al se po i kushtojnë vëmendje shëndetit mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve dhe se në Planin Kombëtar të Veprimit të Shëndetit Mendor 2023-2026 është përfshirë një kapitull i veçantë për këtë qëllim. Specialistja e shëndetit mendor në Institutin e Shëndetit Publik Andia Meksi thotë se Ministria e Shëndetësisë ka filluar të përfshijë psikologë dhe punonjës social në qëndrat shëndetësore të kujdesit parësor, ndërsa janë ngritur qëndra të shërbimeve komunitare për shëndetin mendor në qytetet kryesore të vendit, 3 vetëm në Tiranë. Edhe Ministria e Arsimit dhe Sportit përgjatë viteve të fundit, ka ndërmarrë një sërë strategjish për të forcuar rolin psiko-social në shkolla.

Ky institucion i tha Faktoje.al se është përmirësuar kuadri ligjor lidhur me organizimin dhe funksionimin e njësive të shërbimit psiko-social duke shtuar se numri i punonjësve të shërbimit psiko-social është rritur vit pas viti. Me tej Ministria e Arsimit sqaroi se sot janë mbi 850 punonjës që ofrojnë shërbime në institucioner arsimore parauniversitare duke theksuar se në varësi të numrit të nxënësve shkollat mund të kenë dhe dy punonjës psiko-socialë.

Por aktivistë që mbrojnë të drejtat e fëmijëve në Shqipëri mendojnë se shërbimet për të rinjtë janë të pamjaftueshme.

“Mungesa e shĂ«rbimeve Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r ndĂ«r hallkat, por flasim pĂ«r mungesĂ«n nĂ« tĂ«rĂ«si tĂ« njĂ« qasje qĂ« i vendos tĂ« rinjtĂ« nĂ« qendĂ«r. Nuk jemi ende aty ku duhet, qĂ« vĂ«rtet t’u japim tĂ« rinjve shĂ«rbimet e duhura”– shprehet pĂ«r Faktoje.al Altin Hazizaj, Drejtor ekzekutiv i QendrĂ«s pĂ«r Mbrojtjen e tĂ« Drejtave tĂ« FĂ«mijĂ«ve nĂ« ShqipĂ«ri.

Nga ana tjetër specialist të shëndetit mendor tërheqin vëmendjen specialistët është bashkëvperimi mes institucioneve.

“Nevojitet njĂ« bashkĂ«punim mĂ« i fortĂ« institucional qĂ« do tĂ« thotĂ« se ato institucione qĂ« merren mĂ« shĂ«rbime shĂ«ndetĂ«sore, me edukimin, me shĂ«rbimet sociale duhet tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« unifikuara dhe mĂ« tĂ« shpejta pĂ«rsa i pĂ«rket pĂ«rgjigjes pĂ«r nevojat qĂ« kanĂ« sot adoleshentĂ«t dhe tĂ« rinjtĂ«â€â€“ argumenton pĂ«r Faktoje.al, Andia Meksi, specialiste e shĂ«ndetit mendor nĂ« Institutin e ShĂ«ndetit Publik nĂ« TiranĂ«. 

Psikologët  në shkolla po ndeshen sot me një sërë ankesash të fëmijëve dhe adoleshentëve, që nga ato në lidhje me pamjen e jashtme, ankthin, probleme me humorin dhe deri me sjelljen. Grupmosha me nivelin më të lartë të këtyre shqetësimeve është ajo 15-19 vjeç, ndërsa vajzat kanë një tendencë më të lartë për të kërkuar ndihmë, edhe pse mund të mos jenë ato që kanë më së shumti nevojë.

Ekspertët mendojnë se është e vështirë të maten dhe veçanërisht të trajtohen shqetësimet e shëndetit mendor te fëmijët dhe adoleshentët pa kuptuar kontekstet që krijojnë shqetësim. Studimet në këtë rrafsh veçojnë ndërthurjet e gjenetikës, faktorëve mjedisorë që në fëmijërinë e hershme, duke përfshirë prindërimin, shkollimin, ekspozimin ndaj dhunës ose abuzimit, diskriminimin, varfërinë, krizat humanitare dhe emergjencat shëndetësore të cilat mund të ndikojnë në shëndetin mendor të tyre.

Njohës të fushës argumentojnë se një nga problematikat më të thella që ndikon në shëndetin mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve është përdorimi  për një kohë të gjatë dhe pa kontroll i internetit.

“VarĂ«sia nga interneti Ă«shtĂ« njĂ« nga problematikat kryesore. Sigurisht qĂ« nĂ« internet mund tĂ« gjenden materiale tĂ« pakontrolluara, materiale pornografike, me tĂ« cilat adoleshenti dhe fĂ«mija mund tĂ« jetĂ« nĂ« kontakt. Prandaj Ă«shtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« prindi dhe tĂ« afĂ«rm tĂ« tyre tĂ« vendosin kontroll dhe  limite pĂ«r kohĂ«n qĂ« fĂ«mija kalon rrjete sociale dhe nĂ« pĂ«rdorimin e teknologjisĂ«â€- thotĂ« Elisa Bano, psikologe nĂ« shkollĂ«n 9 vjeçare Naim FrashĂ«ri nĂ« TiranĂ«. 

Mjekja psikiatre Valbona Alikaj, ndau me Faktoje.al një shembull nga përvoja e saj profesionale në lidhje me rrezikun që i kanoset sot fëmijëve dhe adoleshentëve nga përdorimi pa kriter i internetit.

“ UnĂ« kam nĂ« terapi prej disa kohĂ«sh njĂ« vajzĂ« tĂ« mbyllur, jo shumĂ« tĂ« shkathĂ«t, nxĂ«nĂ«se shumĂ« e mirĂ«, e cila ishte futur nĂ« kĂ«to programet e internetit ku ti dĂ«rgon foto dhe fotot kthehen si alienĂ« apo diçka e tillĂ«.  Papritur ajo kuptoi qĂ« ky ishte njĂ« program takimesh virtuale me njerĂ«z tĂ« panjohur. NĂ« fillim tha se e kishte nisur si lojĂ«, duke u tallur, dhe duke thĂ«nĂ« se ishte pak mĂ« e madhe, dhe papritur bie nĂ« kontakt me njĂ« person i cili i ofron dashuri, siguri dhe dhunĂ« verbale. RastĂ«sisht nĂ«na e saj  kontrollon celularin dhe gjen njĂ« komunikim i cili nuk ishte fshirĂ«, dhe kĂ«tu fillon i gjithĂ« kalvari i ndĂ«rprerjes sĂ« komunikimeve me kĂ«tĂ« person dhe patjetĂ«r kanĂ« shkuar dhe nĂ« Autoritetin e sigurisĂ« kibernetike qĂ« e kanĂ« referuar. Po punojmĂ« shumĂ« me simptomatikĂ«n e ankthit tek ajo”- tregon Znj. Alikaj.

Edhe pse përdorimi në masë i teknologjisë nga fëmijët shihet nga mjaft specialistë si burim problemesh në lidhje me shëndetin mendor, disa prej tyre janë më të tërhequr për të dhënë konkluzione.   

“Nuk do nxitohesha sepse brezat dhe e fĂ«mijĂ«ve dhe adoleshentĂ«ve qĂ« kanĂ« lindur dhe janĂ« rritur me praninĂ« e pĂ«rditshme tĂ« teknologjisĂ«, kanĂ« akoma kohĂ« pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« produktin e tyre, qoftĂ« nga ana intelektuale, psikologjike apo kontributin nĂ« shoqĂ«ri”- shprehet pĂ«r Faktoje.al Neli Demi, mjek psikiatĂ«r.

Një prej momenteve ku specialistët e shëndetit mendor ndalen është ai që lidhet me aktet vetëdëmtuese.

Që prej vitit 2019  të dhënat e policisë tregojnë se 36 fëmijë janë vetëvrarë, dy mbi 14 vjeç gjatë këtij viti, ndërsa kanë tentuar të vrasin veten gati dy herë më shumë. Të dhënat zyrtare tregojnë se aktet vetëvrasëse janë ulur ndjeshëm nga 12 në vitin 2019 në 1 në vitin 2024, por sërish ekspertët janë vigjilentë kur bëhet fjalë për jetën.

“Shkaqet janĂ« nga mĂ« tĂ« ndryshmet. ËshtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«rgjigja nĂ« kohĂ«. Studimet tregojnĂ« qĂ« vetĂ«vrasjet parandalohen dhe ka mĂ«nyra qĂ« mund tĂ« vlerĂ«sohet nĂ«se ekziston njĂ« rrezik i menjĂ«hershĂ«m tek njĂ« adoleshent, edhe pse Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ«, sepse adoleshentĂ«t e kanĂ« shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« ndryshe nga njĂ« i rritur tĂ« flasin pĂ«r problemet e tyre, por nuk Ă«shtĂ« e pamundur” – thotĂ« Znj. Meksi specialiste e shĂ«ndetit mendor nĂ« ISHP. 

“Vihet re njĂ« lloj stigme pĂ«rsa i pĂ«rket problemeve tĂ« shĂ«ndetit mendor tek fĂ«mijĂ«t dhe adoleshentĂ«t. Mund tĂ« ketĂ« persona qĂ« e vuajnĂ« diçka por kanĂ« shumĂ« turp qĂ« problemet t’i ndajnĂ« me dikĂ« tjetĂ«r, sepse mendojnĂ« se do duken tĂ« dobĂ«t nĂ« sytĂ« e bashkĂ«moshatarĂ«ve, do tĂ« gjykohen, nuk do ndihmohen dhe situata do pĂ«rkeqĂ«sohet edhe mĂ« tej”- argumenton Elisa Bano, psikologe nĂ« shkollĂ«n 9 vjeçare Naim FrashĂ«ri nĂ« TiranĂ«. 

Ministria e Arsimit në fund të vitit 2024 njoftoi se është miratuar Plani Kombëtar i Veprimit për parandalimin e dhunës, bullizmit dhe rritjen e sigurisë në shkolla, si dhe krijimin e shkollave të hapura për të përfshirë prindrit dhe komunitetin.

E megjithatë aktivistë që mbrojnë të drejtat e fëmijëve në Shqipëri dhe disa mjekë të shëndetit mendor kanë një qasje tjetër për ndërveprimin mes adoleshentëve prindërve dhe komunitetit kur bëhet fjalë për problemet e shëndetit mendor.

“ Edhe kur ulesh tĂ« bisedosh me ta njĂ« ndĂ«r çështjet kryesore pĂ«r tĂ« cilat ankohen adoleshentĂ«t dhe fĂ«mijĂ«t Ă«shtĂ« mungesa e komunikimit me dhe fakti se atyre u duket sikur nuk  kuptohen nga tĂ« rriturit. PĂ«r ta ky Ă«shtĂ« njĂ« problem shumĂ« i madh. NĂ« fakt ata kanĂ« kohĂ« qĂ«  flasin por nuk jemi ne tĂ« gatshĂ«m t’i dĂ«gjojmĂ«â€- vijon Z. Hazizaj.

“Nga adoleshentĂ«t qĂ« unĂ« shoh, kuptoj qĂ« ka plot prindĂ«r tĂ« cilĂ«t nuk janĂ« gjithĂ« ditĂ«n nĂ« shtĂ«pi, mungojnĂ« dhe nuk e dinĂ« se çfarĂ« bĂ«n fĂ«mija i tij. Dhe jo vetĂ«m kaq, por as nuk e njohin fĂ«mijĂ«n e tyre. PrindĂ«r qĂ« i mbushin fĂ«mijĂ«t me lekĂ«, por nuk e njohin fĂ«mijĂ«n”- vijon mjekja psikiatre Valbona Alikaj.  .

Elementë të këtij realiteti kanë gjetur vend dhe në studimet e ISHP.

“ Shumica e prindĂ«rve, gati 90% e prindĂ«rve refuzojnĂ« tĂ« japin lejen me konsensus, pra me firmĂ«, qĂ« fĂ«mijĂ«t e tyre tĂ« marrin shĂ«rbime pĂ«r probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor. Kjo tregon stigmĂ«n e lartĂ« qĂ« ekziston. Pra duhet punuar shumĂ«, por gjĂ«ja mĂ« e mirĂ« Ă«shtĂ« po flitet dhe media luan njĂ« rol tĂ« rĂ«dĂ«sishĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« drejtim”- vijon Andia Meksi, specialiste e shĂ«ndetit mendor nĂ« ISHP.

Përtej stigmatizimit që ndeshet sot rëndom në lidhje më problemet e shëndetit mendor tek fëmijët dhe adoleshentët, në fakt disa barriera janë thyer. Sot flitet më shumë se më parë për to, ndërsa sfida është që në të ardhmen të flitet më shumë se sot. Nga ana tjetër të gjithë aktorët bien dakort se ka ende shumë punë për të bërë në këtë drejtim duke nënvizuar se nuk mund të ketë shëndet pa shëndet mendor.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Ekspertët ngrenë alarmin: Shëndeti mendor i fëmijëve i kërcënuar appeared first on Faktoje.al.

FushatĂ« me postera dhe premtime, ish-Keneta, lagja qĂ« politika e mban “tĂ« pĂ«rmbytur”

✇Faktoje
By: FAKTOJE
2 June 2025 at 17:00

Nga Erjola Azizolli Në zgjedhjet e 11 majit, Durrësi mbeti arenë e dominimit të partive të mëdha, një garë e parashikueshme me rezultatin e pandryshuar (si katër vite më parë) 8 mandate për PS-në dhe 6 për PD-në.

Partitë e mëdha dominuan me hapësira për zyra elektorale kudo nëpër qytet, me postera, grupe mbështetësish, takime të organizuara, ndërsa kandidatët e partive të vogla u mbështetën kryesisht nga burime familjare

Por larg atmosferës së posterave shumëngjyrësh zyrave elektorale dhe premtimeve të njëpasnjëshme, në periferi të qytetit, një nga lagjet më të mëdha ajo e ish-Kënetës vijon të përballet me të njëjtat problematika nga zgjedhjet në zgjedhje dhe premtime të pambajtura.

Ish-KĂ«neta

Lagjet nr. 14, 15 dhe 17 të njësisë nr. 6 të Durrësit, të njohura si ish-Këneta, janë shtëpia e afro 40 mijë banorëve, shumica prej të cilëve të vendosur dekada më parë nga veriu i vendit.

Më 11 maj, vetëm 10 mijë prej tyre dolën në votime, një pjesëmarrje e ulët që tregon më shumë lodhje sesa shpresë.

Në këtë zonë, problematika kryesore që lidhet me përmbytjet është kthyer në përditshmëri. Banorët ankohen se pas çdo reshjeve intensive, rrugicat mbushen me ujë dhe oborret përmbyten.

Pusetat dhe kanalet e hapura qëndrojnë mbi nivelin e banesave, duke e bërë të pashmangshëm dëmin. Përmbytja e fundit më 30 janar preku qindra banesa, por banorët thonë se nuk kanë marrë ende asnjë dëmshpërblim.

Banorët

“Ne vetĂ« i kemi bĂ«rĂ« rrugĂ«t mes lagjeve me duart tona,” thotĂ« Ramiz Miha, banor i ardhur nga Dibra qĂ« jeton nĂ« zonĂ« prej 20 vitesh. “TĂ« paktĂ«n tĂ« mbajnĂ« premtimin pĂ«r kanalet, se premtime kemi dĂ«gjuar pĂ«r 20 vjet me radhĂ«â€

Edhe në fushatën e zgjedhjeve të 11 majit premtimet u fokusuan në sistemime kanalesh dhe shtrim i rrugëve mes lagjeve.

“Kemi 20 e kusur vite qĂ« dĂ«gjojmĂ« tĂ« njĂ«jtat premtime dhe prapĂ« ne vazhdojmĂ« tĂ« pĂ«rmbytemi”, tha pĂ«r Faktoje Simon Lleshaj, banesa e tĂ« cilit u pĂ«rfshi sĂ« fundmi nga pĂ«rmbytjet.

Problemin e përmbytjeve e ngriti dhe Safije Hyko e Qamile Bufi, banore të zonës me të cilat kontaktoi Faktoje.

Gratë që qëndronin sëbashku me rrugicën e lagjes u ankuan se përmbytjet këtu janë bërë të zakonshme.

“Sa herĂ« qĂ« ka shumĂ« shi, ne rrimĂ« me sytĂ« nga qielli se kemi frikĂ« se do vĂ«rshojĂ« uji dhe do pĂ«rfshijĂ« oborre dhe banesa”, tha Safije Hyko.

Bashkia tha se zona është përmbytur dy herë në 10 vitet e fundit, ndërsa është në fazën e vlerësimit për dëmet. 

 “Bashkia DurrĂ«s Ă«shtĂ« nĂ« fazĂ«n e vlerĂ«simit dhe shqyrtimit pĂ«r trajtim financiar tĂ« qytetarĂ«ve tĂ« prekur sipas mundĂ«sisĂ« sĂ« buxhetit apo transfertat e fondit tĂ« kushtĂ«zuar”, shpjegoi institucioni. NdĂ«rsa Bashkia vijon tĂ« merret mĂ« vlerĂ«simin e dĂ«mit, problematika mbetet

Fushata 

Ndërsa problemet në lagje si ish-Këneta përsëriten çdo vit, fushata zgjedhore e Durrësit tregoi një realitet tjetër, një fushatë ku partitë e mëdha nuk lanë hapësirë për konkurrencë

Partia Socialiste ruajti 8 mandatet që kishte, me mbi 70 mijë vota (52%), ndërsa koalicioni PD-ASHM mori mbi 53 mijë vota (39%), por humbi terren krahasuar me zgjedhjet e mëparshme, rënie me 9%. Partitë e tjera në garë nuk arritën rezultat në Durrës, ndonëse pjesë e listave të tyre ishin emra të pakontestuar.

Koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” mori marrĂ« 2.43% tĂ« votave, Partia “MundĂ«sia” 2.62%, LĂ«vizja “BashkĂ«â€ 1.2%, Partia Koalicioni Euroatlantik 0.9%, Koalicioni Djathtas pĂ«r Zhvillim 0.7%, Partia Aleanca KombĂ«tare Shqiptare 0.2%, Partia Socialdemokrate 0.2%, LĂ«vizja Atdheu 0.3%.

“Mund tĂ« them qĂ« kjo fushatĂ« u dominua kryesisht nga dy partitĂ« e mĂ«dha, dhe nĂ« pĂ«rçapje tĂ« partive/ koalicioneve tĂ« reja pĂ«r tĂ« gjetur hapĂ«sirĂ« promovimi e fushate”, tha pĂ«r Faktoje, Mirian Reçi, pĂ«rfaqĂ«suese e QendrĂ«s sĂ« Zhvillimit tĂ« ShoqĂ«risĂ« Civile (CSDC) nĂ« DurrĂ«s. 

Në këto zgjedhje mungoi gjithashtu debati mes kandidatëve. Kandidatët përdorën masivisht rrjetet e tyre sociale për të promovuar takimet e tyre elektorale dhe shumë pak prej tyre u panë në intervista në mediat lokale, por jo në përballje. 

Forumi publik “PĂ«rballja e Ofertave Politike pĂ«r Zgjedhjet Parlamentare 2025”, organizuar nga CSDC ishte i vetmi qĂ« u zhvillua nĂ« qytet, por qĂ« u pĂ«rkrah vetĂ«m nga katĂ«r kandidatĂ« nga partitĂ« e reja.

The post FushatĂ« me postera dhe premtime, ish-Keneta, lagja qĂ« politika e mban “tĂ« pĂ«rmbytur” appeared first on Faktoje.al.

PĂ«rmbytjet – na mori lumi tokĂ« dhe para

✇Faktoje
By: FAKTOJE
30 May 2025 at 16:26

Fenomeni i përmbytjeve në vendin tonë, pasojat në bujqësi dhe dëmi i madh ekonomik. Përse po përmbytemi?

Nga SEBI ALLA

“Sa herĂ« vjen lumi, toka ime Ă«shtĂ« pothuaj e para qĂ« pĂ«rmbytet”-thotĂ« Bardhi, njĂ« 40-vjeçar nga fshati Darragjat

Lumi Drin, nĂ« mesin e majit Ă«shtĂ« i qetĂ« dhe ngjan sikur nuk bĂ«n dĂ«m, por mjaftojnĂ« shirat e vjeshtĂ«s dhe dimrit, e sidomos nĂ«se ndodh hapja e digĂ«s sĂ« Hidrocentralit tĂ« Vaut tĂ« DejĂ«s, qĂ« thuajse e gjithĂ« zona e NĂ«nshkodrĂ«s tĂ« pĂ«rmbytet, duke sjellĂ« pas pasoja ekonomike dhe jo vetĂ«m. “Çdo tokĂ« e pĂ«rmbytur nuk Ă«shtĂ« mĂ« si mĂ« parĂ«. PĂ«rmbytjet nĂ« disa raste e pasurojnĂ« tokĂ«n me lym, por ka edhe fenomene tĂ« ledhizimit, gĂ«rryerjeve dhe inerteve tĂ« ngurta tĂ« cilat tokat bujqĂ«sore mund t’i degradojnĂ«â€-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al eksperti i çështjeve mjedisore, Lavdosh Ferruni. PĂ«rveç panikut, dĂ«mtimit tĂ« banesave, stallave, bagĂ«tive dhe dhe bimĂ«ve bujqĂ«sore, fatura qĂ« vjen pas Ă«shtĂ« e lartĂ«. NjĂ« studim i BankĂ«s BotĂ«rore i publikuar nĂ« vitin 2022 pĂ«rllogariti njĂ« dĂ«m prej 2.3 miliardĂ« dollarĂ« i shkaktuar nĂ« 33 vitet e fundit nĂ« ShqipĂ«ri. PĂ«rveç ndryshimeve klimaterike qĂ« ndikojnĂ« nĂ« pĂ«rmbytje, prerja e pyjeve dhe dĂ«mtimet e shtrateve tĂ« lumenjve sollĂ«n pasoja tĂ« mĂ«dha nĂ« vendin tonĂ«.

Rreziku në prag

Foto Atdhe Mulla

Vendi ynĂ« renditet me risk tĂ« lartĂ« nga rreziku i pĂ«rmbytjeve. Zonat mĂ« problematike janĂ« ultĂ«sira pĂ«rĂ«nĂ«dimore, veçanĂ«risht pjesa e NĂ«nshkodrĂ«s, kryesisht nga vĂ«rshimi i lumenjve Drin dhe BunĂ«, por edhe Vjosa nĂ« jug tĂ« vendit.  “NĂ« vitet 2010-2011 kemi pasur shumĂ« dĂ«me. NjĂ« pjesĂ« e banorĂ«ve mori dĂ«mshpĂ«rblim, nga 1-3 milionĂ« lekĂ« tĂ« vjetra”-thotĂ« njĂ« banor i fshatit Dajç, ndĂ«rsa shton se u dhanĂ« edhe ushqim pĂ«r bagĂ«titĂ«. Ai gjithashtu shton se edhe nĂ« vitet 2017-2018 patĂ«n dĂ«me nga pĂ«rmbytjet, por nuk kanĂ« marrĂ« ende dĂ«mshpĂ«rblim, pavarĂ«sisht se ekipet e emergjencave civile dhe tĂ« pushtetit lokal plotĂ«suan disa formularĂ« mbi dĂ«men e konstatuara. NĂ« tĂ« dyja anĂ«t e Lumit Drin, sidomos nĂ« afĂ«rsi tĂ« grykĂ«derdhjes janĂ« ngritur disa argjinatura, duke sjellĂ« njĂ« lloj stabiliteti, i cili mĂ« shumĂ« ka ardhur nga intesiteti i ulĂ«t i rreshjeve. “Ushtria ngriti disa argjinatura nĂ« vitet 2010-2011, ndĂ«rsa mĂ« pas ka pasur ndĂ«rhyrje nĂ« pastrimin e kanaleve”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al njĂ« tjetĂ«r banor i fshatit Darragjat.

ÇfarĂ« e “tĂ«rbon” Drinin?

Tre kaskada Hidrocentralesh mbi lumin Drin pĂ«rveç prodhimit tĂ« anergjisĂ« elektrike do tĂ« shĂ«rbenin edhe si tampon pĂ«r tĂ« mos lejuar pĂ«rmbytjet nga intesiteti i lartĂ« i rreshjeve, por nĂ« disa raste keqmenaxhimi i digave solli pĂ«rmbytje masive. “Prania e 3 digave tĂ« mĂ«dha nĂ« njĂ« seri favorizon ruajtjen e vĂ«llimeve tĂ« mĂ«dha tĂ« ujit, megjithĂ«se, nĂ« rast mosfunksionimi, ose vonesa nĂ« rregullimin e derdhjes mund tĂ« favorizojnĂ« pĂ«rmbytjet nĂ« drejtim tĂ« rrjedhĂ«s sĂ« poshtme, veçanĂ«risht nĂ«se ka njĂ« mbivendosje me valĂ«t e pĂ«rmbytjeve qĂ« vijnĂ« nga Mali i Zi (Liqeni i ShkodrĂ«s)”-thuhet nĂ« raportin e hartuar nga Agjencia KombĂ«tare e Mbrojtjes Civile, e cila i referohet lumit Drin dhe BunĂ«.

Ndërtime pranë zonës së rrezikut

Ndonëse shkakun kryesor të përmbytjeve ekspertët e lidhin më dëmtimin masiv të pyjeve dhe devijimin nga shfrytëzimi pa kriter i shtratit të lumenjve, një tjetër fenomen lidhet me ndërtimet.

“Prerjet e pyjeve janĂ« shkaktari kryesor i pĂ«rmbytjeve, pasi eleminimi i pemĂ«ve tĂ« larta bĂ«n qĂ« uji tĂ« vĂ«rshojĂ« me intesitet tĂ« lartĂ« nĂ« lumenj dhe tejmbushja e tyre shkakton pĂ«rmbytje”-thotĂ« eksperti i çështjeve mjedisore Lavdosh Ferruni, ndĂ«rsa sugjeron se pĂ«rmbytja nĂ« tĂ« vĂ«rtete nis nga zonat malore pĂ«r tu kthyer nĂ« mjaft problematike nĂ« ultĂ«sirĂ«n perĂ«ndimore, veçanĂ«risht nĂ« afĂ«rsi tĂ« grykĂ«derdhjes sĂ« lumenjve. Nga ana tjetĂ«r banesa tĂ« shumta dhe njĂ«si shĂ«rbimi janĂ« ndĂ«rtuar pas viteve 90’ nĂ« zona fushore dhe shumĂ« pranĂ« brigjeve tĂ« lumenjve. “NĂ« dekadat e fundit, presioni antropogjen nĂ« fushĂ«n e pĂ«rmbytjeve Ă«shtĂ« rritur ndjeshĂ«m, duke pĂ«rfshirĂ« zhvillimin e paplanifikuar, urbanizimin e shpejtĂ« dhe ndĂ«rtimin e vendbanimeve tĂ« reja nĂ« zonat me risk tĂ« lartĂ« pĂ«rmbytjeje”-konstaton Agjencia KombĂ«tare e Mbrojtjes Civile.

Përmbytjet në qytete

NĂ« dy vitet e fundit po shihet njĂ« problematikĂ« pĂ«rmbytjesh edhe nĂ« zonat urbane, tĂ« cilat mĂ« parĂ« nuk pĂ«rfshiheshin nĂ« pjesĂ«n e rrezikut. NjĂ« prej tyre Ă«shtĂ« edhe Vlora dhe sipas eskspertit tĂ« mjedisit Lavdosh Ferruni kjo situatĂ« lidhet me intesitetin e ndĂ«rtimeve. “NdĂ«rtimet me intesitete tĂ« lartĂ« dhe betonizimi i pjesĂ«ve periferike ka bĂ«rĂ« qĂ« tĂ« shtohen rastet e pĂ«rmbytjeve edhe nĂ« zonat urbane, veçanĂ«risht nĂ« VlorĂ«, por edhe qytetate tĂ« tjera”-thotĂ« Ferruni. Sipas tij, nĂ« situatĂ« tĂ« tillĂ« pĂ«r tĂ« ndaluar kĂ«tĂ« fenomen nevojiten edhe ndĂ«rhyrje ligjore. “Nevojitet detyrim ligjor qĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« e caktuar e territorit pranĂ« zonave urbane tĂ« mos preket nga ndĂ«rtimet, por tĂ« lihet nĂ« mĂ«nyrĂ« natyrale, sepse nĂ«se preket ndikon drejtĂ«pĂ«drejtĂ« nĂ« prishjen e skosistemit dhe pĂ«rmbytjet janĂ« pasojĂ«â€-shprehet eksperti mjedisor Lavdosh Ferruni.

Foto Atdhe Mulla

Investimet e munguara

PavarĂ«sisht shtimit tĂ« fondeve pĂ«r ngritje argjinaturash dhe hapjes sĂ« kanaleve kulluese, pĂ«r dy vitet e ardhshme parashikomet buxhetore pĂ«r parandalimin e pĂ«rmbytjeve janĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta dhe mund tĂ« sjellĂ« rrezik pĂ«rmbytjesh, e ndikuar edhe nga ndryshimet klimaterike. NĂ« parashikimet e buxhetit fillestar 2025 dhe buxhetet paraprake pĂ«r 2026 pĂ«r programin e MinistrisĂ« sĂ« BujqĂ«sisĂ« “Menaxhimi i infrastruktures se kullimit dhe ujitjes”, kemi njĂ« rritje tĂ« buxhetit tĂ« planifikuar, duke shkuar nga realizuar 2.15 miliard lekĂ« nĂ« 2023, dhe planifikuar2.55 miliard lekĂ« nĂ« 2024, duke shkuar pĂ«rkatĂ«sisht 2.88 miliard lekĂ« nĂ« 2025 dhe 2026. “Ajo çfarĂ« vĂ«rĂ«het si problematike pĂ«r buxhetin paraprak tĂ« vitit 2027 Ă«shtĂ« njĂ« ulje e shpenzimeve kapitale, pra e investimeve, ndĂ«rkohĂ« qĂ« shpenzimet korrente, ato administrative dhe paga janĂ« planifikuar qĂ« tĂ« rriten”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al eksperti i ekonomisĂ« Ilir Brasha, teksa shton se “buxheti 2027 parashikon mĂ« pak investime nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e ujitjes dhe kullimit por edhe nĂ« parandalimin e pĂ«rmbytjeve”.

12 projekte, më shumë se gjysma në pikëpyetje

Nga monitorimi i statusit të zbatimit të 12 masave për ujitjen, kullimin dhe mbrojtjen nga përmbytjet rezistente ndaj klimes, 4 nuk kanë filluar, 1 është bërë plan

i pĂ«r zbatim nĂ« afat tĂ« shkurtĂ«r, 5 janĂ« nĂ« vazhdim, dhe 2 janĂ« tĂ« pasigurtĂ«. “Shumica e projekteve tĂ« ndĂ«rmarra pĂ«r parandalimin e pĂ«rmbytjeve nuk janĂ« filluar akoma, gjĂ« qĂ« tregon njĂ« realizim tĂ« ulĂ«t tĂ« masave qĂ« duhet tĂ« ndĂ«rmerren pĂ«r tĂ« siguruar digat dhe mbrojtjen nga pĂ«rmbytjet”-konstaton eksperti Brasha.

PĂ«rfundimi

Vendi ynë vijon të jetë i rrezikuar nga përmbytjet ku përveç ndikimit nga faktorë lokalë si prerja e pyjeve, dëmtimi i lumenjve dhe ndërtimet pa kriter shtohen edhe ndryshimet klimaterike që kanë ulur ditët me shi, por rritur rrezikun e përmbytjeve nga intesisiteti i lartë në periudha që nisin rreshjet. Investimet për ngritjen e argjinaturave dhe pastrimin e kanaleve kryesore kulluese nuk janë në nivelin e kërkuar, ndërsa plani kombëtar për mbrojtjen nga fatkeqësitë natyrore, përfshi edhe përmbytjet nuk shoqërohet me buxhetin e nevojshëm.

The post PĂ«rmbytjet – na mori lumi tokĂ« dhe para appeared first on Faktoje.al.

Sharrë, plehrat në derë të banesave

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
29 May 2025 at 16:26

VetĂ«m pak metra larg shtĂ«pive nĂ« SharrĂ« Ă«shtĂ« hapur njĂ« gropĂ« e re pĂ«r mbetjet urbane. BanorĂ«t jetojnĂ« mes erĂ«s sĂ« rĂ«ndĂ«, rrugĂ«s sĂ« dĂ«mtuar dhe premtimeve tĂ« pambajtura. Inceneratori qĂ« duhet tĂ« zgjidhte krizĂ«n? NjĂ« premtim fantazmĂ«, qĂ« ka “djegur” miliarda lekĂ« pa dhĂ«nĂ« asgjĂ« nĂ« kĂ«mbim. Tonelata mbetjesh vijojnĂ« tĂ« grumbullohen nĂ« njĂ« zonĂ« qĂ« prej kohĂ«sh ka kaluar kufirin e kapacitetit.

Esmeralda Topi

“Gropa mĂ« ka ardhur nĂ« derĂ«, nuk kam vajtur unĂ« te gropa”, thotĂ« me zemĂ«rim Durim Zeneli, banor i lagjes “Zenelaj” nĂ« SharrĂ«, ndĂ«rsa tregon nga dritarja e shtĂ«pisĂ« sĂ« tij trekatĂ«she.

Vetëm pak metra më tej, një gropë e re është hapur për të zgjeruar kapacitetin e landfillit të mbetjeve urbane, në një zonë që prej vitesh është kthyer në pikën më të nxehtë të krizës mjedisore të kryeqytetit.

Pamje nga shtëpia e Durim Zenelit, Sharrë
Durim Zeneli duke treguar gropën e re të depozitimit të mbetjeve në Sharrë

Durimi u kthye nga emigracioni nĂ« vitet 2007–2008. Me paratĂ« e fituara nĂ« Greqi ndĂ«rtoi shtĂ«pinĂ« nĂ« njĂ« zonĂ« qĂ« atĂ«herĂ« ishte larg nga mbetjet. “Shihja malin e Prushit nga kĂ«tu”, tregon ai.

Sot, ndodhet vetĂ«m pak metra nga “qeliza e re” qĂ« do tĂ« depozitojĂ« tonelata mbetjesh nĂ« SharrĂ«. “MbajmĂ« dritaret mbyllur. Nuk duam asgjĂ« tjetĂ«r, vetĂ«m tĂ« largohemi. Por kush do vijĂ« tĂ« jetojĂ« tek plehrat?!”, thotĂ« ai i dĂ«shpĂ«ruar.

Pamje nga qeliza e re pranë shtëpisë së Durim Zenelit, Sharrë 2025

Landfilli i SharrĂ«s ka njĂ« kapacitet total prej 420 mijĂ« metĂ«r kub mbetjesh. NĂ« kontratĂ« ishte parashikuar qĂ« landfilli do tĂ« pĂ«rballonte kĂ«rkesĂ«n deri nĂ« ndĂ«rtimin e inceneratorit, qĂ« mĂ« pas do tĂ« bĂ«ntĂ« djegien e plehrave pĂ«r tĂ« prodhuar energji elektrike. Por inceneratori nuk u ndĂ«rtua asnjĂ«herĂ«. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, zona e trajtimit tĂ« mbetjeve ndodhet nĂ« emergjencĂ«. Plehrat e pesĂ« bashkive tĂ« qarkut TiranĂ« janĂ« bĂ«rĂ« kapicĂ« nĂ« landfillin qĂ« s’ka mĂ« vend.

Zgjerimi i kapacitetit pĂ«r depozitimin e mbetjeve tĂ« ngurta u vonua pĂ«r vite me radhĂ« nga autoritetet pĂ«rgjegjĂ«se. Pas dy vitesh zvarritje, nĂ« fund tĂ« vitit tĂ« kaluar, KĂ«shilli KombĂ«tar i Territorit miratoi mĂ« nĂ« fund lejen pĂ«r ndĂ«rtimin e qelizĂ«s sĂ« re. Tani, kompania “Integrated Energy” (e administruar nga Agjencia e Pasurive tĂ« Sekuestruara) kĂ«rkon rishikimin e lejes mjedisore pĂ«r landfillin, njĂ« procedurĂ« qĂ« kushtĂ«zon organizimin e njĂ« seance dĂ«gjimore me banorĂ«t e zonĂ«s.

DĂ«gjesa shurdhe

Pas shumë vitesh të mbuluar nga era e plehrave dhe premtime të papërmbushura, banorët e Sharrës u ftuan në një dëgjesë publike që rezultoi më shumë një monolog se sa një përpjekje për të dëgjuar e adresuar shqetësimet e tyre.

MĂ« 23 maj, kompania “Integrated Energy” organizoi dĂ«gjesĂ«n publike me banorĂ«t e SharrĂ«s nĂ« njĂ« hotel pranĂ« rrugĂ«s kryesore nĂ« Vaqarr. Takimi zgjati vetĂ«m 20 minuta dhe u ndoq nga rreth 50 banorĂ«. PĂ«rfaqĂ«suesit shtetĂ«rorĂ« shpjeguan se situata nĂ« landfill Ă«shtĂ« drejt kufirit tĂ« kapacitetit dhe se njĂ« “qelizĂ« e re” Ă«shtĂ« domosdoshmĂ«ri.

“Çdo ditĂ« depozitohen rreth 1000 ton mbetje nga pesĂ« bashki. Jemi drejt ezaurimit tĂ« aftĂ«sisĂ« pritĂ«se. Qeliza e re do tĂ« jetĂ« gati brenda tre muajve”, u shpreh Indrit Karaj, administratori shtetĂ«ror i “Integrated Energy”.

Sipas Karajt, mbetjet do tĂ« kapsulohen, zona do tĂ« mbulohet me gjelbĂ«rim dhe nuk do tĂ« ketĂ« “asnjĂ« ndikim nĂ« mjedis”.

BanorĂ«t e SharrĂ«s nĂ« dĂ«gjesĂ«n publike me ‘Integrated Energy”
Indrit Karaj- Administrator i ‘Integrated Energy’ nĂ« dĂ«gjesĂ«n publike me banorĂ«t e SharrĂ«s

Por banorët e Sharrës, që prej vitesh jetojnë me erën e plehrave dhe zhurmat e kamionëve, kanë një tjetër realitet për të treguar. Shqetësimi kryesor i tyre ishte gjendja e rënduar e infrastrukturës rrugore, një problem i përsëritur për të cilin ata thanë se kanë marrë vetëm premtime boshe.

“Prezantimi Ă«shtĂ« pĂ«r qelizĂ«n e re. Mos e kanalizojmĂ« takimin mbi rrugĂ«n, çështje lokale,” ndĂ«rhyri Genc Kojdheli, drejtor nĂ« BashkinĂ« e TiranĂ«s, sapo njĂ« banor kĂ«rkoi llogari pĂ«r rrugĂ«n e premtuar.

Banorët e tjerë ngritën gjithashtu shqetësime për dherat që, sipas tyre, po hidhen në mënyrë të pakontrolluar pranë zonës së pyllëzuar.

“I hedhin ku tĂ« munden, madje edhe nĂ« pjesĂ«t me gjelbĂ«rim qĂ« kanĂ« mbetur. Kemi bĂ«rĂ« ankesa, por askush nuk reagon,” tha njĂ« tjetĂ«r banor.

Edhe ky shqetĂ«sim mori tĂ« njĂ«jtĂ«n pĂ«rgjigje tĂ« thatĂ«: “Takimi Ă«shtĂ« pĂ«r qelizĂ«n e re.”

Sipas ligjit shqiptar për vlerësimin e ndikimit në mjedis dhe pjesëmarrjen publike, dëgjesat duhet të jenë të hapura, gjithëpërfshirëse dhe të garantojnë barazi në zë. Por në Sharrë, dëgjimi rezultoi një formalitet 20 minutësh.

“KĂ«ta thonĂ« qĂ« takimi Ă«shtĂ« pĂ«r gropĂ«n e re
 po hallet tona, kur do dĂ«gjohen?”, tha njĂ« banor nĂ«n zĂ« nĂ« fund tĂ« takimit.

Kapica me plehra në Sharrë

Pamjet nga Sharra vërtetojnë emergjencën. Ndotja është larg shtëpive të pushtetarëvë që premtonin zhdukjen e plehrave, por vijon të jetë e njëjtë për banorët e fshatit.

“JanĂ« vendgrumbullime as nĂ« kushtet e landfillit, sepse thjesht janĂ« mbledhur aty pĂ«r tu djegur. Por nuk digjen dhe ato krijojnĂ« njĂ« bombĂ« ekologjike qĂ« rri pret aty. ”, thotĂ« Olsi Nika nga ECO Albania.

Qeliza e re, që tashmë është ndërtuar, ka një kapacitet depozitimi vetëm për një vit. Ekspertët nuk e shohin këtë si zgjidhje afatgjatë, por si një shtyrje të përkohshme të problemit.

“Do tĂ« buxhetojnĂ« sĂ«rish pĂ«r asgjesimin e tyre. Sepse zinxhiri i menaxhimit tĂ« mbetjeve fillon tek shtepia jote dhe e imja, dhe ky zinxhir nuk Ă«shtĂ« marrĂ« kurrĂ« seriozisht nĂ« ShqipĂ«ri. JanĂ« bĂ«rĂ« programe pilot, shoĂ«, strategjira dhe nuk ka vullnet sepse mbetjet janĂ« lekĂ«.”, argumenton Nika.

PavarĂ«sisht kĂ«saj situate, inceneratori qĂ« duhet tĂ« digjte plehrat, prej vitesh po “djeg” vetĂ«m paratĂ« publike.

“Nga viti 2018, me nisjen e kontratĂ«s pĂ«r Inceneratorin e SharrĂ«s e deri nĂ« Maj 2025 qytetarĂ«t shqiptarĂ« kanĂ« paguar 9.18 miliardĂ« lekĂ« kompanisĂ« “Integrated Energy BV SPV”. Pjesa mĂ« e madhe e kĂ«tyre pagesave Ă«shtĂ« kryer nga bashkia TiranĂ« dhe Bashkia DurrĂ«s”, pĂ«rllogarit eksperti pĂ«r ekonominĂ« Ilir Brasha.

Të gjitha këto para janë shpenzuar ndërkohë që kontrata nuk ka filluar akoma punën me incenerimin e mbetjeve, si një nga funksionet kryesore të saj.

“Taksapaguesit veç ndotjes mjedisore, ndikohen edhe nga grabitja po aq e madhe sa ndotja”, thotĂ« eksperti pĂ«r çështjet e mjedisit, Ahmet Mehmeti.

Lexo edhe:

The post Sharrë, plehrat në derë të banesave appeared first on Faktoje.al.

Shkodra, mes traditës së bastionit dhe revoltës së heshtur

✇Faktoje
By: FAKTOJE
27 May 2025 at 17:00

Nga Emi Kalaja

Zgjedhjet parlamentare të 11 majit 2025 në qarkun e Shkodrës u zhvilluan në një klimë të pasigurt për Partinë Demokratike, e cila për herë të parë pas 35 vitesh garoi pa kontrollin e Bashkisë Shkodër.

Humbja e pushtetit vendor kishte dobësuar ndjeshëm influencën tradicionale të PD-së mbi administratën dhe rrjetet sociale lokale, duke e bërë mobilizimin elektoral më të vështirë se kurrë më parë.

PD ruan mandatet

Megjithë këtë disavantazh, PD arriti të ruajë 5 mandatet parlamentare, një rezultat që në kushtet aktuale vlerësohet si fitore e rëndësishme morale. PD arriti të rikthejë në politikën qendrore, përmes listave të hapura, një nga figurat me influencë në radhët e saj ish-kryebashkiakun Bardh Spahia. Nëpërmjet sistemit të listave të hapura, Spahia mori afro 10 mijë vota nominative.

Spahia u votua drejtpërdrejt nga qytetarët, pavarësisht humbjes së kontestuar nga opozita së bashkisë në vitin 2023.

PS, fitore e pamjaftueshme

Partia Socialiste, me gjithë fuqinë e pushtetit qendror dhe lokal, arriti të marrë 4 mandate, një më shumë se në vitin 2021. Për gazetarin Bepin Kolvataj, ky rezultat nuk përfaqëson rritje reale të mbështetjes popullore.

“Mandati i katĂ«rt u sigurua falĂ« transferimit politik tĂ« ish-deputetit tĂ« LSI-sĂ«, Agron Çela, dhe kandidimit tĂ« vajzĂ«s sĂ« tij nĂ« listat e PS-sĂ«, Xhenis Çela. Dhe kjo Ă«shtĂ« tĂ«rĂ«sisht e provuar bazuar mbi shifrat.

NĂ« zgjedhjet parlamentare tĂ« vitit 2021, Partia Socialiste nĂ« BashkinĂ« ShkodĂ«r dhe rrethinat e saj mori 15,848 vota, ndĂ«rsa Agron Çela, asokohe kandidat i LSI-sĂ«, arriti tĂ« merrte 7,880 vota. NĂ« kĂ«to zgjedhje tĂ« dyja sĂ« bashku nĂ« kĂ«tĂ« bashki kanĂ« marrĂ« 24,115 vota, pra shumatorja e 2021-shit me njĂ« plus minimal prej vetĂ«m 387 votash,” pĂ«rfundon gazetari Kolvataj.

Tashmë që rezultati i mandateve është definitiv, mund të thuhet se nga 11 mandate që prodhon Qarku i Shkodrës, 5 mandate i ka marrë PD, duke tejkaluar me një mandat listën e mbyllur, 4 PS dhe 2 PSD e Tom Doshit.

Malësia e Madhe votë për PS

NĂ« bashkitĂ« PukĂ«, FushĂ«-ArrĂ«z dhe ShkodĂ«r ka fituar Partia Demokratike; nĂ« bashkinĂ« Vau i DejĂ«s PSD doli forcĂ« e parĂ«, ndĂ«rsa PS doli forcĂ« e tretĂ«. E vetmja fitore e plotĂ« e PS-sĂ« u regjistrua nĂ« MalĂ«sinĂ« e Madhe, e cila u “blindua” nga Partia Socialiste me njĂ« prezencĂ« tĂ« fortĂ« organizative, katĂ«r kandidatĂ« tĂ« pozicionuar fort nĂ« listĂ« dhe bashki me pushtet tĂ« majtĂ«.

Arsyet

Ergys Kavaja, gazetar në Shkodër, thotë se shpërndarja e 11 mandateve në Shkodër ka treguar se partitë politike në këtë qark nuk kanë arritur të dalin jashtë kuadratit të mbështetësve tradicionalë të forcave politike.

“Kjo fushatĂ« tregoi qĂ« kandidatĂ«t, kryesisht ata tĂ« listave tĂ« hapura, nuk dolĂ«n jashtĂ« kuadratit tĂ« subjektit politik, ku PS, PD dhe PSD kanĂ« numĂ«r mĂ« tĂ« ulĂ«t mbĂ«shtetĂ«sish nĂ« raport me 2021, ku edhe pjesĂ«marrja Ă«shtĂ« mĂ« e ulĂ«t, si njĂ« ndĂ«shkim pĂ«r besimin ndaj politikĂ«s”

PSD

Partia Socialdemokrate e Tom Doshit konfirmoi fuqinë e saj si faktor, duke mbajtur sërish 2 mandate, një rezultat identik me atë të zgjedhjeve të mëparshme. PSD vazhdoi të ushtrojë ndikim të fortë në zonat rurale dhe në segmentet sociale të pakënaqura, duke ruajtur pozicionin e saj si vendimmarrëse në lojën e mandateve.

MegjithatĂ«, raportet e tensionuara me PS-nĂ«, veçanĂ«risht pas akuzave tĂ« drejtpĂ«rdrejta tĂ« Doshit ndaj kryebashkiakut Benet Beci dhe aksionit tĂ« bujshĂ«m tĂ« SPAK pak ditĂ« para zgjedhjeve, treguan qartĂ« se PSD ka dalĂ« nga “hija” e bashkĂ«punimeve tĂ« dikurshme dhe synon tĂ« mbajĂ« njĂ« pavarĂ«si tĂ« theksuar nĂ« lojĂ«n politike.

Mbështetësit

Një ndër mbështetësit e hershëm të Tom Doshit e sheh rezultatin e tij të pritshëm, por tregon se ndjen keqardhje për përçarjen dhe luftën e brendshme me PS Shkodër:

“Ne kemi ardhur nĂ« 2013 tek Partia Socialiste me Tom Doshin, ai ka qenĂ« pĂ«rherĂ« ‘gjenerali’ i fitoreve tĂ« socialistĂ«ve dhe nuk ka lĂ«shuar kurrĂ« njerĂ«zit e tij. Nuk mund tĂ« shihemi nga PS si armiq,” thotĂ« ai, i cili nuk e feston fitoren me tĂ« njĂ«jtin entuziazĂ«m si herĂ«t e tjera.

Nga ana tjetër, deputetja Greta Bardeli, teksa përmbyllet procesi, shprehet e zhgënjyer nga rezultati i zgjedhjeve në gjithë Shqipërinë, por ngre kokën lart kur flitet për Shkodrën:

“Duhet t’i puthim dorĂ«n çdo shkodrani dhe t’i falĂ«nderojmĂ« me zemĂ«r. 12 vite nuk kemi pasur ne si deputetĂ« asgjĂ« pĂ«r t’u ofruar dhe tashmĂ« ata mbajnĂ« presionin e ‘bukĂ«s sĂ« gojĂ«s’ mbi supe. Me gjithĂ« faktorĂ«t dhe tentativat pĂ«r shit-blerje tĂ« votĂ«s, ata sĂ«rish na besuan,”  thotĂ« ajo e pĂ«rlotur.

Fitore “me pishman”

Demokratët e thjeshtë sërish nuk gjejnë paqe. Një nga numërueset e PD-së, në përfundim të numërimit të votës preferenciale, thotë:

“Po tĂ« kishim qenĂ« aq garues me PS-nĂ« sa u treguam nĂ« garĂ«n e brendshme, sot do tĂ« kishim 6 deputetĂ«. Na mungojnĂ« 6 mijĂ« vota tĂ« demokratĂ«ve, tĂ« cilat i morĂ«n partitĂ« e vogla, pasi ne nuk ditĂ«m tĂ« krijonim besim. Dhe kjo Ă«shtĂ« humbja jonĂ« sot,”  thotĂ« ajo, teksa dorĂ«zon procesverbalin e fundit.

Kryebashkiaku

Kryebashkiaku i Shkodrës dhe njëkohësisht drejtuesi politik i këtij qarku, Benet Beci, në përmbyllje të procesit, shkroi në një status në Facebook:

“NĂ« Qarkun e ShkodrĂ«s, edhe pse nuk jemi forcĂ« e parĂ«, kemi arritur objektivin tonĂ« kryesor: sigurimin e njĂ« mandati shtesĂ« deputeti dhe kemi qenĂ« shumĂ« pranĂ« mandatit tĂ« dytĂ« shtesĂ«. Kemi ruajtur epĂ«rsinĂ« dhe fitoren nĂ« MalĂ«sinĂ« e Madhe, ndĂ«rsa kemi shĂ«nuar njĂ« rritje spektakolare tĂ« votave nĂ« BashkinĂ« ShkodĂ«r, njĂ« dĂ«shmi qĂ« qytetarĂ«t po e mbĂ«shtesin gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« betejĂ«n tonĂ« pĂ«r zhvillimin e kĂ«tij qyteti.

Fitorja mĂ« e madhe padyshim Ă«shtĂ« qetĂ«sia, qytetaria dhe pozitiviteti qĂ« i dhamĂ« ShkodrĂ«s gjatĂ« kĂ«saj periudhe tĂ« gjatĂ« gare, si rrallĂ«herĂ« mĂ« parĂ«. Dhe kĂ«tĂ« hap e bĂ«mĂ« bashkĂ« me tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t e qarkut tonĂ«.”

Diaspora ruajti bastionin

Edhe pse procesi i votimit në diasporë u shoqërua me problematika të shumta, përfshirë vonesa në shpërndarjen e zarfeve dhe kontestime procedurale, rezultati përfundimtar në 13,523 zarfa të ardhura për qarkun e Shkodrës konfirmoi edhe një herë dominimin e Partisë Demokratike. Ky rezultat tregon qartë se, pavarësisht sfidave organizative dhe përpjekjeve për të ndikuar votën jashtë vendit, diaspora mbetet besnike ndaj bindjeve tradicionale dhe ndihmoi në ruajtjen e bastionit historik të së djathtës në Shkodër, qoftë edhe simbolikisht.

Megjithatë, ky proces është parë me mosbesim edhe nga vetë emigrantët, të cilët i frikësoheshin manipulimit të votës.

Arben dhe Lucie Gjeloshi, një çift që prej vitesh jetojnë në Itali, kanë udhëtuar posaçërisht për të votuar në Shkodër:

“Ne jemi demokratĂ« nĂ« shpirt, nuk u regjistruam hiç nĂ« Itali se nuk kishim besĂ«. Ishalla kĂ«tu nuk na bĂ«jnĂ« filma, por ne ndihemi mĂ« tĂ« lehtĂ«suar kĂ«shtu,”  thonĂ« ata pĂ«r Faktoje.

Partitë e vogla

Votat e partive të vogla në këtë qark tregojnë një përpjekje për diversifikim politik, por vetëm PSD arriti të marrë dy mandate  ndërsa të tjerat mbeten të papërfillshme në ndikimin politik të qarkut.

Rezultatet tregojnĂ« se nĂ« votĂ«n e diasporĂ«s Ă«shtĂ« evidentuar njĂ« mbĂ«shtetje mĂ« e gjerĂ« pĂ«r partitĂ« e vogla, krahasuar me prirjet brenda vendit. Elvis Deda, i riu kandidat i partisĂ« “MundĂ«sia”, thotĂ« pĂ«r Faktoje: “UnĂ« kam qenĂ« gjithmonĂ« demokrat, kam qenĂ« vĂ«zhgues dhe mbĂ«shtetĂ«s i kĂ«saj force politike nĂ« shtabet e tyre nĂ« ShkodĂ«r. Zgjodha partinĂ« ‘MundĂ«sia’ sepse vĂ«rtet mĂ« dha ‘mundĂ«sinë’ nĂ« njĂ« eksperiencĂ« qĂ« mĂ« rriti shumĂ« nĂ« pĂ«rballjen direkte me qytetarĂ«t e ShkodrĂ«s. KĂ«tĂ« herĂ« isha nĂ« vijĂ« tĂ« parĂ« tĂ« fushatĂ«s dhe munda tĂ« njoh shumĂ« njerĂ«z, tĂ« njihja mĂ« nga afĂ«r qoftĂ« mentalitetin, qoftĂ« qasjen e tyre ndaj politikĂ«s.

MĂ« vinte keq teksa shpĂ«rndanim broshura me programin e partisĂ« dhe tĂ« parĂ«t qĂ« na sulmonin ishin kandidatĂ«t e rinj tĂ« PartisĂ« Demokratike nĂ« listĂ«n e deputetĂ«ve. Si unĂ« dhe ata e dinim qĂ« nuk do arrinim tĂ« futeshim nĂ« Kuvend, por e di qĂ« misioni im nuk pĂ«rfundon me njĂ« garĂ« elektorale. Jam idealist dhe jam i lumtur pasi shkodranĂ«t na votuan pĂ«r aq sa na njohĂ«n,”, tha ai

Pjesëmarrje e ulët

Sipas të dhënave të INSTAT, nga viti 2011 deri në 2023, popullsia e Qarkut Shkodër ka rënë me 28.3%, kryesisht për shkak të emigracionit masiv dhe tkurrjes demografike.

Kjo rënie e ndjeshme e popullsisë ka reflektuar drejtpërdrejt në këto zgjedhje, me ulje të numrit real të banorëve rezidentë dhe, si rrjedhojë, edhe të votuesve aktivë.

Pavarësisht rritjes së peshës së votës së diasporës, ajo nuk ka mjaftuar për të kompensuar këtë rënie të thellë në pjesëmarrjen lokale. Por kjo mund të përkthehet edhe si një sinjal i qartë i pakënaqësisë, indiferencës ose mosbesimit ndaj ofertës politike

SPAK

Kur procesi i numërimit të votave ishte në kutitë e fundit, SPAK zbarkoi në Shkodër. SPAK dhe BKH ndërmorën një tjetër aksion në Shkodër, ku u shoqëruan disa persona për krime zgjedhore. Gjithashtu ka pasur edhe një aksion për kontroll personal dhe të automjeteve me vendim të GJKKO.

Më 8 maj, vetëm 3 ditë para zgjedhjeve të 11 majit, SPAK, BKH dhe Policia e Shkodrës kryen kontrolle dhe veprime hetimore në Malësi të Madhe, Barbullush, Bushat dhe Mjedë, gjithashtu në kuadër të parandalimit të krimeve zgjedhore.

BKH dhe policia kryen kontrolle në disa banesa, zyra e automjete që, sipas burimeve, i përkisnin anëtarëve të shtabit të PSD.

Një ndër lajmet më të bujshme ishte se SPAK kishte sekuestruar celularin e kryebashkiakut socialist të Vaut të Dejës, Kristian Shkreli.

Kryebashkiaku reagoi të nesërmen nga terreni, duke konfirmuar se ishte në detyrë, por pa mohuar ose pohuar lajmin për sekuestrimin e telefonit personal.

The post Shkodra, mes traditës së bastionit dhe revoltës së heshtur appeared first on Faktoje.al.

Zgjedhjet në Lezhë, përballja e pabarabartë e partive të reja

✇Faktoje
By: FAKTOJE
26 May 2025 at 16:00

Nga Elvis Hila

Elton Laska, avokat dhe aktivist nga Kurbini, themelues i lĂ«vizjes “ShqipĂ«ria BĂ«het”, kandidoi pĂ«r deputet nĂ« zgjedhjet e 11 majit nĂ« Qarkun e LezhĂ«s. MegjithĂ«se koalicioni qĂ« pĂ«rfaqĂ«sonte arriti tĂ« renditej forcĂ« e tretĂ« politike me 4,775 vota ose 6.16% tĂ« votave, ai nuk siguroi mandat. Sipas LaskĂ«s, fushata ishte e pabarabartĂ« pĂ«rballĂ« strukturave tĂ« PD-sĂ« dhe burimeve tĂ« pushtetit.

“UnĂ« jam themelues i “ShqipĂ«ria BĂ«het” dhe nĂ« zgjedhjet e 11 Majit kandidova pĂ«r deputet. Nuk ishte aspak e lehtĂ«, pasi pĂ«rballĂ« kishim njĂ« makineri elektorale tĂ« pushtetit, por edhe PartinĂ« Demokratike e cila Ă«shtĂ« njĂ« forcĂ« politike 30-vjeçare e konsoliduar. Ne kemi bĂ«rĂ« njĂ« fushatĂ« morale dhe njerĂ«zore, duke takuar shumĂ« njerĂ«z dhe pĂ«rcjellĂ« mesazhin dhe programin tonĂ«â€, tha Laska

Resurset

Gjate procesit te votimit ne Lezhe

Zgjedhjet e përgjithshme të 11 majit 2025 në Qarkun e Lezhës, (që përfaqësohet me 7 mandate deputetësh) u zhvilluan në një klimë përgjithësisht të qetë dhe pa incidente madhore.

MegjithatĂ«, pas kĂ«saj qetĂ«sie, fshihej njĂ« dinamikĂ« interesante politike, qĂ« lidhej me garĂ«n e partive tĂ« reja politike. Koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het”, njĂ« forcĂ« e re politike u rendit e treta me 4775 vota.

Emrat  

Pjesa dĂ«rrmuese e kandidatĂ«ve ishin emra tĂ« rinj, shumica aktivistĂ« tĂ« shoqĂ«risĂ« civile, njerĂ«z me eksperiencĂ« nĂ« organizata joqeveritare qĂ« merreshin me kauza sociale. Ky lloj pĂ«rfaqĂ«simi sa duket zhvendosi fokusin nga politika tradicionale. Dhe jo vetĂ«m. NĂ« kontrast me fushatat tradicionale, qĂ« shpesh shoqĂ«rohen me shpenzime tĂ« mĂ«dha financiare,  dhe dyshime konkrete pĂ«r pĂ«rdorim tĂ« resurseve publike, koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” realizoi njĂ« fushatĂ« modeste financiarisht. TĂ« paktĂ«n kĂ«shtu shprehet kandidati Elton Laska

“Shpenzimet tona ishin modeste, pasi nuk kishim mundĂ«si financiare. Gjithçka e kemi bĂ«rĂ« me kontributin tonĂ« personal si kandidat dhe donacionin e disa miqve, ku tĂ« gjitha shpenzimet i kemi bĂ«rĂ« transparente. VĂ«rtet nuk arritĂ«m tĂ« marrim mandat nĂ« Qarkun e LezhĂ«s, por jam i kĂ«naqur pĂ«r atĂ« çfarĂ« kemi arritur tĂ« dalim forcĂ« e tretĂ« politike, pasi mendoj se nuk ishte aspak e lehtĂ« tĂ« pĂ«rballemi me dy forcat e mĂ«dha politike. Besoj se mbĂ«shtetja pĂ«r ne do tĂ« rritet nĂ« zgjedhjet e tjera dhe tĂ« jemi njĂ« faktor politik nĂ« tĂ« ardhmen” tha ai.

Nga procesi i numerimit te votave ne Lezhe

Roli i diasporës  

TĂ« tretĂ«t Koalicioni “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” u renditĂ«n edhe nga vota e diasporĂ«s me 1161 vota.

Gjithsej, pas përfundimit të numërimit të votave të diasporës, rezultati përfundimtar në Qarkun e Lezhës konfirmon ndarjen e 4 mandateve për Partinë Demokratike dhe 3 për Partinë Socialiste. Vota jashtë vendit nuk arriti të përmbyste rezultatin total, por ndikoi ndjeshëm në renditjen e listës së hapur të kandidatëve të PS-së, duke sjellë një ndryshim të papritur në përfaqësimin e qarkut. Me një diference të ngushtë votash, Partia Demokratike siguroi mandatin e katërt në Lezhë, duke e mbajtur epërsinë minimale ndaj Partisë Socialiste. Por ndryshimi vjen brenda radhëve të vetë PS-së, ku vota preferenciale nga diaspora çoi në Kuvend një deputet të ri, Admir Kadelin. Gara për këtë mandat ishte tepër e ngushtë mes disa kandidatëve, që u vendos nga vota e diasporës.

Lista

Admir Kadeli, i cili ishte renditur i dyti në votat brenda vendit, arriti të sigurojë numrin më të lartë të votave gjithsej, pasi diaspora i dha një mbështetje të fortë me 1,986 vota, duke e çuar totalin e tij në 7,586 vota preferenciale, më shumë se çdo kandidat tjetër në listën socialiste. Në krahasim me Marjeta Nelin që kishte marrë më shumë vota brenda vendit (6,745), por vetëm 814 nga diaspora, duke përfunduar me një total prej 7,559 votash, vetëm 27 vota më pak se Kadeli.

The post Zgjedhjet në Lezhë, përballja e pabarabartë e partive të reja appeared first on Faktoje.al.

Fenomeni, si PSD “kapi” nĂ« zonat rurale mbi 50% tĂ« votave

✇Faktoje
By: FAKTOJE
23 May 2025 at 16:00

Nga Sebi Alla “Kristian, mos mĂ« luaj me dy porta Kristian! Mos mĂ« luaj me dy porta” paralajmĂ«roi kryeministri Edi Rama mĂ« 4 maj, kreun e BashkisĂ« sĂ« Vaut tĂ« DejĂ«s, Kristian Shkreli. Porta i ngjau “kutisĂ« sĂ« votimit” dhe “golat” u pĂ«rkthyen nĂ« shumĂ« vota nĂ« favor tĂ« PartisĂ« Socialdemokrate.

Në Bashkinë Vau i Dejës, (një bashki periferike e Qarkut Shkodër), PSD doli forcë e parë, me 5951 vota, më pas ndiqej nga PD me 4698 dhe PS zuri vendin e tretë me 2482 vota.

NĂ« skajin verior tĂ« vendit, PSD e drejtuar nga biznesmeni Tom Doshi, ish-deputet, siguroi dy mandate, duke ruajtur me pĂ«rpikmĂ«ri po aq mandate sa nĂ« vitin 2021. Gjithashtu edhe nĂ« TiranĂ«, qarkun mĂ« tĂ« madh tĂ« vendit, PSD siguroi njĂ« mandat, pa e vendosur asnjĂ«herĂ« nĂ« dyshim qĂ« do t’i ikte nga duart. Po ku gjeti mbĂ«shtetje mĂ« shumĂ« PSD?  

Vota

Rasti Vau i Dejës nuk kaloi lehtë. Tre ditë pas zgjedhjeve, më 14 maj, me kërkesë të SPAK, Gjykata Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (GJKKO), vendosi sekuestrimin e telefonit të kryebashkiakut, i cili konfirmoi rastin, por nuk dha shpjegime mbi çfarë dyshimesh i ishte sekuestruar. Dyshohet se ka të dhëna se në këtë bashki mund të ketë elementë të përfshirjes në krime zgjedhore, por raste flagrante nuk janë shënuar.

NĂ« Qarkun ShkodĂ«r, sipas tĂ« dhĂ«nave zyrtare tĂ« KQZ-sĂ« (Komisionit Qendror Zgjedhor), PSD mori 15 842 vota, ndĂ«rsa me votat e DiasporĂ«s pĂ«r kĂ«tĂ« qark, PSD siguroi 964. Nga analizimi i rezultatit (bazuar nĂ« tĂ« dhĂ«nat e KQZ) Faktoje.al konstatoi se nĂ« zonĂ«n urbane (ShkodĂ«r qytet), PSD bindi vetĂ«m 2645 votues dhe pjesa mĂ« e madhe e “hambarit” tĂ« saj i pĂ«rket bashkive tĂ« vogla, ose njĂ«sive tĂ« thella administrative.

Në Tiranë

Në Qarkun Tiranë, të dhënat zyrtare të KQZ-së afishojnë 14 451 vota për subjektin PSD dhe vetëm 330 vota nga Diaspora. Prej këtij totali, 4944 vota i ka siguruar në zonat rurale të Tiranës dhe 2833 në bashkitë Kavajë, Vorë, Rrogozhinë dhe Kamëz. Rreth 52 për qind të votave, ose 7777 të tilla, janë marrë nga PSD në zonat rurale duke përfshirë edhe Njësinë 1, e cila shtrihet në një territor të gjerë me zona informale (kryesisht shtëpi banimi private dhe biznese të vogla).

Dominim ndaj të rejave

Tre partitĂ« e reja, “MundĂ«sia”; “ShqipĂ«ria BĂ«het” dhe “LĂ«vizja BashkĂ«â€, nĂ« numĂ«r votash tĂ« secilĂ«s prej tyre dalin mĂ« lart se PSD, por dĂ«min e patĂ«n pikĂ«risht nĂ« zonat rurale, aty ku nuk mundĂ«n nĂ« asnjĂ« qendĂ«r votimi tĂ« dilnin mbi PartinĂ« Socialdemokrate. Pjesa rurale Ă«shtĂ« e pĂ«rqendruar kryesisht nĂ« bujqĂ«si dhe njĂ«si tĂ« vogla shĂ«rbimi.

Po çfarĂ« thotĂ« pĂ«r bujqĂ«sinĂ« programi i PSD-sĂ«, qĂ« tĂ«rhoqi pas vetes shumĂ« votues?! “Misioni vazhdon” shkruhet nĂ« njĂ« sfond tĂ« gjelbĂ«r tĂ« faqes zyrtare tĂ« subjektit politik, ndĂ«rsa pĂ«rbri nĂ« pamje tĂ« madhe Ă«shtĂ« fotografia e kryetarit tĂ« saj Tom Doshi.

NĂ« programin pĂ«r bujqĂ«sinĂ« i kanĂ« rĂ«nĂ« shkurt, por pĂ«rmbledhtas nĂ« pikat e saj. “Kompensim TVSH-je 8%. Subvencionim pĂ«r çdo njĂ«si prodhimi dhe krerĂ« bagĂ«tish. Çmim minimal i garantuar pĂ«r qumĂ«shtin dhe mishin. 50 qendra tĂ« reja grumbullimi tĂ« produkteve bujqĂ«sore”.

PSD 2021

PSD nuk Ă«shtĂ« mĂ« befasi nĂ« zgjedhje. NĂ« zgjedhjet parlamentare 2021, PSD arriti tĂ« marrĂ« shumĂ« mĂ« pak vota se LSI, por siguroi tre mandate deputeti. PSD mori 35.475 vota ose 2.25% pĂ«rkthyer nĂ« tre mandate. Zgjedhjet e 11 Majit, PSD fitoi 47.561 vota ose 3.38% sĂ«rish 3 mandate. Kandidati mĂ« i votuar i PSD nĂ« zgjedhjet e 11 Majit, Besnik Brahimi, mori 3509 vota, ç’ka do tĂ« thotĂ« se strategjia e kĂ«saj force politike ka qĂ«nĂ« e qartĂ«: votĂ« pĂ«r PSD, s’ka rĂ«ndĂ«si kandidati.

NĂ« faqen e historikut tĂ« partisĂ« shkruhet se ka 116 tĂ« zgjedhur nĂ« KĂ«shillat BashkiakĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin. “Misioni vazhdon
” Ă«shtĂ« dyfjalĂ«shi qĂ« tĂ« shfaqet nĂ« çdo klikim tĂ« faqes zyrtare tĂ« PSD-sĂ«.  

4 arrestime, 3 të PSD-së

Nga katër të arrestuar për përfshirjen në shitblerje votash, tre raste SPAK dyshon se të ndaluarit po punonin në favor të PSD-së, dy të ndaluar në Kukës dhe një në Fier, ky i fundit është babai i kandidates së PSD-së në këtë qark.

The post Fenomeni, si PSD “kapi” nĂ« zonat rurale mbi 50% tĂ« votave appeared first on Faktoje.al.

Një kopsht, park dhe sinjalistikë e munguar/Pasojat e një vendimi financiar nga Bashkia e Vlorës

✇Faktoje
By: FAKTOJE
21 May 2025 at 14:00

Nga Afrovita Hysaj Në fund të muajit Prill, në kulmin e fushatës elektorale, pas kalimit (më herët) të Ujësjellësit të Vlorës nga Bashkia tek Ministria e Infrastrukturës, Këshilli Bashkiak i këtij qyteti miratoi një marrëveshje për të paguar me këste borxhin e papaguar që Ujësjellësi i kishte Bashkisë.

MarrĂ«veshja do t’i shĂ«rbente edhe zgjidhjes sĂ« ngĂ«rçit financiar tĂ« krijuar mes dy institucioneve qysh prej vitit 2018 pasi UjĂ«sjellĂ«si nuk derdhte rregullisht nĂ« buxhetin e BashkisĂ« tĂ« ardhurat qĂ« grumbullonte nga taksat si ajo e pastrimit apo gjelbĂ«rimit.

Negociatat ndërkohë për pagesën e detyrimeve kishin një vit që kishin nisur.

Borxhi

Një grup pune i ngritur më herët kishte llogaritur se shuma e borxhit ishte 261 milionë lekë, nga të cilat 70 milionë lekë të rinj janë kamat vonesa dhe 191 milionë lekë principal.

Ujësjellësi propozoi që ndërmarrja të njohë borxhin sa i takon principalit (duke e paguar me këste), por jo kamatvonesën.

Propozimi më pas kaloi për diskutim në Këshillin Bashkiak me datë 29 Prill  

Kundërshtia

Demokratët e kundërshtuan marrëveshjen në mbledhjen e Këshillit Bashkiak me argumentin se, bashkia nuk mund të falë lekët që Ujësjellësi ka mbledhur, dhe që nuk u shkojnë qytetarëve.

Pasojat

Ish-kryetari i Bashkisë Gëzim Zilja si dhe këshilltari aktual demokrat Gjergji Nika dhanë shembuj konkretë për Faktoje.al se çfarë mund të financohej me 70 milion lekë të reja në shërbime publike.

Gjergji Nika tha se një shumë e tillë do të shërbente për investimin e një kopshti ose shkolle në zonat rurale.

NdĂ«rsa GĂ«zim Zilja tha se shuma e papĂ«rfshirĂ« nĂ« marrĂ«veshje dhe ‘indirekt e falur’ do shĂ«rbente pĂ«r pĂ«rmirĂ«simin e sinjalistikĂ«s rrugore dhe vendosjen e semaforĂ«ve nĂ« akset kryesore tĂ« qytetit; ripĂ«rtĂ«ritjen e Pyllit tĂ« SodĂ«s; krijimin e lulishteve tĂ« vogla katĂ«rkĂ«ndore pĂ«rgjatĂ« Lungomares, njĂ« parku para ish-shkollĂ«s sĂ« MarinĂ«s; ndĂ«rtimin e banesave sociale pĂ«r tĂ« pastrehĂ«t si dhe krijimi i fushave sportive publike pĂ«r fĂ«mijĂ« dhe tĂ« rinj.

Reagimi

Drejtori juridik i Bashkisë Vlorë Dorian Demiri tha se borxhi (70 milion lekë të reja) nuk do të falet, por në vijim do të gjendet një rrugë për të kërkuar shlyerjen e kamatvonesës në gjykatë përmes një vendimi të dytë. Ky sqarim nga PD është cilësuar si orvatje pa rezultat.

Vendimi

Anëtari i PD-së në Këshillin Bashkiak, Gjergji Nika, tha se vendimi i miratuar në Këshillin Bashkiak (30 pro, 6 kundër dhe 1 abstenim) që nuk përfshin kamat-vonesat mund të përdoret në gjykatë kundër vetë Bashkisë.

“Sa i pĂ«rket kamat- vonesave nĂ« momentin qĂ« ti miraton njĂ« kontratĂ«, dhe bie dakord pĂ«r t’ju pĂ«rmbajtur njĂ« kontrate, plus voton nĂ« KĂ«shill njĂ« projektvendim ku nuk pĂ«rmendet kamat- vonesa, por kĂ«rkon pagimin vetĂ«m pĂ«r principalin  atĂ«herĂ« paraqitja nĂ« gjykatĂ« Ă«shtĂ« e pavlefshme pasi Bashkia si institucion ka rĂ«nĂ« dakord paraprakisht me kĂ«tĂ« vlerĂ« dhe gjykata e rrĂ«zon kĂ«rkesĂ«n e kamatvonesĂ«s duke qenĂ« se nĂ« fuqi mbetet vendimi i fundit i miratuar (qĂ« Ă«shtĂ« ai i fundit pra pa kamatvonesĂ«n)”, tha Nika.

Sipas tij, shuma e kamat- vonesave do qëndrojë në librat kontabël të Bashkisë deri në faljen e tyre me ligj ose me urdhër të brendshëm.

The post Një kopsht, park dhe sinjalistikë e munguar/Pasojat e një vendimi financiar nga Bashkia e Vlorës appeared first on Faktoje.al.

Zgjedhjet nĂ« Korçë, tĂ« rinjtĂ« mposhtin “tĂ« vjetrit” e PD-sĂ«

✇Faktoje
By: FAKTOJE
20 May 2025 at 16:00

Nga Xhensil Shkëmbi Zgjedhjet e 11 majit në qarkun e Korçës për Partinë Demokratike u shoqëruan me dy fenomene; zvogëlim mandatesh dhe rotacion të brendshëm brezash.

NĂ« listĂ«n e kandidatĂ«ve tĂ« PD-sĂ« pĂ«r qarkun e Korçës, u pĂ«rfshinĂ« emra tĂ« angazhuar prej vitesh nĂ« politikĂ« si Edmond Spaho, i cili Ă«shtĂ« deputet nga viti 1991, Andrea Mano ish prefekt, ish kryetar i PD sĂ« Korçës dhe Gentian Çala, ky i fundit pĂ«rfaqĂ«sues i PartisĂ« sĂ« LirisĂ« nĂ« njĂ« marrĂ«veshje tĂ« pĂ«rbashkĂ«t me PD-nĂ«.

Surpriza

Por, surpriza erdhi nga 3 emra të rinj: Fidel Kreka, Kristi Koçibelli dhe Jorida Mazelliu

Fidel Kreka rezultoi më i votuari brenda PD-së, me plot 6,523 vota, duke lënë pas jo vetëm kandidatët e rinj, por edhe figurat me përvojë.

Ai u ndoq nga Kristi Koçibelli me 5,213 vota. MĂ« pas vinin Andrea Mano me 4,845 vota, Jorida Mazelliu me 4,652, Gentian Çala me 3,610 dhe nĂ« fund Edmond Spaho me 2,479 vota.

Të rinjtë

NĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r Faktoje, Fidel Kreka theksoi se suksesi i tij vjen nga mbĂ«shtetja dhe dĂ«shira pĂ«r t’u shkĂ«putur nga e vjetra. “MĂ« votoi populli i thjeshtĂ«. E prisja kĂ«tĂ« rezultat pasi shoh urrejtjen e kujtdo ndaj tĂ« vjetĂ«rve, qoftĂ« nga PD apo dhe PS. Foli zemra e secilit korçar,” u shpreh ai.

Pakënaqësia

Kristi Koçibelli nga ana tjetĂ«r theksoi se figurat e reja janĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«pritura nĂ« juglindje. Ai hodhi akuza direkte pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si u menaxhua gara nga vet figurat e vjetra tĂ« PD: “Edhe nĂ« garĂ«n e 11 majit ishin tĂ« vjetrit qĂ« e shkatĂ«rruan, pasi ndikuan negativisht pĂ«r njĂ«rin kandidat, duke vijuar me lojĂ«rat e vjetra,” deklaroi ai pĂ«r Faktoje.

Strukturat nuk funksionuan?

Edhe Andrea Mano ndau njĂ« koment kritik ndaj strukturave tĂ« PD-sĂ«, duke thĂ«nĂ« se nuk ka pasur mbĂ«shtetje nga brenda partisĂ«. “DeputetĂ«t aktual u mĂ«njanuan, strukturat mbĂ«shtetĂ«n vetĂ«m njĂ« kandidat. Kjo ndikoi ndjeshĂ«m nĂ« garĂ«,” tha Mano.

Devolli

NĂ« Devoll, Jorida Mazelliu, njĂ« tjetĂ«r figurĂ« e re, arriti tĂ« marrĂ« 4,652 vota, duke u renditur e treta nĂ« listĂ«. Ajo u shpreh pĂ«r Faktoje se Ă«shtĂ« e kĂ«naqur me rezultatin e saj, duke falĂ«nderuar ata qĂ« e mbĂ«shtetĂ«n. “NdihmĂ« tĂ« madhe mĂ« dha deputeti Bledjon Nallbati dhe strukturat e PD-sĂ« nĂ« Devoll, tĂ« cilat punuan me pĂ«rkushtim,” u shpreh Mazelliu.

PS

Edhe nĂ« PartinĂ« Socialiste tĂ« rinjtĂ« treguan forcĂ«n e tyre, duke “shpĂ«rblyer” me vota vendin e kandidatit pĂ«r deputet ndĂ«rsa pati nga ata tĂ« rinj qĂ« do shkojnĂ« drejt parlamentit, si Besa Spaho, e cila mposhti nĂ« garĂ«n direkte kokĂ« me kokĂ« deputeten aktuale Eni Zake.

Po ashtu Genti Lakollari është i riu që do jetë në parlament, pasi ishte në listë të sigurt ndërsa edhe Eridon Rustemi e Vinjola Rrota moren vota të konsiderueshme. Vinjola Rrota mori 4941 vota, edhe pse nuk ka qenë pjesë aktive e PS Korçë ndërsa Rustemi fitoi 2586 vota.

The post Zgjedhjet nĂ« Korçë, tĂ« rinjtĂ« mposhtin “tĂ« vjetrit” e PD-sĂ« appeared first on Faktoje.al.

Nuk jemi 28 748 kilometra katrorë, kush e mori Shqipërinë?!

✇Faktoje
By: FAKTOJE
19 May 2025 at 20:00

Nga Sebi Alla Shqipëria nuk është më 28 748 kilometra katrorë. Tokën e ka marrë deti, ndërsa qindra mijëra hektarë terren bujqësor, kullota, livadhe dhe brigje lumenjsh, u zhdukën si pasojë e erozionit (gërryerjes së tokës). Më shumë se natyra, fenomeni njeri ndikoi në rrëshqitjen masive, duke e vendosur Shqipërinë në hartën e kuqe të rrezikut, rreth 11 herë më të lartë se mesatarja e vendeve të BE-së.

Shkarjet

Shkarjet zhdukën mijëra hektarë tokë për shumë vite, veçanërisht në 25-vjeçarin e fundit, e cila reflektohet në degradim të terrenit, deri në rrezikun e pranishëm në dëmtimin e banesave pranë të cilave ka erozion të vazhdueshme të tokës, veçanërisht në stinët me intensitet të lartë reshjesh.

Thuajse i gjithë vendi është në rrezik të lartë dhe shumë të lartë, me përjashtim të Durrësit, Fierit dhe Lezhës, të cilat mbesin deri diku në zonën normale për shkak të terrenit fushor.

Erozioni

“Erozioni i tokĂ«s ka prekur rreth 350 000 ha tokĂ« bujqĂ«sore (mbi 50% tĂ« saj), me njĂ« humbje totale prej 60 milionĂ« ton material tĂ« ngurtĂ«â€, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, prof dr Fran Gjoka, pedagog nĂ« Universitetin BujqĂ«sor tĂ« TiranĂ«s, teksa shton se duhen 100 deri 400 vjet qĂ« tĂ« formohet rreth 1 cm tokĂ« qĂ« mund tĂ« mbĂ«shtesĂ« jetĂ«n e bimĂ«ve dhe nĂ« tĂ«rĂ«si jetĂ«n nĂ« tokĂ«.

Ndërsa natyra kërkon deri në katër shekuj rigjenerim për të përfituar 1 cm tokë, njeriu dhe politikat jo të duhura qeveritare, duke anashkaluar mbrojtjen e mjedisit dhe territorit në emër të zhvillimit, ndikuan negativisht në 25 vitet e fundit.

Foto: Atdhe Mulla

Fenomenet

NjĂ« prej fenomeneve kryesore tĂ« erozionit Ă«shtĂ« shkatĂ«rrimi i baseneve tĂ« lumenjve nga shfrytĂ«zimi pa kriter nĂ« pĂ«rfitimin e inerteve pĂ«r sektorin e ndĂ«rtimit, ngritja e hidrocentraleve tĂ« shumta dhe mungesa e investimeve nĂ« ngritjen e argjinaturave, apo pyllĂ«zimit nĂ« zonat me risk tĂ« lartĂ« erozioni. “Erozioni i tokĂ«s mund tĂ« konsiderohet njĂ« kĂ«rcĂ«nim kombĂ«tar”, ngre shqetĂ«simin profesor Gjoka.

Foto: Atdhe Mulla

Një fshat që po rrëshqet!

Bastari i MesĂ«m ka marrĂ« drejtimin gjithnjĂ« pĂ«r poshtĂ«, duke u afruar gradualisht me rrĂ«shqitje pranĂ« ZallĂ«-Bastarit, aty ku zallit i ka mbetur vetĂ«m emri, pasi fare pak ujĂ« rrjedh nga bllokada qĂ« i bĂ«n njĂ« hidrocentral, qĂ« nĂ« vatĂ«r tĂ« burimit. “Ka rrĂ«shqitje tĂ« mĂ«dha tĂ« tokĂ«s nĂ« Bastarin e MesĂ«m. Rrezikohen edhe shtĂ«pitĂ« qĂ« kanĂ« mbetur”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Kalem Koçi, i cili sapo ka pluguar me zetorin e tij njĂ« ngastĂ«r are nĂ« KodĂ«r Shupal, fshat i komunĂ«s ZallĂ«-Bastar tĂ« TiranĂ«s. “Ehu, lumi s’ka pikĂ« uji pĂ«r shumĂ« muaj, mbushet vetĂ«m kur bie shiu me rrĂ«mbim dhe çfarĂ« nuk merr pĂ«rpara”, vijon mĂ« tej Koçi, i cili e sheh fenomenin, duke kuptuar se diçka nuk shkon nĂ« atĂ« zonĂ« me rrezik tĂ« lartĂ« tĂ« ikjes sĂ« tokĂ«s bujqĂ«sore dhe zhavorrimit tĂ« saj.

“ZallĂ«- Bastari Ă«shtĂ« njĂ« prej zonave me rrezik tĂ« madh erozioni. Ka shumĂ« dĂ«mtime tĂ« tokĂ«s, si bujqĂ«sore ashtu edhe kullosore”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, prof dr Fran Gjoka.

Hidrocentralet

Fenomenin e ngritjes sĂ« hidrocentraleve tĂ« shumta, duke prishur habitatin qĂ« natyra ka krijuar pĂ«r miliona vite, profesor Gjoka e sheh si njĂ« ndĂ«r shkaktarĂ«t e erozionit dhe prishjes sĂ« ekosistemit. “LumenjtĂ« qĂ« shfrytĂ«zohen nga hidrocentrale nĂ« kohĂ« tĂ« ndryshme sjellin vetĂ«m ujĂ« tĂ« pastĂ«r, pa pĂ«rbĂ«rĂ«sit natyralĂ« qĂ« duhet tĂ« rrjedhĂ« njĂ« lumĂ« ose pĂ«rrua”, thotĂ« Gjoka.

Foto: Atdhe Mulla

Deti “ha” tokĂ«

Pasojat e shfrytĂ«zimit tĂ« vazhdueshĂ«m tĂ« lumenjve dhe degradimi i tokave, si pasojĂ« e erozionit, “matet” mĂ« sĂ« miri nĂ« det. NĂ« njĂ« studim tĂ« AgjencisĂ« KombĂ«tare tĂ« Mjedisit evidentohen zonat mĂ« problematike ku deti vit pas viti ka prishur vijĂ«n e saj natyrale duke rrĂ«mbyer qindra hektarĂ« tokĂ« nĂ« zona tĂ« ndryshme.

“PĂ«rsa i pĂ«rket dinamikĂ«s sĂ« vijĂ«s bregore, rajoni me problematikĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« Ă«shtĂ« ai i Gjirit tĂ« Drinit, ku bilanci akumulim- erozion Ă«shtĂ« negativ. Kjo hapĂ«sirĂ« pĂ«rbĂ«n pjesĂ«n mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme erozive tĂ« segmentit ShĂ«ngjin – GrykĂ«derdhja e Drinit, ku erozioni i pĂ«rgjithshĂ«m Ă«shtĂ« 7.93 ha nĂ« katĂ«r vjeçarin e fundit me njĂ« trend prej afĂ«rsish 2 hektarĂ«sh tĂ« humbura nĂ« vit”, thuhet nĂ« raportin e AKM-sĂ«.

TĂ« dhĂ«nat pĂ«r gjendjen aktuale tĂ« sipĂ«rfaqeve tĂ« eroduara dhe tĂ« akumuluara nĂ« bregdetet e deteve Jon dhe Adriatik pĂ«rfshijnĂ« periudhat 2017-2022 dhe monitorime tĂ« vitit 2023 pĂ«r zonat me problematikĂ« mĂ« tĂ« lartĂ«. “NĂ« total, nĂ« rajonin e gjirit tĂ« Drinit kemi 50.58 hektarĂ« tĂ« humbur nga eurozioni, por 24.22 janĂ« rikuperuar, por bilanci Ă«shtĂ« 26.63 hektarĂ« tĂ« humbur nga eurozioni, pa arritur qĂ« tĂ« rikuperohet” tha pĂ«r Faktoje.al, eksperti Ilir Brasha.

Kune-Vain

“NĂ« bregdetin e KunĂ«s (ShĂ«ngjin), veprimtaria e erozionit bregdetar ka shkatĂ«rruar sipĂ«rfaqe tĂ« konsiderueshme tĂ« plazhit dhe kontribuon nĂ« destabilizimin e dunave dhe brigjeve lumore nĂ« deltĂ«n e Lumit Drin e Mat. Nga viti 1970 e deri tani, llogaritet tĂ« jenĂ« eliminuar 362 ha sipĂ«rfaqe e bregdetare (plazhe, duna e pyje aluvional etj) tĂ« Kune -Vainit. DĂ«me ka pasur dhe nĂ« aktivitetet social ekonomike si bujqĂ«si, turizĂ«m e peshkim, tĂ« cilat janĂ« mjaft tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r komunitetin e zonĂ«s e mĂ« gjerĂ«â€ pĂ«rcakton studimi mbi analizĂ«n e riskut tĂ« fatkeqĂ«sive natyrore nĂ« BashkinĂ« LezhĂ«.

Semani

Një tjetër zonë shumë problematike konsiderohet Plazhi i Semanit. Përgjatë 30 viteve të fundit, si pasojë e erozionit deti është futur në qindra metra dhe në zona të caktuara deri në një kilometër. Kjo lidhet kryesisht me prurjet e lumenjve të cilat në grykëderdhjet e tyre sjellin inerte, mbetje dhe dhera në mënyrë jo natyrale.

“Ndryshimet klimatike ndikuan nĂ« deformimin e motit dhe sasisĂ« sĂ« reshjeve, e cila reflektohet nĂ« prishjen e ekosistemit. NĂ« stinĂ« ku reshjet duhet tĂ« ishin tĂ« pranishme ndodh qĂ« pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« nuk ka, por kur nisin vijnĂ« me shtrĂ«ngata dhe pĂ«r pasojĂ« sjellin vĂ«rshime tĂ« cilat nĂ« pĂ«rbĂ«rĂ«sit e tyre shkaktojnĂ« pĂ«rmbytje dhe shkatĂ«rrim tĂ« ekosistemit” thotĂ« profesor Gjoka.

Foto: Atdhe Mulla

Erozioni dhe “toka pa yndyrĂ«â€

NdĂ«rsa faktet tregojnĂ« se mĂ« shumĂ« se gjysma e tokĂ«s bujqĂ«sore Ă«shtĂ« prekur nga fenomeni i erozionit, i cili sjell edhe pasoja tĂ« tjera zinxhir, institucionet shqiptare kanĂ« projekte, duke e konsideruar edhe “strategji” shumĂ«vjeçare, ndĂ«rsa situata vjen dhe rĂ«ndohet vit pas viti. Investimet konkrete pĂ«r frenimin e erozionit janĂ« minimale. Nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m rreziku i rrĂ«shqitjeve masive dhe humbjes sĂ« tokĂ«s bujqĂ«sore, kullotave apo pyjeve, pasi fenomeni i erozionit po varfĂ«ron edhe pĂ«rbĂ«rĂ«sit e tokĂ«s, e cila reflektohet nĂ« njĂ« bimĂ«si mĂ« tĂ« pakĂ«t, ose tĂ« pazhvilluar. “
TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« gjithashtu pĂ«r rreth 115000 ha tokĂ« me rrezik tĂ« lartĂ« pĂ«r rrĂ«shqitje dhe mbi 4000 ha tĂ« shkara” thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, prof dr Fran Gjoka.

Gjithashtu profesori i njohur i Universitetit BujqĂ«sor tĂ« TiranĂ«s konstaton se dĂ«mi ekonomik qĂ« sjell erozioni Ă«shtĂ« shumĂ« i madh. “Sipas vlerĂ«simeve tona kostoja vjetore e erozionit vetĂ«m pĂ«r tokĂ«n bujqĂ«sore vlerĂ«sohet nĂ« rreth 60 milionĂ« dollarĂ« nĂ« vit, ose 86 dollarĂ« pĂ«r hektarĂ«â€, thekson profesor Gjoka.

Foto: Atdhe Mulla

Deri në 100 ha tokë humbet në vit

Pasojat e erozionit tashmĂ« ndihen nĂ« tĂ« paktĂ«n nĂ«ntĂ« qarqe tĂ« vendit ku nĂ« zona tĂ« ndryshme aktiviteti i gĂ«rryerjes Ă«shtĂ« shumĂ« i lartĂ«. “NjĂ« studim eksperimental dy vjecar i para disa viteve nĂ« pellgun ujĂ«mbledhĂ«s tĂ« BovillĂ«s tregoi njĂ« nivel humbje tĂ« tokĂ«s qĂ« varionte nga rreth 36 ton/ha nĂ« tokĂ« pyjore, 102 ton/ha nĂ« tokĂ« bujqĂ«sore, 59 ton/ha nĂ« tokĂ« kullosore dhe 351 ton/ha nĂ« tokĂ« tĂ« zhveshur”, argumenton profesor Gjoka.

Krahasimi me BE

Krahasuar me humbjen mesatare tĂ« vendeve tĂ« BE-sĂ« ShqipĂ«ria mbetet nĂ« hartĂ«n e kuqe tĂ« rrezikut, deri nĂ« pamundĂ«sinĂ« e rikuperimit tĂ« tokĂ«s, pavarĂ«sisht masave qĂ« mund tĂ« merren. “Problematika lidhet me shumĂ« faktorĂ« si gjeologjia, mbulesa bimore pjerrĂ«sia, etj. PĂ«r nga gjeologjia, rajonet mĂ« problemore janĂ« TepelenĂ«-PĂ«rmet, Skrapar-Berat;  zona e KrrabĂ«s nĂ« Elbasan, PukĂ« – MirditĂ« dhe KukĂ«s” shprehet studiuesi i njohur i çështjeve mjedisore, veçanĂ«risht i tokĂ«s, profesor Fran Gjoka.

Masat e propozuara

Për të ndalur dhe kufizuar erozionin e tokës, duhet të merren një sërë masash të kombinuara:

‱        PĂ«rmirĂ«simi i mbulesĂ«s bimore: Duhet tĂ« ruajmĂ« dhe tĂ« pwrmirwsojmw mbulesĂ«n bimore, veçanĂ«risht nĂ« zona me rrezik, duke mbjellĂ« bimĂ« shumĂ«vjeçare, shkurre dhe pyje mbrojtĂ«se.

‱        Punimi i tokĂ«s nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme

‱        NdĂ«rtimi i strukturave mbrojtĂ«se

‱        Menaxhimi i kullotave

‱        PĂ«rmirĂ«simi i infrastrukturĂ«s nĂ« zonat rurale

‱        Edukimi dhe sensibilizimi

‱        Zbatimi i ligjit dhe planeve tĂ« menaxhimit tĂ« tokĂ«s

Shënim: Masat që parashtrohen janë rekomanduar nga prof dr Fran Gjoka, pas disa studimeve të kryera në terren mbi erozionin në vendin tonë

PĂ«rfundimi

Shqipëria është në rrezik serioz nga erozioni, veçanërisht prekja e gjysmës së tokës bujqësore nga ky fenomen. Pavarësisht masave të marra në ngritjen e disa argjinaturave është frenuar disi fenomeni i përmbytjeve, por erozioni vijon të jetë i pranishëm në të paktën nëntë qarqe të vendit. Strategjitë për mbrojtjen e mjedisit dhe veçanërisht çështjes së erozionit deri më tani kanë dështuar, ndërsa kosto financiare e dëmit të shkaktuar shtohet vit pas viti. Erozioni ka prekur edhe sektorin e turizmit veçanërisht në vijën bregdetare ku deti ka marrë qindra hektarë tokë dhe prishur zona që deri para 40 vitesh shërbenin si plazhe.

The post Nuk jemi 28 748 kilometra katrorë, kush e mori Shqipërinë?! appeared first on Faktoje.al.

Premtime socialiste me faturë miliardëshe

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
19 May 2025 at 16:00

Premtimet elektorale të Partisë Socialiste për mandatin e katërt kapin një faturë financiare shumë më të lartë se mundësitë e buxhetit shqiptar? Programi i socialistëve kërkon mbi 29 miliardë euro, ndërsa buxheti i shtetit nuk mjafton as për gjysmën e tij. Një analizë e qendrës ALTAX zbërthen faturën e lartë të investimeve të premtuara duke ngritur pikëpyetje mbi realizimin e tyre.

Esmeralda Topi

Në zgjedhjet e 11 majit, Partia Socialiste siguroi mandatin e katërt duke premtuar rritje të pagave, pensioneve, investime masive në infrastrukturë, shëndetësi, arsim dhe bujqësi. Por kur të gjitha këto premtime i vendos në një llogari të thjeshtë ekonomike, rezultati është një fushatë me oferta që i tejkalojnë disa herë mundësitë reale të shtetit shqiptar.

Sipas njĂ« analize tĂ« qendrĂ«s ALTAX, angazhimet e PS-sĂ« pĂ«r periudhĂ«n 2025–2029 kapin njĂ« kosto nga 19,8 deri nĂ« 29,5 miliardĂ« euro. Kjo pĂ«rkthehet nĂ« njĂ« barrĂ« financiare vjetore prej 7,6 deri nĂ« 12,9 miliardĂ« euro. NdĂ«rkohĂ«, buxheti aktual vjetor i shtetit nuk kalon 8,2 miliardĂ« euro. Ndaj nĂ« skenarin mĂ« modest kjo faturĂ« kĂ«rkon rritje tĂ« buxhetit me tĂ« paktĂ«n 30–40%. 

Investimet sipas sektorëve

TĂ« dhĂ«nat e pĂ«rpunuara nga qendra ALTAX mbi kostot buxhetore tĂ« premtimeve tĂ« PartisĂ« Socialiste pĂ«r periudhĂ«n 4-vjeçare pĂ«rbĂ«jnĂ« njĂ« skenar ambicioz, por sfidues pĂ«r t’u pĂ«rballuar me burimet aktuale tĂ« buxhetit tĂ« shtetit. 

Referuar të dhënave, sektorët më të kushtueshëm për buxhetin publik janë energjia, infrastruktura dhe zhvillimi rajonal. 

  • Energjia, me njĂ« kosto prej 8–12 miliardĂ« euro nĂ« 4 vite.
  • Infrastruktura, me 5.9 miliardĂ« euro.
  • Uji dhe zhvillimi rajonal, qĂ« kĂ«rkon 6.7 miliardĂ« euro.

Po ashtu, një pjesë të konsiderueshme të shpenzimeve e mbajnë edhe sektorët socialë si punësimi, pensionet, shëndetësia dhe arsimi. 

  • PunĂ«simi dhe pensionet: 4.68 miliardĂ« euro.
  • ShĂ«ndetĂ«sia dhe mbrojtja sociale: 4.304 miliardĂ« euro.
  • Arsimi: 2.4 miliardĂ« euro.

Sipas përllogaritjeve të ekspertëvë të ALTAX sektorët me më pak kosto për buxhetin në katër vitet e ardhshme do të jenë rendi, siguria si dhe mjedisi dhe kultura. 

  • Rendi, siguria dhe shĂ«rbimet publike, me njĂ« total prej vetĂ«m 250 – 400 milionĂ« euro pĂ«r 4 vite.
  • Turizmi, mjedisi dhe kultura, me 1.5 miliardĂ« euro.

NĂ« mungesĂ« tĂ« njĂ« “shkopi magjik”, buxheti Ă«shtĂ« i vetmi filtĂ«r qĂ« ndan premtimet nga realiteti. Dhe ky filtĂ«r, nisur nga premtimet e bĂ«ra, tregon se fushata e 11 majit ishte mĂ« shumĂ« njĂ« treg ofertash tĂ« lakmueshme sesa njĂ« plan pune i zbatueshĂ«m.

Masat thelbësore 

Analiza e qendrës ALTAX tregon se programi i PS është i kushtueshëm dhe jo i përballueshëm në kushtet aktuale, nëse nuk merren parasysh masa thelbësore si:

  1. Rishikimi i prioriteteve buxhetore, për të fokusuar fondet në sektorët më urgjentë dhe me impakt më të gjerë afatgjatë.
  2. Zgjerimi i bazës tatimore dhe rritja e të ardhurave përmes formalizimit e dixhitalizimit të ekonomisë.
  3. Përdorimi i skemave hibride financimi, përmes partneriteteve publiko-private dhe mbështetjes së donatorëve ndërkombëtarë, veçanërisht për infrastrukturën dhe energjinë.
  4. Zgjatja e afatit tĂ« implementimit tĂ« projekteve madhore nĂ« 6–10 vite, pĂ«r tĂ« mos e pĂ«rplasur ekonominĂ« me njĂ« barrĂ« tĂ« menjĂ«hershme.
  5. Menaxhim i kujdesshëm i borxhit publik, për të mos kaluar pragun e qëndrueshmërisë prej 70% të PBB-së.

PĂ«rfundim

Premtimet elektorale tĂ« kĂ«saj fushate nga Partia Socialiste janĂ« mĂ« shumĂ« dĂ«shmi e njĂ« gare pĂ«r vota, sesa plane tĂ« mbĂ«shtetura nĂ« realitete financiare. Mungesa e analizave tĂ« detajuara pĂ«r kostot dhe burimet e financimit i bĂ«n premtimet jo tĂ« besueshme. Pa reforma tĂ« thella dhe njĂ« transparencĂ« mĂ« tĂ« madhe fiskale, shumĂ« nga kĂ«to angazhime rrezikojnĂ« tĂ« mbeten nĂ« letĂ«r pĂ«r t’u ricikluar pĂ«r votuesit pas katĂ«r vitesh.

The post Premtime socialiste me faturë miliardëshe appeared first on Faktoje.al.

Elbasan/ Nga protestat te kutitĂ«, si premtimet “pa doganĂ«â€ tĂ« PS u pĂ«rkthyen nĂ« votĂ«

✇Faktoje
By: FAKTOJE
18 May 2025 at 18:00

Nga Fatbardha Nergjoni Hotolishti ishte në qendër të vëmëndjes mëngjesin e 11 Majit për shkak se në fund të shkurtit ata kishin firmosur një peticion me 511 firma. Në peticion pasi rëndisnin kërkesat e tyre, banorët citonin se në mospërmbushje të kërkesave do të bojkotonin zgjedhjet duke kujtuar se në këtë zonë kanë të drejtë vote rreth 5000 banorë.

Ditët që vijuan ata protestuan disa herë me kërkesën për të rishikuar vendimin e shpronësimit të tyre dhe gjurmën e rrugës për projektin e Korridorit VIII por nuk morën asnjë përgjigje zyrtare.

Ndryshe nga sa protestuan, ditën e 11 Majit, në orët e para të mëngjesit banorët u shfaqën tek kutitë e votimit.

Një grua, u shpreh se iu premtua që cështja do të zgjidhej.

“Na premtuan qĂ« do e zgjidhin. Tani tĂ« shohim”, thotĂ« ajo ndĂ«rsa votoi nĂ« qendĂ«r tĂ« Hotolishtit nĂ« njĂ« korridor tĂ« ngushtĂ« nĂ« qendrĂ«n e votimit 2762/00.

Në këtë qendër numri i votuesve ishte shumë i ulët dhe nga rreth 600 votues në lista, 150 vota janë të Partisë Socialiste dhe 76 për koalicionin opozitar.

Vetëm fshati votoi kundër, por njësia administrative Hotolisht në terësi votoi për Partinë Socialiste me 1445 vota ndërsa koalicionit PD-ASHM i kaluan 684 vota.

Grabova

Një tjetër fshat që protestoi para zgjedhjeve ishte ai Grabovës në njësinë administrative Lënie. Banorët bllokuan rrugën ndërsa kërkonin ndërtimin e rrugës, ndricimit dhe lehtësirave të tjera nga firma që po ndërton hidrocentrale në këtë zonë. Ata u tërhoqën nga protesta pasi morën premtimin se rruga do të investohej. Por rruga nuk u investua dhe banorët po vuajnë gërryerjen dhe dëmtimin e rrugës.

Në të gjithë njësinë administrative numri i banorëve që votuan ishte tepër i ulët, rreth 300 votues gjithsej nga të cilat 209 vota i kanë kaluar Partisë Socialiste.

Pajovë  

Një tjetër fshat që protestoi i prekur nga infrastruktura e lotit të Korridorit të 8 në Peqin është Gryksh i Madh në njësinë administrative Pajovë. Banorët protestuan qysh në janar për faktin se nuk ishte parashikuar një dalje në autostradë dhe nuk kanë infrastrukturë rrugore që i lidh.

Protesta nuk zgjati shumë dhe banorët morën premtimin se do të kenë një mundësi dalje në autostradë.

Godoleshi, fshati që votoi kundër

Vota ne Godolesh

I vetmi fshat që rezulton se ka votuar Partinë Demokratike në këto zgjedhje është fshati Godolesh në njësinë administrative Labinot Fushë, bashkia Elbasan. Banorët e këtij fshati votuan dy vjet më parë në shumicë dërrmuese Partinë Socialiste dhe kryebashkiakun e Elbasanit, Gledjan Llatja.

Ata kërkuan investim në ujësjellës dhe rrugë. Mësohet se mungesa e një investimi

konkret këto dy vite për ujësjellësin ka bërë që në shumicë ata të votojnë kundër me 256 vota të PD kundrejt 198 të Partisë Socialiste. Një prej banorëve thotë se ky ishte një mesazh për bashkinë që të ndërtojë ujësjellësin dhe infrastrukturën për banorët që të mos vuajnë më për ujë e për rrugë.

“Ne votuam se na premtuan ujĂ«sjellĂ«s dhe nuk u bĂ« asgjĂ« pĂ«r dy vjet. Na premtuan rrugĂ« tĂ« mira dhe vetĂ«m sa u hodh ca beton privatisht. AsnjĂ« gjĂ« nuk Ă«shĂ« bĂ«rĂ« pĂ«r Godoleshin edhe pse votuam PS”, thotĂ« ai ndĂ«rsa shpreson se ky vit do tĂ« sjellĂ« investimin e munguar nĂ« fshatin e tyre.

Vota  

Banorët e njësive administrative kanë votuar masivisht Partinë Socialiste. Madje edhe fshatra të largët pa rrugë dhe pa infrastrukturë si Zavalina apo Graceni kanë votuar qeverisjen duke mos reflektuar reagim ndaj mungesës së vëmendjes ndaj zonave të thella rurale.

The post Elbasan/ Nga protestat te kutitĂ«, si premtimet “pa doganĂ«â€ tĂ« PS u pĂ«rkthyen nĂ« votĂ« appeared first on Faktoje.al.

❌
❌