Takimi mes presidentit rus Vladimir Putin dhe ish-presidentit amerikan Donald Trump nĂ« AlaskĂ« nuk prodhoi njĂ« rezultat konkret mbi çështjen qĂ« ka pĂ«rfshirĂ« botĂ«n, luftĂ«n nĂ« UkrainĂ«. Por ajo qĂ« la pas ishte njĂ« lumĂ« narrativash tĂ« cilat, nĂ« mungesĂ« tĂ« fakteve, morĂ«n jetĂ« nĂ«pĂ«r media online dhe rrjete sociale, duke spekuluar mbi gjithçka: nga shĂ«ndeti i Putinit deri te âroli shpĂ«timtarâ i Trump.
Një gju që dridhet dhe shumë teori
Pak minuta pas daljes sĂ« tyre tĂ« pĂ«rbashkĂ«t para mediave, njĂ« video qĂ« tregonte Putinin teksa pĂ«rshĂ«ndetej me Trump u bĂ« virale. NĂ« pamjet e shpĂ«rndara gjerĂ«sisht, lideri rus shihej duke lĂ«vizur gjurin dhe majĂ«n e kĂ«mbĂ«s sĂ« majtĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritur, çâka u interpretua si âdridhje tĂ« dyshimtaâ ose âkĂ«mbĂ« xhelatinoze.â
Kaq mjaftoi qĂ« nĂ« media ndĂ«rkombĂ«tare, dhe me shpejtĂ«si edhe nĂ« ato shqiptare, tĂ« shpĂ«rndaheshin hipoteza pĂ«r njĂ« sĂ«mundje misterioze tĂ« presidentit rus. Tituj si âPutin i sĂ«murĂ«? Momenti kur kĂ«mbĂ«t i dridhen gjatĂ« bisedĂ«s me Trumpâ, u kthyen nĂ« klishe pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr klikime.
Teza të tjera shkuan edhe më tej: disa pretenduan se Putin nuk kishte zbritur fare në Alaskë dhe se në vend të tij ishte dërguar një sozi.
Por narrativat nuk u ndalĂ«n vetĂ«m te dridhjet e gjunjĂ«ve. NĂ« median shqiptare qarkulloi njĂ« tjetĂ«r ide: se Rusia Ă«shtĂ« âshumĂ« pranĂ« fitoresâ nĂ« UkrainĂ«. Artikuj tĂ« cilwt riprodhuan njĂ« shkrim tĂ« publikuar nĂ« gazetĂ«n italiane âLa Repubblicaâ me tituj qĂ« njoftonin fitoren e RusisĂ« si âUshtarĂ« dhe dronĂ«, njĂ« pĂ«rparim i pandalshĂ«mâ u shpĂ«rndanĂ« gjerĂ«sisht, por pa analizuar nĂ«se realiteti nĂ« front pĂ«rputhej me kĂ«tĂ« lloj triumfalizmi.
âNĂ«se Trump do tĂ« ishte presidentâŠâ
NjĂ« tjetĂ«r narrativĂ« u ushqye drejtpĂ«rdrejt nga deklarata e vetĂ« Putinit. NĂ« njĂ« intervistĂ« tĂ« dhĂ«nĂ« pas takimit, ai pohoi se ânĂ«se Trump do tĂ« ishte president i SHBA-sĂ« nĂ« vitin 2022, Rusia nuk do ta kishte sulmuar UkrainĂ«n.â Ky version, i riprodhuar me tituj tĂ« mĂ«dhenj nĂ« mediat shqiptare, pasqyroi deklaratĂ«n e Putin pa dhĂ«nĂ« asnjĂ« kontekst apo analizĂ« mbi arsyet e dhĂ«nies sĂ« kĂ«saj deklarate apo asaj qĂ« Putin kĂ«rkon tĂ« arrijĂ« me mbĂ«shtetjen e kĂ«saj narrative.
Ky mesazh, nĂ« pĂ«rputhje me linjĂ«n e mĂ«parshme tĂ« Kremlinit pĂ«r ta paraqitur Trump si njĂ« figurĂ« âmĂ« tĂ« pranueshmeâ pĂ«r RusinĂ«, u pĂ«rhap si konfirmim se mes dy liderĂ«ve ekziston njĂ« marrĂ«dhĂ«nie e veçantĂ«.
NĂ« disa media online, ngjarja u pĂ«rdor pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur lajme tĂ« brendshme me tituj keqinformues si âTakimi TrumpâPutin/ Berisha befason me reagimin surprizĂ« nĂ« âAlaskĂ«ââŠâ, por brenda lajmit nuk kishte asnjĂ« befasi, vetĂ«m qĂ«ndrime tĂ« parashikueshme tĂ« liderit tĂ« opozitĂ«s shqiptare, nĂ« linjĂ« me retorikĂ«n pro-Trump.
Narrativa që largojnë vëmendjen
Në vend që të përqendrohej tek të kuptuarit dhe analizimi i situatës dhe rezultatit që takimi prodhoi, shpesh diskursi publik u zhvendos drejt spekulimeve, interpretimit të gjesteve trupore dhe komenteve anësore, duke ushqyer opinionin publik më shumë me thashetheme sesa me fakte.
Në këndvështrimin e studiuesit të marrëdhënieve ndërkombëtare Ledion Krisafi, Trump po nxiton për të arritur një marrëveshje ndërkohë që rusët kanë për qëllim ta shtyjnë sa më shumë situatën deri sa Trump të mërzitet dhe të heqë dorë.
âMĂ« duket e pamundur qĂ« Rusia tĂ« ndalojĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«. QĂ« territori i pushtuar nga Rusia do i ngelet RusisĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« ose tjetĂ«r, kjo Ă«shtĂ« e qartĂ« pak a shumĂ« tashmĂ«. QĂ«llimi i RusisĂ« Ă«shtĂ« shkatĂ«rrimi i plotĂ« i popullit ukrainasâ, vijon Krisafi.
Sipas tij, tashmĂ« thelbi Ă«shtĂ« tek garancitĂ« e sigurisĂ« qĂ« mund tâi jepen UkrainĂ«s.
âGarancitĂ« vĂ«shtirĂ« se funksionojnĂ« nĂ« njĂ« situatw tĂ« tillĂ« sepse vende si Gjermania, Britania, Franca, Italia qĂ« mund tĂ« çojnĂ« trupat e tyre nĂ« UkrainĂ« vĂ«shtirĂ« se mund tĂ« luftojnĂ« me RusinĂ« nĂ«se ndodh njĂ« incident a provokim nĂ« vijĂ«n e re tĂ« kontaktit,  vlerĂ«son ai.
Njoftimi se Donald Trump dhe Vladimir Putin kanë rënë dakord të takohen për të diskutuar luftën në Ukrainë prodhoi një valë lajmesh dhe titujsh sensacionalë në disa media shqiptare. Në shumë raste, theksi nuk është vendosur te faktet e konfirmuara, por te parashikime, interpretime dhe informacion i paverifikuar.
Kush e lexon kĂ«tĂ« titull mund tĂ« mendojĂ« se Ă«shtĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje paqeje, apo edhe se lufta mund tĂ« ketĂ« pĂ«rfunduar. NĂ« realitet, i vetmi fakt i konfirmuar deri mĂ« tani Ă«shtĂ« se tĂ« dy liderĂ«t kanĂ« pranuar tĂ« zhvillojnĂ« njĂ« takim. Nuk ka asnjĂ« marrĂ«veshje tĂ« shpallur, asnjĂ« plan tĂ« detajuar pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s. Kjo, madje, shpjegohet edhe nĂ« tekstin e lajmit me titull tepĂ«r optimist dhe çorientues.
Lajme keqkuptuese dhe shpesh keqinformuese mbi këto zhvillime u shpërndanë edhe për aspekte të tjera të ndodhisë. Një prej tyre u nxit nga paqartësitë e deklaratave të vetë presidentit amerikan Donald Trump.
Disa media raportuan se Trump nuk do të takohej me Putin nëse ky i fundit nuk pranonte të takohej edhe me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky.
Kjo ishte deklarata e njĂ« zyrtari tĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, por qĂ« pa kaluar as njĂ« ditĂ«, zĂ«dhĂ«nĂ«sja e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, Karoline Levitt deklaroi se Trump ishte i hapur pĂ«r tâu takuar me Putin-in, edhe pse mĂ« e mira do tĂ« ishte njĂ« takim trepalĂ«sh. Kjo u konfirmua mĂ« vonĂ« edhe nga njĂ« deklaratĂ« publike e presentit Trump, i cili tha se âjo, ai [Putin] nuk duhet ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ«â.
Pavarësisht këtij informacioni të përditësuar, lajmet në disa media online në Shqipëri mbeten të papërditësuara dhe ende përmbajnë informacionin e vjetër, tashmë të kundërshtuar nga vetë presideni Trump.
Një tjetër detaj i takimit për të cilin u shpërnda dezinformim në media, ka qenë vendi i mundshëm i takimit.
Putin përmendi Emiratet e Bashkuara Arabe si një vendtakim të mundshëm, por disa tituj e paraqitë sikur ky vendim është marrë dhe konfirmuar nga të dyja palët.
Në të vërtetë, asnjë njoftim zyrtar nuk konfirmoi vendndodhjen deri dy ditë më vonë. Dhe ajo ishte Alaska.
Një tjetër informacion i pakonfirmar dhe i shpërndarë në media të ndryshme shqiptare ishte ai për një plan të supozuar nga kampi i Trump, sipas të cilit Rusia do të ndalte luftën në këmbim të mbajtjes së territoreve të pushtuara dhe heqjes së sanksioneve nga SHBA dhe BE. Kjo informatë, e botuar fillimisht nga një gazetë polake, nuk është verifikuar nga burime të tjera dhe mbetet e pakonfirmuar.
NdĂ«rkohĂ« nĂ« njĂ« deklaratĂ« publike, presidenti amerikan Donald Trump deklaroi se ai do tĂ« mundohet qĂ« territoret e UkrainĂ«s tĂ« pushtuara nga Rusia tâi kthehen pas ukrainasve. NĂ« anĂ«n tjetĂ«r, Zelensky e ka refuzuar vazhdimisht çdo plan qĂ« i jep MoskĂ«s territore tĂ« pushtuara, çka e bĂ«n edhe mĂ« tĂ« diskutueshme mundĂ«sinĂ« e njĂ« marrĂ«veshjeje tĂ« tillĂ«.
Sipas Ledion Krisafit, ekspert për marrëdhënie ndërkombëtare, takimi mes Trump dhe Putin mund të shërbejë për të fituar kohë nga ana e Rusisë. Ai vëren se Kremlini e sheh Trump-in si mundësinë më të mirë, krahasuar me eurpianët, për të marrë shumicën e kërkesave që ata kanë në lidhje me Ukrainën.
NĂ« anĂ«n tjetĂ«r â vijon Krisafi â Putin mund ta pĂ«rdorĂ« kĂ«tĂ« takim si njĂ« mjet pĂ«r tĂ« shmangur veprimet e padĂ«shiruara tĂ« Trump ndaj RusisĂ« dhe pĂ«r tĂ« projektuar njĂ« imazh tĂ« gatishmĂ«risĂ« pĂ«r dialog, pa pasur realisht synim tĂ« ndalĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« fazĂ«. Nga ana tjetĂ«r, edhe Trump mund ta paraqesĂ« takimin si njĂ« hap drejt paqes.
Në fund, rezultati që Ledion Krisafi parashikon nuk është ai që Trump trumpeton.
âNuk mendoj qĂ« rusĂ«t kanĂ« qĂ«llim tĂ« ndalojnĂ« luftĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« stad, edhe nĂ«se shumica e kĂ«rkesave tĂ« tyre plotĂ«sohen. QĂ«llimi i tyre Ă«shtĂ« shpartallimi i kombit ukrainas dhe kjo arrihet duke vazhduar kĂ«tĂ« luftĂ« tĂ« ngadaltĂ« nĂ« dukje por qĂ« po e sfilit dhe bluan UkrainĂ«n.â â pĂ«rmbyll Krisafi.
Takimi i Trump dhe Putin për të folur mbi luften në Ukrainë u trajtua gjerësisht në media pasi përbën një nga çështjet më me interes në zhvillimet gjeopolitike botërore. Raportimi i saktë i informacioneve dhe verifikimi i tyre është thelbësor për të përmbushur misionin e informimit të publikut. Përfitimi nga situata e luftës në Ukrainë duke përdorur tituj keqinterpretues apo raportimi i deklaratave të njëanshme si fakte të kryera, vetëm çorienton lexuesit dhe ul besimin e tyre tek mediat.
Raportimet mediatike në Kosovë për një tragjedi në liqenin e Ujmanit morën trajta qesharake kur vëmendja u spostua jo më tek ngjarja e rëndë e një të riu që humbi jetën në liqen, por tek propaganda e qeverisë Kurti dhe më pas akuzat e pabaza për modifikim të fotografive.
Një publikim në rrjetin social Facebook nga Ministri i Mbrojtjes së Kosovës, Ejup Maqedonci, i cili njoftonte ndërhyrjen e njësive të specializuara të zhytjes dhe kërkim shpëtimit të Forcave të Sigurisë së Kosovës për kërkimin e trupit të një 33 vjeçari shqiptar të mbytur në liqenin e Ujmanit në Zubin Potok, u përdor për shkëmbim akuzash propagandistike dhe për karrema klikimesh.
LĂ«vizja VetĂ«vendosje publikoi nĂ« rrjetin social Facebook njoftimin e ministrit Maqedonci, duke e titulluar âFSK pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« si ushtri nĂ« veri tĂ« venditâ. Kjo ngjalli reagime tĂ« shumta nĂ« KosovĂ«, duke e akuzuar VetĂ«vendosjen pĂ«r propagandĂ« tĂ« panevojshme, pas dĂ«shmive nga ish- punonjĂ«s tĂ« FSK-sĂ« qĂ« kujtuan njĂ« operacion tĂ« ngjajshĂ«m tĂ« vitit 2015.
Por ishte njĂ« tjetĂ«r detaj qĂ« krijoi tymnajĂ« dhe dezinformim nĂ« media. NĂ« imazhet e pĂ«rzgjedhura nga ministri Maqedonci pĂ«r tâu shpĂ«rndarĂ« nĂ« rrjetin social Facebook, dukeshin vetĂ«m makinat e FSK, jo ato tĂ« KFOR qĂ« i shoqĂ«ronin nĂ« kĂ«tĂ« operacion nĂ« zonĂ«n me shumicĂ« serbe.
Shpejt në rrjet u shpërnda edhe një imazh tjetër tejet i ngjashëm me atë të shpërndarë nga Maqedonci. Por ky imazh i dytë tregon në pamje edhe makina të KFOR-it.
*Imazhi i shpĂ«rndarĂ« nga ministri Maqedonci*Imazhi i shpĂ«rndarĂ« si âprovĂ«â qĂ« fotoja e ministrit Maqedonci Ă«shtĂ« manipuluar
Kaq mjaftoi për të nisur akuza për manipulim të imazheve me qëllim propagandën nga qeveria e Kosovës. Sipas kërkimit të Faktoje rezulton se akuza për manipulim të imazhit është publikuar fillimisht nga gazetari Lirim Mehmetaj.
Por do të kishte mjaftuar një kërkim në rrjet për të gjetur burimin e këtyre fotografive për të kuptuar se në fakt nuk bëhet fjalë për modifikim të imazheve.
Media në Kosovë Kallxo publikoi në rrjetin e saj social Facebook një album me fotografi në orën 8:40 min të datës 29 Korrik ku qartësisht duken të dy imazhet e mësipërme.
Madje kjo verifikohet më tej edhe nga videoja e shpërndarë nga Kallxo, ku plani i parë është pikërisht imazhi i shpërndarë nga ministri i mbrojtjes Maqedonci.
*Imazh i shkëputur nga video e shpërndarë nga gazetarët e Kallxo.com
Verifikimi nĂ«se ministri i ka manipuluar dhe modifikuar vĂ«rtetĂ« imazhet apo jo nuk ka qenĂ« qĂ«llimi kryesor i mediave qĂ« shpĂ«rndanĂ« kĂ«tĂ« pretendim. Ndaj, keqinformimi â i nxitur nga etja pĂ«r tĂ« âzbardhurâ njĂ« gĂ«njeshtĂ«r qeveritare propagandistike â u pĂ«rhap me shpejtĂ«si nĂ« media.
Vërtetësia e dy imazheve u konfirmua sërisht nga vetë gazetari i Kallxo, Artan Hamiti në një video ku shpjegonte se ishte ai autori i të dy imazheve dhe se asnjë prej tyre nuk është i manipuluar. Pavarësisht kësaj, mediat që shpërndanë lajmin dezinformues vijojnë të mbajnë në rrjet lajmin e tyre të pandryshuar.
E ndërsa lëvizja Vetëvendosje e përdori rastin për të ndërtuar narrativë triumfaliste mbi praninë e FSK në Veri, kjo ishte lehtësisht e mbështetur nga faktet dhe dëshmitë e ish-pjesëtarëve të FSK-së. Reagime lidhur me këtë pati edhe nga përfaqësitë e Gjermanisë dhe Francës në Kosovë, të cilat kërkuan mospolitizimin, respektin dhe mirënjohjen e merituar për forcat e KFOR duke përshëndetur mediat të cilat e pasqyruan qartë rolin e tyre në operacionin për gjetjen e trupit të të riut të mbytur në Ujman.
PĂ«rzgjedhja e imazheve nga ministri Maqedonci â qĂ« dukshĂ«m kĂ«rkonte tĂ« mbĂ«shteste kĂ«tĂ« narrativĂ« tĂ« VetĂ«vendosjes â u bĂ« subjekt pĂ«r pĂ«rhapje tĂ« informacioneve tĂ« pavĂ«rteta dhe keqinformuese duke errĂ«suar edhe mĂ« shumĂ« pamjen, nĂ« vend qĂ« tĂ« ndriçonte tĂ« vĂ«rtetĂ«n. NĂ« fund tĂ« fundit, propagandĂ«s i duhet kujdesi po aq sa kritikĂ«s â pĂ«rndryshe, lexuesit humbasin mundĂ«sinĂ« pĂ«r tu informuar me fakte.
Nga Jona Plumbi- Në një takim me drejtuesit e agjencive më të mëdha të lajmeve në botë, presidenti rus Vladimir Putin, i njohur për përdorimin e argumenteve ligjore të shtrembëruara për të mbuluar qëllimet e tij politike, edhe këtë herë zgjodhi të justifikojë luftën në Ukrainë me një precedent të njohur: Kosovën.
Putin artikuloi njĂ« justifikim pĂ«r luftĂ«n nĂ« UkrainĂ« dhe aneksimin e territoreve lindore, Donetsk dhe Luhansk duke theksuar se ânga pikĂ«pamja e sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe KartĂ«s sĂ« OKB-sĂ«, kĂ«to dy rajone kishin tĂ« drejtĂ« tĂ« shkĂ«puteshin nga Ukrainaâ
E drejta e popujve për vetëvendosje ishte argumenti i tij i parë. Opinioni i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për Kosovën, që vendosi se një shpallje e njëanshme e pavarësisë nuk përmban shkelje të së drejtës ndërkombëtare, ishte argumenti i dytë. Këto dy elemente, sipas tij, përbënin një bazë të padiskutueshme për ndarjen e Donbasit dhe ndërhyrjen e mëvonshme ushtarake të Rusisë.
Njohësi i politikave ndërkombëtare, Ledion Krisafi, shpjegon se kjo nuk mund të quhet njohje nga Rusia për Kosovën, pasi që të ketë njohje duhet që ajo të bëhet zyrtarisht dhe në këtë rast Putin thjesht përdori shembullin e Kosovës si model për rajonet e Ukrainës me idenë që nëse Kosova ka marrë pavarësinë, ky është precedent për çdo rajon tjetër në botë.
Pra, përdorimi që Putini i bën rastit të Kosovës nuk është ndryshim diplomatik, por një manipulim taktik. Ai nuk e përkrah të drejtën e Kosovës për vetëvendosje, por përdor argumentin ligjor të Perëndimit për të justifikuar një agresion ushtarak.
Kjo vërtetohet edhe nga fakti se kjo nuk është hera e parë që Putin përdor këtë taktikë. Ai prej vitesh përdor lexime të së drejtës ndërkombëtare për të justifikuar ndërhyrje dhe aneksime. Gjeorgjinë në vitin 2008. Krimenë në 2014-ën. Donbasin në 2022-shin. Në çdo rast, Putin ngre një kornizë të rreme legjitimiteti që, kur analizohet më nga afër, bie ndesh me vetë parimet që pretendon të mbrojë.
PĂ«r shembull, nĂ« vitin 2022 mediat shqiptare njoftuan se âPutin njeh pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«sâ pikĂ«risht sepse ka krahasuar njohjen e pavarĂ«sisĂ« sĂ« rajoneve tĂ« UkrainĂ«s lindore bazuar mbi precedentin e KosovĂ«s.
Edhe asokohe, pak ditĂ« pas kĂ«saj deklarate, ambasadori i RusisĂ« nĂ« Serbi sqaroi se ânuk ka dhe nuk mund tĂ« ketĂ« asnjĂ« ndryshim nĂ« qĂ«ndrimin e FederatĂ«s Ruse sa i pĂ«rket çështjes sĂ« KosovĂ«sâ duke vĂ«rtetuar se e gjitha Ă«shtĂ« njĂ« taktikĂ« politike dhe jo njĂ« njohje e KosovĂ«s.
Sa i përket opinionit të GJND-së për Kosovën, vendimi nuk dha njohje ndërkombëtare apo status shtetëror. Gjykata sqaroi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk përbënte shkelje të së drejtës ndërkombëtare.
âGjykata ka arritur nĂ« pĂ«rfundimin se miratimi i deklaratĂ«s sĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« 17 shkurtit 2008 nuk shkeli tĂ« drejtĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« pĂ«rgjithshme, rezolutĂ«n 1244 (1999) tĂ« KĂ«shillit tĂ« Sigurimit ose KornizĂ«n Kushtetuese. Si pasojĂ«, miratimi i asaj deklarate nuk shkeli asnjĂ« rregull tĂ« zbatueshĂ«m tĂ« sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tareâ, shkruan opinioni i gjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«.
Në anën tjetër, Ledion Krisafi, shpjegon se paralelizmi që Putin bën mes Kosovës dhe rajonit të Donbasit nuk qëndron.
âUkraina Ă«shtĂ« shtet unitar, Jugosllavia ka qenĂ« shtet federal. Kushtetuta e 1974-Ă«s i dha KosovĂ«s njĂ« status mĂ« tĂ« lartĂ« duke i dhĂ«nĂ« atribute tĂ« njĂ« Republike brenda JugosllavisĂ«. Si pjesĂ« e shpĂ«rbĂ«rjes sĂ« JugosllavisĂ«, KosovĂ«s i lindte e drejta tĂ« kĂ«rkonte shkĂ«putje nga Federata ashtu si subjektet e tjera federaleââ Ledion Krisafi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.
Kjo gjë nuk ka ndodhur me Donjeckun dhe Luhanskun, vijon ai, pasi asnjë prej tyre nuk ishte subjekt federal, sepse vetë Ukraina nuk është shtet federal.
Për Krisafin çështja mund të shtrohet edhe në një aspekt moral pasi në Kosovë ka pasur përpjekje për, të paktën, dëbimin e një popullsie të tërë, gjë që prapë nuk ka ndodhur në Ukrainë.
Nga Jona Plumbi- Një video që ka qarkulluar gjerësisht në rrjet ku tregohen disa vija të kuqërremta në qiell është interpretuar si raketa në qiellin shqiptar.
Stuhi raketash edhe nĂ« qiellin shqiptar?, shkruan faqja JOQ qĂ« e ka shpĂ«rndarĂ« videon nĂ« fjalĂ«. Sipas tekstit qĂ« shoqĂ«ron publikimin, ato qĂ« duken nĂ« video janĂ« âraketaâ tĂ« ngjashme si ato tĂ« Izraelit, qĂ« duket se kanĂ« pĂ«rshkuar edhe qiellin shqiptar.
âJOQ Albania ka marrĂ« me dhjetĂ«ra raportime nga qytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m tĂ« vendit nĂ« Elbasan, TiranĂ«, LezhĂ« e ShkodĂ«r pĂ«r raketa nĂ« qiell rreth orĂ«s 3-4 tĂ« mĂ«ngjesitâ, shkruan JOQ.
NĂ« fund tĂ« pĂ«rshkrimit tĂ« videos, faqja JOQ Ă«shtĂ« kujdesur tĂ« shkruajĂ« se âpamjet e mbĂ«rritura nĂ« redaksinĂ« tonĂ« tregojnĂ« qiellin e shndritur, por askush nuk e di çfarĂ« janĂ«â
Ajo që bie në sy është se teksti përshkrues i videos është i edituar, por Instagrami, ndryshe nga Facebook-u, nuk lejon të shihet cila pjesë e tekstit është ndryshuar.
Videoja ndĂ«rkohĂ« Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nga tĂ« tjerĂ« portale apo faqe. KĂ«shtu Lokimagazine.com ka riprodhuar tĂ« njĂ«jtin tekst dhe video tĂ« marrĂ« nga JOQ. Teksti ndryshon vetĂ«m nĂ« fjalinĂ« e fundit ku Lokimagazine shkruan: âPamjet e mbĂ«rritura nĂ« redaksinĂ« tonĂ« tregojnĂ« mĂ« sĂ« miri praninĂ« e tyre, por askush nuk mund ta thotĂ« nga kanĂ« ardhur apo pseâ
Duket se ky ka qenë edhe teksti origjinal i publikimit në faqen e JOQ përpara se ai të ndryshohej.
NjĂ« tjetĂ«r portal nĂ« rrjet e shpĂ«rndan videon duke e marrĂ« nga Lokimagazine, me titull âQytetarĂ«t nĂ« alarm! Stuhi raketash kapen nĂ« qiellin shqiptar?â
Videoja Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nga faqe tĂ« tjera nĂ« rrjete sociale qĂ« njoftuan âraketa mbi territorin shqiptarâ
Edhe pse videoja nuk ka një objekt apo mënyrë për të verifikuar nëse pamja është vërtetë e xhiruar në Shqipëri apo jo, ajo që mund të vërtetohet përmes një kërkimi me Google Lens është se pamja që shfaqet në këtë video është parë nga shumë qytetarë të shumë shteteve në periudha të ndryshme.
Një kërkim pak më i thelluar tregon se pamja e videos, duket më e ngjashme me një starlink që ka shpërthyer në qiell sesa me raketa.
Pamje nga video e JOQ
*satelit starlink që ka shpërthyer
*raketa izraelite në qiell të xhiruara me telefon
Starlink është një konstelacion satelitor i zhvilluar nga SpaceX, kompania private e hapësirës e themeluar nga Elon Musk. Qëllimi kryesor i këtij sistemi është të ofrojë internet me shpejtësi të lartë dhe vonesë të ulët në të gjithë botën. Sistemi përbëhet nga mijëra satelitë të vegjël që orbitojnë Tokën në lartësi të ulët (rreth 550 km), të cilët komunikojnë me terminalet tokësore dhe antenat e përdoruesve.
Kur një satelit i Starlink shpërthen ose hyn në atmosferën e Tokës në mënyrë të pakontrolluar, zakonisht për shkak të një defekti, përplasjeje ose deorbitimi të planifikuar, ai krijon një spektakël dramatik dritash në qiell. Sateliti digjet për shkak të fërkimit me atmosferën, duke u dukur si një vijë e ndritshme ose një grup dritash, që lëvizin shpejt dhe shpërbëhen. Mund të ngjajë me një shi meteorësh ose një top zjarri. Njerëzit shpesh i ngatërrojnë këto dukuri me UFO apo lëshime raketash për shkak të formave dhe ndriçimit të pazakontë.
Sulmi izraelit në Iran dhe kundërpërgjigjja e këtij të fundit janë në qendër të vëmendjes së mediave botërore dhe atyre vendase. Kjo situatë ka sjellë edhe spekullime apo shpërndarje të informacioneve të paverifikuara, në rastin më të mirë, ose të pavërteta, në rastin më të keq. Arsye për këtë dezinformim shpesh bëhet dëshira për të mbledhur sa më shumë klikime, por edhe mbështetja e axhendave të caktuara nga portale anonime online.
Jona Plumbi
Në 12 qershor Izraeli sulmoi me raketa Iranin, ku objektiv u bënë objekte bërthamore, vendndodhje ushtarake dhe zyrtarë të lartë ushtarakë apo shkencëtarë bërthamorë. Irani u kundërpërgjigj me sulm ajror, duke goditur Jeruzalemin dhe Tel Avivin. Prej nisjes së konfliktit të armatosur të dy vendet kanë shkëmbyer sulme raketore të vazhdueshme ndaj njëra-tjetrës.
Situata ka qenĂ« nĂ« qendĂ«r tĂ« vĂ«mendjes sĂ« mediave botĂ«rore dhe atyre nĂ« ShqipĂ«ri, duke paraqitur zhvillimet kohĂ« pas kohe. NĂ« situata tĂ« tilla konfliktesh, si ajo mes RusisĂ« dhe UkrainĂ«s apo Izraelit dhe Gazas, marrja e informacioneve tĂ« verifikuara vĂ«shtirĂ«sohet pĂ«r shkak tĂ« dinamikave tĂ« vazhdueshme, por edhe mungesĂ«s sĂ« burimeve tĂ« drejtpĂ«rdrejta nga vendngjarja.Â
NjĂ«kohĂ«sisht, nĂ« situata tĂ« tilla pasigurie, mediat shpesh kapitalizojnĂ« emocionet e qytetarĂ«ve dhe pĂ«rhapin informacione tĂ« nxjerra jashtĂ« konteksti, apo krejtĂ«sisht tĂ« pavĂ«rteta.Â
Kjo ndodhi edhe pas nisjes së konfliktit të armatosur mes Izraelit dhe Iranit. Qëllimi shpesh është marrja e sa më shumë klikimeve duke përhapur tituj abuzivë apo informacione të paverifikuara apo pa kontekst. Pavarësisht kësaj, nuk përjashtohen edhe raste të mediave që mbështesin agjenda të caktuara.
Lajme dezinformuese
NjĂ« nga mediat qĂ« ka pĂ«rhapur lajme tĂ« pavĂ«rteta Ă«shtĂ« Petravu. NĂ« 15 qershor ky portal ka shpĂ«rndarĂ« njĂ« publikim ku njoftonte se âShqipĂ«ria po sulmohet nga Iraniâ.
Në shkrim, në asnjë moment nuk flitet për sulm të Iranit ndaj Shqipërisë siç sugjestionon titulli. Përkundrazi. Artikulli citon ekspertë që kanë analizuar situatën në media të tjera duke shpjeguar se në fakt Shqipëria nuk është e rrezikuar nga një sulm i armatosur nga Irani.
Dy ditĂ« mĂ« vonĂ«, nĂ« 17 qershor, e njĂ«jta media tha se âIrani u bĂ« gati tĂ« godiste ShqipĂ«rinĂ« me raketaâ.
Lajmi citon njĂ« intervistĂ« qĂ« Xhavit Shala, ekspert sigurie ka dhĂ«nĂ« pĂ«r njĂ« televizion tjeter. Shala nĂ« intervistĂ« deklaroi se âIrani do tĂ« godiste me raketa ShqipĂ«rinĂ« nĂ« vitin 2023â pas strehimit tĂ« opozitĂ«s iraniane nĂ« ManzĂ« tĂ« DurrĂ«sit. Si provĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«sisĂ« sĂ« deklaratave tĂ« tij, Shala citon publikimin e planit pĂ«r sulm nĂ« njĂ« gazetĂ« Iraniane. Portali Petravu e ka shpĂ«rndarĂ« kĂ«tĂ« lajm me njĂ« titull abuzues qĂ« nuk jep kontekst, duke krijuar iluzionin se nĂ« fakt bĂ«het fjalĂ« pĂ«r situatĂ«n aktuale.
Informacionet e publikuara nga kjo faqe, shpĂ«rndahen nĂ« rrjetin social Facebook nga nje profil me njĂ« emĂ«r qĂ« nuk pĂ«rputhet me atĂ« tĂ« vetĂ« portalit, tĂ« quajtur âHistori Shqiptareâ.
Përhapje e propagandave shtetërore
NjĂ« tjetĂ«r formĂ« keqinformimi e pĂ«rhapur lidhur me konfliktin e armatosur Izrael â Iran Ă«shtĂ« pĂ«rhapur nga media tĂ« cilat i kanĂ« dhĂ«nĂ« zĂ« propagandĂ«s izraelite.
Ky publikim u përdor nga disa media për të përhapur shqetësimin se Europa dhe Shqipëria mund të jetë në rrezik.
Mungesën e profesionalizmit të stafit në media e sheh problematike edhe Erjon Tase, drejtues i Akademisë së Studimeve Politike. Kjo, sipas tij, i shtyn mediat të jenë të ekspozuara ndaj propagandave qeveritare.
âPĂ«r fat tĂ« keq mediat nuk kanĂ« profesionalizmin e duhur pjesĂ« tĂ« stafeve tĂ« tyre, si gazetarĂ« me eksperiencĂ«, njohĂ«s tĂ« zhvillimeve ndĂ«rkombĂ«tare komplekse apo edhe rishikimin editorial tĂ« nevojshĂ«m pĂ«r tĂ« kontrolluar pĂ«rmbajtjen qĂ« ato publikojnĂ«â â Erjon Tase, studiues.
Lutfi Dervishi, gazetar dhe pedagog i gazetarise hulumtuese shpjegon se mungesa e korrespondentëve në terren apo gazetarëve hulumtues dhe verifikues, i shtyn mediat të përdorin materiale të gatshme nga agjensi lajmesh ndërkombëtare ose nga burime zyrtare që kanë interesa të qarta propagandistike.
âPĂ«r pasojĂ«, propagandat shtetĂ«rore, qofshin ato tĂ« Izraelit, Iranit apo vendeve tĂ« tjera tĂ« pĂ«rfshira depĂ«rtojnĂ« lehtĂ«sisht nĂ« narrativat lokale, sidomos kur mungon analiza kritike dhe verifikimi. Ky Ă«shtĂ« varianti mĂ« i mirĂ« sepse disa media marrin materiale nga rrjetet sociale apo media bulevardeskeâ â Lutfi Dervishi, gazetar.
Karrema klikimesh
Arsyeja kryesore për përhapjen e dezinformimit është lufta për klikime, sipas Lutfi Dervishit.
âFrika, ndjeshmĂ«ria dhe mungesa e burimeve tĂ« verifikimit tĂ« publikut janĂ« ushqim âperfektâ pĂ«r mediat sidomos kur ka ngjarje tĂ« madhe si lufta dhe lufta si kjo mes Izraelit dhe Iranit ngjall interes dhe shkakton emocione tĂ« fortaâ â shpjegon Dervishi.
I një mendimi është edhe Erjon Tase sipas të cilit mediat zgjedhin tituj apo përmbajtje që shtrembërojnë realitetin apo ekzagjerojnë rrezikun e konflikteve që ndodhin larg Shqipërisë.
Ky ishte rasti i një publikimi të identifikuar si keqinformues nga Faktoje, nga portali 5pyetjet.al që shpërndau një intervistë lidhur me çfarë pritet nga ky konflikt duke përdorur një titull bombastik, që nuk lidhet aspak me përmbajtjen e intervistës.
âShqipĂ«ria merr goditjen e parĂ« nga raketat Izrael-Iran/ Gjenerali: Sa orĂ« reziston vendin ynĂ«?â, shkruan 5pyetjet.al.
Ajo tĂ« cilĂ«s i referohet intervista duket tĂ« jetĂ« njĂ« âgoditjeâ e mundshme ekonomike pĂ«r shkak tĂ« rritjes sĂ« çmimit tĂ« naftĂ«s apo produkteve tĂ« tjera dhe nĂ« asnjĂ« moment njĂ« goditje e parĂ« nga raketat e Izraelit apo Iranit.
Një pjesë e mediave, sipas gazetarit Pandi Gjata,e kanë në axhendë këtë linjë dizinformimi dhe propagandë, një pjesë e bën për klikime ndërsa një pjesë tjetër nuk kanë njerëz të kualifikuar për këtë zhvillim të rëndësishëm global, ashtu sic ishte edhe në rastin e luftës në Ukrainë.
Përhapja e titujve bombastik është sipas gazetarit Pandi Gjata një nga problemet më të mëdha të mediave shqiptare, kryesisht atyre online.
âPĂ«rkthejnĂ« lajme nga media tĂ« huaja jo serioze, raportojnĂ« tĂ« pavĂ«rteta, japin edhe alarmin pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« sikur Ă«shtĂ« objektiv i Iranit nĂ« kĂ«tĂ« konflikt. ShtrembĂ«rojnĂ« deklarata tĂ« ekspertĂ«ve dhe i aktualizojnĂ« me ditĂ«t e sotmeâ â Pandi Gjata, gazetar.
Arsyet që i shtyjne mediat të bien pre e lajmeve të pavërteta janë të shumta, sipas Lutfi Dervishit.
âMungesa e redaksive profesionale, ulja e standardeve etike, presioni i kohĂ«s pĂ«r tĂ« qenĂ« tĂ« parĂ«t me njĂ« lajm, tendenca pĂ«r tâu bĂ«rĂ« viral dhe varĂ«sia nga pĂ«rkthime automatike ose burime tĂ« pakontrolluara nĂ« internet e rrjete sociale. Gjithashtu sensacionalizmi ndihmohet edhe nga algoritmet, qĂ« pĂ«rforcojnĂ« shpĂ«rndarjen e lajmeve tĂ« pasaktaâ â pĂ«rfundon ai.
Keqinterpretimi i situatave kritike gjeopolitike apo shoqĂ«rore Ă«shtĂ« njĂ« fenomen tashmĂ« i vjetĂ«r nĂ« media, veçanĂ«risht ato online. PĂ«rhapja e dezinformatave dĂ«mton lexuesin i cili jo gjithmonĂ« Ă«shtĂ« i pajisur me njohuritĂ« e duhura pĂ«r tĂ« verifikuar informacionin qĂ« lexon. Kjo pĂ«r pasojĂ« sjell jo vetĂ«m konfuzion por edhe polarizim tĂ« qĂ«ndrimeve tĂ« qytetarĂ«ve, si dhe ulje tĂ« besueshmĂ«risĂ« tek mediat. PĂ«r kĂ«to arsye pasqyrimi sa mĂ« âbesnikâ i informacionit veçanĂ«risht nĂ« kohĂ« krizash Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r njĂ« shoqĂ«ri tĂ« mirĂ«informuar.
PĂ«rplasja mes presidentit tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, Donald Trump dhe biznesmenit Elon Musk pas largimit tĂ« kĂ«tij tĂ« fundit nga Departamenti i Efikasitetit tĂ« QeverisĂ« â DOGE â Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« shkak pĂ«r pĂ«rhapjen e shumĂ« dezinformatave, kryesisht nĂ« gjuhĂ«n angleze. Por njĂ« lajm, i lidhur me njĂ« sondazh qĂ« Musk bĂ«ri nĂ« rrjetin social X ka shkaktuar pĂ«rhapjen e informacioneve tĂ« pavĂ«rteta edhe nĂ« ShqipĂ«ri.
BĂ«het fjalĂ« pĂ«r lajmin se Elon Musk ka themeluar njĂ« parti tĂ« re politike. Lajmi u pĂ«rhap nĂ« shumĂ« media shqipfolĂ«se, tĂ« cilat pretendojnĂ« se tashmĂ« Ă«shtĂ« themeluar partia âAmerikaâ.
Në fakt e verteta qëndron ndryshe.
Gjithçka nisi në 5 qershor kur Elon Musk publikoi një pyetsor në rrjetin e tij social X, ku pyeste ndjekësit e tij nëse është koha për të krijuar një parti të re politike që vërtetë të përfaqësojë 80% të qytetarëve që ndodhen në mes.
MĂ« shumĂ« se 5 milionĂ« e gjysmĂ« ndjekĂ«s tĂ« Elon Musk votuan nĂ« sondazh. 80% e tyre votuan âPoâ.
Kjo u interpretua si shenjë e fatit nga biznesmeni.
NjerĂ«zit folĂ«n â shkruajti ai nĂ« 7 qershor â njĂ« parti e re politike Ă«shtĂ« e domosdoshme nĂ« AmerikĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rfaqĂ«suar ata 80% qĂ« ndodhen nĂ« mes.
Dhe ekzaktësisht 80% janë dakord, përfundoi Musk në postimin e tij.
Po nĂ« datĂ«n 7 qershor ai shpĂ«rndau njĂ« emĂ«r pĂ«r partinĂ« e re â âPartia AmerikĂ«â
Por procedura që duhet ndjekur për të krijuar një parti të re politike në SHBA kërkon kohë dhe shumë punë që ndërthur regjistrimin në gjykatë, institucione federale dhe më pas në të gjithë shtetet e SHBA-së ku partia do të veprojë.
Vetëm hapi i parë, që është regjistrimi i Komitetit të Partisë në Komisionin Zgjedhor federal kërkon 1-2 javë, ndërsa hapat e mëtejshëm ku përfshihet edhe plotësimi i kushteve të ndryshme të shteteve ku partia do të regjistrohet, kërkojnë edhe më shumë kohë.
Faqja zyrtare nĂ« rrjet dhe llogaritĂ« nĂ« rrjete sociale tĂ« Radio Televizionit Shqiptar ranĂ« pre e njĂ« sulmi kibernetik nĂ« Maj 2025. Sipas mediave, kryesisht atyre nga Kosova, por edhe nĂ« ShqipĂ«ri, sulmi erdhi nga hackera serbĂ«. Ky pĂ«rfundim duket se u arrit nisur nga mesazhi qĂ« hackerat shpĂ«rndanĂ« nĂ« faqet zyrtare tĂ« RTSH. Aty u shfaq harta e KosovĂ«s, mbuluar nga flamuri serb dhe fjalĂ«t âKosova Ă«shtĂ« Serbiâ. NĂ« fakt, institucionet nĂ« ShqipĂ«ri thanĂ« pĂ«r Faktoje se ngjarja Ă«shtĂ« ende duke u hetuar dhe se nuk disponohen informacione zyrtare mbi identitetin e kĂ«tij sulmi kibernetik.
Jona Plumbi
NĂ« datĂ«n 19 Maj, faqja zyrtare e Radio Televizionit ShqipĂ«tar, transmetuesi shtetĂ«ror nĂ« vend, ranĂ« pre e njĂ« sulmi kibernetik. NĂ« faqet zyrtare dhe llogaritĂ« nĂ« facebook dhe Instagram tĂ« RTSH-sĂ« u shfaq harta e KosovĂ«s e mbuluar nga flamuri serb dhe mesazhi âKosova Ă«shtĂ« Serbiâ.
Lajmi u përhap me shpejtësi.
RTSH shperndau njĂ« njoftim ku lajmĂ«roi se âllogaria ka qenĂ« subjekt i njĂ« sulmi kibernetik, duke shkaktuar pastime tĂ« paautorizuaraâ.
âPo punojmĂ« pĂ«r tĂ« rikthyer sigurinĂ« dhe pĂ«r tĂ« fshirĂ« çdo pĂ«rmbajtje tĂ« papĂ«rshtatshme. Ju kĂ«shillojmĂ« tĂ« mos ndĂ«rveproni me postimet e dyshimta dhe tĂ« raportoni çdo aktivitet tĂ« pazakontĂ«.â â shkruante njoftimi i RTSH i publikur nĂ« rrjetet sociale tĂ« transmetuesit.
Ky publikim tashmë nuk gjendet në faqen zyrtare të RTSH-së.
Ndërkohë me një kërkim ne rrjet rezulton se publikimet e paautorizuara kanë vazhduar edhe disa ditë pas sulmit fillestar.
Në 24 Maj u shpërnda ky publikim:
Publikimet pĂ«rsĂ«ri shpĂ«rndanin tĂ« njĂ«jtin mesazh dhe pĂ«rsĂ«risnin narrativĂ«n serbe tĂ« âabuzimit tĂ« popullit serbâ.
Disa media në Shqipëri por edhe Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, njoftuan se sulmi kishte ardhur nga hakera serbë.
Në fakt, pretendimi se sulmi kibernetik ka ardhur nga Serbia është i pavërtetuar. Pavarësisht se mesazhet e shpërndara përputhen me narrativën e pushtetarëve serb, në fakt nuk ka ende asnjë verifikim për autorësinë e sulmit.
Faktoje u interesua pranĂ« AgjencisĂ« KombĂ«tare pĂ«r SigurinĂ« Kibernetike lidhur me ngjarjen. NĂ« pĂ«rgjigjen e saj AKSK njoftoi se âaktualisht nuk disponohen informacione zyrtare mbi identitetin e autorĂ«ve tĂ« kĂ«tij sulmi kibernetikâ.
âNĂ« kuadĂ«r tĂ« monitorimit tĂ« vazhdueshĂ«m nĂ« platformat e inteligjencĂ«s kibernetike, nuk ka ende njĂ« atribuim zyrtar qĂ« lidhet me pĂ«rfshirjen e ndonje shteti specifik, pĂ«rfshi SerbinĂ«.â â sqaroi AKSK pĂ«r Faktoje.
Nisur nga ky informacion mund të dalim në përfundimin se pretendimi i ngritur nga mediat, të cilat njoftonin se sulmi kibernetik ndaj RTSH-së ishte kryer nga hackera serbë, është i paprovuar dhe keqinformues.
Në skenën gjeopolitike ballkanike, udhëheqësit serbë kanë zhvilluar ndër vite një strategji të qëndrueshme për të krijuar kriza të herpashershme. Këto episode, që nuk janë të pakta, shpesh shoqërohen nga një mbulim mediatik spekulativ duke ushqyer një narrativë të vazhdueshme pasigurie në rajon.
Rasti më i fundit ishte në Beograd, ku u mblodh Këshilli i Sigurisë së Serbisë. Sipas mediave në Shqipëri, Aleksandar Vuçiç ka urdhëruar ushtrinë të veprojë kundër Kosovës.
Në fakt, me një kërkim në rrjet rezulton se shefi i Shtabit të ushtrisë në Serbi, Milan Mojsilovic konfirmoi se ishin dhënë urdhra për Ministrinë e Mbrojtjes, Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe ushtrinë, por detajet konkrete nuk u bënë pubike.
âNĂ« KĂ«shillin e Sigurimit u diskutua pĂ«r keqtrajtimin e paprecedent tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ«, dhe pĂ«rdorimi i lĂ«vizjeve tĂ« njĂ«anshme qĂ« rrezikojnĂ« jetĂ«n e serbĂ«ve ka dalĂ« nĂ« pah nĂ« njĂ« kuptim shtrĂ«ngues, dhe kjo çështje ka merituar plotĂ«sisht vĂ«mendjen jo vetĂ«m tĂ« anĂ«tarĂ«ve tĂ« KĂ«shillit tĂ« SigurisĂ« KombĂ«tareâ, deklaroi pĂ«r mediat shefi i shtabit tĂ« ushtrisĂ« Serbe.
Pavarësisht këtij refreni (të vjetër) të Serbisë për keqtrajtimin e pretenduar të serbëve në Kosovë, në fakt deklarata e Mojsilovic nuk përmbante asnjë kërcënim dhe në asnjë moment nuk u njoftua që ushtria e serbisë të jetë urdhëruar të veprojë ndaj Kosovës.
Nikola Petrovic nga fondacioni ISAC në Serbi shpegon se udhëzimet e dhëna edhe pse janë sekrete, janë gjithmonë të njëjta dhe kërkojnë që situata në Kosovë të monitorohet dhe të vijojë bllokimi i marrjes së mbështetjes ndërkombëtare nga Kosova, gjë që e bën Ministrinë e Punëve të Jashtme edhe më të rëndësishme se ushtrinë.
âSerbia Ă«shtĂ« plotĂ«sisht e vetĂ«dijshme se tĂ« vetmet dy gjĂ«ra qĂ« e mbajnĂ« KosovĂ«n pjesĂ« tĂ« SerbisĂ« (de jure) janĂ« rezoluta 1244 e OKB-sĂ« dhe marrĂ«veshja e KumanovĂ«s, kĂ«shtu qĂ« nuk do tĂ« fillojĂ« asnjĂ« veprim (dhe sidomos asnjĂ« veprim ushtarak) kundĂ«r KosovĂ«s pĂ«r sa kohĂ« qĂ« ka trupa ndĂ«rkombĂ«tare atjeâ shpjegon Petrovic pĂ«r Faktoje.
Edhe studiuesi i politikave nderkombetare, Ledion Krisafi e sheh të pamundur nisjen e një konflikti të armatosur mes Kosovës dhe Serbisë për sa kohë në Kosovë është KFOR-i.
âElita politike serbe e di shumĂ« mire qĂ« çdo pĂ«rpjekje pĂ«r konflikt nĂ« KosovĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rballje me NATO-n, gjĂ« qĂ« SerbisĂ« do i kushtonte shumĂ«. Kjo nuk pĂ«rjashton incidente si ai i BanjskĂ«s tĂ« pĂ«rgatitura nga grupe paramilitare, por sot si KFOR si policia e KosovĂ«s Ă«shtĂ« mĂ« e pĂ«rgatitur pĂ«r raste tĂ« atillaâ tha Kristafi pĂ«r Faktoje.Â
Në fakt, tema kryesore e mbledhjes ishte një tjetër. Një dokument jozyrtar franko-gjerman mbi Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Republikën Serbe.
Krisafi shpjegon pĂ«r Faktoje se kjo Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje e GjermanisĂ« dhe FrancĂ«s pĂ«r tĂ« hequr disa tĂ« drejta tĂ« RepublikĂ«s Srpska nĂ« BosnjĂ« HercegovinĂ«, gjĂ« qĂ« tregon se ndoshta mund tĂ« ketĂ« levizje edhe nĂ« rastin e KosovĂ«s pĂ«r tâi bĂ«rĂ« presion SerbisĂ« pĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje pĂ«rfundimtare.
âElita politike serbe rreth Vuçiçit e lidh kĂ«tĂ« me idenĂ« qĂ« protestat e studentĂ«ve nĂ« Serbi mbĂ«shteten pikĂ«risht nga PerĂ«ndimi qĂ« po vepron kundĂ«r serbĂ«ve nĂ« Bosnje dhe KosovĂ« dhe rrjedhimisht dhe kundĂ«r qeverisĂ« sĂ« Vuçiçit. ĂshtĂ« njĂ« skemĂ« e ndĂ«rlikuar qĂ« ka si qĂ«llim kryesor tĂ« shpĂ«tojĂ« Vuçiçin nga protestat dhe nga njĂ« humbje e mundshme e zgjedhjeve tĂ« ardhshmeâ argumenton ai.
Sa i pĂ«rket pretendimit pĂ«r âkeqtrajtimâ tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ«, ky episod nuk Ă«shtĂ« njĂ« incident i izoluar, por pjesĂ« e njĂ« narrative tĂ« pĂ«rsĂ«ritur qĂ« pĂ«rdoret nga zyrtarĂ«t serbĂ«. Portretizimi i KosovĂ«s si njĂ« kĂ«rcenim i pĂ«rhershĂ«m pĂ«r serbĂ«t shpĂ«rben si njĂ« mjet strategjik pĂ«r tĂ« justifikuar qĂ«ndrimet ushtarake dhe pĂ«r tĂ« mobilizuar mbĂ«shtetjen e brendshme.
âNĂ« njĂ« masĂ« tĂ« madhe Ă«shtĂ« pĂ«r konsum tĂ« brendshĂ«m, pĂ«r tĂ« treguar qĂ« Serbia qĂ«ndron e fortĂ« nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ«, pavarĂ«sisht se praktikisht nuk ka asnjĂ« fuqi mĂ« nĂ« KosovĂ«. Sidomos nĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r Vuçiçin ka nevojĂ« tĂ« tregojĂ« vendosmĂ«ri,â shpjegon Krisafi pĂ«r Faktoje.
Pavarësisht fabrikimeve të vazhdueshme të krizave dhe narrativës që Serbia kërkon të ngrejë kundër shtetit të Kosovës për përfitimet e saj politike, mediat duhet të qëndrojnë neutrale dhe të mos përcjellin këtë jeohnë, veçanërisht kur ajo nuk është aspak e bazuar në veprime konkrete të shtetit serb. Mbajtja gjallë e narrativës serbe vetëm sa nxit përshkallëzim të mëtejshëm të përplasjes mes dy vendeve dhe nuk ndihmon në informimin e lexuesve mbi atë çka ndodh në të vërtetë.
Tre ditë para zgjedhjeve të përgjithshme të 11 majit, një deklaratë e një zëdhënësi të Departamentit Amerikan të Shtetit, e përcjellë nga gazetari amerikan Marc Caputo, bëri jehonë të madhe në Shqipëri.
NĂ« njĂ« postim nĂ« platformĂ«n âXâ, Caputo citonte DASH-in, duke shkruar se âE pyeta Departamentin e Shtetit pĂ«r statusin e vizĂ«s sĂ« BerishĂ«s dhe mĂ« thanĂ« se ai mund tĂ« vijĂ« nĂ« SHBAâ
Postimi përfshinte edhe një koment të Departamentit të Shtetit mbi përjashtimet e mundshme për individë të caktuar.
âNe japim rregullisht pĂ«rjashtime pĂ«r tĂ« lehtĂ«suar udhĂ«timin e individĂ«ve tĂ« caktuar nĂ« SHBA, nĂ« pĂ«rputhje me detyrimet ndĂ«rkombĂ«tare dhe interesat tona kombĂ«tareâ
Më tej në reagim theksohej se SHBA nuk do të lejonte që vendimet e politizuara të epokës së Biden-it të pengonin interesat e saj në politikën e jashtme apo marrëdhëniet me Shqipërinë
PĂ«rgjigja, ndonĂ«se fliste pĂ«r mundĂ«si pĂ«rjashtimesh dhe jo pĂ«r heqje tĂ« shpalljes âNon Grataâ, u interpretua gjerĂ«sisht nĂ« TiranĂ« si heqje e sanksionit ndaj ish-kryeministrit Sali Berisha.
Postimi i gazetarit amerikan u pĂ«rhap me shpejtĂ«si nĂ« ShqipĂ«ri. VetĂ« Berisha u tregua i kujdesshĂ«m ndĂ«rsa politikanĂ« tĂ« ndryshĂ«m pranĂ« PartisĂ« Demokratike e interpretuan reagimin e DASH si heqje tĂ« sanksionit âNon Grataâ pĂ«r BerishĂ«n.
Tituj si âSHBA i heq Non Grata-n BerishĂ«sâ apo âDASH rrĂ«zon sanksionin ndaj BerishĂ«sâ u shpĂ«rndanĂ« me shpejtĂ«si nĂ« portale dhe rrjete sociale, duke ndezur debatin publik vetĂ«m pak ditĂ« pĂ«rpara zgjedhjeve.
Verifikim
Për të verifikuar saktësinë e këtyre pretendimeve, Faktoje i drejtoi një kërkesë zyrtare Departamentit Amerikan të Shtetit me dy pyetje të drejtpërdrejta:
1.      A e ka hequr Departamenti i Shtetit statusin âNon Grataâ pĂ«r ish-kryeministrin shqiptar Sali Berisha?
2.      A ka dhënë SHBA një përjashtim (waiver) për të lehtësuar udhëtimin e tij drejt Shteteve të Bashkuara?
NĂ« njĂ« reagim tĂ« shkurtĂ«r, njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i Departamentit tĂ« Shtetit i tha Faktoje.al:âDepartamenti nuk ka asgjĂ« pĂ«r tĂ« raportuar mbi kĂ«tĂ« pĂ«rcaktim nĂ« kĂ«tĂ« momentâ
NĂ« kĂ«tĂ« reagim Departamenti i Shtetit nuk konfirmon dhe as mohon mundĂ«sinĂ« e ndonjĂ« ndryshimi nĂ« statusin âNon Grataâ tĂ« Sali BerishĂ«s, si dhe nuk jep informacion pĂ«r ndonjĂ« pĂ«rjashtim apo leje hyrjeje nĂ« SHBA. NĂ« thelb, DASH mban njĂ« qĂ«ndrim âpa komentâ mbi çështjen pĂ«r momentin, duke lĂ«nĂ« tĂ« kuptohet se pozicioni i mĂ«parshĂ«m i SHBA ndaj BerishĂ«s mbetet ende nĂ« fuqi.
Edhe nĂ« faqen zyrtare tĂ« Departamentit tĂ« Shtetit ende figuron vendimi pĂ«r shpalljen âNon Grataâ tĂ« BerishĂ«s. Por zhvillimet e fundit sipas politologut Ermal Hasimja tregojnĂ« se qendrimi zyrtar i SHBA-ve mund tĂ« ndryshojĂ« duke lehtĂ«suar ose ndryshuar plotĂ«sisht statusin âNon Grataâ tĂ« BerishĂ«s.
âMegjithatĂ«, nĂ« raport me fushatĂ«n zgjedhore unĂ« mendoj qĂ« nuk do ndryshojĂ« asgjĂ«. Ata qĂ« e votojnĂ« ose nuk e votojnĂ« BerishĂ«n nuk do tĂ« ndikohen nga statusi âNon Grataâ ose jo i tijâ, thekson mĂ« tej Hasimja.
Qasja e Departamentit tĂ« Shtetit nĂ« raport me politikĂ«n e jashtme dhe aleatĂ«t strategjikĂ«, pĂ«rfshirĂ« edhe Ballkanin ka ndryshuar me ardhjen e administratĂ«s Trump. RepublikanĂ«t kanĂ« kritikuar ashpĂ«r administratĂ«n Biden pĂ«r lidhje tĂ« afĂ«rta me filantropin George Soros dhe pĂ«r ndĂ«rhyrje nĂ« punĂ«t e brendshme tĂ« vendeve partnere. Ish sekretarit tĂ« Shtetit, Antony Blinken, i Ă«shtĂ« hequr leja e sigurisĂ« nga administrata e re, ndĂ«rsa vetĂ« Donald Trump e ka quajtur atĂ« njĂ« âdjalĂ« tĂ« keqâ.
Statusi âNon Grataâ
Ish-kryeministri Sali Berisha dhe anĂ«tarĂ«t e familjes sĂ« tij u shpallĂ«n âNon Grataâ nga Departamenti Amerikan i Shtetit mĂ« 19 maj 2021.
Njoftimi pĂ«r shpalljen ânon grataâ u bĂ« i ditur nga Sekretari i Shtetit asokohe, Antony Blinken, i cili shkroi nĂ« njĂ« mesazh nĂ« âTwitterâ se Berisha dhe familja e tij u shpallĂ«n zyrtarisht tĂ« papĂ«rshtatshĂ«m, ndaj dhe iu ndalohet hyrja nĂ« SHBA.
âAkte korrupsioni tĂ« ish-Presidentit tĂ« ShqipĂ«risĂ«, Sali Berisha, minojnĂ« demokracinĂ« nĂ« ShqipĂ«ri. UnĂ« shpall publikisht Sali BerishĂ«n dhe anĂ«tarĂ«t e familjes sĂ« tij si tĂ« papĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r hyrjen nĂ« Shtetet e Bashkuara. Ne mbetemi bashkĂ« kundĂ«r korrupsionit me partnerĂ«t tanĂ« nĂ« ShqipĂ«riâ, shkruante ish Sekretari Amerikan i Shtetit.
Berisha i ka mohuar deklaratat e Blinken dhe ka akuzuar publikisht kryeministrin Edi Rama dhe miliarderin George Soros për ndërhyrje në këtë vendim.
PĂ«rfundim
Reagimi zyrtar i Departamentit tĂ« Shtetit pĂ«r Faktoje.al konfirmon se aktualisht nuk ka asnjĂ« zhvillim tĂ« ri nĂ« lidhje me sanksionin âNon Grataâ tĂ« Sali BerishĂ«s. Interpretimet e fundit publike nuk mbĂ«shteten nga fakte apo dokumente zyrtare.
Nga Barbara Halla- Më 5 prill, Elon Musk bëri një paraqitje virtuale në kongresin e partisë italiane Lega Nord, ku u përqëndrua tek nje retorikë kundër emigrantëve. Në mediat shqiptare, fjalimi anti-emigrant i Musk u shpërnda si fakt i kryer, pa marrë parasysh kontekstin në të cilin ky fjalim u dha apo historinë e Musk si një figurë që shpesh shpërndan dezinformim për hir të axhendës së tij politike dhe ekonomike. Për më tepër, narrativat e Musk kundra emigrantëve nuk mbështeten nga studimet e kryera mbi fenomenin në fjalë.
Prej vitesh tashmë, Elon Musk ka përdorur si pasurinë e tij dhe platformën dixhitale X (që më parë quhej Twitter) për të shpërndarë pikëpamje që i përputhen të djathtës ekstreme dhe për të shpërndarë keqinformata. Sipas revistës amerikane Rolling Stones, Musk dhe X (platforma që bleu në 2022) janë në krye të listës për shpërndarjen e dizinformimit në mediat sociale. Për shembull, në Mars 2020, pak para se Covid-19 të shpërthente fuqishëm në të gjithë botën, Musk tha se rastet e infektimit kishin rënë ndjeshëm, edhe kur çdo studim tregonte të kundërtën.
Ky konstatim është mbështetur edhe nga zyrtarët e Bashkimit Evropian. Që prej shtatorit 2023, zëvendëspresidentja e Komisionit Evropian, Vera Jourova, tha se rrjeti social është burimi më i madh i lajmeve të rreme dhe që atëherë BE-ja i kërkoi pronarit Elon Musk të respektojë ligjet e bllokut që synojnë të luftojnë dezinformimin. Dezinformimi i përhapur nga Musk dhe X ishin shumë të rëndësishme edhe përgjatë zgjedhjeve presidenciale të vitit 2024 në SHBA, ku Musk shpenzoi më shumë se $290 milion dollarë.
Fushata
Musk ka vazhduar fushatĂ«n e tij pĂ«rtej SHBA-ve. NĂ« dhjetor 2024, Musk shkroi njĂ« opinion ku mbĂ«shteti partinĂ« e ekstremit tĂ« djathtĂ« AfD nĂ« Gjermani, dhe nĂ« janarâpak para zgjedhjeve nĂ« Gjermani, ai po ashtu mori pjesĂ« nĂ« njĂ« tubim tĂ« AfD-sĂ«, po nĂ« mĂ«nyrĂ« virtuale. PĂ«rgjatĂ« kĂ«tij fjalimi nĂ« 25 janar 2025, Musk u fokusua tek çështja e emigracionit, duke u vendosur kundra multikulturalizmit, dhe duke i thĂ«nĂ« pjesĂ«marrĂ«sve tĂ« mos fokusohen sĂ« tepĂ«rmi tek e shkuara, duke iu referuar Holokaustit dhe pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« sĂ« GjermanisĂ« pĂ«r genocidin e kryer ndaj hebrenjve.
Musk ka vijuar fushatĂ«n e tij edhe nĂ« Itali, ku me datĂ« 5 prill foli pĂ«rgjatĂ« kongresit tĂ« partisĂ« sĂ« djathtĂ« Lega Nord, e cila (sĂ« bashku me partitĂ« Fratelli dâItalia and Cinque Stelle) Ă«shtĂ« parĂ« si pjesĂ« e rritjes politike tĂ« tĂ« djathtĂ«s ekstreme nĂ« Itali. Edhe pĂ«rgjatĂ« kĂ«tij kongresi, Musk foli pĂ«r luftĂ«n nĂ« UkrainĂ« duke pretenduar se Presidenti Trump do paqe dhe akuzoi ata qĂ« kanĂ« kĂ«rkuar qĂ« platforma X tĂ« jetĂ« mĂ« e kujdesshme ndaj dezinformimit dhe postimeve qĂ« pĂ«rmbajnĂ« gjuhĂ« urrejtje si persona qĂ« nuk e duan lirinĂ« e fjalĂ«s.
Por pĂ«r pjesĂ«n kryesore, Musk u pĂ«rqendrua tek tema e emigrimit, duke pretenduar se âemigrimi nĂ« masĂ« Ă«shtĂ« njĂ« çmenduri, dhe do tĂ« çojĂ« nĂ« shkatĂ«rrimin e çdo vendi qĂ« do ta pranojĂ«. NjĂ« vend qĂ« e pranon kĂ«tĂ« do tĂ« zhduket nĂ« tĂ« ardhmenâ PĂ«r mĂ« tepĂ«r, Musk akuzoi emigrantĂ«t se ata sjellin terrorizĂ«m: âMe terrorizmin si pĂ«rfundim do tĂ« shohim vrasje nĂ« masĂ« nĂ« EuropĂ«. MiqtĂ«, familja juaj, tĂ« gjithĂ« do tĂ« jenĂ« nĂ« rrezik,â tha ai.
Studimet
Ka disa probleme me fjalimin e Musk. SĂ« pari, Ă«shtĂ« fantazma e frikshme e emigrimit nĂ« masĂ«, qĂ« nĂ« rastin e ItalisĂ« bĂ«het fjalĂ« pĂ«r emigrantĂ«t nga Afrika, sidomos Afrika nĂ«n-Sahariane. Por, siç e tregojnĂ« shifrat e fundit, vetĂ«m 14.5% e emigrantĂ«ve global vijnĂ« nga Afrika. 22.5% vijnĂ« nga Europa dhe rreth 41% vijnĂ« nga Azia. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, sipas studimeve tĂ« tjera, rritja nĂ« numrin e emigrantĂ«ve vjen dhe si pasojĂ« e rritjes nĂ« numrin e popullsisĂ« nĂ« pĂ«rgjithĂ«si dhe nuk ka njĂ« problem me âemigrimin nĂ« masĂ«â Edhe nĂ« rastin e SHBA-sĂ«, pĂ«rqindja e popullsisĂ« qĂ« janĂ« emigrantĂ« Ă«shtĂ« tek rreth 14.3% qĂ« ka qĂ«nĂ« nĂ« rritje qĂ« prej vitit 1970, po qĂ« Ă«shtĂ« prapĂ« historikisht jo mĂ« shumĂ« se pĂ«r shembull nĂ« fund tĂ« shekullit tĂ« 19-tĂ«, kur emigrantĂ«t nga Europa lĂ«vizĂ«n pĂ«r nĂ« SHBA.
Pjesa e dytë e pretendimit të Musk ka të bëjë me mitin që numri i lartë i emigrantëve çon në rritjen e dhunës, apo rasteve terroriste në Perëndim. Ka studime të shumta që hedhin poshtë këtë lidhje midis emigrantëve dhe dhunës. Sipas një studimi të fundit, emigrantët kanë 30% më pak shans që të burgosen sesa Amerikanët e bardhë, dhe 60% më pak se Afro-Amerikanët (të cilët, për arsye të ndryshme shoqërore, burgosen më shpesh edhe për krime të ngjashme me personat e bardhë). Këshilli Amerikan mbi Emigracionin tregon se me rritjen e emigrantëve duke filluar nga vitet 1980, ka ardhur dhe ulja e krimeve në popullsi në përgjithësi. Kjo nuk do të thotë që rritja e numrit të emigrantëve ka çuar në uljen e krimit, por tregon që numri i emigrantëve nuk shkakton krim.
E djathta ekstreme
Musk, si dhe figura të tjera të së djathtës ekstreme, janë fokusuar tek emigrantët. Emigrantët përdoren si shënjestër për të justifikuar problemet ekonomike dhe retorika e dhunshme kundër tyre është ajo që shton dhunën. Për më tepër, emigrantët përdoren si pika për të kaluar politika dhe ligje që shkelin të drejtat themelore të njeriut që më pas përdoren edhe kundër qytetarëve vetë. Kjo retorikë fillon me emigrantët, por është shenjë e politikave të ardhshme autoritare.
Nga Barbara Halla â DitĂ«t e fundit, nĂ« shumĂ« media shqiptare ka qarkulluar njĂ« artikull ku pretendohet se Presidenti rus, Vladimir Putin, e ka origjinĂ«n nga Kosova. Ky lajm Ă«shtĂ« i pavĂ«rtetĂ«, pasi jo vetĂ«m vjen nga burime sensacionale, por nuk pĂ«rmban asnjĂ« provĂ« apo fakt, aq mĂ« tepĂ«r kur historia familjare e Putin njihet shumĂ« mirĂ«.
Mediat shqiptare e kanë marrë lajmin nga gazeta gjermane BILD, e cila shpesh shpërndan lajme të paverifikuara, siç është rasti i situatës me Putin. Artikulli në fjalë përmban ekzagjerime dhe disa të pavërteta, duke përfshirë idenë se Putin mban distancën fizike nga mysafirë me frikën se mos zbulohen dobësitë fizike. Kjo duket se vjen prej disa fotove ku Putin vendos liderët botëror në skajet e largëta të një tavoline të madhe ku zhvillon takimet dypalëshe, apo në tavolina të ndara prej tij. Megjithatë, fotot në fjalë shpesh i përkasin periudhës 2020-2022, gjatë protokolleve kundër COVID-19.
BILD apo mediat shqiptare qĂ« e kanĂ« shpĂ«rndarĂ« kĂ«tĂ« lajm nuk kanĂ« dhĂ«nĂ« asnjĂ« provĂ« tĂ« verifikueshme pĂ«r kĂ«tĂ« pretendim. Sipas tyre, bĂ«het fjalĂ« pĂ«r disa hakera qĂ« kanĂ« marrĂ« ADN-nĂ« e nipit tĂ« Putin, Mikhail Putin, nga kompjuteri i tij. Mikhail Putin Ă«shtĂ« pjesĂ« e bordit tĂ« kompanisĂ« sĂ« gazit rus SOGAZ dhe duket se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r djalin e kushĂ«ririt tĂ« Putin, qĂ« do tĂ« thotĂ«, se nuk jemi tĂ« sigurt as pĂ«r lidhjet gjenetike dhe pĂ«rafĂ«rsitĂ« e tyre. Ideja e njĂ« pĂ«rputhje gjenetike prej 6.25% mes tĂ« dyve duket se Ă«shtĂ« marrĂ« nga tabelat qĂ« pĂ«rafĂ«rsojnĂ« sa ADN kemi tĂ« pĂ«rbashkĂ«t me kushĂ«rinjtĂ« e largĂ«t. Â
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, nuk ka asnjĂ« informacion konkret pĂ«r kĂ«ta hakera dhe as si e kanĂ« bĂ«rĂ« informacionin publik dhe pĂ«r çfarĂ« arsye. E gjitha qĂ«ndron mbi spekulimet e BILD pĂ«r ekzistencĂ«n e kĂ«tyre provave, por asnjĂ« informacion konkret qĂ« mund tĂ« verifikohet si burim. Â
Dëshmitë
Së dyti, dëshmitë historike i kundërshtojnë më tej këto pretendime. Historia e familjes së Putinit është e dokumentuar mirë në arkivat ruse, duke treguar rrënjë të qarta në rajonin Tver të Rusisë, pak orë larg nga Moska. Nuk ka asnjë dëshmi të dokumentuar historike që lidh familjen e Putin me Kosovën apo ndonjë territor shqiptar. Edhe përse Putin është përpjekur të krijojë një lloj legjende mbi familjen e tij, kjo nuk është për të fshehur origjinën nga Ballkani apo Kosova. Por më shumë për të krijuar një mit personal mbi paraardhësit e tij si persona me prejardhje të thjeshtë nga fshatarësia ruse dhe jo nga elita vendase.
Haplogrupi E-V13 Ă«shtĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« mĂ« i pĂ«rhapur nĂ« Ballkanin Jugor, pĂ«rfshirĂ« ShqipĂ«rinĂ« dhe KosovĂ«n, ku mund tĂ« arrijĂ« deri nĂ« 30% tĂ« popullsisĂ«. NĂ« Rusi, Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« i rrallĂ« â zakonisht mĂ« pak se 5%, por jo i pamundur. Ai Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« po ashtu nĂ« SpanjĂ« dhe Portugali, dhe sidomos nĂ« Veri tĂ« AfrikĂ«s shumĂ« mĂ« shumĂ« sesa nĂ« KosovĂ« apo ShqipĂ«ri pĂ«r shembull. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, edhe sikur lajmi mbi ADN-nĂ« tĂ« ishte i vĂ«rtetĂ« (qĂ« nĂ« bazĂ« tĂ« mungesĂ«s sĂ« provave nuk Ă«shtĂ«), pĂ«rkatĂ«sia ndaj njĂ« haplogrupi nuk tregon kombĂ«sinĂ« ose origjinĂ«n kulturore. Mund tĂ« trashĂ«gohet nga njĂ« paraardhĂ«s qĂ« ka jetuar mijĂ«ra vjet mĂ« parĂ«, pa asnjĂ« lidhje me historinĂ« e fundit familjare.
Këto artikuj përpiqen të kapin vëmendjen e lexuesve përmes titujve dhe pretendimeve sensacionale. Artikulli në fjalë, për shembull përmban dhe një pretendim tjetër sipas të cilit edhe Hitleri i përket të njëjtit haplogrup, po nga një burim i pabesueshëm siç janë tabloidet angleze të cilat shpërndajnë këto lloj thashethemesh për vëmendje, edhe kur nuk ka asnjë bazë shkencore.
Barbara Halla- Më 6 mars, Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç priti në Beograd, Milorad Dodik, Presidentin e Republikës Srpska, për të diskutuar situatën në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Pas takimit, Vuçiç dha një deklaratë ku e akuzoi Sarajevën zyrtare se po përdor Bashkimin Evropian si një justifikim për të shkatërruar Republikën Srpska dhe si pasojë për të dobësuar elementin serb në rajon.
âKa gĂ«zim nĂ« SarajevĂ« pĂ«r gjithĂ« kĂ«tĂ«, dhe ata po pĂ«rpiqen tĂ« pĂ«rdorin EvropĂ«n si njĂ« kalĂ« trojan pĂ«r projektet e tyre politike, shkatĂ«rrimin e RS,â tha ai.
Kjo deklaratë e Vuçiç vjen pas fjalimeve të tjera të ngjashme ku ai akuzon se Bashkimi Evropian (dhe Perëndimi në përgjithësi), po përpiqen të hedhin poshtë regjimin e tij në Beograd.
Ai e ka akuzuar BE-në si forcën pas protestave studentore që zgjasin tashmë prej disa muajsh në Beograd dhe që kanë kërkuar dorëheqjen e Vuçiç.
Megjithatë, deklaratat e Vuçiç janë të pabaza. Si protestat në Beograd që nisën në mënyrë organike, edhe vendimet e prokurorisë së Bosnjës që kanë kërkuar të merrnin në pyetje Dodik nuk vijnë nga presioni i Bashkimit Evropian, por nga aplikimi i ligjeve kombëtare si pasojë e veprimeve të Dodik që rrezikojnë integritetin territorial të Bosnjës.
Deklaratat e Vuçic vijnë pasi me 26 shkurt, një gjykatë në Sarajevë dënoi Dodik me një vit burg dhe e ndaloi atë nga politika për gjashtë vjet për kundërshtimin e urdhrave të një të dërguari ndërkombëtar për paqen. Gjykata vendosi se Dodik nuk ka ekzekutuar vendimet e Përfaqësuesit të Lartë në Bosnjë-Hercegovinë, Christian Schmidt, në vitin 2023, siç e parashikon ligji. Për më tepër, legjislatura e Republikës Srpska, nën drejtimin e Dodik, ka udhëzuar përfaqësuesit serbë në institucionet shtetërore që të bllokojnë reformat ligjore që janë thelbësore për integrimin e Bosnjës në BE.
Dodik e ka kundërshtuar vendimin e gjykatës, dhe ka vazhduar me politika të cilat synojnë ndarjen e Republikës Srpska nga Bosnja, duke përfshirë kalimin e ligjeve që do të refuzonin autoritetin e shtetit boshnjak.
Pasi Gjykata Kushtetuese e Bosnjës e ndaloi këtë ligj, Dodik u bëri thirrje serbëve etnikë që të largoheshin nga forca federale e policisë dhe gjyqësori.
Si pasojë e këtyre vendimeve, Bashkimi Evropian si dhe Shtetet e Bashkuara kanë lëshuar deklarata ku kanë dënuar politikat separatiste të Dodik, të cilat cënojnë integritetin territorial të vendit.
âRepublika Srpska duhet tâi pĂ«rmbahet KushtetutĂ«s sĂ« BosnjĂ« dhe HercegovinĂ«s, si dhe ligjeve tĂ« vendit, dhe tĂ« respektojĂ« kompetencat dhe vendimet e institucioneve tĂ« vendit,â thuhet nĂ« vendim.
Bashkimi Evropian tha se do të dërgojë forca shtesë paqeruajtëse në Bosnjë-Hercegovinë ndërsa tensionet vazhdojnë të rriten midis qeverisë qendrore dhe udhëheqësve të entitetit etnik-serb të kombit ballkanik.
Megjithatë, qeveria federale në Bosnjë apo Gjykata Kushtetuese nuk po veprojnë sipas urdhërave të Bashkimit Evropian, por duke ndjekur Dodik, siç e ka vënë në dukje Faktoje edhe më përpara.
Nga ana tjetër, deklaratat e Vuçiç tregojnë përsëri se Serbia mbështet jo vetëm Dodik, por edhe Rusinë.
Pak ditë pas vendimit të gjykatës për arrestimin e Dodik,  Rusia ka dhënë haptazi mbështetjen e saj për liderin serb.
Më 12 mars, Prokuroria e Bosnjës dhe Hercegovinës lëshoi një urdhër tjetër arresti kundër Dodik, duke e akuzuar se po cenon rendin kushtetues të vendit. Së bashku me Dodik, prokuroria ka lëshuar urdhra arresti edhe për kryeministrin e Republikës Srpska, Radovan Viskoviç si dhe kryetarin e Asamblesë Kombëtare të Republikës Srpska, Nenad Stevandiç.
Situata Ă«shtĂ« ende nĂ« zhvillim pasi me datĂ« 14 mars, si pasojĂ« e urdhĂ«rave tĂ« arrestit, Parlamenti i RepublikĂ«s Srspka kaloi njĂ« draft-kushtetutĂ« i cili, nĂ«se kalon, do tĂ« ripĂ«rcaktonte entitetin serb si shtet i popullit serb, do tâi jepte tĂ« drejtĂ«n e vetĂ«vendosjes dhe do tĂ« themelonte ushtrinĂ« e vet.
Vendimet e Dodik vazhdojnë të përkeqësojnë situatën në Bosnjë. Ndërkohë, deklaratat e Vuçiç, të cilat mbështesin Rusinë dhe e portretizojnë Bashkimin Evropian si armikun, rrezikojnë të përkeqësojnë tensionet në rajon, përtej Sarajevës.
Nga Barbara Halla- Në javët e fundit të shkurtit, në mediat shqiptare qarkulloi lajmi se Presidenti i ShBA-së do të bëjë një vizitë në Moskë për të festuar së bashku me Vladimir Putin 9 Majin.
Lajmi qĂ« u pĂ«rcoll nga mediat shqiptare Ă«shtĂ« pĂ«rkthyer nga njĂ« artikull i gazetĂ«s franceze Le Point, qĂ« ka cituar burime ruse: âPor mĂ« 9 maj, sipas burimeve tona, nĂ« tribunat e MoskĂ«s duhet tĂ« ketĂ« njĂ« tĂ« ftuar tĂ« madh: Donald Trump, pĂ«rkrah Vladimir Putin,â shkruajnĂ« ata. Le Point Ă«shtĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht njĂ« revistĂ« e besueshme, megjithatĂ« nuk ka pasur burime tĂ« tjera qĂ« tĂ« konfirmojnĂ« lajmin. NĂ« fakt, ai Ă«shtĂ« hedhur poshtĂ« menjĂ«herĂ« nga zyra e shtypit e Trumpit.
Me 9 maj 2025, Rusia do tĂ« pĂ«rkujtojĂ« 80 vjetorin e fitores ndaj GjermanisĂ« naziste nĂ« LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore. Bashkimi Sovjetik â duke pĂ«rfshirĂ« atĂ«herĂ« jo vetĂ«m RusinĂ«, por edhe UkrainĂ«n, BjellorusinĂ« dhe tĂ« tjerĂ«t â humbi 27 milionĂ« njerĂ«z nĂ« atĂ« qĂ« rusĂ«t sot e quajnĂ« âLufta e Madhe Patriotikeâ E quajtur ndryshe edhe âDita e Fitores,â Putin e ka pĂ«rdorur shpesh kĂ«tĂ« celebrim pĂ«r ta prezantuar RusinĂ« si njĂ« superforcĂ« e cila ka triumfuar kundĂ«r fashizmit, dhe vazhdon ta luftojĂ« atĂ«.
Në fakt, festa e 9 majit është një nga eveniment që Putin përdor për propagandën e tij kundra Ukrainës. Ai e ka krahasuar vazhdimisht luftën në Ukrainë me luftën që ish-Bashkimi Sovjetik, së bashku me aleatët e tjerë, zhvilluan kundër Adolf Hitlerit. Ukraina dhe aleatët e saj perëndimorë e kanë denoncuar shpesh këtë retorikë nga ana e Putin si propagandë dhe justifikim për një luftë që kërkon të cenojë integritetin territorial të Ukrainës. Nëse Presidenti Trump do të merrte pjesë në këtë celebrim, sidomos përkrah Putinit, ky gjest do të shihej si një mbështetje e narrativës dhe synimeve të Putin.
Në fakt, këtu bëhet fjalë dhe për një lajm të ricikluar nga koha e mandatit të parë të Trump. Në vitin 2019, Putin ka thënë po ashtu se priste një vizitë nga ana e Trump-it po për rastin e 9 majit, një vizitë që nuk u bë kurrë.
Lajmi Ă«shtĂ« pĂ«rgĂ«njeshtruar direkt nga zyra e Trumpit. I pyetur nga gazetarĂ«t amerikanĂ« pĂ«rgjatĂ« njĂ« konference shtypi mĂ« 21 shkurt. Sekretari i shtypit i Putinit, Dmitry Peskov, mohoi gjithashtu raportet se Trump kishte planifikuar tĂ« vizitonte MoskĂ«n nĂ« tĂ« ashtuquajturĂ«n âDita e Fitoresâ.
Megjithatë, lajmet vijnë në momentin kur politika e jashtme e SHBA-së nën Trump duket se po ndryshon qasjen ndaj aleancave me botën perëndimore,  shpesh me pretekstin se Amerika ka harxhuar së tepërmi duke ndihmuar Ukrainën dhe tani duhet të fokusohet tek problemet e veta. Kjo politikë doli në pah edhe gjatë takimit të Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky në SHBA me 28 shkurt. Trump dhe zëvendësi i tij JD Vance, ju kthyen kundër dhe e sulmuan Zelenskin duke e konsideruar atë mosmirënjohës, edhe pse Zelensky e falenderoi SHBA-në 33 herë gjatë takimit, sipas një verifikimi të kryer nga CNN.
Nga Barbara Halla Në një fjalim me datë 29 janar, Kryetari i PD-së, Sali Berisha, deklaroi se do të paraqesë në parlament një ligj për të ndryshuar Kushtetutën shqiptare ku do të njihen vetëm dy gjini: mashkull dhe femër.
Fjalimi i Berishës vjen pas një vendimi ekzekutiv nga ana e Presidentit Donald Trump i cili përcakton se seksi i një personi përcaktohet në momentin e ngjizjes dhe ekzistojnë vetëm dy sekse. Berisha po ashtu përmendi debatin e Prindit 1 dhe Prindit 2.
Fjalimi i Berishës u shpërnda me shpejtësi nga mediat shqiptare. Edhe përse ky fjalim përmbante disa tematike kyçe, mediat vendase u fokusuan tek propozimi mbi gjininë, duke vënë në dukje lidhjen midis Berishës dhe Trumpit.
NĂ« fjalim Berisha tha se, âNe kemi pĂ«rgatitur njĂ« ligj nĂ« kuadrin e desorosizimit qĂ« dorĂ«zojmĂ« sot, me tĂ« cilin sanksionojmĂ« se Republika e ShqipĂ«risĂ« njeh dy gjini, ato qĂ« i ka bĂ«rĂ« Zoti, mashkull dhe femĂ«râ
Berisha i referohet zotit, edhe përse Shqipëria është vend laik ku respektohen besimet fetare, po ato trajtohen si veçmas interesave të shtetit (siç mund të vihet re nga Neni 10, pika 4 e Kushtetutës së Shqipërisë).
NjĂ« ligj i tillĂ« shkon pĂ«r ndesh me ligjin pĂ«r mbrojtjen kundĂ«r diskriminimit, i cili nuk lejon diskriminimin sipas âgjinisĂ«, identitetin gjinor, orientimin seksual, karakteristikat e seksitâ Â
Duke i vĂ«nĂ« fokusin tek çështja e gjinive, Berisha Ă«shtĂ« fokusuar tek njĂ« situatĂ« qĂ« nuk pĂ«rbĂ«n rrezik nĂ« asnjĂ« formĂ« pĂ«r shoqĂ«rinĂ« shqiptare. Diskutimet mbi atĂ« qĂ« njihet si qĂ«nurit agjinor apo njĂ« person, qĂ« nuk i pĂ«rket gjinisĂ« mashkull apo femĂ«r (ajo qĂ« nĂ« anglisht njihet si tĂ« qenurit ânon-binaryâ) Ă«shtĂ« njĂ« diskutim qĂ« njĂ« ShqipĂ«ri ndodh nĂ« hapĂ«sira shumĂ« tĂ« vogla mes tĂ« rinjsh.
Por nëse narrativa e Berishës ekzagjeron një realitet margjinal të shoqërisë shqiptare, ai gjithashtu përfshin në debate grupe të ndryshme të margjinalizuara.
Siç e kanë treguar studime të ndryshme, përpjekjet për të përcaktuar një mënyrë të padiskutueshme kufijtë biologjikë të gjinive krijon stigma të ndryshme për ata që nuk i përmbushen kritereve të ngurta. Pra gra që shihen si shumë mashkullore, ose burra që kanë tipare të ashtu-quajtura femërore margjinalizohen nga shoqëria dhe bien pre e dhunës.
SĂ« dyti, Berisha ka pĂ«rdorur termin âdesorosizimâ duke ju referuar kĂ«tu biznesmenit amerikan Xhorxh Soros, shoqata e tĂ« cilit vepron prej disa dekadash nĂ« ShqipĂ«ri. Sulmi ndaj Sorosit dhe shoqatĂ«s sĂ« tij Ă«shtĂ« po ashtu njĂ« temĂ« qĂ« Berisha e ka pasur si shĂ«njestĂ«r prej vitesh, duke shpĂ«rndarĂ« shpesh lajme dizinformuese mbi tĂ«.
PĂ«rgjatĂ« fjalimit, Berisha pĂ«rdori termin âagjenda uokeâ duke ju referuar termit âĂ«okeâ i cili Ă«shtĂ« pĂ«rdorur nĂ« debate tĂ« shumta politike nĂ« SHBA dhe mĂ« tej. KĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r pĂ«rpjekje nga e djathta ekstreme globale pĂ«r tĂ« hedhur poshtĂ« ligje dhe lĂ«vizje politike tĂ« cilat pĂ«rkrahin ligje pĂ«r tĂ« drejtat e minoriteteve, qoftĂ« nga pikĂ«pamja e racĂ«s dhe etnisĂ«, por edhe gjinisĂ«. NĂ« pĂ«rgjithĂ«si, Xhorxh Soros (i cili ka origjine hebre) ka qenĂ« nĂ« qendĂ«r tĂ« teorive tĂ« shumta konspirative sipas tĂ« cilave po pĂ«rpiqet tĂ« kontrollojĂ« qeveritĂ« e vendeve tĂ« ndryshme pĂ«rmes organizatĂ«s sĂ« tij, Fondacioni Soros.
Këto narrativa, përtej lidhjes me politikat e presidentit Trump, janë pjesë edhe e fushatës që Rusia, nën kontrollin e Putin, ka shpërndarë për të vendosur sidomos vendet e Ballkanit kundër Bashkimit Evropian.
Në të shkuarën Rusia ka shpërndarë në vende si Bullgaria, Ukraina, apo edhe Hungaria, narrativa dizinformuese sipas të cilave lëvizjet pro LGBT, apo dhe lëvizjet feministe, nuk përputhen me vlerat tradicionale të vendeve të Europës Lindore. Këto lloj narrativash ulin besimin ndaj BE-së, e cila shpesh i kërkon vendeve anëtare të përshtasin ligjet e tyre kundër diskriminimit, me ligjet e Bashkimit. Duke i përsëritur këto tema, edhe nëse ato nuk janë të ndikuara nga Rusia drejt për drejt, vihen në rrezik jo vetëm grupe të margjinalizuara duke hequr vëmendjen nga çështje jetike në vend, por edhe biem pre e manipulimit të dizinformatave keqdashëse.
Nga Barbara Halla â Edhe pse Ă«shtĂ« mohuar nga Kryeministri shqiptar Edi Rama, mediat shqiptare vazhdojnĂ« tĂ« qarkullojnĂ« narrativa pĂ«r pranimin e refugjatĂ«ve palestinezĂ« nga ShqipĂ«ria.
Në një video të pak ditëve më parë, Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump bëri komente që nuk e përjashtonin Shqipërinë si një vend të mundshëm pritës për palestinezët e shpërngulur nga Gaza. Ndërkohë që ky pohim u mohua shpejt nga Kryeministri shqiptar Edi Rama, disa media shqiptare vazhduan të qarkullojnë dhe të amplifikojnë këtë narrativë, duke shtuar gjithashtu edhe narrativat që e shohin planin e Trump për pastrimin etnik të Gazës si një marrëveshje të arritur.
Por ky nuk është një lajm i papritur. Në fund të janarit, në mediat shqiptare filloi të qarkullojë lajmi se Shqipëria do të pranojë 100,000 palestinezë të zhvendosur nga Gaza. Lajmi u hodh poshtë nga Kryeministri Edi Rama, megjithatë spekulimet kanë vazhduar si në mediat tradicionale, dhe në ato sociale, sidomos pasi Presidenti i SHBA-së foli për një plan për të zbrazur rripin e Gazës vetëm një jave më parë. Megjithatë, nuk ka asnjë provë që të konfirmojë këtë zhvendosje, që për më tepër do të ishte e paligjshme sipas statuteve të Kombeve të Bashkuara mbi spastrimin etnik.
Me datë 27 janar, analisti politik izraelit për kanalin 12 News (një nga kanalet më të mëdha dhe të njohura në vend), postoi në platformën X/Tëitter një shkrim ku pretendohej se administrata e Presidentit Trump është në diskutime me Tiranën, ku mund të migrojnë deri në 100,000 persona nga Gaza.
âBurime izraelite besojnĂ« se Egjipti dhe Jordania do tĂ« refuzojnĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« refugjatĂ«ve, dhe pretendojnĂ« se opsione si ShqipĂ«ria dhe Indonezia janĂ« mĂ« tĂ« mundshme,â shkruan Segal.
Ky postim i Segal, qĂ« mbĂ«shtetej vetĂ«m nĂ« deklarata tĂ« paqarta dhe âburime tĂ« brendshmeâ mori dhenĂ« edhe si pasojĂ« e kohĂ«s kur u botua. Presidenti Trump deklaroi me datĂ« 4 shkurt se Shtetet e Bashkuara duhet tĂ« marrin kontrollin e GazĂ«s dhe tĂ« zhvendosin pĂ«rgjithmonĂ« tĂ« gjithĂ« popullsinĂ« palestineze, tĂ« cilĂ«t do tâi shpĂ«rndanin nĂ« zonat fqinje, si Jordani dhe Egjipt.
Deklarata e Trumpit u prit me zemĂ«rim dhe mosbesim nga komuniteti ndĂ«rkombĂ«tar, duke pĂ«rfshirĂ« edhe liderĂ«t botĂ«ror. Hetuesi kryesor i Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r tĂ« drejtat e njeriut nĂ« PalestinĂ« i tha gazetĂ«s âPoliticoâ se plani Ă«shtĂ« i paligjshĂ«m sipas ligjit ndĂ«rkombĂ«tar dhe âpĂ«rbĂ«n spastrim etnikâ
Në Shqipëri, lajmi u përhap si i mirëqënë nga disa nga kanalet më të mëdha të vendit, edhe pse ai ende nuk ishte konfirmuar as nga qeveria e Izraelit, apo nga ajo e Tiranës.
Disa nga kĂ«to lajme pĂ«rdorĂ«n edhe njĂ« gjuhĂ« qĂ« pĂ«rcillte frikĂ«n tek lexuesi, duke i pĂ«rshkruar palestinezĂ«t si âluftĂ«tar tĂ« Hamasitâ nga tĂ« cilĂ«t duhet tĂ« kemi frikĂ«.
Ky pretendim qarkulloi po ashtu nĂ« mediat sociale, ku numrat e pĂ«rfolur nĂ« mediat izraelite u ekzagjeruan edhe mĂ« tej, duke folur tashmĂ« pĂ«r â1 milionâ palestinezĂ« qĂ« priten tĂ« vijnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri.
Kryeminstri Edi Rama e hodhi poshtĂ« menjĂ«herĂ« lajmin. Po nĂ« rrjetin social X/TĂ«itter, Rama i Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur gazetarit Amit Segal duke e pĂ«rgĂ«njeshtruar pretendimin. âKam kohĂ« qĂ« nuk dĂ«gjoj diçka kaq tĂ« rreme dhe ka pasur shumĂ« lajme tĂ« rreme kohĂ«t e fundit! Nuk Ă«shtĂ« absolutisht e vĂ«rtetĂ«.
Kemi respekt dhe solidaritet tĂ« plotĂ« pĂ«r popullin e GazĂ«s, i cili Ă«shtĂ« dehumanizuar nga regjimi i egĂ«r i Hamasit dhe ka duruar njĂ« luftĂ« djallĂ«zore pas tmerreve mesjetare tĂ« 7 tetorit. Por mĂ« lejoni tĂ« jem i qartĂ«: askush nuk i ka kĂ«rkuar ShqipĂ«risĂ« njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ« dhe ne as nuk mundemi ta marrim pĂ«rsipĂ«r kĂ«tĂ« lloj pĂ«rgjegjĂ«sie,â ka shkruar Rama.
Shumica e mediave e shpërndanë lajmin mbi Gazën të shoqëruar nga mohimi i Ramës. Megjithatë, ka dhe prej atyre që e kanë përhapur deklaratën e Ramës me skepticizëm, duke thënë se Izraeli ende nuk e ka refuzuar pretendimin, duke vazhduar kështu ciklin me pretendimet e pabaza. Të tjerë kanë vazhduar ta qarkullojnë si të mirëqenë, edhe pas deklaratës së Ramës.
Edhe përse lajmi për Shqipërinë është i pavërtetë, rreziku qëndron për popullsinë e Gazës, duke qënë se presidenti Trump vazhdon të këmbëngulë mbi planin e tij për zhvendosjen e popullsisë palestineze kundra ligjit ndërkombëtar, sidomos kur ky plan duket të ketë mbështetjen e qeverisë izraelite.
Nga Barbara Halla- Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka paralajmëruar sërish se Rusia po ndihmon Serbinë të shpërndajë narrativë kundër Kosovës. Kurti e përcolli këtë paralajmërim përgjatë Konferencës së 7-të të Ambasadorëve të organizuar nga Ministria e Jashtme e Kosovës, e cila mblodhi në Prishtinë përfaqësuesit e SHBA-ve, Bashkimit Evropian, si dhe Britanisë së Madhe.
PĂ«rgjatĂ« fjalimit tĂ« tij, Kurti kĂ«rkoi ndihmĂ«n e ambasadorĂ«ve pĂ«r tĂ« luftuar kundĂ«r âsulmeve sistematike, hibride, kinetike tĂ« SerbisĂ« (pasi) ajo vazhdimisht pĂ«rdor propagandĂ«n dhe dezinformatĂ«n si armĂ« tĂ« politikĂ«s sĂ« saj tĂ« jashtmeâ
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, Kurti tha se lufta hibride e SerbisĂ« mbĂ«shtetet nga Rusia: âMe mbĂ«shtetje tĂ« hapur nga Rusia (Serbia) ka ngritur njĂ« rrjet narrativash tĂ« rreme, qĂ« synojnĂ« tĂ« dĂ«mtojnĂ« shtetin tonĂ« dhe tĂ« pengojnĂ« pĂ«rparimin tonĂ« drejt integrimit evropian dhe euroatlantikâ
Akuzat e ndërsjellta midis Kurtit dhe Vuçiç vazhdojnë të ndikojnë në marrëdhëniet midis të dyja vendeve. Për shembull, siç e ka hedhur poshtë Faktoje në të shkuarën, Vuçiç e ka akuzuar Kurtin se kërkon spastrimin e serbëve në Veri të Kosovës. Ndërkohë Kurti ka thënë shpesh se Serbia, me dhe pa ndihmën e Rusisë, po përpiqet të destabilizojë Kosovën dhe rajonin.
Megjithëse këto mund të duken si spekulime, në fakt raporte të ndryshme dhe të pavarura nga organizata ndërkombëtare dëshmojnë jo vetëm për marrëdhëniet e afërta kulturore dhe ekonomike midis Rusisë dhe Serbisë, por edhe sesi Rusia e përdor Serbinë për të përhapur dizinformata, propagandë, dhe të ndryshojnë mendimin e publikut. Këtu bëhet fjalë për një marrëdhënië reciproke, ku Serbia shpërndan narrativat ruse pasi ato e ndihmojnë në ambiciet e veta politike dhe territoriale.
Për shembull, një raport i publikuar nga fondacioni gjerman Friedrich Naumann rishtazi, në janar 2025, konfirmon se Rusia ka krijuar një rrjet aleatësh autokrat në Europë, përmes të cilëve shpërndan influencën e vet në kontinent. Studiuesi Thomas Brey tregon se në Ballkan, Serbia është aleatja më e afërt dhe qendra e propagandës ruse në rajon. Kjo ndodh sidomos përmes kanalit Russia Today (RT) i cili transmetohet falas në vend, si dhe i jep mediave vendase lajme dhe përmbajtje të tjera pa pagesë.
Raporti tregon shembuj nga mediat serbe të sponsorizuara nga Rusia, ku pavarësia e Kosovës portretizohet si një projekt i shtruar nga perëndimi i cili ka dashur të gjymtojë Jugosllavinë, dhe i ka dhënë Serbisë si kompensim vetëm betimin, që do pranohet në Bashkimin Evropian. Sipas raportit, Rusia mbështet ambiciet territoriale të Serbisë dhe Serbia e di që përmes Rusisë mund të mbajë ende gjallë ëndrrën e Serbisë së Madhe.
Por ky raport Ă«shtĂ« vetĂ«m i fundit nĂ« njĂ« listĂ« tĂ« gjatĂ« studimesh qĂ« arrijnĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtin pĂ«rfundim pĂ«rmes njĂ« analize tĂ« thellĂ« tĂ« ekosistemit mediatik nĂ« Serbi. NĂ« tetor 2024, organizata pĂ«r mbrojtjen e gazetarĂ«ve Reporters Without Borders (RWB) shkroi se: âFalĂ« kontrollit qĂ« ka qeveria serbe mbi mediat vendase dhe mjedisit tĂ« favorshĂ«m politik, RT â dikur Russia Today â pĂ«rdor zyrĂ«n e saj nĂ« Beograd pĂ«r tĂ« pĂ«rshtatur narrativat e Kremlinit pĂ«rpara se tâi shpĂ«rndajĂ« ato nĂ« tĂ« gjithĂ« EvropĂ«n Juglindoreâ
E krijuar nĂ« nĂ«ntor 2022 (pra disa muaj pas nisjes sĂ« luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«), RT Balkan u shit si njĂ« shĂ«rbim transmetimi online dhe uebsajt nĂ« gjuhĂ«n serbe, i cili synonte tĂ« ofronte ânjĂ« perspektivĂ« alternative mbi ngjarjet rajonale dhe botĂ«roreâ.  Siç e vĂ« nĂ« dukje RWB nĂ« raportin e tyre, njĂ« nga postimet e para nĂ« Twitter (tani platforma X) tĂ« bĂ«rĂ« nga kryeredaktorja e RT Balkan Margarita Simonyan, synonte pikĂ«risht KosovĂ«n: âE nisĂ«m RT nĂ« Ballkan. Pasi Kosova Ă«shtĂ« Serbiâ
Kjo tregon se, megjithëse RT Balkan dhe mjete të tjera të propagandës ruse janë vendosur në Serbi për hir të nevojave të Kremlinit, ekziston edhe një marrëdhënie reciproke, sipas të cilës të njëjtat kanale do të përdoren për të arritur ambiciet politike dhe territoriale të Serbisë. Raporti tregon po ashtu sesi informacione nga RT shpërndahen më pas në mediat serbe, sidomos tabloide si Kurir apo Pink.
Raporti i organizatës hollandeze Clingendael i vitit 2023, tregon sesi Rusia ka interesat e veta në çështjen e Kosovës. Për shembull, raporti tregon se Putin e përdor shpesh pavarësinë e Kosovës për të shpërndarë propagandë anti-NATO dhe anti-Perëndimore.
PĂ«r mĂ« tepĂ«r, raporti tregon se Kosova vazhdon tĂ« jetĂ« arsyeja kryesore pĂ«r marrĂ«dhĂ«nien e afĂ«rt qĂ« ekziston midis SerbisĂ« dhe RusisĂ«. âPozicioni i RusisĂ« si anĂ«tare e KĂ«shillit tĂ« Sigurimit tĂ« OKB-sĂ« qĂ« mbĂ«shtet qĂ«ndrimin e SerbisĂ« pĂ«r KosovĂ«n Ă«shtĂ« burimi kryesor i ndikimit rus mbi peizazhin politik tĂ« SerbisĂ«. Kjo shpjegon kryesisht pse qeveria e PartisĂ« Progresive Serbe (SNS) e Presidentit Aleksandar Vuçiç ka ndjekur hapur njĂ« politikĂ« tĂ« jashtme miqĂ«sore ndaj RusisĂ«, pĂ«rfshirĂ« edhe pas pushtimit rus tĂ« UkrainĂ«sâ
Të marra bashkë këto raporte mbështesin pretendimet e kryeministrit Kurti se Rusia është një aleate e fortë e Serbisë në luftën hibride kundra Kosovës. Ato parashtrojnë sesi ekziston një marrëdhënie reciproke dhe simbiotike midis ambicieve dhe planeve politike të Rusisë dhe atyre të Serbisë, gjë që kërkon një përgjigje të fortë dhe të organizuar nga ana e Bashkimit Evropian dhe mediave perëndimore.
Kabineti i presidentit të ri-zgjedhur Donald Trump është plot me politikanë e figura me histori personale dhe bindje të diskutueshme. Por një nga emërimet më të diskutuara është emërimi i Robert F. Kennedy si Sekretar për Departamentin e Shëndetit. Kennedy është një emër i njohur në politikën amerikane dhe ndërkombëtare pasi ai vjen nga familja e famshme e Kennedy-ve, dhe presidenti John F. Kennedy (i cili u vra në vitin 1963) ka qënë xhaxhai i tij. Ai kandidoi si i pavarur përgjatë zgjedhjeve presidenciale të vitit 2024 derisa u tërhoq për të mbështetur Trump-in, dhe ka një të shkuar mbushur me skandale personale.
Megjithatë, ai është një figurë e diskutueshme për shkak të bindjeve të tij në fushën e shëndetit, sidomos përsa i përket vaksinave. Në fakt, emërimi i Kennedy ka rikthyer në faqet e mediave shqiptare një narrativë dizinformuese të cilët mjekët dhe hulumtuesit tashmë e kanë hedhur poshtë: pretendimi i rremtë se vaksinat shkaktojnë autizëm.
Trumpi emëroi Kennedy për postin e Sekretarit të Shëndetit më 15 nëntor 2024. Në mediat shqiptare, ky lajm u qarkullua menjëherë duke vënë në dukje skepticizmin e Kennedy-t ndaj vaksinave. Disa i mëshuan besimit të Kennedy se vaksinat shkaktojnë autizëm që në titull, ndërkohë të tjerë përdorën fjalët e Trump-it duke e përshkruar Kennedy si një mendje brilante, edhe përse ai nuk ka asnjë kualifikim në fushën e mjekësisë apo shëndetit publik. Për më tepër, nuk i kundërshtuan besimet e Kennedy në trupin e artikujve, që kanë publikuar mbi këtë temë edhe përse mund të përmendin faktin se zgjedhja e Trumpit është pritur me mëdyshje dhe frikë nga publiku amerikan.
Prej shumë kohësh, Kennedy i ka vënë fajin vaksinave si shkaktare të autizmit. Së fundi, ai ka thënë se së bashku me avokatin e tij Aaron Siri, do të paraqesin një peticion për të tërhequr vaksinën kundër polios dhe 13 vaksina të tjera, duke vënë në pikëpyetje shëndetin publik. Në Shtetet e Bashkuara, numri i personave që besojnë se vaksinat shkaktojnë autizëm është dyfishuar (nga 6% në 2015-tën në 13% në 2024-të), si pasojë e fushatave të dezinformimit. Kjo ka shkaktuar po ashtu një ulje në numrin e personave, që janë të gatshëm të vaksinojnë fëmijët e tyre kundër sëmundjeve, si lija apo polio.
Narrativa se autizmi shkaktohet nga vaksinat ka nisur prej njĂ« artikulli tĂ« publikuar nĂ« revistĂ«n mjekĂ«sore âLancetâ nĂ« vitin 1998 nga doktori britanik Andrew Wakefield. NĂ« kĂ«tĂ« artikull Wakefield pretendonte se vaksina e fruthit shkaktonte autizĂ«m, por ai Ă«shtĂ« hedhur poshtĂ« dhe âLancetâ u detyrua ta tĂ«rheqĂ« artikullin nga publikimi si pasojĂ« e problemeve tĂ« shumta me punĂ«n kĂ«rkimore tĂ« Wakefield. NĂ« tre dekadat e fundit, mjekĂ« dhe hulumtues e kanĂ« shpjeguar me kohĂ« qĂ« vaksinat nuk shkaktojnĂ« autizĂ«m dhe ato shpĂ«tojnĂ« jetĂ«n e njerĂ«zve. Studime tĂ« shumta nga profesionistĂ« mjekĂ«sor kanĂ« treguar se nuk kanĂ« lidhje midis vaksinave tĂ« ndryshme qĂ« ju administrohen fĂ«mijĂ«ve dhe autizmit.
Në fakt, hulumtuesit janë duke studiuar cilat janë shkaqet që shkaktojnë autizmin. Studimet e deritanishme janë fokusuar tek arsyet gjenetike, pasi ndryshime në kodin gjenetik duket të kenë një impakt në zhvillimin e autizmit. Ndërkohë që, kohët e fundit janë shtuar edhe përpjekjet për të kuptuar sesi faktorët mjedisor mund të ndikojnë tek zhvillimi i autizmit, si për shembull ekspozimi i nënës ndaj ndotësve të dëmshëm gjatë shtatzanisë mund të shkaktojë një mutacion gjenetik, që çon në autizëm tek fëmija i saj.
Besimi se vaksinat shkaktojnë autizëm është bazuar dhe në numrin në rritje të personave të diagnostifikuar me autizëm në dekadat e fundit. Sipas statistikave në SHBA, në vitin 2000, autizmi prekte 1 në 150 fëmijë; sot është 1 në 36 fëmijë. Diçka e ngjashme po vihet re dhe në Shqipëri, ku sipas shifrave të fundit po shohim një rritje në diagnostifikimin me autizëm. Por, kjo rritje nuk do të thotë se kemi një rritje të personave me autizëm krahasuar me të shkuarën.
Këtu bëhet fjalë për një ndryshim në mënyrën e diagnostifikimit. Sipas sociologes amerikane Catherine Tan, është bërë më e lehtë për prindërit të dallojnë kur fëmijët e tyre mund të jenë autik pasi ka pasur një ndërgjegjësim të publikut mbi natyrën e autizmit, si dhe një zgjerim të kritereve, që përdoren për të diagnostifikuar personat me autizëm.
Pavarësisht fakteve të shumta që tregojnë se nuk ka lidhje midis vaksinave dhe autizmit, vendimi i Trump që të vendosë një person si Kennedy në krye të Departamentit të Shëndetësisë, pritet për tu parë se çfarë pasojash do të ketë.
Sekretari i ShĂ«ndetit Ă«shtĂ« personi pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r tâu pĂ«rgatitur dhe pĂ«r tâiu pĂ«rgjigjur emergjencave tĂ« shĂ«ndetit publik dhe mjekĂ«sor, siç ishte COVID-19 dhe po bĂ«het tashmĂ« edhe gripi i shpendĂ«ve. PĂ«r momentin, emĂ«rimi i Kennedy-t duhet tĂ« aprovohet nga Senati i SHBA-sĂ«, por duke qĂ«nĂ« se Kongresi kontrollohet tĂ«rĂ«sisht nga Partia Republikane e Trump-it ky duket tĂ« jetĂ« njĂ« fakt i kryer.
Nga Sebi Alla âO maâ- ishte fjala e parĂ« dhe e fundit e Martin Canit, vetĂ«m 14 vjeç, teksa mbylli sytĂ« pĂ«rgjithnjĂ« nĂ« spital, i goditur me thikĂ« nĂ« zemĂ«r nga bashkĂ«moshatari i tij. Tragjedia ndodhi nĂ« mesditĂ«n e 18 nĂ«ntorit pak metra larg shkollĂ«s âFan Noliâ nĂ« TiranĂ« ku pas njĂ« konfrontimi fizik Martin Cani dhe M.L shok dhe fqinj i tij, u qĂ«llua me thikĂ« nga M.PĂ«rlleshaj.
Një muaj më pas, drama nuk ka fund për dy prindërit e Martinit, që kërkojnë drejtësi dhe zbardhjen e plotë të asaj ngjarjeje e cila ende mbetet nën hijen e dyshimeve, sidomos pas deklaratave kontradiktore mes Policisë së Shtetit, përfaqësuesve të qeverisë dhe provave të siguruara nga Prokuroria e Tiranës.
âE kam rritur me vuajtje, kam qĂ«ndruar pa punĂ« vetĂ« vetĂ«m qĂ« ta rris dhe ta edukoj Martinin. Por ma morĂ«n, ja morĂ«n Ă«ndrrat. Ma morĂ«n shpresĂ«n, mĂ« morĂ«n jetĂ«n, gjthçka kishaâ, tha nĂ« protestĂ«n para MinistrisĂ« sĂ« Arsimit mes lotĂ«sh dhe piskamĂ«s sĂ« dhimbjes Florina, nĂ«na e 14 -vjeçarit.
Ajo kĂ«rkoi qĂ« tĂ« japin dorĂ«heqjen e mbajnĂ« pĂ«rgjegjĂ«si nga shkolla deri tek kryeministri Rama. âKĂ«rkojmĂ« me thellĂ«sinĂ« e shpirtit tĂ« japin tĂ« gjithĂ« dorĂ«heqjen, nga dera e shkollĂ«s tek Edi Rama, kushdo qĂ« nuk e mbrojti Martininâ, tha Florina.
Reagimi i prindĂ«rve erdhi pas polemikave dhe qĂ«ndrimeve tĂ« mĂ«passhme tĂ« policisĂ« dhe mĂ« pas deklaratave tĂ« kryeministrit Rama dhe ministrit tĂ« brendshĂ«m Ervin Hoxha, tĂ« cilĂ«t fillimisht e cilĂ«suan ngjarjen si tĂ« ndodhur âjashtĂ« shkolleâ qĂ« ânuk implikohen persona tĂ« tjerĂ«â dhe se âkamerat kanĂ« fiksuar gjithĂ« dinamikĂ«n e krimitâ.
Një letër e nisur nga Engjëll dhe Florina Cani ku kërkojnë drejtësi dhe zbardhje të së vërtetës së krimit ndodhet sot në zyrën e të dërguarës me punë të ambasadës së SHBA-ve në Tiranë, Nancy VanHorn.
ââŠKa mbi dy javĂ« qĂ« po pĂ«rjetojmĂ« si njĂ« vrasje tĂ« dytĂ« tĂ« Martinit, papĂ«rgjegjshmĂ«rinĂ« e sjelljes sĂ« disa institucioneve shqiptare, pĂ«r faktin qĂ« askush prej tyre nuk po merr pĂ«rgjegjĂ«si e tĂ« japĂ« dorĂ«heqje pĂ«r shkak tĂ« paaftĂ«sisĂ« sĂ« tyre qĂ« mĂ« shkaktuar humbjen e djalit. Dhe mĂ« e pabesueshme dhe e pafalshmja Ă«shtĂ« qĂ« po na vrasin dhe neve si prindĂ«r si dhe Henrin, vĂ«llain e Martinit me tentativĂ«n pĂ«r tĂ« tjetĂ«rsuar e manipuluar, duke mos e zbardhur ngjarjen qĂ«llimisht, vetĂ«m e vetĂ«m pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar fajtorĂ«t, tĂ« cilĂ«t ndryshe nga Martini jetojnĂ« mbi Dheâ, thuhet nĂ« letrĂ«n e dĂ«rguar.
Letra e prindërve të Martinit flet për tentativë për manipulim me qëllim për të shpëtuar të tjerë autorë të përfshirë edhe pse në përmbajtje nuk adresohen emra konkret.
Por, a ka vend për dyshime për manipulim dhe pse prindërit e Martinit i kanë intensifikuar qëndrimet e tyre duke kërkuar ndihmë gjetkë, tek selitë ndërkombëtare të akredituara në Tiranë?
Për të shkuar tek përgjigja, Faktoje.al sjell një panoramë të gjithë zhvillimeve, deklaratave të Policisë së Shtetit, Ministrit të Brendshëm dhe vetë kryeministrit, por edhe hetimet e deritanishme të Prokurorisë (dosjen e së cilës Faktoje.al e disponon) nga të cilat na rezulton se (deri më tani) të dhënat nuk përputhen me njëra tjetrën.
Procedurialisht, policia kryen hetimet paraprake siç është: fiksimi i vendit të ngjarjes; sigurimi i provave; dëshmitë e personave që mund të kenë dijeni për krimin; dhe ndalimin e mundshëm në flagrancë të autorit të krimit, më pas materialet i kalojnë prokurorisë për hetime më të thelluara, jo më vonë se 48 orë nga ngjarja.
Por, tre deklaratat zyrtare të Policisë së Shtetit erdhën në momentin kur çështja ishte në duart e Prokurorisë së Tiranës, të cilët japin tjetër version për dinamikën e krimit, nisur nga provat materiale të siguruara në vendin e ngjarjes, ekspertizën e viktimës dhe të dëmtuarve dhe mbi të gjitha nëse momenti final i goditjes me thikë të Martin Canit dhe shokut të tij L.M nga M.Përlleshaj është filmuar ose jo.
Deklaratat zyrtare të policisë dhe reagimi i qeverisë
Faktoje.al ka analizuar deklaratat, qëndrimet e policisë, reagimet e ministrit të brendshëm dhe kryeministrit, të cilat duken të ndryshme me thelbin e provave të siguruara nga hetimet e deritanishme të prokurorisë së Tiranës.
Dy orĂ« pas krimit, policia publikoi njĂ« njoftim tĂ« shkurtĂ«r mbi ngjarjen. âMĂ« datĂ« 18.11.2024, rreth orĂ«s 13:10, nĂ« rrugĂ«n âQema Stafaâ, rreth 200-300 metra larg shkollĂ«s âFan Noliâ janĂ« konfliktuar 3 shtetas tĂ« moshĂ«s 14 vjeç. Si pasojĂ« e dĂ«mtimeve tĂ« marra gjatĂ« konfliktit, ka ndĂ«rruar jetĂ« njĂ«ri prej tyre ndĂ«rsa tjetri ndodhet nĂ« spital, nĂ« kujdesin e mjekĂ«veâ, thotĂ« policia, ndĂ«rsa shtoi po nĂ« tĂ« njĂ«jtin njoftim se: âĂ«shtĂ« shoqĂ«ruar njĂ«ri nga autorĂ«t e dyshuar, ndĂ«rsa grupi hetimor po vijon punĂ«n pĂ«r sqarimin e rrethanave tĂ« konfliktitâ.
QĂ« nĂ« njoftimin e parĂ« policia thekson distancĂ«n, ârreth 200-300 metra larg shkollĂ«sâ. MĂ« vonĂ« saktĂ«sohet se ngjarja ka ndodhur rreth 130 metra nga pjesa anĂ«sore e oborrit tĂ« shkollĂ«s. ĂĂ«shtja shkoi nĂ« njĂ« âbetejĂ« deklaratashâ duke pĂ«rfshirĂ« PolicinĂ« e Shtetit dhe faktorĂ«t politikĂ« ministrin e mbrendshĂ«m dhe kryeministrin, sidomos pas qĂ«ndrimit zyrtar tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit dhe dyshimeve pĂ«r âfshehje tĂ« provaveâ.
Vrasja e Martin Canit nga një plagë thike që i preku zemrën nxiti reagimin masiv të qytetarëve të cilët përveçse drejtësi për rastin, ngritën shqetësimin mbi pasigurinë në shkolla, mostrajtimin e duhur të rastëve të dhunës, por edhe reagimin e mëpasëm të strukturave të rendit.
Tre ditë pas krimit, babai i të plagosurit L.M, shok dhe fqinj i viktimës, hodhi dyshimet se në ngjarje ka marrë pjesë edhe një person tjetër, përveç 14-vjeçarit M.Përlleshaj. Këtë reagim e dha në media, duke iu referuar pikërisht deklaratave të djalit të tij që vijonte të merrte trajtim mjekësor për shkak të plagëve të rënda.
MĂ« datĂ« 24.11.2024, Policia e Shtetit nis njĂ« reagim zyrtar, i cili mĂ« shumĂ« se sqarues pĂ«r ngjarjen ishte reargues ndaj medias pĂ«r âfushatĂ« dezinformimiâ, duke theksuar se nuk ka njĂ« autor tĂ« dytĂ«. âPolicia e Shtetit vĂ«ren se burime tĂ« caktuara janĂ« angazhuar nĂ« njĂ« fushatĂ« mediatike dizinformimi, lidhur me vrasjen e 14-vjeçarit nga njĂ« bashkĂ«moshatar i tij, nĂ« njĂ« distancĂ« rreth 200 metra nga shkolla âFan Noliâ nĂ« TiranĂ«. Policia e Shtetit disponon dĂ«shmi tĂ« personave tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« konflikt dhe pamje filmike nĂ« afĂ«rsi tĂ« vendit tĂ« ngjarjes ku ka ndodhur tragjedia dhe nĂ« kushtet e ndalimit ligjor pĂ«r publikimin e tyre, informon opinionin publik se nga hetimet e deritanishme nuk implikohet autor i dytĂ« i pĂ«rfshirĂ« nĂ« kĂ«tĂ« ngjarjeâ, thotĂ« policia. Gjithashtu mĂ« tej thekson se: âPĂ«r tĂ« ezauruar çdo pretendim dhe sqaruar çdo detaj nĂ« funksion tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s e tĂ« shĂ«rbimit deri nĂ« fund tĂ« drejtĂ«sisĂ«, Ă«shtĂ« marrĂ« nĂ« pyetje nga grupi hetimor, nĂ«n drejtimin e prokurorit tĂ« çeshtjes dhe prindi i tĂ« miturit tĂ« dĂ«mtuar L. M. nĂ« lidhje me pretendimet e tij tĂ« cilat do tĂ« vlerĂ«sohen nĂ« raport me tĂ« gjitha provat e faktet e tjera tĂ« administruara gjatĂ« kĂ«tij hetimiâ.
MĂ« datĂ« 28.11.2024, nĂ« njĂ« reagim nĂ« dukje âshtĂ«ruesâ, Policia e Shtetit nisi njoftim zyrtar duke hedhur dyshime pĂ«r âdizinformata tĂ« qĂ«llimshmeâ tĂ« nxitura nga media dhe politika. Por nĂ« kĂ«tĂ« reagim Policia e Shtetit del me njĂ« version se e gjithĂ« dinamika e ngjarjet ishte fiksuar nga kamerat e sigurisĂ« sĂ« disa bizneseve dhe se nuk kishte njĂ« autor tĂ« dytĂ«.
âPolicia e Shtetit shpreh indinjatĂ« pĂ«r keqtrajtimin publik qĂ« kulmoi me lajmin e rremĂ« tĂ« pranisĂ« sĂ« njĂ« autori tĂ« dytĂ« me thikĂ«, nĂ« vrasjen tragjike tĂ« ngjarjen e datĂ«s 18.11.2024, ku humbi jetĂ«n nxĂ«nĂ«si 14-vjeçar M. C. PavarĂ«sisht komunikatave tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit, tĂ« cilat nuk janĂ« lajme portalesh po informacion pĂ«r publikun me pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« plotĂ« ligjore, njĂ« sĂ«rĂ« burimesh tĂ« hapura u angazhuan fort dhe vazhdojnĂ« tĂ« dizinformojnĂ« opinionin publik lidhur me autorĂ«sinĂ« e ngjarjes. Kjo qasje shpĂ«rfillĂ«se ndaj tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe lojĂ« e pajustifikueshme me ndjenjat e publikut, e cila me qĂ«llim apo me mungesĂ« ndĂ«rgjegjeje tĂ« theksuar politike ose profesionale nga aktorĂ«t e medias, nxit pasiguri e mosbesim ndaj PolicisĂ« sĂ« Shtetit, duhet tĂ« ndaletâ, thuhet nĂ« njoftim.
Po sipas policisĂ«, ââŠrezulton se kemi tĂ« bĂ«jmĂ« vetĂ«m me njĂ« autor, pĂ«rshkruar edhe nĂ« komunikatat e PolicisĂ« sĂ« Shtetit dhe e regjistruar nĂ« materialin filmik tĂ« ngjarjes, tĂ« cilin ligji na ndalon ta publikojmĂ« pĂ«r shkak tĂ« sekretit hetimor. Autori i vrasjes Ă«shtĂ« goditur dhe shtrirĂ« pĂ«rtokĂ« nga viktima dhe shoku i kĂ«tij tĂ« fundit. Ai ka reaguar duke qĂ«lluar me thikĂ«, ndĂ«rkohĂ« nga dĂ«shmitĂ« e personave te pranishĂ«m nĂ« konflikt, po edhe nga tĂ«rĂ«sia e provave tĂ« administruara nuk rezulton qĂ« shoku i autorit tĂ« ketĂ« gjuajtur me thikĂ« shokun e viktimĂ«s, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ky sĂ« bashku me viktimĂ«n ishin mbi trupin e shtrirĂ« pĂ«rtokĂ« tĂ« autoritâ, thekson njoftimi.
VetĂ«m 20 minuta pas kĂ«saj deklarate, reagoi edhe Ministri i BrendshĂ«m Ervin Hoxha. âFatkeqĂ«sisht disa ekrane dhe portale, si edhe tĂ« zakonshmit e kĂ«tyre rasteve nĂ« tribunĂ«n e politikĂ«s apo tĂ« maskuar si qĂ«ndrestarĂ« tĂ« pavarur rrugĂ«ve qorre tĂ« luftĂ«s pĂ«r pushtet, po pĂ«rsĂ«risin atĂ« qĂ« bĂ«nĂ« me ngjarjen e Pogradecit. Por fatmirĂ«sisht nĂ« kĂ«tĂ« rast, ngjarja Ă«shtĂ« e regjistruar nga kamerat e sigurisĂ«, tĂ« cilat tregojnĂ« qartĂ« bllofin e madh tĂ« politizimit apo tregĂ«timit mediatik tĂ« vdekjesâ, shkruajti nĂ« rrjetet sociale ministri.
Kryeministri Rama shkon mĂ« tej, teksa shpreh bindjen se ngjarja Ă«shtĂ« filmuar nga kamerat, duke rrĂ«zuar çdo dyshim pĂ«r njĂ« autor tĂ« dytĂ« qĂ« ka qĂ«lluar me thikĂ«. âDy vrasje qĂ« kanĂ« ndodhur, ajo e Pogradecit dhe kjo e 14-vjeçarit qĂ« ishte njĂ« tragjedi shumĂ« e madhe, janĂ« pĂ«rdorur nĂ« mĂ«nyrĂ«n mĂ« abuzive, mĂ« skandaloze dhe mĂ« tĂ« pabesĂ« ndaj opinionit publik, sidomos kjo e fundit, ndaj prindĂ«rve, duke sajuar historira, duke vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje korrektesĂ«n e PolicisĂ« sĂ« Shtetit nĂ« raportim, duke shpikur njĂ« autor tjetĂ«r. FatmirĂ«sisht, kjo vrasje Ă«shtĂ« e regjistruar nĂ« video. Jo vetĂ«m qĂ« Ă«shtĂ« hetuar me detaje nga prokuroria, por Ă«shtĂ« regjistruar nĂ« videoâ.
screenshot e lajmit te publikuara mbi deklaraten e Rames
KĂ«tĂ« qĂ«ndrim Rama e mbajti mĂ« datĂ« 5 dhjetor, kohĂ« kur prokuroria kishte dalĂ« nĂ« njĂ« tjetĂ«r variant, si mbi pĂ«rfshirjen nĂ« sherrin e dhunshĂ«m tĂ« njĂ« personi tjetĂ«r pĂ«rveç autorit, ashtu edhe qĂ« ângjarja Ă«shtĂ« filmuar e gjithaâ. NdĂ«rkohĂ« nĂ« daljen e funditvitit pĂ«r mediat ai specifikoi: âSpektakli tjetĂ«r, edhe mĂ« i shĂ«mtuar nĂ« kĂ«tĂ« aspekt qĂ« flas unĂ« ka qenĂ« ai qĂ« u bĂ« me 14 vjeçarin dhe me tragjedinĂ« e asaj familjeje sepse aty u krijuan edhe vrasĂ«s tĂ« tjerĂ«, u sajuan dhe thika tĂ« tjera, u treguan versione kriminale nĂ« aspektin e detyrimeve ndaj publikut, kuptohet sepse unĂ« e quaj kriminale qĂ« nĂ« kushtet e atyre emocioneve shumĂ« tĂ« natyrshme, pĂ«r humbjen e njĂ« jete aq tĂ« re ti tĂ« furnizosh publikun me helm a thua se nuk mjafton helmimi i shpirtit nga ndodhia. Dhe ti thuash publikut qĂ« policia ka fshehur njĂ« vrasĂ«s tjetĂ«r; ti thuash publikut qĂ« vrasĂ«si tjetĂ«r Ă«shtĂ« djali i njĂ« hetuesi tĂ« ByrosĂ« kombĂ«tare tĂ« hetimit dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye e kanĂ« fshehur; tâi thuash publikut kĂ«to Ă«shtĂ« krim, sipas meje. Kuptohet, moral. Dhe kĂ«shtu ka ndodhur. ĂshtĂ« mbajtur publiku pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ«, qoftĂ« pas vrasjes sĂ« Pogradecit, qoftĂ« pas vrasjes sĂ« 14 vjeçarit, nĂ« ajĂ«r me njĂ« mashtrim kolektiv tĂ« tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« u pĂ«rfshinĂ«, kuptohet. Sâpo them gjithĂ« kolektivi mediatik, por ata qĂ« u pĂ«rfshinĂ«âŠâ
Prokuroria, të dhëna të tjera krahasuar me policinë dhe deklaratat politike
Faktoje.al ka siguruar ekstraktin e dosjes hetimore tĂ« kĂ«rkesĂ«s pĂ«r masĂ«n e sigurisĂ« ndaj tĂ« dyshuarit tĂ« krimit M.PĂ«rlleshi. âNga kĂ«qyrja e pamjeve filmike qĂ« fokusojnĂ« rrugicĂ«n nĂ« afĂ«rsi tĂ« vendit tĂ« ngjarjes, rezulton se nĂ« datĂ«n 18.11.2024, nĂ« orĂ«n 14.10, (shĂ«nim, ora e saktĂ« 13.10, pasi prokuroria i referohet orĂ«s sĂ« kameras sĂ« sigurisĂ« e cila tregon 60 minuta pĂ«rpara), shtetasit e identifikuar nga policia Martin Cani, M.PĂ«rlleshi, K.B, L.M, M.S, A.M, K.T dhe njĂ« person tjetĂ«r i pa identifikuar, kanĂ« shkuar nĂ« vendin ku dyshohet se ka ndodhur goditja mes viktimave Martin Cani dhe L.M, e cila nuk fokusohet nga kameraâ, thotĂ« Prokuroria e TiranĂ«s.
faksimile nga dosja e Prokurorise
Sikurse saktësohet nga institucioni i akuzës në kryeqytet, disponohen pamje filmike nga shkolla dhe rruga që kanë përshkuar personat e përfshirë në konlikt, por nuk ka pamje filmike te fokusuar që tregon momentin e përleshjes dhe më pas përdorimit të armës nga i pandehuri Përlleshi.
faksimile e dosjes se Prokurorise
NdĂ«rsa njĂ« tjetĂ«r variant zyrtar i policisĂ«, i publikuar nĂ« komunikatĂ«n e datĂ«s 28.11.2024 thotĂ« se: ââŠautori i vrasjes Ă«shtĂ« goditur dhe shtrirĂ« pĂ«rtokĂ« nga viktima dhe shoku i kĂ«tij tĂ« fundit.  Ai ka reaguar duke qĂ«lluar me thikĂ«, ndĂ«rkohĂ« nga dĂ«shmitĂ« e personave tĂ« pranishĂ«m nĂ« konflikt, po edhe nga tĂ«rĂ«sia e provave tĂ« administruara nuk rezulton qĂ« shoku i autorit tĂ« ketĂ« gjuajtur me thikĂ« shokun e viktimĂ«s, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ky sĂ« bashku me viktimĂ«n ishin mbi trupin e shtrirĂ« pĂ«rtokĂ« tĂ« autoritâ.
PĂ«r personin tĂ« cilĂ«t familjarĂ«t e tĂ« plagosurit dyshojnĂ« se Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« sherrin e dhunshĂ«m ka njĂ« raport tĂ« prokurorisĂ«. âNĂ« mollzĂ«n e djathtĂ« tĂ« fytyrĂ«s vihet re njĂ« dĂ«mtim nĂ« ngjyrĂ« mavi me pĂ«rmasa 0.7X1 cm e shoqĂ«ruar me njĂ« njollĂ« nĂ« ngjyrĂ« mĂ« tĂ« errĂ«t dhe fryrje dhe enjtje nĂ« madhĂ«sinĂ« e njĂ« kokrre are. NĂ« anĂ«n e brendshme tĂ« bluzĂ«s sĂ« sipĂ«rme, nĂ« pjesĂ«n e djathtĂ« tĂ« anĂ«s sĂ« djathtĂ« vihet re njĂ« njollĂ« me ngjyrĂ« tĂ« kuqe e shoqĂ«ruar me çarje tĂ« indeve nĂ« pĂ«rmasĂ«t 1X1 cmâ, thotĂ« prokuroria, por nĂ« raport nuk saktĂ«son nĂ«se kjo çarje ka ardhur nga njĂ« pjet (mjet) prerĂ«s ose jo tĂ« personit K.B.
Fakt është që përveç viktimës, të plagosurit M.L, autorit të krimit M.Përlleshi i është bërë ekspertizë mjeko-ligjore edhe 14-vjeçarit tjetër K.B, shok me autorin, duke marrë në konsideratë edhe dëmtimet.
Gjithashtu Faktoje.al duke iu referuar dosjes hetimore konstaton se viktima pĂ«rveç plagĂ«s me thikĂ« ka edhe dĂ«mtime tĂ« tjera trupore. âNĂ« vazhdim tĂ« veprimeve Ă«shtĂ« kryer kĂ«qyrja e kufomĂ«s sĂ« shtetasit Martin Cani, ku vihet re se nĂ« syrin e majtĂ« ka njĂ« epidemĂ« hemoragjike, e lehtĂ« me ngjyrĂ« rozĂ«. NĂ« pjesĂ«n e gjoksit nĂ« nĂ« anĂ«n e majtĂ« vihet re njĂ« plagĂ« tjetĂ«r me gjatĂ«si 5 cm me 10 qepje. NĂ« kupĂ«n e gjurit tĂ« djathtĂ« vihen re dy drenishtje dhe nĂ« tĂ« dy kĂ«rcet e tĂ« dyja kĂ«mbĂ«ve vihet re dĂ«rmishtje 1X1 cm me ngjyrĂ« si mavi tĂ« errĂ«tâ-thuhet nĂ« raportin e prokurorisĂ«. NdĂ«rsa nĂ« sekuestrimin e sendeve personale fiksojnĂ« ââŠiu gjet njĂ« abone autobusi dhe 1 (njĂ«) monedhĂ« 20 lekĂ«â.
faksimile e Prokurorise
PĂ«rsa i pĂ«rket tĂ« plagosirit L.M, prokuroria i Ă«shtĂ« referuar kartelave klinike ku rezulton se ââŠkonstatohen 3 plagĂ« penetrante, 2 nĂ« hemi-toraksin e majtĂ« (gjysmĂ«n e majtĂ« tĂ« kraharorit) dhe njĂ« nĂ« sternum (dĂ«rrasa e kraharorit). Gjithashtu pacienti ka edhe njĂ« plagĂ« nĂ« krahun e majtĂ«â.
NĂ« ekspertizĂ«n qĂ« i Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« autorit tĂ« ngjarjes M.PĂ«rlleshi, institucioni i akuzĂ«s ka marrĂ« nĂ« shqyrtim si kartelĂ«n mjekĂ«sore, ashtu edhe deklarimin e parĂ« tĂ« familjarĂ«ve dhe vetĂ« tĂ« dyshuarit. âNĂ« brendĂ«si tĂ« kartelĂ«s ndodhet njĂ« raport mjekĂ«sor qĂ« mban datĂ«n 18.11.2024, i lĂ«shuar nga spitaliâŠ. (shĂ«nim, njĂ« spital privat), nga pĂ«rmbajtja e sĂ« cilit rezulton se M.PĂ«rlleshi Ă«shtĂ« shtruar nĂ« kĂ«tĂ« spital me diagnozĂ«n traumĂ« prerĂ«se nĂ« dorĂ«n e majtĂ« dhe tek pjesa âHistori e sĂ«mundjesâ, pĂ«rshkruhet se: âPacienti vjen nĂ« urgjencĂ«n e SA1, shoqĂ«ruar nga familjarĂ«t e tij, pasi ka ndodhur njĂ« sherr nĂ« shkollĂ«n Fan Noli. Referon se 4 veta e kanĂ« goditur me grusht nĂ« kokĂ«, Ă«shtĂ« rrĂ«zuar dhe mĂ« pas ka nxjerrĂ« thikĂ«n dhe ka prerĂ« vetĂ«n pa dashjeâ.Â
Edha pas njĂ« muaji nga vrasja e njĂ« tĂ« mituri dhe plagosja e rĂ«ndĂ« e shokut tĂ« tij nxĂ«nĂ«s tĂ« shkollĂ«s âFan Noliâ nĂ« TiranĂ«, ngrihen shumĂ« pikĂ«pyetje mbi dimamikĂ«n e krimit, efektivitetin e oficerĂ«ve tĂ« sigurisĂ« nĂ« shkolla por edhe reagimin e mĂ«tejshĂ«m pĂ«r ngjarjen, sidomos nga ana e policisĂ«, qĂ« nĂ« dy momente kryesore nuk pĂ«rputhen deri tani me hetimet e thelluara tĂ« ProkurorisĂ« sĂ« TiranĂ«s. Ndaj dhe deri nĂ« zbardhjen e plotĂ«Â tĂ« ngjarjes pikĂ«pyetja qĂ« shtrohet Ă«shtĂ« se kush po dezinformoni?! Te presim mbylljen e hetimeveâŠ
Vizita e Kryeministrit tĂ« KosovĂ«s Albin Kurti nĂ« BosnjĂ« dhe HercegovinĂ« mĂ« 6 dhjetor 2024 solli reagime tĂ« ashpra, por edhe kĂ«rcĂ«nime si nga Presidenti i RepublikĂ«s Serpska, Millorad Dodik ashtu edhe nga zyrtarĂ«t nĂ« Beograd. ZyrtarĂ«t serbĂ« pĂ«rcollĂ«n shqetĂ«sim rreth vizitĂ«s, duke sugjeruar madje se ajo mund tĂ« ndikojĂ« nĂ« njohjen e integritetit territorial tĂ« BosnjĂ«-HercegovinĂ«s nga Serbia. Vizita u pa si potencialisht destabilizuese pĂ«r marrĂ«dhĂ«niet rajonale, me udhĂ«heqjen serbe e cila nĂ«nvizoi se takimi binte nĂ« kundĂ«rshtim me natyrĂ«n e marrĂ«dhĂ«nieve tĂ« fqinjĂ«sisĂ« sĂ« mirĂ« midis SerbisĂ« dhe BiH. PĂ«r tĂ« kuptuar gjithĂ« narrativĂ«n e krijuar se vizita e Kurtit po sillte destabilitet nĂ« rajon, fillimisht duhet tĂ« shkojmĂ« mĂ« thellĂ« tek historia e marrĂ«dhĂ«nieve mes dy vendeve Â
Bosnjë dhe Hercegovina
Prej nëntorit 1995, Bosnje dhe Hercegovina funksionon si shtet i përbërë nga dy entitete (që kur u arrit Marrëveshja e Dejtonit e cila i dha fund luftës gati 4 vjeçare). Federata e Bosnje-Hercegovinës e populluar nga kroatët dhe boshnjakët dhe Republika Srpska e populluar nga serbët.
BiH funksionon me një qeveri qendrore, me një presidencë 3 palëshe me rradhë midis boshnjakëve, kroatëve dhe serbëve.
Që nga shpallja e Pavarësisë së Kosovës (2008), përveç Serbisë në rajonin e Ballkanit, shtetin e ri nuk e njeh edhe Bosnjë e Hercegovina.
Kjo për shkak të Republikës Serpska. Presidenti i saj Millorad Dodik nuk e njeh Pavarësinë e Kosovës, madje prej vitesh kërcënon me ndarjen e Bosnje Hercegovinës dhe bashkimin e Republikës Serpska me Serbinë. Dodik është sanksionuar nga SHBA për minimin e Marrëveshjes së Dejtonit.
Por pavarësisht problematikës në raportet mes Prishtinës dhe Sarajevës në epokën e pas luftës në të dy vendet, sot janë qytetarët kosovarë dhe ata boshnjakë që e vuajnë më shume këtë situatë pasi nuk mund të lëvizin me karta identiteti edhe pas marrëveshjes së firmosur në kuadër të procesit të Berlinit (Marrëveshja për Lëvizjen e Lirë me Letërnjoftime në Ballkanin Perëndimor, që në muajin nëntor shënoi 2 vjetorin).
Autoritet kosovare kanë raporte e takime me drejtuesit boshnjakë dhe kroatë të Presidencës së Bosnjë Hercegovinës, por jo me atë serb.
Vizita
Vizita e Kryeministrit të Kosovës Albin Kurti në BH në 6 dhjetor 2024 solli reagime të ashpra, por edhe kërcënime si nga Millorad Dodik ashtu edhe nga zyrtarët në Beograd.
Burimi: Shqiptarja.com
Kurti takoi dy anëtarët e Presidencës trepalëshe të Bosnje e Hercegovinës (anëtarin kroat, Zhelko Komshiq dhe atë boshnjak, Denis Beqiroviq), si dhe kryeministrin e Federatës së Bosnje e Hercegovinës. Ata e falenderuan Kurtin për vendimin e njëanshëm të Kosovës sipas të cilit nga 1 janari 2025 shtetasit e Bosnje dhe Hercegovinës do të mund të udhëtojnë me letërnjoftim biometrik duke hequr kështu regjimin e vizave.
Burimi: REL
Për shkak të vizitës së Kurtit në Sarajevë, më 5 dhjetor ministrat nga Republika Sërspak thanë se nuk do të marrin pjesë në mbledhjen e Këshillit të Ministrave të Bosnje e Hercegovinës. Kryeministri kosovar nuk zhvilloi takim me anëtaren serbe të Presidencës së Bosnje e Hercegovinës, kryesuesen Zhelka Cvijanoviq.
Bllokimi që Republika Serpska i ka bërë Marrëveshjes për Lëvizjen e Lirë me Letërnjoftime në Ballkanin Perëndimor i ka penalizuar qytetarët e të dy vendeve.
Prishtina e ka ratifikuar e para, kurse BiH jo. Pas kësaj vizite të Kurtit, ministri i Jashtëm i Serbisë, Marko Djuric reagoi ashpër. Ai tha se pritja zyrtare që iu bë Kurtit nga dy anëtarë të presidencës (kroati dhe boshnjaku), shkon kundër parimeve të fqinjësisë së mirë dhe respektit reciprok mes Serbisë dhe Bosnjes dhe ka gërryer bazat e marrëdhënieve mes dy vendeve.
Burimi: Tanjug
Zyrtarët serbë shkuan deri aty sa deklaruan se vizita e Kurtit, mund të ndikojë në njohjen e integritetit territorial të Bosnje-Hercegovinës nga Serbia.
Paralajmërimet nuk pinë ujë. Prishtina në anën tjetër zyrtarizoi premtimin e Kurtit për normalizimin e raporteve me Sarajevën.
Vendimi
MbrĂ«mjen e sĂ« enjtes 12 dhjetor 2024, qeveria âKurtiâ mori vendim, qĂ« nga 1 janari qytetarĂ«t e BiH tĂ« lĂ«vizin vetĂ«m me karta identiteti drejt KosovĂ«s.  Â
Screenshot e postimit te Albin Kurtit nje dite pas vendimit nga qeveria e Kosoves
Gjatë vizitës në Bosnjë dhe Hercegovinë, Kurti bëri homazhe pranë Memorialit të fëmijëve të vrarë gjatë rrethimit të Sarajevës, për të nderuar 1.601 fëmijët e vrarë nga forcat serbe në vitet 1992-1996.
Kuvendi i Kosovës po ashtu më 7 korrik 2021 ka miratuar një rezolutë që dënon gjenocidin e kryer në Srebrenicë në korrik 1995. Rezoluta ndalon mohimin e gjenocidit dhe kërkon shënimin e 11 korrikut si Ditën e Përkujtimit për gjenocidin në Srebrenicë.
Beogradi zyrtar vijon që ta shikojë si destabilizuese vizitën e Kurtit në Sarajevë, ndërsa prej kohësh Vuçiç dhe Dodik janë të angazhuar me projektin e botës serbe.
Login
