❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Drita në prag të historisë, sonte sfidon Differdange për fazën e grupeve të Conference League

✇KultPlus
By: Kult Plus

Skuadra e Dritës është vetëm një hap larg historisë, duke synuar për herë të parë kualifikimin në fazën e grupeve të Conference League.

Kampioni i Kosovës do të luajë sonte në transfertë ndaj ekipit nga Luksemburgu, Differdange, në kuadër të play-offit të kësaj gare prestigjioze evropiane.

Drita e ka një avantazh të lehtë pas ndeshjes së parë në Gjilan, ku fitoi me rezultatin 2-1. Kjo fitore i jep gjilanasve shpresa të mëdha për ta mbyllur me sukses këtë rrugëtim evropian.

Ndeshja Differdange – Drita nis nĂ« orĂ«n 20:00 dhe pritet me shumĂ« interes nga tifozĂ«t, tĂ« cilĂ«t shpresojnĂ« tĂ« shohin skuadrĂ«n e tyre pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« njĂ« fazĂ« grupesh tĂ« UEFA-s./KultPlus.com

↗

Biblioteka Kombëtare e Kosovës dhuron libra për bibliotekat komunale

✇KultPlus
By: Kult Plus

Biblioteka KombĂ«tare e KosovĂ«s “PjetĂ«r Bogdani” ka vijuar nismĂ«n pĂ«r mbĂ«shtetjen e bibliotekave nĂ« nivel vendi, duke shpĂ«rndarĂ« kontingjente librash pĂ«r disa komuna tĂ« KosovĂ«s.

Këtë herë, dhuratat me libra kanë mbërritur në bibliotekat e Gjilanit, Mitrovicës, Fushë Kosovës, Vushtrrisë, Drenasit, Kamenicës, Skenderajt, Obiliqit dhe Artanës.

Ndër botimet me vlerë të veçantë që janë bërë pjesë e dhurimit spikasin:

Kujtesa e Kosovës: Rrëfime të 100 pleqve e plakave të Kosovës

Kujtesa e Kosovës: Rrëfimet e të mbijetuarve të masakrës së Krushës së Madhe

NĂ« bashkĂ«punim me shtĂ«pinĂ« botuese “Rilindja”, librat janĂ« pĂ«rzgjedhur kryesisht pĂ«r nxĂ«nĂ«sit e nivelit parauniversitar dhe do tĂ« shpĂ«rndahen nga bibliotekat komunale nĂ« bibliotekat e shkollave, duke pasuruar koleksionet ekzistuese dhe duke nxitur kulturĂ«n e leximit te gjeneratat e reja./KultPlus.com

↗

Presidentja Osmani takon Prattipatin, flasin për zgjedhjen e Bashës, nënkryetarët dhe konstituimin

✇KultPlus
By: Kult Plus

Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, është takuar me të ngarkuarën me punë të ShBA-së, Anu Prattipati.

Bëhet e ditur se e para e shtetit foli me Prattipatin për zhvillimet e fundit në vend, përfshirë zgjedhjen e kryetarit të kuvendit dhe shumicës së nënkryetarëve, por edhe për hapat drejt konstituimit të plotë të kuvendit.

“NĂ« mesin e temave tĂ« diskutuara ishte edhe bashkĂ«punimi dypalĂ«sh, ku u rikonfirmua gatishmĂ«ria pĂ«r avancimin e mĂ«tejshĂ«m nĂ« fusha me interes strategjik pĂ«r tĂ« dyja vendet”.

“NĂ« prag tĂ« JavĂ«s sĂ« Nivelit tĂ« LartĂ« tĂ« AsamblesĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara nĂ« New York, ku Presidentja Osmani do tĂ« marrĂ« pjesĂ« edhe kĂ«tĂ« vit si kryesuese e delegacionit tĂ« KosovĂ«s nĂ« cilĂ«sinĂ« e saj si Kreu i shtetit, u diskutua pĂ«r agjendĂ«n si dhe pritshmĂ«ritĂ« nga takimet dhe aktivitetet e planifikuara”, thuhet nĂ« njoftim.

Gjatë ditës, Kuvendi i Kosovës e ka mbajtur seancën e radhës konstituive, por që ka dështuar në zgjedhjen e nënkryetarit nga pakicat serbe.

↗

Ndarja nga jeta e Naun Shundit, Gonxhja: Do kujtohet për dashurinë që përcolli tek publiku

✇KultPlus
By: Kult Plus

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja reagoi sot pas lajmit për ndarjen nga jeta të aktorit dhe regjisorit të njohur, Naun Shundi.

Në një postim në rrjetet sociale, Gonxhja e konsideroi të trishtë lajmin për ndarjen nga jeta të aktorit dhe regjisorit të mirënjohur Naun Shundi, pas një beteje shëndetësore me sëmundje të rëndë.

“Artisti qĂ« dha shpirt e jetĂ« pĂ«r skenĂ«n shqiptare, do tĂ« kujtohet gjithmonĂ« pĂ«r rolet e tij tĂ« paharrueshme dhe dashurinĂ« qĂ« pĂ«rcolli tek publiku”, u shpreh Gonxhja.

Ministri Gonxhja u ka shprehur “ngushĂ«llimet mĂ« tĂ« ndjera familjes, tĂ« afĂ«rmve, miqve dhe gjithĂ« komunitetit artistik pĂ«r humbjen e njĂ« figure tĂ« shquar, qĂ« do tĂ« mbetet pĂ«rherĂ« pjesĂ« e identitetit tonĂ« kulturor”.

Aktori i njohur Naun Shundi u nda sot nga jeta në moshën 66-vjeçare pas betejës me një sëmundje të rëndë.

Pak ditë më parë Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale shprehu gatishmërinë për mbulimin e të gjitha shpenzimeve të ndërhyrjes mjekësore të nevojshme për aktorin Shundi.

Naun Shundi dha një kontribut të çmuar për më shumë se katër dekada në fushën e aktrimit, regjisurës dhe dramaturgjisë. Gjatë karrierës së tij, Shundi interpretoi mbi 100 role në teatër dhe mori pjesë në rreth 20 filma.

↗

Muzeu ‘Van Gogh’ nĂ« HolandĂ« rrezikon tĂ« mbyllet

✇KultPlus
By: Kult Plus

Muzeu Van Gogh në Amsterdam paralajmëroi të mërkurën se përballet me mbyllje nëse nuk merr fonde shtetërore, duke thënë se një rinovim prej 104 milionë eurosh ishte jetik për të mbrojtur kryeveprat e tij.

Muzeu i cili mban koleksionin më të madh në botë të veprave të artistit tha se projekti nuk mund të vazhdonte nëse shteti holandez nuk do të respektonte një marrëveshje të vitit 1962 me nipin e Vincent van Gogh duke siguruar fondet e nevojshme.

Ministria holandeze e kulturës e hodhi poshtë paralajmërimin, duke thënë se muzeu tashmë kishte marrë një subvencion sipas Aktit të Trashëgimisë Holandez që ishte i mjaftueshëm për të mbuluar mirëmbajtjen.

Muzeu strehon më shumë se 200 piktura të artistit të torturuar holandez, 500 vizatime të tij dhe pothuajse të gjitha letrat e tij.

Vincent van Gogh, i cili vdiq në vitin 1890 në moshën 37 vjeç, krijoi më shumë se 800 piktura dhe konsiderohet si një nga figurat më me ndikim në artin perëndimor.

Muzeu Van Gogh është një nga institucionet kulturore më të njohura të Holandës.

↗

Firma e inteligjencĂ«s artificiale thotĂ« se teknologjia e saj Ă«shtĂ« ‘armatosur’ nga hakerĂ«t

✇KultPlus
By: Kult Plus

Kompania amerikane e inteligjencĂ«s artificiale (IA) Anthropic thotĂ« se teknologjia e saj Ă«shtĂ« “armatosur” nga hakerĂ«t pĂ«r tĂ« kryer sulme kibernetike tĂ« sofistikuara.

Anthropic, e cila ka krijuar chatbot-in Claude, thotë se mjetet e saj janë përdorur nga hakerët për të kryer vjedhje dhe shantazh në shkallë të gjerë të të dhënave personale.

Kompania tha se IA e saj është përdorur për të ndihmuar në shkrimin e kodit që më pas u përdor në sulmet kibernetike, ndërsa në një rast tjetër, mashtrues nga Koreja e Veriut përdorën Claude për të aplikuar në mënyrë të rreme për punë në distancë në kompani të mëdha amerikane.

Anthropic thotë se ka arritur të ndërpresë aktivitetin e këtyre aktorëve kërcënues dhe i ka raportuar rastet tek autoritetet, si dhe ka përmirësuar mjetet e saj të zbulimit.

Përdorimi i IA-së për të ndihmuar në shkrimin e kodit është rritur në popullaritet ndërsa teknologjia bëhet më e fuqishme dhe më e aksesueshme.

Anthropic thotĂ« se ka zbuluar njĂ« rast tĂ« ashtuquajtur “sulmi nĂ«pĂ«rmjet atmosferĂ«s sĂ« pĂ«rgjithshme (vibe hacking)”, ku IA e saj Ă«shtĂ« pĂ«rdorur pĂ«r tĂ« shkruar kod qĂ« mund tĂ« hakonte tĂ« paktĂ«n 17 organizata tĂ« ndryshme, pĂ«rfshirĂ« institucione qeveritare.

Kompania tha se hakerĂ«t “e pĂ«rdorĂ«n IA-nĂ« nĂ« njĂ« nivel qĂ« ne besojmĂ« se Ă«shtĂ« i paparĂ« deri mĂ« tani”.

Ata përdorën Claude për të marrë vendime si taktike ashtu edhe strategjike, si për shembull për të vendosur se cilat të dhëna të grabiten dhe si të përpilojnë mesazhe shantazhi të synuara psikologjikisht.

IA madje sugjeroi edhe shumĂ«n e shpĂ«rblesĂ«s (ransom) qĂ« t’u kĂ«rkohej viktimave.

IA agjentike, ku teknologjia vepron në mënyrë autonome, është promovuar si hapi i radhës në këtë fushë.

Por këto shembuj tregojnë disa nga rreziqet që këto mjete të fuqishme paraqesin për viktimat e mundshme të krimit kibernetik.

Përdorimi i IA-së bën që koha e nevojshme për të shfrytëzuar dobësitë në sigurinë kibernetike të zvogëlohet me shpejtësi, tha Alina Timofeeva, këshilltare për krimin kibernetik dhe IA.

“Zbulimi dhe parandalimi duhet tĂ« kalojnĂ« nĂ« njĂ« qasje proaktive dhe parandaluese, jo reaktive pasi dĂ«mi tĂ« jetĂ« bĂ«rĂ«â€, shtoi ajo.

Por nuk është vetëm krimi kibernetik ku po përdoret kjo teknologji.

Anthropic tha se “operativĂ« nga Koreja e Veriut” pĂ«rdorĂ«n modelet e saj pĂ«r tĂ« krijuar profile tĂ« rreme pĂ«r tĂ« aplikuar pĂ«r punĂ« nĂ« distancĂ« nĂ« kompani amerikane tĂ« Fortune 500.

Përdorimi i punës në distancë për të fituar akses në sistemet e kompanive është i njohur tashmë, por Anthropic thotë se përdorimi i IA në këtë skemë mashtruese është një fazë krejtësisht e re e këtyre mashtrimeve punësimi.

Ajo thotë se IA është përdorur për të shkruar aplikime pune dhe, pasi mashtruesit janë punësuar, është përdorur për përkthimin e mesazheve dhe shkrimin e kodit.

Shpesh, punĂ«torĂ«t nga Koreja e Veriut janĂ« “tĂ« izoluar nga bota e jashtme, si nga ana kulturore ashtu edhe teknologjike, duke e bĂ«rĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r ta realizimin e kĂ«saj mashtrimi”, tha Geoff White, bashkĂ«-prezantues i podcast-it tĂ« BBC-sĂ« “The Lazarus Heist”.

“IA agjentike mund t’i ndihmojĂ« ata tĂ« kapĂ«rcejnĂ« kĂ«to barriera dhe tĂ« punĂ«sohen,” tha ai.

“PunĂ«dhĂ«nĂ«si i tyre i ri, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavetĂ«dijshme, bie ndesh me sanksionet ndĂ«rkombĂ«tare duke i paguar njĂ« qytetar koreano-verior.”

Por ai shtoi se IA aktualisht nuk po krijon valë krejtësisht të reja krimi, pasi shumica e sulmeve ransomware ende ndodhin përmes metodave të zakonshme, si email-et mashtruese (phishing) dhe shfrytëzimi i dobësive në softuer.

“Organizatat duhet tĂ« kuptojnĂ« se IA Ă«shtĂ« njĂ« depo informacioni konfidencial qĂ« duhet mbrojtur njĂ«soj si çdo sistem tjetĂ«r ruajtjeje,” tha Nivedita Murthy, konsulente e lartĂ« pĂ«r sigurinĂ« nĂ« firmĂ«n e sigurisĂ« kibernetike Black Duck./BBC/KultPlus.com

↗

Stephen King dhe Maurice Sendak rikthejnĂ« ‘Hansel dhe Gretel’ si njĂ« tmerr pĂ«r tĂ« gjitha moshat

✇KultPlus
By: Kult Plus

Nga bashkĂ«punimi mes mjeshtrit tĂ« horrorit Stephen King dhe ilustratorit legjendar tĂ« letĂ«rsisĂ« pĂ«r fĂ«mijĂ« Maurice Sendak, lind njĂ« version i ri i pĂ«rrallĂ«s klasike “Hansel dhe Gretel”, qĂ« pĂ«rçon frikĂ«, ankth dhe reflektim tĂ« thellĂ«, jo vetĂ«m pĂ«r fĂ«mijĂ«t, por pĂ«r tĂ« gjithĂ« lexuesit, sidomos ata qĂ« kujtojnĂ« çfarĂ« do tĂ« thotĂ« tĂ« jesh i vogĂ«l dhe i pambrojtur.

Libri, një botim elegant dhe i hollë me shkronja të mëdha dhe ilustrime të fuqishme, ngjan me një libër për fëmijë në pamje të parë. Por nuk duhet të gabojmë: kjo është një histori tmerri, e ndërtuar me mjeshtëri nga King, i cili zhbiron thellë në dimensionin psikologjik të frikës dhe traumës së fëmijërisë, dhe Sendak, i njohur për mënyrën e tij të ndërlikuar dhe shpesh të errët të trajtimit të botës fëminore.

PĂ«rralla nis me formulĂ«n klasike “Na ishte njĂ« herĂ«â€Šâ€, duke krijuar ndjesinĂ« e njĂ« bote tĂ« largĂ«t dhe tĂ« sigurt, por kjo ndjesi shpejt zhbĂ«het. Ajo qĂ« ndjek Ă«shtĂ« njĂ« rrĂ«fim i mbushur me humbje, rrezik dhe dy fĂ«mijĂ« tĂ« detyruar tĂ« pĂ«rballen me brutalitetin e botĂ«s, tĂ« tradhtuar nga prindĂ«rit dhe tĂ« pĂ«rndjekur nga njĂ« shtrigĂ« qĂ« mishĂ«ron frikĂ«rat arketipale.

Ky ribotim i “Hansel dhe Gretel” ngre pyetjen thelbĂ«sore: pĂ«r kĂ« janĂ« shkruar vĂ«rtet pĂ«rrallat e vjetra? Edhe pse sot shpesh i konsiderojmĂ« si pjesĂ« tĂ« literaturĂ«s pĂ«r fĂ«mijĂ«, pĂ«rrallat e Brothers Grimm, tĂ« mbledhura nĂ« fund tĂ« shekullit XVIII gjatĂ« njĂ« vale nacionalizmi gjerman, ishin shpesh tĂ« dhunshme, tĂ« errĂ«ta dhe tĂ« mbushura me mesazhe tĂ« zymta pĂ«r jetĂ«n. Pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, madje u ndaluan pĂ«rkohĂ«sisht nĂ« Gjermani, pasi mendohej se kishin ndikuar nĂ« frymĂ«n nacionaliste qĂ« ushqeu ideologjinĂ« naziste.

NĂ« vend tĂ« pafajĂ«sisĂ«, shumĂ« prej kĂ«tyre tregimeve pĂ«rshkruajnĂ« humbjen e saj. Zgjidhjet qĂ« ofrojnĂ« janĂ« shpesh tĂ« pĂ«rgjakshme dhe tĂ« kushtueshme. VetĂ« “Hansel dhe Gretel” Ă«shtĂ« njĂ« histori mbijetese, mashtrimi, dhe triumfi tĂ« hidhur.

Stephen King, me mjeshtërinë e tij për të eksploruar frikën njerëzore, i jep kësaj përralle një thellësi të re dhe i rikujton lexuesit se tmerret më të mëdha shpesh ndodhin jo nëpër rrugica të errëta apo shtëpi të braktisura, por në zemër të familjes dhe fëmijërisë.

Ky libĂ«r Ă«shtĂ« njĂ« rikujtim se pĂ«rrallat, edhe nĂ« formĂ«n mĂ« tĂ« thjeshtĂ«, mund tĂ« jenĂ« pasqyrĂ« e errĂ«sirĂ«s sĂ« brendshme dhe mjete pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar atĂ« qĂ« na tremb mĂ« shumĂ«. Dhe ndoshta, siç sugjeron edhe vetĂ« King, horror-i nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« na frikĂ«suar, por pĂ«r tĂ« na treguar tĂ« vĂ«rtetat qĂ« nuk guxojmĂ« t’i themi me zĂ«./theobserver/KultPlus.com

↗

Vizatimi më i vjetër në botë, shkencëtarët zbulojnë pikturën 51.200 vjeçare

✇KultPlus
By: Kult Plus

Shembulli më i vjetër i artit figurativ të shpellave është zbuluar në ishullin indonezian Sulawesi nga shkencëtarë australianë dhe indonezianë.

Piktura e një derri të egër dhe tre figurave të ngjashme me njeriun është të paktën 51.200 vjet e vjetër, më shumë se 5.000 vjet më e vjetër se arti i mëparshëm më i vjetër i shpellës.

Sipas ekspertëve, zbulimi tregon se njerëzit asokohe kishin aftësinë për të menduar në terma abstrakte.

Këto piktura përfaqësojnë një evolucion në proceset e mendimit në specien tonë që i dhanë fill artit dhe shkencës.

Prof Adam Brumm nga Universiteti Griffith tha se zbulimet më të fundit të artit të shpellave indoneziane hedhin dritë të re mbi rolin e rëndësishëm të tregimit në historinë e artit.

“Vlen tĂ« pĂ«rmendet se arti mĂ« i vjetĂ«r i shpellave qĂ« kemi gjetur deri mĂ« tani në Sulawesi pĂ«rbĂ«het nga skena tĂ« dallueshme: domethĂ«nĂ«, piktura qĂ« pĂ«rshkruajnĂ« njerĂ«zit dhe kafshĂ«t duke ndĂ«rvepruar nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ne mund tĂ« nxjerrim pĂ«rfundimin se artisti synon tĂ« komunikojĂ« njĂ« rrĂ«fim tĂ« njĂ« lloji-njĂ« histori”, tha ai./euronews.al/KultPlus.com

↗

‘Çka po sheh?’ – Homazh pĂ«r tĂ« zhdukurit nĂ« Muzeun e Burgut tĂ« PrishtinĂ«s

✇KultPlus
By: Kult Plus

MĂ« 29 dhe 30 gusht 2025, nĂ« ambientet e Muzeut tĂ« Burgut tĂ« PrishtinĂ«s, “Burgu i Idealit”, do tĂ« shĂ«nohet Dita NdĂ«rkombĂ«tare e Personave tĂ« Zhdukur, nĂ«n moton simbolike “Çka po sheh?”. Kjo ngjarje pĂ«rkujtuese, e organizuar nga organizata Molla e Kuqe me mbĂ«shtetje nga Ministria e KulturĂ«s, RinisĂ« dhe Sportit, sjell pĂ«rmes artit, mendimit dhe muzikĂ«s njĂ« reflektim tĂ« thellĂ« pĂ«r mijĂ«ra njerĂ«zit e zhdukur me dhunĂ« gjatĂ« luftĂ«s nĂ« KosovĂ«, dhe pĂ«r trupin si hapĂ«sirĂ« e kujtesĂ«s, dhimbjes dhe mungesĂ«s.

MĂ« 29 gusht, aktivitetet nisin me fjalĂ«n shqyrtuese tĂ« Orgest Azizit: “Montazhe tĂ« dritĂ«s dhe forma tĂ« (zh)dukjes sĂ« trupave”, njĂ« reflektim kushtuar veprĂ«s ikonike tĂ« Michel Foucault, “DisiplinĂ« dhe ndĂ«shkim: Lindja e burgut”, nĂ« 50-vjetorin e botimit tĂ« saj.
Azizi, përkthyes i librit në shqip, shtjellon mënyrën sesi Foucault e vendos trupin në qendër të proceseve politike dhe estetike të disiplinës, ndërkohë që ndriçon mekanizmat e zhdukjes përmes mjeteve të mbikëqyrjes dhe dhunës sistematike, transmeton KultPlus.

Në këtë kontekst, ai sjell në diskutim edhe punën e kineastëve si Harun Farocki (Imazhe burgu) dhe Patricio Guzmån (Nostalgjia e dritës), të cilët përmes montazhit vizual ndërlidhin panoptizmin me an-optikën, kalimin nga trupi i kontrolluar, te trupi i zhdukur.

Në datën 30 gusht, në Ditën Ndërkombëtare të Personave të Zhdukur, aktiviteti artistik merr formën e një homazhi të ndjerë përmes muzikës, artit pamor dhe dokumentarit.

Nderim Arifi, pĂ«rmes koncertit nĂ« kitarĂ« klasike “Malli i yjeve”, sjell njĂ« dialog tĂ« heshtur me trupat e munguar, duke interpretuar vepra nga Silvius Leopold Weiss, Miguel Llobet, dhe AgustĂ­n Barrios MangorĂ©, njĂ« udhĂ«tim muzikor nga terri drejt dritĂ«s.

Mentor Berisha, me ekspozitĂ«n dhe instalacionin e tij artistik, ndĂ«rton njĂ« vizualitet tĂ« ndjeshĂ«m tĂ« dhimbjes kolektive dhe mungesĂ«s sĂ« formĂ«s. NdĂ«rsa artistja Besa Berberi, pĂ«rmes ninullave tĂ« saj nĂ« kuadĂ«r tĂ« thirrjes “Trup i mbyllur – Trup i zhdukur”, i jep zĂ« njĂ« dhimbjeje qĂ« shpesh mbetet e heshtur, asaj tĂ« qindra fĂ«mijĂ«ve tĂ« vrarĂ« dhe tĂ« zhdukur gjatĂ« luftĂ«s.

Ngjarja mbyllet me shfaqjen e filmit dokumentar “Mjegull” nga Ujkan Hysaj, i cili sjell histori tĂ« familjarĂ«ve tĂ« personave tĂ« zhdukur, tĂ« mbĂ«rthyer mes kujtimit dhe pritjes sĂ« pafund. NjĂ« rrĂ«fim prekĂ«s pĂ«r ata qĂ« ende presin, qĂ« çdo trokitje nĂ« derĂ« ta kthejnĂ« nĂ« njĂ« shpresĂ«, qoftĂ« edhe nĂ« Ă«ndĂ«rr, pĂ«r rikthimin e tĂ« dashurve tĂ« tyre.

Këto dy ditë veprimtarish në Burgu i Idealit, që tashmë funksionon si hapësirë muzeale dhe reflektimi, synojnë të kthejnë vëmendjen nga historia jonë më e errët, duke i dhënë zë dhe figurë trupave të zhdukur, jo vetëm përmes statistikave, por përmes artit që flet më thellë se fjalët.

Me moton “Çka po sheh?”, ngjarja sfidon shikuesin: A jemi ende tĂ« verbĂ«r pĂ«rballĂ« dhimbjes qĂ« vazhdon? A kemi guxim tĂ« shohim, tĂ« kujtojmĂ«, dhe tĂ« mbajmĂ« pĂ«rgjegjĂ«si?/KultPlus.com

↗

Naun Shundi – NjĂ« humbje e madhe pĂ«r artin shqiptar

✇KultPlus
By: Kult Plus

Naun Shundi ishte aktor, regjisor dhe dramaturg shqiptar me karrierë të pasur që zgjati dekada. Ai ka luajtur në më shumë se 95 role dhe është nderuar nga Teatri Kombëtar për kontributin e tij të gjatë dhe të vyer.

NĂ« vitet e fundit, Shundi themeloi Teatrin “Zonja e BujtinĂ«s”, njĂ« hapĂ«sirĂ« kulturore inovative qĂ« shĂ«rbeu si vend pĂ«r promovime, takime, ekspozita dhe shfaqje teatrore. Ideale pĂ«r artin e ngushtĂ« dhe ftesĂ« pĂ«r bashkĂ«punim komunitar, ky teatĂ«r u ndĂ«rtua edhe nĂ« ambientin e shtĂ«pisĂ« sĂ« tij, transmeton KultPlus.

Ai shkroi dhe interpretoi monokomedinĂ« “Babi”, ku shkrimtari dhe aktori pĂ«rshkon rrĂ«fime absurde dhe introspektive mbi vetminĂ« dhe tranzicionin shoqĂ«ror nĂ« ShqipĂ«ri.

NĂ« vitin 2023, Shundi realizoi “Osman Taka”, njĂ« dramĂ« me mesazh filozofik tĂ« shkruar nga Arben Iliazi, e shfaqur me sukses nĂ« Teatrin KombĂ«tar Eksperimental.

Në gusht të vitit 2025, Shundi u tërhoq nga aktiviteti artistik për shkak të një sëmundjeje të rëndë, kancer i lëkurës. Familja e tij nisi një fushatë fondesh për trajtimin mjekësor në Francë, me nevojë për rreth 250,000 euro.

Në përballjen me sëmundjen e rëndë, Shundi qëndroi si një simbol i rezistencës artistike dhe moralit që kërkonte vëmendje për teatrin dhe vlerat kulturore. Ndërhyrja institucionale për trajtimin e tij tregon se arti dhe krijuesit e tij ende meritojnë mbështetje.

Sot, më 28 gusht 2025, Shundi u nda nga jeta duke lënë pas një karrierë shumë vjeçare dhe një punë që pasuroi artin e kulturën shqiptare.

Kontributi i tij për kulturën kombëtare ishte i jashtëzakonshëm, duke u kthyer në një zë të rëndësishëm të skenës dhe një mentor për breza të rinj artistësh. Humbja e tij është një plagë e madhe për artin shqiptar, që mbetet më i varfër pa prezencën, pasionin dhe vizionin e tij./KultPlus.com

↗

‘N’atĂ« vĂ«shtrim tĂ« pakuptuar zbulohej jeta gjer nĂ« fund’

✇KultPlus
By: Kult Plus

Poezi nga Fjodor Tjutçev

Kam njohur sy-o, ata sy!
Sa fort i desha, e di një Zot!
Kish kaq magji dhe zjarr aty,
Sa shpirtin s’mund ta shkulnja dot.

N’atĂ« vĂ«shtrim tĂ« pakuptuar
Zbulohej jeta gjer në fund.
Kish kaq pasion të përvëluar
Kaq pikĂ«llim sa s’ka kurrkund!

Dhe shihte rëndë, madhërishëm,
Që nën qepallat me ngadal,
Dhe ish gazmor dhe ish i hijshëm
Dhe si një vojtje ish fatal

Shpesh rrihja shihja i mahnitur,
Por asnjĂ«herĂ« s’munda dot
Që ta vështroj pa u tronditur,
Ta adhuroj pa derdhur lot.

PĂ«rktheu: Petraq Kolevica/KultPlus.com

↗

PriFest prezanton jurinë për kategorinë e filmave të metrazhit të mesëm

✇KultPlus
By: Kult Plus

PriFest, festivali i filmit në Prishtinë, po përgatitet të presë edicionin e 17-të, që do të zhvillohet nga 9 deri më 14 shtator. Një nga kategoritë më unike dhe të veçanta të këtij festivali është ajo e filmave të metrazhit të mesëm, ku veçohen produksionet që kanë gjatësi mes të shkurtër dhe të gjatë, duke krijuar një hapësirë të veçantë artistike dhe inovative.

Në një postim në rrjetet sociale, faqja zyrtare e PriFest, publikoi emrat e antarëve të jurisë:

Eralda L. Lameborshi, profesoreshĂ« e letĂ«rsisĂ« botĂ«rore nĂ« East Texas A&M University dhe studiuese e letĂ«rsisĂ« dhe kinemasĂ« botĂ«rore, me fokus tĂ« veçantĂ« nĂ« kinemanĂ« e EvropĂ«s Lindore. Punimet e saj akademike nĂ« fushĂ«n e studimeve filmike dhe letĂ«rsisĂ« janĂ« botuar nĂ« revista tĂ« njohura si World Literature Today, Continuum dhe Signs: Journal of Women in Culture and Society. Aktualisht Ă«shtĂ« studente Fulbright nĂ« KosovĂ« (2024–2025), ku kryen kĂ«rkime mbi kinemanĂ« kosovare dhe rĂ«ndĂ«sinĂ« e saj kulturore. Ka fituar gjithashtu bursa prestigjioze si Global Human Rights Fellowship dhe Hagler Institute for Advanced Study Fellowship. PĂ«rmes punĂ«s sĂ« saj akademike ajo promovon dialogun ndĂ«rkulturor pĂ«rmes filmit, duke lidhur shprehjen artistike me audiencĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare dhe komunitetet e diasporĂ«s. Perspektiva e saj ndĂ«rthur qasjen akademike me njĂ« vlerĂ«sim tĂ« thellĂ« pĂ«r kinemanĂ« si mjet tĂ« fuqishĂ«m pĂ«r dialog dhe pĂ«rfaqĂ«sim kulturor.

Ivan Đurović, i lindur mĂ« 16 dhjetor 1974 nĂ« Titograd. Ka diplomuar nĂ« Fakultetin e Arteve Dramatike nĂ« CetinĂ«, nĂ« degĂ«n e prodhimit televiziv. QĂ« nga viti 2001 punon si producent, themelues dhe drejtor ekzekutiv i kompanisĂ« prodhuese “Artikulacija Film”. Ka qenĂ« producent i mbi tridhjetĂ« filmave artistikĂ«, dokumentarĂ« dhe tĂ« shkurtĂ«r, si dhe serialeve televizive. Ka marrĂ« pjesĂ« nĂ« prodhimin e shumĂ« reklamave me buxhet tĂ« lartĂ« pĂ«r marka tĂ« njohura botĂ«rore, si dhe nĂ« projekte televizive ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« transmetuara nĂ« kanalet mĂ« prestigjioze globale. ËshtĂ« themelues i Montenegro Film Forum dhe presidenti i parĂ« i PDM (Prodhuesit dhe RegjisorĂ«t e Malit tĂ« Zi). NjĂ« nga figurat kyçe nĂ« themelimin e kinematografisĂ« sĂ« re malazeze, me angazhim tĂ« vazhdueshĂ«m nĂ« zhvillimin e saj. ËshtĂ« gjithashtu njĂ« nga bashkautorĂ«t e Ligjit pĂ«r KinematografinĂ« nĂ« Mal tĂ« Zi.

AnĂ«tar i European Film Academy dhe pjesmarrĂ«s nĂ« programin Producers on the Move nĂ« Festivalin e Cannes. ËshtĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« BBC Professional Guide pĂ«r kontributin e tij nĂ« prodhimin malazez dhe shĂ«rbimet prodhuese. Filmat ku ka punuar janĂ« shfaqur nĂ« mbarĂ« botĂ«n dhe kanĂ« fituar shumĂ« çmime. Filmi i tij mĂ« i fundit “Otter”, pati premierĂ«n botĂ«rore nĂ« Sarajevo Film Festival 2025.

Blerina Hankollari, ka studiuar filozofi evropiane dhe Ă«shtĂ« aktive nĂ« industrinĂ« e filmit qĂ« prej vitit 2012. Ajo ka punuar si konsulente kreative nĂ« dokumentarin “S’ështĂ« lavazh “(2012) tĂ« regjisorit Gentian Koçi, i cili pati premierĂ«n botĂ«rore nĂ« Hot Docs dhe ka prodhuar filmat artistikĂ« “Dita zĂ« fill” (2017) dhe “NjĂ« filxhan kafe dhe kĂ«pucĂ« tĂ« reja veshur” (2022). TĂ« dy titujt morĂ«n vlerĂ«sime ndĂ«rkombĂ«tare dhe çmime tĂ« shumta nĂ« festivale, si dhe u pĂ«rzgjodhĂ«n si kandidaturat zyrtare tĂ« ShqipĂ«risĂ« pĂ«r Çmimet Oscars, respektivisht, nĂ« vitet 2018 dhe 2023. Ajo u pĂ«rzgjodh ndĂ«r njĂ«zet producentĂ«t nĂ« ngjitje tĂ« EvropĂ«s, pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« programin Producers on the Move nga European Film Promotion gjatĂ« Festivalit tĂ« KanĂ«s 2025, si dhe nĂ« EAVE Producers Workshop 2025. Nga viti 2015 deri nĂ« vitin 2023, Blerina Hankollari ka punuar si studiuese nĂ« Institutin e AntropologjisĂ« Kulturore dhe Studimeve tĂ« Artit nĂ« TiranĂ«, duke thelluar paralelisht angazhimin e saj me teoritĂ« kulturore dhe prodhimin kinematografik.

PriFest 2025 do të mbahet nga 9 deri më 14 shtator në Kino Armata, në Prishtinë, duke ofruar një platformë të veçantë për filma të metrazhit të mesëm dhe një mundësi unike për publikun dhe profesionistët që të njohin dhe vlerësojnë krijimtarinë e re filmike në rajon./KultPlus.com

↗

Dashuri, tatuazhe dhe plagë të vjetra: Jacqueline Wilson flet hapur

✇KultPlus
By: Kult Plus

Jacqueline Wilson ka shkruar pĂ«r mĂ« shumĂ« se pesĂ« dekada dhe ka botuar qindra libra. Ajo e pĂ«rshkruan romanin e saj tĂ« ri, “Picture Imperfect”, vazhdimin pĂ«r tĂ« rritur tĂ« “The Illustrated Mum”, si “gjĂ«nĂ« mĂ« tĂ« lehtĂ« dhe mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ«â€ qĂ« ka shkruar ndonjĂ«herĂ«.

Botuar nĂ« vitin 1999, “The Illustrated Mum” tregon historinĂ« e dy motrave, Dolphin dhe Star, qĂ« pĂ«rpiqen tĂ« pĂ«rballojnĂ« nĂ«nĂ«n e tyre tĂ« paqĂ«ndrueshme dhe plot tatuazhe, Marigold, çrregullimi bipolar i sĂ« cilĂ«s kĂ«rcĂ«non ta shkatĂ«rrojĂ« familjen e tyre.

Vazhdimi fokusohet te Dolphin, tashmë 33 vjeçe, ende duke u kujdesur për nënën e saj dhe e pakënaqur me jetën, duke jetuar në një dhomë me qira dhe duke punuar në një sallon tatuazhesh.

“E kishte tĂ« lehtĂ« sepse e kam dashur shumĂ« atĂ« libĂ«r,” thotĂ« Wilson.

“Por ishte e vĂ«shtirĂ« sepse njerĂ«zit kanĂ« idetĂ« e tyre pĂ«r atĂ« qĂ« mund t’u ketĂ« ndodhur personazheve. Disa donin qĂ« Marigold tĂ« ishte shĂ«ruar, qĂ« Dolphin tĂ« kishte njĂ« karrierĂ« tĂ« shkĂ«lqyer, qĂ« Star tĂ« ishte motra e madhe perfekte, por jeta reale nuk funksionon gjithmonĂ« kĂ«shtu, dhe unĂ« gjithmonĂ« kam dashur qĂ« librat e mi tĂ« jenĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« ndaj jetĂ«s.”

E vĂ«rteta, edhe kur Ă«shtĂ« e pakĂ«ndshme, ka qenĂ« gjithmonĂ« shenja dalluese e Wilson-it. Nga “Tracy Beaker” te “Dustbin Baby” dhe “The Illustrated Mum”, ajo ka shkruar pĂ«r familje tĂ« çrregullta, sĂ«mundje mendore, varfĂ«ri dhe reziliencĂ«n e fĂ«mijĂ«ve qĂ« pĂ«rballen me kĂ«to gjĂ«ra.

Autorja shumĂ« e dashur, e cila u nderua me titullin “Dame” nĂ« vitin 2008, pranon se gjithmonĂ« ka ndier njĂ« dashuri tĂ« veçantĂ« pĂ«r “The Illustrated Mum” dhe e konsideron atĂ« “njĂ« nga librat e saj tĂ« preferuar”.

“ËshtĂ« i dhimbshĂ«m nĂ« disa aspekte, por mora aq shumĂ« letra nga fĂ«mijĂ« qĂ« mĂ« thoshin: â€˜Ă«shtĂ« tamam si mamaja ose babai im’,” thotĂ« ajo.

“KohĂ«t e fundit nĂ« njĂ« koncert, njĂ« grua mĂ« pĂ«rqafoi dhe mĂ« tha ‘faleminderit qĂ« mĂ« ndihmove tĂ« pĂ«rballoj nĂ«nĂ«n time’ dhe kjo pothuajse mĂ« bĂ«ri tĂ« qaj. TĂ« mendosh qĂ« njĂ« libĂ«r mund tĂ« ketĂ« rĂ«ndĂ«si pas kaq shumĂ« vitesh, kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse doja t’i rikthehesha personazheve.”

Jetët e tre grave janë zhvilluar në mënyra si të pritshme ashtu edhe të dhimbshme, Marigold ende nuk arrin të marrë rregullisht medikamentet ose të stabilizohet. Star është bërë mjeke dhe jeton në Edinburg, e shkëputur nga problemet mendore të Marigold-it.

NdĂ«rsa Dolphin, pĂ«r tĂ« cilĂ«n Wilson ndjen mĂ« shumĂ« empati, Ă«shtĂ« “ajo tek e cila gjithmonĂ« drejtohen tĂ« gjithĂ«, ajo qĂ« i mban gjĂ«rat bashkĂ« kur Marigold hyn nĂ« situata tĂ« çuditshme”.

“ËshtĂ« e kujdesshme, por edhe e mĂ«rzitur, ka vĂ«shtirĂ«si nĂ« marrĂ«dhĂ«nie dhe nuk ndihet e plotĂ«suar,” shpjegon ajo. “NĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r, doja t’i jepja mundĂ«si nĂ« dashuri dhe nĂ« punĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« kuptonte çfarĂ« dĂ«shiron vĂ«rtet.”

Kur “The Illustrated Mum” u botua pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, Wilson u paralajmĂ«rua se njĂ« skenĂ«, kur Marigold lyen veten me bojĂ« tĂ« bardhĂ« toksike pĂ«r tĂ« fshehur tatuazhet, mund tĂ« ishte “shumĂ« e rĂ«ndĂ«â€ pĂ«r fĂ«mijĂ«t.

“MĂ« thanĂ« qĂ« ishte e frikshme, ndoshta tepĂ«r,” kujton Wilson. “Por mendova: jo, ajo skenĂ« ishte momenti qĂ« do ta shtynte Dolphin tĂ« kĂ«rkonte ndihmĂ«. Duhej tĂ« ishte aty, dhe pĂ«r fat, ia dola.”

Wilson këmbëngul që nuk ka pendesa për temat e vështira në librat e saj, megjithëse ka pasur kritika herë pas here që e akuzonin se e kalonte cakun.

Ajo qesh kur kujton një ankesë nga një nënë e zemëruar që e akuzoi se i kishte prishur vajzës fëmijërinë, sepse njëri nga librat e saj nënkuptonte që fëmijët 11-vjeçarë nuk besonin më te Babagjyshi.

“Ti s’mund t’i kĂ«naqĂ«sh tĂ« gjithĂ«,” thotĂ« ajo duke qeshur.

MegjithatĂ«, pĂ«r gjithĂ« guximin nĂ« temat qĂ« trajton, ajo Ă«shtĂ« e qartĂ« pĂ«r kufijtĂ« qĂ« nuk i kalon. Ajo e pranon se tĂ« rinjtĂ« sot janĂ« tĂ« ekspozuar ndaj shumĂ« mĂ« tepĂ«r gjĂ«rash sesa nĂ« vitet 1990 apo 2000, me tema si mizogjinia, abuzimi online dhe kultura “incel” qĂ« depĂ«rtojnĂ« deri nĂ« klasat e shkollĂ«s.

Por sipas saj, këto realitete më të errëta i përkasin letërsisë për të rritur, jo asaj për fëmijë.

“NĂ«se do tĂ« trajtoja diçka aq shqetĂ«suese si fenomeni incel nĂ« njĂ« libĂ«r pĂ«r fĂ«mijĂ«, do tĂ« ishte vetĂ«m e nĂ«nkuptuar,” shpjegon ajo. “Me libra pĂ«r tĂ« rritur, mund tĂ« shkruash mĂ« lirshĂ«m. Me fĂ«mijĂ«t, duhet tĂ« jesh i sinqertĂ«, por pa i mbingarkuar.”

Wilson thekson se “Picture Imperfect” nuk Ă«shtĂ« libĂ«r vetĂ«-ndihme.

“Nuk po them: ‘nĂ«se je si Dolphin, ja çfarĂ« duhet tĂ« bĂ«sh’, por doja tĂ« tregoja realitetin e tĂ« qenit fĂ«mijĂ« i njĂ« prindi me sĂ«mundje mendore.

“Shpesh njĂ«ri prej vĂ«llezĂ«rve apo motrave mban gjithĂ« barrĂ«n, ndonjĂ«herĂ« e ndjen si detyrim, ndonjĂ«herĂ« me hidhĂ«rim. Nuk ka pĂ«rgjigje tĂ« thjeshta.”

Autorja ka njohur vetë papërsosmëritë e jetës. Pasi u martua në moshë të re, ajo flet hapur për mospërputhjen me ish-bashkëshortin dhe vitet e vetmisë që pasuan.

“Mbaj mend njĂ« ditĂ« kur martesa sapo mĂ« ishte prishur, kaldaja ishte gati tĂ« merrte flakĂ«, s’kisha asgjĂ« pĂ«r tĂ« ngrĂ«nĂ« nĂ« frigorifer dhe u zgjova herĂ«t pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« katĂ«r vizita nĂ« shkolla. NjĂ« mĂ«suese mĂ« tha qĂ« mĂ« kishte zili pĂ«r jetĂ«n time glamuroze dhe mendova: ‘Ah, sikur ta dije’.”

PĂ«r 23 vitet e fundit, 79-vjeçarja ka qenĂ« nĂ« njĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« lumtur me njĂ« grua, dhe vitin e kaluar tha se ishte “e lumtur” qĂ« konsiderohej si ikonĂ« gay.

NjĂ« nga temat mĂ« prekĂ«se nĂ« “Picture Imperfect” Ă«shtĂ« pĂ«rpjekja e Dolphin pĂ«r tĂ« kuptuar dashurinĂ«. Wilson thotĂ« se dikur ishte cinike pĂ«r atĂ« qĂ« ndjehet si dashuri, por kjo ndryshoi kur takoi partneren e saj aktuale.

“Mendoja se ndjenja e madhe e dashurisĂ« ishte njĂ« mit, por kur fillova tĂ« dilja me partneren time, ndjeva me tĂ« vĂ«rtetĂ« flutura nĂ« stomak, dhe kjo ishte e mrekullueshme.”

Duke qenë se tatuazhet janë pjesë qendrore si të karakterit të Marigold-it, ashtu edhe të karrierës së Dolphin-it, Wilson pyetet nëse do të bënte ndonjëherë tatuazh vetë.

Ajo qesh. “Mendova ndoshta njĂ« delfin tĂ« vogĂ«l do tĂ« ishte mĂ«nyrĂ« e bukur pĂ«r tĂ« reklamuar librin, por lĂ«kura ime Ă«shtĂ« shumĂ« e brishtĂ«, ndoshta do bĂ«j vetĂ«m njĂ« me henna.”

Vitin e kaluar, Wilson publikoi romanin e saj tĂ« parĂ« pĂ«r tĂ« rritur, “Think Again”, vazhdim i serisĂ« “Girls”. Ai u bĂ« debutimi pĂ«r tĂ« rritur mĂ« i shitur nĂ« format tĂ« fortĂ« nĂ« vitin 2024.

Ajo thotĂ« se e shijon lirinĂ« qĂ« vjen me letĂ«rsinĂ« pĂ«r tĂ« rritur. “NĂ« librat pĂ«r fĂ«mijĂ«, nuk mund tĂ« shkosh shumĂ« larg, nuk do t’i frikĂ«sosh apo mĂ«rzitĂ«sh fĂ«mijĂ«t me detaje tĂ« rĂ«nda. Me librat pĂ«r tĂ« rritur, mund tĂ« shkruash gjithçka qĂ« ndjen si tĂ« vĂ«rtetĂ«, Ă«shtĂ« si tĂ« marrĂ«sh dy herĂ« nga e njĂ«jta qershi, dhe ndihem me fat pĂ«r kĂ«tĂ«.”

Wilson është e rezervuar, por lë të kuptohet se ka shkruar tashmë 30,000 fjalë nga një tjetër vazhdim./BBC/KultPlus.com

↗

Dashuri, luftë dhe jetë në buzë të historisë

✇KultPlus
By: Kult Plus

“Indignity” e Lea Ypit pĂ«rzien biografinĂ« dhe trillimin pĂ«r tĂ« eksploruar jetĂ«n e gjyshes sĂ« saj nĂ«n regjimin stalinist tĂ« ShqipĂ«risĂ«.

“Lidhja ime me ShqipĂ«rinĂ« Ă«shtĂ« njĂ«kohĂ«sisht margjinale dhe e veçantĂ«. Nuk e kam vizituar kurrĂ«, por nĂ« vitin 1985, pa dijeninĂ« time, romani im i dytĂ« “An Ice-Cream War” u piratua dhe u pĂ«rkthye nĂ« shqip. E di kĂ«tĂ« vetĂ«m sepse njĂ« mik dhe romancier, Brian Aldiss, i cili po udhĂ«tonte nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« atĂ« kohĂ«, pa njĂ« kopje tĂ« librit nĂ« njĂ« librari nĂ« TiranĂ«. E bleu njĂ« kopje si suvenir pĂ«r mua, por pa dashje e harroi nĂ« hotelin ku po qĂ«ndronte. TundueshĂ«m, libri me sa duket ekzistonte, por unĂ« nuk e kam parĂ« kurrĂ« dhe nuk kam mundur ta gjej ndonjĂ«herĂ«. ËshtĂ« pothuajse si njĂ« fantazmĂ«. Versioni shqip i “An Ice-Cream War” mbetet botimi mĂ« i rrallĂ« i çdo gjĂ«je qĂ« kam shkruar ndonjĂ«herĂ«.” – shprehet William Boyd.

Kjo anekdotĂ« pĂ«rputhet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rkryer me botĂ«n e çuditshme dhe tĂ« ndryshueshme tĂ« pĂ«rshkruar nĂ« rrĂ«fimin e jashtĂ«zakonshĂ«m tĂ« Lea Ypit pĂ«r jetĂ«n e gjyshes sĂ« saj, Leman Ypi, nĂ« ShqipĂ«rinĂ« e mesit tĂ« shekullit tĂ« 20-tĂ«. Leman lindi nĂ« vitin 1918 nĂ« Selanik, Greqi. Familja e saj ishte pjesĂ« e diasporĂ«s borgjeze frankofone shqiptare, dhe Leman do tĂ« kthehej nĂ« atdheun e saj nĂ« vitin 1936, pasi kishte mbushur 18 vjeç. NĂ« atĂ« kohĂ«, mbreti i vetĂ«shpallur, Zogu I, ishte nĂ« fron dhe, gjatĂ« kĂ«saj periudhe ndĂ«rmjet dy luftĂ«rave botĂ«rore, ShqipĂ«ria gĂ«zonte njĂ« lloj tĂ« çuditshĂ«m pavarĂ«sie ruritaniane, megjithĂ«se ekonomikisht ishte shumĂ« e varur nga Italia e Musolinit. NjĂ« shoqĂ«ri kryesisht rurale me prona tĂ« mĂ«dha tĂ« kontrolluara nga “bejlerĂ«t” vendas tĂ« gjithĂ«fuqishĂ«m, vendi kishte njĂ« inteligjencĂ«, ekzistonte njĂ« shtyp i lirĂ« dhe shtresa e mesme kishte aspirata pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« atĂ« qĂ« mund ta quajmĂ« evropianizimi i Ballkanit./theobserver/KultPlus.com

↗

Ali Podrimja – ZĂ«ri qĂ« ndriçoi poezinĂ« shqiptare

✇KultPlus
By: Kult Plus

MĂ« 28 gusht, kujtojmĂ« lindjen e poetit tĂ« madh Ali Podrimja (1942-2012), njĂ« prej figurave mĂ« tĂ« fuqishme tĂ« letĂ«rsisĂ« shqiptare bashkĂ«kohore. Lindur nĂ« GjakovĂ«, Podrimja do tĂ« rritej pĂ«r t’u bĂ«rĂ« njĂ« nga zĂ«rat mĂ« tĂ« veçantĂ« e mĂ« tĂ« guximshĂ«m tĂ« poezisĂ« shqipe, duke i dhĂ«nĂ« asaj njĂ« dimension tĂ« ri, modern dhe thellĂ«sisht njerĂ«zor.

Poezia e tij shpesh bartte plagën e Kosovës, dhimbjen e humbjeve personale dhe kolektive, por edhe forcën e pashuar për të mbijetuar dhe për të dashur jetën. Në çdo varg, Podrimja shpaloste një botë simbolesh të fuqishme, një gjuhë të ngjeshur dhe imazhe që mbeten të gdhendura në kujtesë, përcjellë KultPlus.

Krijimtaria e tij është një urë mes traditës dhe modernitetit, një udhëtim poetik që e kthen lexuesin drejt vetes, drejt atdheut dhe drejt kuptimit të jetës. Sot, në përvjetorin e lindjes, kujtojmë jo vetëm poetin, por edhe vizionarin që e ngriti fjalën në art të pavdekshëm.

Ali Podrimja jeton përmes vargjeve të tij, që ende frymojnë liri, dhimbje dhe shpresë./KultPlus.com

↗

“KPop Demon Hunters” thyen rekordin e Netflix, bĂ«het filmi mĂ« i shikuar ndonjĂ«herĂ«

✇KultPlus
By: Kult Plus

Filmi i animuar muzikor “KPop Demon Hunters”, prodhim i Sony Pictures Animation, Ă«shtĂ« shpallur zyrtarisht filmi mĂ« i shikuar nĂ« historinĂ« e platformĂ«s Netflix.

Nga data 18 deri mĂ« 24 gusht, filmi shtoi edhe 25.4 milionĂ« shikime, duke e çuar totalin qĂ« prej premierĂ«s mĂ« 20 qershor nĂ« plot 236 milionĂ« shikime. Me kĂ«tĂ« shifĂ«r, ai ka kaluar nĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« filmave mĂ« tĂ« shikuar nĂ« gjuhĂ«n angleze nĂ« Netflix, duke lĂ«nĂ« pas superhitin “Red Notice”.

Sipas Deadline, suksesi i filmit është edhe më mbresëlënës pasi për tre javë rresht ka ruajtur pothuajse 0% rënie të audiencës, ndërkohë që më parë regjistroi dy javë me nga 26 milionë shikime secila.

NjĂ« tjetĂ«r shtysĂ« iu dha nga lansimi i “KPop Demon Hunters: The Sing-Along Event”, qĂ« ka filluar tĂ« rrisĂ« sĂ«rish shikueshmĂ«rinĂ«. Netflix ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur se do tĂ« bashkojĂ« shifrat e kĂ«tij versioni me filmin origjinal, edhe pse shfaqen si tituj tĂ« ndarĂ« nĂ« platformĂ«.

Ky version special u shfaq fundjavĂ«n e kaluar edhe nĂ« kinema, ku mposhti filmin “Weapons”, duke dalĂ« nĂ« krye tĂ« arkĂ«s filmike me 19 milionĂ« dollarĂ«.

Me edhe 24 ditĂ« tĂ« mbetura brenda dritares 91-ditĂ«she tĂ« premierĂ«s, “KPop Demon Hunters” ka gjasa ta thellojĂ« edhe mĂ« shumĂ« epĂ«rsinĂ« ndaj “Red Notice”, i cili kishte arritur 230 milionĂ« shikime pas 91 ditĂ«sh./KultPlus.com

↗

India shpëton mbi 6.500 elefantë me ndihmën e inteligjencës artificiale

✇KultPlus
By: Kult Plus

Një tufë elefantësh në zonën Madukkarai të qytetit Coimbatore në Tamil Nadu të Indisë kaloi në mënyrë të sigurt shinat e trenit, falë një sistemi paralajmërimi të hershëm të mundësuar nga inteligjenca artificiale.

Pamjet e shpërndara nga Departamenti i Pyjeve të Tamil Nadu tregojnë momentin kur elefantët kalojnë shinat pa u rrezikuar nga trenat.

“Kalimi i sigurt nĂ« rajon bazohet nĂ« inteligjencĂ«n artificiale dhe qĂ« nga vendosja e sistemit Ă«shtĂ« garantuar kalimi i sigurt pĂ«r afĂ«rsisht 6.500 elefantĂ«â€, thuhet nĂ« deklaratĂ«n e Departamentit tĂ« Pyjeve.

Ky sistem inovativ është shndërruar në një shembull se si teknologjia mund të përdoret për të mbrojtur jetën e kafshëve të egra dhe për të reduktuar konfliktet mes natyrës dhe infrastrukturës njerëzore./KultPlus.com

AI system in Tamil Nadu, India saves elephants from train collisions

In Tamil Nadu’s Madukkarai, an AI-powered early warning system has prevented elephant deaths on railway tracks since November 2023. Using 12 towers with 24 cameras, the system detects elephants and instantly
 pic.twitter.com/SYSokZlcpK

— The Internet || Be Amazed (@TheInternet_101) August 27, 2025
↗

Shqipëria e bukur, Rama ndan pamje nga mbrëmja në Berat

✇KultPlus
By: Kult Plus

Mbrëmjet në Berat në këto ditë të fundit të muajit gusht janë të mbushura me gjallërinë e turistëve vendas e të huaj.

Kryeministri Edi Rama, nĂ« kuadĂ«r tĂ« rubrikĂ«s “ShqipĂ«ria e bukur”, ndau sot pamje nga mbrĂ«mja nĂ« Berat.

Berati mbetet tërheqës për vizitorët e huaj dhe ata vendas jo vetëm për bukuritë historike, por edhe për ofertat e pasura të agroturizmit dhe përvojat autentike që ofron.

Vitet e fundit përveç vizitave në monumentet historike, apo turizmit të aventurës, turistët mund të marrin pjesë në degustime vere, ekspozita artizanale dhe ngjarje folklorike që sjellin në jetë traditat e pasura të rajonit.

NdĂ«r atraksionet mĂ« tĂ« vizituara vijojnĂ« tĂ« jenĂ« Kalaja, lagjet muzeale “GoricĂ«â€ dhe “Mangalem”, kantinat e qytetit, muzeu “Onufri” dhe ai Etnografik etj./atsh/ KultPlus.com

↗

Botërori 2026: Trajneri i Sllovenisë vlerëson Kosovën para nisjes së kualifikimeve

✇KultPlus
By: Kult Plus

Kosova do ta nisĂ« javĂ«n e ardhshme aventurĂ«n e saj nĂ« kualifikimet pĂ«r KupĂ«n e BotĂ«s 2026, duke u pĂ«rballur fillimisht me ZvicrĂ«n nĂ« transfertĂ« mĂ« 5 shtator, ndĂ«rsa mĂ« 8 shtator do tĂ« presĂ« SuedinĂ« nĂ« stadiumin “Fadil Vokrri” nĂ« PrishtinĂ«.

“DardanĂ«t” bĂ«jnĂ« pjesĂ« nĂ« Grupin B, ku pĂ«rveç ZvicrĂ«s dhe SuedisĂ«, gjendet edhe Sllovenia, me tĂ« cilĂ«n pĂ«rfaqĂ«suesja jonĂ« do tĂ« luajĂ« nĂ« tetor.

Trajneri i Sllovenisë, Matjaz Kek, në një konferencë për shtyp, foli edhe për Kosovën, duke theksuar rritjen e saj dhe mundësitë që ky grup ofron për surpriza:

“Nuk shoh asnjĂ« ekip nĂ« grup qĂ« nuk e mendon kualifikimin. Kosova Ă«shtĂ« nĂ« rritje. Suedia ka emra tĂ« mĂ«dhenj, sidomos nĂ« sulm, ndĂ«rsa Zvicra ka gjithmonĂ« mĂ«nyrĂ«n e saj tĂ« lojĂ«s dhe di tĂ« befasojĂ«. ËshtĂ« grup qĂ« ta jep mundĂ«sinĂ« tĂ« bĂ«sh diçka, nĂ«se shfaq mĂ« tĂ« mirĂ«n”, tha Kek.

Kosova dhe Sllovenia do të përballen më 10 tetor në Prishtinë, ndërsa ndeshja e kthimit është paraparë më 15 nëntor në Lubjanë.

Favoritja kryesore e grupit mbetet Zvicra, por nĂ« garĂ« pĂ«r kualifikim janĂ« edhe Suedia, Sllovenia dhe Kosova. Fituesi i grupit shkon direkt nĂ« BotĂ«rorin 2026 qĂ« do tĂ« mbahet nĂ« SHBA, Kanada dhe MeksikĂ«, ndĂ«rsa ekipi i vendit tĂ« dytĂ« do tĂ« luajĂ« nĂ« fazĂ«n “play-off”./KultPlus.com

↗

‘Fati na i plotĂ«son dĂ«shirat, por nĂ« mĂ«nyrĂ«n e tij, me qĂ«llim qĂ« tĂ« na japĂ« diçka pĂ«rtej dĂ«shirave tona’

✇KultPlus
By: Kult Plus

Thënie nga Johann Wolfgang von Goethe

 ÇfarĂ«do mendon tĂ« bĂ«sh, apo e ke Ă«ndĂ«rr, filloje. Guximi ka gjenialitet, pushtet dhe magji brenda!

‱ Besoji vetvetes dhe do tĂ« dish tĂ« jetosh!

‱ Pasuria Ă«shtĂ« diçka qĂ« mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« jetĂ«, por jeta nuk Ă«shtĂ« diçka qĂ« kalohet pĂ«r tĂ« grumbulluar para!

‱ Nuk ka gjĂ« mĂ« tĂ« frikshme se injoranca nĂ« veprim!

‱ IdetĂ« e guximshme janĂ« si lĂ«vizjet e shahistĂ«ve qĂ« mund tĂ« sjellin humbjen e lojĂ«s, por krijojnĂ« rastin pĂ«r tĂ« filluar njĂ« lojĂ« tĂ« re, e cila mund tĂ« fitohet!

‱ Sjelljet e njĂ« njeriu janĂ« njĂ« pasqyrĂ« ku ai e sheh portretin e vet!

‱ Njeriu fisnik i bĂ«n pĂ«r vete njerĂ«zit fisnikĂ«, dhe di si tĂ« mbĂ«shtetet tek ata!

‱ Njeriu e vĂ« veten nĂ« nivelin me tĂ« cilin tĂ« tjerĂ«t e vlerĂ«sojnĂ«!

‱ NjĂ« jetĂ« e padobishme Ă«shtĂ« njĂ« vdekje e hershme!

‱ Mosha na tregon sa fĂ«mijĂ« kemi mbetur!

‱ TĂ« gjitha mendimet inteligjente janĂ« menduar tashmĂ«; e vetmja gjĂ« e nevojshme Ă«shtĂ« tĂ« pĂ«rpiqemi t’i mendojmĂ« prapĂ«!

‱ Dijet qĂ« kam unĂ« mund t’i ketĂ« çdo njeri, por zemra ime Ă«shtĂ« vetĂ«m e imja!

‱ Sundoje atĂ«! BĂ«je botĂ«n t’i shĂ«rbejĂ« qĂ«llimit tĂ«nd, por mos i shĂ«rbe asaj!

‱ Tregohu i njerĂ«zishĂ«m dhe pĂ«rdor fjalĂ« tĂ« mira, sidomos pĂ«r ata qĂ« nuk janĂ« tĂ« pranishĂ«m!

‱ Bukuria Ă«shtĂ« manifestim i ligjeve sekrete natyrore, tĂ« cilat pĂ«rndryshe do tĂ« na fshiheshin pĂ«rgjithmonĂ«!

‱ TĂ« jesh brilant nuk ka asnjĂ« vlerĂ« nĂ«se t’i nuk respekton asgjĂ«!

‱ Disa defekte janĂ« tĂ« domosdoshme pĂ«r hir tĂ« individualitetit!

‱ Karakteri formohet nĂ«pĂ«r shtrĂ«ngatat e botĂ«s!

‱ Karakter, nĂ« gjĂ«rat e vogla apo tĂ« mĂ«dha, do tĂ« thotĂ« tĂ« marrĂ«sh pĂ«rsipĂ«r ato gjĂ«ra qĂ« ti ndihesh i zoti t’i bĂ«sh!

‱ MirĂ«kuptimi Ă«shtĂ« gjenia e njerĂ«zimit!

‱ KorrektĂ«sia luan shumĂ« rol, por guximi mĂ« tepĂ«r!

‱ NjĂ« pĂ«rgjigje korrekte Ă«shtĂ« si njĂ« puthje e Ă«mbĂ«l!

‱ Fati na i plotĂ«son dĂ«shirat, por nĂ« mĂ«nyrĂ«n e tij, me qĂ«llim qĂ« tĂ« na japĂ« diçka pĂ«rtej dĂ«shirave tona!

‱ PĂ«rça dhe sundo, bĂ«rtasin politikanĂ«t; bashko dhe prijĂ« Ă«shtĂ« kryefjala e mençurisĂ«!

‱ Mos iu nĂ«nshtro shumĂ« ndjenjave. NjĂ« zemĂ«r tepĂ«r e ndjeshme Ă«shtĂ« njĂ« pasuri e palumtur nĂ« kĂ«tĂ« tokĂ« tĂ« lĂ«kundur!

‱ Dyshimi rritet sa mĂ« shumĂ« qĂ« tĂ« dimĂ«!

‱ Mos Ă«ndĂ«rro Ă«ndrra tĂ« vogla, sepse ato nuk kanĂ« fuqi t’i vĂ«nĂ« nĂ« lĂ«vizje zemrat e njerĂ«zve!

‱ Gabimi Ă«shtĂ« i pranueshĂ«m pĂ«r ne sa kohĂ« qĂ« jemi tĂ« rinj; por ai nuk duhet gĂ«rmuar nĂ« pleqĂ«ri!

‱ Çdo ditĂ« ne duhet tĂ« dĂ«gjojmĂ« tĂ« paktĂ«n njĂ« kĂ«ngĂ« tĂ« vogĂ«l, tĂ« lexojmĂ« nĂ« poezi tĂ« bukur, tĂ« shohim njĂ« pikturĂ« tĂ« arrirĂ«, dhe, nĂ«se Ă«shtĂ« e mundur, tĂ« flasim sa mĂ« pak fjalĂ«!

‱ TĂ« gjithĂ« duan tĂ« jenĂ« dikush; askush nuk do qĂ« tĂ« rritet!

‱ Vajzat dashurohen pĂ«r ato qĂ« janĂ«; djemtĂ« pĂ«r çfarĂ« premtojnĂ« tĂ« jenĂ«!

‱ Shkoni nĂ« vendet e huaja dhe do tĂ« arrini tĂ« njihni gjĂ«rat e mira qĂ« i ke nĂ« atdhe!

‱ Urrejtja Ă«shtĂ« aktive, zilia Ă«shtĂ« pasive; por ka vetĂ«m njĂ« hap midis zilisĂ« dhe urrejtjes!

‱ ËshtĂ« i vdekur nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«, ai qĂ« nuk beson nĂ« njĂ« botĂ« tjetĂ«r!

‱ ËshtĂ« mĂ« i lumturi, mbret apo bujk qoftĂ«, ai qĂ« gjen paqe nĂ« shtĂ«pinĂ« e vet!

‱ UnĂ« mund tĂ« tĂ« them ty, mik i ndershĂ«m, se kujt t’i besosh: besoji jetĂ«s; ajo tĂ« mĂ«son mĂ« mirĂ« se libri ose oratori!

‱ Njihe veten? NĂ«se do ta njihja veten, do t’ia mbathja me tĂ« katra. Mos o Zot qĂ« ta njoh!

‱ DĂ«gjoji bindjet e tĂ« gjithĂ«ve, por dyshimet e tua mbaji pĂ«r vete!

‱ NĂ«se fillon tĂ« mendosh pĂ«r gjendjen tĂ«nde fizike apo morale, zakonisht e gjen se je i sĂ«murĂ«!

‱ NĂ« fushĂ«n e ideve çdo gjĂ« varet nga entuziazmi
 nĂ« botĂ«n reale gjithçka qĂ«ndron mbi kĂ«mbĂ«nguljen!

‱ MĂ« mirĂ« tĂ« mashtrohesh nga miqtĂ«, se t’i mashtrosh ata!

‱ Secili ta pastrojĂ« derĂ«n e vet dhe e gjithĂ« bota do tĂ« jetĂ« e pastĂ«r!

‱ Disa njerĂ«z nuk kujdesen pĂ«r paratĂ« e tyre derisa iu mbarohen, tĂ« tjerĂ«t bĂ«jnĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n gjĂ« me kohĂ«n e tyre!

‱ AsgjĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« e vlefshme se dita e sotme!

‱ Pasionet janĂ« vese ose virtyte nĂ« kulmet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« fuqisĂ« sĂ« tyre!

‱ BurracakĂ«t kĂ«rcĂ«nojnĂ« vetĂ«m kur janĂ« tĂ« sigurt!

‱ GjĂ«ja mĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u parĂ« Ă«shtĂ« ajo qĂ« ke para syve!

‱ Njeriut tĂ« zgjuar i duket çdo gjĂ« qesharake, njeriut tĂ« ndjeshĂ«m i duket çdo gjĂ« e rĂ«ndĂ«!

‱ Ai qĂ« zĂ« vendin e parĂ«, rrallĂ« e luan rolin kryesor!

‱ NjerĂ«zit pĂ«rçmojnĂ« atĂ« qĂ« s’e kuptojnĂ«!/ KultPlus.com

❌