TIRANĂ, 5 korrik /ATSH-Gjergji Mima/ ShqipĂ«ria po pĂ«rballet gjithnjĂ« e mĂ« shpesh me rrezikun nĂ« rritje tĂ« zjarreve gjatĂ« sezonit tĂ« verĂ«s.
Drejtori i pĂ«rgjithshĂ«m i AgjencisĂ« KombĂ«tare tĂ« Mbrojtjes Civile, Haki Ăako, nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r AgjencinĂ« Telegrafike Shqiptare deklaroi se shumica e zjarreve janĂ« tĂ« qĂ«llimshme ose nga pakujdesia dhe apelon pĂ«r mĂ« shumĂ« ndĂ«rgjegjĂ«sim qytetar dhe ndĂ«shkime mĂ« tĂ« rrepta.
Ai theksoi se, aktualisht janë aktive katër vatra zjarri në vend, ndërkohë që situata më problematike është në Elbasan, Has, Tiranë dhe Finiq.
Ăako theksoi se menaxhimi i zjarreve bazohet nĂ« njĂ« plan kombĂ«tar tĂ« pĂ«rditĂ«suar dhe njĂ« sistem tĂ« koordinuar ndĂ«rinstitucional qĂ« pĂ«rfshin edhe Forcat e Armatosura.
Drejtori i AKMC bĂ«ri tĂ« ditur se janĂ« kryer stĂ«rvitje nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin, Ă«shtĂ« rritur bashkĂ«punimi ndĂ«rkombĂ«tar, dhe paralajmĂ«ron nisjen sĂ« shpejti tĂ« njĂ« fushate sensibilizuese kombĂ«tare: âAKMC on tourâ.
NĂ«se situata pĂ«rkeqĂ«sohet, Ăako siguron se do tĂ« aktivizohet menjĂ«herĂ« plani kombĂ«tar i emergjencave, pĂ«rfshirĂ« evakuimin e popullsisĂ« dhe kĂ«rkesĂ«n pĂ«r ndihmĂ« ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« rast nevoje.
IntervistĂ« ekskluzive e ATSH me drejtorin e pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« AgjencisĂ« KombĂ«tare tĂ« Mbrojtjes Civile, Haki Ăako.Â
ATSH: Si paraqitet aktualisht situata e zjarreve në vendin tonë? A kemi ndonjë zonë të veçantë që konsiderohet më problematike?
Ăako: Aktualisht, nĂ« tĂ« gjithĂ« territorin e vendit janĂ« raportuar gjithsej 21 vatra zjarri nĂ« harkun kohor nga ora 09:00 e datĂ«s 3 korrik deri nĂ« orĂ«n 08:30 tĂ« datĂ«s 4 korrik 2025.
Prej tyre, 17 janë shuar plotësisht, ndërsa katër vatra mbeten aktive, për të cilat po punohet intensivisht nga forcat operacionale dhe strukturat e mbrojtjes civile.
Zonat më problematike për momentin janë në qarqet Elbasan, Tiranë, Finiq dhe Has. Konkretisht, situata më sfiduese është në vendgrumbullimin e mbetjeve urbane në Elbasan, ku vijon puna me hedhjen e inerteve dhe kapsulimin e zjarrit, ndërsa një grup ekspertësh është në terren për matjen e ndotjes së ajrit. Në fshatin Bulticë në Tiranë, zjarri në një sipërfaqe me shkurre e ferra po ndërhyhet nga toka dhe ajri me ndihmën e helikopterit Cougar. Ndërkohë, mes fshatrave Grazhdan dhe Malçan në bashkinë Finiq, situata është e qetë por nën vëzhgim të vazhdueshëm. Në zonën malore mes fshatrave Gjinaj dhe Domaj në Has, zjarri ka përfshirë një sipërfaqe me pyll pishe dhe për shkak të terrenit të vështirë dhe erës, mbetet ende aktiv. Po punohet intensivisht për izolimin dhe shuarjen e tij.
ATSH: Cilat janë masat konkrete që janë marrë deri tani nga AKMC për parandalimin dhe menaxhimin e zjarreve gjatë sezonit të verës?
Ăako: NĂ« pĂ«rputhje me mandatin e saj ligjor, AKMC ushtron autoritet koordinues, bashkĂ«rendues, drejtues, teknik, mbikĂ«qyrĂ«s dhe kontrollues nĂ« fushĂ«n e zvogĂ«limit tĂ« riskut nga fatkeqĂ«sitĂ« dhe mbrojtjen civile nĂ« tĂ« gjithĂ« territorin e RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe punon pĂ«r parandalimin, njĂ« pĂ«rgjigje efektive si dhe rimĂ«kĂ«mbjen, nĂ«pĂ«rmjet njĂ« sistemi tĂ« integruar dhe efikas tĂ« mbrojtjes civile. NĂ« thelb, qasja e AgjencisĂ« Ă«shtĂ« proaktive dhe e koordinuar, duke pĂ«rfshirĂ« tĂ« gjitha hallkat e sistemit tĂ« mbrojtjes civile pĂ«r tĂ« minimizuar rrezikun dhe pĂ«r tĂ« reaguar me efikasitet ndaj çdo situate emergjente gjatĂ« sezonit tĂ« verĂ«s.
Në këtë kontekst, menaxhimi i zjarreve gjatë sezonit të verës është një ndër prioritetet kryesore të agjencisë, duke u bazuar në një qasje gjithëpërfshirëse që mbulon të gjitha fazat e ciklit të menaxhimit të fatkeqësive: Parandalimi, lehtësimi, gatishmëria, përgjigjja dhe rimëkëmbja.
AKMC ka ndërmarrë një sërë masash të strukturuara sipas katër fazave kryesore të menaxhimit të riskut të fatkeqësive: Parandalim, lehtësim, gatishmëri, reagim dhe rimëkëmbje. Konkretisht:
Parandalimi dhe lehtĂ«simi: ĂshtĂ« pĂ«rditĂ«suar Plani KombĂ«tar i Emergjencave Civile, i cili pĂ«rcakton pĂ«rgjegjĂ«sitĂ« e institucioneve pĂ«rkatĂ«se. JanĂ« kryer inspektime tĂ« herĂ«pashershme nĂ« bashki dhe qarqe pĂ«r tĂ« identifikuar zonat me risk tĂ« lartĂ« dhe pĂ«r tĂ« koordinuar masat parandaluese. ĂshtĂ« rritur ndĂ«rgjegjĂ«simi i komunitetit pĂ«rmes fushatave informuese dhe edukative nĂ« bashkĂ«punim me pushtetin vendor dhe shoqĂ«rinĂ« civile.
GatishmĂ«ria: ĂshtĂ« ngritur dhe po funksionon Taskforca NdĂ«rinstitucionale pĂ«r menaxhimin e situatave tĂ« zjarrit gjatĂ« verĂ«s. ĂshtĂ« pĂ«rforcuar kapaciteti operativ i strukturave vendore tĂ« mbrojtjes civile. ĂshtĂ« vendosur njĂ« sistem i koordinuar informacioni dhe paralajmĂ«rimi tĂ« hershĂ«m pĂ«r zjarret me QendrĂ«n KombĂ«tare Operacionale tĂ« Emergjencave Civile nĂ« bashkĂ«punim me Institutin e Gjeoshkencave dhe AgjencinĂ« e MeteorologjisĂ«. ĂshtĂ« pĂ«rforcuar bashkĂ«punimi me Forcat e Armatosura dhe zjarrfikĂ«set lokale pĂ«r ndĂ«rhyrje tĂ« shpejtĂ«. JanĂ« vĂ«nĂ« nĂ« gatishmĂ«ri forcat zjarrfikĂ«se dhe shĂ«rbimet pyjore nĂ« tĂ« gjitha qarqet. Kryhet monitorimi ditor i situatĂ«s, nĂ«pĂ«rmjet sinjalizimeve tĂ« bashkive, si dhe pĂ«rdorimi i mjeteve teknologjike pĂ«r vĂ«zhgim ajror dhe tokĂ«sor.
PĂ«rgjigjja: ĂshtĂ« krijuar njĂ« strukturĂ« e pĂ«rhershme operacionale nĂ« nivel qendror pĂ«r tĂ« monitoruar situatĂ«n dhe pĂ«r tĂ« koordinuar ndĂ«rhyrjet nĂ« kohĂ« reale. JanĂ« vĂ«nĂ« nĂ« gatishmĂ«ri mjetet ajrore dhe tokĂ«sore pĂ«r shuarjen e zjarreve nĂ« bashkĂ«punim me partnerĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« nĂ« rast nevoje.
Rimëkëmbja: AKMC bashkëpunon me pushtetin vendor për evidentimin e dëmeve dhe rivlerësimin e nevojave pas çdo incidenti. Në ligjin 45/2019 Për Mbrojtjen Civile është parashikuar fondi i dedikuar për emergjencat Civile, 4% e buxhetit të vitit të kaluar të bashkisë, i cili mund të përdoret për të parandaluar, reaguar dhe rehabilituar territorin e bashkisë.
ATSH: Sa të përgatitura janë strukturat lokale të mbrojtjes civile për të reaguar në raste emergjente si zjarret në pyje apo në zona të banuara?
Ăako: Strukturat lokale tĂ« mbrojtjes civile nĂ« ShqipĂ«ri kanĂ« bĂ«rĂ« pĂ«rparime tĂ« konsiderueshme nĂ« organizimin dhe reagimin ndaj emergjencave, pĂ«rfshirĂ« zjarret nĂ« pyje dhe nĂ« zona tĂ« banuara. MegjithatĂ«, niveli i pĂ«rgatitjes mbetet i pabarabartĂ« nga njĂ« bashki nĂ« tjetrĂ«n, pĂ«r shkak tĂ« diferencave nĂ« burime njerĂ«zore, teknike dhe logjistike.
AKMC vijon të punojë edhe në këtë drejtim në projekte të ndryshme me partnerët e vet, për të forcuar kapacitetet lokale, me stërvitje dhe trajnime të ndryshme, siç ishte stërvitja në Shkodër, Pishë Poro, në Dibër dhe Gjirokastër me të gjitha bashkitë e qarkut dhe strukturat operacionale lidhur me menaxhimin e zjarreve; apo dhurimi për bashkinë e Tiranës e 25 seteve për krijimin e moduleve GFFF në kuadër të projektit IPA FF, mjeteve zjarrëfikesë nga TAP, varkave, e shumë pajisje të tjera.
Në disa bashki ndërhyrjet janë relativisht të shpejta dhe efektive, duke shmangur përhapjen e zjarreve në zona më të gjera apo më të ndjeshme. Kjo dëshmon se aty ku ka kapacitete të mjaftueshme njerëzore dhe mjete teknike, reagimi është funksional dhe i koordinuar.
Megjithatë aksesi në zonat rurale dhe të thella gjeografikisht, menaxhimi i mbetjeve urbane, forcimi i kapaciteteve njerëzore dhe teknike në nivel vendor, investimet në logjistikë dhe mjete moderne për ndërhyrje, mbeten disa nga problematikat qe duhen adresuar më mirë në të ardhmen.
Në përfundim, mund të themi se strukturat lokale të mbrojtjes civile janë në një proces përmirësimi të qëndrueshëm, por kanë ende vonesa, mangësi dhe sfida serioze përballë rreziqeve gjithnjë e më të shpeshta, siç janë zjarret në kushtet e ndryshimeve klimatike dhe urbanizimit të pakontrolluar.
ATSH: A ka pasur bashkëpunim me institucione ndërkombëtare apo vende fqinje për përballimin e situatës?
Ăako: Aktualisht, pĂ«r situatat e fundit tĂ« zjarreve, menaxhimi Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« nga kapacitetet lokale dhe kombĂ«tare. MegjithatĂ«, AKMC Ă«shtĂ« nĂ« bashkĂ«punim tĂ« vazhdueshĂ«m me Mekanizmin Evropian tĂ« Mbrojtjes Civile (UCPM) ku Ă«shtĂ« vend pjesĂ«marrĂ«s qĂ« prej nĂ«ntorit tĂ« vitit 2022, si dhe me vende fqinje pĂ«r shkĂ«mbim informacioni dhe asistencĂ« tĂ« mundshme nĂ« raste ekstreme. Jemi gjithashtu pjesĂ« e rrjeteve rajonale pĂ«r menaxhimin e fatkeqĂ«sive natyrore.
Duhet thënë që AKMC ka një rekord bashkëpunimi me partnerët ndërkombëtarë për ndihmë dhe asistencë të ndërsjellë, në raste të ndryshme fatkeqësish ndër vite, ku pas kërkesës për ndihmë drejtuar UCPM ka përfituar nga ndihma me helikopterë nga Greqia, Rumania, Italia, Holanda dhe vende të tjera për përballimin e emergjencave. Nga ana tjetër edhe vetë Shqipëria ka ofruar ndihmën e saj në shumë raste, siç ishte tërmeti në shkurt 2023 në Turqi me mbi 36 000 viktima, zjarret në Greqi po në verën e 2023, apo ndihmat e dërguara në Bosnjë-Hercegovinë pas përmbytjeve në vitin 2024.
ATSH: A janë kryer trajnime apo simulime për stafet e emergjencave në përballjen me zjarret?
Ăako: Po, trajnimi i strukturave tĂ« emergjencĂ«s dhe pĂ«rgatitja e tyre pĂ«r pĂ«rballimin e zjarreve Ă«shtĂ« njĂ« komponent thelbĂ«sor i punĂ«s sĂ« AgjencisĂ« KombĂ«tare tĂ« Mbrojtjes Civile. Brenda AKMC funksionon Drejtoria e Edukimit, Trajnimit dhe TeknologjisĂ« sĂ« Informacionit, e cila ka pĂ«r qĂ«llim tĂ« rrisĂ« kapacitetet operacionale tĂ« institucioneve pĂ«rgjegjĂ«se dhe ndĂ«rgjegjĂ«simin e popullatĂ«s. GjatĂ« kĂ«tij viti janĂ« organizuar stĂ«rvitje dhe simulime nĂ« shumĂ« zona tĂ« vendit, pĂ«rfshirĂ« shkolla nĂ« TiranĂ« dhe nĂ« qarqe tĂ« tjera, ku janĂ« testuar procedurat e evakuimit dhe reagimit nĂ« rast zjarri. Gjithashtu, janĂ« zhvilluar stĂ«rvitje tĂ« posaçme nĂ« terren, nĂ« zona tĂ« riskuara si PishĂ« Poro, GjirokastĂ«r dhe DibĂ«r, ku Ă«shtĂ« vlerĂ«suar koha e reagimit dhe bashkĂ«veprimi ndĂ«rinstitucional. AKMC ka marrĂ« pjesĂ« edhe nĂ« stĂ«rvitje ndĂ«rkombĂ«tare, duke bashkĂ«punuar me partnerĂ« evropianĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rmirĂ«suar standardet dhe pĂ«r tĂ« shkĂ«mbyer pĂ«rvoja mbi menaxhimin e situatave tĂ« emergjencĂ«s nga zjarret. KĂ«to aktivitete janĂ« pjesĂ« e njĂ« plani tĂ« vazhdueshĂ«m pĂ«r pĂ«rgatitjen dhe rritjen e gatishmĂ«risĂ« sĂ« tĂ« gjitha strukturave pĂ«rballĂ« rrezikut tĂ« shtuar nga zjarret gjatĂ« sezonit tĂ« verĂ«s.
Dy më të fundit të realizuara këtë vit stërvitja në shkallë të gjerë, e realizuar në prill në Shkodër për përmbytjet, apo rastin me të fundit që ishte stërvitja me elemente fushorë, vetëm para një muaji ne Gjirokastër, me pjesëmarrjen e forcave operacionale të qarkut të Gjirokastrës dhe të gjitha bashkive te jugut te vendit, pikërisht lidhur me menaxhimin e zjarreve në pyje dhe në afërsi të zonave të banuara.
ATSH: Si është ndërgjegjësimi i qytetarëve për rrezikun e zjarreve dhe si mund të përmirësohet pjesëmarrja e tyre në parandalim?
Ăako: PĂ«r fat tĂ« keq, ndĂ«rgjegjĂ«simi i qytetarĂ«ve mbetet ende njĂ« sfidĂ« serioze. ShumĂ« prej zjarreve janĂ« tĂ« qĂ«llimshme ose shkaktohen nga pakujdesia gjatĂ« djegies sĂ« mbetjeve apo pastrimeve sezonale. Ne kemi intensifikuar fushatat e sensibilizimit nĂ« media dhe rrjete sociale, por nevojitet mĂ« shumĂ« bashkĂ«punim me shkollat, pushtetin vendor dhe organizatat lokale.
Siç e thamë më lart, Agjencia ka një drejtori që përgjigjet pikërisht për ndërgjegjësimin dhe sensibilizimin e popullatës, dhe kryen vazhdimisht trajnime, simulime zjarresh nëpër shkolla, siç ishte rasti më i fundit në një shkollë në Gjirokastër, por përmirësimi i pjesëmarrjes së qytetarëve kërkon ndëshkueshmëri më të lartë për shkelësit dhe angazhim komunitar në raportimin e hershëm të zjarreve. Në disa komunitete rurale është vënë re një angazhim më aktiv i banorëve në raportimin e hershëm të vatrave të zjarrit, gjë që ka ndihmuar strukturat e emergjencave të ndërhyjnë më shpejt.
Nga njĂ«ra anĂ«, Ă«shtĂ« pĂ«r tâu vlerĂ«suar rritja e fushatave sensibilizuese nga institucionet publike, sĂ« shpejti AKMC do tĂ« fillojmĂ« njĂ« fushate te gjere sensibilizimi nĂ« tĂ« gjitha qarqet, tĂ« quajtur âAKMC on tourâ, pikĂ«risht nĂ« drejtim tĂ« sensibilizimit tĂ« qytetarĂ«ve.
Por, nga ana tjetër, sfidat mbeten të shumta. Në shumë zona rurale, mungon edukimi bazë mbi rreziqet që lidhen me zjarret, ndërsa qytetarët shpesh nuk i njohin mekanizmat ligjorë apo kanalet për të raportuar rreziqe në mënyrë efektive. Për më tepër, në mungesë të ndëshkimeve të qarta dhe zbatimit të ligjit, praktika të rrezikshme si djegia e hapur e tokave vijojnë të tolerohen në mënyrë të heshtur.
ATSH: Nëse situata përkeqësohet, cilat janë hapat e menjëhershëm që do të ndërmerren nga AKMC për të garantuar sigurinë e jetës dhe pronës së qytetarëve?
Ăako: Sipas Planit KombĂ«tar tĂ« Emergjencave Civile, tĂ« pĂ«rditĂ«suar nĂ« 2023, njĂ« ndĂ«r tre dokumentet themelorĂ« sĂ« bashku me StrategjinĂ« KombĂ«tare tĂ« ZvogĂ«limit tĂ« Riskut dhe VlerĂ«simin e Riskut, tĂ« gjitha strukturat operacionale qendrore dhe lokale kanĂ« detyrat e tyre tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« raste fatkeqĂ«sish dhe reagojnĂ« nĂ« bazĂ« tĂ« tij, por ndĂ«r kĂ«to hapa mund tĂ« pĂ«rmendim: aktivizimi i planit kombĂ«tar tĂ« emergjencave civile pĂ«r fatkeqĂ«si natyrore; Vendosja nĂ« gatishmĂ«ri e Forcave tĂ« Armatosura dhe institucioneve shtetĂ«rore mbĂ«shtetĂ«se; Koordinohet evakuimi i popullatĂ«s nĂ« rrezik, nĂ« bashkĂ«punim me PolicinĂ« e Shtetit dhe bashkitĂ«; Aktivizohet ndihma ndĂ«rkombĂ«tare, nĂ«se kapacitetet vendore nuk mjaftojnĂ«.
ATSH: Si Ă«shtĂ« bashkĂ«punimi me PolicinĂ« e Shtetit? A ka pasur tĂ« proceduar dhe tĂ« dĂ«nuar pĂ«r vendosje tĂ« zjarreve? Ju keni deklaruar se 99% e zjarreve janĂ« tĂ« qĂ«llimshme â cilat janĂ« shkaqet dhe si po punohet nĂ« kĂ«tĂ« drejtim?
Ăako: Policia e Shtetit, si njĂ« nga strukturat operacionale tĂ« sistemit tĂ« mbrojtjes civile, bashkĂ«punon ngushtĂ«sisht me AgjencinĂ« KombĂ«tare tĂ« Mbrojtjes Civile nĂ« pĂ«rballimin e fatkeqĂ«sive natyrore, pĂ«rfshirĂ« dhe situatat e zjarreve. Ky bashkĂ«punim Ă«shtĂ« i pĂ«rditshĂ«m dhe i koordinuar.
Sipas raportimeve nga strukturat vendore, shumica e zjarreve shkaktohen nga faktori njeri, si rezultat i veprimeve të qëllimshme apo pakujdesisë. Ka pasur raste kur persona janë proceduar për zjarrvënie, dhe kjo linjë duhet forcuar më tej për të dhënë mesazhe të qarta dhe parandaluese ndaj çdo veprimi që rrezikon mjedisin dhe sigurinë publike.
ATSH: A jeni duke punuar për një kuadër të ri ligjor në këtë drejtim, për ashpërsim të masave?
Ăako: NĂ« fakt baza ligjore nĂ« kĂ«tĂ« drejtim ekziston, ku pĂ«rcaktohen edhe masat qĂ« duhen marrĂ«, si gjobat dhe masat e tjera ndĂ«shkuese pĂ«r zjarrvĂ«nĂ«sit. Synimi ynĂ« si agjenci mbetet gjithmonĂ« sensibilizimi i qytetarĂ«ve pĂ«r parandalimin e kĂ«tyre zjarreve. Por nga ana tjetĂ«r, pĂ«rgjegjĂ«sitĂ« penale mĂ« tĂ« forta pĂ«r zjarrvĂ«nie me pasojĂ« dĂ«me tĂ« mĂ«dha; forcimi i kompetencave tĂ« strukturave tĂ« mbrojtjes civile dhe pyjore nĂ« terren do ta forconin punĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« drejtim, duke mbetur gjithmonĂ« brenda qĂ«llimit tonĂ« kryesor parandalimin pĂ«rmes ndĂ«shkimit dhe ndĂ«rgjegjĂ«simit tĂ« qytetarĂ«ve pĂ«rmes ligjit.
/r.e//a.f/
The post Ăako pĂ«r ATSH: DĂ«nime mĂ« tĂ« forta pĂ«r zjarrvĂ«niet me dĂ«me tĂ« mĂ«dha, sfidĂ« mbetet ndĂ«rgjegjĂ«simi appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
