Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Jo ekzotik, jo i shtrenjtë: Ky është fruti më i shëndetshëm në botë, sipas shkencës

By: Ke Si
5 August 2025 at 19:50

Me shumë gjasë e keni në kuzhinë

Studiuesit nga Universiteti William Paterson në New Jersey kanë analizuar 41 lloje të ndryshme frutash, duke i renditur në bazë të përmbajtjes së lëndëve ushqyese esenciale për kalori. Në krye të listës ka dalë pikërisht ai frut i thjeshtë që shumë prej nesh e përdorin çdo ditë: limoni.

Kur mendojmë për frutin më të shëndetshëm në botë, shumica prej nesh do të parashikonin ndonjë frut tropikal, të rrallë apo të kushtueshëm. Por, rezultati befasues i këtij studimi nxjerr në pah rëndësinë e ushqimeve të zakonshme me vlera të jashtëzakonshme.

Çfarë kanë zbuluar shkencëtarët?

Ekipi hulumtues e vlerësoi çdo frut në bazë të asaj që quhet “dendësi ushqyese”, pra, sasia e lëndëve ushqyese të rëndësishme që ofron një ushqim për çdo 100 kalori. Kjo metodë, e përdorur edhe nga CDC (Centers for Disease Control and Prevention), synon të promovojë ushqime që ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve kronike.

Limonët, vitaminë C dhe shumë më tepër

Në vend të parë u rendit limoni, falë përmbajtjes së lartë të vitaminës C, një antioksidant i fuqishëm që ndihmon në forcimin e sistemit imunitar dhe në rigjenerimin e indeve. Vetëm një limon mbulon mbi 50% të nevojës ditore për vitaminë C, transmeton Telegrafi.

Por përfitimet nuk mbarojnë me kaq.

▪ Redukton lodhjen dhe përmirëson lëkurën, falë antioksidantëve që luftojnë dëmet e shkaktuara nga radikalet e lira, stresi oksidativ, ndotja dhe mungesa e gjumit.

▪ Ndihmon tretjen – aciditeti i limonit stimulon prodhimin e acidit klorhidrik në stomak, duke përmirësuar tretjen dhe thithjen e lëndëve ushqyese.

▪ Pastron mëlçinë – përbërësit bioaktivë në limon, si limonoidet, ndihmojnë në detoksifikimin natyral të organizmit.

Vlera të mëdha në një frut të vogël

Limoni përmban gjithashtu kalium, i cili ndihmon në mbajtjen e presionit të gjakut në nivele të shëndetshme, si dhe flavonoide, që njihen për efektin pozitiv në shëndetin kardiovaskular. Po ashtu, fibra si pektina ndihmojnë në uljen e kolesterolit dhe mbështesin florën e zorrëve.

Ndryshe nga shumë fruta të tjerë, limoni ka pak sheqer dhe një indeks glikemik të ulët – një kombinim ideal për ata që kujdesen për nivelet e sheqerit në gjak.

Përfundim

Në një kohë kur tregu ushqimor ofron pafundësisht produkte “superfood” të shtrenjta dhe të reklamuar, ky studim rikujton se ndonjëherë zgjidhja më e shëndetshme gjendet në më të thjeshtën. Limoni është i lirë, i gjithanshëm dhe, sipas shkencës, ndër frutat më të fuqishëm për shëndetin tonë./e.t

Përmban shumë lëndë ushqyese, por përse rrushi i thatë nuk rekomandohet për të gjithë?

By: nilda
5 August 2025 at 09:10

Rrush i thatë përmban një sasi të madhe të lëndëve ushqyese, dhe studime të shumta kanë treguar se konsumimi i një sasie më të vogël të rrushit të thatë sjell përfitime të shumta në trup. Sidoqoftë, nuk rekomandohet për të gjithë. Mirëpo, ka disa arsye pse duhet të konsumoni rrush të thatë. Ndoshta gjëja më e shëndetshme në lidhje me rrushin e thatë, është se ai ndihmon për largimin e…

Source

Ministrja Koçiu: Spitali i Vlorës, pikë kyçe sigurie për pushuesit

By: redi
4 August 2025 at 20:37

Spitali Rajonal i Vlorës ofron shërbim dhe kujdes mjekësor jo vetëm për qytetarët vlonjatë, por edhe për pushuesit vendas dhe turistët e huaj që zgjedhin këtë qytet për të kaluar pushimet verore. Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu u shpreh se Vlora është vendi ku takohet historia me mikpritjen, ndërsa spitali është një pikë kyçe sigurie për pushuesit, në gatishmëri 24/7…

Source

Sa vjeç është zemra e një 50-vjeçari? Përgjigja nuk është ajo që mendoni

By: gaze tare
4 August 2025 at 18:20

Një studim i ri i udhëhequr nga Northwestern Medicine ka zbuluar se zemrat e shumicës së të rriturve janë më të vjetra se mosha e tyre aktuale, deri në 10 vjet. Dallimi është më i theksuar tek burrat dhe njerëzit me të ardhura ose nivele arsimimi më të ulëta.

Gjetjet, të botuara në JAMA Cardiology , nxjerrin në pah kërcënimin e heshtur, por të përhapur të sëmundjeve kardiovaskulare dhe synojnë të riformësojnë mënyrën se si pacientët dhe mjekët i qasen problemeve kardiovaskulare.

Tradicionalisht, rreziku kardiovaskular përshkruhet në përqindje: Për shembull, një mjek mund të thotë: “Keni një shans prej 8% për të pasur një atak në zemër në 10 vitet e ardhshme.” Megjithatë, studiuesit e Northwestern kanë prezantuar një metodë të re që shpresojnë se do të ketë më shumë jehonë te pacientët: Mosha e Zemrës.

Duke përdorur të dhëna nga tregues të zakonshëm shëndetësorë, siç janë presioni i gjakut, kolesteroli, zakonet e pirjes së duhanit dhe diabeti, ekipi i kërkimit zhvilloi një kalkulator falas online që vlerëson moshën e zemrës së një personi. Ky mjet i ri bazohet në ekuacionet e rrezikut PREVENT të Shoqatës Amerikane të Zemrës dhe riformulon të dhënat komplekse të rrezikut në diçka më të rëndësishme: Sa e vjetër është zemra juaj krahasuar me moshën tuaj aktuale.

“Shpresojmë që ky mjet do t’i ndihmojë mjekët dhe pacientët të menaxhojnë në mënyrë më efektive rrezikun e sëmundjeve të zemrës”, tha Dr. Sadiya Khan, autore kryesore e studimit dhe profesoreshë e epidemiologjisë kardiovaskulare në Shkollën e Mjekësisë Feinberg të Universitetit Northwestern. “Duke e kuptuar rrezikun në një mënyrë që ndihet personal dhe i prekshëm, ne mund t’i orientojmë më mirë vendimet rreth parandalimit.”

Çfarë tregojnë të dhënat

Për të vërtetuar mjetin, studiuesit analizuan të dhënat shëndetësore nga më shumë se 14,000 të rritur të moshës 30-79 vjeç që morën pjesë në Anketën Kombëtare të Ekzaminimit të Shëndetit dhe të Ushqyerjes nga viti 2011 deri në vitin 2020. Asnjëri nuk kishte një histori të sëmundjeve kardiovaskulare.

Rezultatet ishin zhgënjyese: Mesatarisht, mosha e zemrës së grave ishte 55.4 vjeç, ndërsa mosha aktuale e grave ishte mesatarisht 51.3 vjeç. Për burrat, diferenca ishte edhe më e madhe: Zemrat e tyre ishin rreth 56.7 vjeç, krahasuar me 49.7 vjeç.

Sëmundjet e zemrës kanë qenë shkaku kryesor i vdekjes për më shumë se një shekull. Ndërsa përpjekjet e shëndetit publik kanë bërë përparim, shumë njerëz që mund të përfitonin nga kujdesi parandalues – siç janë ilaçet për uljen e presionit të gjakut ose kolesterolit – nuk po e prekin atë.

The post Sa vjeç është zemra e një 50-vjeçari? Përgjigja nuk është ajo që mendoni appeared first on iconstyle.al.

Plastika kërcënim serioz, ja sëmundjet që shkakton nga fëmijët deri tek të moshuarit

By: Ke Si
4 August 2025 at 09:50

Një raport i ri ekspertësh, i publikuar në revistën mjekësore prestigjioze The Lancet, paralajmëron se plastika përbën një “kërcënim serioz, në rritje dhe të nënvlerësuar” për shëndetin e njeriut dhe të planetit.

Sipas analizës, bota ndodhet në një “krizë të plastikës”, e cila po shkakton sëmundje dhe vdekje nga fëmijëria deri në pleqëri, dhe i kushton shoqërisë të paktën 1.5 trilionë dollarë në vit nga përkeqësimet në shëndetin e njeriut.

Që nga viti 1950, prodhimi global i plastikës është rritur mbi 200 herë dhe pritet të trefishohet deri në vitin 2060, duke kapur shifrën e mbi një miliard tonësh në vit.

Një raport i ri ekspertësh, i publikuar në revistën mjekësore prestigjioze The Lancet, paralajmëron se plastika përbën një “kërcënim serioz, në rritje dhe të nënvlerësuar” për shëndetin e njeriut dhe të planetit.

Sipas analizës, bota ndodhet në një “krizë të plastikës”, e cila po shkakton sëmundje dhe vdekje nga fëmijëria deri në pleqëri, dhe i kushton shoqërisë të paktën 1.5 trilionë dollarë në vit nga përkeqësimet në shëndetin e njeriut.

Që nga viti 1950, prodhimi global i plastikës është rritur mbi 200 herë dhe pritet të trefishohet deri në vitin 2060, duke kapur shifrën e mbi një miliard tonësh në vit.

Ndërsa plastika ka përdorime të rëndësishme, rritja më e shpejtë ka ndodhur te plastikat njëpërdorimëshe si shishet dhe ambalazhet e ushqimit të shpejtë.

Për pasojë, ndotja plastike është përhapur në gjithë globin. Aktualisht, mbi 8 miliardë tonë plastikë ndotin mjedisin, ndërsa më pak se 10% e saj riciklohet.

Raporti thekson se plastika paraqet rrezik për njerëzit dhe natyrën në çdo faze, që nga nxjerrja e lëndëve djegëse fosile prej nga ajo prodhohet, tek procesi i prodhimit, përdorimi dhe deri te asgjësimi. Këto procese çojnë në ndotje të ajrit, ekspozim ndaj kimikateve toksike dhe përthithje të mikroplastikave në trupin e njeriut. Ndotja plastike mund të krijojë edhe kushte të favorshme për përhapjen e mushkonjave bartëse të sëmundjeve, duke u bërë strehë për shumim në mbeturinat plastike me ujë të ndenjur.

Profesor Philip Landrigan, epidemiolog dhe autor kryesor i raportit, u shpreh: “Ndikimet janë më të theksuara tek grupet vulnerabël, veçanërisht foshnjat dhe fëmijët e vegjël. Ekspozimi ndaj plastikës shoqërohet me rrezik të shtuar për abort, lindje të parakohshme ose të vdekura, defekte të lindjes, probleme me zhvillimin e mushkërive, kancer të fëmijërisë dhe vështirësi me fertilitetin në moshë madhore.”

Plastika përmban mbi 16,000 kimikate, shumë prej të cilave janë të lidhura me efekte negative në çdo fazë të jetës së njeriut. Megjithatë, mungon transparenca mbi përbërjen kimike të produkteve plastike, çka e vështirëson mbrojtjen e konsumatorëve.

Industria e plastikës dhe vendet prodhuese të karburanteve fosile argumentojnë se zgjidhja qëndron në riciklim. Por ndryshe nga materialet si letra apo qelqi, plastika është kimikisht komplekse dhe shumë e vështirë për t’u ricikluar në mënyrë të qëndrueshme.

Raporti ka dalë në përfundimin se “bota nuk mund të riciklojë dot krizën e ndotjes nga plastika.”

Mbi 98% e plastikës prodhohet nga nafta, gazi dhe qymyri. Procesi energjetik i prodhimit lëshon rreth 2 miliardë tonë CO2 në vit, më shumë se sa emetimet totale të Rusisë. Më shumë se gjysma e mbetjeve plastike të pamenaxhuara digjen në natyrë, duke rënduar ndotjen e ajrit.

Ky raport u publikua përpara raundit të gjashtë të bisedimeve ndërkombëtare për të arritur një traktat global dhe të detyrueshëm për ndalimin e ndotjes plastike. Më shumë se 100 vende mbështesin kufizimin e prodhimit të plastikës, ndërsa shtetet prodhuese të naftës, si Arabia Saudite, kundërshtojnë fuqishëm.

Raporti është pjesa e parë e një serie analizash që do të ndihmojnë qeveritë të hartojnë politika efektive kundër ndotjes plastike.

Ndërsa plastika ka përdorime të rëndësishme, rritja më e shpejtë ka ndodhur te plastikat njëpërdorimëshe si shishet dhe ambalazhet e ushqimit të shpejtë.

Për pasojë, ndotja plastike është përhapur në gjithë globin. Aktualisht, mbi 8 miliardë tonë plastikë ndotin mjedisin, ndërsa më pak se 10% e saj riciklohet.

Raporti thekson se plastika paraqet rrezik për njerëzit dhe natyrën në çdo faze, që nga nxjerrja e lëndëve djegëse fosile prej nga ajo prodhohet, tek procesi i prodhimit, përdorimi dhe deri te asgjësimi. Këto procese çojnë në ndotje të ajrit, ekspozim ndaj kimikateve toksike dhe përthithje të mikroplastikave në trupin e njeriut. Ndotja plastike mund të krijojë edhe kushte të favorshme për përhapjen e mushkonjave bartëse të sëmundjeve, duke u bërë strehë për shumim në mbeturinat plastike me ujë të ndenjur.

Profesor Philip Landrigan, epidemiolog dhe autor kryesor i raportit, u shpreh: “Ndikimet janë më të theksuara tek grupet vulnerabël, veçanërisht foshnjat dhe fëmijët e vegjël. Ekspozimi ndaj plastikës shoqërohet me rrezik të shtuar për abort, lindje të parakohshme ose të vdekura, defekte të lindjes, probleme me zhvillimin e mushkërive, kancer të fëmijërisë dhe vështirësi me fertilitetin në moshë madhore.”

Plastika përmban mbi 16,000 kimikate, shumë prej të cilave janë të lidhura me efekte negative në çdo fazë të jetës së njeriut. Megjithatë, mungon transparenca mbi përbërjen kimike të produkteve plastike, çka e vështirëson mbrojtjen e konsumatorëve.

Industria e plastikës dhe vendet prodhuese të karburanteve fosile argumentojnë se zgjidhja qëndron në riciklim. Por ndryshe nga materialet si letra apo qelqi, plastika është kimikisht komplekse dhe shumë e vështirë për t’u ricikluar në mënyrë të qëndrueshme.

Raporti ka dalë në përfundimin se “bota nuk mund të riciklojë dot krizën e ndotjes nga plastika.”

Mbi 98% e plastikës prodhohet nga nafta, gazi dhe qymyri. Procesi energjetik i prodhimit lëshon rreth 2 miliardë tonë CO2 në vit, më shumë se sa emetimet totale të Rusisë. Më shumë se gjysma e mbetjeve plastike të pamenaxhuara digjen në natyrë, duke rënduar ndotjen e ajrit.

Ky raport u publikua përpara raundit të gjashtë të bisedimeve ndërkombëtare për të arritur një traktat global dhe të detyrueshëm për ndalimin e ndotjes plastike. Më shumë se 100 vende mbështesin kufizimin e prodhimit të plastikës, ndërsa shtetet prodhuese të naftës, si Arabia Saudite, kundërshtojnë fuqishëm.

Raporti është pjesa e parë e një serie analizash që do të ndihmojnë qeveritë të hartojnë politika efektive kundër ndotjes plastike./e.t

Zbuloni arsyet se pse duhet të shmangni ujin me akull në verë

By: nilda
4 August 2025 at 09:24

Gjatë ditëve përvëluese të verës, pak gjëra duken më joshëse se një gotë ujë me akull. E freskët, e kthjellët dhe e menjëhershme në efekt, ajo krijon ndjesinë se po shuani etjen dhe nxehtësinë përnjëherë. Por pas kënaqësisë së parë, trupi mund të përballet me disa pasoja jo aq të këndshme, që shumë prej nesh nuk i marrin parasysh. Lexoni më poshtë për të kuptuar pse pirja e ujit me akull nuk…

Source

A e mbron kafeja mëlçinë nga prekja e sëmundjeve?

By: Ardit
3 August 2025 at 14:51

Një studim i ri i kryer në Mbretërinë e Bashkuar, ka zbuluar se konsumi i kafesë shoqërohet me një rrezik të ulur të sëmundjeve të mëlçisë. Ky studim në të cilin AgroWeb.org u mbështet, zbuloi se pirësit e kafesë kishin 21 % rrezik më të ulët për sëmundjet e mëlçisë dhe 49 % rrezik më […]

The post A e mbron kafeja mëlçinë nga prekja e sëmundjeve? appeared first on BoldNews.al.

Gabimi që shumëkush e bën/ Këto fruta nuk duhen konsumuar kurrë në mëngjes

By: el da
2 August 2025 at 22:11

Edhe pse frutat shpesh rekomandohen si mënyra ideale për të filluar ditën, disa prej tyre nuk janë zgjedhja më e mirë për mëngjes, veçanërisht kur konsumohen me stomakun bosh

Kështu pohon profesori Tim Spector, epidemiolog i njohur britanik dhe ekspert i të ushqyerit nga King’s College në Londër, i cili paralajmëron se disa lloje frutash mund të kenë efekt të kundërt, duke shkaktuar urí edhe më të madhe dhe lodhje, vetëm një orë pas konsumimit.

Sipas tij, në mëngjes duhet të shmangen bananet dhe mangoja. Edhe pse janë të pasura me vitamina dhe minerale, ato kanë përmbajtje të lartë sheqeri dhe relativisht pak fibra. Kur hahen me stomakun bosh, sheqeri i tyre përthithet shpejt në gjak, duke shkaktuar një rritje të menjëhershme të energjisë, por kjo zgjat shumë pak. Shumë shpejt, nivelet e sheqerit bien ndjeshëm, gjë që mund të shkaktojë lodhje, nervozizëm dhe nevojë për ushqim shtesë.

Kjo rënie e sheqerit në gjak shpesh çon në ngrënie të tepërt dhe dëshirë për ushqime të shpejta gjatë ditës.

Cilat fruta janë më të përshtatshme për mëngjes?

Në vend të bananes dhe mangos, profesori Spector rekomandon frutat e pyllit si boronicat, mjedrat, dredhëzat apo manaferrat. Këto fruta kanë më pak sheqer, janë të pasura me fibra dhe polifenole, antioksidantë të fuqishëm që ndihmojnë në shëndetin e zorrëve.

Fibrat ngadalësojnë thithjen e sheqerit dhe mbajnë të qëndrueshme nivelet e tij në gjak, duke zgjatur ndjesinë e ngopjes.

Polifenolët mbështesin rritjen e baktereve të dobishme në zorrë, duke ndikuar pozitivisht në shëndetin e përgjithshëm.

Si të kombinoni siç duhet frutat në mëngjes?

Nëse nuk dëshironi të hiqni dorë nga bananet apo mangoja, profesori këshillon të mos i konsumoni të vetme, por në kombinim me ushqime që përmbajnë yndyra dhe proteina, për shembull, me kos grek të plotë ose një grusht arra dhe bajame. Kjo kombinim ndihmon në ngadalësimin e tretjes dhe ruajtjen e qëndrueshme të energjisë gjatë paradites.

A është i domosdoshëm mëngjesi?

Profesori shton se mëngjesi nuk është i nevojshëm për të gjithë. Nëse nuk ndiheni të uritur menjëherë pas zgjimit, nuk ka arsye të detyroheni ta hani. Tek disa persona, veçanërisht ata që praktikojnë agjërim të ndërprerë, shmangia e mëngjesit mund të ketë efekte pozitive për shëndetin./e.t

Temperaturat ekstreme “rrëzojnë” mijëra shqiptarë/ Urgjenca në alarm të vazhdueshëm

By: el da
2 August 2025 at 16:15

Mbi 100 mijë thirrje telefonike për ndihmë mjekësore i janë drejtuar Urgjencës Kombëtare gjatë muajve të verës.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu, nëpërmjet një njoftimi në rrjete sociale tha se shërbimi i urgjencës ka qenë në vijën e parë të ndihmës mjekësore për qytetarët dhe turistët.

Gjatë këtyre dy muajve janë kryer mbi 34 mijë vizita në banesa dhe rreth 12 mijë këshillime mjekësore.

“Shërbimi i Urgjencës është çdo ditë më pranë qytetarëve duke garantuar kujdes të shpejtë dhe të sigurt shëndetësor, aty ku ka më shumë nevojë”, shkroi ajo në rrjetet sociale./e.t

Burg përjetë për shkaktarët e epidemisë me dashje, kush shet ilaçe të skaduara shkon 8 vite në qeli

By: redi
2 August 2025 at 16:30

Covid-19 bëri që bota të përjetoi një pandemi dhe një izolim të madh, me pasoja në miliona vdekje dhe rritje të çmimeve. Kështu në draftin e propozuar për Kodin e ri Penal të vendit, i është kushtuar një kapitull të veçantë mbrojtjes së shëndetit publik. Jo më pak se njëzetë e pesë vjet dhe deri në burgim të përjetshëm parashikohet në nenin 441 të draftit, nëse dikush shkakton qëllimisht një…

Source

Urgjenca Kombëtare në gatishmëri, ministrja Koçiu: Mbi 110 mijë thirrje gjatë verës

By: redi
2 August 2025 at 16:21

Mbi 110 mijë thirrje telefonike për ndihmë mjekësore i janë drejtuar Urgjencës Kombëtare gjatë muajve të verës. Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu bën me dije se gjatë muajve të verës shërbimi i urgjencës ka qenë në vijën e parë të ndihmës mjekësore për qytetarët dhe turistët. “Urgjenca Kombëtare, në gatishmëri për çdo qytetar, në të gjithë vendin. 110,367…

Source

Zbulohet dieta që ju ndihmon kundër pagjumësisë

By: Ardit
1 August 2025 at 22:52

Një studim i ri nga ShBA ka zbuluar se ngrënia e pesë porcioneve të frutave dhe perimeve në ditë, mund të përmirësojë ndjeshëm cilësinë e gjumit, madje brenda më pak se 24 orëve. Studiuesit nga Universiteti i Çikagos vëzhguan 34 të rinj të shëndetshëm dhe zbuluan se ata që konsumonin të paktën pesë kupa me […]

The post Zbulohet dieta që ju ndihmon kundër pagjumësisë appeared first on BoldNews.al.

Sheqeri në pije më i dëmshëm sesa në ëmbëlsira, ja cilat lëngje duhen shmangur

By: Ardit
1 August 2025 at 17:16

Një studim i publikuar në revistën Advances in Nutrition ka zbuluar se mënyra se si e konsumojmë sheqerin ka rëndësi të madhe, dhe pirja e tij përmes pijeve është më e dëmshme sesa marrja e tij nga ushqimet. Studiuesit analizuan të dhënat e më shumë se gjysmë milioni njerëzve në mbarë botën nga 29 studime […]

The post Sheqeri në pije më i dëmshëm sesa në ëmbëlsira, ja cilat lëngje duhen shmangur appeared first on BoldNews.al.

Ministrja Koçiu: Mamografi falas në spitalin e Durrësit gjatë muajit gusht

By: redi
1 August 2025 at 15:08

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu bëri të ditur sot se ndalesa e radhës gjatë muajit gusht, për kryerjen e mamografive falas për të gjitha gratë dhe vajzat do të jetë spitali rajonal i Durrësit. Gjatë muajit gusht, gratë dhe vajzat në Durrës mund t’i drejtohen spitalit rajonal të këtij qyteti, për kryerjen e mamografive falas pa rekomandimin e mjekut.

Source

Ul kolesterolin, pastron gjakun dhe mbron mëlçinë, zbuloni vlerat ushqyese të manaferrës

By: Ardit
30 July 2025 at 22:52

Manaferrat veprojnë si një antioksidant i fuqishëm. Lëngu i manaferrës inkurajon funksionimin e duhur të mëlçisë, ndersa vera e manaferrës përmirëson gjakun, dhe çaji i gjetheve të manaferrës ndihmon me kollën dhe ftohjet. Vetitë medicinale të manaferrës së egër janë të njohura që nga kohërat e lashta. Grekët dhe romakët e lashtë përdornin frutat, gjethet, […]

The post Ul kolesterolin, pastron gjakun dhe mbron mëlçinë, zbuloni vlerat ushqyese të manaferrës appeared first on BoldNews.al.

Sëmundjet mendore dhe ushqimi: Lidhja befasuese me produktet që përmbajnë gluten

By: Ke Si
30 July 2025 at 15:00

Kjo është një teori që po hetohet me intensitet nga komuniteti shkencor, ndërsa studimet po tregojnë lidhje midis glutenit dhe një sërë çrregullimesh mendore nga ADHD-ja te skizofrenia

Dina L. Kelly, profesore e psikiatrisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Maryland-it, ka kaluar 17 vitet e fundit duke drejtuar studime klinike mbi skizofreninë dhe sëmundje të rënda mendore, duke u angazhuar gjithashtu në kërkime mbi psikofarmakologjinë.

“Do të isha treguar skeptike nëse dikush do më thoshte se do studioja këtë lidhje”, thotë Kelly. “Mendoja se trajtimi ishte vetëm çështje ilaçesh, nuk e dija që ushqimi dhe dieta mund të ishin në vetvete një lloj terapie.”

Rruga e saj kërkimore filloi kur analizoi të dhëna të ushtarëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Rezultatet treguan se gjatë mungesës së grurit pati një rënie të ndjeshme të rasteve të shtrimeve për skizofreni.

Më tej, ajo dhe kolegët e saj studiuan punën e psikiatrit Curtis Dohan nga vitet ’70, i cili dokumentoi raste të pacientëve me skizofreni që u përmirësuan pasi lanë dietën me grurë. Ai gjithashtu vizitoi zona të izoluara në Papua Guinenë e Re, ku gruri nuk ishte pjesë e dietës, dhe zbuloi se nuk kishte fare raste të skizofrenisë, ndryshe nga popullsitë që konsumonin grurë.

Kelly më pas pati mundësinë të realizojë një studim klinik në shkallë të gjerë, ku analizoi antitrupat që trupi prodhon si përgjigje ndaj glutenit. Gjetjet e saj treguan për nivele të larta antitrupash kundër glutenit tek njerëzit me skizofreni. Kjo e çoi drejt bindjes se ekziston një lidhje e fortë midis funksionimit të trurit dhe ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe nuk është e vetmja që mendon kështu, transmeton Telegrafi.

Gluteni dhe shëndeti mendor

Dëshmitë tregojnë se ushqimet që përmbajnë gluten mund të lidhen me shumë simptoma psikiatrike, nëpërmjet një përgjigjeje imune, tek një në 17 persona.

Në librin “Lirohuni nga drithërat”, ku Kelly është bashkautore, paraqiten kërkimet më të fundit mbi këtë temë.

“Ekziston një hendek midis gastroenterologjisë dhe psikiatrisë. Nuk i dimë të gjitha, por kjo është një hap më pranë lidhjes së këtyre pikave.”

 

Çfarë është ndjeshmëria ndaj glutenit?

Gluteni është një grup proteinash që gjendet në grurë, elb dhe thekër, pjesë e zakonshme e bukës, makaronave, produkteve të brumit etj. Disa njerëz janë të ndjeshëm ndaj glutenit, pra, sistemi i tyre imunitar e trajton si një “pushtues” të huaj.

Sëmundja celiake është forma më e njohur e ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe shoqërohet me dëmtime të traktit tretës, diare, fryrje barku, dhimbje, lodhje, humbje peshe dhe skuqje të lëkurës. Ka edhe një formë më të zakonshme, të quajtur ndjeshmëri joceliake ndaj glutenit (NCGS), që nuk diagnostikohet lehtësisht pasi analizat për celiaki shpesh rezultojnë negative.

Gluteni dhe inflamacioni

Gluteni është bërë pjesë e dietës njerëzore vetëm rreth 6.000 vjet më parë. Sipas Kelly, trupi ynë e ka të vështirë ta zbërthejë plotësisht. Nëse një person i ndjeshëm ndaj glutenit e konsumon, trupi prodhon antitrupa për ta luftuar, veçanërisht ndaj një pjese të glutenit të quajtur gliadin, e cila nxit inflamacion dhe dëmton zorrën, duke krijuar sindromën e zorrës së përshkueshme.

Kjo lejon që antitrupat të qarkullojnë në gjak dhe të ndikojnë edhe në tru, duke shkaktuar simptoma si mjegull mendore, mungesë përqendrimi, ankth, luhatje humori, halucinacione apo kriza epileptike.

“Ekziston një sekuencë specifike proteinike, e quajtur 33-mer, që gjendet te gruri dhe është shumë e ngjashme me një strukturë të receptorëve në tru,” shpjegon Kelly. “Sistemi imunitar mund të mos arrijë ta dallojë diferencën.”

Kjo mund të nënkuptojë se te disa persona, sistemi imunitar gabimisht sulmon trurin, duke e ngatërruar me glutenin.

Lidhja me depresionin dhe ankthin

Zona e trurit e quajtur amigdala luan një rol në përpunimin e frikës dhe ankthit. Studimet tregojnë se njerëzit me çrregullime ankthi kanë reagim më të lartë në këtë zonë. Gjithashtu, serotonina, një neurotransmetues i rëndësishëm për gjendjen shpirtërore, prodhohet në masën 95% nga zorrët. Balanca e baktereve në zorrë ndikon drejtpërdrejt në këtë proces.

“Të gjithë këta çrregullime kanë të përbashkët inflamacionin si shkaktar,” thotë Kelly. “Sistemi imunitar i disa njerëzve nuk funksionon siç duhet dhe kjo mund të lidhet edhe me glutenin.”

Simptomat më të zakonshme që Kelly vëren te pacientët janë: mjegull mendore, ankth, depresion, dhimbje koke, migrenë dhe dhimbje kyçesh.

Dieta pa gluten dhe përmirësimi i simptomave

Studimet tregojnë se njerëzit me ADHD kanë më shumë gjasa të kenë sëmundje celiake ose NCGS. Lidhja midis depresionit dhe celiakisë është e mirëdokumentuar, një studim me mbi 2.000 pacientë celiakë tregoi se 39% kishin pasur simptoma depresioni gjatë jetës.

“Një teori është se depresioni vjen si pasojë e përballjes me një sëmundje kronike,” shpjegon Kelly, “por ka studime që tregojnë edhe lidhje fiziologjike midis glutenit dhe depresionit.”

Ndërkaq, të dhënat janë edhe më të qarta për pacientët me skizofreni: dieta pa gluten mund të ndihmojë në menaxhimin e simptomave. /E.T

Nga 1 gushti, recetë e re mjekësore e unifikuar në gjithë sistemin shëndetësor

By: Ke Si
30 July 2025 at 14:46

Në kuadër të angazhimit të vazhdueshëm për modernizimin e sistemit shëndetësor dhe rritjen e efikasitetit në procesin e përshkrimit dhe shpërndarjes së barnave është miratuar receta e re mjekësore në formatin e ri unik.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale Albana Koçiu zhvilloi sot një vizitë në dy farmaci në Tiranë nga ku deklaroi se nga data 1 gusht, receta mjekësore në formatin e ri unik, hyn në fuqi në të gjithë sistemin shëndetësor, publik dhe privat.

Gjatë bashkëbisedimit me farmacistët, ministrja Koçiu prezantoi zyrtarisht përmbajtjen dhe lehtësirat e recetës së re duke theksuar se “nga data 1 gusht të gjithë profesionistët e shëndetësisë do të përdorin një model të unifikuar të recetës mjekësore”.

Ministrja Koçiu u ndal edhe tek lehtësirat që receta e re do të sjellë për farmacistët dhe pacientët.

Ky model i ri i recetës, lehtëson ndjeshëm punën e farmacistëve, ofron më shumë siguri për qytetarët dhe përmirëson ndjekjen e trajtimeve sipas rekomandimeve të mjekut.

“Receta e re mjekësore krahas atyre standardeve me informacionet bazë ka të domosdoshme vendosjen e diagnozës. Kjo ju lehtëson juve që të jeni më të qartë lidhur me ato barna të cilat do t’i jepni pacientit. Kjo është një garanci më shumë për të siguruar që pacienti po merr medikamentet e duhura nga profesionistët e duhur të shëndetësisë“, nënvizoi Koçiu.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu deklaroi se me formatin e ri, mjekët do të kenë mundësinë të lëshojnë recetë mjekësore deri në 6 muaj, në rastet kur pacientët do të kenë nevojë për trajtim afatgjatë,  si dhe me përmbajtjen dhe të dhënat e kërkuara për plotësim, rritet me tej siguria e pacientëve në marrjen e barnave.

Formati i ri i recetës mjekësore ka edhe elementë të tjerë teknikë të rëndësishme si vendosja e emrit gjenerik të barit, tipi i recetës për pacientët me sëmundje akute apo kronike, si dhe vendosja e emrit dhe vulës së farmacistit.

Receta e re mjekësore e unifikuar shënon një hap të rëndësishëm për më shumë cilësi, siguri dhe lehtësi për pacientët dhe profesionistët e shëndetësisë./e.t

Qendrat shëndetësore të hapura 24/7, ministrja Koçiu: Në gatishmëri të plotë për të garantuar sezonin veror

By: redi
29 July 2025 at 18:21

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu zhvilloi sot takim me drejtuesit e spitaleve rajonale në mbarë vendin, në kuadër të zbatimit të masave të marra për garantimin dhe ofrimin e kujdesit shëndetësor gjatë gjithë sezonit turistik. Në fjalën e saj, ministrja kërkoi nga strukturat përkatëse angazhim për ofrimin e shërbimeve shëndetësore dhe gatishmërinë për menaxhimin e…

Source

Vaksinat kundër COVID-19 kanë shpëtuar mbi 2.5 milion jetë

By: Ke Si
29 July 2025 at 09:59

Pa vaksinat kundër COVID-19, koronavirusi SARS-CoV-2 do të kishte marrë 2.533 milionë jetë shtesë në të gjithë botën nga viti 2020 deri në vitin 2024, sipas vlerësimit më gjithëpërfshirës të ndikimit të fushatës së imunizimit në shëndetin publik global.

Sipas studimit të kryer nga Universiteti Katolik i Zemrës së Shenjtë në Milano dhe Universiteti Stanford (Kaliforni), vaksinat kundër COVID-19 kanë shpëtuar gjithsej 14.8 milionë vite jetë në të gjithë botën (një vit jetë i shpëtuar për çdo 900 doza vaksine të administruara).

Edhe pas përfundimit “zyrtar” të pandemisë

Vlerësimi i botuar në revistën shkencore JAMA Health Forum nuk është vlerësimi i parë i viteve të jetës së shpëtuara nga vaksinat kundër COVID-19 , të cilat na kanë nxjerrë nga pandemia. Por ajo që e bën interesante punën e re është periudha kohore që mbulon : nga fundi i vitit 2020 , fillimi i fushatave të vaksinimit, deri në tetor 2024. Prandaj, shumë përtej 5 majit 2023, datës zyrtare të zgjedhur nga OBSH-ja për përfundimin e emergjencës shëndetësore të COVID-19 .

Ndërsa virusi kishte shkaktuar afërsisht 20 milionë vdekje në nivel global në tre vitet e mëparshme (megjithëse realiteti mund të jetë shumë më tepër), SARS-CoV-2 vazhdoi të qarkullonte dhe të dëmtonte veçanërisht më të prekshmit. Studimi i ri shpjegon se si vaksinat kanë vazhduar – dhe vazhdojnë – të na mbrojnë.

Kush ka përfituar më shumë nga vaksinat?

Vaksinat kundër SARS-CoV-2 kanë parandaluar mbi 2.5 milion vdekje, një për çdo 5,400 doza të administruara. 82% e jetëve të shpëtuara ishin midis njerëzve të vaksinuar para se të përballeshin me virusin; 57% e jetëve të shpëtuara ndodhën gjatë periudhës së variantit Omicron (2022); 90% e vdekjeve të shmangura ishin midis njerëzve mbi 60 vjeç .

Shkencëtarët arritën në këto përfundime duke studiuar statistikisht se kush, midis atyre që u infektuan me COVID, e morën këtë para ose pas vaksinimit, kur dhe nën cilin variant ndodhi dhe sa vdiqën (dhe në çfarë moshe). Këto të dhëna u krahasuan me vlerësimet se sa njerëz do të kishin vdekur nga virusi në mungesë të vaksinave.

Shtatëdhjetë e gjashtë përqind e totalit të viteve të jetës së shpëtuar ishin midis njerëzve mbi 60 vjeç, por banorët e moshuar të azileve të pleqve kontribuan vetëm 2% të numrit të përgjithshëm të viteve të shpëtuara. Fëmijët dhe adoleshentët përbënin 0.01% të jetëve të shpëtuara, dhe të rriturit e rinj të moshës 20 deri në 29 vjeç përbënin 0.07%./Përshtati në shqip nga Focus.it, E.T

Keni vështirësi në përjetimin e gëzimit, ja cila mund të jetë arsyeja

By: M C
28 July 2025 at 23:27

Në një botë që i jep përparësi performancës, suksesit dhe pamjes së jashtme, shumë njerëz funksionojnë “normalisht”, por ndihen bosh brenda.

Nëse ndonjëherë keni menduar pse nuk mund të ndjeni gëzim, mund të jetë koha të shikoni pak më thellë.

Psikiatri Dr. Judith Joseph shpjegon pse gëzimi është një karakteristikë e natyrës njerëzore dhe si “depresioni me funksionim të lartë” mund ta bllokojë atë, edhe kur gjithçka duket se po shkon mirë.

“Gëzimi është në ADN- në tonë. Është diçka që na përket që nga lindja.

Është e drejta jonë e lindur si qenie njerëzore”, thotë ekspertja dhe studiuesja që ia ka kushtuar punën e saj studimit të gëzimit – dhe pengesave që na pengojnë ta përjetojmë atë.

Libri i saj i ri, “Funksionalitet i Lartë: Kapërceni Depresionin Tuaj të Fshehur dhe Riktheni Gëzimin Tuaj” , përqendrohet në të ashtuquajturin depresion me funksionim të lartë, një gjendje që tani po merret seriozisht, pasi ka të bëjë me njerëz që nga jashtë duken të suksesshëm dhe funksionalë, por nga brenda luftojnë me boshllëkun emocional dhe mungesën e gëzimit.

Depresioni që nuk është i dukshëm

Joseph shpjegon se shumë njerëz vuajnë nga anhedonia – një paaftësi për të ndjerë kënaqësi – dhe aleksitimia – vështirësi në njohjen ose shprehjen e emocioneve të tyre. Këto gjendje “vrasin” gëzimin, por shpesh injorohen sepse personi duket se po “menaxhon” punën dhe familjen .

Joseph, siç e përshkroi ajo për CNN, përjetoi vetë një situatë të ngjashme. “ Në vitin 2020, unë pata sukses, fitova çmime, bëra kërkime, kisha një familje të bukur – dhe isha në TV. Por nuk mund të ndieja gëzim .”

Ndryshimi erdhi nëpërmjet lidhjeve të thella me familjen, por edhe nga njohja e situatës së saj. Siç thotë ajo, nuk është një detyrim tjetër, por një çështje jete.

Rruga drejt gëzimit: Pesë hapa për të rizbuluar veten

Dr. Joseph sugjeron një metodë praktike, të ashtuquajturat “pesë V ”, që mund të ndihmojë në rifitimin gradual të gëzimit:

Validimi

Emërto atë që ndjen. Pranoje. Pranoje. “Nëse nuk e dimë se çfarë po ndiejmë, ka konfuzion dhe pasiguri. Kjo çon në ankth . Emërtimi i ndjenjës është hapi i parë për ta kuptuar atë .”

Shfryrje

Ndani shqetësimet tuaja me dikë që i besoni, por kini kujdes. “Nëse nuk po flisni me një profesionist të shëndetit mendor , kini kujdes që të mos e transferoni traumën te miqtë ose familja pa pëlqimin e tyre. Pyetni së pari: ‘A është kjo një kohë e mirë për të folur me ju?’”

Vlerat

Çfarë i jep kuptim dhe qëllim jetës tënde ? ” Mendo për gjërat që janë të paçmuara. Unë po ndiqja suksesin dhe njohjen, por në fund të fundit ato nuk janë ato që kanë rëndësi në fund të jetës .”

Vitalet

Dietë e shëndetshme, ushtrime dhe gjumë cilësor. “E thjeshtë në teori, e vështirë në praktikë, por thelbësore për ekuilibrin tonë emocional.”

Vizioni

Krijo një vizion për të ardhmen me më shumë gëzim. “Kur kemi dhimbje, është e vështirë të shohim përpara. Por gëzimi kërkon një plan. Ndalo së ricikluari të kaluarën dhe krijo hapësirë për diçka të re .”

Mbani mend: Lumturia mund të jetë e jashtme dhe e përkohshme, si kur blejmë diçka ose marrim një ngritje në detyrë. Gëzimi, megjithatë, është i brendshëm dhe i qëndrueshëm.

The post Keni vështirësi në përjetimin e gëzimit, ja cila mund të jetë arsyeja appeared first on Albeu.com.

❌
❌