Neoshqiptarizmi përballë Kosovarizmit: Një përgjigje ndaj Idesë së Kombit Kosovar
Nga Arian Galdini
NĂ« dekadat e fundit, nĂ« hapĂ«sirĂ«n shqiptare, sidomos nĂ« KosovĂ«, Ă«shtĂ« shfaqur njĂ« debat i thellĂ« dhe shpesh polarizues mbi pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« promovuar idenĂ« e âKombit Kosovar.â
Kjo ide, ndonëse në sipërfaqe duket si një përpjekje për të ndërtuar një identitet të veçantë në kuadrin e shtetësisë së Kosovës, përfaqëson një rrezik të madh ndaj shqiptarizmit, si ideja e përbashkët dhe e përhershme që ka mbajtur gjallë shpirtin kombëtar ndër shekuj.
Kundër kësaj tendence fragmentuese, Neoshqiptarizmi del si një përgjigje doktrinore dhe vizionare, që jo vetëm ripërtërin shqiptarizmin në një formë moderne, por edhe forcon bashkimin kombëtar të shqiptarëve në një projekt të përbashkët civilizues, politik dhe ekonomik.
Shqiptarizmi, si një ide kombëtare gjithëpërfshirëse, ka mbetur i pandashëm nga historia dhe sakrificat e shqiptarëve, duke përfshirë këtu luftën për çlirimin e Kosovës, që gjithmonë ka pasur në themel të saj një qëllim madhor: unitetin kombëtar shqiptar.
Kosova dhe Shqiptarizmi: Një Trashëgimi Historike dhe Politike
Kosova është një nga shtyllat e shqiptarizmit, jo vetëm për shkak të luftës së saj heroike për liri dhe pavarësi, por edhe si simbol i sakrificës dhe unitetit kombëtar.
Nga Ukshin Hoti, i cili theksonte se âKosova Ă«shtĂ« pjesĂ« e pandashme e qenies kombĂ«tare shqiptare,â deri te Arben Xhaferi, qĂ« paralajmĂ«ronte pĂ«r rreziqet e fragmentimit politik dhe kulturor, shqiptarizmi ka qenĂ« gjithnjĂ« shtylla e identitetit kombĂ«tar.
Sot, pĂ«rballĂ« njĂ« tendence pĂ«r tĂ« promovuar âKosovarizminâ si njĂ« identitet i ndarĂ« nga shqiptarizmi, Ă«shtĂ« jetike tĂ« riafirmojmĂ« se Kosova, si dhe tĂ« gjitha trojet shqiptare, pĂ«rbĂ«jnĂ« njĂ« komb tĂ« vetĂ«m.
Neoshqiptarizmi, si një doktrinë moderne dhe e përditësuar, jo vetëm që e mbron këtë parim, por e shtrin atë në një platformë bashkëpunimi ekonomik, kulturor dhe politik për shqiptarët kudo që ndodhen.
Kosovarizmi: Një Tendencë për Fragmentim Kombëtar
âKosovarizmiâ, si ide, Ă«shtĂ« relativisht i ri dhe bazohet nĂ« pĂ«rpjekjen pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« identitet shtetĂ«ror tĂ« veçantĂ« pĂ«r KosovĂ«n.
Në aspektin e tij më të thellë, Kosovarizmi shpesh përpiqet të ndërtojë një identitet që distancohet nga shqiptarizmi, duke e vendosur veten në një kornizë ndonjëherë më të ngushtë shtetërore ose rajonale.
Siç thekson Besa Kabashi-Ramaj, nĂ« njĂ« artikull tĂ« botuar nĂ« mediat e KosovĂ«s, âKosovarizmi Ă«shtĂ« njĂ« produkt i elitave qĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« ndĂ«rtojnĂ« njĂ« identitet politik tĂ« dallueshĂ«m, shpesh pĂ«r interesa tĂ« ngushta politike dhe ndĂ«rkombĂ«tare.â
Kjo ide shpesh merr mbështetje nga qarqe ndërkombëtare, që kanë frikë nga një Shqipëri e madhe, duke përfituar nga dobësitë politike dhe nga mungesa e një vizioni të qartë kombëtar brenda vetë elitave kosovare.
Por, siç thoshte At Gjergj Fishta, âPa shqiptarizĂ«m nuk ka komb, dhe pa komb nuk ka shtet.â
Kosovarizmi, i promovuar nga disa qarqe ndërkombëtare dhe lokale, synon krijimin e një identiteti të veçantë për qytetarët e Kosovës, të ndarë nga identiteti shqiptar. Kjo përpjekje për të ndërtuar një komb të ri është në kundërshtim me historinë, kulturën dhe trashëgiminë e Kosovës.
Sfidat dhe Rreziqet e Kosovarizmit:
- Mohimi i Historisë së Përbashkët: Lufta e Kosovës, siç e theksonte Adem Jashari, nuk ishte një luftë për një identitet të ri, por për të afirmuar të drejtën e shqiptarëve për të jetuar si të lirë dhe të bashkuar.
- Izolimi ndërkombëtar: Nëse Kosova distancohet nga shqiptarizmi, ajo humb mbështetjen natyrore të Shqipërisë dhe diasporës, duke u bërë më e dobët përballë sfidave globale dhe rajonale.
- Fragmentimi i Kombit: Siç argumentonte Arben Xhaferi, âĂdo pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« ndarĂ« shqiptarĂ«t Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« dobĂ«suar fuqinĂ« e tyre si komb.â
- Izolimi politik dhe kulturor: Një Kosovë që distancohet nga shqiptaria rrezikon të humbasë mbështetjen kombëtare dhe të mbetet e izoluar në arenën ndërkombëtare.
- Fragmentimi i brendshëm: Kosovarizmi krijon një ndarje mes vetë shqiptarëve, duke ndërtuar barriera artificiale mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi dhe Luginës së Preshevës.
Shqiptarizmi dhe Lufta për Kosovën:
(Roli i LuftĂ«s pĂ«r Ălirimin e KosovĂ«s: Shqiptarizmi si Thelb i Sakrificave)
Shqiptarizmi, si një ideologji kombëtare, ka qenë gjithmonë thelbi i përpjekjeve për liri dhe pavarësi në hapësirën shqiptare. Ibrahim Rugova, arkitekti i shtetësisë së Kosovës, ishte një përfaqësues i pastër i shqiptarizmit modern.
Rugova e konsideronte pavarësinë e Kosovës jo si një distancim nga Shqipëria, por si një hap drejt fuqizimit të shqiptarëve në rajon.
Ibrahim Rugova, në veprën e tij politike dhe diplomatike, e theksonte gjithmonë se pavarësia e Kosovës nuk ishte një projekt për të krijuar një komb të ri, por një hap drejt fuqizimit të kombit shqiptar në rajon. Rugova thoshte:
âKosova Ă«shtĂ« pjesĂ« e shpirtit shqiptar dhe vetĂ«m nĂ« harmoni me gjithĂ« shqiptarĂ«t mund tĂ« ndĂ«rtojmĂ« njĂ« tĂ« ardhme tĂ« sigurt.â
Adem Jashari dhe Ushtria Ălirimtare e KosovĂ«s (UĂK) janĂ« prova mĂ« e fortĂ« e kĂ«tij vizioni. Sakrifica e tyre nuk ishte pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« identitet tĂ« ri, por pĂ«r tĂ« çliruar shqiptarĂ«t dhe pĂ«r tĂ« garantuar qĂ« brezat e ardhshĂ«m tĂ« jetojnĂ« tĂ« lirĂ« si pjesĂ« e njĂ« kombi tĂ« bashkuar.
Siç shprehej Ismail Kadare nĂ« esenĂ« e tij mbi shqiptarĂ«t dhe çështjen kombĂ«tare, âKosova ka qenĂ« gjithmonĂ« njĂ« damar jetĂ«sor i shqiptarizmit. TĂ« fragmentosh kĂ«tĂ« lidhje Ă«shtĂ« njĂ« akt i pavlerĂ« dhe kundĂ«r natyrĂ«s sĂ« historisĂ«.â
Adem Jashari, komandanti legjendar i UshtrisĂ« Ălirimtare tĂ« KosovĂ«s, ishte mishĂ«rimi i shqiptarizmit.
Familja e tij nuk luftoi për një komb të ri, por për lirinë e shqiptarëve.
Sakrifica e tij mbetet një thirrje për bashkim dhe unitet kombëtar.
Siç e shprehu Ismail Kadare në esenë e tij mbi çështjen kombëtare:
âKosova nuk mund tĂ« kuptohet pa ShqipĂ«rinĂ«, as ShqipĂ«ria pa KosovĂ«n. Fragmentimi Ă«shtĂ« njĂ« mohim i qenies sonĂ«.â
Neoshqiptarizmi si Doktrinë e Unitetit Kombëtar
Neoshqiptarizmi, duke kombinuar thelbin e shqiptarizmit me një qasje moderne dhe europiane, është një përgjigje përfundimtare ndaj Kosovarizmit.  Në vend që të fragmentojë identitetin kombëtar, Neoshqiptarizmi e forcon atë, duke ofruar një platformë të përbashkët për shqiptarët kudo që ndodhen. Neoshqiptarizmi është më shumë sesa një ideologji; është një platformë gjithëpërfshirëse që ndërthur vlerat tradicionale shqiptare me një vizion modern properëndimor.
Neoshqiptarizmi propozon një qasje bashkëpunuese dhe harmonizuese mes shqiptarëve, duke përfshirë:
- Shqipërinë dhe Kosovën si shtylla të një projekti kombëtar të përbashkët.
- Integrimin ekonomik dhe kulturor të të gjitha trevave shqiptare në rajon.
- Ndërtimin e një identiteti kombëtar të bazuar në vlera dhe solidaritet.
Një nga shtyllat e Neoshqiptarizmit është orientimi i qartë properëndimor dhe europian.
Shqiptarizmi modern, siç artikulohet nga Neoshqiptarizmi, është një thirrje për të përmbushur idealet europiane të lirisë, barazisë dhe drejtësisë sociale.
Përparësitë e Neoshqiptarizmit
- Rinovimi i Identitetit Kombëtar: Neoshqiptarizmi siguron që historia, traditat dhe gjuha shqiptare të mbeten themeli i identitetit tonë kombëtar.
2. Ruajtja e identitetit dhe traditĂ«s: Siç theksonte Sami FrashĂ«ri, âNjĂ« komb qĂ« harron rrĂ«njĂ«t e veta Ă«shtĂ« i dĂ«nuar tĂ« humbasĂ«.â
3. Neoshqiptarizmi siguron që traditat, gjuha dhe historia shqiptare të jenë baza e identitetit tonë kombëtar.
- Fuqizimi i Kosovës: Në vend që të përqendrohet te një identitet i ri, Neoshqiptarizmi e ndihmon Kosovën të forcojë pozicionin e saj si një shtet shqiptar në arenën ndërkombëtare.
- Stabiliteti rajonal: Siç thekson Roger Scruton nĂ« âHow to Be a Conservative,â njĂ« komb i bashkuar dhe me identitet tĂ« fortĂ« Ă«shtĂ« njĂ« faktor stabiliteti dhe paqeje nĂ« rajon.
- Një vizion kombëtar gjithëpërfshirës: Neoshqiptarizmi nuk është një koncept shtetëror, por një ideologji kombëtare që i bashkon të gjithë shqiptarët, në Kosovë, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe diasporë.
- Fuqizimi i shteteve shqiptare: Duke promovuar bashkëpunimin dhe harmoninë mes shteteve shqiptare, Neoshqiptarizmi mund të kthehet në një forcë stabiliteti dhe paqeje në Ballkan.
Neoshqiptarizmi dhe Roli i Shqipërisë
NĂ« kĂ«tĂ« kontekst, ShqipĂ«ria duhet tĂ« jetĂ« bartĂ«se e flamurit tĂ« Neoshqiptarizmit. Siç thoshte Faik Konica, âNjĂ« ShqipĂ«ri e fortĂ« dhe e drejtĂ« Ă«shtĂ« garancia mĂ« e madhe pĂ«r shqiptarĂ«t kudo.â
Shqipëria duhet të veprojë si një shembull i një shteti të drejtë, të zhvilluar dhe të orientuar nga vlerat europiane, duke ofruar mbështetje për Kosovën dhe shqiptarët në rajon.
Shqiptarizmi si Rrugë për të Ardhmen
Neoshqiptarizmi nuk është vetëm një ideologji politike, por një thirrje për bashkim kombëtar dhe mbrojtje të identitetit tonë të përbashkët.
Përballë rreziqeve të Kosovarizmit dhe përpjekjeve për fragmentim, Neoshqiptarizmi ofron një vizion që ndërthur vlerat kombëtare me orientimin drejt zhvillimit dhe bashkëpunimit ndërkombëtar.
Neoshqiptarizmi nuk është thjesht një reagim ndaj Kosovarizmit; është një vizion për të ardhmen e shqiptarëve.
Duke kombinuar trashëgiminë tonë historike me nevojat moderne, Neoshqiptarizmi ofron një rrugë për bashkim, zhvillim dhe forcim kombëtar.
Në një kohë kur forcat fragmentuese po përpiqen të ndajnë shqiptarët, Neoshqiptarizmi është platforma që na bashkon dhe na fuqizon si komb.
Siç thoshte Adem Jashari përmes veprës dhe sakrificës së tij:
 âNjĂ« komb i bashkuar nuk mund tĂ« mposhtet.â
Ky është momenti kur shqiptarët duhet të zgjedhin: një të ardhme të bazuar në ndarje apo një të ardhme të ndritur të unitetit kombëtar.
Â
Përbërësit Kryesorë të Neoshqiptarizmit
- Bashkimi Kombëtar përmes Identitetit Shqiptar: Neoshqiptarizmi promovon një identitet shqiptar që përfshin të gjitha trevat dhe shtetet ku jetojnë shqiptarët, pa cenuar sovranitetin e tyre.
- Ekonomia si Faktor Bashkimi: Duke ndjekur modelin e Komonuelthit Shqiptar, Neoshqiptarizmi propozon integrimin ekonomik të trojeve shqiptare si hap i parë drejt bashkimit të plotë kombëtar.
- Ruajtja e GjuhĂ«s dhe KulturĂ«s: Siç e theksonte Gjergj Fishta, âNjĂ« komb qĂ« humb gjuhĂ«n dhe kulturĂ«n e tij, humb shpirtin e vet.â Neoshqiptarizmi e sheh promovimin e kulturĂ«s dhe gjuhĂ«s si njĂ« prioritet kombĂ«tar.
Â
Sfida në Kontekstin e së Drejtës Ndërkombëtare dhe Gjeopolitikës Moderne
NĂ« epokĂ«n e globalizimit dhe pĂ«rplasjes sĂ« qytetĂ«rimeve, uniteti i kombeve Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« faktor kyç pĂ«r mbijetesĂ«n dhe zhvillimin. Siç argumenton Samuel P. Huntington nĂ« âPĂ«rplasja e QytetĂ«rimeve,â kombet e forta dhe me identitet tĂ« qartĂ« janĂ« ato qĂ« mund tĂ« mbijetojnĂ« nĂ« njĂ« botĂ« gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« polarizuar.
Kosovarizmi sfidon këtë parim, duke përçarë unitetin kombëtar dhe duke dobësuar fuqinë negociuese të shqiptarëve në rajon dhe botë.
Ndërkohë, Neoshqiptarizmi, i bazuar në parimet e së drejtës ndërkombëtare, respekton sovranitetin e Kosovës dhe Shqipërisë, ndërsa promovon bashkimin e shqiptarëve përmes mekanizmave demokratikë dhe ekonomikë.
Neoshqiptarizmi përballë Sfidueseve Modernë
Në një kohë kur forcat globale po përpiqen të krijojnë identitete të reja për të dobësuar kombet e mëdha, shqiptarët duhet të qëndrojnë të bashkuar dhe të fuqizojnë identitetin e tyre përmes Neoshqiptarizmit.
Siç thoshte Sami FrashĂ«ri, âShqiptarĂ«t duhet tĂ« ndĂ«rtojnĂ« tĂ« ardhmen e tyre mbi bazĂ«n e asaj qĂ« janĂ«, jo tĂ« asaj qĂ« u kĂ«rkohet tĂ« jenĂ«.â
Në një kohë kur bota po përballet me polarizim dhe përçarje, shqiptarët kanë një mundësi historike për të treguar se bashkimi dhe harmonia kombëtare janë themeli i një të ardhmeje të ndritur.
Â
The post Neoshqiptarizmi përballë Kosovarizmit: Një përgjigje ndaj Idesë së Kombit Kosovar appeared first on Gazeta Shqiptare Online.