❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

“T’i djegin me zjarr”- Fjalimi famĂ«keq i Enver HoxhĂ«s me 6 shkurt 1967 dhe nisja e luftĂ«s sĂ« ashpĂ«r ndaj fesĂ«! ÇfarĂ« thuhej nĂ« urdhrin me shĂ«nimin “TepĂ«r sekrete”

✇Panorama
10 February 2025 at 12:57
Para 58 vitesh në Shqipëri nisi lufta ndaj fesë që u manifestua më shkatërrimin e më shumë se 2 mijë objekteve të kultit dhe persekutimin e besimtarëve e klerikëve të të gjitha feve. Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit solli dje në kujtesë fjalimin e diktatorit Enver Hoxha më 6 shkurt të

Dëshmia e rrallë në hetuesi e truprojës të ish-kryeministrit Shehu: Kur doli Mehmeti nga takimi me Enver Hoxhën, ishte bërë për të ardhur keq, dyllë i verdhë në fytyrë! U mbyll brenda dhe


✇Panorama
9 February 2025 at 07:25
Nga Dashnor Kaloçi/ Plot 43 vite mĂ« parĂ«, duke u gdhirĂ« 18 dhjetor i vitit 1981, kryeministri shqiptar Mehmet Shehu, i cili e mbante atĂ« funksion qĂ« nga viti 1953, u gjet i vdekur nĂ« dhomĂ«n e tij tĂ« gjumit (sipas versionit zyrtar, nga plumb “a” pistolete), nĂ« vilĂ«n ku banonte sĂ« bashku me familjen e

“NdĂ«rsa grekĂ«t na jepnin bukĂ« me dorĂ« nĂ« zemĂ«r, ne plaçkitnim njeri tjetrin”- Refleksionet e emigrantit shqiptar: Ishim produkt i ‘njeriut tĂ« ri’, siç bĂ«nim dikur, kur vidhnim edhe brekĂ«t në 

✇Panorama
8 February 2025 at 11:03
Në verën e vitit 1993, gjatë pushimeve verore, shkova dhe punova tre muaj si argat në Greqi. Ishte herë e parë dhe e fundit që e shkelja atë vend. Për hirë të së vërtetës, me një kushëri patëm provu edhe verën pararendëse, atë të 1992-it, po na kapi ushtria kufitare greke, në shoqërinë e të

“Rekordi kombĂ«tar” i 95 vjetĂ«ve, vetĂ«m 2700 shikues nĂ« 5 ndeshje! Dikur, ShqipĂ«ria e para nĂ« EuropĂ« pĂ«r ndjekjen e kampionatit tĂ« saj, sot stadiumet pa tifozĂ«

✇Panorama
7 February 2025 at 13:53
NGA BESNIK DIZDARI/ Po mĂ« duket se kĂ«to javĂ« sikur i kam harruar shkrimet historike e po mĂ« vĂ«rshojnĂ« ato problematike aktuale e kritike. Jo, jo, nuk i kam harruar! Do t’iu kthehem shpejt, sepse dihet, shkrimet historike jo vetĂ«m janĂ« me vlera tĂ« pafundme, por mĂ« duhet t’iu kthehem edhe pĂ«r tĂ« nderuar tĂ« vĂ«rtetat

Vetting, si po zhduken qytetet e vogla të Shqipërisë! Familjet e Hasit mes skamjes dhe emigrimit! Shkollat e fshatrave drejt mbylljes! Kastrati: Ushqimet i marrim në Kosovë, janë më lirë

✇Panorama
6 February 2025 at 23:47
EMISIONI VETTING Dikur, rrugĂ«t e Hasit ishin tĂ« gjalla, tĂ« mbushura me fĂ«mijĂ« dhe tĂ« rinj. Por sot, ato rrugĂ« janĂ« shndĂ«rruar nĂ« zbrazĂ«ti pa fĂ«mijĂ«, pa tĂ« rinj
 pa jetĂ«. PapunĂ«sia e lartĂ« dhe varfĂ«ria qĂ« dominon kĂ«tĂ« qytet kanĂ« bĂ«rĂ« qĂ« shumĂ« prej tyre tĂ« detyrohen tĂ« braktisin atdheun dhe tĂ« kĂ«rkojnĂ« mundĂ«si nĂ«

Vrasja e Isa Boletinit, si u zbulua varri i heroit! Zhvarrosja e eshtrave në 1979 dhe zhvendosja e tyre në oborrin e kullës së tij në Mitrovicë

✇Panorama
31 January 2025 at 18:30
Para 109 vitesh u shua një nga figurat qendrore të çështjes kombëtare, Isa Boletini. Ai lindi në Boletin të Mitrovicës, më 15 janar 1864 dhe ndërroi jetë në Podgoricë më 23 janar 1916, pas një atentati nga shovinistët malazezë, ku mbetën të vrarë edhe djemtë e tij, Halili dhe Zahidi, nipërit si dhe luftëtarë të tjerë.

Mbrojti bandat dhe njerĂ«zit me pushtet, lidhja e kryeprokurorit tĂ« LezhĂ«s Erjon Shehaj me ngjarjet kriminale! “Vetting” sjell fakte tronditĂ«se: ÇfarĂ« fshehu nĂ« hetimet pĂ«r vrasjen e efektivit tĂ« FNSH

✇Panorama
31 January 2025 at 10:49
“VETTING” NĂ« dialogun e zhvilluar midis Sokratit dhe Trasimakut nĂ« veprĂ«n “Republika” tĂ« Platonit nĂ« qendĂ«r tĂ« diskutimit Ă«shtĂ« debati pĂ«r drejtĂ«sinĂ« dhe pĂ«rkufizimi i saj. Sipas Trasimakut, drejtĂ«sia nuk Ă«shtĂ« asgjĂ« tjetĂ«r veçse interesi i mĂ« tĂ« fortit. KanĂ« kaluar mĂ« shumĂ« se 20 shekuj, por edhe sot e kĂ«saj dite kjo shprehje gjen

Arrestimi i intelektuales disidente, si u persekutua Musine Kokalari! Pas gjashtë muajsh hetuesie, e nxorën në gjyq! Aktakuza e prokuror Nevzat Haznedari

✇Panorama
29 January 2025 at 14:29
Më 23 janar të vitit 1946 u arrestua një prej intelektualeve më në zë të Shqipërisë, Musine Kokalari. Pas kësaj date nisi një kalvar i gjatë vuajtjesh për këtë intelektuale, e cila konsiderohet edhe si disidentja e parë e regjimit komunist. Musine Kokalari lindi në 10 shkurt 1917 në Adanë të Turqisë. Tre vite pas

Vetting zbulon emrat e kompanive që u favorizuan tek Unaza e Re! Ekspertët analizojnë shkeljet: Dëm i dyfishtë, në fund e pësojnë qytetarët

✇Panorama
23 January 2025 at 22:54
EMISIONI VETTING NĂ« fund tĂ« vitit 2020, Autoriteti Rrugor Shqiptar ka shpallur fituesit e tenderit “Projektim Rikualifikim i UnazĂ«s Lindore, per Lotet 4,5,6.”, qĂ« u fitua nga kompanitĂ« “KLODIODA & A.L.T.E.A. – GEOSTUDIO 2000” me vlerĂ« 282 mijĂ« euro. Por pĂ«rfituesit e tenderave pĂ«r ndĂ«rtimin e akseve 4,5,6 tĂ« UnazĂ«s sĂ« Jashtme tĂ« organizuar nga

“I çova Feçor Shehut njĂ« zarf sekret qĂ« ma dha Mehmet Shehu dhe mĂ« 16 dhjetor nĂ« darkĂ«, ai erdhi te vila kryeministrit
”- DĂ«shmia e rrallĂ« nĂ« hetuesi e oficerit tĂ« shĂ«rbimit

✇Gazeta Shqiptare
By: S. H
22 January 2025 at 08:47

Nga Dashnor Kaloçi/ Plot 43 vite mĂ« parĂ«, duke u gdhirĂ« data 18 dhjetor e vitit 1981, kryeministri shqiptar Mehmet Shehu, i cili e mbante atĂ« funksion qĂ« nga viti 1953, u gjet i vdekur nĂ« dhomĂ«n e tij tĂ« gjumit (sipas versionit zyrtar, nga plumb “a” pistolete), nĂ« vilĂ«n ku banonte sĂ« bashku me familjen e tij, nĂ« hyrje tĂ« “Bllokut” tĂ« udhĂ«heqjes sĂ« lartĂ« tĂ« PPSH-sĂ«, fare pak metra nga godina e Komitetit Qendror tĂ« PPSH-sĂ« dhe gjithashtu vilĂ«s sĂ« Enver HoxhĂ«s. Edhe pse kanĂ« kaluar mĂ« shumĂ« se katĂ«r dekada nga ajo ditĂ«, e konsideruar si njĂ« nga ngjarjet mĂ« tĂ« rĂ«nda dhe tĂ« bujshme gjithashtu tĂ« atij regjimi, ende dhe sot, nuk ka njĂ« version tĂ« qartĂ« e tĂ« saktĂ«, rreth asaj qĂ« ka ndodhur me ish-kryeministrin shqiptar, Mehmet Shehu, nĂ« mesnatĂ«n duke u gdhirĂ« 18 dhjetori 1981! Por, edhe pse pas viteve ’90-tĂ«, janĂ« bĂ«rĂ« publike me dhjetĂ«ra dĂ«shmi dhe dokumenta arkivore, lidhur me atĂ« ngjarje, “vrasja apo vetĂ«vrasja e Mehmet Shehut”, vazhdon tĂ« jetĂ« objekt debatesh dhe diskutimesh tĂ« shumta, madje duke e mbĂ«shtjellĂ« edhe mĂ« shumĂ« me mister, tĂ« vĂ«rtetĂ«n rreth saj!

Nisur edhe nga ky fakt, nĂ« kuadrin e publikimit tĂ« dhjetĂ«ra dĂ«shmive dhe dosjeve me dokumente arkivore nga fondi sekret i ish-Sigurimit tĂ« Shtetit dhe MinistrisĂ« sĂ« PunĂ«ve tĂ« Brendshme, apo dhe Komitetit Qendror tĂ« PPSH-sĂ«, qĂ« kemi botuar nĂ« kĂ«to tre dekada pas shembjes sĂ« regjimit komunist tĂ« Enver HoxhĂ«s dhe pasardhĂ«sit tĂ« tij, Ramiz Alia, Memorie.al, ka siguruar dosjen voluminoze “tĂ« armikut Mehmet Shehu”, e cila Ă«shtĂ« nxjerrĂ« nga fondi sekret i ish-Sigurimit tĂ« Shtetit pranĂ« MinistrisĂ« sĂ« PunĂ«ve tĂ« Brendshme (tashmĂ« pjesĂ« e fondit tĂ« Autoritetit pĂ«r Informimin e Dokumenteve tĂ« ish-Sigurimit tĂ« Shtetit), ku me ndonjĂ« pĂ«rjashtim tĂ« vogĂ«l, pjesa mĂ« e madhe e tyre, nuk e ka parĂ« kurrĂ« dritĂ«n e botimit dhe publikohen pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« e tĂ« plota.

NĂ« dosjen nĂ« fjalĂ«, gjenden tĂ« plota dhe me faksimilet pĂ«rkatĂ«se, akt-ekspertiza e grupit operativo-hetimor, qĂ« u ngrit menjĂ«herĂ« qĂ« paraditen e 18 dhjetorit 1981, me nĂ« krye Koço Josifin, (kryetar i HetuesisĂ« sĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PunĂ«ve tĂ« Brendshme tĂ« TiranĂ«s), mjekĂ«t-ligjorĂ« Dr. Fatos Hartito dhe Docent Bashkim Çuberi, mjekĂ«t e kryeministrit, Milto Kostaqi dhe Llesh Rroku, si dhe ekspertin kriminalist tĂ« Laboratorit Qendror Kriminalistik tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Brendshme, Estref Myftari, tĂ« asistuar nga funksionarĂ«t e lartĂ« tĂ« asaj ministrie, Xhule Çiraku, Elham Gjika dhe Lahedin Bardhi.

Gjithashtu në dosjen voluminoze në fjalë që po bëjmë publike, ndodhen edhe dëshmitë e familjarëve të ish-kryeministrit Mehmet Shehu, personelit të shërbimit dhe grupit të tij të shoqërimit, si dhe të gjitha personave të tjerë, që u thirrën dhe deponuan rreth asaj ngjarje. Për më shumë rreth kësaj etj., na njohin dokumentet në fjalë, të cilat po i publikojmë të plota, së bashku me faksimilet dhe fotot përkatëse.

Por, edhe pse kemi tĂ« bĂ«jmĂ« vetĂ«m me dokumente arkivore, duhet theksuar se; duke e ditur tashmĂ« se si ka funksionuar ai sistem i para viteve ’90-tĂ«, kurrsesi nuk mund tĂ« pretendojmĂ« pĂ«r vĂ«rtetĂ«sinĂ« absolute rreth atyre çka shkruhet aty, pasi jo vetĂ«m nga personat qĂ« kanĂ« dhĂ«nĂ« dĂ«shmitĂ« e tyre, por edhe nga hetuesit e kĂ«saj çështje, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« e ditur se; ato janĂ« marrĂ« nĂ« trysni, presion, intimidim dhe dhunĂ« fizike e psikologjike, madje duke shkuar mĂ« tej, ku disa prej hetuesve, i kanĂ« shkruar vetĂ« ato dhe dĂ«shmitarĂ«t apo tĂ« pandehurit, vetĂ«m sa kanĂ« hedhur firmĂ«n aty.

DOKUMENTI ARKIVOR, ME PROCES-VERBALIN E MARRJES NË PYETJE TË RADISTIT PERSONAL TË MEHMET SHEHUT, METE BILO BONI NGA ANA E HETUESVE TË MINISTRISË SË PUNËVE TË BRENDSHME, SOKOL KOLEKA DHE BASHKIM CAKA

                                                          P R O Ç E S – V E R B A L

                                                         (I pyetjes së dëshmitarit)

Sot më datën 11.6.1983, në qytetin Tiranë.

Ne, hetuesit e MPB, Sokol Koleka e Bashkim Caka, marrim në pyetje si dëshmitar në hetuesi:

Emri, emri i babës, mbiemri: Mete Bilo Boni.

Datëlindja, (dita muaji, viti) 3 dhjetor 1951.

Arsimi: Të mesëm.

Vendbanimi: TiranĂ«, Lagjja Nr 8, Rruga “Brigada e 8”, Pallati 8, shkalla 2.

Detyra: Oficer në Degën e Punëve të Brendshme, Pukë.

Anëtarësia në Parti: Pa parti.

A është i dënuar: I padënuar.

Numri i letërnjoftimit: nuk e ka me vete.

Marrëdhëniet me të pandehurin: Nuk ka lidhje familjare.

Hetuesi më paralajmëroi për përgjegjësinë penale, në bazë të nenit 202 të K.P., për dëshmi të rreme.

                             FIRMA E DËSHMITARIT

                                  Mete Boni

Në lidhje me çështjen, mund të them si më poshtë:

Në vitin 1973, kam filluar punë në grupin e shoqërimit të armikut Mehmet Shehu, si radist dhe kam qëndruar në këtë vend pune, deri sa ai ka vrarë veten.

GjatĂ« kohĂ«s qĂ« unĂ« kam punuar nĂ« kĂ«tĂ« grup shoqĂ«rimi, kam pasur si pĂ«rgjegjĂ«s grupi Ali Çenon, i cili ka qenĂ« njeriu qĂ« mbahej mĂ« afĂ«r nga ana e Mehmet Shehut.

PĂ«r çdo problem, Ali Çeno dilte nĂ« emrin e Mehmet Shehut dhe thoshte se; unĂ« kam biseduar pĂ«r kĂ«tĂ« apo atĂ« çështje, me Mehmet Shehun















..!

Unë nuk di ndonjë veprim konkret armiqësor të kryer nga Mehmet Shehu, apo persona të tjerë të arrestuar kohët e fundit për veprimtari armiqësore, kundër Partisë së Punës së Shqipërisë.

Por gjatĂ« kohĂ«s qĂ« kam qenĂ« kĂ«tu me shĂ«rbim, edhe mua si oficerĂ«ve tĂ« tjerĂ«, na ka rĂ«nĂ« rasti qĂ« t’u dĂ«rgonim Kadri Hazbiut dhe Feçor Shehut pliko, tĂ« cilat na i jepte Mehmet Shehu.

Mbasi i merrnim kĂ«to pliko nga Mehmet Shehu dhe ia jepnim Kadriut ose Feçorit, ata na kthenin ne zarfin bosh, tĂ« cilin duhet t’ia jepnim Mehmet Shehut. Kjo bĂ«hej pĂ«r tĂ« treguar se pliko ka shkuar nĂ« destinacion, mbasi kĂ«to pliko nuk protokolloheshin.

NjĂ« pliko nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, unĂ« ja kam shpĂ«nĂ« nga Mehmet Shehut Feçorit, pak kohĂ« para Kongresit tĂ« 8-tĂ« tĂ« PartisĂ« sĂ« PunĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, kurse Kadri Hazbiut, ja kam shpĂ«nĂ« pak kohĂ« mĂ« pĂ«rpara. Se çfarĂ« pĂ«rmbanin kĂ«to pliko, unĂ« nuk e di


..!

MĂ« datĂ«n 16 dhjetor 1981, nĂ« shtĂ«pinĂ« e Mehmet Shehut, ka ardhur Feçor Shehu. Ai ka ardhur nĂ« kohĂ« darke. UnĂ« atĂ« natĂ« nuk kam qenĂ« me shĂ«rbim, por ma kanĂ« thĂ«nĂ« shokĂ«t e mijĂ«, qĂ« kanĂ« qenĂ« kĂ«tĂ« datĂ« me shĂ«rbim dhe e kanĂ« parĂ« Feçor Shehun, qĂ« ka shkuar nĂ« shtĂ«pinĂ« e Mehmet Shehut






!

MĂ« datĂ«n 18 dhjetor 1981, kam shkuar nĂ« punĂ« nĂ« mĂ«ngjes si zakonisht, ku kanĂ« ardhur nĂ« orarin e caktuar edhe shokĂ«t e tjerĂ« tĂ« grupit tĂ« shoqĂ«rimit, Armiku Mehmet Shehu, i shoqĂ«ruar nga Ali Çeno dhe mjeku Llesh Rroku, ka shkuar nĂ« mbledhjen e ByrosĂ« Politike dhe ka ardhur nga mbledhja nĂ« drekĂ«.

Mbas kësaj, ne kemi shkuar në shtëpi, ku kemi ngrënë drekën dhe jemi kthyer përsëri në punë mbas dite. Edhe mbas dite, Mehmet Shehu ka shkuar përsëri në mbledhjen e Byrosë Politike.

Kur Mehmet Shehu u kthye nga mbledhja e Byrosë Politike, ka ardhur në shtëpi, ka hyrë nga dera e saj kryesore. Pas pak kohe që Mehmet Shehu u fut në shtëpi, ka kërkuar mjekun Llesh Rroku, i cili kur u kthye na tha se i kishte matur tensionin Mehmet Shehut dhe ai e kishte patur tensionin të lartë.

Siç na tha Llesh Rroku, ai kishte kĂ«rkuar qĂ« t’i bĂ«nin njĂ« kafe, por ai i kishte thĂ«nĂ« qĂ« nuk tĂ« bĂ«n mirĂ« pĂ«r tensionin

..! Duke qenĂ« nĂ« dhomĂ«n e shĂ«rbimit tĂ« oficerĂ«ve, Ali Çeno ka thĂ«nĂ« qĂ«: “sot do rri edhe unĂ« me shĂ«rbim” dhe me sa mĂ« kujtohet, Ali Çeno tha se; “do rri unĂ« me shĂ«rbim, se sot nuk e kam gruan nĂ« shtĂ«pi”!

Në këtë moment, unë jam larguar për në shtëpi, duke kaluar anës murit të jashtëm të shtëpisë së Mehmet Shehut, tek Shtëpia e Partisë Nr. 1, dhe që këtej kam kaluar në lulishte, e drejt e në shtëpinë time. Unë kam ikur vetëm dhe nuk kam ikur me njeri tjetër. Kam për të thënë se në këtë rrugë, unë shkoja zakonisht, kur ikja në shtëpinë time






..!

Pra pasi unĂ« jam larguar pĂ«r nĂ« shtĂ«pi, kam lĂ«nĂ« nĂ« dhomĂ«n e shĂ«rbimit tĂ« oficerĂ«ve, Ali Çenon, oficerin e shĂ«rbimit tĂ« asaj nate, Dashamir Rabaj dhe shoferin Astrit Hitaj




..!

Vetëvrasjen e armikut Mehmet Shehu, unë e kam marrë vesh ditën e nesërme, më datën 18 dhjetor 1981








..!

Sqaroj se Ali Çeno, nuk bĂ«nte shĂ«rbim roje, si tĂ« gjithĂ« oficerĂ«t e tjerĂ« tĂ« grupit tĂ« shoqĂ«rimit, por ai qĂ«ndronte nĂ« shtĂ«pinĂ« e Mehmet Shehut, vetĂ«m nĂ« raste tĂ« veçanta, si pĂ«r shembull kur kishte ndonjĂ« darkĂ«, e tĂ« tjera. Se pĂ«r çfarĂ« arsye ka qĂ«ndruar Ali Çeno kĂ«tĂ« natĂ«, unĂ« nuk di se çfarĂ« tĂ« them






!

Proces-verbalin, mbasi e lexova vetë dhe pashë se thëniet e mija janë shkruar drejt, e firmos pa vërejtje. Memorie.al

Dëshmitari                                                                             H e t u e s a t

Mete Boni                                                                    Sokol Kolela   Bashkim Caka

 

The post “I çova Feçor Shehut njĂ« zarf sekret qĂ« ma dha Mehmet Shehu dhe mĂ« 16 dhjetor nĂ« darkĂ«, ai erdhi te vila kryeministrit
”- DĂ«shmia e rrallĂ« nĂ« hetuesi e oficerit tĂ« shĂ«rbimit appeared first on Gazeta Shqiptare Online.

“Familja e tij u shpĂ«rngul duke shpresuar qĂ« t’i lirohej babai nga internimi
”- PeripecitĂ« dhe brengat e jashtĂ«zakonshme tĂ« Petro Markos! Ja tĂ« dhĂ«nat qĂ« la shkrimtari

✇Gazeta Shqiptare
By: P. Gj.
17 January 2025 at 09:55

BEHAR GJOKA

VeçanĂ«sia e shkrimtarit Petro Marko, qĂ« pĂ«rkon me periudhĂ«n e letĂ«rsisĂ« bashkĂ«kohore, e cila zĂ« fill me vitet 1944-1990, pĂ«rveç se lĂ«vrues i poezisĂ«, dramatikĂ«s dhe, me njĂ« shkĂ«lqim tĂ« pazakontĂ« si prozator, me shkrimin e prozĂ«s sĂ« shkurtĂ«r, e cila ndĂ«rkaq kulmĂ«zon me shkrimin e romaneve, tĂ« kaq shumĂ« tipologjive shkrimore, lidhet edhe me faktin domethĂ«nĂ«s, si dhe tejet pĂ«rfaqĂ«sues, se shkrimtari qysh nĂ« gjallje botoi njĂ« libĂ«r autobiografik, nĂ« formĂ«n e kujtimeve dhe intervistave, me ndodhi dhe personazhe tĂ« shumta, me titullin e beftĂ« “RetĂ« dhe gurĂ«t”.

Burimet e shumta arkivore, hulumtimet e studimeve letrare dhe historiografike, verifikimet dhe interpretimet e gjertanishme, tashmë mund të shihen dhe krahasohen, ndërmjetshëm si kohë dhe hapësirë, si qëndrime dhe reagime, sidomos të lidhura ngushtë me faktologjinë biografike, botuar prej vetë autorit, të cilat realisht hedhin dritë mbi shumëçka, të jetës dhe veprës letrare të autorit, duke e përcjellë te lexuesi, si një rast unik në letërsinë shqipe të bashkëkohësisë, si dhe duke shtuar kështu një faqe tjetër të vlertë në trashëgiminë shkrimore të autorit, duke i krijuar mundësinë lexuesit dhe studimeve letrare, për të pasur në duar një model jetëshkrimor, me nivele të qarta autobiografike.

 

 

E dhĂ«na qĂ« jep autori: “NĂ« klasĂ«n e parĂ« ishim pak, midis tĂ« cilĂ«ve edhe Shevqet Musaraj. NĂ« klasĂ«n time shokĂ« kisha Ymer Alikon, Mehmet Shehun, Bari BalĂ«n, Sulejman Kalajn, Nonda StrakoshĂ«n, Laze Ajazin, Qazim Sherifin, Qazim ÇakĂ«rrin, Mersin Fiqiriun, Xhevat FishtĂ«n, Reshat AganĂ«, Isuf GlinĂ«n, Pandeli Panganikun”. Ka interes tĂ« shtuar e dhĂ«na qĂ« sillet mĂ« herĂ«t pĂ«r largimin nga vendlindja: “Familja e Petros u detyrua tĂ« linte fshatin DhĂ«rmi e tĂ« kalonte nĂ« VlorĂ« kohĂ«n qĂ« qĂ«ndroi Italia, duke shpresuar qĂ« t’i lirohej babai nga internimi
”, pĂ«r tĂ« qartĂ«suar kĂ«shtu rrethanat jetĂ«sore tĂ« shkrimtarit, tĂ« cilat kaluan nĂ« kalvarin e peripecive dhe derteve tĂ« jashtĂ«zakonshme. Me shumĂ« gjasa duke qenĂ« njĂ« njeri qĂ« udhĂ«hiqej nĂ« jetĂ« dhe nĂ« art, nga liria, si Ă«ndĂ«rr dhe dĂ«shmi, si aspiratĂ« pĂ«r vete dhe tĂ« tjerĂ«t, nga pĂ«rmasa e pĂ«rkohshme e betejĂ«s pĂ«r ta fituar atĂ«, me çdo çmim, autori hapi portat e mendjes dhe tĂ« shpirtit, tashmĂ« me anĂ« tĂ« njĂ« libri tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m, me tipare autobiografike, me shtjellime kujtimesh dhe intervistash, me ngjarje dhe protagonistĂ«, tĂ« historisĂ« shqiptare, si nevojĂ« e pashmangshme pĂ«r tĂ« zbuluar dertet dhe hallet, dĂ«nimet dhe letnimet e pafundme, mallin dhe gĂ«zimin, rrĂ«zimin dhe ngritjen, fillimisht pĂ«rpara vetes, kohĂ«s dhe tĂ« tjerĂ«ve. Po kaq, libri RetĂ« dhe GurĂ«t, nĂ« njĂ« kuptim mĂ« tĂ« ngushtĂ«, Ă«shtĂ« edhe njĂ« “guidĂ«â€ e fatit tĂ« hidhur tĂ« librave tĂ« shkruara nga shkrimtari, duke sjellĂ« pranĂ« lexuesit, fakte tĂ« librave tĂ« censuruar, tĂ« librave tĂ« ndaluar dhe tĂ« librave tĂ« humbur. Po ashtu kemi pĂ«rsĂ«ri njĂ« situatĂ« tjetĂ«r tejet tĂ« vlertĂ«, qĂ« lidhet me shkollimin e autorit: “Pastaj Petrua shkoi nĂ« AthinĂ« tĂ« ndiqte fakultetin e LetĂ«rsisĂ« 
 i detyruar nga rrethanat ekonomike tĂ« ndĂ«rpriste studimet universitare
”, njĂ« fakt qĂ« dĂ«shmon pĂ«r lidhjen organike me letĂ«rsinĂ«, madje duke qenĂ« pjesĂ« e studimeve letrare nĂ« universitetin e AthinĂ«s.

Shtjellimi jetĂ«shkrimor i Petro Markos, duke u bazuar vetĂ«m nĂ« shkrimin autobiografik, i cili sendĂ«rtohet nĂ« formĂ«n e kujtimeve dhe intervistave, megjithatĂ« ka pĂ«rparĂ«sitĂ« e veta: E para: Faktimi i momenteve jetĂ«sore, pa mĂ«dyshje mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishmet e tyre, tĂ« viteve ’30 tĂ« shekullit tĂ« kaluar, tĂ« pjesĂ«marrjes sĂ« autorit nĂ« LuftĂ«n e SpanjĂ«s, njĂ« akt dhe ngjarje e pazakontĂ«, e viteve tĂ« luftĂ«s, si dhe tĂ« periudhĂ«s mĂ« tĂ« gjatĂ«, pas çlirimit tĂ« vendit, e cila pikĂ«takohet me letĂ«rsinĂ« bashkĂ«kohore, pĂ«rfaqĂ«son dy segmentet kohore, tĂ« ekzistencĂ«s sĂ« pĂ«rvojĂ«s shkrimore tĂ« P. Markos.

Kjo lëndë këtu merr rëndësi të posaçme, sepse të dhënat e sjella në libër, më së shumti janë burimore, ndonëse rrëfehen hapur nga autori, e prandaj bartin të vërtetën e njeriut, të intelektualit, e veçanërisht të shkrimtarit të spikatur, në të tre gjinitë letrare, e po kaq në shumicën e zhanreve letrare, i cili siç e përçon libri, jetoi intensivisht në dy kohë, si dhe përjetoi dënime të shumëfishta të të dy kohëve, përkatësisht në burgjet fashiste dhe komuniste, por edhe të dy mendësive ndërkohore, që nuk e duronin liridashësin dhe rebelin e përjetshëm, njeriun që lindi për të qenë i lirë në jetë dhe në letërsi. Petro Marko, jetoi intensivisht kohën vitale të rinisë së vetë, si luftëtar i Spanjës, si adhurues i fjalës së lirë, që me penën e tij, vuri në zgrip pushtetin e kohës, në gazeta e revista të ndryshme, e sidomos me revistën ABC, e cila doli për herë të parë, në vitin 1936, por në numrin 2 të botimit, ndalohet nga pushteti monarkik, duke hyrë kështu në historinë e letërsisë shqipe, si akti fillimtar i censurës zyrtare, ushtruar mbi fjalën e lirë, të publicistikës dhe veçmas të spektrit letrar.

BURGOSJA

Po ashtu, vetĂ«m pĂ«r shkak tĂ« kundĂ«rshtimit, tĂ« fortĂ« tĂ« fashizmit, fill pas kthimit nga Lufta e SpanjĂ«s, vuan me vite nĂ« burgun e TiranĂ«s dhe tĂ« UstikĂ«s, duke formĂ«suar kĂ«shtu karakterin e njĂ« qĂ«ndrestari tĂ« paepur, nĂ« marrĂ«dhĂ«nie me flamĂ«n fashiste. PĂ«r ironinĂ« e fatit, pa mĂ«dyshje njĂ« ironi e hidhur pĂ«r autorin, por edhe pĂ«r historinĂ« tragjike tĂ« pĂ«rjetuar prej tij, duke qenĂ« i mbushur me bindje tĂ« thella internacionale, mbase mĂ« tepĂ«r antifashiste, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ma tepĂ«r ai qe njĂ« revolucionar atipik, ku nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« befasishme, Petro Marko burgoset edhe nĂ« sistemin komunist, pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« vitin 1947. PĂ«r kohĂ«n e burgut, ka situata tĂ« ndĂ«rlikuara qĂ« kĂ«rkojnĂ« gjurmim tĂ« shĂ«nimeve tĂ« autorit, tĂ« dosjes personale, pĂ«r tĂ« kuptuar se çfarĂ« ndodh me njeriun nĂ« privim tĂ« lirisĂ«. NĂ« shqyrtimet studimore, janĂ« hedhur mendime: “KĂ«to shkrime mund tĂ« quhen eksplorime ndjesore, meditative-melankolike, njĂ« vizion pĂ«r ndjenjĂ«n e dashurisĂ«, pĂ«rmes sĂ« cilĂ«s injorohen vitet e burgut
”, duke krijuar njĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« verifikimit tĂ« pĂ«rjetimeve tĂ« autorit nĂ« kohĂ«n e burgut. Shtysa fillestare, siç nĂ«nvizohet: “PikĂ«risht takimi i tyre i parĂ« do tĂ« shĂ«rbejĂ« si i vetmi episod i pĂ«rvojĂ«s vetjake, e cila pĂ«rthyhet nĂ« privim prej dashurisĂ« e jo prej lirisĂ« pĂ«r botĂ«n jashtĂ«â€Šâ€, sjell nĂ« vĂ«mendje nga merr shkas ky ditar, biografik dhe lirik. PĂ«rcaktimi i bĂ«rĂ« nĂ« njĂ« shqyrtim tĂ« gjerĂ«: “Ditari shĂ«rben pĂ«r tĂ« treguar, nĂ« mĂ«nyrĂ« implicite, brutalitetin e sistemit dhe ashpĂ«rsinĂ« ndaj intelektualĂ«ve – elitat e mirĂ«fillta tĂ« burgosura pĂ«r arsye politike – duke i konsideruar padrejtĂ«sisht armiq tĂ« popullit
”, si njĂ« dĂ«shmim i kalvarit tĂ« pĂ«rjetuar nga dhjetĂ«ra figura tĂ« shquara tĂ« kulturĂ«s dhe letĂ«rsisĂ« shqipe.

KALVARI I SHKRIMTARIT

Kalvari i mundimeve tĂ« gjata dhe tĂ« pandĂ«rprera tĂ« shkrimtarit, nuk reshti pĂ«r asnjĂ« moment, sepse njohu ndalimin e botimit tĂ« disa librave, siç ngjau me romanin “NjĂ« emĂ«r nĂ« katĂ«r rrugĂ«â€, tĂ« dramĂ«s “Niku i Martin Gjinit”, nĂ« vitin 1973, tĂ« kolanĂ«s, “Poezia shqipe”, Petro Marko, 1974, si dhe me botimin e cunguar tĂ« romanit “NjĂ« natĂ« dhe dy agime”, qĂ« nĂ« vitin 1989, ky tekst erdhi me titullin “Nata e UstikĂ«s”, botim zyrtar i shtĂ«pisĂ« botuese “Naim FrashĂ«ri”, pa lĂ«nĂ« jashtĂ« vĂ«mendjes ndalimin e qarkullimit pĂ«r tĂ« lexuesi, tĂ« pjesĂ«s mĂ« tĂ« madhe tĂ« teksteve letrare tĂ« autorit. E dyta: Ka vlerĂ« mĂ« vete, pĂ«r jetĂ«n dhe veprĂ«n e gjerĂ« letrare, mĂ« shumĂ« gjasa edhe pĂ«r historinĂ« e ShqipĂ«risĂ«, e diçka mĂ« tepĂ«r, pĂ«r historinĂ« e letrave shqipe, tĂ« shekullit tĂ« njĂ«zet, hedhja dritĂ« nĂ« jetĂ«shkrimin e tij, si natyrĂ« njerĂ«zore, si personalitet i kohĂ«ve pĂ«rkatĂ«se, sidomos dhe vetĂ«m pĂ«r arsye letrare, si lĂ«vrues i tĂ« tri gjinive letrare, e po kaq i shumĂ« zhanreve, tĂ« realizuara nga shkrimtari, nĂ« tĂ« dyja periudhat shkrimore, duke lĂ«nĂ« gjurmĂ« tĂ« pashlyera nĂ« lĂ«vrimin e poezisĂ«, e veçmas nĂ« ligjĂ«rimin e romanit, me disa tipologji shprehĂ«se, duke konsoliduar modernitetin nĂ« shkrimin e zhanrit tĂ« pjekurisĂ« sĂ« njĂ« letĂ«rsie. NĂ« dĂ«shmimin e jetĂ«sores, tĂ« shkruar si njĂ« intervistĂ« e gjatĂ«, e dy kohĂ«ve, si dhe tĂ« pĂ«rthyera nĂ« rrathĂ«t e kujtimeve, tĂ« ngjarjeve dhe personazheve, janĂ« tĂ« pranishme, vuajtjet dhe urneqet letrare, tĂ« dĂ«shmuara me dokumentet dhe interpretimet mĂ« tĂ« gjera, tĂ« mundshme shkrimore.

Vuajtja e madhe, mbase duhet thĂ«nĂ«, nĂ« dukjen e vet legjendare, nĂ« kuptimin e shkrimit dhe tĂ« botimit dhe tĂ« pamundĂ«sisĂ« pĂ«r komunikim normal me lexuesin, para viteve ’90, por nĂ« vitet e demokracisĂ« i lĂ«nĂ« nĂ« heshtje dhe harrim, qĂ« nĂ« logjikĂ«n ekzistenciale tĂ« krijuesit Ă«shtĂ« asgjĂ«sim, nĂ« gjallje, njĂ« tjetĂ«rsim i jetĂ«s dhe krijimtarisĂ« letrare, tĂ« autorit tĂ« spikatur nĂ« secilĂ«n periudhĂ«, e nĂ« amshim tĂ« lĂ«nĂ« anash, jashtĂ« programeve shkollore, pothuajse nĂ« tĂ« gjithĂ« nivelet e shkollimit, sepse me dy-tre orĂ« nĂ« universitet, nuk ka mundĂ«si qĂ« tĂ« rroket njĂ« dukuri unike e letrave shqipe, e nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ« njĂ« pĂ«rvojĂ« shkrimi, e linjave moderne, nĂ« disa prej romaneve tĂ« autorit. Rreth librit “RetĂ« dhe gurĂ«t” ka edhe mĂ«dyshje, qĂ« ndikojnĂ« pĂ«r tĂ« hyrĂ« mĂ« nĂ« thellĂ«si tĂ« thelbit tĂ« librit jetĂ«shkrimor: “VĂ«rtetĂ«sia e takimeve, bisedave dhe situatave qĂ« na paraqet autori mund tĂ« kĂ«tĂ« nevojĂ« pĂ«r diskutim, ashtu siç kanĂ« nevojĂ« pĂ«r diskutim tĂ« gjerĂ« raportet dhe prononcimet retorspektive tĂ« artistĂ«ve shqiptarĂ« me regjimet
”, si njĂ« aspekt qĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« ideuara njĂ« biografi pa dritĂ«hije.

NdĂ«rsa, teknikat letrare autoriale, tĂ« shkrimit letrar dhe jo letrar, mĂ« letĂ«rsi dhe publicistikĂ«, tĂ« ngujuara nĂ« materien tekstore, qĂ« megjithatĂ« zĂ«shmojnĂ« mjeshtrin e fjalĂ«s letrare, tĂ« poetit me disa tone vokacioni, e sidomos lĂ«vruesin e romanit, qĂ« bart angazhimin dhe socialitetin, realizmin dhe kahjet ekzistencialiste, porse mĂ« sĂ« shumti, thellon dhe konsolidon natyrĂ«n moderne tĂ« romanit shqiptar, me tekstet “Hasta la vista”, 1958, “Qyteti i fundit”, 1960, “NjĂ« emĂ«r nĂ« katĂ«r rrugĂ«â€, 1973, “Nata e UstikĂ«s”, 1989, qĂ« nĂ« vitin 2002 botohet me titullin e dorĂ«shkrimit, “NjĂ« natĂ« e dy agime”, nĂ« letĂ«rsinĂ« pĂ«r fĂ«mijĂ«, romani “Shpella e piratĂ«ve”, 1964, “Fantazma dhe plani 3 + 4”, duke pasuruar kĂ«shtu gjurmĂ«t e modernitetit tĂ« pranishme nĂ« tekstin e romanit “Pse?” tĂ« Sterjo Spasses, njĂ«rit prej romancierĂ«ve mĂ« tĂ« njohur tĂ« letĂ«rsisĂ« bashkĂ«kohore. DĂ«shmitĂ« autobiografike, tĂ« paraqitura nĂ« faqet e librit “RetĂ« dhe gurĂ«t”, ku madje gĂ«rshetohen shkrimi autobiografik, forma e intervistĂ«s dhe pĂ«rthyerjet e shpeshta nĂ« hapĂ«sira kujtimesh, prania e ngjarjeve dhe personazheve tĂ« shumtĂ«, tĂ« tĂ« dy kohĂ«ve, para dhe pas vitit 1944, nĂ« rastin e Petro Markos, mĂ« sĂ« shumti tĂ« pĂ«rkujton periudhĂ«n e parĂ« tĂ« letrave shqipe, tĂ« shekullit tĂ« XVI dhe XVII.

NĂ« kohĂ«n kur shfaqen Gjon Buzuku, Lek Matrenga, PjetĂ«r Budi, Frang Bardhi, PjetĂ«r Bogdani e Gjon Kazazi, tĂ« cilĂ«t pa asnjĂ« pĂ«rjashtim, nĂ«se lexohen dhe verifikohen librat e tyre, vihet re se i pajisin veprat e tyre me parathĂ«nie dhe pasthĂ«nie, ku dukshĂ«m prekim elemente tĂ« jetĂ«s dhe tĂ« kodeve tĂ« kuptimit tĂ« krijimtarisĂ« sĂ« tyre, qĂ« madje vjen te lexuesi edhe si njĂ« faqe e rĂ«ndĂ«sishme jetĂ«shkrimore, e ndĂ«rthurur me tekstet e librave, tĂ« dekodimit tĂ« teksteve tĂ« kĂ«tyre autorĂ«ve, qĂ« bartin vlera historike, gjuhĂ«sore dhe letrare, e kĂ«to tĂ« fundit pĂ«r shumĂ« kohĂ« tĂ« lĂ«na nĂ« terr dhe heshtje. PĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, nĂ« historinĂ« e letrave shqipe, njĂ« autobiografi e mirĂ«filltĂ« autoriale, e plotĂ« dhe e detajuar, pĂ«r jetĂ«n dhe krijimtarinĂ« e vetĂ«, e kemi nga Jeronim De Rada, poeti mjeshtĂ«r qĂ« tĂ«rhoqi vĂ«mendjen dhe lĂ«vdimet e Lamartinit, Hygoit etj., mjeshtra tĂ« letĂ«rsisĂ« botĂ«rore, ku madje posaçërisht nĂ« librin “Autobiografia” (1898 – 1899), njĂ« tekst vĂ«rtet i pazakontĂ«, pĂ«r jetĂ«n dhe krijimtarinĂ« letrare tĂ« poetit, duke skicuar kontributet e shumta tĂ« autorit, ndonĂ«se mĂ« e spikatur, ky vetĂ«protretizimi vjen i shqiptuar nĂ« shkrimin e poezisĂ«. Pra, libri “Autobiografia” i De RadĂ«s, Ă«shtĂ« shkruar nĂ« harkun e njĂ« viti, njĂ« kohĂ« tepĂ«r e ngjeshur, duke sendĂ«rtuar njĂ« libĂ«r tipik, tĂ« shqiptimit tĂ« jetĂ«shkrimit tĂ« shkrimtarit, si njĂ« rast unik dhe tĂ« njĂ« modeli tĂ« pĂ«rveçëm tĂ« pĂ«rvojĂ«s personale, tĂ« sjellĂ« nĂ« njĂ« libĂ«r pĂ«r jetĂ«n dhe veprĂ«n e tij letrare.

NdĂ«rkaq, jetĂ«shkrimi i Petro Markos, prezantuar nĂ« librin RetĂ« dhe GurĂ«t, si intervistĂ« dhe pĂ«rthyerje tĂ« befta kujtimesh, si njĂ« rast i pĂ«rveçëm, tashmĂ« nĂ« letĂ«rsinĂ« bashkĂ«kohore, nĂ« fakt nuk ngjet me shumĂ« autorĂ« tĂ« tjerĂ« tĂ« bashkĂ«kohĂ«sisĂ«, duke marrĂ« nĂ« konsideratĂ« dhe kĂ«tĂ« shqyrtim, nĂ« arealin letrar tĂ« gjuhĂ«s shqipe, nĂ« tĂ« gjitha hapĂ«sirat ku ajo ligjĂ«rohet, janĂ« lĂ«nda burimore, qĂ« i ofron mĂ« pranĂ« lexuesit dertet dhe hallet, sukseset dhe dĂ«shtimet, por edhe shpĂ«rfaq “mallin e shtampĂ«s”, pra kuptohet se Ă«shtĂ« fjala pĂ«r magjinĂ« e librit, qĂ« e patĂ«n shpallur PjetĂ«r Budi e PjetĂ«r Bogdani, nĂ« shekullin e shtatĂ«mbĂ«dhjetĂ«, si njĂ« marrĂ«dhĂ«nie e posaçme me letĂ«rsinĂ«, si vatra dhe atdheu i lirisĂ«. Madje, nĂ« kuptimin e parĂ« dhe tĂ« mirĂ«filltĂ« tĂ« kĂ«saj fjale, malli pĂ«r letĂ«rsinĂ«, malli pĂ«r librin e shkruar, si njĂ« ishull ku shkrimtari arratisej, larg zhurmĂ«s dhe fanfarave ideologjike, tĂ« fitimtarĂ«ve pĂ«rbindĂ«sha, Petro Marko secilĂ«n herĂ« tĂ« frymĂ«zimit, rigjen veten, si dhe zbulon dimensionet e pambarimta tĂ« lirisĂ«.

*ShkĂ«putur nga libri nĂ« proces botimi “Petro Marko – shkrimtar i lirisĂ«â€

/Gazeta  Panorama

The post “Familja e tij u shpĂ«rngul duke shpresuar qĂ« t’i lirohej babai nga internimi
”- PeripecitĂ« dhe brengat e jashtĂ«zakonshme tĂ« Petro Markos! Ja tĂ« dhĂ«nat qĂ« la shkrimtari appeared first on Gazeta Shqiptare Online.

“Para se tĂ« vdiste nga torturat thĂ«rriste nĂ«nĂ«n, i mjeri
”, fundi tragjik i Qemal Draçinit nĂ« 1947: E masakruan pĂ«r 12 muaj me radhĂ«

✇Gazeta Shqiptare
By: gsh
16 January 2025 at 12:45

NGA ENVER KUSHI

Qemal Draçini Ă«shtĂ« prologu i krijuesit shqiptar nĂ« vitet e diktaturĂ«s komuniste dhe shpirti i lirĂ« i vrarĂ« pabesisht, ose thĂ«nĂ« ndryshe zhgĂ«njimi i atyre qĂ« besuan nĂ« njĂ« botĂ« tĂ« re. Ai lindi nĂ« qytetin e ShkodrĂ«s nĂ« vitin 1922. NĂ« kĂ«tĂ« qytet tĂ« kulturĂ«s dhe artit kreu studimet e para nĂ« shkollĂ« dhe nĂ« vitet 1941–1943, ndoqi studimet universitare pĂ«r drejtĂ«si nĂ« Firence. MĂ« 1945 punoi si mĂ«sues i letĂ«rsisĂ« nĂ« TiranĂ« e ShkodĂ«r dhe mĂ« vonĂ« nĂ« MinistrinĂ« e Arsimit dhe KulturĂ«s, pĂ«r tekstet e reja shkollore. QĂ« i ri, pra nĂ« fillim tĂ« viteve ’40 u shqua nĂ« fushĂ«n e krijimtarisĂ« dhe tĂ« mendimit letrar. Ai shquhet pĂ«r studimet mbi Naim FrashĂ«rin, Gjergj FishtĂ«n, Ndre MjedĂ«n, Migjenin, GaspĂ«r Palin, Kol MirditĂ«n, Veli StafĂ«n, Sterjo Spassen. Qemal Draçini edhe nĂ« shkrimet pĂ«r disa autorĂ« tĂ« huaj bie nĂ« sy pĂ«r origjinalitetin, erudicionin, mprehtĂ«sinĂ« e gjykimit dhe tĂ« analizĂ«s.

Ai u arrestua në vitin 1946 dhe vdiq në qeli nga torturat e tmerrshme më 1947.

Kam pasur fatin tĂ« marr pjesĂ« nĂ« promovimin e pĂ«rmbledhjes sĂ« veprĂ«s sĂ« tij ‘Era”, qĂ« Ă«shtĂ« botuar nĂ« ShkodĂ«r, nĂ« vitin 1995. Mbaj mend, qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« promovim kam shkuar bashkĂ« me profesor Ramadan Sokolin, qĂ« ka qenĂ« nga miqtĂ« e rinisĂ« sĂ« Draçinit.

ZĂ«ri i kohĂ«s nĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r vjen pak i ngjirur dhe herĂ« – herĂ« i qartĂ« dhe kumbues
 Ndjehet kjo kur shfleton edhe revistĂ«n “Fryma”, e pĂ«rmuajshme letrare dhe kulturore, numri i parĂ« i tĂ« cilĂ«s ka dalĂ« nĂ« ShkodĂ«r nĂ« janar tĂ« vitit 1944. Drejtues i revistĂ«s ishte Myzafer Pipa dhe kryeredaktor dhe redaktor Qemal Draçini.

NĂ« njĂ« atmosferĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« pushtimi nazist, llogoresh dhe gjaku qĂ« kishte pĂ«rfshirĂ« jo vetĂ«m ShkodrĂ«n dhe ShqipĂ«rinĂ«, por tĂ«rĂ« EvropĂ«n dhe botĂ«n. Qemal Draçini me botimin e revistĂ«s sfidonte pushtimin, duke u pĂ«rpjekur tĂ« sillte frymĂ«n e ngrohtĂ« tĂ« kulturĂ«s dhe artit. Dhe Draçini 22 vjeçar, nĂ« kryeartikullin e numrit tĂ« parĂ«, do tĂ« shkruante: “Ishte nevoja e njĂ« tribune si kjo jona, pĂ«r me çelĂ« sytĂ« kah horizonte tĂ« reja. U pa e dobishme kjo lidhje mendimesh e gjykimesh pĂ«r shprehjen e ndjesive nĂ« botĂ«n e letrave”.

“Fryma” Ă«shtĂ« ndoshta revista e fundit e shtypit tĂ« lirĂ« shqiptar nĂ« prag tĂ« vendosjes sĂ« diktaturĂ«s komuniste.

Nuk Ă«shtĂ« aspak e rastit qĂ« Qemali, po nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n numĂ«r, nĂ« artikullin “NjĂ« grishje”, do tĂ« ftonte shoqet tona intelektuale, qĂ« tĂ« bashkĂ«punojnĂ« me ne pa dallim pĂ«r me rrahĂ« sĂ« bashku mendje tĂ« reja -problemet e ndryshme kulturore nĂ« dritĂ«n e nĂ«n prizmin e pamjes sĂ« qytetnisĂ« moderne perĂ«ndimore” NĂ« tetĂ« numrat e revistĂ«s “Fryma”, Draçini shpalos kulturĂ« tĂ« gjerĂ«, thellĂ«si gjykimi, pĂ«rgjithĂ«sime tĂ« sakta pĂ«r probleme tĂ« ndryshme tĂ« procesit letrar apo krijues: Vlen tĂ« pĂ«rmendim shkrimin e botuar nĂ« numrin 2 “PĂ«r njĂ« sistem tĂ« pĂ«rkthimeve”, ku ai parashtron disa kĂ«rkesa dhe kritere nĂ« pĂ«rkthimin e veprave tĂ« letĂ«rsisĂ« dhe kulturĂ«s botĂ«rore, studimin “Vepra poetike e Migjenit” (nĂ« numrin 3 dhe 4), qĂ« do ta kishte zili edhe sot çdo studiues serioz pĂ«r poetin tonĂ« tĂ« madh, apo shkrimi “Romani i njĂ« mĂ«sueseje”, pĂ«r “AfĂ«rditĂ«n” e Sterjo Spasses.

Me botimin e revistĂ«s “Fryma”, Draçini shpalos kredon e tij artistike, thĂ«nĂ« nĂ« njĂ« letĂ«r, qĂ« i dĂ«rgon shokut tĂ« fĂ«minisĂ« tĂ« shkollĂ«s Ramadan Sokoli, nĂ« dhjetor tĂ« vitit 1940: “Ti e din ma mirĂ« se unĂ« se njĂ« artist i vĂ«rtetĂ« duhet tĂ« krijojĂ«, tĂ« krijojĂ« o tĂ« shkallmojĂ«. Amull nuk rrihet”.

KUJTIMI I MUZGJEVE TË KALUEME


Nuk kam jetuar nĂ« ShkodĂ«r, por jam i bindur se nĂ« atĂ« qytet muzgjet, veçanĂ«risht ato tĂ« vjeshtĂ«s, duhet tĂ« jenĂ« njĂ« mrekulli. Atje edhe shiu, edhe erĂ«rat, edhe aroma e pranverĂ«s apo vetĂ«timat dhe bubullimat, duhet tĂ« jenĂ« tĂ« veçanta. Sepse ky qytet, ndoshta si askush tjetĂ«r në ShqipĂ«ri e mĂ« gjerĂ«, ka pranĂ« edhe malet, edhe kodrat e buta, edhe fushĂ«n, edhe lumenjtĂ«, edhe liqenin, edhe detin
 NĂ« prozĂ«n e shkurtĂ«r tĂ« Draçinit, Shkodra me natyrĂ«n e saj tĂ« çuditshme, zĂ« vend kryesor. Natyra shihet nga shkrimtari nga e njĂ«jta pamje: nga dritarja. Dritarja e shtĂ«pisĂ« e lidh atĂ« me botĂ«n pĂ«rreth, me “kopshtijet e jeshilta tĂ« ShkodrĂ«s sime rrahin nĂ« mallime stinĂ«sh tĂ« dekuna”. Qemal Draçini Ă«shtĂ« mjeshtĂ«r i pĂ«rshkrimit tĂ« natyrĂ«s dhe detajit. VĂ«zhgues i mprehtĂ«, me njĂ« ndjeshmĂ«ri tĂ« hollĂ«, stil tĂ« rrjedhshĂ«m, frazĂ« elegante, ai fikson tablo tĂ« ndryshme tĂ« natyrĂ«s, shiun dhe erĂ«n, fillimin e pranverĂ«s, gjĂ«mimet e bubullimave. I pajisur me dhuntitĂ« e artistit, i ndjeshĂ«m dhe herĂ«-herĂ« melankolik. Draçini parapĂ«lqen veçanĂ«risht vjeshtĂ«n. “Muget vjeshte”, “Lotvjeshte”, “Kopshtije tĂ« ShkodrĂ«s s’ime” etj., tĂ« shkruara nĂ« shtator – tetor 1939, pra nĂ« moshĂ«n 17 -vjeçare, fiksojnĂ« me mjeshtĂ«ri tablo të veçanta tĂ« natyrĂ«s shkodrane. Ato tĂ« rrĂ«mbejnĂ« me vĂ«rtetĂ«sinĂ« e tyre, tĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« ndjesh tĂ« rrahurat e zemrĂ«s djaloshare tĂ« Draçinit, shpirtin melankolik tĂ« tij. NĂ« kĂ«tĂ« funksion Ă«shtĂ« edhe leksiku i zgjedhur, fjalĂ«t me ngarkesĂ« tĂ« veçantĂ« emocionale si mugeti, mugĂ«ti ugur-zeza, mugĂ«ti tĂ« zeza, mugĂ«ti orĂ«zezĂ«, mugĂ«ti vjeshte, zhvarrime, gjamĂ«t e bubullimave, rropama e bubullimave, parafolje ugur-zezĂ«, stinĂ«t e dekuna prandvera tĂ« vyshkuna, kohĂ« tĂ« mbarueme, silueta tĂ« çmenduna, gjamĂ« e ulĂ«rima tĂ« shkyeme


Rilexoj prozĂ«n e shkurtĂ«r tĂ« Qemalit dhe ngadalĂ«, fare ngadalĂ« zhytem pĂ«rmes gĂ«rmadhave tĂ« kohĂ«s dhe njĂ« dorĂ« e padukshme mĂ« hap njĂ« dritare nga ku vĂ«shtroj “muzgjet e kalueme” tĂ« ShkodrĂ«s dhe ndjej “gjamĂ«n e bubullimave qĂ« vjen tue u langue”


VARRET E VETMUAR

NĂ« krijimtarinĂ« e Draçinit mbizotĂ«ron grija e kohĂ«s, grija e mbyllur dhe hapĂ«sirat e gjĂ«ra tĂ« jetĂ«s shqiptare, tragjizmi karakteristik shqiptar dhe ai ballkanik. Le tĂ« ndalemi vetĂ«m nĂ« njĂ«rin prej tregimeve, shkruar nĂ« gusht tĂ« vitit 1939. Titullohet “Ligjet e malit” dhe nuk Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« faqe. Mund tĂ« ishte edhe mĂ« i gjatĂ«. Sepse tregimi ka shtratin e njĂ« novele apo drama


QĂ« nĂ« fillim, me njĂ« frazĂ« ku ndjehet ftohtĂ«sia, vetmia e njĂ« peizazhi tĂ« gurtĂ«, shfaqet varri. ËshtĂ« njĂ« vend ku fryjnĂ« erĂ«ra dhe netĂ«ve me siguri edhe gurĂ«t nisin e tregojnĂ« historinĂ« e varrit tĂ« vetmuar
 Draçini 17 vjeçar na fut nĂ« njĂ« atmosferĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«. Personazhet lĂ«vizin nĂ« peizazhin e thatĂ« e tĂ« gurtĂ«, qĂ« shtrihet mes dy katundeve pa emĂ«r. Edhe ata janĂ« pa emĂ«r: njĂ« vajzĂ« e re, e bukur si dielli, e hijshme si nata e pranverĂ«s, me dy sy tĂ« thellĂ« si vetĂ« thellĂ«sia e dritĂ«s, sĂ« parĂ« tĂ« agimit e dy vetulla tĂ« holla si vijat e gjurmĂ«s sĂ« gjarprit dhe njĂ« djalĂ« i pashĂ«m. Ata e duan njĂ«ri-tjetrin dhe takohen netĂ«ve nĂ« kufirin midis dy fshatrave, ndoshta nĂ« vendin me gurĂ« e tĂ« zhveshur. JanĂ« tĂ« vetmet krijesa tĂ« gjalla, gjatĂ« gjithĂ« tregimit, qĂ« mbushin me dritĂ« dhe ngrohin natyrĂ«n e egĂ«r dhe tĂ« gurtë  Por atĂ«, vajzĂ«n e bukur si dielli, e vrasin.

Ndoshta e mbysin vĂ«llezĂ«rit natĂ«n ose ia shtypin kokĂ«n me gurĂ«t e kodrĂ«s sĂ« zhveshur. Sepse nuk dĂ«gjohej asnjĂ« krisme arme. VrasĂ«sit, shkruan autori i dhanĂ« me kuptue sĂ« ndĂ«r malet tona, nuk ka vend butĂ«sia fisnike e dashunisĂ«, pse, vetĂ« tĂ« ashpra, ato male, nuk durojnĂ« me rritĂ« nĂ« gjiun e tyne bustin e paraqitun nĂ« rrahje zemrat e kreatyrave tĂ« reja. Pastaj vjen varrimi. Edhe ai i fshehtĂ«, ndoshta natĂ«n dhe larg varrezave tĂ« katundit, sa mĂ« larg, duke mbyllur turpin. Dhe 
 vetĂ«m kaq. Fundi i tregimit Ă«shtĂ« tronditĂ«s: varret e vetmuar shtohen. Ata shfaqen mbi kodra tĂ« zhveshura e tĂ« thata. PĂ«rfytyroni njĂ« peisazh tĂ« thatĂ« me varre tĂ« vetmuara qĂ« shtohen e shtohen vazhdimisht. Djaloshi 17 vjeçar qĂ« quhet Qemal Draçini, nĂ« gusht tĂ« vitit 1939, kur ka shkruar frazĂ«n e fundit tĂ« tregimit: “Pushofshi nĂ« paq viktima tĂ« pafajĂ« tĂ« ligjeve tĂ« shkrepave! 
Pushofshi nĂ« paqĂ«, heroina fat-zeza tĂ« dashurisĂ« bujare
”, me siguri ka rĂ«nĂ« pĂ«rmbys nĂ« dhomĂ«n e tij, duke qarĂ« nĂ« heshtje, nĂ« vetminĂ« e njĂ« adoleshenti.

PËRTEJ REVE


“PĂ«rtej reve” Ă«shtĂ« poezia e Lame KodrĂ«s (Sejfulla MalĂ«shovĂ«s), shkruar nĂ« vitin 1942. Nuk e di ku Ă«shtĂ« botuar poezia dhe si Ă«shtĂ« njohur me tĂ« Qemal Draçini.

Gjithashtu, nuk kam lexuar ndonjĂ« fakt pĂ«r njohje personale tĂ« tij me Lame KodrĂ«n. E them kĂ«tĂ«, sepse nĂ« shkrimin kritik ose mĂ« saktĂ« nĂ« analizĂ«n qĂ« Draçini bĂ«n pĂ«r poezinĂ« “PĂ«rtej reve” tĂ« Lame KodrĂ«s, nuk jepet asnjĂ« fakt pĂ«r takim ose njohje me tĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« analizĂ« Draçini duket se ka lexuar krijimtarinĂ« poetike tĂ« Lame KodrĂ«s tĂ« botuar nĂ« mĂ«rgim, nĂ« organe tĂ« ndryshme tĂ« kolonive shqiptare nĂ«pĂ«r botĂ« si nĂ« “Dielli”, “Bashkimi”, “ShqipĂ«ria e lirĂ«â€, etj. Kjo del qĂ« nĂ« fillim tĂ« analizĂ«s pĂ«r poezinĂ« ”PĂ«rtej reve” ku ai shkruan: “PĂ«rgjithĂ«sisht poezitĂ« e Lame KodrĂ«s janĂ« vargje tĂ« vrullta, nĂ« tĂ« cilat pasqyrohet vullneti heroik i turmĂ«s shqiptare pĂ«r liri”. Pra, Draçini Ă«shtĂ« njohĂ«s i mirĂ« i krijimtarisĂ« sĂ« Lame KodrĂ«s. Mendoj se nuk Ă«shtĂ« rastĂ«si analiza qĂ« autori i bĂ«n poezisĂ« sĂ« Lame KodrĂ«s. Jemi nĂ« vitet e luftĂ«s botĂ«rore, nĂ« vitet e pĂ«rgjakjes sĂ« madhe tĂ« botĂ«s, tĂ« mijĂ«ra e mijĂ«ra varreve, tĂ« kampeve tĂ« pĂ«rqendrimit, tĂ« egĂ«rsisĂ« shtazarake nazi-fashiste. Edhe ShqipĂ«ria ishte pĂ«rfshirĂ« nĂ« kĂ«tĂ« lufte. Draçini nuk Ă«shtĂ« jashtĂ« kĂ«tij realiteti. PĂ«rkundrazi, Ramadan Sokoli, nĂ« kujtimet e tij shkruan se nĂ« verĂ«n e vitit 1944 Qemalin dhe mua me disa bashkĂ«moshatarĂ«, na patĂ«n lajmĂ«ruar se ishim pĂ«rfshirĂ« nĂ« listĂ«n e kampit nazist tĂ« PrishtinĂ«s, prandaj pĂ«rkohĂ«sisht u fshehĂ«m diku sa pĂ«r t’i shpĂ«tuar atij rreziku.

Analiza e thellĂ«, depĂ«rtimi nĂ« nĂ«nshtresat kuptimore tĂ« poezisĂ«, pĂ«rqasjet nĂ« kohĂ« duke shpalosur dramĂ«n e madhe njerĂ«zore, e bĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« studim nga mĂ« seriozet tĂ« Draçinit. Konkluzioni nĂ« mbyllje tĂ« analizĂ«s se e bamë nĂ« njĂ« natĂ« tĂ« qetĂ« pushimi tĂ« 1942-Ă«s, ndĂ«rsa mbi Atdheun tonĂ« vinte tue u ndezĂ« pĂ«rherĂ« ma e fuqishme e tue marrĂ« gjithmonĂ« pĂ«rpjesĂ«time ma tĂ« gjana lufta çlirimtare e popullit shqiptar kundĂ«r hordhive zaptuese tĂ« fashizmit italian. “PĂ«rtej reve” asht pa dyshim poezia ma sugjestive e letĂ«rsisĂ« sonĂ« tĂ« re, tregon simpatinĂ« e Draçinit pĂ«r luftĂ«n çlirimtare dhe respektin pĂ«r Lame KodrĂ«n, qĂ« vite mĂ« vonĂ« do tĂ« pĂ«sonte nga diktatura komuniste burgun dhe internimin


Qemal Draçini vĂ«shtronte pĂ«rtej reve. I rritur nĂ« idealet e humanizmit, me njĂ« formim kulturor perĂ«ndimor, idealist i kulluar, shpejt parandjeu se bota e re e premtuar dhe nuk u thye, duke u bĂ«rĂ« simbol i antikonformizmit. NĂ« qelitĂ« e errĂ«ta, atĂ« e rrahĂ«n, e masakruan barbarisht pĂ«r 12 muaj me radhë 

Duke lexuar kujtimet e prof. Sami Repishtit, mĂ« kanĂ« rrĂ«qethur pĂ«rshkrimet e çasteve tĂ« fundit tĂ« Qemal Draçinit: “Nga dhoma e studentit vinin tashti tĂ« qarta gjamĂ«t e dhimbjes e zhurma qĂ« bante shtrati nga lĂ«vizjet e tij pa pushim. Thirrte nanĂ«n i mjeri, dukej se i kĂ«rkonte tĂ« falun
 MĂ« vonĂ« nisi tĂ« pĂ«rpiqej nĂ« shtrat, tĂ« kolleje randĂ« e tĂ« villte me aq fuqi qĂ« u lĂ«kundte shtrati
”

Kriminelët, në një natë të errët, do të nxirrnin nga qelia trupin pa jetë të Qemalit. Dhe po atë natë ata do ta zhduknin atë duke menduar se në këtë mënyrë mund të zhduknin emrin dhe veprën e tij. Por harruan se kishte një qytet legjendë që quhej Shkodër dhe një kujtesë që nuk vdiste e që quhej popull, harruan se kishte një nënë, që me mallin e pashuar të saj sa jetoi, linte hapur derën dhe dritaren e shtëpisë për të hyrë shpirti i Qemalit. Dhe shpirti i Qemalit vërtetë vinte i lirë, pa pranga. Sepse shpirti nuk mund ta bëjë këtë. Qemal Draçini vjen në ditët tona me shpirtin e tij të madh. Krijimtaria, ku ai derdhi botën e tij të trazuar, është tregues i pavdekësisë./Gazeta Panorama

The post “Para se tĂ« vdiste nga torturat thĂ«rriste nĂ«nĂ«n, i mjeri
”, fundi tragjik i Qemal Draçinit nĂ« 1947: E masakruan pĂ«r 12 muaj me radhĂ« appeared first on Gazeta Shqiptare Online.

BIRN: Helikopteri i Forcave Ajrore pĂ«rdoret pĂ«r ‘udhĂ«tim turistik’ nĂ« Alpe! Reagon Beci: Mua mĂ« morĂ«n nĂ« ShkodĂ«r! E kishte organizuar


✇Gazeta Shqiptare
By: GSH-al
13 January 2025 at 11:51

NĂ« fillim tĂ« dhjetorit tĂ« vitit tĂ« shkuar, njĂ« helikopter i Forcave Ajrore u ngrit nga fusha e futbollit nĂ« stadiumin e “VllaznisĂ«â€ nĂ« ShkodĂ«r dhe fluturoi pĂ«rmbi Alpet e veriut tĂ« ShqipĂ«risĂ«. Por ky nuk ishte njĂ« fluturim emergjence dhe as ndonjĂ« mision i rĂ«ndĂ«sishĂ«m ushtarak.

Helikopteri i ushtrisë shqiptare fluturoi drejt Alpeve me kryetarin e Bashkisë së Shkodrës, Benet Beci, kreun e Komitetit Olimpik Shqiptar, Fidel Ylli dhe zv.presidentin e Komitetit Olimpik austriak, Peter Schröcksnadel në bord.

PĂ«rmes njĂ« postimi nĂ« Facebook mĂ« 2 dhjetor, Beci e pĂ«rshkroi pĂ«rvojĂ«n si “njĂ« udhĂ«tim i bukur pune me investitorĂ« austriakĂ« pĂ«r tĂ« vlerĂ«suar potencialin pĂ«r resort skish nĂ« Alpe
”. NĂ« videon e postuar nga Beci, tre udhĂ«tarĂ«t dhe shoqĂ«ruesit e tyre pozojnĂ« tĂ« buzĂ«qeshur me pamjet magjike tĂ« Alpeve pas shpine.

Helikopteri i publikuar në video i përket flotës së vogël dhe problematike të mjeteve ajrore Cougar në dispozicion të ushtrisë shqiptare, të cilat gjatë viteve të fundit kanë vuajtur nga avaritë dhe problemet e vazhdueshme me mirëmbajtjen.

Edhe pse nuk ka një ligj që rregullon specifikisht përdorimin helikopterëve ushtarakë, rregullore të brendshme të Shtabit të Përgjithshëm normojnë përdorimin e tyre në misione ushtarake, në rastet e emergjencave civile dhe në transportin e zyrtarëve më të lartë të shtetit.

Kryetari i BashkisĂ« sĂ« ShkodrĂ«s, Benet Beci i tha BIRN pĂ«rmes telefonit se udhĂ«timi ishte organizuar nga Komiteti Olimpik Shqiptar dhe se ai ishte thjesht “shoqĂ«rues nĂ« udhĂ«tim”.

“Mua mĂ« morĂ«n nĂ« ShkodĂ«r, e kishte organizuar Komiteti Olimpik Shqiptar”, the Beci.

Kreu i Komitetit Olimpik Shqiptar, Fidel Ylli nuk pranoi të komentonte deri në publikimin e këtij shkrimi dhe i kërkoi pyetjet me shkresë zyrtare.

NdĂ«rkohĂ«, Shtabi i PĂ«rgjithshĂ«m i tha BIRN nĂ« njĂ« pĂ«rgjigje me shkrim se pĂ«rmbushja e kĂ«rkesĂ«s sĂ« ardhur nga Komiteti Olimpik Shqiptar pĂ«r vĂ«nien nĂ« dispozicion tĂ« helikopterit ishte brenda rregullave. Shtabi tha gjithashtu se ky fluturim pĂ«rputhej me misionin e Forcave tĂ« Armatosura “pĂ«r promovimin dhe lartĂ«simin e emrit tĂ« vendit nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«rmes kontributit tĂ« sportistĂ«ve tĂ« nivelit tĂ« lartĂ«â€.

Fidel, Ylli, Benet Beci dhe Peter Schröcksnadel

“Ministria e Mbrojtjes dhe Shtabi i PĂ«rgjithshĂ«m i Forcave tĂ« Armatosura të  RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, nĂ« kuadĂ«r tĂ« bashkĂ«punimit civilo-ushtarak kanĂ« detyrimin tĂ« bashkĂ«punojnĂ« me autoritetet civile dhe organizatat qeveritare e joqeveritare,” tha Shtabi i PĂ«rgjithshĂ«m, duke shtuar se aktualisht siguronte kapacitete tĂ« mjaftueshme tĂ« transportit ajror nĂ« gatishmĂ«ri tĂ« plotĂ«.

Kjo nuk është hera e parë që helikopterët e Forcave Ajore përdoren për qëllime përtej misionit ushtarak. Në vjeshtë 2020, opozita denoncoi se atëherë ministrja e Mbrojtjes, Olta Xhaçka, përdori helikopterin për të marrë pjesë në aktivitete të Partisë Socialiste. Më herët në vitin 2013, socialistët dhe opozita e kohës, akuzuan Arben Imamin, ish-ministrin e Mbrojtjes në qeverinë Berisha, se kishte lejuar përdorimin e helikopterëve dhe pilotëve të bazës ajrore në Farkë për videoklipin e një këngëtareje.

Rasti më i fundit i shpërdorimit të helikopterit të Forcave Ajrore për udhëtimin në Alpe kritikohet si një akt i paligjshëm dhe në dëm të kapaciteteve ushtarake shqiptare.

“Nuk mund tĂ« pĂ«rdoren mjetet e Forcat Ajrore pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« xhiro turistike, nuk janĂ« taksi. I bie t’i kthesh Forcat Ajrore nĂ« agjenci turistike apo agjenci taksish,” tha pĂ«r BIRN Artur Meçollari, ish-zv.komandant i ForcĂ«s Detare.

“ËshtĂ« plotĂ«sisht e jashtĂ«ligjshme. Sjell amortizimin e panevojshĂ«m tĂ« kapaciteteve dhe gadishmĂ«risĂ« sĂ« Forcave tĂ« Armatosura, pĂ«r njĂ« aktivitet qĂ« nuk Ă«shtĂ« objekt i fushĂ«s sĂ« tyre tĂ« punĂ«s”, shtoi ai.

Benet Beci dhe Peter Schröcksnadel

Edhe Lindita Metaliaj, deputete e Partisë Demokratike dhe anëtare e Komisionit të Sigurisë Kombëtare e cilëson flagrant rastin. Metaliaj tha gjithashtu se rasti meritonte të hetohej pasi shkelja e ligjit dhe shpërdorimi i parave publike ishte sipas saj i qartë.

“PĂ«rdorimi i kĂ«tyre mjeteve pĂ«r qĂ«llime private e bĂ«n paligjshmĂ«rinĂ« akoma edhe mĂ« flagrante”, tha Metaliaj, ndĂ«rsa akuzoi kryeministrin pĂ«r instalim tĂ« njĂ« kulture tĂ« pĂ«rdorimit tĂ« mjeteve shtetĂ«rore pĂ«r qĂ«llime private.

“
nĂ«se organet e drejtĂ«sisĂ« do tĂ« funksiononin, ata duhet tĂ« japin llogari pĂ«r paratĂ« e shpĂ«rdoruara tĂ« taksapaguesve,” pĂ«rfundoi ajo./BIRN

The post BIRN: Helikopteri i Forcave Ajrore pĂ«rdoret pĂ«r ‘udhĂ«tim turistik’ nĂ« Alpe! Reagon Beci: Mua mĂ« morĂ«n nĂ« ShkodĂ«r! E kishte organizuar
 appeared first on Gazeta Shqiptare Online.

Dëshmia e rrallë e inxhinierit: Pasi u lirova nga burgu, i shkrova një letër Enver Hoxhës, ku i kërkova të ndalonte bunkerizimin, por më arrestuan përsëri dhe


✇Panorama
12 January 2025 at 07:32
Nga Fahri Musliu “KĂ«rpudha beton’, rreth 600 mijĂ«, simbol i sĂ« kaluarĂ«s sĂ« tmerrshme. NĂ«se sot, nĂ« vend tĂ« bunkerĂ«ve, do tĂ« ndĂ«rtoheshin banesa, qytetarĂ«t e ShqipĂ«risĂ«, nuk do tĂ« kishin probleme me strehimin. Sepse kostot e bunkerit mĂ« tĂ« vogĂ«l, do tĂ« ishin tĂ« barabarta, me kostot e njĂ« apartamenti me njĂ« dhomĂ« gjumi

Dëshmia e rrallë e inxhinierit: Pasi u lirova nga burgu, i shkrova një letër Enver Hoxhës, ku i kërkova të ndalonte bunkerizimin, por më arrestuan përsëri dhe


✇Gazeta Shqiptare
By: P. Gj.
12 January 2025 at 08:33

Nga Fahri Musliu

“KĂ«rpudha beton’, rreth 600 mijĂ«, simbol i sĂ« kaluarĂ«s sĂ« tmerrshme. NĂ«se sot, nĂ« vend tĂ« bunkerĂ«ve, do tĂ« ndĂ«rtoheshin banesa, qytetarĂ«t e ShqipĂ«risĂ«, nuk do tĂ« kishin probleme me strehimin. Sepse kostot e bunkerit mĂ« tĂ« vogĂ«l, do tĂ« ishin tĂ« barabarta, me kostot e njĂ« apartamenti me njĂ« dhomĂ« gjumi e, gjysmĂ«â€. NĂ« asnjĂ« vend tĂ« ish-Bllokut komunist tĂ« Lindjes, nuk ka gjurmĂ« kaq mizore tĂ« sĂ« shkuarĂ«s dhe diktaturĂ«s, sa nĂ« ShqipĂ«ri. KĂ«ta janĂ« bunkerĂ«, ose siç i quajnĂ« tĂ« tjerĂ«t – “KĂ«rpudha betoni”, qĂ« simbolizojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« habitshme, njĂ« qeveri tĂ« çmendur dhe paranojake, qĂ« e mbajti vendin dhe qytetarĂ«t e tij nĂ« izolim tĂ« plotĂ« dhe frikĂ«, nga “armiqtĂ« e tĂ« gjitha ngjyrave”.

Megjithëse Shqipëria mund të shkruhet për tema të ndryshme, historia e bunkerëve, më ka intriguar që nga viti 1990, kur vizitova për herë të parë vendin. Doja të dija më shumë, për ato ndërtesa të braktisura që mbulojnë të gjithë vendin dhe nuk shërbejnë, për asnjë qëllim!

Muajin e kaluar, ndĂ«rsa isha ulur nĂ« njĂ« nga kafenetĂ« e shumta nĂ« qendĂ«r tĂ« TiranĂ«s, duke biseduar me miqtĂ«, nĂ« tavolinĂ«n ngjitur, ishte ulur njĂ« zotĂ«ri i vjetĂ«r, pĂ«r tĂ« cilin njĂ« koleg mĂ« tha, se quhej Josif Zegali dhe se ai kishte projektuar bunkerĂ«t nĂ« vend, me urdhĂ«r te regjimit te atĂ«hershĂ«m enverist. Prandaj e quajnĂ« “Kolonel Bunker” dhe sipas rrĂ«fimit tĂ« tij, regjisori i njohur shqiptar, Kujtim Çashku, ka bĂ«rĂ« njĂ« film me atĂ« emĂ«r, njĂ« koleg mĂ« prezantoi me tĂ« dhe Josif Zegali, e pranoi me kĂ«naqĂ«si bisedĂ«n.

Pas disa minutash bisedĂ«, pĂ«r jetĂ«n e pĂ«rditshme, nĂ« asnjĂ« moment, nuk e kuptova njeriun, nuk ishte e lehtĂ« pĂ«r tĂ«, tĂ« kthente filmin, 35 vjet mĂ« parĂ« dhe tĂ« evokonte gjithçka qĂ« pĂ«rjetoi ai, familja e tij dhe i gjithĂ« vendi
!

– “Kupolat e betonit, mund tĂ« shkatĂ«rrohen ose tĂ« zhvendosen nĂ« vende tĂ« tjera, tĂ« cilat do tĂ« lironin njĂ« sipĂ«rfaqe tĂ« madhe toke bujqĂ«sore dhe do tĂ« zbukuronin peizazhin”! KĂ«shtu e nis rrĂ«fimin, inxhinier kolonel Josif Zegali, i cili mbushi 71 vjeç dhe shton se; duke folur pĂ«r bunkerĂ«t sot, do tĂ« thotĂ« tĂ« flasĂ«sh, pĂ«r tĂ« gjithĂ« historinĂ« e vetme dhe pĂ«r fatet dramatike e tragjike, tĂ« shumĂ« njerĂ«zve nĂ« vend.

-“Ideja e bunkerĂ«ve, lindi nĂ« fillim tĂ« viteve 1960, sepse atĂ«herĂ« ShqipĂ«ria, shpalli izolimin e saj nga vendet e tjera komuniste dhe mori pjesĂ« nĂ« ‘Traktatin e VarshavĂ«s’ dhe Enver Hoxha e aparatçikĂ«t e tij, arritĂ«n nĂ« pĂ«rfundimin, se vendi duhet tĂ« ngrihet plotĂ«sisht. Numri i tyre, ishte 18-20 herĂ« mĂ« i madh, se nevoja e vendit pĂ«r mbrojtje, dhe detyra pĂ«r projektimin e bunkerĂ«ve, mĂ« ra mua, si inxhinier i diplomuar nĂ« MoskĂ« dhe njeri me gradĂ«n kolonel, tĂ« ushtrisĂ« shqiptare”.

-Por, – vazhdon zoti Zegali, – historia e bunkerĂ«ve shqiptarĂ«, ka edhe njĂ« bilanc tĂ« tmerrshĂ«m, pĂ«r tĂ« dhe familjen e tij: tetĂ« vjet burgim (1974-‘82) dhe vdekjen e vajzĂ«s sĂ« madhe, e cila vdiq nga vuajtjet dhe poshtĂ«rimet; shkurorĂ«zimi dhe heqja dorĂ« nga atĂ«sia e katĂ«r fĂ«mijĂ«ve, nĂ« mĂ«nyrĂ« “vullnetare”, me qĂ«llim shpĂ«timin e tyre, nga mĂ« e keqja. Ai dĂ«nohet me tetĂ« vjet burg pĂ«r; “10 vjet vonesĂ«, nĂ« ndĂ«rtimin e bunkerit” dhe akuzohet si “agjent i huaj”
!

Z. Zegali, i kujton ato kohë të vështira me dhimbje, që ndihet pas çdo fjale të thënë. Sepse siç thotë ai vetë, ndërtimi i bunkerit, mori me vete djersën dhe gjakun e qytetarëve shqiptarë: çdo vit humbnin jetën; 70-100 persona, në të gjithë vendin.

– “Detyra pĂ«r projektimin e bunkerĂ«ve mĂ« ra mua dhe ekipit qĂ« unĂ« drejtova, thotĂ« zoti Zegali. – Sepse atĂ«herĂ«, 35 vjet mĂ« parĂ«, kur u ktheva nga Moska, pĂ«r inxhinier ushtarak, u emĂ«rova shef i Shtabit Inxhinierik, tĂ« UshtrisĂ« Shqiptare. Çështja e bunkerĂ«ve, u trajtua drejtpĂ«rdrejt nga Mehmet Sehu, personi i dytĂ« nĂ« vend, pas Enver HoxhĂ«s.

– E dini, fortifikimet nĂ« vend, filluan menjĂ«herĂ« pas çlirimit tĂ« vendit, nĂ« vitin 1945, siç bĂ«hej nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n nĂ« atĂ« kohĂ« dhe ShqipĂ«ria, ishte tĂ«rheqĂ«se pĂ«r shumĂ« vende, pĂ«r shkak tĂ« vendndodhjes sĂ« saj strategjike. Lufta e FtohtĂ«, e bĂ«ri atĂ« edhe mĂ« tĂ« domosdoshĂ«m, por fatkeqĂ«sia Ă«shtĂ«, se bunkerĂ«t u ndĂ«rtuan, jashtĂ« tĂ« gjitha normave ushtarake dhe inxhinierike.

Sepse, ndĂ«rsa ne po punonim pĂ«r hartimin e tyre, Byroja Politike (Partia e PunĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«), ishte ajo qĂ« vendosi numrin dhe vendin sipas sistemit; ‘sa mĂ« shumĂ«, aq mĂ« mirë’. Enver Hoxha, kishte njĂ« qĂ«llim tĂ« qartĂ«; – tĂ« qĂ«ndronte nĂ« pushtet sa mĂ« gjatĂ«â€, thotĂ« z. Zegali dhe shton:

– “MundĂ«sia qĂ« NATO, apo vende tĂ« tjera Lindore, tĂ« ndĂ«rhynin ushtarakisht nĂ« ShqipĂ«ri, ishte e vogĂ«l, por mund tĂ« ndikonin, nĂ« pĂ«rmbysjen e regjimit komunist nĂ« vend. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, regjimi i Enver HoxhĂ«s, vendosi tĂ« rrisĂ« numrin e bunkerĂ«ve nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin, nĂ« fillim tĂ« viteve 1970 dhe bashkĂ« me tĂ«, filloi ndĂ«rtimi i tuneleve, nĂ« tĂ« cilĂ«t nĂ« rast lufte, do tĂ« ishte jo vetĂ«m industria ushtarake, tĂ« vendosura aty, por edhe tĂ« gjitha rezervat pĂ«r menaxhimin e shtetit.

KĂ«shtu, ShqipĂ«ria me mijĂ«ra kilometra tunele, u bĂ« vendi mĂ« i tunelizuar nĂ« botĂ«, pas KoresĂ« sĂ« Veriut. Klika nĂ« pushtet nĂ« atĂ« kohĂ«, kĂ«rkonte nga ne garanci, pĂ«r cilĂ«sinĂ« e çdo bunkeri individual, – thotĂ« arkitekti i tyre dhe shton se; – Ato mund tĂ« shkatĂ«rroheshin, vetĂ«m me 300 predha artilerie dhe gjuajtje tĂ« vazhdueshme. Kemi bĂ«rĂ« teste tĂ« ndryshme, nĂ« to kemi pĂ«rfshirĂ« edhe kafshĂ« tĂ« ndryshme dhe kemi qĂ«lluar me armĂ« tĂ« ndryshme, njerĂ«z dhe bunkerĂ«. VetĂ«m bĂ«rthamore, nuk Ă«shtĂ« provuar”.

Partizan, inxhinier, i burgosur

Josif Zegali, e pĂ«rjetoi kthesĂ«n e parĂ« nĂ« jetĂ«n e tij nĂ« vitin 1943, kur la studimet nĂ« Itali dhe u kthye nĂ« vend, pĂ«r t’iu bashkuar LĂ«vizjes Çlirimtare. NĂ« moshĂ«n 17-vjeçare, u bĂ« anĂ«tar i njĂ« grupi tĂ« njohur partizan, tĂ« PezĂ«s. Çlirimi i vendit, e gjeti komisar tĂ« njĂ« batalioni.

Në dhjetor 1945, Zegali shkoi në Bashkimin Sovjetik, për të studiuar në një shkollë të mesme inxhinierike ushtarake. Tre vjet më vonë, u kthye në Shqipëri, ku punoi në Ministrinë e Mbrojtjes dhe në vitin 1954, shkoi sërish në Moskë dhe regjistrohet në Akademinë e Inxhinierisë Ushtarake. Kthehet në Tiranë në vitin 1960, me diplomë inxhinier ushtarak dhe gradën kolonel.

Ai kishte njĂ« karrierĂ« tĂ« madhe pĂ«rpara: ai u bĂ« Shef i Shtabit tĂ« MinistrisĂ«, sĂ« InxhinierisĂ« sĂ« Mbrojtjes, deri nĂ« vitin 1970. NĂ« atĂ« kohĂ« ,ai kishte 14 dekorata nĂ« gjoks, ishte kandidat pĂ«r Doktor i Shkencave Ushtarake dhe u nominua pĂ«r çmimin “Hero i Popullit”. Por asnjĂ« nga kĂ«to, nuk e ndihmoi tĂ« shmangte, kazamatĂ«t e Enver HoxhzĂ«s. E pyesim bashkĂ«biseduesin, pĂ«r numrin e bunkerĂ«ve dhe çmimin e gĂ«shtenjave?

– “NĂ« vitin 1974, kam nĂ«nshkruar njĂ« kontratĂ« me KinĂ«n, pĂ«r blerjen e 3000 tonĂ« armaturĂ« dhe mijĂ«ra tonĂ« çimento, pasi deri atĂ«herĂ«, ishin ndĂ«rtuar njĂ« numĂ«r i madh bunkerĂ«sh, mĂ« tĂ« vegjĂ«l. Nuk e di numrin e saktĂ«, por shifra. Ă«shtĂ« rreth 600.000 bunkerĂ«, tĂ« profileve tĂ« ndryshme, nga ata pĂ«r individĂ«, deri tek ato pĂ«r kolektivĂ«, me pĂ«rmasa togash dhe kompanish.

NĂ«se sot nĂ« vend tĂ« bunkerĂ«ve, do tĂ« ndĂ«rtoheshin banesa, qytetarĂ«t e ShqipĂ«risĂ«, nuk do tĂ« kishin probleme me strehimin. Sepse kostot e bunkerit mĂ« tĂ« vogĂ«l, do tĂ« ishin tĂ« barabarta, me kostot e njĂ« apartamenti, me njĂ« dhomĂ« gjumi e gjysmĂ«. Ose njĂ« shembull tjetĂ«r: 1 kilometĂ«r rrugĂ« e asfaltuar, do tĂ« ndĂ«rtohej me 20 bunkerĂ« mĂ« tĂ« vegjĂ«l”.

– ShumĂ« oficerĂ« tĂ« ushtrisĂ« shqiptare, e kuptuan çmendurinĂ« dhe euforinĂ« e partisĂ«, pĂ«r bunkerizimin e vendit, por kishin frikĂ« tĂ« thoshin diçka. MegjithatĂ«, disa prej tyre rezistuan dhe u shpallĂ«n nga autoritetet, si: “armiq tĂ« vendit dhe popullit e puçistĂ«â€, dhe ai grup oficerĂ«sh tĂ« lartĂ«, u likuidua nĂ« verĂ«n e vitit 1974 dhe grupi mĂ« i madh, u ndĂ«shkua me ashpĂ«rsi, me burgim, internim, apo pushkatim.

Kolonel Zegali, nuk ka mundur t’i shmanget dĂ«nimit, qĂ« pĂ«rjetuan kolegĂ«t e tij. Ai dĂ«nohet me tetĂ« vjet burg, pĂ«r akuzĂ«n e “sabotimit” dhe “agjent i huaj”. “KĂ«tu fillon drama ime personale dhe familjare, – thotĂ« me ton tĂ« shqetĂ«suar, zoti Zegali. Tre nga katĂ«r vajzat, u internuan nĂ« SarandĂ«, Librazhd dhe PukĂ«, ndĂ«rsa gruan dhe vajzĂ«n e vogĂ«l, i dĂ«buan nga banesa dhe nga puna
! UnĂ« dola nga burgu, nĂ« vitin 1982 dhe u befasova nga marrĂ«zia e kĂ«tij sistemi, kur pashĂ« shkallĂ«n nĂ« tĂ« cilĂ«n bunkerĂ«t, mbulonin vendin!

I shkrova Enver HoxhĂ«s dhe i kĂ«rkova tĂ« ndalonte kĂ«to marrĂ«zi. Por, tre javĂ« mĂ« vonĂ«, mĂ« arrestuan pĂ«rsĂ«ri dhe mĂ« mbajtĂ«n nĂ« qeli, pĂ«r 126 ditĂ«. Vuajtja prek sĂ«rish familjen, e cila thuajse po shpĂ«rbĂ«het. Tamara, vajza e madhe, vdes nĂ« moshĂ«n 34-vjeçare, si nĂ«nĂ« e tre fĂ«mijĂ«ve. ËshtĂ« njĂ« fat i dhimbshĂ«m dhe tragjik, jo vetĂ«m pĂ«r mua dhe familjen time, por edhe pĂ«r mijĂ«ra e mijĂ«ra familje tĂ« tilla nĂ« ShqipĂ«ri, qĂ« pĂ«rjetuan diktaturĂ«n e Enver HoxhĂ«s”, thotĂ« ai.

Edhe pse Josif Zegali, ka punuar si arkitekt, nĂ« diçka qĂ« nuk i ka ndihmuar vendit, ai nuk e pranon atĂ« kritikĂ«. – “Kam punuar inxhinier, pĂ«r tĂ« mirĂ«n e vendit, por tĂ« tjerĂ« kanĂ« qenĂ« ata, qĂ« e kanĂ« dĂ«mtuar. Kushdo qĂ« kishte bĂ«rĂ« atĂ« qĂ« bĂ«ra unĂ«, me siguri do tĂ« kishte pasur tĂ« njĂ«jtin fat”, thotĂ« i dorĂ«hequr zoti Zegali.

Zoti Zegali, edhe pse nĂ« vite tĂ« avancuara, duket se po kĂ«rkon atĂ« ,qĂ« nuk e kĂ«rkonte njĂ«zet vjet mĂ« parĂ«. Ai beson, se bunkerĂ«t, janĂ« ende vepra me vlerĂ«. Sepse, 70 pĂ«r qind e atyre bunkerĂ«ve, mund tĂ« hiqen ose tĂ« pĂ«rdoren pĂ«r qĂ«llime tĂ« ndryshme. PĂ«r ndĂ«rtimin e digave, apo porteve tĂ« ndryshme, si bazĂ« pĂ«r autostrada. “BunkerĂ«t, – thotĂ« Zegali, – mund tĂ« riciklohen, edhe sepse nĂ« Gjermani dhe SHBA-Ă«s, ka makineri tĂ« tilla, qĂ« thyejnĂ« kĂ«to ndĂ«rtesa dhe ndajnĂ« betonin nga armatura, e cila mund tĂ« pĂ«rdoret, nĂ« ndĂ«rtim si material i lire”.

Historia e bunkerit, ka zĂ«nĂ« vend edhe nĂ« njĂ« nga dorĂ«shkrimet e tij, qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« pritje tĂ« botimit. ËshtĂ« njĂ« temĂ« qĂ« flet pĂ«r fatin e 300 ushtarakĂ«ve tĂ« ushtrisĂ« shqiptare, tĂ« cilĂ«t pĂ«rjetuan mĂ« tĂ« keqen, gjatĂ« regjimit tĂ« Enver HoxhĂ«s.

Filmi “Kolonel Bunker”

Sa herĂ« qĂ« z. Josif Zegali, takon aktorin Agim Qirijaqi, nĂ« rrugĂ«t e TiranĂ«s, i thotĂ«; “Ku je, o kolonel bunker”, ndĂ«rsa aktori i pĂ«rgjigjet: “UnĂ« jam nĂ« film, por ti je njĂ« kolonel i vĂ«rtetĂ«â€. Josif Zegali, Ă«shtĂ« aq real, sa historia e tij nĂ« fakt, frymĂ«zoi regjisorin e njohur shqiptar, Kujtim Çashku, tĂ« realizonte njĂ« film, tĂ« quajtur; “Kolonel Bunker” (Kolonel Bunker), njĂ« nga bashkĂ«prodhimet mĂ« tĂ« suksesshme, me francezĂ«t dhe polakĂ«t.

Totalitarizmi shqiptar, e inkurajoi Kujtim Çashkun, tĂ« shfaqi tragjedinĂ« e lartpĂ«rmendur. Prania e Zegalit, nĂ« fillim dhe gjatĂ« xhirimeve tĂ« filmit, e ndihmoi regjisorin, tĂ« gjente detaje dhe personazhe, pĂ«r skenarin e tij. “Me ndihmĂ«n e simbolit tĂ« bunkerit, – thotĂ« Çashku, – u pĂ«rpoqa t’u transmetoja njerĂ«zve, idenĂ«, se paranoja kolektive, u krijua kundĂ«r njĂ« armiku imagjinar, qĂ« nuk u shfaq kurrĂ« dhe nuk e dimĂ« kurrĂ«, kush Ă«shtĂ«.

Le tĂ« mendojmĂ« pĂ«r njĂ« moment, ndjenjĂ«n e alarmit dhe njĂ« luftĂ« tĂ« mundshme, qĂ« po krijonte njĂ« ShqipĂ«ri tĂ« traumatizuar”!

Dhe pĂ«r ta paraqitur atĂ« realitet, bunkeri shfaqet ashtu siç e shohim ne, nĂ« jetĂ«n reale: dikush bĂ«n dashuri nĂ« tĂ«, i siguruar nga njĂ« “mburojĂ« socialiste”, ndĂ«rsa dikush tjetĂ«r, e kthen nĂ« tualet. Memorie.al

The post Dëshmia e rrallë e inxhinierit: Pasi u lirova nga burgu, i shkrova një letër Enver Hoxhës, ku i kërkova të ndalonte bunkerizimin, por më arrestuan përsëri dhe
 appeared first on Gazeta Shqiptare Online.

Pse Enver Hoxha ndryshoi qëndrim ndaj Abaz Kupit! Nga arratisja tek persekutimi i familjes! Diktatori: Në Durrës luftonte kundër fashistëve që po zbarkonin

✇Gazeta Shqiptare
By: GSH-al
11 January 2025 at 08:36

Abaz Kupi ishte nacionalisti dhe patrioti me një kontribut të jashtëzakonshëm në luftën kundër pushtuesve nazifashistë, bashkimin e të gjithë shqiptarëve pavarësisht bindjeve politike, shmangien e luftës vëllavrasëse të nxitur dhe ushtruar nga Partia Komuniste dhe E. Hoxha, rrëzimin e komunizmit dhe rivendosjen e monarkisë.

Abaz Kupi do tĂ« ishte iniciator dhe kontributori kryesor i KonferencĂ«s e PezĂ«s 16 shtator 1942, kontribut i gjeneral Abaz Kupit ku dominimi i figurave dhe krahut nacionalist nĂ« organet drejtues ishte dominues ndaj komunistĂ«ve. VetĂ« diktatori Enver Hoxha drejtuesi i PartisĂ« Komuniste nĂ« njĂ« shkrim tĂ« botuar nĂ« gazetĂ«n “ZĂ«ri i Popullit”, organ i PartisĂ« Komuniste, nĂ« nr. 11-12 shkurt 1943, do tĂ« shprehej pĂ«r Abaz Kupin me kĂ«to fjalĂ«: “DitĂ«t e para tĂ« prillit 1939 populli shqiptar ishte nĂ« kĂ«mbĂ« me njĂ« zemĂ«r dhe njĂ« parullĂ«. NĂ« DurrĂ«s luftonte Abaz Kupi kundra mijĂ«ra e mijĂ«ra fashistĂ«ve qĂ« po zbarkonin.

Bazi i Canes dhe djemtĂ« e ShqipĂ«risĂ« tĂ« frymĂ«zuar prej njĂ« dashurie tĂ« madhe pĂ«r Atdheun me tĂ« vetmen pushkĂ« tĂ« shqiptarit e bĂ«nĂ« armikun tĂ« kthehej nĂ« vaporĂ« e tĂ« linte nĂ« molo qindra tĂ« vrarĂ«. Major Bazi ishte kudo, nĂ« çdo pozicion dĂ«gjohej zĂ«ri i tij “Djem, godisni armikun pa mĂ«shirĂ« se kĂ«shtu e lyp ndera e Atdheut”. Patrioti i vĂ«rtetĂ« nuk lufton vetĂ«m me fjalĂ«, por me vepra dhe Bazi i Canes mendimet e tij i realizonte nĂ« fushĂ«n e luftĂ«s. Bazi i Canes, i KrujĂ«s, Bazi i PezĂ«s do tĂ« vazhdojĂ« luftĂ«n deri nĂ« fitore”. Por jo shumĂ« vite mĂ« vonĂ« familja e Abaz Kupit pas emigrimit tĂ« tij pĂ«rjetoi kalvarin e vuajtjes qĂ« nisi nĂ« vitin 1939, kur ata u internuan nga italianĂ«t pĂ«r shkak tĂ« rezistencĂ«s sĂ« organizuar nga Abaz Kupi nĂ« DurrĂ«s. Internimi nga fashistĂ«t vijoi deri mĂ« 1944, kur mĂ« pas Abaz Kupi, i cili drejtonte mijĂ«ra forca tĂ« Legalitetit, u detyrua tĂ« largohet nga ShqipĂ«ria, duke marrĂ« dy djem me vete, dhe njĂ«rin prej tyre do e linte tĂ« kujdesen pĂ«r vajzat dhe bashkĂ«shorten.

Këtu nis vuajtja e radhës për Familjen Kupi, të cilët deri në vitin 1991 nuk do të shohin dot asnjë ditë lirie, por vetëm burgje dhe internime të rënda nga komunistët. Më 24 tetor 1944 Abaz Kupi u largua nga atdheu. Familjen e la në Shkodër. Djali i vogël, u arrestua më 1945, ndërsa pjesa tjetër e familjes, bashkëshortja dhe vajzat u internuan në Tepelenë e më pas nëpër kampet e Myzeqesë. Familja e Abaz Kupit, bashkëshortja, vajzat dhe një prej djemve u persekutuan më shumë se kushdo.

LUFTA

Familja Kupi u dĂ«rgua nĂ« Itali. NĂ« fillim u mbajt e burgosur nĂ« qelitĂ« e burgut tĂ« Brindizit. PĂ«r mĂ« shumĂ« se njĂ« muaj, ata janĂ« mbajtur nĂ« njĂ« burg tĂ« Brindisit, tĂ« izoluar plotĂ«sisht. MĂ« pas i dĂ«rguan nĂ« njĂ« kamp internimi nĂ« Siena, deri nĂ« vitin 1942. MĂ« pas u lanĂ« tĂ« lirĂ«, banuan pranĂ« t’afĂ«rmit, Sejfulla MerlikĂ«s. Me hyrjen e BritanisĂ« sĂ« Madhe nĂ« LuftĂ« po shihnin mundĂ«sinĂ« e krijimit tĂ« rezistencĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri. Kalon nga Turqia nĂ« Jugosllavi i pritur nga Gani Kryeziu nĂ« kryeqytet, ku takon kolonelin Stirling dhe kol. Dayrell Oakley-Hill, i fundit shef i zyrĂ«s sĂ« SOE nĂ« Beograd. Me ndihmĂ«n e tĂ« cilit kaloi nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« krye tĂ« RezistencĂ«s me pĂ«rkrahjen e ambasadĂ«s angleze nĂ« Beograd.

PunĂ«t pĂ«rgatitore pĂ«r organizimin e qĂ«ndresĂ«s u drejtuan nga Julian Amery. Qeveria e MbretĂ«risĂ« Serbo-Kroato-Sllovene ishte kundĂ«r por pas pushtimit tĂ« JugosllavisĂ« nga gjermanĂ«t, sĂ« bashku me Gani Kryeziun, Xhemal Herrin, e Mustafa Gjinishin, Kupi u fut nĂ« ShqipĂ«ri me ndihmĂ«n e Muharrem Bajraktarit pĂ«r tĂ« organizuar qĂ«ndresĂ«n kundĂ«r pushtuesit bashkĂ« me tĂ« vĂ«llanĂ«, Ibrahimin, gjĂ« qĂ« e bĂ«ri me shpenzimet e tij. Abaz Kupi ishte njĂ« ndĂ«r organizatorĂ«t dhe pjesĂ«marrĂ«sit kryesorĂ« tĂ« KonferencĂ«s sĂ« PezĂ«s tĂ« mbajtur mĂ« 16 shtator 1942 dhe u zgjodh anĂ«tar i KANÇ, si shumĂ« figura tjera qĂ« pĂ«rdoreshin nga komunistĂ«t pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr masat bashkĂ« me emrin e bujshĂ«m “Fronti Nacional-Çlirimtar”. MĂ« 26 korrik 1943, ora 11 para dite, u mblodhĂ«n nĂ« shtĂ«pinĂ« e dr. Ihsan Toptanit nĂ« katundin TapizĂ«, Delegacioni i KĂ«shillit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m Nacionalçlirimtar dhe Delegacioni i organizatĂ«s “Balli KombĂ«tar”. Me idenĂ« e zgjerimit dhe tĂ« forcimit tĂ« frontit tĂ« pĂ«rbashkĂ«t tĂ« luftĂ«s kundĂ«r italianĂ«ve, ai u bĂ« nismĂ«tari KonferencĂ«s sĂ« Mukjes tĂ« mbajtur nĂ« datat 1-2 gusht 1943 pĂ«r tĂ« arritur bashkĂ«punimin midis Frontit Nacional Çlirimtar dhe Ballit KombĂ«tar.

JETA

Abaz Kupi lindi nĂ« KrujĂ« nĂ« vitin 1892. NĂ« 1912-Ă«n pĂ«rkrahu Esat PashĂ« Toptanin, ndĂ«rsa nĂ« 1920-Ă«n u rreshtua krah Mustafa KrujĂ«s kundĂ«r Ahmet Zogut. PavarĂ«sisht mospajtimeve mes tyre, pas ardhjes sĂ« Zogut nĂ« pushtet, Kupi u bĂ« komandant i KrujĂ«s, e mĂ« pas major nĂ« xhandarmĂ«rinĂ« e DurrĂ«sit nĂ« vitet 1932-1939. MĂ« 7 prill 1939, kur italianĂ«t zbarkuan nĂ« DurrĂ«s, Abaz Kupi, i njohur edhe si Bazi i CanĂ«s, udhĂ«hoqi qĂ«ndresĂ«n e repartit ushtarak, duke mbajtur qĂ«ndresĂ« pĂ«r 36 orĂ«. Me pushtimin e ShqipĂ«risĂ« u largua drejt Stambollit. NĂ« qershor tĂ« vitit 1939 familja e tij u internua nĂ« HimarĂ«. U rikthye nĂ« atdhe gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore. Ishte njĂ« ndĂ«r organizatorĂ«t kryesorĂ« tĂ« Mbledhjes sĂ« PezĂ«s tĂ« mbajtur mĂ« 16 shtator 1942 dhe u zgjodh anĂ«tar i KANÇ-it. U bĂ« nismĂ«tari KonferencĂ«s sĂ« Mukjes, tĂ« mbajtur nĂ« datat 1-2 gusht 1943.

“MUKJA”

MarrĂ«veshja e Mukjes u nĂ«nshkrua mĂ« 2 gusht 1943 nĂ« fshatin shqiptar tĂ« Mukjes midis Ballit KombĂ«tar dhe PartisĂ« Komuniste tĂ« ShqipĂ«risĂ« pĂ«r tĂ« bashkĂ«renduar e rezistencĂ«n shqiptare nĂ« LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore dhe pĂ«r t’u pĂ«rgatitur pĂ«r tĂ« ardhmen e ShqipĂ«risĂ« Etnike. MarrĂ«veshja themeloi njĂ« Komitet tĂ« ShpĂ«timit KombĂ«tar i cili duhet tĂ« merrte drejtimin e lĂ«vizjes sĂ« rezistencĂ«s shqiptare. Nga ana e komunistĂ«ve shqiptarĂ«, marrĂ«veshja u nĂ«nshkrua nga Ymer Dishnica, njĂ« anĂ«tar i ByrosĂ« Politike tĂ« Komitetit Qendror tĂ« PartisĂ« Komuniste tĂ« ShqipĂ«risĂ«. NjĂ« mosmarrĂ«veshje u ngrit nĂ« lidhje me statusin e KosovĂ«s. NdĂ«rsa Balli KombĂ«tar propozoi pĂ«r tĂ« luftuar pĂ«r bashkimin e KosovĂ«s me ShqipĂ«rinĂ«, pĂ«rfaqĂ«suesit komunistĂ« kundĂ«rshtuan ashpĂ«r.

Më në fund u arrit një kompromis, ku çështja e Kosovës të vendosej në një referendum të popullit të saj në fund të luftës. Marrëveshja u konsiderua kundërrevolucionare nga Partia Komuniste e Jugosllavisë, i deleguari i të cilëve pranë Partisë Komuniste të Shqipërisë Svetozar VukmanoviçTempo ushtronte ndikim të konsiderueshëm mbi komunistët shqiptare e veçanërisht mbi drejtuesin e tyre Enver Hoxha. Si pasojë, kjo marrëveshje u dënua zyrtarisht nga Enver Hoxha në një takim të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Shqipërisë.

PROGRAMI

NĂ« mbledhjen KombĂ«tare nĂ« TapizĂ« mĂ« 26 korrik 1943 u vendos: “Sot mĂ« 26 korrik 1943, ora 11 p.dite, u mblodhĂ«n nĂ« shtĂ«pinĂ« e Z. Dr. Ihsan Toptani nĂ« katundin TapizĂ« tĂ« TiranĂ«s, Delegacioni i KĂ«shillit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m Nacionalçlirimtar, i pĂ«rbĂ«rĂ« prej Z. major Abaz Kupi. Myslim Peza, Dr. Ymer Dishnica, Kamber Qafmolla dhe Mustafa Gjinishi dhe Delegacioni i organizatĂ«s “Balli KombĂ«tar”, i pĂ«rbĂ«rĂ« prej Z. Mithat FrashĂ«ri, Hasan Dosti dhe Faik Quku. Me vendim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t u zgjodh Z. Mithat FrashĂ«ri si kryetar i mbledhjes dhe Z. Mustafa Gjinishi si sekretar. U vendos tĂ« pranohen si dĂ«gjues Z. Pater Lek Luli, Dr. Ihsan Toptani, Xhemal Herri, Gogo Nushi, Sali Vata dhe Abdullah Ymeri.

DelegatĂ«t e tĂ« dyja organizatave, duke interpretuar dĂ«shirĂ«n dhe vullnetin e popullit shqiptar pĂ«r me ndjekĂ« njĂ« luftĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t kundĂ«r okupatorit fashist dhe atĂ« tĂ« dy organizatave pĂ«rkatĂ«se, vendosĂ«n: Neni 1: TĂ« formohet njĂ« komitet i pĂ«rbashkĂ«t lufte me emrin “Komiteti i ShpĂ«timit tĂ« ShqipĂ«risĂ«â€. Neni 2: Komiteti pĂ«r shpĂ«timin e ShqipĂ«risĂ« ka pĂ«r qĂ«llim realizimin e kĂ«tij programi: 1- LuftĂ« imediate kundĂ«r armikut okupator pĂ«r çlirimin e ShqipĂ«risĂ«. 2- IndipendencĂ«n e plotĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« kufijtĂ« e 1913-Ă«s dhe realizimin e bashkimit me atdheun shqiptar tĂ« viseve tĂ« banuara prej shqiptarĂ«sh, nĂ« virtut tĂ« parimit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« vetĂ«vendosjes sĂ« popujve, tĂ« njohur universalisht dhe garantuar prej KartĂ«s sĂ« Atlantikut. 3- NjĂ« ShqipĂ«ri tĂ« lirĂ« independente, demokratike tĂ« vĂ«rtetĂ«. 4- Forma e regjimit do tĂ« caktohet prej vetĂ« popullit me anĂ«n e njĂ« asambleje konstituante, tĂ« zgjedhur me sufrazh universal. 5- Komiteti i ShpĂ«timit tĂ« ShqipĂ«risĂ« pushon tĂ« ekzistojĂ« me formimin e njĂ« qeverie provizore. Komiteti i ShpĂ«timit tĂ« ShqipĂ«risĂ« do tĂ« formohet sa mĂ« shpejt qĂ« ta lejojnĂ« rrethanat. DelegatĂ«t e Ballit KombĂ«tar pĂ«r deri nĂ« aprovimin e organizatĂ«s sĂ« tyre e nĂ«nshkruajnĂ« kĂ«tĂ« rezolucion “Ad referendum”. DelegatĂ«t K. i PĂ«rgjithshĂ«m Nacionlaçlirimtar (5 firmat) Balli KombĂ«tar (3 firmat)”.

PROCESVERBALET

Proces-verbal: “Sot mĂ« datĂ« 1 gusht 1943 u mbajt nĂ« katundin Mukje, mbledhja e dytĂ« e delegacioneve tĂ« OrganizatĂ«s B.K. dhe tĂ« OrganizatĂ«s Nacional-Çlirimtare. Kryesia e mbledhjes me vota unanime iu ngarkua Z. Thoma Orollogajt dhe sekretaria Z. M. Gjinishi. Bisedimet i hap Z. Dosti, delegat i B.K. i cili deklaron se pas bisedimesh qĂ« bĂ«ri qendra e Ballit proces-verbalit tĂ« marrĂ«veshjes sĂ« bĂ«rĂ« mĂ« 26 korrik 1943, tĂ« nĂ«nshkruar adreferendum prej delegacionit tĂ« Ballit, e gjen tĂ« nevojshme tĂ« bĂ«het njĂ« shqyrtim disa pikave tĂ« akordit tĂ« arritun.

Bisedohet dhe vendoset qĂ« pika 1 e nenit 2 tĂ« ndryshohet dhe tĂ« qĂ«ndrojĂ« nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«: Pika 1. LuftĂ« imediate kundĂ«r armikut okupator dhe kundĂ«r çdo armiku tjetĂ«r eventual okupator Pika 2. LuftĂ« pĂ«r njĂ« ShqipĂ«ri independente dhe pĂ«r zbatimin e parimit tĂ« njohur universalisht e tĂ« garantuar nga Karta e Atlantikut tĂ« vetĂ«vendosjes sĂ« popujve pĂ«r njĂ« ShqipĂ«ri Etnike. Pika 3. ndryshohet dhe pranohet nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«: NjĂ« ShqipĂ«ri tĂ« lirĂ«, indipendente, demokratike, popullore. Pika 4. ndryshohet dhe pranohet nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«: Komiteti pĂ«r ShpĂ«timin e ShqipĂ«risĂ« bie me formimin e njĂ« qeverije provizore. Pika 5. ndryshohet dhe pranohet nĂ« kĂ«të mĂ«nyrĂ«: Forma e regjimit do tĂ« caktohet prej vetĂ« popullit me anĂ«n e njĂ« asambleje konstituante, tĂ« zgjedhur me sufrazh universal direct”.

LARGIMI

Duke mos u pajtuar me qëndrimet e Enver Hoxhës, i cili në shtator 1943 hodhi poshtë Marrëveshjen e Mukjes me Konferencën e Labinotit, në 19 nëntor 1943, Abaz Kupi u largua nga Kryesia e Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar dhe më 21 nëntor formoi Lëvizjen e Legalitetit, që synonte në rikthimin e Mbretit Zog në Shqipëri. Megjithatë ai iu shmang luftës civile të nxitur nga komunistët deri kur komunistët nisën të sulmonin Gegninë dhe zonat e Bazit. Gjatë avancimit të komunistëve në veri gjendej në vështirësi për të manovruar mes malesh, sidomos në Mirditë.

NĂ« pranverĂ«n e 1944, pĂ«rveç oficerĂ«ve Billy McLean dhe David Smiley iu bashkua dhe Amery, tĂ« cilĂ«t qĂ«ndruan pĂ«r shtatĂ« muaj pranĂ« trupave tĂ« Kupit. Raportet e operacioneve tĂ« shumta kundrejt gjermanĂ«ve do tĂ« ndeshnin me kundĂ«rshtitĂ« e raporteve tĂ« oficerĂ«ve britanikĂ« pranĂ« komunistĂ«ve. Gabimet dhe spiunazhi komunist nĂ« Shtabin e PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« Operacioneve Speciale (SOE) nĂ« Bari bĂ«ri qĂ« nĂ«pĂ«rmjet keqinformimit s’u kuptua veprimtaria e Bazit. MĂ« 24 tetor 1944 u largua nga atdheu nĂ«pĂ«rmjet njĂ« barke tĂ« siguruar nga Ihsan Toptani nĂ« ShkodĂ«r, bashkĂ« dy bijtĂ« Petritin, Rustemin dhe pĂ«rkthyesin Gaqo Goga (SOE e Barit nuk e ndihmoi tĂ« tĂ«rhiqej bashkĂ« me oficerĂ«t britanikĂ«), pĂ«r 6 ditĂ« pa ushqim e pa ujĂ« derisa u gjetĂ«n nga njĂ« anije pastruese-minash kanadeze qĂ« i çoi nĂ« Brindizi tĂ« ItalisĂ«. Familjen e la nĂ« ShkodĂ«r. Djali i vogĂ«l, Fatbardhi, u arrestua mĂ« 1945, ndĂ«rsa pjesa tjetĂ«r e familjes, bashkĂ«shortja e tij dhe vajzat, do tĂ« internoheshin nĂ« TepelenĂ« e mĂ« pas nĂ«pĂ«r kampet e internimit tĂ« MyzeqesĂ«.

EMIGRACIONI

MĂ« 24 tetor 1944 u largua nga atdheu. Familjen e la nĂ« ShkodĂ«r. Djali i vogĂ«l, u arrestua mĂ« 1945, ndĂ«rsa pjesa tjetĂ«r e familjes, bashkĂ«shortja dhe vajzat u internuan nĂ« TepelenĂ« e mĂ« pas nĂ«pĂ«r kampet e MyzeqesĂ«. NĂ« emigracion merret me organizimin e mĂ«rgimtarĂ«ve pĂ«r njĂ« bashkim politik, mĂ« pas u aktivizua nĂ« komitetin “ShqipĂ«ria e LirĂ«â€ me president Mit’hat bej FrashĂ«rin, qĂ« do zĂ«vendĂ«sohej nga Hasan Dosti. MĂ« 7 korrik 1949 u emĂ«rua president i JuntĂ«s ushtarake, nĂ«n projektin “Valuable” – organizĂ«m kontrollues i operacioneve ushtarake sekrete pĂ«r destabilizimin e regjimit komunist nĂ« ShqipĂ«ri. MĂ« 1968 zhvendoset drejt Shteteve tĂ« Bashkuara. Vdiq mĂ« 9 janar 1976 nĂ« SHBA, New York, trupi i tij prehet nĂ« Kew Gardens Cemetery nĂ« Queens – New York

/Gazeta Panorama

The post Pse Enver Hoxha ndryshoi qëndrim ndaj Abaz Kupit! Nga arratisja tek persekutimi i familjes! Diktatori: Në Durrës luftonte kundër fashistëve që po zbarkonin appeared first on Gazeta Shqiptare Online.

❌
❌