Simon Jenkins*

Cilat janë gjasat për një hetim publik mbi super-ndalimin informativ të lidhur me Afganistanin? Me shumë gjasa do të ishte një hetim i gjatë, i udhëhequr nga një gjyqtar, që do të zvarritej për tre vjet – kështu funksionon politika britanike kur kërkon ta fshehë ndonjë turp. Dhe po ashtu, cilat janë gjasat që ndonjë prej fajtorëve të shpëtojë pa ndëshkim – për shembull Tony Blair?

Sa më shumë i shqyrtojmë etapat e këtij dështimi, aq më e qartë bëhet se një gafë tërhiqte tjetrën si pasojë e pashmangshme. Nuk kishte asnjë arsye që Britania të pushtonte Afganistanin në vitin 2001. Nëse SHBA kërkonte hakmarrje ndaj regjimit të Kabulit për strehimin e al-Kaidës pas 11 Shtatorit, mund të kishte vepruar si Donald Trump muajin e kaluar ndaj Iranit: një goditje e shpejtë e shkatërruese ndaj udhëheqjes së vendit do të kishte mjaftuar për të dhënë mesazhin.

Përdorimi i nenit 5 të traktatit të NATO-s për të justifikuar pushtimin e Afganistanit ishte i pakuptimtë. Siguria e Amerikës nuk ishte realisht e kërcënuar nga terrorizmi i drejtuar nga Kabuli – po aq sa nuk ishte as ajo e Britanisë. Vendet e tjera të NATO-s, të detyruara të shfaqnin simpati, u kufizuan në role minimale, jo-luftarake. Pasi Kabuli u godit dhe talebanët u larguan, arsyeja dhe kujdesi kërkonin një tërheqje të shpejtë. Edhe komandantët amerikanë nuk e dëshironin një pushtim.

Por Blair nguli këmbë që të bindte Bush-in për “ndërtimin e kombit”, pavarësisht skepticizmit amerikan. Ai ishte i dëshpëruar që Britania të “boksone përtej peshës së saj”. Në fjalimin e tij të famshëm në Çikago në vitin 1999, ai paraqiti doktrinën e tij për “bashkësinë ndërkombëtare”, që në thelb ishte një ftesë për më shumë luftëra. Zyra e Clinton-it e përshkroi ndërhyrjen e tij në Kosovë si një kryeministër që “i kishte hedhur shumë adrenalinë mbi drithërat e mëngjesit”.

Kur lufta erdhi, Blair nguli këmbë që nëndetëset britanike të lëshonin valën e parë të raketave mbi Kabul. Në konferencën e Laburistëve të 2001-it, ai shpalli:

“Ne nuk do ta braktisim Afganistanin, siç ka bërë bota e jashtme kaq shumë herë më parë… Ka vetëm një përfundim: fitorja jonë, jo e tyre.”

Një okupim i plotë dhe një dështim i rëndë

Pasoi një okupim i plotë britanik, që kulmoi në vitin 2006 me një përpjekje të pamatur dhe të dështuar për të shtypur talebanët në Helmand. Një rezultat i kësaj përpjekjeje ishte që për gati 20 vjet, një pjesë e mirë e klasës administrative afgane punonte për forcat pushtuese perëndimore, përfshirë Britaninë. Kur talebanët u rikthyen, këta njerëz besuan – ndoshta në mënyrë naive – se “Perandoria e Vjetër Britanike” nuk do t’i braktiste.

Por, kur lista me 19 mijë bashkëpunëtorë të pushtimit britanik u zbulua, rreziku u bë i menjëhershëm. Ministria e Mbrojtjes u njoftua se një përdorues anonim në një grup të Facebook-ut pretendonte se kishte të gjithë databazën dhe po kërcënonte ta publikonte. Pa e ditur nëse ajo listë ishte ndarë me talebanët, qeveria ndërhyri për të mbrojtur ata që ishin përmendur në të.

Sekretari i Mbrojtjes në atë kohë, Ben Wallace, donte që e gjithë kjo të mbahej e fshehtë. Edhe një gjykatës ra dakord, përkohësisht. Por as vendimi i qeverisë, as ai i gjykatës nuk i rezistuan kohës – dhe as turpit në rritje. Kostoja financiare për të respektuar përgjegjësinë ndaj personave të përfshirë nuk ishte miliona, por miliarda paundë.

Përgjegjësia – dhe harresa

Pjesa më e madhe e fajit bie mbi vetë vendimin për pushtim dhe tërheqjen e mëvonshme. Përpjekja e parlamentit britanik këtë javë për ta politizuar çështjen e rrjedhjes së të dhënave qe qesharake. As kabineti, as parlamenti nuk e ndaluan ndonjëherë pushtimin fillestar të Blair-it. Në vitin 2010, pas nëntë vitesh lufte, parlamenti votoi në shumicë për vazhdimin e pranisë britanike. Po kështu, në 2003, parlamenti ishte po aq në favor të pushtimit të Irakut. Kur në vitin 2021 Boris Johnson më në fund ndoqi SHBA-në në tërheqjen e befasishme, parlamenti nuk ndërmori asnjë veprim.

Në Afganistan humbën jetën 457 ushtarë britanikë. Kostoja për taksapaguesin britanik: 30 miliardë paundë. Rreth 200,000 afganë u vranë, ndërsa 29,700 persona u pranuan për rishpërndarje në Britani midis 2021 dhe 2024. Këto janë faturat e një hakmarrjeje për 11 Shtatorin – dhe krejtësisht të panevojshme. Asnjë shtet tjetër evropian nuk iu bashkua SHBA-së në një shkallë kaq të madhe. Deri më sot, nuk është bërë asnjë hetim për të përcaktuar përgjegjësinë personale.

Britania u përpoq gjatë shekullit XX të tërhiqej me dinjitet nga perandoria e saj. Por duket se udhëheqësit e saj, si Blair, vazhdimisht kanë ndjerë nostalgji për një Britani që ende ka rol në skenën botërore – edhe nëse ky rol është i dhunshëm.

Ndërsa Britania nuk ishte kurrë realisht e kërcënuar, Blair gjeti veten pothuajse gjithmonë në luftë: Kosovë, Sierra Leone, Afganistan dhe Irak. David Cameron u infektua me të njëjtin “virus”, duke ndërhyrë në Libi dhe përpjekur të bëjë të njëjtën gjë në Siri. Ai ndërtoi dy aeroplanmbajtëse gjigante, njërën prej të cilave Boris Johnson nuk mundi t’i rezistonte ta dërgonte në Detin e Kinës Jugore. Pse? Asnjëherë nuk u dha ndonjë shpjegim.

Nëse Donald Trump ka ndonjë virtyt, është ai i të thënit hapur Evropës se epoka e ndërhyrjeve globale ka përfunduar. SHBA është lodhur duke qenë polici i kontinentit të vjetër. Evropa duhet të jetë realiste dhe të kujdeset për punët e saj. Por as ai nuk i rezistoi tundimit për të bombarduar Iranin.

Mësimi i vërtetë

Mësimi nga kjo rrjedhje informacioni nuk është se email-et nuk janë të sigurta – këtë tashmë e dimë.

Mësimi i vërtetë është: Britania nuk duhej të kishte kaluar një çerek shekulli duke u përpjekur të impononte sundimin e saj mbi Afganistanin.

A do të mësojë më në fund?

*Simon Jenkins është kolumnist në The Guardian/ Përgatiti për botim: L.Veizi

Nga Boldnews.al Një ish-deputet, tashmë biznesmen, ka tentuar të marrë rreth 180 mijë euro nga kompania koncesionare e inceneratorit jo-funksional të Fierit për punime të pretenduara ndërtimore dhe të shoqëruara me fatura pa vulë. Bujar Derveni ka qenë deputet i ish-Lëvizjes Socialiste për Integrim (LSI) në periudhën 2013-2017. Para se merrte mandatin, ai ka qenë […]

The post “Inceneratori Fier më ka 180 mijë euro borxh”/ Gjykata rrëzon ish-deputetin e LSI: Faturat e parregullta appeared first on BoldNews.al.

“Eskortat VIP në burgje”, kjo ka qenë tema më e diskutuar në javën e fundit pas takimeve speciale të bosëve të krimeve në qeli dhe paraburgim. Ishte një “vizitë’’ e pazakontë në burgun e Drenovës që ka rikthyer vëmendjen te mënyra se si funksionojnë takimet speciale në burgjet shqiptare. Emri i të dënuarit përjetë, Laert […]

The post Ish-drejtoresha e burgut të grave tregon pse u ndaluan “takimet speciale”: Na ndodhi një tragjedi! appeared first on BoldNews.al.

Klodiana Lala, e ftuar në emisionin “Të Paekspozuarit”, ka folur për fenomenin e vajzave e showbizit shqiptar, të cilat bëjnë takime speciale me bosët e krimit në burgje. Lala tha se ky nuk është një fenomen i ri, por ka ndodhur edhe në të shkuarën, që vajzat të njohura hyjnë e dalin nga ambjentet e […]

The post Vajzat e ekraneve për “takime speciale”/ Lala: Njëra hynte çdo javë në burgun e Fushë Krujës appeared first on BoldNews.al.

PRISHTINË, 16 korrik/ATSH/ Organizata e Veteranëve të Luftës ka reaguar pas vendimit të sotëm të Gjykatës Speciale në Hagë për të refuzuar mocionin për rrëzimin e një pjese të aktakuzës në rastin ndaj ish-krerëve të UÇK-së

“OVL, SHIL, dhe SHFD kanë ndjekur me vëmendje rrëzimin e mocionit të paraqitur nga mbrojtja e ish-krerëve të UÇK-së në Dhomat e Specializuara. Ky vendim është zhgënjyes dhe ngjall shqetësime serioze për drejtësinë dhe paanshmërinë që kjo gjykatë pretendon ta përfaqësojë”, thuhet në reagim.

Sipas OVL-UÇK rrëzimi i mocionit është mesazh negativ për drejtësinë.

Përmes një postimi në Facebook, Organizata e Veteranëve të Luftës ka bërë thirrje për opinionin publik dhe komunitetin ndërkombëtar që të mos bien pre e narratives së shtrembëruar.

“I bëjmë thirrje opinionit publik dhe komunitetit ndërkombëtar që të mos bien pre e një narrative të shtrembëruar. Kjo gjykatë po rrezikon të shndërrohet në mjet për rishkrim të historisë, e jo në garanci të drejtësisë. Në emër të të gjithë atyre që sakrifikuan për lirinë e Kosovës, do të qëndrojmë gjithmonë në mbrojtje të së vërtetës dhe të drejtave të bashkëluftëtarëve tanë”, thuhet ndër të tjerash në reagim.

Specialja rrëzon mocionin e mbrojtjes në rastin ndaj ish-krerëve të UÇK-së

/Kosovapress/

The post OVL-UÇK: Vendimi i Speciales, zhgënjyes dhe shqetësues për drejtësinë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Altin Krasniqi, djali i ish-kryeparlamentarit Jakup Krasniqi, ka thënë se babait të tij po i bëhen 15 vjet në burgje, dhe se kjo po ndodhë pasi ai zgjodhi lirinë e një populli dhe jo lirinë e tij.

Në reagimin e tij në rrjetin social Facebook, Krasniqi shkruan tutje se babai i tij zgjodhi luftën kundër gjenocidit serb, e jo heshtjen ndaj tij, transmeton Telegrafi.

“Zgjodhi Kosovën shtet, e jo më kurrë nën Serbi. Në vend që ta shijonte rolin e gjyshit me mbesat e tij, çdo ditë e më shumë po plaket në qeli, larg vendit të tij. Prandaj, sot, ende në moshën 74 vjeçare, po duron padrejtësi. Babë, edhe pse s’munde ta shijosh as rininë, as pleqërinë, e shijove Kosovën e lirë, të cilës aq shumë i dhe”, shkroi mes tjerash ai.

Më poshtë reagimi i tij:

“Nga burgjet e Jugosllavisë, te qelitë e Hagës.

Jakup Krasniqi u arrestua dhe më 4 prill 1981 u dënua me 14 vite burg nga sistemi fashist i Jugosllavisë, që udhëhiqej nga të njëjtat politika gjenocidale të Serbisë së sotme.

Në rigjykimin që iu bë, u dënua me 15 vite burg, sepse kishte thënë: “Unë nuk jam jugosllav, unë jam shqiptar.”

Megjithatë, ai mbajti 10 vjet, 3 muaj dhe 19 ditë burg, për t’u liruar më 23 korrik 1991.

Rreth tri dekada më vonë, ai vihet sërish në pranga.

Jo nga Beogradi.

Jo nga UDB-ja.

Jo nga serbët.

Por nga ata që u betuan se do të sillnin drejtësi ndërkombëtare.

Ata që heshtën për masakrat e Serbisë, por u ngutën të hapin dosje për çlirimtarët.

Jakup Krasniqi, sot në moshën 74-vjeçare, vazhdon të mbahet në paraburgim, jo për atë që bëri, por për atë që përfaqëson: historinë e lavdishme të një populli, masakrat e të cilit ende nuk kanë gjetur drejtësi, dhe lirinë e një populli të shtypur e të vuajtur që me shekuj ishte lënë në harresë nga bota perëndimore.

I lodhur nga vitet, i rënduar nga mosha, por kurrë i thyer:

Ai është dëshmi e gjallë se liria nuk falet e as nuk fitohet me fjalë, por me burg, me pushkë dhe me jetë.

Ai është turpi i një bote që po gjykon viktimën, ndërsa e përkëdhel kriminelin.

Ai është simbol i asaj që mbështetësit e politikave të Beogradit do ta donin të shlyer: luftën e drejtë të një populli!

Jeta na tregoi se herë është e padrejtë e herë mizore. Këtë më së miri e dëshmon jeta e Jakup Krasniqit, i cili u mbyll në qelitë e ftohta të dy sistemeve të ndryshme:

Dikur nga uniforma jugosllave, sot nga kravata ndërkombëtare.

Dikur sepse kërkoi zërin e lirisë, sot sepse u bë zëri i lirisë!

Prandaj, natyrshëm më vjen pyetja: A jemi të lirë?

Nëse kjo nuk është padrejtësi historike, atëherë çfarë është?

Sa kohë do të qëndrojmë si spektatorë, ndërsa zërat më të fuqishëm të çlirimit mbahen në burg nga një drejtësi që po i shërben narrativës së Serbisë?

Pesha e prangave të Jakup Krasniqit, e mbajtur për këto 15 vite, atë nuk e rrënoi, por do ta rrënojë të ardhmen e Republikës sonë, të formuar nga po ato dy duar që ende i mbajnë prangat e padrejtësisë!

Kjo nuk është thirrje për mëshirë, kjo është thirrje për drejtësi!

Dhe nëse Kosova ende është shtet i pavarur, sovran dhe demokratik, nuk duhet të heshtë.

Sepse sot është ai, nesër mund të jetë fati ynë historik ai që burgoset!

15 vite burg në total.

15 vite në dy botë të ndryshme.

Por të dyja me të njëjtin qëllim: ta heshtin zërin e lirisë!

Por ai nuk heshti. Dhe nuk do të heshtë.

Dhe nëse ne kemi pak ndërgjegje, pak dinjitet dhe pak kujtesë historike as ne nuk duhet të heshtim.

Liria nuk është e plotë derisa i fundit i çlirimtarëve të jetë i lirë.

Kosova nuk do të ketë qetësi, derisa drejtësia të mos e njohë UÇK-në si atë që ishte: ushtria e një populli që kërkoi liri.

Historia nuk e fal harresën.

Dhe kombet që harrojnë, zhduken”./Telegrafi/

The post “15 vjet në burg, zgjodhi lirinë e popullit, jo lirinë e tij” djali i Jakup Krasniqit me një dedikim prekës appeared first on Telegrafi.

Deputetja e PDK-së Eliza Hoxha nga Platforma “Liria ka emër” ka kritikuar ashpër institucionet e Kosovës për mënyrën se si e kanë trajtuar raportin me Dhomat e Specializuara në Hagë. Ajo ka theksuar mungesën e llogaridhënies, transparencës dhe mbështetjes institucionale për të akuzuarit kosovarë që po gjykohen atje.

Në një intervistë në emisionin “Five” të Televizionit Dukagjini, Hoxha ngriti shqetësime për funksionimin dhe qëllimin themelor të Dhomave të Specializuara, duke thënë se aktakuzat aktuale nuk përputhen me rrëfimin për të cilin ishte themeluar ky institucion.

“Qysh në fillim kemi qenë të zëshëm dhe me shumë delikatesë e kemi adresuar ndjeshmërinë dhe faktin që këto dhoma operojnë jashtë territorit të Kosovës. Juridikisht dhe kushtetueshëm, ato i detyrohen Kosovës, por ka munguar përgjegjësia e vërtetë për llogaridhënie,” theksoi Hoxha.

Ajo kritikoi edhe mënyrën se si janë mbajtur seancat informuese nga përfaqësuesit e Dhomave të Specializuara, duke i cilësuar ato si formale dhe pa mundësi për dialog real me publikun. “Këto procese ishin vetëm për të bërë një ‘tik’, jo për të informuar publikun se çfarë po ndodh realisht në Hagë,” tha ajo, duke përmendur edhe mungesën e hapësirës për pyetje në prezantimet e kryetares Ekatarina Trendafilova.

Hoxha përkujtoi se tre vite më parë, Komisioni për të Drejtat e Njeriut kishte kërkuar të vizitonte të akuzuarit në Hagë për të vëzhguar gjendjen e tyre, por kjo nuk ishte lejuar. Ajo e cilësoi këtë si shkelje të rëndë të të drejtave të njeriut dhe të parimit të prezumimit të pafajësisë.

“Shteti i Kosovës ka dështuar të sigurojë mbështetje juridike dhe financiare për qytetarët e vet. Janë dashur individë, PDK-ja dhe fondacione të ndryshme që të ndërhyjnë për të ndihmuar procesin e mbrojtjes,” u shpreh Hoxha, duke kritikuar edhe reduktimin e fondeve për mbrojtjen përmes një udhëzimi administrativ.

Ajo përfundoi se përgjegjësia është e dyanshme: Dhomat e Specializuara që kanë funksionuar në mënyrë të mbyllur e të anshme dhe institucionet e Kosovës që kanë treguar mosinteresim dhe mungesë angazhimi për qytetarët e vet të akuzuar.

Ndryshe, sot në konferencën “Lira ka Emër”, akademik Arsim Bajrami ka kritikuar Gjykatën Speciale, duke e akuzuar për shkelje të Kushtetutës së Kosovës, të drejtave themelore të njeriut dhe për komplot ndaj luftës çlirimtare të UÇK-së.

Bajrami e cilësoi këtë Gjykatë si “derivat i një raporti të rremë dhe të fabrikuar nga Dick Marty”, që sipas tij u sponsorizua nga Rusia dhe Serbia.

Ai tha se përmes këtij procesi, po tentohet të rishkruhet historia moderne e Kosovës dhe të inkriminohet padrejtësisht lufta çlirimtare.

“Gjykata Speciale është një projekt i montuar politikisht për ta shtrembëruar të vërtetën historike të luftës sonë çlirimtare. Ajo është ndërtuar mbi një mashtrim ordiner të Raportit të Martyt dhe për këtë heshtja e Këshillit të Evropës është bashkëfajësi e pastër”, theksoi Bajrami.

Ai kritikoi ashpër edhe vetë institucionet e Kosovës, duke i konsideruar si të dështuara në mbrojtjen e luftës çlirimtare dhe të qytetarëve që po përballen me këtë proces gjyqësor.

“Kuvendi e formoi Gjykatën Speciale me mirëbesim për drejtësi, por ajo tani është shndërruar në një gjykatë monoetnike e diskriminuese, që bashkëpunon më shumë me Serbinë sesa me autoritetet e Kosovës”, deklaroi ai.

Bajrami renditi një sërë shkeljesh që, sipas tij, e bëjnë këtë gjykatë të paligjshme dhe të paragjykuar: mbajtje të gjatë e të pajustifikuar në paraburgim, mohimi i barazisë së palëve në proces, dëshmi të fabrikuara e të përcjella nga shërbimet sekrete serbe, si dhe mungesë totale transparence dhe monitorimi ndërkombëtar.

Në lidhje me aktakuzën për “ndërmarrje të përbashkët kriminale”, Bajrami tha se ajo është juridikisht e paqëndrueshme dhe politikisht e rrezikshme.

“UÇK-ja nuk ka qenë ushtri shtetërore me komandë qendrore. Ishte një lëvizje popullore, një guerile patriotike që s’kishte as strukturë shtetërore dhe as plan të përbashkët kriminal. Plani i vetëm shtetëror ishte ai i Serbisë për shfarosjen e shqiptarëve, përmes operacionit gjenocidal ‘Patkoi’”, theksoi akademiku.

Ai kritikoi rëndë institucionet kosovare për dështimin në mbështetjen e të akuzuarve dhe në ndërkombëtarizimin e shkeljeve që po ndodhin në këtë proces.

The post Eliza Hoxha: Shteti ka dështuar të mbrojë qytetarët e tij në Hagë appeared first on Telegrafi.

Prokurorja e Specializuar Kimbërli Uest ka mirëpritur aktgjykimin e sotëm në gjyqin e apelit ndaj Pjetër Shalës duke theksuar se zyra e saj do ta shqyrtojë me kujdes të gjithë aktgjykimin ditët e ardhshme.

“E mirëpres aktgjykimin e sotëm i cili përforcon sundimin e ligjit dhe kontribuon në arritjen e vënies para përgjegjësisë për krime serioze dhe vendosjen e drejtësisë për viktimat e Shala”, tha Uest në një reagim pas shpalljes së aktgjykimit nga Paneli i Gjykatës së Apelit të Dhomave të Specializuara.

“Mbaj shënim ndryshimin e gjatësisë së dënimit të shqiptuar dhe konstatimet e tjera të gjykatës. Zyra ime do ta shqyrtojë me kujdes të gjithë aktgjykimin ditët e ardhshme”, vazhdoi Prokurorja e Specializuar.

Në aktgjykimin e shkallës së parë të 16 korrikut 2024, Shala u shpall fajtor për tre akuza për krime lufte – ndalim arbitrar; torturë; dhe vrasje e paligjshme – dhe u dënua me 18 vjet burg.

Sot, Paneli i Gjykatës së Apelit i la në fuqi dënimet për të gjitha akuzat, theksoi natyrën e rëndë të krimeve dhe ndryshoi gjatësinë e dënimit të Shala në 13 vjet burg.

Sipas Krimet e Shalws u kryen në periudhën prej rreth 17 majit 1999 dhe 5 qershorit 1999 kundër personave – kryesisht shqiptarë të Kosovës – që ishin paraburgosur në Fabrikën e Metalit në Kukës, Shqipëri.

Trupi Gjykues konstatoi në aktgjykimin e shkallës së parë se viktimat e kësaj çështjeje gjyqësore ishin mbajtur në kushte çnjerëzore e degraduese dhe i ishin nënshtruar abuzimit psikologjik e fizik, dhe një nga viktimat u vra.

Shala apeloi kundër aktgjykimit të shkallës së parë dhe seanca dëgjimore e apelit u zhvillua më 15 dhe 16 maj 2025.

Shala u arrestua më 16 mars 2021 në Belgjikë dhe u transferua në Njësinë e Paraburgimit të Dhomave të Specializuara të Kosovës më 15 prill 2021. /KP/

The post Prokurorja pas vendimit për Shalën: Do ta shqyrtojmë me kujdes aktgjykimin appeared first on Telegrafi.

Organizatat e dala nga lufta, kanë reaguar pas vendimit të Gjykatës së Apelit në Hagë, e cila uli dënimin Pjetër Shalës nga 18 në 13 vjet burgim.

OVL, SHIL dhe SHFD të UÇK-së e kanë konsideruar këtë vendim si një tjetër padrejtësi ndaj ish-luftëtarëve të UÇK-së.

Në reagimin e përbashkët, këto organizata shprehin “pakënaqësinë e thellë” me vendimin, duke theksuar se kishin pritur një aktgjykim lirues.

“Edhe pse dënimi është ulur, ne kemi pritur me bindje të plotë një vendim lirues, sepse besojmë në pafajësinë e bashkëluftëtarëve tanë, dhe në luftën tonë të drejtë për çlirim”, thuhet në deklaratë.

Sipas tyre, vendimi i Apelit nuk ndihmon drejtësinë, por “e thellon bindjen se kjo gjykatë ka karakter politik dhe nuk e trajton drejtësinë mbi baza të barabarta e të paanshme”.

Organizatat theksojnë se e vërteta është në anën e UÇK-së dhe nuk kanë frikë nga ajo.

“UÇK-ja nuk ka nevojë të mbrohet nga e vërteta, e vërteta historike është në anën tonë dhe bashkëluftëtarët tanë nuk do t’i nëpërkëmbë askush me procese të motivuara politikisht. Liria nuk gjykohet, ajo respektohet”, thuhet në reagim. /Telegrafi/

The post “Liria nuk gjykohet”, organizatat e luftës reagojnë rreth vendimit të ri të Speciales ndaj Pjetër Shalës appeared first on Telegrafi.

Paneli i Apelit në Gjykatën Speciale ka marrë vendim për rastin e Pjetër Shalës, duke rrëzuar shumicën e pikave të ankesës së tij, por duke gjetur disa shkelje në aktgjykimin e shkallës së parë.

“Paneli miraton pjesërisht pikat 7, 12 dhe 14 të ankesës, dhe vendosi t’i ulë dënimin Shalës nga 18 në 13 vjet burgim.

“Paneli i Apelit la në fuqi verdiktin e fajësisë së z. Shala për krimet e luftës të ndalimit arbitrar (pika 1), torturës (pika 3), dhe vrasjes së paligjshme (pika 4)”, thuhet në njoftim.

Megjithatë, Paneli pranoi pjesërisht tri nga 14 pikat e apelit të Shalës dhe gjeti disa shkelje në vlerësimin e provave dhe në caktimin e dënimit.

Sa i përket dënimit për vrasjen e paligjshme, Apeli theksoi se “Trupi Gjykues nuk i dha peshë të mjaftueshme faktit që ai (Shala) nuk pati rol komandues në lidhje me kontributin personal të tij në krimin e vrasjes”.

Po ashtu, lidhur me disa viktima për të cilat Shala ishte shpallur fajtor për torturë apo ndalim arbitrar, Apeli konstatoi mungesë provash të mjaftueshme.

“Në gjyq nuk ishin paraqitur dëshmi gojore për keqtrajtimin e tyre… ndaj Paneli i Apelit prapësoi verdiktin e fajësisë për këta persona”, thuhet në njoftim.

Pavarësisht kësaj, Apeli konfirmoi se Shala mbetet fajtor për krime të rënda.

“Paneli i Apelit theksoi se ka konfirmuar verdiktet e fajësisë së Shalës për krimet e luftës të ndalimit arbitrar, torturës dhe vrasjes, dhe se ulja e dënimit të tij nuk sugjeron aspak se krimet për të cilat është shpallur fajtor dhe dënuar, nuk janë të rënda”, u theksua në aktgjykim.

Apeli gjithashtu theksoi se Dhomat e Specializuara kanë juridiksion vetëm mbi individë, e jo grupe apo organizata, dhe se “as UÇK-ja, as populli i Kosovës nuk ishin objekt i këtij procesi dhe nuk u shpallën përgjegjës dhe fajtorë për këto krime”.

Shala më 16 korrik të vitit të kaluar ishte shpallur fajtor për krimet e luftës të ndalimit arbitrar, torturës dhe vrasjes së paligjshme dhe ishte dënuar 18 vjet burgim.

Më 2 shtator 2024, Mbrojtja e Shalës dorëzoi njoftimin për apel kundër aktgjykimit. /Telegrafi/

The post Vendim i ri për Pjetër Shalën, i ulet dënimi nga 18 në 13 vjet burgim appeared first on Telegrafi.

Dhuna, në të gjitha format e saj, ka ardhur duke përcaktuar hapësirën politike të Sahelit gjatë viteve të fundit 

nga Zachariah Mampilly

I veshur me uniformë ushtarake, me armën gjithnjë në brez dhe i rrethuar nga një eskortë rojash të armatosur rëndë, presidenti aktual i Burkina Fasos, kapiteni 36-vjeçar Ibrahim Traoré, tërhoqi gjithë vëmendjen në janar gjatë ceremonisë së betimit të presidentit të ri të Ganës, John Mahama. Traoré është ndoshta më i njohuri nga grushtshtetasit që kanë ardhur në pushtet në Sahel gjatë gjashtë viteve të fundit. Pasi përmbysi presidentin e përkohshëm Paul-Henri Sandaogo Damiba në vitin 2022, Traoré fitoi shpejt një reputacion të madh, duke bërë thirrje për unitet afrikan dhe duke sulmuar ashpër ish-sunduesit kolonialë francezë të vendit. Pjesëmarrja e tij në ceremoninë e betimit të Mahamës, pavarësisht përpjekjeve të Perëndimit për të diskredituar regjimin e tij, dëshmon për popullaritetin në rritje dhe rëndësinë e mesazhit të tij në të gjithë nënnjësinë rajonale.

Në anën tjetër të shkretëtirës së madhe, drejtuesi de facto i Sudanit, gjenerali Abdelfatah al Burhan, është gjerësisht i përçmuar si nga bashkëkombasit e tij, ashtu edhe nga komuniteti ndërkombëtar. Vetëm një javë pas mbërritjes triumfale të Traoré në Akra, Shtetet e Bashkuara vendosën sanksione ndaj Al Burhanit, duke e akuzuar për krime lufte dhe mizori ndaj popullsisë së vet. Grushti i Al Burhanit, që përmbysi regjimin e diktatorit Omar al-Bashir, nisi një valë grushtesh shteti që kanë transformuar rajonin e Sahelit gjatë gjashtë viteve të fundit.

Këto perceptime të ndryshme për dy grushtshtetasit na detyrojnë të kuptojmë më mirë valën aktuale të grushtesh shteti, pavarësisht dëshirës për t’i parë të gjitha si pjesë të të njëjtit fenomen. Dy dimensione kërkojnë vëmendje:

Cilat janë shkaqet e grushtesh shteti?

Faktet janë të qarta: që nga viti 2019, kur Al-Bashir i Sudanit u përmbys nga ushtria në mes të një kryengritjeje të gjerë popullore, në rajonin e Sahelit janë shënuar të paktën tetë grushtshteti të suksesshëm dhe disa të tjerë të dështuar. Rezultati është një shirit i pandërprerë vendesh të udhëhequra nga grushtshtetas, nga Burkina Faso në perëndim deri në Sudan në lindje.

Sa i takon pyetjes pse po ndodhin pikërisht tani grushtet në Sahel, dy narrative konkurruese kërkojnë të ofrojnë një shpjegim. E para ia atribuon shkakun e grushtesh shteti mosfunksionimit të brendshëm të shteteve të veçanta. E dyta i vendos këto ngjarje në kontekstin e forcave më të gjera gjeopolitike që kanë ndikuar gjatë kohë fatin e shteteve afrikane. Edhe pse të dyja janë të pranishme, afërsia gjeografike dhe kohore e ngjarjeve sugjeron praninë e forcave më të mëdha në sfond, edhe kur konteksti i veçantë i secilit vend duket se formëson politikat e grushtshtetasve pas marrjes së pushtetit.

Rritja e rëndësisë gjeostrategjike të Sahelit e ka kthyer rajonin në një vijë ndarjeje mes betejave të shumta që po riformulojnë rendin botëror që prej ndërrimit të mijëvjeçarit. Pas ngjarjeve të 11 Shtatorit, SHBA dhe aleatët e saj të NATO-s tentuan ta shndërronin Sahelin në një zonë mbrojtëse për “luftën kundër terrorizmit” që po zgjerohej. Ushtritë vendase u rekrutuan, trajnuan dhe furnizuan për të vepruar si këmbësorë në këtë luftë. U ndërtuan baza të fshehta për luftën me dronë, nga Nigeri në Somali, pa dijeninë e opinionit publik amerikan. Kufijtë u militarizuan, aty ku dikur shëtisnin lirshëm nomadët e shkretëtirës. Dhe herë pas here (në Libi më 2011, në Mali më 2013), forcat perëndimore ndërhynë drejtpërdrejt, duke e justifikuar ndërhyrjen si luftë kundër terrorizmit apo me arsye humanitare.

Dhuna si përcaktues i hapësirës politike

Këto ndërhyrje shkaktuan reagime. Të rinjtë e varfër nga zonat rurale, të goditur nga ndryshimet e dhunshme, u shpërngulën drejt kryeqyteteve dhe më pas nisën një udhëtim të rrezikshëm drejt veriut, përmes shkretëtirës. Qindra mijëra u zhvendosën dhe mijëra arritën deri në brigjet e Mesdheut, ku u nisën me anije të brishta drejt Evropës. Aty i priste përbuzja, jo mëshira – gjë që e shtoi dëshirën e shteteve evropiane për ta përfshirë Afrikën në planet e tyre kontradiktore për menaxhimin e kufijve.

Ndërsa ata që mbetën, dolën në protesta. Rajoni përjetoi valën më të madhe dhe më të gjatë të protestave popullore që nga koha e pavarësisë. Ato çuan në rrëzimin e qeverive në Burkina Faso, Libi, Senegal dhe Sudan. Çdo protestë u pasua nga represioni brutal, shpesh me mbështetjen e aleatëve të huaj. Në Sudan, pas kryengritjes shpresëdhënëse të vitit 2019, luftimet shkatërruan vendin dhe trashëgiminë e tij mijëravjeçare.

1. Grushtshtete “palaciane”

Në vende si Çadi, Gaboni dhe Sudani, elitat sunduese luftuan për pushtet kundër një drejtuesi të dobësuar. Këto janë grushtshtete brenda regjimit, shpesh edhe mes familjarëve të udhëheqësit të rrëzuar. Ata tentojnë të ruajnë rendin ekzistues, duke kërkuar vendin e tyre në një peizazh gjeopolitik në ndryshim.

Megjithatë, mungesa e legjitimitetit popullor është problemi i tyre kryesor. Në Sudan, lufta aktuale është veçanërisht tragjike, pasi të dyja palët janë të përçmuara nga populli dhe luftojnë më shumë për interesat e donatorëve sesa për mbështetjen e popullsisë.

Në Çad, Mahamat Idriss Déby, djali i diktatorit të vrarë në vitin 2021, ka shtypur protestat dhe ka manipuluar zgjedhjet, pa arritur konsolidim të pushtetit. Në Gabon, Oligui Nguema përmbysi kushëririn e tij Ali Bongo, por akuzohet se po manipulon kushtetutën për të mos e lënë Bongon të rikthehet në pushtet, për shkak të origjinës franceze të bashkëshortes së tij.

2. Grushtshtete revolucionare

Në kontrast, një brez i ri udhëheqësish revolucionarë është shfaqur në Burkina Faso, Mali dhe Niger. Ata, si Traoré, Goïta dhe Tchiani, frymëzohen nga figura e Thomas Sankarës dhe kërkojnë t’i çlirojnë vendet e tyre nga ndikimi francez dhe dominimi perëndimor.

Më 16 shtator 2023, Mali, Nigeri dhe Burkina Faso formuan Aleancën e Shteteve të Sahelit (AES), një pakt mbrojtjeje që i detyron të ndihmojnë njëri-tjetrin në rast sulmi apo rebelimi të brendshëm. Por synimi i tyre është më i gjerë: të krijojnë një bllok të ri panafrikan revolucionar, rival i CEDEAO-s, që ata e shohin si të nënshtruar ndaj Perëndimit dhe të paaftë për të ndaluar kërcënimin xhihadist.

Nevoja për një alternativë të majtë afrikane

Që nga vitet 1990, Afrika ka vuajtur mungesën e liderëve të majtë. Me popullsi të re dhe të varfër, me shtypje politike dhe mungesë demokracie, kontinenti duket i pjekur për lëvizje populliste të majta si në Amerikën Latine. Por deri tani, neoliberalizmi dhe konservatorizmi kanë dominuar.

Për pasojë, edhe pse udhëheqësit si Traoré përdorin retorikën e majtë dhe përmendin Sankarën, pyetja që shtrohet është: a janë këto qëndrime ideologjike të sinqerta, apo retorikë për të mbuluar mungesën e legjitimitetit?

Të tre udhëheqësit janë akuzuar për shtypje të opozitës dhe për lidhje me aktorë të dyshimtë si grupi Wagner rus. Asnjëri nuk ka ndalur kërcënimin xhihadist dhe as ka paraqitur ndonjë plan të qartë për kthimin në demokraci.

Përfundim

Pavarësisht retorikës apo politikave që mbështesin, vala e grushtesh shteti në Sahel pasqyron një krizë të thellë, të shkaktuar nga mbi dy dekada ndërhyrje ndërkombëtare. Ndërsa demokracia liberale zbehet përballë kërcënimeve të brendshme dhe të jashtme, rajoni përballet me një udhëkryq që mund të përcaktojë të ardhmen e tij dhe të ndikojë më gjerë se vetë kontinenti afrikan. Grushtet e shtetit përjashtojnë politikën paqësore dhe në këtë situatë, qytetarët janë ata që vuajnë më shumë. Rruga për rikthimin e demokracisë kërkon më shumë se deklarata ndërkombëtare – kërkon analizë të thellë të shkaqeve reale të krizës dhe rolit që kanë luajtur aktorët e jashtëm në krijimin dhe përkeqësimin e saj.

*Zachariah Mampilly është mbajtës i katedrës Marxe për Çështjet Ndërkombëtare në Baruch College dhe profesor në Qendrën e Studimeve Pasuniversitare në Universitetin e Qytetit të Nju Jorkut (CUNY).

Burimi: lavanguardia.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi

13 korrik 1814

Më 13 korrik 1814, në Mbretërinë e Sardenjës, u themelua një forcë e re policore me karakter ushtarak – Arma e Karabinierisë, që me kalimin e kohës do të bëhej një nga institucionet më të qëndrueshme dhe më të rëndësishme të shtetit italian. Fillimisht u krijua nga Mbreti Viktor Emanuel I si një trupë elitare, e ngarkuar me ruajtjen e rendit publik dhe zbatimin e ligjit, në një epokë trazirash pas rrëzimit të Napoleonit.

Me shpërthimin e procesit të bashkimit italian në gjysmën e dytë të shekullit XIX, Karabinieria do të përfshihej gradualisht në përpjekjet e krijimit të një shteti të bashkuar dhe qendror. Në vitin 1861, me shpalljen e Mbretërisë së Italisë, ajo u njoh si “Forca e parë” e ushtrisë së re italiane – një status që simbolizonte rolin e saj jo vetëm në ruajtjen e rendit, por edhe në projektin kombëtar të Italisë moderne.

Gjatë gjithë historisë së saj, Karabinieria ka mbajtur një karakter të dyfishtë – si forcë ushtarake dhe si polici civile, e cila ka qenë shpesh në vijë të parë të ngjarjeve vendimtare të shtetit italian. Kjo dyfytyrësi do të pasqyrohej fuqishëm gjatë regjimit të Benito Musolinit, ku Karabinierët ndihmuan në shtypjen e opozitës, në ruajtjen e rendit fashist dhe në përforcimin e autoritetit të diktaturës. Por paradoksi i historisë qëndron në faktin se, pas kapitullimit të Italisë në vitin 1943, vetë Karabinierët do të ndihmonin në rrëzimin e Musolinit dhe shpërbërjen e regjimit të tij.

Kur Gjermania naziste pushtoi Italinë e veriut dhe shpërbëu një pjesë të madhe të ushtrisë italiane, edhe njësitë e Karabinierisë u goditën rëndë. Mijëra anëtarë të saj u internuan, u pushkatuan apo u dërguan në kampet e përqendrimit. Por një numër i konsiderueshëm i tyre iu bashkua Lëvizjes së Rezistencës italiane, duke luftuar për çlirimin e vendit dhe rivendosjen e një republike të lirë.

Në dekadat e pasluftës, Karabinieria mbeti shtylla kryesore e rendit publik në Itali, duke u angazhuar në përballjen me terrorizmin, mafian dhe emergjencat civile. Roli i saj u njoh edhe institucionalisht më 2001, kur ajo u bë një nga katër degët e Forcave të Armatosura italiane, përkrah Ushtrisë, Marinës dhe Forcës Ajrore. Ky status i veçantë i jep Karabinierisë një pozitë unike në botën demokratike – një trupë që vepron njëkohësisht si polici ushtarake, si polici civile dhe si instrument ndërhyrjeje kombëtare në kohë krize.

Sot, Karabinieria përfaqëson një nga institucionet më të besuara të shtetit italian, me një prani simbolike që shtrihet nga fshatrat më të largët deri në arenën ndërkombëtare. Por rrënjët e saj në ngjarjet dramatike të shekullit XIX dhe XX – ku është shfaqur herë si garant i ligjit, herë si vegël e pushtetit, e herë si mbrojtëse e popullit – i japin asaj një histori komplekse, që pasqyron vetë historinë e trazuar dhe dinamike të Italisë moderne.

Nëse dëshiron, mund të përfshi edhe një koment krahasues mbi rolin e saj në kontekstin e forcave të tjera të rendit europiane.

Përgatiti: L.Veizi

Nga George Hibberd

E dua fluturimin. Kam dashur të bëhem pilot që në fëmijëri. U rrita në Chichester, West Sussex, nën një korridor ajror që përdorej nga avionët e aeroportit Gatwick, dhe i ndiqja me sy sa herë kalonin mbi kokën time. Në vitin 2019, sapo u kualifikova si pilot linje, nisa punën në easyJet. Aviacioni më lidhte me familjen e zgjeruar në Kanada, më ekspozonte ndaj kulturave të ndryshme dhe më ofroi një karrierë të paharrueshme. Por në nëntor 2022, dorëzova për herë të fundit kartën time të identitetit të aeroportit. Kisha filluar të përjetoja ankth gjithnjë e më të madh për ndikimin që kishte industria jonë mbi planetin dhe, thellë brenda vetes, e dija që shqetësimi im për krizën klimatike po dëmtonte shëndetin tim mendor.

Megjithëse nuk punoj më në këtë industri, dashuria për aviacionin më shtyn të mbroj të ardhmen e fluturimit për brezat që vijnë. Më nxit të përballem me realitetet e pakëndshme dhe vendimet e vështira që industria jonë duhet të marrë. Të gjithë e dimë se aviacioni ka një problem të madh me ndotjen. Në vitin 2022, fluturimet e brendshme dhe ndërkombëtare të Mbretërisë së Bashkuar prodhuan 29.6 milionë tonë emetime të barasvlefshme me CO₂, rreth 7% e totalit të gazrave serrë të vendit. Kjo pritet të rritet në 11% deri në vitin 2030, sepse ndërsa sektorët e tjerë po dekarbonizohen, emetimet e aviacionit pritet të qëndrojnë në të njëjtin nivel ose të rriten.

Por problemi me emetimet është simptomë e një problemi edhe më të madh. Një raport shqyrtoi objektivat për uljen e emetimeve dhe rritjen e efikasitetit të vendosura nga kompanitë e aviacionit gjatë 25 viteve të fundit; të gjitha përveç njërës u humbën dhe u braktisën në heshtje. Industria e di që është kontribuuese e madhe në krizën klimatike, por vendimet merren brenda strukturave të pushtetit që kanë dështuar ta trajtojnë seriozisht këtë problem.

Kompanitë ajrore garojnë për fitime. Ato lobojnë tek qeveritë për të shmangur masat që janë të nevojshme për të ulur emetimet dhe për të mbrojtur industrinë në afat të gjatë. Qeveritë, ndërkohë, kanë bërë shumë pak për të rregulluar këtë aspekt të sektorit. Kjo qasje afatshkurtër shfaqet edhe te sindikatat, të cilat mbështesin zgjerimin e aeroporteve për të ruajtur vendet e punës. Sindikatat kanë qenë tradicionalisht shumë të zëshme në mbrojtjen e pagave dhe kushteve të punës, por në sektorin e aviacionit ato bien në të njëjtin grackë mendësie afatshkurtër si punëdhënësit.

Ka plot ide se si mund të krijojmë një industri ajrore të qëndrueshme. Fillimisht, duhet vendosur një buxhet emetimi i panegociueshëm, që kufizon sasinë e gazeve serrë dhe të karbonit që lejohet të prodhojë aviacioni. Duhet që sektori të paguajë pjesën e tij të drejtë në taksa – aktualisht, karburanti i avionëve nuk tatohet fare. Qeveria mund të aplikojë një taksë për udhëtarët e shpeshtë, në mënyrë që ata që fluturojnë më shumë (zakonisht më të pasurit) të kontribuojnë për kërkimin dhe zhvillimin e teknologjive me karbon të ulët, të cilat do të krijonin edhe vende të reja pune. Në të ardhmen, një udhëtim i gjatë mund të përbëhet nga disa fluturime të shkurtra me avionë hibridë elektrikë, ndërsa linjat e shkurtra esenciale – si ato që lidhin ishujt skocezë – mund të realizohen me avionë të vegjël elektrikë.

Pra, problemi nuk është mungesa e alternativave. Industria është plot me njerëz të aftë dhe të motivuar që duan të bëjnë gjënë e duhur. Ajo që mungon është imagjinata. Sot përballen dy vizione kryesore për të ardhmen e fluturimit: i pari, ai i drejtuesve të industrisë që duan rritje të pafundme duke u mbështetur te teknologji ende të paprovuara dhe kapje karboni që nuk ekziston; i dyti, ai i aktivistëve që kërkojnë një reduktim të menjëhershëm të udhëtimeve ajrore. Por asnjëri nga këto vizione nuk është frymëzues – punonjësit e industrisë e shohin qartë këtë.

Për këtë arsye, në pranverën e vitit 2020 iu bashkova organizatës Safe Landing, një komunitet punonjësish të aviacionit që kërkon një rrugë më të mirë për klimën. Organizojmë asamble të punëtorëve, ku aviatorët përballen me çështje që janë anashkaluar nga politika. Synimi është që këto asamble të shërbejnë si shembull për qeveritë dhe sindikatat, të cilat mund të organizojnë struktura të ngjashme për t’u dhënë zë punonjësve në transformimin e industrisë. Sepse një nga mënyrat më të dëmshme për të adresuar krizën klimatike është imponimi i politikave nga lart-poshtë. Asambletë i kapërcejnë ndarjet shoqërore, u japin njerëzve ndjenjën e zotërimit të jetës së tyre dhe ndihmojnë në rikthimin e besimit te politika.

Ka kaq shumë ide për të përmirësuar të ardhmen e fluturimit. Por fillimisht duhet të prekim në zemër problemin e pushtetit dhe të fillojmë të marrim vendime ndryshe – si industri dhe si shoqëri. Asambletë e punëtorëve duhet të jenë pjesë e kësaj zgjidhjeje.

George Hibberd është ish-pilot linje dhe aktualisht punon me organizatën Safe Landing për të organizuar asamble punonjësish. Ai shfaqet përkrah pilotit Todd Smith në dokumentarin e The Guardian: Guilt Trip.

Burimi: The Guardian/ Përgatiti për botim: L. Veizi

HYQMET ZANE Kalendari akademik shqiptar nuk di nëse e ka shënuar se një nga filozofët dhe babai i Rilindjes Kombëtare Hasan Hoxha Tahsini ka ndërruar jetë më 3 korrik 1881. E them këtë, sepse nuk kam dëgjuar ndonjëherë që të jetë bërë ndonjë ceremoni përkujtimore nga Akademia e Shkencave për këtë personalitet të madh shqiptar

5 korrik 1996 – Lindja e deles Dolly

Nga Leonard Veizi

Më 5 korrik 1996, në një fermë pranë Edinburghut, në Skoci, lindi një qengj i quajtur Dolly – një krijesë që do të hyjë në histori si gjitari i parë i klonuar ndonjëherë nga një qelizë e rritur, një arritje shkencore që ndryshoi përgjithmonë mënyrën se si e kuptojmë riprodhimin, gjenetikën dhe potencialin e bioteknologjisë…

…Një nga teoritë më të debatueshme në fushën e pseudo-arkeologjisë dhe teorive alternative të origjinës së njeriut është ajo e Zecharia Sitchin, i cili pretendon se njerëzimi është rezultat i klonimit gjenetik të kryer nga një racë jashtëtokësore të quajtur Anunaki, që sipas tij vinin nga një planet i padukshëm i quajtur Nibiru. Sipas këtij versioni, Anunakët zbarkuan në Tokë mijëra vjet më parë për të nxjerrë ar dhe, për të përmbushur nevojat e tyre, klonuan një specie punëtore duke manipuluar gjenetikisht hominidët vendas – dhe kështu krijuan Homo sapiens. Kjo teori, edhe pse pa mbështetje në prova shkencore apo arkeologjike, ka tërhequr vëmendjen e shumë ndjekësve të teorive konspirative dhe të ashtuquajturës “arkeologji e ndaluar”, duke e lidhur evolucionin e njeriut jo me një proces natyror darvinian, por me ndërhyrje inteligjente të qëllimshme nga jashtë planetit Tokë.

Ndërkohë, prodhimi i një gjitari në laborator, nga njeriu, a mund ta afronte teorinë e Zecharia Sitchin më pranë një realiteti të prekshëm?

Procesi laboratorik

Dolly nuk ishte një dele e zakonshme. Ajo u krijua jo përmes riprodhimit natyror, por përmes një procesi të sofistikuar laboratorik të quajtur transferim bërthamor i qelizës somatike. Në këtë proces, bërthama e një qelize të pjekur të gjëndrës së qumështit u transferua në një vezë të zbrazur nga bërthama e saj, dhe më pas u stimulua elektrikisht për të filluar ndarjen qelizore – si një embrion i zakonshëm. Ky embrion u implantua në mitrën e një deleje surrogato, dhe pas një shtatzënie normale, lindi Dolly.

Kush e krijoi Dolly-n?

Klonimi i Dolly-t ishte rezultat i punës së një grupi shkencëtarësh në Institutin Roslin, pranë Universitetit të Edinburgut. Udhëheqësit e këtij projekti ishin Keith Campbell dhe Ian Wilmut, së bashku me kolegët e tyre, dhe me mbështetjen financiare të kompanisë bioteknologjike PPL Therapeutics, si dhe të Ministrisë së Bujqësisë të Mbretërisë së Bashkuar.

Qëllimi fillestar ishte krijimi i modeleve më të sakta të kafshëve për prodhimin e barnave në qumështin e tyre, por sukseset e këtij projekti hapën diskutime shumë më të gjera për klonimin e kafshëve, të qenieve njerëzore, dhe manipulimin gjenetik në përgjithësi.

Përse Dolly ishte revolucionare?

Ajo ishte gjitari i parë i klonuar nga një qelizë trupore e rritur, dhe jo nga një qelizë embrionale si më parë. Kjo arritje përmbysi dogmat shkencore të kohës, të cilat sugjeronin se një qelizë e maturuar ishte e paaftë të rikthehej në një gjendje “të re”, të përshtatshme për të prodhuar një organizëm të ri. Dolly vërtetoi se çdo qelizë e trupit përmban të gjithë informacionin gjenetik të nevojshëm për të krijuar një jetë të plotë, një parim themelor që më vonë u përdor për zhvillimin e qelizave staminale të induktuara (iPS).

Jetëgjatësia dhe trashëgimia e Dolly-t

Dolly jetoi për gjashtë vjet, një jetë më e shkurtër se dele të tjera të racës së saj, dhe ndërroi jetë në vitin 2003 për shkak të një forme të sëmundjes së mushkërive dhe artritit. Megjithatë, analizat e mëvonshme nuk konfirmuan se ajo kishte plakje të parakohshme për shkak të klonimit.

Pas suksesit të saj, me dhjetëra kafshë të tjera u klonuan, përfshirë lopë, kuaj, derra dhe qen. Edhe pse klonimi i njeriut mbetet etikisht dhe ligjërisht i ndaluar në shumicën e vendeve, eksperimenti i Dolly-t hapi rrugën për terapitë gjenetike, mjekësinë riparuese dhe teknologjitë e avancuara biomjekësore.

Simbol i një epoke të re

Dolly nuk ishte thjesht një qengj me një histori të veçantë; ajo u bë ikonë e shkencës moderne, frymëzim për diskutime filozofike, juridike dhe morale mbi atë se çfarë do të thotë të krijosh jetë. Nga etikat e klonimit, tek biopolitika dhe frika nga “luajtja me Zotin”, Dolly ndezi një debat global që vazhdon ende sot.

Tanmë, trupi i saj i balsamosur ndodhet në Muzeun Kombëtar të Skocisë në Edinburgh, si dëshmi e një çasti historik që ndryshoi rrënjësisht kufijtë e njohurive tona mbi jetën.

PRISHTINË, 4 korrik/ATSH/ Prokuroria Speciale ka ngritur aktakuzë ndaj të pandehurve F.D. dhe B.K. për veprën penale “Keqpërdorimi i pozitës apo autoritetit zyrtar”.

Sipas Prokurorisë, F.D., në cilësinë e ministrit të Ministrisë së Zhvillimit Rajonal, dhe B.K., në cilësinë e ushtruesit të detyrës së sekretarit të kësaj ministrie, akuzohen se, nga data 16.08.2021 deri më 24.03.2022, kanë tejkaluar kompetencat e tyre ligjore me qëllim të përfitimit të dobisë pasurore për dy organizata joqeveritare, “Germin” dhe “Caritas Zviceran”

“Sipas aktakuzës të pandehurit, duke vepruar në kundërshtim me Ligjin për Marrëveshjet Ndërkombëtare dhe Procedurat e Financimit Publik të OJQ-ve, dhe në kundërshtim me kompetencat e Ministrisë, kanë tejkaluar limitet e mundësisë së financimit të OJQ-ve nga fondet publike, duke financuar organizatat e përmendura pa organizuar thirrje publike. Ekziston dyshimi i bazuar mirë se të pandehurit i kanë shkaktuar dëm buxhetit të Republikës së Kosovës në vlerë prej 1,040,000 euro. Prokuroria Speciale i ka propozuar Gjykatës Themelore në Prishtinë që, pas përfundimit të shqyrtimit gjyqësor, të pandehurit të shpallen fajtorë dhe ndaj tyre të shqiptohet dënim me gjobë dhe dënim me burgim efektiv, pasi vetëm me këto lloje dënimesh do të arrihet qëllimi i paraparë me nenin 38 të Kodit Penal të Republikës së Kosovës”, thuhet në njoftim.

/Kosovapress/

The post Aktakuzë kundër ministrit në detyrë Fikrim Damka appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Prokuroria Speciale ka ngritur aktakuzë për keqpërdorim të pozitës kundër ministrit për Zhvillim Rajonal të Kosovës, Fikrim Damka dhe ushtruesit të detyrës së sekretarit të kësaj Ministrie, Besim Kamberaj. Prokurorët i akuzojnë Damkën dhe Kamberajn se i kanë shkaktuar buxhetit të Kosovës dëme në vlerë prej rreth 1 milion eurove. Sipas një njoftimi të premten, […]

The post Kosovë/ Ngrihet aktakuzë për shpërdorim detyre ndaj ministrit Fikrim Damka appeared first on BoldNews.al.

4 korrik 1918

Nga Leonard Veizi

Në agimin e një dite korriku të vitit 1918, ndërsa nata mbante ende frymën pezull mbi Ural, një heshtje e rëndë, thuajse biblike, kishte pllakosur muret e shtëpisë Ipatiev në Yekaterinburg. Atje, në bodrumin e ftohtë dhe pa dritë, historia përgatitej të mbyllte një epokë me një krismë. Familja perandorake e Rusisë — Car Nikolla II, perandoresha Aleksandra dhe pesë fëmijët e tyre — nuk ishin më as hijet e një oborri mbretëror, por shëmbëlltyra njerëzore të një perëndie të rënë. Ata nuk u pushkatuan vetëm si armiq politikë: ata u zhdukën si simbole të një bote që duhej të fshihej nga kujtesa, si një rit i errët për të shpallur lindjen e një epoke të re, ku kurorat prej ari i zëvendësonte hekuri i revolucionit.

Ngjarja

Më 4 korrik 1918 – apo në 17 korrik sipas kalendarit Julian, – Car Nikolla II i Rusisë, gruaja e tij Aleksandra, pesë fëmijët e tyre – Olga, Tatiana, Maria, Anastasia dhe Aleksei – si dhe disa nga shërbyesit më besnikë, u ekzekutuan mizorisht nga bolshevikët në bodrumin e shtëpisë Ipatiev në qytetin Yekaterinburg. Ekzekutimi u krye nga një skuadër pushkatimi e udhëhequr nga Jakov Yurovski, me një urdhër të dhënë nga autoritetet lokale bolshevike, por besohet gjerësisht se ai kishte miratimin e lartë politik nga vetë Vladimir Lenini dhe qeveria komuniste në Kremlin.

Trupat e carit dhe familjes së tij u fshehën në mënyrë sekrete, të djegura pjesërisht dhe të groposura në pyllin afër.

Kjo ngjarje shënoi fundin e dinastisë tre shekullore Romanov, që kishte sunduar Rusinë që nga viti 1613. Edhe pse Car Nikolla kishte hequr dorë nga froni që në mars 1917 pas revolucionit të shkurtit, familja mbretërore ishte mbajtur fillimisht në arrest shtëpiak dhe më pas ishte zhvendosur në Siberi dhe në fund në Yekaterinburg. Ndërsa Lufta Civile Ruse po përshkallëzohej, frika se familja do të shpëtohej nga forcat e Bardha (antikomuniste) bëri që bolshevikët të vendosnin eleminimin fizik të tyre.

Legjenda

Ndërkohë, pas asaj nate të përgjakshme në bodrumin e shtëpisë Ipatiev, kur krismat u shuan dhe heshtja mbuloi trupat e familjes Romanov, një legjendë nisi të merrte frymë në hijet e historisë: Anastasija, vajza e vogël e carit, thuhej se kishte shpëtuar nga ekzekutimi. Sipas kësaj teorie konspirative, ajo kishte mbijetuar në mënyrë të mistershme, ndoshta e ndihmuar nga një roje mëshirues apo falë ndonjë loje fatale të plumbave që nuk e kishin prekur.

Kjo ide, e nxitur nga dëshmitë kontradiktore dhe kaosi që pasoi masakrën, u kthye në mit modern që magjepsi botën për dekada. Gra të ndryshme u paraqitën si Anastasija e mbijetuar, më e njohura ndër to Anna Anderson, që për vite me radhë pretendoi identitetin e princeshës së humbur. Megjithëse testet e ADN-së në fund e rrëzuan këtë pretendim, historia e Anastasias së mbijetuar nuk vdiq kurrë, sepse ajo kishte hyrë në mitologjinë popullore.

Kjo mitologji mori trajtë të përjetshme kur Walt Disney (në fakt studioja rivale 20th Century Fox, më pas e blerë nga Disney), në vitin 1997, solli në ekranin e madh filmin e animuar “Anastasia”, një përrallë muzikore që kombinonte nostalgjinë cariste me fantazinë hollivudiane. Princesha e humbur, në këtë version të magjepsur, nuk ishte më thjesht një viktimë e historisë, por një heroine që rikuperonte identitetin dhe kujtimin, si një ëndërr e padukshme që refuzon të shuhet. Dhe kështu, në kujtesën e botës, Anastasija mbeti e pavrarë – të paktën në shpirt.

Rehabilitimi

Vetëm në vitin 1991, pas rënies së Bashkimit Sovjetik, u zbulua vendndodhja e mbetjeve mortore, të cilat më pas iu nënshtruan analizave të ADN-së dhe u rivarrosën me nderime shtetërore në Shën Petersburg më 1998, 80 vjet pas vrasjes. Kisha Ortodokse Ruse e ka shpallur familjen Romanov martirë dhe shenjtorë, duke e kthyer këtë ngjarje në një simbol të errët të historisë ruse dhe të brutalitetit të revolucionit.

Djali i ish-kryetarit të Kuvendit të Kosovës dhe njërit prej liderëve historikë të UÇK-së, Kadri Veselit, Klestori Veseli, i është përgjigjur kryeministrit në detyrë, Albin Kurti.

Kurti në një emision televiziv tha se Partia Demokratike e Kosovës (PDK) “ka disa kryetarë dhe disa prej tyre marrin instruksione nga Haga”.

Klestori e cilësoi këtë deklaratë si të pavend dhe aspak dinjitoze, duke thënë se ajo rëndon gjendjen emocionale të familjes së tij dhe të bashkëluftëtarëve të babait të tij, të cilët tash e disa vite po përballen me sfida të mëdha.

“Për familjen tonë dhe familjet e bashkëluftëtarëve të babait, që po ballafaqohemi me sfida jo të lehta tash e disa vite, deklaratat e tilla jo vetëm që na rëndojnë gjendjen neve, por nuk i bëjnë nder as vetë kryeministrit në detyrë”, shkroi ai në Instagram.

Ai shtoi se kryetari i PDK-së është Memli Krasniqi dhe se Kurti e çdo aktor tjetër politik nuk duhet të shmangin debatin politik konstruktiv.

“Kurti e kushdo tjetër në skenën politike, nuk kanë pse t’i frikësohen debateve konstruktive politike”, u shpreh ai.

Ndaj deklaratës së Kurtit, gjatë ditës së enjte ka pasur reagime./Telegrafi/

The post Djali i Kadri Veselit reagon ndaj deklaratës së Kurtit appeared first on Telegrafi.

Zëvendësministri në detyrë i Drejtësisë, Blerim Sallahu i është kundërpërgjigjur sot kritikave të kryetarit të Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi i cili deklaroi se kryeministri në detyrë, Albin Kurti dhe Albulena Haxhiu i kanë zvogëluar fondet për mbrojtjen e personave që po mbahen në paraburgim në Hagë.

Lidhur me këtë deklaratë të Krasniqit, ka reaguar sot zëvendësministri në detyrë, Sallahu përmes një postimi në Facebook.

“Në mandatin tonë janë paguar mbi 32 milionë euro për mbrojtjen e personave që mbahen në paraburgim në Hagë! Pra, deklarimet e Memli Krasniqit janë veç shpifje!”, shkruan Sallahu.

Ndryshe, deklarata e Krasniqit erdhi pas një interviste të kryeministrit në detyrë, Albin Kurti i cili theksoi se zyrtarët e PDK-së po i vizitojnë shpesh Thaçin e Veselin në Hagë për instruksione politike. /Telegrafi/

The post Tha se i kanë shkurtuar fondet për mbrojtjen e ish-krerëve të UÇK-së, Sallahu i reagon Krasniqit: Janë shpifje, i kemi paguar mbi 32 milionë euro   appeared first on Telegrafi.