A ka bërë Serbia zyrtarisht ofertë për blerjen e aksioneve të Industrisë së Naftës së Serbisë (NIS)?
Kësaj pyetjeje nuk i është përgjigjur Ministria e Minierave dhe Energjisë, megjithëse kështu kishte deklaruar më herët gjatë gushtit drejtori i ndërmarrjes Srbijagas, Dushan Bajatoviq.
Bajatoviq, sipas mediave, në fillim të gushtit tha se Serbia do ta blinte këtë kompani, por pala ruse thotë se NIS-i nuk është në shitje.
As Shërbimi i Ballkanit i Radios Evropa e Lirë nuk ka marrë përgjigje nga drejtori i Srbijagas-it për më shumë detaje se çfarë ka ofruar Serbia. Përgjigje nuk ka pranuar as nga NIS-i.
NIS-i është futur në listën e sanksioneve amerikane në janar, për shkak të lidhjeve me Gazprom Neft-in rus, i cili ndodhet nën sanksionet perëndimore për shkak të pushtimit rus të Ukrainës.
Më 28 korrik, SHBA e shtyu për herë të pestë zbatimin e sanksioneve.
ĂfarĂ« ka ndĂ«rmarrĂ« pala serbe dhe çfarĂ« ajo ruse?
Presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vuçiq, tha nĂ« janar se po kĂ«rkohet âdalja e plotĂ« e RusisĂ« nga pronĂ«sia e NIS-itâ, pĂ«r çka do tĂ« jetĂ« e nevojshme njĂ« transformim i pronĂ«sisĂ«.
Më 14 mars, NIS-i i ka paraqitur Departamentit amerikan të Thesarit një kërkesë për heqjen nga lista e sanksioneve, ndërkohë që Gazprom Neft ka transferuar rreth 5 për qind të pjesës së vet te Gazprom, një kompani ruse që nuk është e përfshirë në sanksionet perëndimore.
Aktualisht, pjesëmarrja pronësore e Gazprom Neft-it në NIS është rreth 44.9 për qind, shteti i Serbisë ka 29.9 për qind të aksioneve, ndërsa kompania Gazprom rreth 11 për qind. Aksionet e tjera u takojnë aksionarëve më të vegjël.
Ministrja e EnergjisĂ« sĂ« SerbisĂ«, Dubravka Gjedoviq Handanoviq, tha mĂ« 12 gusht se, duke e parĂ« nĂ« aspektin afatgjatĂ«, gjendja aktuale me shtyrjen e sanksioneve ndaj NIS-it nĂ« baza mujore âpo sjell shumĂ« pasiguriâ.
âE vetmja zgjidhje afatgjatĂ« pĂ«r NIS-in Ă«shtĂ« heqja nga lista e sanksioneveâ, theksoi ajo.
Ajo mĂ« herĂ«t, nĂ« korrik, kishte thĂ«nĂ« se po ndĂ«rmerren âmasa konkrete pĂ«r tĂ« ulur pasiguritĂ« nĂ« funksionimin e NIS-itâ.
NdĂ«r tĂ« tjera, siç deklaroi atĂ«botĂ«, Ă«shtĂ« nĂ« proces zgjedhja e dy anĂ«tarĂ«ve tĂ« pavarur tĂ« Bordit tĂ« DrejtorĂ«ve âme qĂ«llim pĂ«rmbushjen e kĂ«rkesave tĂ« OFAC-ut [Zyra pĂ«r Kontrollin e PasurisĂ« sĂ« Huaj nĂ« Departamentin amerikan tĂ« Thesarit] lidhur me menaxhimin e kompanisĂ«â.
NIS është e vetmja kompani në Serbi që merret me kërkimin, prodhimin dhe përpunimin e naftës si dhe prodhimin e gazit natyror.
âBlerja e detyruar ose riorganizimâ
Millan Kovaçeviq, ekspert pĂ«r investime tĂ« huaja, thotĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« se Serbia ka mundĂ«sinĂ« qĂ« ta detyrojĂ« âpalĂ«n ruseâ tĂ« shesĂ« nĂ« paketĂ«n aksionet qĂ« ka nĂ« NIS, por nuk e bĂ«n kĂ«tĂ« pĂ«r interesa politike.
âNĂ«se ndonjĂ« anĂ«tar i kompanisĂ« e vĂ«shtirĂ«son suksesin thjesht duke qenĂ« anĂ«tar, tĂ«rĂ« veprimtaria e kompanisĂ« duhet tĂ« jetĂ« nĂ«nshtruar suksesit tĂ« saj. Pra, ekziston mundĂ«sia qĂ« dikush tĂ« âdetyrohetâ tĂ« dalĂ« nga pronĂ«sia, por pyetja Ă«shtĂ« nĂ«se Serbia do tĂ« ndjekĂ« kĂ«tĂ« rrugĂ«â, thotĂ« ai.
Serbia, megjithëse është shtet kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, refuzon të harmonizohet me sanksionet perëndimore ndaj Rusisë.
Zyrtarët e Serbisë mbajnë kontakte me homologët rusë edhe gjatë kohës kur pushtimit rus i Ukrainës po vazhdon, ndërsa Serbia shpreson në mbështetjen e Rusisë në negociatat për Kosovën, të cilën nuk e njeh si shtet të pavarur.
Kovaçeviq thekson se ekziston edhe mundĂ«sia e riorganizimit tĂ« NIS-it, ku âbiznesi transferohet nĂ« njĂ« kompani me pronĂ«si tĂ« ndryshmeâ.
Sipas tij, është i kuptueshëm pozicioni i partnerit rus, i cili nuk dëshiron të shesë pjesën e aksioneve.
Sipas të dhënave të NIS-it, vëllimi i investimeve në këtë kompani që nga viti 2008, kur kompania u privatizua, arrin mbi 4 miliardë euro.
âNĂ« kushte normale, njĂ« transaksion varet nga fakti nĂ«se shitĂ«si Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« shesĂ«. MegjithatĂ«, kĂ«tu nuk bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« transaksion tĂ« thjeshtĂ«. Duhet parĂ« sa e dĂ«mshme Ă«shtĂ« pĂ«r kompaninĂ« qĂ« ata [partnerĂ«t rusĂ«] mbetenâ, thotĂ« ai.
Një nga skenarët e përmendur më parë për NIS-in është edhe nacionalizimi. Ai do të ndodhte nëpërmjet një ligji të veçantë të Kuvendit të Serbisë, që parashikon një transaksion me kompensim të caktuar për aksionet.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, e hodhi poshtë në janar mundësinë e nacionalizimit të NIS-it, duke shtuar se Serbia nuk do të marrë pjesë në konfiskimin e pasurisë ruse.
âStrategjia e tĂ«rheqjesâ
Ekonomisti Millan Kovaçeviq vlerëson se për momentin nuk duket që Qeveria e Serbisë po ndërmerr hapa që do të zgjidhnin problemin e NIS-it.
âKam frikĂ« se [zyrtarĂ«t e SerbisĂ«] do tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« pĂ«rpiqen tĂ« tejkalojnĂ« tĂ« tjerĂ«t dhe tĂ« ulen ânĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« karrigeâ. Nga kjo mund tĂ« dalin kushte edhe mĂ« tĂ« kĂ«qija se taniâ, thotĂ« ai.
Ministrja e Minierave dhe Energjetikës, Dubravka Gjedoviq Handanoviq, tha në korrik se ministria që ajo udhëheq i kishte kërkuar SHBA-së shtyrjen e sanksioneve për 180 ditë, por SHBA-ja i shtyn ato vetëm për 30 ditë secilën herë.
Sipas saj, qĂ«llimi pĂ«rfundimtar Ă«shtĂ« heqja e NIS-it nga lista e sanksioneve amerikane. Ajo shtoi se pĂ«r kĂ«tĂ«, mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« âprogresi nĂ« dialogun mes SHBA-sĂ« dhe RusisĂ«â.
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, kishte sugjeruar se mund të arrihej një marrëveshje me Rusinë për luftën në Ukrainë në të ardhmen e afërt pas takimit të tij me presidentin rus, Vladimir Putin, në Alaskë më 15 gusht.
Megjithatë, në këtë takim nuk u arrit marrëveshje për përfundimin e luftës në Ukrainë.
Ekonomisti Millan Kovaçeviq vlerëson se për Serbinë nuk është e zgjuar të presë që negociatat mes SHBA-së dhe Rusisë do ta zgjidhin çështjen e NIS-it.
âKĂ«tu mund tĂ« arrihet vetĂ«m njĂ« shtyrje, jo heqja e sanksioneve. NĂ« varĂ«si tĂ« marrĂ«veshjes qĂ« do tĂ« arrihet pĂ«r UkrainĂ«n, me kalimin e kohĂ«s mund tĂ« ketĂ« disa rregullime dhe lehtĂ«sime tĂ« sanksioneve, por jo heqje radikaleâ, thotĂ« ai.
Biznesi i NIS-it
Përfaqësuesit e NIS-it njoftuan në gusht se kompania përfundoi gjysmën e parë të vitit me një humbje prej 3.6 miliardë dinarësh (30 milionë euro).
Drejtori financiar i NIS-it tha se, përveç sanksioneve të SHBA-së, në rezultatet e kompanisë ndikuan edhe rënia e çmimeve të naftës në tregun botëror, efekti i stokut të shtrenjtë të naftës dhe produkteve të saj, si dhe rezultati financiar negativ i HIP Petrohemisë, të cilën NIS e mori në pronësi më 2023.
Udhëheqësit e NIS-it gjithashtu njoftuan se do të vazhdojnë të punojnë për heqjen e kompanisë nga lista e sanksioneve të SHBA-së.
Serbia, në vitin 2008, shiti 51 për qind të aksioneve të NIS-it kompanisë Gasprom Neft për 400 milionë euro. /REL/
The post A do tâi blejĂ« Serbia aksionet ruse nĂ« NIS? appeared first on Telegrafi.
Login
