NĂ« KosovĂ«, titujt e lajmeve janĂ« shpesh tĂ« ngjashĂ«m: njĂ« tjetĂ«r rast ngacmimi apo sulmi seksual, njĂ« tjetĂ«r djalĂ« i dyshuar. Statistikat nxisin pyetjen: ĂfarĂ« po mĂ«sojnĂ« djemtĂ« nĂ« KosovĂ« rreth pĂ«lqimit nĂ« marrĂ«dhĂ«nie intime?
Vetëm në gjysmën e parë të këtij viti, në Policinë e Kosovës u raportuan 47 raste të ngacmimit seksual, 31 raste të sulmeve seksuale dhe 52 raste të dhunimeve.
Edhe pse Radio Evropa e Lirë nuk mundi të sigurojë të dhëna për gjininë dhe moshën e të dyshuarve për kryerjen e këtyre veprave, pamja qartësohet kur analizohen raportimet në media dhe aktgjykimet e publikuara nga Gjykatat Themelore të Kosovës.
NjĂ« djalĂ« i pamartuar tenton ta puthĂ« me forcĂ« njĂ« vajzĂ« tĂ« cilĂ«n e ndjek nĂ« rrugĂ«t e njĂ« fshati tĂ« GjakoĂ«s, njĂ« tjetĂ«r prek me forcĂ« trupin e njĂ« vajze nĂ« Prizren pa pĂ«lqimin e saj, njĂ« tjetĂ«r sulmon seksualisht njĂ« vajzĂ« nĂ« SuharekĂ« sapo ajo del nga njĂ« autobus, e njĂ« tjetĂ«r ngacmon seksualisht njĂ« vajzĂ« nĂ« Gjilan duke i dĂ«rguar mesazhe degradueseâŠ
Kjo nuk është e pazakontë. Në SHBA, mbi 90 për qind e kryesve të krimeve kundër integritetit seksual janë burra, ngjashëm si në Australi e Kanada.
Por, Besarta Breznica, zyrtare e programit për adresimin e dhunës në bazë gjinore në Rrjetin e Grave të Kosovës (RRGK), thotë se, në Kosovë, situata është paksa më e komplikuar.
âFatkeqĂ«sisht, nĂ« KosovĂ«, burrat dhe djemtĂ« mendojnĂ« qĂ« mund tĂ« arrijnĂ« çkado qĂ« ata duan, nĂ« mĂ«nyrat qĂ« ata dĂ«shirojnĂ«. Pa dyshim qĂ« Ă«shtĂ« problematike pastaj kur njĂ« çikĂ« apo njĂ« grua i refuzonâ, thotĂ« Breznica pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Sipas saj, problemi qëndron te mendësia dhe edukimi patriarkal që ndjek djemtë e rinj që nga shtëpia e shoqëria. Por, edhe shkollimi.
Ăka mĂ«sohet pĂ«r pĂ«lqimin nĂ« shkollĂ«?
NĂ« KosovĂ« nuk ka njĂ« lĂ«ndĂ« pĂ«r edukatĂ« seksuale nĂ« shkollim fillor apo tĂ« mesĂ«m. Por, Ministria e Arsimit, ShkencĂ«s, TeknologjisĂ« dhe Informacionit (MASHTI) thotĂ« se kurrikula i jep âhapĂ«sirĂ« tĂ« konsiderueshme edukimit shĂ«ndetĂ«sor dhe shĂ«ndetit seksual riprodhuesâ.
Si është bërë kjo? Duke i ndarë ato mësime në lëndë të ndryshme, si shkencat e natyrës, shoqëria dhe mjedisi, biologjia e edukata fizike, sportet dhe shëndeti.
âDuke parĂ« nevojĂ«n qĂ« e ka edukimi shĂ«ndetĂ«sor nĂ« formimin e njĂ« shoqĂ«rie tĂ« shĂ«ndoshĂ«, MASHTI ka krijuar politika tĂ« pĂ«rshtatshme pĂ«r edukimin e te rinjve pĂ«rmes njĂ« sĂ«rĂ« dokumentesh tĂ« cilat do tĂ« mundĂ«sojnĂ« qĂ« fĂ«mijĂ«t dhe tĂ« rinjtĂ« tĂ« pajisen me informata, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« jenĂ« ne gjendje tĂ« marrin vendime tĂ« drejta pĂ«r veten dhe tĂ« tjerĂ«tâ, thuhet nĂ« pĂ«rgjigjen e MASHTI-t pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Mirëpo, edukata seksuale është e pamjaftueshme, thotë Breznica. Aty, më shumë sesa për pëlqimin në marrëdhënie intime, të rinjtë mësojnë se si të mbrohen nga sëmundjet e transmetueshme seksualisht dhe shtatzënitë e padëshiruara.
âGratĂ« nĂ« KosovĂ« janĂ« trajtuar historikisht si objekte seksuale, vazhdojnĂ« tĂ« trajtohen si tĂ« tilla ende. KĂ«shtu qĂ« problematika e pĂ«lqimit⊠burrat e djemtĂ« nuk janĂ« tĂ« njohur me kĂ«tĂ« konceptâ, thotĂ« Breznica.
Ăka Ă«shtĂ« pĂ«lqimi nĂ« marrĂ«dhĂ«nie intime?
Rrjeti KombĂ«tar pĂ«r ShkĂ«putjen nga PĂ«rdhunimi, Abuzimi dhe Incesti (RAINN), organizata mĂ« e madhe amerikane jofitimprurĂ«se kundĂ«r sulmeve seksuale, e definon pĂ«lqimin si âmarrĂ«veshje midis pjesĂ«marrĂ«sve pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« aktivitet seksualâ dhe shton se âpĂ«lqimi duhet tĂ« komunikohet qartĂ« dhe tĂ« jepet lirishtâ.
Për më tepër, pëlqimi nuk mund të jepet nga persona të mitur, të dehur, nën ndikimin e drogës, pa gjumë, pa vetëdije, nën presion apo të kërcënuar.
âDinamikat e pabarabarta tĂ« pushtetit, si pĂ«r shembull angazhimi nĂ« aktivitet seksual me njĂ« punonjĂ«s ose student, gjithashtu nĂ«nkuptojnĂ« qĂ« pĂ«lqimi nuk mund tĂ« jepet lirishtâ, thuhet nĂ« uebfaqen e RAINN-it.
Sipas një studimi të vitit 2022 nga Fondacioni i Grave në Kanada, më pak se gjysma e kanadezëve e dinë se çka do të thotë pëlqimi. I njëjti hulumtim gjeti se mungesë më të theksuar të njohurive mbi pëlqimin shfaqnin burrat nën moshën 55 vjeçe sesa ata më të moshuar.
Të dhëna të tilla për Kosovë nuk ka, por Breznica beson se njohuritë e tilla mungojnë dukshëm.
Ajo merr një shembull që thotë se e ilustron mendësinë në shoqërinë kosovare: dhuna seksuale ndaj vajzave ende arsyetohet në bazë të veshjeve të tyre, dukjes së përgjithshme apo gjërave të tilla.
âNe kemi probleme shumĂ« rrĂ«njĂ«sore qĂ« duhet tĂ« shtjellohen. TĂ« bĂ«het e ditur se pse dikush po vishet nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« caktuar, nuk do tĂ« thotĂ« qĂ« ti e ke tĂ« drejtĂ«n ta prekĂ«sh apo ta ngacmoshâ, thotĂ« Breznica.
Ajo shton se, në bazë të rasteve që ka trajtuar vetë Rrjeti i Grave të Kosovës, është vërejtur se as institucionet e sigurisë nuk e kanë të qartë se dhuna seksuale mund të ndodhë brenda një çifti të martuar.
âSepse nĂ« KosovĂ« besohet qĂ« pĂ«rderisa dikush shtĂ« i martuar, ti duhet tâi shĂ«rbesh seksualisht personit tjetĂ«r edhe nĂ«se ti nuk je nĂ« disponim pĂ«r ta bĂ«rĂ« njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ«â, shton Breznica.
KĂ«to probleme, sipas BreznicĂ«s, e bĂ«jnĂ« tĂ« qartĂ« qĂ« âĂ«shtĂ« tejet e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« punojmĂ« nĂ« ndryshim tĂ« mendĂ«siveâ.
Inkuadrimi i mësimeve shkollore për pëlqimin nuk mjafton, thotë Breznica, nëse mësimdhënësit nuk janë të trajnuar se si ta trajtojnë këtë tematikë.
âGjatĂ« shkollimit tim, kur kemi pasur tĂ« trajtojmĂ« diçka pĂ«r aspektin seksuale nĂ« shkollĂ« fillore, arsimtari e ka tejkaluar atĂ« kapitull. Me shumĂ« gjasĂ«, kjo ndodh endeâ, thotĂ« ajo, duke shtuar se kjo ndodh veçanĂ«risht nĂ« zona rurale.
E, cila është zgjidhja? Përderisa në disa vende të botës mbahen punëtori ku djemtë mësojnë se çka është pëlqimi, Breznica beson se, në kontekstin e Kosovës, më shumë ndikim do të kishte ndonjë kampanjë në rrjete sociale.
âMund tĂ« bĂ«hen kampanja tĂ« shumta, sidomos nĂ« Tiktok ku ka mĂ« sĂ« shumti ndjekĂ«s. Dhe kur ti sheh vazhdimisht tĂ« njĂ«jtĂ«n gjĂ« dhe vazhdimisht flitet pĂ«r pĂ«lqimin, ndoshta dikujt arrihet tâi ndryshohet mendĂ«siaâ, shton ajo.
Vitin e kaluar, në Kosovë ishte ngjallur një debat i madh publik për tre doracakë për mësimdhënësit nga klasa e parë deri në të pestën, nga e gjashta deri në të nëntën dhe nga e 10-ta deri në të 12-ën, për edukatën seksuale.
Pas disa keqintepretimeve dhe shumĂ« kritikave, MASHTI tha se do tâi heqe nga pĂ«rdorimi kĂ«ta doracake dhe se ata do tĂ« rishikohen nga njĂ« komision i veçantĂ« ekspertĂ«sh. /REL/
The post âProblematike kur njĂ« çikĂ« i refuzonâ â çka (nuk) mĂ«sojnĂ« djemtĂ« nĂ« KosovĂ« pĂ«r pĂ«lqimin? appeared first on Telegrafi.
Login
 
