Rrezet e diellit janë burimi më natyral dhe efektiv i vitaminës D, një aleat i fuqishëm për kockat, sistemin imunitar dhe mirëqenien emocionale. Por, si çdo gjë tjetër në jetë, edhe këtu ka një “por”.

Qëndrimi i gjatë nën diell pa mbrojtje mund të shkaktojë plakje të parakohshme të lëkurës dhe rrit rrezikun për kancer. Ekspertët këshillojnë që 10-20 minuta ekspozim në mëngjes herët ose pasdite vonë janë të mjaftueshme për të përfituar vitaminën D pa e rrezikuar lëkurën.

Krahët, këmbët dhe fytyra janë zonat më të mira për përthithjen e diellit, por nëse ke lëkurë të ndjeshme, mos e anashkalo kremin mbrojtës, zgjidh një me faktor të ulët që nuk e bllokon prodhimin e vitaminës.

Dhe për ata ditë pa diell? Fokusohu te ushqimet e pasura me vitaminë D si peshku, vezët apo produktet e qumështit ose konsultohu me mjekun për ndonjë suplement.

Në fund të ditës, dielli është mik i shëndetit… nëse dimë si ta mbajmë afër pa u djegur.

The post Dielli, vitamina D dhe sekreti i balancës së shëndetshme appeared first on iconstyle.al.

Edhe pse Shqipëria është një vend me shumë diell, shumica e shqiptarëve vuajnë nga mungesa e vitaminës D. Në kulmin e verës dhe të pushimeve në plazh, mjekët këshillojnë që të mos shmangim rrezet e diellit, përkundrazi.

“Sa më i fortë dielli, aq më mirë për prodhimin e vitaminës D në organizëm,” – thotë mjeku endokrinolog Dashamir Gjergji. Sipas tij, ekspozimi në diell ndihmon trupin të përthithë këtë vitaminë jetike për imunitetin, shëndetin e kockave dhe parandalimin e sëmundjeve kronike.

Por ka një paralajmërim për ata me sëmundje kronike, ata duhet të kenë kujdes me ekspozimin.

Gjergji shton se kremrat mbrojtës dëmtojnë procesin e prodhimit natyral të vitaminës D. “Nxirja natyrale është mbrojtja më e mirë. Dhe zgjat më shumë,” thotë ai, duke theksuar se orët më të mira për t’u rrezitur janë ato të pasdites, deri në perëndim.

“Vitamina D është një ndër antioksidantët më të fuqishëm, na mbron nga shumë sëmundje, përfshirë edhe disa lloje kanceri,” përfundon mjeku.

The post Ka diell? Shfrytëzoje! Mjekët: Rrezet ndihmojnë trupin të prodhojë vitaminë D, por kujdes appeared first on iconstyle.al.

Gazeta Si – Ndryshimi i klimës nuk është se po ndihmon. Rezistenca ndaj antibiotikëve, fenomeni, ku bakteret pësojnë mutacione dhe bëhen të pandjeshme ndaj ilaçeve që përdorim për t’i eliminuar ato, është në rritje në të gjithë botën, dhe sipas një studimi të ri nga Universiteti Durham në Mbretërinë e Bashkuar, ngrohja globale po luan gjithashtu një rol.

Të dhënat eksperimentale, gjenetike dhe në terren tregojnë se edhe rritjet modeste të temperaturës çojnë në një rritje të shprehjes dhe numrit të gjeneve që i bëjnë bakteret rezistente ndaj antibiotikëve.

Eksperimentet laboratorike mbi Escherichia Coli, një bakter që gjendet në zorrë, kanë konfirmuar se nxehtësia shkakton stres, e cila rrit shprehjen e gjeneve mbrojtëse, të cilat më pas lehtësojnë shfaqjen e rezistencës.

Mikrobet mbijetojnë më gjatë

Vendet me klimë më të freskët do të paguajnë çmimin më të lartë, sipas autorëve, sepse i ftohti, i cili deri më tani i kishte ndihmuar të përmbanin përhapjen e baktereve, do t’i ndihmojë gjithnjë e më pak.

Me mikrobet që mbijetojnë më gjatë dhe më mirë, rritet mundësia e mutacioneve që i bëjnë ato rezistente ndaj ilaçeve.

Për më tepër, nëse emetimet e gazrave serrë nuk zvogëlohen, pritet një rritje prej 23% e numrit të gjeneve të rezistencës të pranishme në tokë në nivel global.

Siç shpjegojnë autorët: “Këto të dhëna demonstrojnë, edhe një herë, se sa i ndërlidhur është shëndeti i njeriut me shëndetin mjedisor: një rritje e rezistencës në tokë pothuajse me siguri do të përkthehet në një numër më të madh bakteresh të rrezikshme për njerëzit dhe kafshët. Kjo është arsyeja pse nevojitet një qasje globale ndaj rezistencës ndaj antibiotikëve, një përgjigje me një shëndet të vetëm”.

Një problem shtesë në zonat e luftës

Luftërat janë gjithashtu një nga shkaqet e zhvillimit dhe përhapjes së rezistencës bakteriale ndaj antibiotikëve.

Kjo demonstrohet nga një hulumtim i Institutit Spallanzani në Romë i kryer mbi një mijë pacientë të evakuuar nga zonat e prekura nga konflikti i vazhdueshëm në Ukrainë që nga shkurti i vitit 2022, pas pushtimit të vendit nga ushtria ruse.

Guido Granata, i Njësisë së Infeksioneve Sistemike dhe Imunosupresionit, demonstroi tek këta pacientë praninë e baktereve gram-negative me shkallë të lartë rezistence ndaj shumicës së antibiotikëve në dispozicion, përfshirë ato më të fundit.

Sipas analizës, transmetimi ndodh në spitalet në zonat e luftës, të cilat bëhen një rezervuar i privilegjuar për infeksione shumërezistente, të cilat më pas mund të përhapen kudo.

Megjithatë, studimi theksoi se edhe në këto kontekste, procedurat e mbikëqyrjes aktive dhe kontrollit të infeksioneve, së bashku me përdorimin e mençur të antibiotikëve, mund të zvogëlojnë ndjeshëm transmetimin e baktereve shumërezistente, megjithëse në këto mjedise

Një kërcim prapa prej gati një shekulli?

Më pesimistët mendojnë se brenda pak vitesh mund të gjendemi përsëri në një situatë të ngjashme me atë të fillimit të shekullit të 20-të, para zbulimit të penicilinës në vitin 1928: përpara se Alexander Fleming të kishte identifikuar ende këtë substancë që pengonte rritjen e disa baktereve, edhe prerja më e vogël mund të çonte në infeksion dhe madje edhe në pasoja fatale.

Ndoshta kjo nuk do të ndodhë, nëse rezultatet e një studimi nga Universiteti i Lozanës në Zvicër konfirmohen: duke analizuar rezistencën ndaj ilaçeve të mbi 3 milion mostrave bakteriale të mbledhura në 30 vende evropiane nga viti 1998 deri në vitin 2019, studiuesit ishin në gjendje të vëzhgonin evolucionin e saj “live”, duke vënë re se pas një rritjeje fillestare në zhvillimin e rezistencës, speciet kryesore të superbaktereve arrijnë një lloj pllaje, përtej së cilës ato nuk grumbullojnë më rezistencë të mëtejshme dhe për këtë arsye, shpresojmë, mund të bëhen të ndjeshme ndaj ndonjë antibiotiku të ri.

Një situatë shqetësuese

Megjithatë, situata sot sigurisht nuk është rozë, siç e përmbledh Robert Nisticò, president i Agjencisë Italiane të Barnave (AIFA): “Në Itali, 12,000 njerëz vdesin çdo vit nga infeksione rezistente ndaj antibiotikëve, të cilat rezultojnë në kosto të vlerësuara në rreth 2.4 miliardë euro (për shkak, për shembull, të qëndrimeve më të gjata në spital, trajtimeve më të shtrenjta dhe ditëve të humbura të punës, red.). Çdo vit, 2.7 milionë shtretër spitalorë janë të zënë nga pacientë me baktere rezistente ndaj antibiotikëve, në dëm të aftësisë për të trajtuar pacientë të tjerë. Shkaqet e kësaj pandemie të heshtur? Përdorimi i tepërt, pa dallim dhe i gabuar i antibiotikëve. Shpesh, ato zgjidhen edhe keq, pa ditur se cilat baktere janë të pranishme dhe duke preferuar përbërësit aktivë ‘rezervë’ mbi ato të zgjedhjes së parë ose të dytë, të cilët kanë një rrezik më të ulët për të zhvilluar rezistencë”.

Përdorimi i shumë antibiotikëve ushtron një presion të madh selektiv mbi bakteret, të cilat riprodhohen me një shpejtësi marramendëse në një kohë shumë të shkurtër.

Nën kërcënimin e një “zhdukjeje masive” të ilaçit, për shkak të dyfishimit, disa baktere “godasin” mutacionin e duhur gjenetik, duke i bërë ato rezistente dhe të afta të mbijetojnë ndaj antibiotikut.

Në atë pikë, ato mund të riprodhohen pa kontroll, duke shkaktuar infeksione shumë më të rrezikshme, veçanërisht nëse arrijnë të arrijnë në spitale, ku janë të pranishëm njerëz të prekshëm, ndonjëherë me sistem imunitar të kompromentuar. Këtu janë vendet ku superbakteret mund të shkaktojnë dëmin më të madh.

Rregullat për përdorimin e saktë të antibiotikëve

Duke pasur parasysh se një qasje efektive për kufizimin e rezistencës ndaj ilaçeve është në mënyrë të pashmangshme globale, secili prej nesh mund të bëjë shumë për të ndihmuar në uljen e shfaqjes së rezistencës.

Një sugjerim vjen direkt nga të dhënat e AIFA-s, të cilat zbulojnë kulme në përdorimin e antibiotikëve që janë 40 përqind më të larta në muajt e dimrit sesa në muajt e verës: kjo do të thotë se ato përdoren shpesh për viruset e gripit dhe parainfluencës, kundër të cilave janë plotësisht të padobishme.

“Rregulli i parë për përdorimin e saktë të antibiotikëve është t’i merrni ato vetëm nëse përshkruhen nga një mjek, duke pasur parasysh provat e një infeksioni bakterial”, shpjegon Pierangelo Clerici, president i Shoqatës së Mikrobiologëve Klinikë Italianë.

“Nëse keni ethe, nuk duhet të vraponi në dollapin e ilaçeve dhe të merrni një antibiotik të mbetur, i cili, për më tepër, nuk duhet të ruhet, por të hidhet. Në fund të fundit, askush nuk do të merrte një antihipertensiv pa pasur hipertension, ose një hipoglicemik pa pasur diabet: nëse nuk ka një diagnozë të qartë të një infeksioni bakterial, antibiotiku nuk duhet të merret vetë”.

Armë të reja për të luftuar rezistencën ndaj antibiotikëve

Për më tepër, Nisticò thekson: “Është shumë e vështirë për kërkimin bazë të gjejë mekanizma të rinj veprimi. Megjithatë, jam optimist për të ardhmen: nuk ka recetë magjike për rezistencën ndaj antibiotikëve, por sot ka një ndërgjegjësim më të madh”.

Gjithashtu ekzistojnë armë shtesë për ta luftuar atë, siç është sekuencimi gjenetik, i cili lejon të identifikojë më mirë superbakteret dhe gjenet përgjegjëse për rezistencën, dhe diagnostikimi molekular, i cili ndihmon të përshkruajë më mirë recetat.

Siç vëren Pierangelo Clerici, president i Amcli: “Ideali është të zgjedhim antibiotikun duke ditur se cilin mikrob po luftojmë, veçanërisht tek pacientët që mbërrijnë në spital me infeksione serioze: në këto raste, diagnoza e shpejtë molekulare mikrobiologjike mund të jetë shumë e dobishme, pasi i njeh bakteret vetëm në pak orë dhe na lejon të zgjedhim ilaçin e duhur. Është një mjet i fuqishëm, i cili nuk është gjithmonë i nevojshëm, por që duhet të jetë i disponueshëm në të gjitha spitalet, 24 orë në ditë”.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post Rezistenca ndaj antibiotikëve, si mund luftohen bakteret ‘të pandjeshme’ ndaj ilaçeve appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Nxehtësia ekstreme e këtyre ditëve përfaqëson një rrezik serioz për shëndetin dhe, në organizmat më të brishtë, mund të çojë në pasoja të rënda.

Dy studime të botuara në  “Jama” dhe “Circulation”, konfirmojnë se valët ekstreme të nxehtësisë janë të lidhura me një rritje të vdekshmërisë nga shkaqe të ndryshme.

Nxehtësia ekstreme shkakton probleme shëndetësore kur ndryshon sistemin e rregullimit të temperaturës së trupit.

Normalisht, trupi ftohet duke djersitur, por në kushte të caktuara fizike dhe mjedisore kjo nuk është e mundur.

Nëse, për shembull, lagështia është shumë e lartë, djersa nuk avullohet shpejt dhe nxehtësia e trupit nuk eliminohet në mënyrë efektive.

Prandaj, temperatura e trupit rritet me shpejtësi dhe mund të dëmtojë disa organe jetësore, përfshirë trurin.

Në raste më pak serioze, të cilat zakonisht përfshijnë subjekte të shëndetshme, ekspozimi i zgjatur ndaj temperaturave të larta mund të shkaktojë çrregullime të lehta, të tilla si dhimbje barku, të fikët, edemë, por edhe gjendje më serioze si bllokim, goditje nga nxehtësia, dehidratim.

Kushtet ekstreme të nxehtësisë, nga ana tjetër, mund të përkeqësojnë gjendjen shëndetësore të njerëzve me sëmundje kronike para-ekzistuese, të tilla si sëmundjet kardiovaskulare dhe cerebrovaskulare, sëmundjet kronike të mushkërive, çrregullimet mendore, sëmundjet e sistemit nervor qendror, sëmundjet e mëlçisë dhe veshkave dhe sëmundjet metabolike (p.sh. diabeti), të cilat rrisin ndjeshëm rrezikun e vdekjes gjatë valëve të të nxehtit, veçanërisht tek të moshuarit.

Sëmundje të tjera kronike që dëmtojnë mekanizmin e termo-rregullimit mund të rrisin rrezikun gjatë periudhave të temperaturave të larta: për shembull, skleroderma, në të cilën djersitja bllokohet për shkak të hollimit të epidermës, dhe fibroza cistike, në të cilën djersitja e tepërt mund të shkaktojë dehidratim dhe dështim të qarkullimit të gjakut.

Goditja nga dielli

Një rritje e temperaturës së trupit për shkak të kapacitetit të pamjaftueshëm të termorregullimit mund të shkaktojë goditje nga dielli, e cila ndodh për shkak të ekspozimit të zgjatur ndaj rrezatimit diellor, veçanërisht në ditët shumë të nxehta të verës pa erë dhe në rastin e rrezatimit intensiv diellor. Mund të shfaqen eritema ose djegie, të shoqëruara ose jo nga simptomat e goditjes nga nxehtësia.

Dehidratimi

Një nga shkaqet e sëmundjeve edhe më serioze është dehidratimi, i shkaktuar nga një humbje uji nga trupi më e madhe se ajo e futur. Trupi dehidratohet dhe fillon të funksionojë dobët kur:

– kërkohet një sasi më e madhe uji, si në rastin e temperaturave të larta të mjedisit për shkak të djersitjes

– humbasin shumë lëngje, si në rastin e etheve, të vjellave dhe diarresë

– një person nuk merr vullnetarisht ujë të mjaftueshëm në mungesë të stimulimit të etjes në rastin e marrjes së ilaçeve që mund të nxisin eliminimin e lëngjeve (për shembull diuretikë, laksativë).

Simptomat kryesore janë etja, dobësia, marramendja, palpitacionet, ankthi, lëkura dhe mukozat e thata, ngërçet muskulore, presioni i ulët i gjakut.

Tension i ulët i gjakut

Njerëzit me hipertension dhe sëmundje të zemrës, veçanërisht nëse janë të moshuar, por edhe shumë njerëz të shëndetshëm, mund të përjetojnë episode të uljes së tensionit të gjakut, veçanërisht kur kalojnë nga një pozicion shtrirë në një pozicion në këmbë. Në këto raste, këshillohet që:

– të shmangni kalimin e menjëhershëm nga një pozicion horizontal në një pozicion vertikal, i cili gjithashtu mund të shkaktojë humbje të vetëdijes

– të mos ngriheni papritur nga shtrati, veçanërisht natën, por të ndaloni në pozicione të ndërmjetme (për shembull: të uleni në buzë të shtratit për disa minuta) para se të ngriheni.

Stresi nga nxehtësia

Ekziston gjithashtu stresi nga nxehtësia, i shkaktuar nga një shembje e enëve periferike me një furnizim të pamjaftueshëm të gjakut në tru.

Simptomat mund të shfaqen gjatë aktivitetit fizik në një mjedis tepër të nxehtë, veçanërisht tek subjektet jo të aklimatizuara, me efikasitet të reduktuar kardiak (kompensim i pamjaftueshëm në rast të vazodilatacionit të përhapur periferik) për shkak të një vëllimi të zvogëluar të gjakut për shkak të dehidratimit.

Manifestohet me djersitje të madhe, një ndjenjë të lehtë çorientimi, keqtrajtim të përgjithshëm, dobësi, të përziera, të vjella, dhimbje koke, takikardi dhe hipotension oliguri (ulje e prodhimit të urinës), konfuzion, nervozizëm. Nëse nuk diagnostikohet dhe trajtohet menjëherë, mund të përparojë në goditje nga nxehtësia.

Goditja nga nxehtësia

Goditja nga nxehtësia ndodh kur aftësia fiziologjike për të rregulluar temperaturën është e kompromentuar dhe manifestohet me një gamë të gjerë shenjash dhe simptomash në varësi të ashpërsisë së gjendjes.

Mund të ndodhë kur ekspozoheni ndaj një temperature shumë të lartë, të shoqëruar me lagështi të lartë dhe mungesë ventilimi.

Mund të ndodhë jashtë, në një mjedis të mbyllur ose në një vend ku dielli nuk shkëlqen drejtpërdrejt. Simptoma e parë është një gjendje e keqe e përgjithshme e papritur, e ndjekur nga dhimbje koke, të përziera, të vjella dhe një ndjenjë marramendjeje, deri në gjendje ankthi dhe konfuzioni.

Mund të humbni vetëdijen. Temperatura e trupit rritet me shpejtësi (në 10-15 minuta) deri në 40-41° C dhe pasohet nga një mosfunksionim i mundshëm i organeve të brendshme, i cili mund të çojë në vdekje.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post Pse njerëzit vdesin nga nxehtësia dhe ç’ndodh kur ndryshon temperatura e trupit? appeared first on Gazeta Si.

Sipas një studimi interesant, foshnjat që lindin gjatë muajve të verës priren të jenë pak më të rënda në lindje dhe më të gjata në moshë madhore!

Shkencëtarët mendojnë se kjo lidhet me nivelet më të larta të vitaminës D që nënat marrin gjatë shtatzënisë falë rrezatimit të diellit. Dhe vitamina D është thelbësore për zhvillimin e kockave dhe rritjen e fetusit.

Detajet e vogla, si stina e lindjes, mund të kenë ndikime të vogla, por të qëndrueshme në jetën tonë. Edhe pse gjenetika dhe ushqyerja janë faktorët kryesorë të rritjes, një rreze më shumë dielli mund të bëjë diferencën.

Lindur në verë? Ndoshta keni marrë një boost natyral që në fillim!

The post Foshnjat e verës: më të gjata, më të forta? Ja çfarë thotë shkenca! appeared first on iconstyle.al.

Nga Gazeta Si- Rritja e kërkesave për shtrime gjatë verës, mungesa e shtretërve dhe mbingarkesa e mjekëve kanë vështirësuar ndjeshëm trajtimin e pacientëve me probleme të shëndetit mendor në Tiranë.

Shërbimi i psikiatrisë në QSUT nuk ka kapacitete pasi godina e vjetër e spitalit psikiatrik po rikonstruktohet dhe stafi mjekësor është transferuar përkohësisht në pavionin e Toksikologjisë, në godinën e njohur si “6-katëshi”.

Kjo ka sjellë dhe më shumë problematika. Mjekët që punojnë në këtë pavion shprehen për Gazetasi.al se situata është përkeqësuar ndjeshëm pas transferimit.

Në ambientet e reja ka shumë më pak shtretër se në ato të mëparshme, të cilat gjithashtu ishin të pamjaftueshme për të përballuar kërkesat e pacientëve.

“Mezi po i menaxhojmë rastet që na paraqiten. Edhe tek godina e vjetër kishim pak shtretër, por këtu ka edhe më pak. Situata është alarmante,” thonë mjekët.

Për shkak të kësaj mungese të kapaciteteve, spitali është i detyruar të pranojë vetëm pacientët më të rrezikuar, ato që paraqesin rrezik për jetën e tyre ose për të tjerët, duke lënë shumë të tjerë pa mundësinë për trajtim spitalor.

Një pjesë e madhe e familjarëve të pacientëve me probleme të shëndetit mendor ankohen se janë të detyruar të mbajnë të sëmurët në shtëpi, duke i trajtuar ata me medikamente, por pa mbikëqyrjen e duhur mjekësore.

Kjo paraqet një rrezik të madh për pacientët, por gjithashtu për sigurinë e familjeve.

“Kemi raste kur refuzojnë të marrin medikamentet dhe bëhen të dhunshëm. Nuk dimë ku të shkojmë. Na thonë të presim,” tregon një qytetar, i cili ka djalin të sëmurë.

Përballë kësaj situate, disa familje përpiqen të gjejnë mundësi përmes ndërhyrjeve të njohurive ose lidhjeve me autoritete të tjera, ndërsa të tjerët përballen me pasiguri dhe tension të lartë psikologjik.

Mjekët e shërbimit psikiatrik bëjnë thirrje për një zgjidhje urgjente, duke theksuar se nevoja për një qendër psikiatrike funksionale është jetike.

Sipas tyre, çdo ditë që kalon pa trajtim të duhur dhe pa kujdesin e nevojshëm, gjendja e pacientëve rëndohet, duke ulur mundësitë për rehabilitim.

“Po shohim gjithnjë e më shumë të rinj me çrregullime depresive, psikozë, varësi nga substancat. Nuk mund të vazhdojmë të refuzojmë pacientë. Po flasim për jetë njerëzish dhe familje që po shkatërrohen,” shprehet një psikiatër.

Rikonstruksioni i godinës së Psikiatrisë në QSUT është një projekt që pritet të përfundojë pas tre vitesh. Deri atëherë, përballja me fluksin e rritur të pacientëve, mungesa e kapaciteteve dhe strukturave të përshtatshme mbetet një sfidë serioze për sistemin shëndetësor të vendit.

The post Nuk ka shtretër/ Zhvendoset spitali i Psikiatrisë, mjekët: Po refuzojmë pacientë appeared first on Gazeta Si.

Tetë foshnje kanë lindur me sukses në Mbretërinë e Bashkuar, përmes një teknike të avancuar që përfshin material gjenetik nga tre persona të ndryshëm, për të parandaluar sëmundje mitokondriale të pashërueshme, të cilat kalohen nga nëna dhe mund të jenë fatale për fëmijën.

Kjo metodë, e pionierizuar nga shkencëtarë britanikë, kombinon vezoren dhe spermën e prindërve biologjikë me një vezore donatore nga një grua e tretë.

Teknika është e ligjshme në Britani që nga viti 2015, por këto janë rastet e para të konfirmuara që kanë çuar në lindjen e fëmijëve pa sëmundje mitokondriale.

Çfarë janë sëmundjet mitokondriale?

Sëmundjet mitokondriale janë çrregullime të rënda që ndikojnë në mënyrën se si qelizat prodhojnë energji, duke shkaktuar lodhje kronike, probleme muskulore, neurologjike dhe në raste të rënda, vdekje të hershme. Ato trashëgohen nga nëna dhe shpesh nuk kanë trajtim efektiv.

Si funksionon teknika?

Fëmijët e lindur me këtë metodë trashëgojnë pjesën dërrmuese të ADN-së (rreth 99.9%) nga nëna dhe babai biologjik, ndërsa vetëm 0.1% e ADN-së, që gjendet në mitokondri, merret nga donatorja. Kjo pjesë nuk ndikon në tiparet fizike apo gjenetike të fëmijës, por parandalon që sëmundja të trashëgohet tek brezat e ardhshëm, shkruan BBC.

Asnjë nga familjet që ka kaluar në këtë proces nuk ka folur publikisht, për të mbrojtur privatësinë e tyre. Megjithatë, deklarata anonime janë dhënë përmes Qendrës së Fertilitetit në Newcastle, ku janë kryer procedurat.

Mjekët në qendër e kanë cilësuar këtë si një moment historik për mjekësinë riprodhuese, duke theksuar se teknika është aplikuar vetëm në raste kur ekzistonte rrezik i lartë për trashëgiminë e sëmundjes.

The post Shkencëtarët krijojnë embrione nga ADN-ja e 3 prindërve, lindin 8 foshnje të shëndetshme në Britani appeared first on Gazeta Si.

Përafërsisht 40% e popullsisë europiane është alergjike ndaj polenit dhe simptomat e tyre shkaktojnë një humbje prej rreth 100 milionë ditësh shkolle dhe pune çdo vit.

Prevalenca ka qenë në rritje për dekada dhe kjo ka të ngjarë të vazhdojë, një ndryshim aq i shpejtë sa ndryshimet gjenetike dhe shëndetësore nuk mund të jenë përgjegjëse vetëm për këtë.

Higjiena e përmirësuar, përdorimi i gjerë i antibiotikëve, ndryshimet në stilin e jetës, dieta, ndotja dhe kriza klimatike mendohet gjithashtu se luajnë një rol të madh në këtë rritje.

Por tani ka shpresë të re për ata që vuajnë. Studiuesit kanë krijuar një antitrup i cili kur aplikohet në pjesën e brendshme të hundës ndalon zhvillimin e simptomave të astmës dhe alergjive të shkaktuara nga Artemisa, shkaku më i zakonshëm i alergjive ndaj polenit në Azinë qendrore dhe pjesë të Europës, ku midis 10% dhe 15% e njerëzve janë alergjikë ndaj saj.

“Kjo është hera e parë që një antitrup monoklonal i projektuar për të bllokuar një alergjen specifik të polenit është dërguar direkt në hundë dhe është treguar se mbron nga simptomat e alergjisë në rrugët e sipërme dhe të poshtme të frymëmarrjes”, thotë Kaissar Tabynov autori kryesor i studimit.

“Në të ardhmen, antitrupa të ngjashëm mund të zhvillohen për alergjenë të tjerë kryesorë të polenit, siç është bari. Kjo hap derën për një brez të ri trajtimesh precize për alergjitë që veprojnë shpejt, pa gjilpëra dhe përshtaten me ndjeshmëritë individuale ndaj alergjenëve.”

The post Zbulohet antitrupi kundër alergjive ndaj polenit appeared first on Gazeta Si.

Hunda luan një rol të fuqishëm në mbrojtjen tonë nga sëmundjet dhe vetëm ngjyra e saj mund të ofrojë njohuri për atë që po ndodh në trupin tonë.

Në Greqinë e Lashtë, hunda mendohej të ishte një nga katër lëngjet trupore përgjegjëse për balancimin e shëndetit dhe personalitetit të njeriut.

Megjithëse askush nuk e pëlqen një hundë që rrjedh ose stërkalat gjatë një teshtitjeje, mukusi në kanalet tona të hundës është padyshim një nga mrekullitë e trupit të njeriut. Na mbron nga faktorë të jashtëm dhe ka një përbërje unike që mund të zbulojë njohuri të thella mbi atë që po ndodh brenda nesh. Tani shkencëtarët shpresojnë të përmirësojnë fuqitë e hundës për të diagnostikuar dhe trajtuar më mirë gjithçka, nga Covid-19 deri te sëmundjet kronike të mushkërive.

Substanca ngjitëse mbron pjesën e brendshme të hundës sonë, duke hidratuar kanalet nazale dhe duke bllokuar çdo bakter, virus, polen, papastërti, pluhur dhe ndotje që përpiqet të hyjë në trupin tonë përmes rrugëve të frymëmarrjes. I ndihmuar nga qindra qime të vogla, hundët janë një barrierë midis botës së jashtme dhe asaj të brendshme.

Trupi i të rriturve prodhon mbi 100 milimetra mukus hunde gjatë një dite, por fëmijët kanë tendencë të jenë shumë më të ngarkuar se të rriturit sepse trupat e tyre po mësojnë të përballen me ekspozimin ndaj të gjitha molekulave të botës për herë të parë, thotë Daniela Ferreira, profesoreshë e infeksioneve të frymëmarrjes.

Me një shikim të thjeshtë, ngjyra dhe konsistenca e hundës sonë mund të na ndihmojë të kuptojmë pak për atë që po ndodh: hunda mund të jetë si një termometër vizual. Një hundë e lëngshme me mukus të qartë sugjeron se trupi ka të ngjarë të nxjerrë diçka që i irriton sinuset e tij, si poleni ose pluhuri. Mukusi i bardhë do të thotë se një virus mund të ketë hyrë në ambientet e tij, pasi e bardha shkaktohet nga qelizat e bardha të gjakut të thirrura për të luftuar ndërhyrësit. Kur mukusi bëhet më i dendur dhe i verdhë-jeshil, është thjesht shumë qeliza të bardha të vdekura të gjakut që grumbullohen pasi janë mbledhur në numër të madh dhe janë nxjerrë jashtë. Nëse hunda juaj është e kuqërremtë ose rozë, mund të jetë pak e përgjakur: ndoshta e keni fryrë hundën shumë dhe e keni irrituar pjesën e brendshme të saj.

Por shikimi i hundës është vetëm hapi i parë.

Mikrobioma e hundës

Ndërsa mikrobioma e zorrëve, ekosistemi i baktereve, viruseve, kërpudhave dhe mikroorganizmave të tjerë që banojnë në trupin tonë është shumë në ndërgjegjen publike, shkencëtarët mendojnë se mikrobioma në hundën tonë është po aq e rëndësishme. Në fakt, shkencëtarët tani besojnë se është e lidhur ngushtë me shëndetin e njeriut dhe funksionimin e duhur të sistemit imunitar.

Secili ka një mikrobiomë unike të hundës. Ajo ndikohet nga seksi, mosha, vendndodhja, dieta dhe madje edhe nëse përdorni cigare elektronike. Përbërja e mikrobiomës është ajo që e ndihmon atë të mbrohet nga ndërhyrësit, dhe disa nga këto ndërveprime janë delikate. Hulumtimet e vitit 2024, për shembull, zbuluan se nëse bakteret Staphylococcus potencialisht të dëmshme mbijetojnë në hundë dhe infektojnë një person, duke shkaktuar ethe, varet nga mënyra se si bakteret e hundës mbajnë hekurin.

Ferreira po punon për të kuptuar saktësisht se si duket një mikrobiomë e shëndetshme e hundës, në mënyrë që të mund të futet në një sprej nazal të përditshëm për të përmirësuar shëndetin e hundës, si marrja e probiotikëve për shëndetin e zorrëve.

Meqenëse mikrobioma e hundës është e lidhur kaq ngushtë me sistemin imunitar, thotë Ferreira, ekspertët po e studiojnë atë edhe për të përmirësuar mënyrën e forcimit të sistemit imunitar dhe madje për ta bërë atë më të ndjeshëm ndaj vaksinave.

Hulumtimet sugjerojnë se mënyra se si një trup reagon ndaj një vaksine ndryshohet nga lloji i mikrobiomës që ka një person. Studimet mbi vaksinën Covid-19, për shembull, sugjerojnë se ajo ndikoi në mikrobiomën e hundës dhe, nga ana tjetër, mikrobioma ndikoi në efikasitetin e vaksinës.

Ndërsa puna e Ferreirës për të përcaktuar formulën e saktë për mikrobiomën perfekte të hundëve mund të zgjasë disa vjet, në Suedi, shkencëtarët kanë pasur një avantazh duke transplantuar sekrecionet e hundëve e njerëzve të shëndetshëm tek ata që janë të sëmurë me hundë të bllokuar kronikisht dhe ethe, simptoma të përditshme të rinosinuzitit.

Studiuesit u kërkuan 22 të rriturve që të fusin një shiringë të mbushur me sekrecione nga miqtë dhe partnerët e shëndetshëm çdo ditë për pesë ditë. Ata zbuluan se simptomat si kolla dhe dhimbja, për shembull, ranë me pothuajse 40% për deri në tre muaj tek të paktën 16 prej pacientëve.

“Ky ishte një lajm i shkëlqyer për ne dhe askush nuk raportoi ndonjë efekt anësor negativ”, thotë Anders Martensson, konsulent në otorinolaringologji.

Jennifer Mulligan, otorinolaringologe në Universitetin e Floridës, përdor sekrecionet e hundëve për të studiuar njerëzit me rinosinusit kronik dhe polipe nazale, një gjendje që prek rreth 5 deri në 12% të popullsisë globale.

Në vitet e para të karrierës së saj, ajo duhej të nxirrte kirurgjikalisht indet e hundës nga pacientët me rinosinusit, por kjo ishte invazive dhe kufizuese. Tani, hulumtimi i saj ka treguar se hundët mund të jenë një tregues i saktë për të shqyrtuar më nga afër se çfarë po ndodh brenda trupit kur dikush zhvillon rinosinusit.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.

The post Hunda është një termometër vizual që na tregon për shëndetin tonë appeared first on Gazeta Si.

6 milionë infeksione të reja HIV dhe 4 milionë vdekje të lidhura me SIDA-n mund të ndodhin midis viteve 2025 dhe 2029 nëse shërbimet e trajtimit dhe parandalimit të HIV të mbështetura nga SHBA-të bien, sipas UNAIDS.

“Ky nuk është vetëm një boshllëk financimi. Është një bombë me sahat”, tha Drejtoresha Ekzekutive e UNAIDS, Winnie Byanyima, në përditësimin global të AIDS-it për vitin 2025.

“Kemi parë shërbime të zhduken brenda natës. Punonjësit e shëndetësisë janë dërguar në shtëpi. Dhe njerëzit, veçanërisht fëmijët dhe popullatat kryesore, po lihen mënjanë.”

“Popullatat kryesore” i referohen njerëzve më të prekshëm ndaj infeksionit HIV, duke përfshirë punonjësit e seksit, burrat që kryejnë marrëdhënie seksuale me burra, njerëzit që injektojnë drogë dhe gratë e reja.

Disa nga efektet e menjëhershme të tërheqjes së fondeve nga SHBA-të që kur Donald Trump mori presidencën në janar përfshijnë mbylljen e institucioneve shëndetësore, humbjet e vendeve të punës të punonjësve të shëndetësisë dhe ndërprerjen e shërbimeve të trajtimit, testimit dhe parandalimit.

Pavarësisht rënies në nivel global të infeksioneve dhe vdekjeve nga AIDS në vitin 2024, në nivelet më të ulëta në mbi 30 vjet, progresi ka qenë i pabarabartë: një rënie me 56% e rasteve në Afrikën Sub-Sahariane, por një rritje me 94% në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.

Megjithatë, shpresat për një fitore të afërt kanë rënë. Në janar 2025, Donald Trump pezulloi thuajse menjëherë fondet e programit Pepfar, plani emergjent i SHBA për ndihmën kundër AIDS, duke lënë bosh një nga burimet kryesore të financimit për parandalimin e HIV në vendet e varfra.

Vetëm në Nigeri, numri i personave që marrin ilaçe parandaluese kundër HIV ra nga 43 mijë në nëntor 2024 në më pak se 6 mijë në prill 2025.

Vetë UNAIDS parashikon se, nëse fondet e Pepfar nuk zëvendësohen, deri në vitin 2029 mund të ketë 4 milionë vdekje dhe 6 milionë infeksione të reja nga HIV në shkallë globale.

The post UNAIDS paralajmëron rritje të vdekjeve nga HIV appeared first on Gazeta Si.

Një studim i gjatë me rezonancë magnetike (fMRI), i realizuar nga Ana Triana dhe dy universitete në Finlandë, ndoqi për 133 ditë aktivitetin e trurit dhe zakonet ditore të një individi.

Çfarë u zbulua? Gjumi, lëvizja, humori dhe frymëmarrja ndikojnë trurin jo vetëm atë ditë, por lënë gjurmë që zgjasin deri në 15 ditë.

Efektet afatshkurtra ndihmojnë trurin të përshtatet, ndërsa ato afatgjata prekin zonat që lidhen me kujtesën dhe përqendrimin.

Po, edhe netët pa gjumë nga para dy javësh janë ende me ty sot.

The post Truri yt nuk harron si ke fjetur, as pas 15 ditësh appeared first on iconstyle.al.

Skanimet MRI kanë treguar se gjatë shtatzënisë, disa pjesë të trurit të gruas zvogëlohen përkohësisht, sidomos ato që lidhen me ndjeshmërinë sociale dhe lidhjen emocionale.

Sipas një studimi të publikuar në Nature Neuroscience, ky ndryshim nuk është humbje, por riformatim neurologjik që e ndihmon nënën të lidhet më thellë me foshnjën dhe të kuptojë më mirë sinjalet joverbale të saj.

Reduktimi i lëndës gri ndodh veçanërisht në tremujorin e tretë dhe mund të zgjasë deri në 6 muaj pas lindjes.

Por dendësia e neuroneve mbetet e paprekur “, funksioni i trurit jo vetëm ruhet, por përmirësohet në mënyra që mbështesin instinktin e nënës.

Shkenca e quan këtë një “rregullim të hollë”, që i jep nënës një ndjeshmëri të shtuar dhe aftësi më të mprehta sociale, pikërisht çfarë i duhet në fazën e parë të mëmësisë.

The post Gjatë shtatzënisë, truri i gruas zvogëlohet, por bëhet më i fuqishëm emocionalisht appeared first on iconstyle.al.

Një studim i ri ka zbuluar se njerëzit e ekspozuar ndaj niveleve më të larta të ndotjes së ajrit duket se kanë më shumë gjasa të zhvillojnë një lloj tumori në tru që zakonisht nuk shkakton kancer, por mund të çojë në probleme të tjera shëndetësore.

Meningiomat janë lloji më i zakonshëm i tumorit primar në tru dhe rriten aq ngadalë sa mund të duhen vite para se të zbulohen. Ato burojnë nga membranat që rrethojnë trurin dhe palcën kurrizore.

Rrallë janë kanceroze, por meningiomat mund të shkaktojnë probleme të tjera duke prekur indet, nervat ose enët e trurit.

Për studimin, studiuesit ndoqën gati katër milionë të rritur në Danimarkë gjatë një periudhe 21-vjeçare. Rreth 16,600 njerëz zhvilluan tumore të sistemit nervor qendror, përfshirë rreth 4,600 që zhvilluan meningiomë.

Studiuesit më pas vlerësuan nivelet e tyre të ekspozimit ndaj llojeve të ndryshme të ndotjes së ajrit, për shembull emetimet e trafikut dhe ndotja nga nafta, gjatë një dekade.

Njerëzit me më shumë ekspozim ndaj ndotjes së ajrit ishin në rrezik më të lartë për meningiomë, zbuloi analiza, por nuk kishte një lidhje të fortë midis ndotjes së ajrit dhe tumoreve më agresive të trurit, siç janë gliomat.

Rreziqet më të mëdha ishin nga grimcat ultra të imëta nga shkarkimet, tymi dhe emetimet.

Studimi nuk vërteton se ndotja e ajrit shkakton meningiomën, vetëm se ekziston një lidhje midis të dyjave.

“Ndërsa hulumtimi mbi efektet shëndetësore të grimcave ultra të imëta është ende në fazat e hershme, këto gjetje tregojnë një lidhje të mundshme midis ekspozimit ndaj grimcave ultra të imëta të lidhura me trafikun dhe zhvillimit të meningiomës”, tha në një deklaratë Ulla Hvidtfeldt, një nga autoret e studimit.

Kjo tregon se “ndotja e ajrit mund të ndikojë në tru, jo vetëm në zemër dhe mushkëri”, shtoi Hvidtfeldt.

The post Njerëzit që thithin ajër të ndotur janë në rrezik më të lartë për tumore në tru appeared first on Gazeta Si.

Në një postim zyrtar në platformat X dhe Facebook, Presidenti i Republikës, Bajram Begaj, përshëndeti vendimin e Parlamentit Evropian për miratimin e rezolutës mbi ecurinë e progresit të Shqipërisë, për vitet 2023–2024.

Presidenti Begaj, e ka cilësuar këtë rezolutë si një sinjal të qartë mbështetjeje për rrugën e reformave që Shqipëria ka ndërmarrë drejt anëtarësimit të plotë në Bashkimin Evropian.

“Konfirmimi dhe mbështetja e Parlamentit Evropian i jep Shqipërisë me rezolutën e fundit energji për procesin e reformave drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian”, shkruan Presidenti.

Kreu i shtetit theksoi se kjo mirënjohje duhet të përkthehet në punë konkrete dhe në një frymë bashkëpunimi parlamentar për zbatimin e rekomandimeve të rezolutës:

“Mirënjohja duhet të shprehet me punë dhe bashkëpunim parlamentar në të gjitha drejtimet dhe për çdo aspekt të rezolutës”.

Rezoluta e miratuar nga Parlamenti Evropian, reflekton progresin e bërë nga Shqipëria në disa fusha kyçe, duke shënuar një hap tjetër në procesin e integrimit evropian të vendit.

 

The latest resolution of the European Parliament on Albania represents strong confirmation and support for my country. It will further boost our reform efforts toward EU membership.

It is time to show our gratitude through concrete actions and parliamentary cooperation on every…

— Bajram Begaj (@BajramBegajAL) July 9, 2025

The post Presidenti Begaj përshëndet miratimin e rezolutës së Parlamentit Evropian për Shqipërinë: Mbështetje për procesin e reformave appeared first on Albeu.com.

Nga Gazeta Si- Ndotja nga ngrohja e planetit trefishoi numrin e vdekjeve nga vala e të nxehtit që përfshiu Europën në fund të qershorit, sipas një analize që mbulon shumë qytete, ndërsa ekspertët paralajmëruan për një krizë shëndetësore në përkeqësim që po anashkalohet.

Shkencëtarët vlerësojnë se nxehtësia e lartë vrau 2,300 njerëz në 12 qytete të mëdha, ndërsa temperaturat u rritën në të gjithë Europën midis 23 qershorit dhe 2 korrikut.

Ata ia atribuuan 1,500 vdekje klimës, e cila ka ngrohur planetin dhe i ka bërë ekstremet më të këqija edhe më të nxehta.

Milano ishte qyteti më i goditur në terma absolutë, me 317 nga 499 vdekje nga nxehtësia që i atribuohen klimës, e ndjekur nga Parisi dhe Barcelona. Londra pati 273 vdekje nga nxehtësia, 171 prej të cilave studiuesit ia atribuuan ndikimit të njeriut në klimë.

“Ky studim tregon pse valët e nxehtësisë njihen si vrasës të heshtur”, thotë Malcolm Mistry, epidemiolog.

Njerëzit e moshuar kishin vdekshmërinë më të lartë, zbuloi studimi, me 88% të vdekjeve të shkaktuara nga klima tek njerëzit mbi moshën 65 vjeç. Studiuesit thanë se nxehtësia ekstreme ishte një kërcënim “i nënvlerësuar” pasi shumica e viktimave vdiqën larg syrit të publikut në shtëpi dhe spitale, dhe me pak mbulim mediatik.

“Valët e nxehtësisë nuk lënë një gjurmë shkatërrimi si zjarret në pyje ose stuhitë,” thotë Ben Clarke, shkencëtar i klimës.

“Ndikimet e tyre janë kryesisht të padukshme, por shkatërruese. Një ndryshim prej vetëm 2 ose 3 gradë Celsius mund të bëjë diferencën midis jetës dhe vdekjes për mijëra njerëz.”

Shkencëtarët zbuluan se ndryshimet e klimës i shtynë temperaturat në disa qytete deri në 4 gradë Celsius më të larta, duke rezultuar në 1,500 vdekje shtesë. Numri i të vdekurve ishte më i madh se ai i fatkeqësive të tjera të motit të kohëve të fundit që u përkeqësuan nga ndotja nga lëndët djegëse fosile, siç janë përmbytjet që vranë 224 persona në Spanjë në vitin 2024 dhe përmbytjet që vranë 243 persona në të gjithë Europën veriperëndimore në vitin 2021.

Studimet e mëparshme kanë vlerësuar se rreth 44,000 njerëz vdesin nga nxehtësia në Europë çdo vit, mesatarisht gjatë dekadave të fundit. Shkencëtarët sugjeruan se numri i madh i të vdekurve prej 2,300 personash nga një valë e vetme nxehtësie në vetëm 12 qytete mund ta bënte këtë verë veçanërisht të rrezikshme.

The post Studimi: Ndryshimet klimatike kanë trefishuar vdekjet nga i nxehti në Europë appeared first on Gazeta Si.

Ndërsa Europa përjeton vera më të ngrohta dhe rritje të udhëtimeve globale, kontinenti përballet me një sfidë në rritje të shëndetit publik: përhapjen e sëmundjeve të transmetuara nga mushkonjat. Temperaturat në rritje po krijojnë kushte ideale për lulëzimin e mushkonjave, duke amplifikuar rrezikun e sëmundjeve të tilla si ethet e dengës, Zika dhe virusi i Nilit Perëndimor.

Mushkonja Aedes albopictus (tigri aziatik), një vektor kyç për ethet e dengës dhe Zika, tani është e pranishme në 13 vende të BE-së. Ndërkohë, Aedes aegypti, një tjetër mushkonjë e aftë të transmetojë këto viruse, është përhapur në Qipro, përreth Detit të Zi dhe në Madeira. Këto mushkonja lulëzojnë në mjedise të ngrohta dhe të lagështa, dhe ndryshimi i klimës po zgjeron gamën e tyre në rajone më parë më të ftohta.

Ethet e Dengës: nga kërcënimi tropikal në realitetin europian

Temperatura optimale për transmetimin e etheve të dengës nga Aedes albopictus në zonat e buta është 24–26°C, një gamë gjithnjë e më e zakonshme në të gjithë Europën gjatë muajve të verës. Temperaturat e larta përshpejtojnë ciklet jetësore të mushkonjave, duke i mundësuar Ae. albopictus të përfundojë zhvillimin e saj në pak më shumë se një javë kur temperaturat mesatare arrijnë 25°C. Kjo çon në kulmin e popullatave të mushkonjave dhe rreziqe të shtuara të transmetimit të sëmundjeve gjatë muajve më të nxehtë.

Hulumtimi i botuar në The Lancet thekson se temperaturat më të ngrohta të verës janë parashikuesi më i fortë i rrezikut të shpërthimit të etheve të dengës. Dikur e konsideruar si një sëmundje tropikale, tani është një shqetësim shëndetësor në zhvillim në Europë.

Studiues nga Universiteti Umea në Suedi dhe Universiteti i Heidelbergut në Gjermani analizuan të dhëna 35-vjeçare mbi përhapjen e tyre në Europë. Në vitin 2024, viti më i nxehtë në periudhën e studimit, BE raportoi një rekord prej 304 rastesh autoktone (të fituara brenda BE-së) të etheve të dengës, duke tejkaluar totalin prej 275 rastesh të regjistruara gjatë 15 viteve të mëparshme së bashku.

Faktorë të tjerë mjedisorë, siç janë orët më të gjata të ditës, disponueshmëria e ujit dhe bimësia, krijojnë më tej mikromjedise ideale për përhapjen e mushkonjave. Ndërsa këto kushte bëhen më të përhapura, rreziku i transmetimit lokal të sëmundjeve në Europë vazhdon të rritet.

Flaviviruse të tjera, si virusi i Nilit Perëndimor dhe virusi i encefalitit të përhapur nga rriqrat, janë tashmë endemike në Europë.

The post Europë më e nxehtë dhe më e rrezikshme: Sëmundjet e përhapura nga mushkonjat rrezikojnë një epidemi të re appeared first on Gazeta Si.

Shëndeti i Mbretit Charles III ka qenë nën mikroskop që nga diagnoza e tij me kancer në fillim të vitit 2024, dhe shfaqja e tij e fundit me një sy të skuqur shkaktoi shqetësim të ri midis vëzhguesve mbretërorë. Më 8 korrik, monarku 76-vjeçar mirëpriti Presidentin Francez Emmanuel Macron dhe gruan e tij, Brigitte, në Kështjellën Windsor për një vizitë shtetërore, të shoqëruar nga Mbretëresha Camilla, Princi William dhe Kate Middleton.

Fotot nga eventi, që tregonin një sy të djathtë të kuq në mënyrë të habitshme, i çuan fansat në një tërbim, me disa që spekuluan mbi X-in rreth lidhjeve të mundshme me trajtimin e tij të vazhdueshëm për kancerin. Pallati i Buckingham-it ndërhyri shpejt për të qetësuar stuhinë, duke shpjeguar se Charles kishte një hemorragji subkonjunktivale, një enë gjaku të shpërthyer në syrin e tij. Sipas Klinikës Mayo, kjo gjendje, ndërsa është alarmante për t’u parë, është e padëmshme, e ngjashme me një mavijosje në lëkurë, që shpesh shkaktohet nga diçka aq e thjeshtë sa një kollë ose teshtimë.

Burime nga Pallati theksuan se kjo nuk ka lidhje me trajtimin e tij për kancerin, të cilin ai e ka ndjekur që nga diagnoza e tij pas një procedure për zmadhimin e prostatës në janar 2024. Transparenca e Pallatit pasqyron qasjen e tyre ndaj përditësimeve të mëparshme shëndetësore, si kur Charles u shtrua shkurtimisht në spital në mars 2025 për efekte anësore të trajtimit.

Reagimi i publikut ka qenë një përzierje shqetësimi dhe lehtësimi.

A është syri i kuq i Charles një tregues i udhëtimit të tij me kancerin?

Krahasuar me shqetësimet e kaluara shëndetësore, si shtrimi i tij në spital në mars ose thashethemet për planet e funeralit të quajtur Operacioni Ura Menai, ky incident duket më pak i rëndë. Në vitin 2022, Charles u pa me sy të skuqur në Luton, gjë që i atribuohet alergjive ose thatësisë së mundshme, duke sugjeruar se ky nuk është një problem i ri, por tërheq vëmendjen për shkak të betejës së tij me kancerin.

The post “Frikë nga më e keqja”/ Shëndeti i Mbretit Charles ndez alarmet në pallat appeared first on iconstyle.al.

Jo yndyrnat e çdo lloji, por ato të mirat, ato që natyra i ka futur në peshk, arra dhe vaj ulliri. Shkenca tani e konfirmon: heqja e tyre nga tryeza nuk është vetëm një gabim në dietë, por një favor për demencën.

Alzheimeri, Parkinson, skleroza e shumëfishtë: fjalë të frikshme që sot, thonë studiuesit, kanë të bëjnë edhe me listën e blerjeve. Një studim i botuar në vitin 2024, i titulluar “Marrja e acideve yndyrore në dietë dhe shëndeti i trurit ” zbuloi se ata që hanë pak acide yndyrore omega 6 (të cilat gjenden, rastësisht, në ushqime të shëndetshme dhe të thjeshta) kanë një rrezik më të lartë për të dëmtuar sistemin nervor qendror.

Dhe jo pak: +30 për qind për demencën në përgjithësi, +42 për qind për Parkinsonin, +65 për qind për sklerozën e shumëfishtë.

Jo vetëm “cilësia”, por edhe “sasia” e trurit tonë është e kompromentuar. Imazhet magnetike tregojnë atrofi të hipokampusit, qendrës së kujtesës, dhe lëndë të bardhë të reduktuar, grupi i fibrave nervore.

Është sikur truri të jetë i uritur, një uri specifike, ajo e yndyrnave “të mira”. Hulumtime të tjera e mbështesin këtë teori. Një i botuar në PubMed thotë se omega 3 zvogëlon stresin dhe inflamacionin.

Studimi Vitacog (Vitaminat dhe Njohja) thekson se vitaminat B ngadalësojnë rënien njohëse, por vetëm nëse omega 3 janë të pranishme në sasi të mjaftueshme.

Mdpi (Instituti Multidisiplinar i Botimeve Dixhitale) konfirmon se omega 3 përmirësojnë plasticitetin sinaptik dhe ndihmojnë në fazat e hershme të sëmundjes së Alzheimerit dhe Parkinsonit.

Studimi Aric (Rreziku i Aterosklerozës në Komunitete) gjithashtu sugjeron se disa yndyrna të ngopura, që gjenden në arra dhe produkte qumështi, janë të mira për trurin.

Këtu hyjnë në lojë dietat, ato të vërteta, terapeutike.

The Dash (Qasjet Dietike për të Ndaluar Hipertensionin), i projektuar për të luftuar hipertensionin, por me shumë pika të përbashkëta me indikacionet për përmirësimin e shëndetit të trurit, rekomandon fruta, perime, drithëra të plota dhe pak yndyrna të ngopura.

Dieta mesdhetare mbështetet në vajin e ullirit ekstra të virgjër, peshkun dhe bishtajoret.

The MIND (Ndërhyrja Mesdhetare-Dash për Vonesën Neurodegjenerative), përqendrohet në perimet jeshile, manaferrat dhe yndyrnat e mira.

Të treja kanë një efekt: ato ulin rrezikun e demencës deri në 25 për qind. Por, ndërsa shkenca përparon, dieta e vërtetë po shkon në një drejtim tjetër. Në shumë raste, disa profesionistë shëndetësorë (jo shumë të azhornuar) që merren me dieta rekomandojnë uljen e tepërt të yndyrnave tek pacientët me sëmundje të zemrës, pacientët me hipertension dhe pacientët mbipeshë. Rezultati: ju prisni gjithçka, madje edhe atë që nuk duhet. Dhe pastaj janë trendet shëndetësore (dhe të pashëndetshme) që bëjnë shumë dëme.

Midis këtyre, spikasin dietat dobësuese “bëje vetë”, të cilat eliminojnë dhjamin në emër të një trupi të hollë dhe një estetike që shpesh është larg shëndetit të vërtetë fizik.

Por truri nuk ndjek trendet dhe pa acide yndyrore esenciale rrezikon të përballet me vështirësi. Në Itali, situata është serioze. Demenca prek 5 për qind të njerëzve mbi 65 vjeç dhe një në tre mbi 85 vjeç.

Alzheimeri prek mbi gjysmën e demencës, me një incidencë që rritet me moshën. Parkinson prek 0.3 për qind të popullsisë, një për qind mbi 60 vjeç.

E gjithë kjo ka një çmim. Si për shembull, familjet italiane shpenzojnë më shumë se 40,000 euro në vit për t’u kujdesur për një të afërm me Alzheimer, 80 për qind e të cilave dalin nga xhepat e tyre.

Kostot janë tragjikisht të destinuara të rriten. Në të gjitha këto, nuk duam të themi se do të mjaftonte të vinim përsëri në tryezë disa peshq dhe një grusht arra, por do të ishte një zgjedhje në drejtimin e duhur, e dobishme për të ndaluar këtë valë sëmundjesh neurodegjenerative.

Truri, thonë ekspertët, është i përbërë nga 60 për qind yndyrë. Pra, a nuk është e drejtë t’i ofrojmë ato të duhurat?

Burimi: Il Foglio. Përshtati: Gazeta Si.

The post Truri ynë ka një dobësi për yndyrnat appeared first on Gazeta Si.

Luhatjet e motit duket se kanë përfunduar duke i lënë vendin temperaturave përvëluese. Këto temperatura janë më të papërballueshme sidomos për fëmijët dhe moshat e thyera.

Por vapa e madhe është tepër e rrezikshme sidomos për njerëzit që vuajnë nga sëmundjet kardiovaskulare.

Si ndikon vapa tek organizmi

Temperatura e trupit nuk duhet të jetë as shumë e nxehtë dhe as shumë e ftohtë. Sipas të dhënave, nëse temperatura rritet ndjeshëm, proteinat që e mbrojnë organizmin dhe që janë përgjegjëse për çdo proces të tij reshtin së funksionuari.

Trupi i njeriut arrin të përballet me nxehtësinë e lartë në dy mënyra të cilat e stresojnë zemrën.

Rrezatimi

Nxehtësia në trup kalon nga zonat e ngrohta tek ato më të ftohta. Për sa kohë ajri përreth është më i ftohtë se trupi, organizmi rrezaton nxehtësi në ajër.

Ky rrezatim ndalon që në momentin kur temperatura e ajrit i përafrohet asaj të trupit. Rrezatimi është një proces që kërkon një qarkullim më të centralizuar të gjakut sidomos në zonën e lëkurës.

Kjo e bën zemrën të rrahë më shpejtë dhe të pompojë më shumë gjak.

Në një ditë të nxehtë, zemra qarkullon dy ose katër herë më shumë gjak në minutë se në një ditë të freskët.

Avullimi

Çdo molekulë djerse që avullon nga lëkura merr me vete nxehtësinë e tepërt. Në një ditë pa lagështi, avullimi i djersës (një sasi e barazvlefshme me një lugë çaji) e freskon ndjeshëm të gjithë gjakun.

Por kur lagështia rritet në mbi 75%, avullimi i djersës bëhet tepër i vështirë.

Avullimi i djersës rrit presionin në sistemin kardiovaskular.

Sipas të dhënave, djersa merr më shumë nxehtësi nga trupi, bashkë me shumë minerale të dobishme për nervat, muskujt dhe ekuilibrat e lëngjeve.

Kjo e detyron trupin të çlirojë më shumë hormone të cilat e ndihmojnë organizmin të mbajë më shumë ujë dhe të minimizojë humbjen e mineraleve.

Shëndeti i zemrës dhe përballja me vapën

Njerëzit e shëndetshëm arrijnë të kenë një tolerancë më të lartë ndaj ndryshimeve të temperaturave. Njerëzit që kanë probleme me zemrën kanë një organizëm më të stresuar dhe rrjedhimisht goditen më fort nga vapa.

Zemra tek njerëzit që kanë pësuar një atak e ka më të vështirë të pompojë mjaftueshëm gjak për tu përballur me vapën.

Enët e bllokuara të gjakut si pasojë e kolesterolit kanë një qarkullim të dobët të gjakut në lëkurë. Ishemia, Parkinsoni, Alzheimeri, Diabeti e të tjerë ndikojnë negativisht në reagimin e trurit ndaj dehidratimit.

Kësisoj, truri nuk arrin të dërgojë sinjalet e etjes dhe trupi vuan pasojat.

Si të luftoni vapën

Ekspertët rekomandojnë që njerëzit që kryejnë aktivitet fizik, ta bëjnë atë në mëngjes herët ose në mbrëmje vonë. Në pikun e vapës, sigurohuni që të qëndroni në një ambient me ajër të kondicionuar, të bëni banjë ose të vendosni kompresa të ftohta nën sqetulla.

Këshillohet që në ditët e nxehta të siguroheni që të pini ujë çdo një orë. Mos pini lëngje të gazuara, me sheqer, alkool ose kafeinë të cilat përkeqësojnë dehidratimin.

The post Vapa ‘armik’ i shëndetit të zemrës/ Temperaturat e larta po rrisin rrezikun, ja si të mbroheni appeared first on Sot News | Lajme.

Horoskopi, e hënë, 7 Korrik 2025 Dashi Yjet nuk do ju lënë aspak të qetë gjatë kësaj dite dhe do ju nxitin për çdo veprim që do bëni. Urani do ndikoje negativisht në jetën tuaj në çift. Do keni shumë mosmarrëveshje dhe zënka të forta prandaj bëni kujdes me fjalët që do thoni. Nëse ju […]

The post Horoskopi, e hënë, 7 Korrik 2025/ Lexoni parashikimin e yjeve për shenjën tuaj appeared first on BoldNews.al.