Në një Shqipëri ku çdo cep i Instagram-it ndriçon me dritat LED të “haulit” të fundit apo me filtrin e një dite “perfekte”, influencuesit kanë marrë një status që dikur u rezervohej vetëm VIP-ave klasikë. Me një telefon në dorë dhe një audiencë të ndërtuar mbi një algoritëm, ata janë kthyer në motorë ekonomikë që prodhojnë të ardhura të konsiderueshme, tashmë edhe në objekt vëzhgimi të Administratës Tatimore…

 

Nga Deada Hyka

Në rrjetet sociale shqiptare, çdo mëngjes fillon me një ”story”. Një kafe në dritë të mëngjesit, një “unboxing”, një urim me zë të ëmbël për ndjekësit, një bashkëpunim i koduar si dashuri e sinqertë për një produkt të ri.

Në sipërfaqe, ky është një ritual modern, një formë komunikimi e përditshme, intime dhe e padëmshme. Por pas këtij rrëfimi minimalist fshihet një realitet financiar shumë më i madh sesa duket: një ekonomi në hije, që funksionon nëpërmjet shikimeve, pëlqimeve dhe një audience që konvertohet në të ardhura të ndjeshme.

Në Shqipëri, ku shumica e të rinjve janë përdorues aktivë të rrjeteve sociale dhe ku tregu reklamues dixhital është rritur me mbi 25 për qind çdo vit pas pandemisë, fenomeni i influencuesve nuk është më një trend i pakicës, por një pjesë qendrore e mënyrës sesi konsumohet, reklamohet dhe shitet gjithçka, nga kremi për fytyrën te mendimi për veten.

Dhe po, shitet edhe “mendja”! Dhe megjithatë, për vite me radhë, këto të ardhura nuk janë përfshirë në logjikën fiskale të shtetit, duke krijuar një vakum të rrezikshëm: nga njëra anë kemi qytetarë që fitojnë dhjetëra mijë euro në vit; nga ana tjetër, një shtet që deri dje nuk dinte as ku t’i kërkonte.

Në njoftimin e disa muajve më parë nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, i bazuar në verifikime me bankat, thuhej se mbi 33 milionë euro janë gjeneruar nga individët nëpërmjet platformave dixhitale si Meta, Facebook, YouTube, Google, etj.

Shifra është zyrtare, por në të vërtetë nuk përfaqëson të gjithë tregun, ajo është vetëm maja e një ajsbergu të të ardhurave të pamatshme, të cilat, për shkak të natyrës së decentralizuar dhe të paformalizuar të sektorit, nuk janë as të dokumentuara, as të kontrolluara.

Ky realitet po ndryshon. Për herë të parë, individët që gjenerojnë të ardhura nga platformat sociale janë ftuar të deklarojnë fitimet e tyre në formularin vjetor DIVA 2024.

E nëse për shumicën e profesionistëve të lirë, kjo datë ishte e pritur dhe e pranuar, për shumë influencues ajo përfaqësonte një dilemë ekzistenciale: të pranojnë se janë biznese dhe të hyjnë në sistem, apo të vijojnë të qëndrojnë në hijen e famës, pa llogari e pa përgjegjësi.

Aneid Kaloti, themelues i platformës “SHET Industry”, që ndjek nga afër zhvillimet e tregjeve kreative, shprehet se aktualisht, menaxhimi bëhet nga agjenci të mirëfillta, por edhe formalizimi total i tregut është çështje kohe. “Ne jemi dëshmitarë të një realiteti të ri ekonomik që po e sfidon modelin tradicional të sipërmarrjes.

Kur të ardhurat e një vajze që publikon një video ‘morning routine’ kalojnë të ardhurat e një biznesi të vogël që paguan qiranë, sigurimet dhe taksat, shteti nuk mund të mbyllë më sytë. E njëjta logjikë duhet të vlejë për të gjithë: nëse fiton, kontribuo”, – thotë ai.

Influencuesit janë bërë motorët më të fuqishëm të komunikimit tregtar dhe shpesh edhe kulturor. Ata ndikojnë në vendimet për blerje, në vlerat që promovohen, në mënyrën si të rinjtë e shohin veten, suksesin, trupin, modën dhe identitetin.

Dhe këtë ndikim e ushtrojnë pa ndonjë mbikëqyrje institucionale, pa trajnime për përgjegjësi sociale, pa etikë të detyrueshme. Ata janë një media alternative me ndikim masiv, por pa strukturë llogaridhënieje.

Tomi Kallanxhi, themelues i “Big Media Expert”, e artikulon më drejtpërdrejt këtë boshllëk: “Në çdo treg serioz, influencuesit nuk janë thjesht persona me shumë ndjekës, ata janë subjekte tregtare.

Ata kanë marrëveshje, kontrata, detyrime ligjore. Në Shqipëri, ndodh e kundërta. Fama perceptohet si e mjaftueshme për të justifikuar të ardhura të pamatshme. Kjo ka deformuar mënyrën sesi shihet puna, suksesi dhe përgjegjësia. Ka deformuar edhe tregun e agjencive të marketingut dixhital, jo të gjitha janë të formalizuara”, – pohon ai.

Problemi është se shumë influencues nuk janë thjesht të pandërgjegjshëm; ata funksionojnë në një ekosistem ku informaliteti është normë. Pagesat për bashkëpunime shpesh bëhen “cash” ose përmes platformave të pallogaritura në sistemin tatimor shqiptar.

Një pjesë e tyre edhe me shkëmbime klering. Asnjë kontratë, asnjë faturë, asnjë deklarim. Po a është influenceri shqiptar shpesh viktimë e një sistemi të ndërtuar për të nxitur fshehjen dhe jo transparencën?

Në vendet perëndimore, ky është një debat i kaluar. Franca, Italia, Gjermania e kanë përfshirë prej kohësh industrinë dixhitale në sistemin e vet të tatimeve dhe së drejtës së punës.

Sipas ligjit të ri të 2024 të Bashkimit Europian, influencuesit janë të detyruar të etiketojnë qartë përmbajtjen e sponsorizuar, të deklarojnë partneritetet tregtare dhe të paguajnë kontribute sociale si çdo profesionist tjetër i pavarur. Në Shqipëri, kjo etikë është ende larg, duke qenë një sektor shumë i ri dhe i pastrukturuar.

Formalizimi i kësaj industrie nuk duhet të fillojë me frikë, por me edukim, thotë për “Monitor”, Selami Xhepa, ekspert i ekonomisë. Sipas tij, shteti nuk mund të vijë me gjoba pa ofruar më parë mjete për orientim dhe strukturim.

“Këta individë duhet të kuptojnë si të hapin një NIPT, si të lëshojnë një faturë, si të bëjnë vetëdeklarim online, si të përfshihen në skemat e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore.

Në të kundërt, çdo përpjekje për të përfshirë këtë sektor në sistemin tatimor do të dështojë dhe do të kthehet në një betejë kulturore, ku fama përplaset me burokracinë, dhe ku viktimizimi mediatik mbizotëron mbi logjikën fiskale”, – thotë z. Xhepa.

 

 

Fitime të majme?

Aneid Kaloti thekson se pagesa që merr një influencues nuk përcaktohet vetëm nga numri i ndjekësve, por nga një kombinim faktorësh që lidhen me korrektësinë ndaj publikut dhe mënyrën e komunikimit me të.

Ai nënvizon se ka rëndësi nëse një person është thjesht figurë publike apo ndërvepron realisht me audiencën, duke ndarë momente nga jeta e përditshme, si veshje, gatime, pushime apo evente të ndryshme.

Këto elemente e bëjnë marrëdhënien me ndjekësit më të afërt dhe më autentike, duke rritur vlerën e influencuesit në sytë e bizneseve.

Sipas tij, një tjetër tregues i rëndësishëm është analiza e numrave, që përfshin jo vetëm ndjekësit, por edhe nivelin e angazhimit, shikueshmërinë dhe ndikimin real që ka influencuesi në audiencë. Këto matje ndihmojnë markat të kuptojnë nëse investimi në një bashkëpunim është i justifikuar dhe cilat janë përfitimet që mund të marrin në këmbim.

Z. Kaloti shton se figurat publike, veçanërisht ata që janë të mirënjohur në ekranet mediatike, zakonisht paguhen më shumë.

Arsyeja, sipas tij, lidhet me imazhin që kanë ndërtuar dhe reputacionin e tyre të konsoliduar, i cili e bën më të lehtë për markat të lidhin produktin ose shërbimin e tyre me një figurë të besueshme dhe të njohur nga një audiencë e gjerë.

Sipas Tomi Kallanxhit, drejtues i “Big Media Expert”, tregu i influencuesve në Shqipëri ka evoluar dukshëm me kalimin e kohës. Agjencitë aktualisht luajnë rol kyç si urë ndërmjet influencuesve dhe kompanive, duke strukturuar bashkëpunimet dhe duke ndihmuar në profesionalizimin e lidhjeve mes palëve.

Ai thekson se marketingu dixhital tashmë ka marrë pjesën më të madhe të “tortës” nga ai tradicional, kompanitë janë gjithnjë e më shumë të orientuara drejt këtij modeli. Për këtë arsye, format e bashkëpunimit janë zhvilluar në paketa që përfshijnë story, postime dhe reels në Instagram, dhe pagesat variojnë nga 50 euro për një foto deri në mbi 5 000 euro për paketë.

Sipas z. Kallanxhi, pagesat nuk varen nga numri i ndjekësve, por nga reagimet që influencuesi gjeneron, specifikisht nga sa herë postimet u shfaqen ndjekësve në ekran gjatë një muaji.

Gjithashtu, është thelbësore që produkti të pasqyrojë audiencën e influencuesit; p.sh., një modele nuk është e përshtatshme për reklamimin e produktit për bebe, pasi audiencat duhet të përputhen për të maksimizuar efektivitetin, përfundon ai.

 

Pagesat për influencerët në Shqipëri

– Foto e vetme në Instagram
Shpesh përdoret për promovime të shpejta dhe të drejtpërdrejta të produkteve ose shërbimeve. Çmimi fillon nga 50 euro dhe rritet në varësi të audiencës dhe nivelit të angazhimit.

– Story të sponsorizuar
Një nga format më popullore, pasi lejon komunikim të shpejtë dhe interaktiv me ndjekësit. Pagesat variojnë zakonisht nga 50 deri në 150 euro për një story, me mundësi shtesë nëse përfshihet edhe link drejt produktit ose një seri storiesh.

– Reels / Video të shkurtra
Shërbejnë për të treguar produktin në veprim, duke gjeneruar më shumë shikueshmëri organike. Çmimi zakonisht është 100 deri në 500 euro, në varësi të idesë kreative, kohëzgjatjes së videos dhe cilësisë së prodhimit.

– Paketa të plota (postime + reels + story)
Për fushata të strukturuara marketingu, kompanitë zgjedhin paketa të kombinuara që ofrojnë ekspozim të vazhdueshëm. Këto paketa mund të arrijnë mbi 5 000 euro, sidomos kur përfshihet një figurë publike e njohur ose kur bashkëpunimi zgjat për disa javë.

– Faktorët që ndikojnë në pagesë
Çmimet nuk varen vetëm nga numri i ndjekësve, por më shumë nga angazhimi real që gjeneron influencuesi (pëlqime, komente, shpërndarje) dhe përputhja e produktit me audiencën e tij. Një audiencë e përfshirë dhe e besueshme është çelësi për një bashkëpunim të suksesshëm.

 

 

 

The post Nga “like” te ligji, audienca 33 milionë euro e VIP-ave të rrjeteve sociale appeared first on Revista Monitor.

Flet Tomi Kallanxhi, themelues i agjencisë “Big Media Expert”

 

Marketingu nga influencerët po rritet ndjeshëm në Shqipëri, me buxhete që rriten çdo vit dhe me fokus gjithnjë e më të madh te krijuesit e përmbajtjes autentike.

Sipas drejtuesit të “Big Media Expert”, numri i ndjekësve nuk është më vendimtar, një postim viral mund të tejkalojë shumëfish audiencën ekzistuese.

Tomi Kallanxhi thotë se sektorët kryesorë që përdorin këtë formë marketingu janë fashion & retail, kujdesi personal dhe elektronika, ndërsa trendet e reja përfshijnë kalimin drejt YouTube dhe bashkëpunimet me televizionet tradicionale.

Sipas tij, një influencer me 50–100 mijë ndjekës mund të paguhet rreth 1,500 euro për një Reel, ndërsa personazhet publike arrijnë kontrata gjashtëmujore ose vjetore me pagesa që mund të shkojnë deri në 5,000 euro në muaj.

 

Si ka qenë tendenca e marketingut nga influencerët vitet e fundit?

Bizneset po shpenzojnë gjithnjë e më shumë para, ndërsa buxhetet për marketing në kanalet dixhitale janë rritur ndjeshëm, me rritje dyshifrore nga viti në vit.

Ky lloj marketingu po konverton dhe kjo është një nga arsyet kryesore të kësaj rritjeje.

Bizneset kanë rritur ndjeshëm investimet në marketingun dixhital, me rritje dyshifrore të buxheteve nga viti në vit. Një nga faktorët kryesorë që ka nxitur këtë prirje është efikasiteti i marketingut nëpërmjet influencerëve, i cili ka demonstruar shkallë të lartë konvertimi, veçanërisht në sektorin e e-commerce.

Në krahasim me format tradicionale të marketingut dixhital, si reklamimi me banera, interesimi është zhvendosur dukshëm drejt bashkëpunimeve me influencerë, të cilat ofrojnë një qasje më autentike dhe më të personalizuar tek audienca.

Për më tepër, pritet që avancimet teknologjike, si integrimi i gjuhës shqipe në platformat e Google Ads dhe aktivizimi i reklamave për krijuesit shqiptarë në YouTube, të hapin mundësi të reja për zgjerimin e këtij tregu.

Në aspektin financiar, jo vetëm që buxhetet e posaçme për këtë formë marketingu janë rritur, por edhe të ardhurat e vetë influencerëve kanë shënuar rritje të dukshme.

Më e rëndësishmja, rezultatet tregojnë se investimi është i justifikuar sepse ka feedback real dhe të matshëm nga fushatat e realizuara.

 

A ka ndonjë tipar specifik që ka ndryshuar në tregun e influencerëve? Një preferencë specifike apo një trend i momentit?

Është vënë re një përqafim më i madh i krijuesve të përmbajtjes (content creators) krahasuar me figurat thjesht publike. Audienca sot kërkon përmbajtje sa më reale, të prekshme dhe që krijon lidhje emocionale me ta.

Në këtë kontekst, numri i ndjekësve nuk ka më të njëjtën rëndësi si më parë. Qoftë me 2 mijë apo 20 mijë ndjekës, nëse një krijues përmbajtjeje realizon një postim viral, informues ose të dobishëm, ai mund të arrijë një “reach” shumë më të lartë sesa numri i ndjekësve të tij, madje shpesh edhe më të madh se një influencer me 50 mijë ndjekës.

Megjithatë, për një influencer me mbi 100 mijë ndjekës, bashkëpunimi nuk përfshin vetëm përmbajtjen, por edhe imazhin personal të tij, gjë që ndryshon dinamikën e menaxhimit të buxhetit.

Në përgjithësi, tregu është në rritje. Edhe pse një pjesë e shqiptarëve mendojnë se nuk ndikohet nga influencerët, statistikat tregojnë të kundërtën.

 

A ka ndonjë segment biznesi që përdor më shumë marketingun dixhital nëpërmjet influencerëve se sa të tjerë?

Padyshim, sektori i fashion-it dhe retail-it në tërësi është përdoruesi më i madh i kësaj forme marketingu. Edhe sektori i elektronikës ka potencial të madh për zhvillim, megjithatë numri i krijuesve të përmbajtjes meshkuj është ende i kufizuar.

Gjithashtu, një pjesë e rëndësishme e tregut i përket sektorit të kujdesit personal dhe mirëqenies.

Një trend i ri që po shfaqet është kalimi i influencerëve të rrjeteve sociale drejt YouTube, ku ata po shohin mundësi më të mëdha përfitimi dhe shifra më të mira monetizimi.

Një tjetër trend është interesi i televizioneve tradicionale për të ftuar influencerë me numër të konsiderueshëm ndjekësish. Kjo përbën një ndryshim në strukturën e mëparshme, pasi në këto raste, influenceri nuk shihet vetëm si opinion-maker, por edhe si një “karrem” për të tërhequr shikues, veçanërisht nga brezi Gen Z.

 

Si variojnë pagesat, a kemi arritur një standardizim tregu?

Siç u përmend më lart, pagesa e influencerëve varet jo vetëm nga numri i ndjekësve, por edhe nga reach-i që ata arrijnë. Kjo është ajo që bën diferencën. Një influencer me 50–100 mijë ndjekës, për një Reel mund të paguhet rreth 1,500 euro.

Këtu nuk bëhet fjalë për personazhe publike, por për krijues përmbajtjeje në rrjetet sociale. Nëse shërbimi përfshihet si paketë së bashku me Story, ndjekje të një plani të plotë reklamimi etj., çmimi rritet.

Vetëm një Story mund të kushtojë 200–250 euro, në varësi të segmentit të audiencës.

Për shembull, nëse audienca e influencerit përbëhet kryesisht nga Gen Z, çmimet zakonisht janë pak më të ulëta se për ata që ndikojnë te Millennials, të cilët shihen si audiencë me fuqi më të lartë blerëse.

Megjithatë, shifrat mund të kapërcejnë shumë më lart. Personazhet publike shpesh lidhin kontrata të rregullta mujore, gjashtëmujore, madje edhe vjetore.

Një influencer me rreth 1 milion ndjekës mund të ketë një kontratë gjashtëmujore me pagesë 5,000 euro në muaj.

 

Në terma praktikë, kur flasim për buxhetet e reklamave që qarkullojnë në treg, sa për qind shkon zakonisht për influencuesit? A ka një shifër orientuese që ju shihni në punën tuaj?

 

Në Shqipëri, pjesa e buxheteve të reklamave që shkon tek influencuesit ende nuk është aq e madhe sa në tregjet e zhvilluara, por është në rritje të vazhdueshme.

Nga përvoja jonë, mund të flasim për një mesatare 20-35 për qind të buxhetit total të marketingut që kompanitë e dedikojnë për këtë kanal, ndërsa në disa sektorë, si moda, kozmetika, kjo përqindje mund të shkojë edhe më lart.

Nuk ka ende një standard fiks, pasi shumë biznese ende e shohin si terren për t’u testuar.

 

Si matet realisht suksesi i një fushate me influencues në Shqipëri? A kanë bizneset pritshmëri reale për konvertim në shitje apo mjaftohen me ekspozimin?

Matja e suksesit të një fushate me influencues është gjithmonë një kombinim mes metrikave të dukshme dhe ndikimit real në shitje.

Bizneset e reja ose ato që kërkojnë rritje të shpejtë zakonisht janë më të fokusuara tek ekspozimi dhe ndërgjegjësimi për markën, pra numri i shikimeve, klikimeve apo përfshirjes.

Ndërsa markat e konsoliduara fillojnë të vendosin më shumë theks te ROI, pra sa klientë dhe shitje konkrete gjeneron bashkëpunimi.

Në Shqipëri, shumica e bizneseve ende nuk kanë një sistem të plotë për të matur konvertimin direkt, ndaj shpesh e vlerësojnë suksesin mbi rritjen e ndërveprimit me audiencën.

 

 

 

 

 

 

The post “Numri i ndjekësve nuk ka më peshë, virali e fiton lojën” appeared first on Revista Monitor.

TIRANË, 26 gusht /ATSH/ Ministria e Mbrojtjes, bëri të ditur sot se, vatra e zjarrit e rënë në një objekt biznesi në krahë të segmentit Laç-Lezhë është vënë nën kontroll.

Sipas MM po punohet për fikjen e plotë të saj.

Ministria e Mbrojtjes gjithashtu thekson se, forcat zjarrfikëse mbeten të angazhuara në terren.

Ditën e sotme flakët kanë përfshirë një sipërfaqe të madhe me shkurre dhe ferra pranë një biznesi në afërsi të segmentit Laç-Lezhë. Flakët janë përhapur me shpejtësi teksa dëmet materiale janë të konsiderueshme.

/gj.m/j.p/

The post MM: Vihet nën kontroll vatra e zjarrit në biznesin në krah të segmentit Laç-Lezhë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Nga Gazeta ‘Si’ – Sezoni turistik 2025 ka gjeneruar më shumë konsum se një vit më parë, përkthyer në më shumë të ardhura, por një pjesë e madhe e tyre vazhdon të minohet nga informaliteti.

Ky është konkluzioni i ekspertëve financiarë të qendrës ALTAX, të cilët analizojnë sezonin turistik nga pikëpamja e cilësisë fiskale.

Nga llogaritjet e ALTAX rezulton se çdo vizitor shtesë gjatë periudhës Janar–Korrik 2025 ka gjeneruar mesatarisht rreth 65.000 lekë të ardhura tatimore shtesë. Ky rezultat tregon se rritja e të ardhurave tatimore +9.4% ka qenë më e shpejtë se rritja e numrit të vizitorëve, +5.1%.

Rritja 11.8% e akcizës është po ashtu një tregues i konsumit të lartë të karburantit, transportit dhe produkteve të zakonshme turistike. Pozitivisht vërehet arkëtimi i lartë nga tatimi mbi pagat, +26.5%, si provë e formalizimit të punësimit sezonal dhe turizmit në tërësi. Nga llogaritjet e ALTAX rezulton se çdo punonjës sezonal në turizëm ka kontribuar mesatarisht rreth 406.000 lekë në tatimin mbi pagat dhe sigurimet shoqërore gjatë periudhës Janar–Korrik 2025.

Por në këtë drejtim ALTAX analizon se informaliteti në turizëm është ende i lartë dhe këtë e konfirmojnë shifrat nga TVSH-ja. Edhe pse rritja është +6.6%, TVSH mbeti nën planifikim, duke sinjalizuar se një pjesë e madhe e konsumit vijon të mos deklarohet dhe se informaliteti në shërbimet turistike është ende i lartë. TVSH fakt mbeti rreth 0.25% nën planin e buxhetit, që është relativisht e ulët në përqindje, por për një ekonomi si Shqipëria, kjo diferencë mund të përfaqësojë një volum të konsiderueshëm konsumesh të paregjistruara, sidomos në sektorin e turizmit ku shërbimet dhe hotelet mund të mos raportojnë të gjitha transaksionet.

Nga llogaritjet rezulton se, çdo vizitor mesatarisht kontribuoi 29 lekë konsum të paregjistruar (TVSH e papaguar). Në përqindje, informaliteti duket i vogël (~0.25% e TVSH-së totale), por për miliona vizitorë ky është një volum i konsiderueshëm i konsumit të paformalizuar, që lidhet kryesisht me shërbimet turistike të vogla dhe transaksionet e pa deklaruara.

Edhe rritja modeste +2.9% e tatimit mbi fitimin tregon se bizneset nuk kanë pasqyruar proporcionalisht fitimet e rritura nga konsumi turistik, duke ngritur dyshime mbi raportimin fiskal të tyre.

Taksat vendore me rënie -7.4%, nxjerrin në pah pamundësinë e bashkive për të kapitalizuar flukset turistike, veçanërisht përmes tatimit mbi pasuritë dhe shërbimet publike. Si pasojë, bashkitë humbasin pjesën e tyre të të ardhurave që mund të vinte nga shërbimet turistike, si pagesat për hotele, restorante, transport lokal dhe aktivitete argëtuese. Rënia e taksave vendore po ndikon në vijimësi gjithashtu në kapacitetin e investimeve lokale dhe ofrimin e shërbimeve për qytetarët dhe turistët.

The post Përfitimet fiskale të sezonit turistik/ Konsumi i lartë amortizohet nga informaliteti appeared first on Gazeta Si.

The post Rekrutimi dhe trajnimi i stafit të kualifikuar, sfida kryesore për sektorin e pijeve freskuese appeared first on Revista Monitor.

The post Edhe tregu i pijeve freskuese po “i dorëzohet” importit appeared first on Revista Monitor.

Moda e re ushqimore është e qartë: konsumatorët po braktisin dietat me pak kalori për ushqimet e pasura me proteina. Nga qiqrat e pjekura te kefiri dhe proteina shtazore, tregu ushqimor global dhe ai shqiptar, po përshtatet me një “uri” të re që vjen nga palestrat, mediat sociale dhe dëshira për një trup më të fortë. Kjo prirje, e nxitur nga influencuesit, reklamat dhe ndërgjegjësimi i shtuar për shëndetin, po kthehet në një mundësi të artë për prodhuesit dhe tregtarët e ushqimeve, që po zhvillojnë produkte të reja për të kënaqur konsumatorët e etur për proteina. Një fiksim ushqimor që po shndërrohet në një biznes fitimprurës?

 

Nga Deada Hyka

Në një kohë kur modelet ushqimore janë gjithnjë e më shumë të ndikuara nga influencuesit dhe trendet sociale, kërkesa për ushqime të pasura me proteina ka arritur nivele të papara më parë, duke shtuar fitimet e bizneseve ushqimore, edhe në Shqipëri.

Ushqimet “me shumë proteina” kanë zëvendësuar ushqimet “me pak kalori” si një trend i ri që mbizotëron në raftet e supermarketeve. Në seksionet e ushqimeve të shpejta, përveç patatinave, tashmë mund të gjenden të gjitha produktet e pasura me proteina.

Në Shqipëri, tendenca është gjithashtu e dukshme. Seksionet e bulmetit janë mbushur me produkte të tilla si kefir, që njihen për përmbajtjen e lartë me proteina.

Për më tepër, dietat e pasura me proteina po fitojnë gjithnjë e më shumë popullaritet në media sociale, ku influencuesit e ushqyerjes dhe fitnesit këshillojnë përdorimin e këtyre produkteve.

Trupi i fortë dhe muskuloz ka marrë vëmendje të madhe, duke zëvendësuar pamjen e dobët, një tjetër aspekt që ka nxitur kërkesën për ushqime të pasura me proteina.

Një analizë e tregut në Shqipëri tregon se gjithnjë e më shumë individë janë duke kërkuar mënyra për të rritur marrjen e proteinave.

Kërkimet online për “dietë me proteina të larta” kanë arritur kulme të larta dhe e njëjta tendencë është reflektuar në rritjen e shitjeve të produkteve të pasura me proteina në supermarkete dhe dyqanet online.

 

Si shpjegohet kjo dëshirë?

Një pjesë e madhe e saj vjen nga ndërgjegjësimi në rritje për përfitimet shëndetësore të konsumimit të proteinave, por gjithashtu ndikuar nga një “fiksim” i trendeve të reja, që po merr përmasa të një fenomeni kulturor të gjerë.

Dëshira për proteina nuk është thjesht një trend kalimtar, por një transformim i qëndrueshëm në zakonet ushqimore dhe mënyrën e jetesës së konsumatorëve.

Disa faktorë të tjerë janë gjithashtu të përfshirë në këtë ndryshim të shpejtë: rritja e interesit për shëndetin dhe mirëqenien, rritja e njohurive mbi rolin e proteinave në ndihmën për forcimin e muskujve dhe menaxhimin e peshës, si dhe një ndryshim i perceptimit për trupin e bukur.

Trendi ka krijuar një mundësi të madhe për markat ushqimore, të cilat po shfrytëzojnë këtë kërkesë me produkte të reja dhe inovative, duke u ofruar konsumatorëve mundësi për të pasur një dietë të pasur me proteina, që është gjithashtu e përshtatshme dhe lehtë e konsumueshme.

“Rritja e interesit për produktet me përmbajtje të lartë proteinash është një trend global që po reflektohet edhe në Shqipëri”, thotë Diola Dosti, nutricioniste e njohur.

“Por, jo gjithmonë etiketa ‘high protein’ do të thotë se kemi të bëjmë me një produkt të shëndetshëm. Shumë nga këto produkte përmbajnë sheqerna të fshehura, yndyra të shtuara apo përbërës artificialë”.

Sipas saj, konsumatorët duhet të jenë të kujdesshëm dhe të lexojnë me vëmendje përbërjen ushqimore përpara se të vendosin çfarë të fusin në dietën e përditshme.

“Ka shumë keqkuptime, njerëzit mendojnë se nëse një kos apo një biskotë ka proteina, automatikisht është i shëndetshëm. Por në fakt, përfitimet varen nga cilësia dhe burimi i proteinave, jo vetëm nga sasia”.

Znj. Dosti thekson se trupi i njeriut ka nevojë për proteina, por në sasi të balancuara dhe të marra nga burime sa më natyrale.

“Gjoksi i pulës, veza, peshku, bishtajoret, arrorët dhe qumështi janë burime shumë më të mira dhe të sigurta proteinash, në krahasim me produktet e përpunuara që thjesht reklamohen si ‘fit’ apo ‘protein snack’”. – shpjegon ajo.

Ajo thotë gjithashtu se “nuk është e nevojshme të konsumosh një produkt ‘protein bar’ nëse ke ngrënë një vakt të plotë, me mish, perime dhe pak drithëra integrale.

Trupi e merr atë që i nevojitet nga ushqimi i zakonshëm, nuk ka nevojë të bombardohesh me proteina nga çdo vakt apo ushqim i ndërmjetëm”.

Më tej, Diola Dosti thekson rëndësinë e edukimit ushqimor për të shmangur vendime të gabuara që lidhen me trendet. “Ka një iluzion që po krijohet, sa më shumë proteina të konsumosh, aq më mirë për trupin tënd.

Por e vërteta është që çdo lëndë ushqyese, kur merret pa kriter, sjell pasoja. Proteina e tepërt, sidomos ajo nga suplementet apo produkte ultra të përpunuara, mund të rëndojë veshkat dhe sistemin tretës”.

Ajo paralajmëron se shumë njerëz e lidhin konsumin e proteinave me dobësimin, por në realitet, nuk është aq e thjeshtë. “Dobësimi kërkon një qasje të integruar si aktivitet fizik, deficit kalorik dhe ushqyerje cilësore.

Nuk është një biskotë proteinike ajo që do të të ndihmojë të biesh në peshë, nëse pjesa tjetër e stilit të jetesës nuk mbështet këtë qëllim”.

Sipas saj, është e rëndësishme të bëhet një diferencim mes produkteve të krijuara për individë që bëjnë aktivitet intensiv fizik dhe atyre me një jetë sedentare.

“Nuk mund të barazosh nevojat ushqimore të një personi që trajnohet çdo ditë me ato të dikujt që kalon shumicën e ditës ulur në zyrë. Dhe megjithatë, të dy mund të konsumojnë të njëjtin produkt ‘protein snack’, duke menduar se po bëjnë një zgjedhje të shëndetshme”.

Znj. Dosti bën thirrje për më shumë vetëdije. “Ne nuk kemi nevojë të ndjekim verbërisht çdo trend që vjen nga jashtë. Shëndeti ndërtohet me përzgjedhje të qëndrueshme dhe të vetëdijshme, jo me impulse që mbështeten te reklama apo ‘influencer’ të ushqimit”.

Në fund, nutricionistja thekson se arsyeja e kostos më të lartë të ushqimeve proteinike si mishi, vezët etj., i shtyjnë njerëzit që të shkojnë drejt zgjidhjeve më ekonomike si ‘protein powder’ apo të ngjashme.

 

Kostoja

Kostoja ditore për një person që ndjek një dietë të orientuar proteinike në Shqipëri varet nga disa faktorë: cilësia e produkteve të zgjedhura (bio, supermarket, lokal), sasia e konsumuar dhe nëse gatuan vetë apo përdor shërbime të gatshme. Totali ditor (mesatarisht, nëse gatuan vetë) llogaritet rreth 1,200 lekë. Nëse përdor një shërbim kateringu që ofron 3 vakte të përgatitura + snack me bazë proteinë, abonimet ditore zakonisht variojnë nga 1,500–2,500 lekë/ditë në varësi të përbërjes, numrit të vakteve dhe cilësisë së përbërësve.

 

 

Aktivitete fizike ndryshojnë mënyrën e të ushqyerit

Në Shqipëri, një shtysë e veçantë ka ardhur nga rritja e popullaritetit të aktiviteteve fizike dhe trendeve të fitnesit. Shumë njerëz po kalojnë më shumë kohë në palestër dhe janë të angazhuar në regjime ushqimore të mbështetura në proteinat e larta, si një mjet për të arritur forma trupore më të mira.

Ky trend ka ndikuar edhe në mënyrën se si industria ushqimore e sheh tregun shqiptar.

Kompanitë po krijojnë produkte të reja të pasura me proteina për të përmbushur kërkesën e konsumatorëve që po kërkojnë mundësi më të shëndetshme dhe të shpejta për të konsumuar proteina.

Gjithashtu, ka një rritje të konsumit të proteinave si pjesë e dietave të kontrolluara për humbje peshe dhe menaxhimin e niveleve të glukozës në trup.

“Është e vërtetë që aktiviteti fizik ka fituar popullaritet dhe me të, edhe nevoja për një ushqyerje që e mbështet atë. Por ajo që më shqetëson është keqkuptimi se sa dhe çfarë lloj proteinash janë të nevojshme për një person që stërvitet.

Nuk është thjesht çështje sasie – është çështje cilësie dhe përshtatjeje me stilin e jetesës”, – thekson mjekja Matina Çobo, dietologe klinike.

Ajo vëren se kompanitë ushqimore janë gjithnjë e më aktive në ofrimin e produkteve “të pasura me proteina”, por jo gjithmonë kjo do të thotë se janë të shëndetshme.

“Produktet e përpunuara, edhe kur përmbajnë proteina, shpesh kanë sasi të larta kripe, yndyre të pashëndetshme apo përbërës artificialë. Konsumatori duhet të lexojë etiketat dhe të kuptojë që ‘proteinë’ nuk është sinonim i ‘të shëndetshëm’”.

Sipas saj, një tjetër arsye pse njerëzit po orientohen drejt proteinave është rritja e ndërgjegjësimit për menaxhimin e sëmundjeve kronike.

“Është e saktë që dietat me përmbajtje të moderuar proteine mund të ndihmojnë në kontrollin e glukozës apo në mbajtjen e një peshe të qëndrueshme. Por gjithçka duhet bërë me udhëzim mjekësor, jo nga ‘Google’ apo rrjetet sociale.”

Znj. Çobo shton se roli i mjekut mbetet thelbësor në përcaktimin e nevojave individuale për proteina, sidomos për ata që kanë probleme me metabolizmin apo sëmundje të veshkave. “Kur flasim për proteina, duhet të kujtojmë se nuk janë për të gjithë njësoj. Ato që për një mund të jenë ndihmë, për një tjetër mund të jenë barrë”.

Një tjetër aspekt i rëndësishëm në këtë zhvendosje të prirjeve ushqimore është ndikimi i mediave sociale. Rrjetet janë kthyer në një hapësirë ku trupi nuk është më vetëm një element estetik, por edhe një mënyrë për të shprehur stil jetese, kontroll personal dhe sukses.

Sipas sociologes Marsi Simo, “rrjetet sociale kanë krijuar një presion të heshtur estetik dhe funksional mbi trupin. Ato nuk diktojnë vetëm se si duhet të dukesh, por edhe çfarë duhet të hash për t’u dukur ‘siç duhet’”.

Në këtë kontekst, influencuesit e fitnesit dhe ushqyerjes janë kthyer në figura me ndikim, që jo vetëm promovojnë receta apo produkte të caktuara, por formësojnë edhe zakonet e konsumit.

“Nëpërmjet influencuesve, dieta me shumë proteina është shndërruar nga një zgjedhje shëndetësore në një simbol kulture moderne, të lidhur me suksesin personal dhe përkujdesjen për veten”, vëren znj. Simo.

Ajo shton se “kemi kaluar nga modeli i ‘trupit të hollë’ që dominonte vitet 2000, tek ai i ‘trupit funksional’, ku muskujt dhe energjia përfaqësojnë status dhe kontroll mbi veten.”

Ndikimi i këtij transformimi kulturor është i dukshëm edhe në sjelljen e konsumatorëve shqiptarë. Ata janë më të ndërgjegjshëm, më të interesuar për informacion dhe më të gatshëm për të ndjekur trende globale, sidomos kur këto përçohen nga figura të ndjekura në rrjetet sociale.

“Mediat sociale po e zhvendosin autoritetin nga mjekët dhe dietologët tradicionalë te figura e influencuesit, duke krijuar një treg të ri ushqimor që mbështetet mbi besimin dhe ndjekjen, jo gjithmonë mbi shkencën”, thekson sociologia.

Në fund, znj. Simo nënvizon se kjo uri për proteina “nuk është vetëm biologjike – është edhe sociale. Është një formë përkatësie dhe ndjekjeje të modelit të suksesshëm që diktohet online”.

Kjo e shpjegon më së miri faktin pse kërkesa për produkte të pasura me proteina është rritur ndjeshëm dhe pritet të mbetet një tendencë që do të vazhdojë të udhëheqë tregun ushqimor”.

Ndërsa tregu ushqimor shqiptar po ndjek në mënyrë gjithnjë e më të dukshme modelet globale, një nga ndryshimet më të mëdha është zhvendosja e raportit të konsumatorit me ushqimin: nga një marrëdhënie e ndërtuar mbi traditën, shijen dhe përkatësinë kulturore, drejt një qasjeje funksionale, e orientuar drejt trupit të shëndetshëm dhe mirëqenies personale.

Në këtë realitet të ri, buka me djathë nuk është më thjesht një vakt i shpejtë, nëse nuk ka proteinat e duhura, ajo ndoshta nuk përmbush pritshmëritë.

“Po krijohet një brez i ri konsumatorësh që nuk ushqehen për të ngopur barkun, por për të përmbushur një standard të caktuar fizik apo emocional”, – thotë sociologia Marsi Simo.

Kjo prirje ka potencial të ndryshojë jo vetëm mënyrën si konsumojmë, por edhe mënyrën si prodhojmë dhe tregtojmë.

 

Tendenca

Ndërsa tregu ushqimor shqiptar po ndjek në mënyrë gjithnjë e më të dukshme modelet globale, një nga ndryshimet më të mëdha është zhvendosja e raportit të konsumatorit me ushqimin: nga një marrëdhënie e ndërtuar mbi traditën, shijen dhe përkatësinë kulturore, drejt një qasjeje funksionale, të orientuar nga performanca e trupit dhe mirëqenia personale. Në këtë realitet të ri, buka me djathë nuk është më thjesht një vakt i shpejtë, nëse nuk ka proteinat e duhura, ajo ndoshta nuk përmbush pritshmëritë.

 

Si po e reflekton tregu

Rritja e kërkesës për ushqime të pasura me proteina nuk ka kaluar pa u vënë re edhe nga prodhuesit dhe tregtarët vendas. Disa marka shqiptare kanë nisur të përshtatin linjat e tyre të prodhimit për të ofruar produkte që i përgjigjen kësaj prirjeje të re.

Nga kosi me proteina të shtuara te snack-et me bazë mishi apo bishtajore, po vërehet një përpjekje për të qenë konkurrues jo vetëm me çmim, por edhe me përmbajtje ushqyese.

Në raftet e supermarketeve shqiptare, po bëhen gjithnjë e më të zakonshme etiketa që dikur përdoreshin vetëm në importet nga Perëndimi: “high-protein”, “low-carb”, “keto-friendly” apo “no added sugar”.

Këto etiketime nuk janë më vetëm mjet informues, por pjesë e strategjive të pozicionimit të markave, tregues i qartë se ushqimi nuk shitet më vetëm për shijen apo çmimin, por për mënyrën si përshtatet me identitetin dhe mënyrën e jetesës së konsumatorit.

Ndërkohë, platformat online të shitjes dhe zinxhirët e mëdhenj të supermarketeve kanë filluar të investojnë në algoritme dhe kategori të personalizuara për t’u dhënë përparësi produkteve që përputhen me këto kërkesa të reja.

Kërkimi për produkte të pasura me proteina është tashmë një kategori më vete, ndërsa klientët që ndjekin dieta specifike marrin rekomandime të personalizuara, duke e shndërruar përvojën e blerjes në një proces më të ndërgjegjshëm dhe më të informuar.

Rritja e vetëdijes ka ndikuar edhe në industrinë e shërbimit ushqimor.

Restorantet, veçanërisht ato urbane dhe të frekuentuara nga të rinjtë, kanë filluar të përfshijnë në menutë e tyre ushqime që theksojnë përmbajtjen e proteinave, nga tasa me mish të bardhë dhe drithëra të plotë, te alternativat vegjetariane me bazë thjerrëza, tofu apo qiqra.

Megjithatë, për prodhuesit vendas, ky transformim nuk vjen pa sfida. Përshtatja me standardet ndërkombëtare të etiketimit dhe certifikimeve është një proces që kërkon investim në teknologji, përmirësim të transparencës dhe komunikim më të saktë me konsumatorin.

Pa këto elemente, edhe produktet më cilësore mund të humbasin terren në një treg që po udhëhiqet gjithnjë e më shumë nga ndikimi vizual, rrjetet sociale dhe miratimi i influencuesve.

Kjo e bën “urinë për proteina” jo thjesht një çështje të zgjedhjeve personale, por një dinamikë ekonomike që po riformëson tregun ushqimor dhe mënyrën si kompanitë ndërtojnë produktin, komunikimin dhe imazhin e tyre.

 

“Biznesi i urisë” 

“Biznesi i urisë” nuk është më thjesht ai që siguron ushqim, por ai që kupton dëshirat e reja: fizike, estetike dhe emocionale, të konsumatorit modern.

 

Çmimet /

Protein Bar – 250 lekë

Kefir – 240 lekë

Mish pule: fileto 550 lekë/kg; pula 460 lekë/kg

Vezë: 35 lekë kokrra mesatarisht

Abonimi mujor me ushqim me bazë proteinike: 18 mijë lekë / 1 vakt dhe 1 snack

Protein Powder – 5000 lekë mesatare

 

 

The post Biznesi i “urisë”, shqiptarët po braktisin dietat me pak kalori për ushqimet e pasura me proteina appeared first on Revista Monitor.

Mozzik sjell surprizën më të madhe të këtij viti – një biznes që askush nuk e priste.

Reperi i njohur ka vendosur të bëjë një hap të guximshëm jashtë botës së muzikës, duke hapur një çerdhe moderne me emrin “HanaKids”, e cila është frymëzuar nga vajza e tij, Hana. Ky projekt i ri është një shembull i përkushtimit të tij ndaj edukimit dhe mirëqenies së fëmijëve.

Lajmi u bë publik nga vetë Mozzik, i cili shprehu emocionet e tij me fjalët: “HanaKids po hap dyert sot! Nga e hëna, më 25 Gusht, fillojmë punën me dashuri dhe përkushtim për më të vegjlit tanë.” Kjo njoftim tregon angazhimin e tij për të kontribuar në zhvillimin e brezit të ri.

Ky projekt nuk është vetëm një investim financiar, por një mesazh i fortë nga Mozzik si baba. Ai thekson se: “Fëmijët janë e ardhmja jonë – ata nuk kanë nevojë vetëm për kujdes, por për dashuri, siguri dhe një ambient që i rrit me buzëqeshje e dituri.” Kjo qasje tregon një ndjeshmëri të thellë për nevojat e fëmijëve.

HanaKids, që mban emrin e vajzës së tij, është një dedikim i ndjerë dhe një investim që e dallon reperin nga shumë të tjerë në estradë. Ai shpreh bindjen se çdo fëmijë meriton më të mirën, duke e bërë këtë projekt një simbol të përkushtimit të tij ndaj edukimit dhe zhvillimit të fëmijëve.

Me hapjen e HanaKids, Mozzik po i jep një shembull të shkëlqyer të tjerëve në industrinë e muzikës dhe biznesit. Ai tregon se si pasioni për fëmijët dhe edukimin mund të shndërrohet në një mundësi për të kontribuar në shoqëri. Ky është një hap i rëndësishëm për të ardhmen e fëmijëve.

Në përmbyllje, Mozzik thekson: “Sepse çdo fëmijë meriton më të mirën!”. Ky mesazh është një thirrje për të gjithë ne që të mbështesim iniciativat që promovojnë mirëqenien e fëmijëve dhe edukimin e tyre. HanaKids është një hap i rëndësishëm drejt një të ardhmeje më të ndritur për brezin e ri.

The post Askush nuk e priste/ Mozzik hap biznes surprizë, kujt ia dedikon këtë hap reperi appeared first on Albeu.com.

Edhe pse prodhimi vendas i akullores është rritur në vitin 2024, tregu shqiptar dominohet ende nga importet dhe përballet me sfidat e mungesës së fuqisë punëtore dhe kostot e larta të lëndëve të para. Prodhuesit artizanalë të akullores në zonat rurale dhe urbane kërkojnë mbështetje fiskale për të përballuar shtrenjtimin e lëndëve të para dhe konkurrencën e importeve.

 

Dorina Azo

Pëllumb Kurti drejton me të njëjtin përkushtim prej vitit 1993 punishten artizanale të prodhimit të akullores në fshatin Amarth të Durrësit. Sot, biznesi i tij është zgjeruar ndjeshëm.

Ai pohon me krenari se një pjesë e madhe e konsumatorëve mbeten shqiptarët, veçanërisht nga Kosova, të cilët prej vitesh zgjedhin akulloren e njohur të pastiçerisë “Insean”, e cila ndodhet buzë rrugës që të çon drejt Gjirit të Lalëzit.

Pëllumb Kurti thekson se sekreti i suksesit qëndron në zbatimin me përpikëri të një cikli të mbyllur prodhimi. Prej tri dekadash, ai prodhon akullore duke përdorur qumësht të freskët nga lopët e fermës së tij.

Ai zotëron 25 krerë lopë dhe për të ulur kostot dhe për të përballuar mungesën e fuqisë punëtore, shumë prej proceseve në blegtori janë automatizuar.

Aktualisht, në punishte janë të punësuar 14 persona: 4 prej tyre janë anëtarë të familjes Kurti, ndërsa 10 punëtorë të huaj, me paga neto mujore prej 60 mijë lekësh.

“Fuqia punëtore është një nga sfidat kryesore të sektorit të blegtorisë dhe përpunimit të produkteve agroindustriale. Nuk arrijmë të gjejmë punëtorë për stallat.

Problemi nuk është pagesa, por mungesa e interesit të të rinjve për të punuar në blegtori. Nuk i tërheq ky sektor.

Për këtë arsye, kemi automatizuar shumë procese pune, kemi investuar në makina për kositjen dhe stivimin e jonxhës, si dhe kemi blerë katër zetorë.

Megjithatë, roli i njeriut mbetet i pazëvendësueshëm. Automatizimi na ka ndihmuar të zgjidhim problemin e mungesës së punonjësve”, shprehet z. Kurti.

Për një biznes artizanal, qasja e z. Kurti ndaj zinxhirit të prodhimit vlerësohet të jetë moderne, ku investimet në automatizim po ashtu janë një përgjigje pragmatike ndaj mungesës së fuqisë punëtore vendase. Ky problem po prek shumë sektorë ruralë të vendit, për shkak të shpopullimit.

Nga ana tjetër, çmimet e akullores janë mjaft konkurruese, disa herë më të ulëta sesa tregu urban. Një kupë akullore tek “Insean” kushton 30 lekë, nëse e zgjedh vetëm me shijen e qumështit dhe vezëve.

Ndërsa me shije të ndryshme frutash përfshirë stika, vanilje, etj., kushton 50 lekë.

 

Rritet prodhimi vendas

Në dekadën e fundit, përkatësisht në vitet 2013-2024, sipas të dhënave nga Ministria e Bujqësisë, prodhimi i akullores në vend ka pësuar rënie të ndjeshme pas vitit 2015, kur arriti shifrën më të lartë 2,662 tonë.

Pas kësaj, sektori u përball me ulje drastike të prodhimit, duke arritur minimumin e prodhimit në vitin 2022 me vetëm 590 tonë.

Megjithatë, në dy vitet e fundit ka një rimëkëmbje të dukshme, me prodhimin që arrin 1,001 tonë në vitin 2024, duke sinjalizuar rigjallërim të tregut të brendshëm të akullores. Krahasuar me vitin 2023, sasia e akullores së prodhuar u rrit me 9%.

 

 

Pesha e akulloreve vendas

Pavarësisht shtimit të prodhimit vendas, i ndikuar nga rritja e konsumit për prodhimin artizanal të akullores, trendi është i qartë, importet dominojnë tregun shqiptar të akullores gjatë gjithë periudhës, përveç vitit 2014, kur prodhimi vendas zuri më shumë se gjysmën e furnizimit (55%).

Pas vitit 2015, përqindja e prodhimit vendas rezulton se ka rënë ndjeshëm, duke mbetur poshtë 30% deri në vitin 2020.

Ndërsa prodhimi i akullores në Shqipëri ka pësuar rënie të ndjeshme pas vitit 2015, importet kanë zënë një peshë gjithnjë e më të madhe në tregun e brendshëm.

Në vitin 2016, vetëm 28% e akullores në treg ishte prodhuar në vend, ndërsa 72% vinte nga jashtë. Raporti mbeti i pandryshuar edhe në vitet pasuese, duke dëshmuar një varësi të lartë nga importet, veçanërisht në sektorin e akullores industriale.

Përjashtim bën viti 2014, kur prodhimi vendas për herë të vetme arriti të dominojë tregun me 55%, çka lidhet me rendimentin e lartë të disa prodhuesve lokalë dhe kërkesën më të madhe për produkte artizanale.

Industria vendase e prodhimit të akullores ka pasur vështirësi të mëdha pas vitit 2015 dhe ka humbur ndjeshëm pjesën e saj në treg.

Vitet e fundit ka shenja rimëkëmbjeje, por tregu dominohet ende nga produktet e importuara.

Sipas prodhuesve, kjo situatë mund të lidhet me mungesën e investimeve në prodhimin vendas, kostot e larta të prodhimit për shkak të lëndëve të para që vijnë nga importi, por edhe pamundësitë financiare të prodhuesve vendës për të konkurruar me markat e huaja.

 

 

Shqipëria paguan më shumë për të prodhuar akullore sesa vendet e BE-së; Sfidat e prodhuesve urbanë

Por ndryshe nga prodhuesit ruralë të akulloreve që po përballen me mungesën e fuqisë punëtore për prodhimin e lëndëve të para nga blegtoria, për prodhuesit e markës urbane të akulloreve, sfidat janë të ndryshme.

Këta të fundit po e vuajnë rritjen e kostos nga shtrenjtimi i lëndëve të para të importit, kryesisht të përbërësve natyralë të frutave dhe mungesës së politikave favorizuese fiskale për importe, ndryshe nga sa zbatohet për vendet anëtare të BE-së.

Me origjinë nga Tetova e Maqedonisë së Veriut, Gazmend Hakiki është një ndër themeluesit e markës së njohur të akullores “Mango”, një biznes familjar me rrënjë në Kroaci që daton përpara viteve ’90.

Gjyshi i tij, themeluesi i parë i këtij biznesi familjar, kishte ngritur një punishte akulloreje në kohën e ish-Jugosllavisë, një sistem që, pavarësisht sistemit komunist, nuk i ndalonte nismat private.

Pas shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, në vitin 1992, familja Hakiki vendosi ta zhvendosë aktivitetin në Tiranë, duke hapur dyqanin e parë në zonën karakteristike të Pazarit të Ri.

Aty nisi një epokë e re për markën, e cila ruajti traditën e prodhimit të akullores artizanale, por në vitet më pas njohu edhe inovacione të rëndësishme.

Në vitin 2000, Gazmend Hakiki, tashmë një sipërmarrës i ri, por me përvojë të trashëguar, u përfshi në aktivitetin e biznesit. Ai sjell një frymë të re duke eksperimentuar me 24 shije të reja, përfshirë fruta ekzotike si mango dhe fruta e pasionit, shije që deri atëherë ishin të panjohura për konsumatorin shqiptar.

Aktualisht, “Mango” operon me dy dyqane në Tiranë dhe po përgatitet të hapë një filial të ri në Dubai, si pjesë e strategjisë për ndërkombëtarizimin e markës.

Sipas z. Hakiki, produkti i tyre parapëlqehet më së shumti nga vendasit, por ka edhe kërkesë të lartë nga turistët.

Megjithatë, përballja me kosto të larta për lëndët e parë që importohen mbetet sfidë edhe për këtë prodhues.

“Kostoja e prodhimit për 1 kilogram akullore në Shqipëri është 2–5 euro më e lartë sesa në Kroaci, për shkak të çmimeve të larta të lëndëve të para, veçanërisht lëngjeve natyrale të frutave, të cilat importohen kryesisht nga Italia.

Për më tepër, prodhuesit shqiptarë nuk përfitojnë nga lehtësitë fiskale që gëzojnë homologët e tyre në vendet anëtare të BE-së”, thotë ai.

Ndërsa shumicën e lëndëve të para i importon, për qumështin z. Hakiki mbështetet te furnizues vendas, duke paguar rreth 110 lekë për litër.

Edhe pse më i kushtueshëm, ai nuk ka ndër mend të heqë dorë nga ky bashkëpunim, duke vlerësuar rolin e tij në ruajtjen e shijes tradicionale të produktit.

Z.Hakiki thekson nevojën për rishikim të politikave fiskale, veçanërisht për TVSH-në që për produktet ushqimore në Shqipëri qëndron në 20%, shumë më e lartë se në vendet e zhvilluara, ku zbatohen norma të reduktuara.

Edhe për prodhues të tjerë, problemi kryesor te rritja e kostos mbeten çmimet e larta të furnizimeve me lëndë të parë nga jashtë.

Ferdinand Bregu thotë se arsyet kryesore pse akullorja artizanale urbane mbetet e kushtueshme është për shkak të kostos së lartë të prodhimit, veçanërisht e ndikuar nga lëndët e para të importit.

“Çmimet e lëndëve të para përfshirë çokollatën, qumështin dhe veçanërisht frutat e thata të importuara nga Italia janë dyfishuar gjatë dy viteve të fundit, duke ndikuar ndjeshëm në rritjen e kostos së prodhimit.

Një pjesë e kostos shtesë vjen edhe nga përbërësit vendas, siç është qumështi, çmimi i të cilit është rritur gjithashtu. Çmimi i qumështit vendas është më i shtrenjtë krahasuar me atë të importit.

Sa u takon lëndëve të importit, rënia e Euros ka ndihmuar disi në amortizimin e kostove. Në të kundërt, nëse kjo rënie nuk do të kishte ndodhur, dyfishimi i çmimeve të lëndëve të para do të ishte reflektuar drejtpërdrejt te çmimi final për konsumatorin.

Megjithatë, deri tani, kemi arritur t’i mbajmë të pandryshuara çmimet për konsumatorin”, – nënvizon z. Bregu.

 

 

Ecuria e importit të akullores

Në dekadën e fundit, përkatësisht gjatë periudhës 2013–2024, importi i akullores në Shqipëri ka ndjekur një trend kryesisht rritës.

Pas një rënieje të ndjeshme në vitin 2014, importi u rrit në mënyrë graduale, duke arritur në nivelin më të lartë në vitin 2021 me 3,637 tonë, sipas të dhënave të Doganave.

Viti 2020 shënoi rënie prej 12% të importeve krahasuar me vitin paraardhës, ndikuar nga pandemia e Covid-19 dhe kufizimet në ekonomi, por rikuperimi pas saj ishte i shpejtë.

Në periudhën 2022–2024, importet janë stabilizuar në nivele të larta (3,200–3,400 tonë në vit), çka tregon një kërkesë të qëndrueshme për produktin, sidomos në sezonin veror.

Në vitin 2024 u importua një sasi prej 3,422 tonësh akullore, sipas të dhënave të Doganave. Krahasuar me importet vjetore të 2023, sasia e tyre është rritur me 5%.

Edhe pse ka një rritje të prodhuesve artizanalë vendas, importi vazhdon të luajë rol kryesor në furnizimin e tregut shqiptar me akullore, për shkak të kapacitetit më të madh dhe larmisë së produkteve të huaja.

Në vitin 2025, të dhënat e 7-mujorit tregojnë ulje të importeve, me një sasi prej 2,228 tonësh të importuara në janar-korrik. Krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024-s, importet janë ulur 22%.

 

 

Kërkesat e sektorit

Sektori i akullores në Shqipëri është në një fazë kalimtare, me shenja të ringjalljes në prodhimin vendas dhe një konsumator gjithnjë e më të orientuar drejt cilësisë.

Por politikat mbështetëse, sidomos në sektorin e qumështit dhe përpunimit artizanal, janë të domosdoshme për të reduktuar varësinë nga importi dhe për të fuqizuar prodhuesit lokalë.

Me qëllim rritjen e konkurrueshmërisë, prodhuesit vendas të akullores kërkojnë politika fiskale që do të mundësonin uljen e çmimit të lëndës së parë të qumështit.

Pëllumb Kurti, themeluesi i pastiçerisë “Insean” në Gjirin e Lalëzit, rekomandon se qeveria duhet të kthejë skemën e rimbursimit të TVSH-së për fermerët e prodhimit të qumështit.

“Në disa raste, përveç qumështit të prodhuar në fermën tonë për lëndë të parë, jemi të detyruar të blejmë nga fermerë të tjerë. Zbatimi i skemës së TVSH-së së kreditueshme na lehtësonte në kosto, pasi pavarësisht çmimit të shitjes së qumështit, kreditimi i TVSH-së për blerjet ishte lehtësues”, thotë ai.

Deri në vitin 2017, rimbursimi i TVSH-së për përpunuesit ishte 20%, çka do të thotë se p.sh., për çdo blerje të qumështit me faturë tatimore nga fermeri, përpunuesi mund të kreditonte këtë vlerë në TVSH-në e zbritshme.

Kjo skemë e bënte ekonomikisht të leverdishme blerjen edhe me çmim të lartë për fermerin dhe siguronte marzh të qëndrueshëm fitimi për industrinë.

Nga viti 2019 deri në 2022, skema ndryshoi. TVSH-ja në blerje (nga fermerët) u ul në 6%. Ndërsa TVSH-ja në shitje e produkteve të bulmetit mbeti 20%. Kjo krijoi pabarazi fiskale, pasi industria paguante më shumë në dalje sesa kreditonte në hyrje.

Prej vitit 2022, skema e TVSH-së së kreditueshme u hoq plotësisht, duke vendosur 0% TVSH të zbritshme për blerjet e qumështit nga fermerët. Në vend të rimbursimit të TVSH-së, qeveria aplikoi subvencione direkte deri në 10,000 lekë për krerë bagëtie/lopë për fermerët.

Në Shqipëri, fermerët e fermave të lopëve përfitojnë vetëm një subvencion prej 10,000 lekësh, apo 95 euro për krerë lopë, si dhe dhënien e naftës falas për tokat e mbjella, por që nuk arrijnë të adresojnë problematikën e uljes së kostos prodhuese të qumështit.

Por pas përfundimit të aksionit për kontrollin e tregtimit me faturë të produkteve blegtorale, qeveria po përgatitet të rikthejë një skemë kompensimi për fermerët nëpërmjet rimbursimit të TVSH-së në nivelin 10%.

Nëpërmjet një projektligji të ri të hartuar parashikohet që kompensimi për fermerët të aplikohet duke nisur nga viti 2026, si pjesë e një reforme më të gjerë për formalizimin e zinxhirit agroushqimor dhe uljen e kostove për prodhuesit vendas.

 

 

The post Biznesi i “ftohtë” i akullores appeared first on Revista Monitor.

Nga Gazeta ‘SI’ – Midis kritikave dhe skepticizmit, bizneset shqiptare duket se e kanë përqafuar shpejt Inteligjencën Artificiale. Të dhënat tregojnë se bizneset vendase e përdorin AI-në më shumë se në rajon, madje edhe në BE.

Informacionet nga Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal, RCC, tregojnë se në vitin 2023, 12% e ndërmarrjeve shqiptare përdorin Inteligjencën, dy herë më shumë se rajoni 5% dhe Europa, 7%.

Bizneset kanë përvetësuar edhe teknologji të tjera si analiza e të dhënave, 33%, ndërsa mesatarja e BE-së 32%. Shërbiminn e-faturim e përdorin 54% e bizneseve në Shqipëri, krahasuar me 41% në rajon dhe 38% në BE. Shqipëria kryeson gjithashtu me përqindjen të lartë të kompanive që përdorin rrjetet sociale dhe mjete të tjera të komunikimit digjital sesa vendet fqinje.

Shqipëria ia kalon Ballkanit dhe Europës edhe në qeverisjen elektronike, me një rritje prej 79 të njerëzve që përdorin shërbimet publike digjitale.

Por përdorimi i gjerë i teknologjisë në Shqipëri, nuk është përkthyer në fuqi punëtore të kualifikuar. Shqipëria vijon të ketë numrin më të ulët të specialistëve të teknologjisë, 1% të tregut të punës, nga 3% që e ka rajoni. Vetëm 40% e individëve posedojnë aftësitë bazë për krijimin e përmbajtjeve online, nga 57% në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

The post Kriza e punonjësve të kualifikuar, bizneset shqiptare përqafojnë Inteligjencën Artificiale appeared first on Gazeta Si.

Lidhja e Bizneseve të Kosovës (LBK) ka reaguar ashpër ndaj vendimit të Zyrës së Rregullatorit për Energji (ZRRE) për ndërprerjen e furnizimit me energji elektrike për bizneset, duke e cilësuar si të jashtëligjshëm, arbitrar dhe shkatërrues për ekonominë e vendit.

Sipas LBK-së, këto masa godasin rëndë prodhimin vendor, minojnë besimin e investitorëve të huaj, dëmtojnë imazhin ndërkombëtar të Kosovës dhe cenojnë mirëqenien e qytetarëve.

“Bizneset që përbëjnë 56% të ekonomisë dhe punësojnë mbi 140 mijë persona nuk duhet të përballen me masa të padrejta dhe të paarsyeshme. Ky vendim i sotëm nuk i shërben Kosovës – përkundrazi, i shërben interesave të individëve të caktuar dhe shteteve fqinje”, thuhet në reagimin e LBK-së.

Organizata i ka bërë thirrje spektrit politik, Presidentes dhe Kryeministrit në detyrë që të ndërhyjnë menjëherë, duke kërkuar: Formimin e institucioneve sa më shpejt, shkarkimin e bordit të ZRRE-së dhe ndalimin e menjëhershëm të ndërprerjes së energjisë për bizneset.

LBK apelon për rikthim në dialog me komunitetin e biznesit, në mënyrë që tranzicioni drejt tregut të lirë të energjisë të bëhet i drejtë, i planifikuar dhe në funksion të zhvillimit ekonomik të qëndrueshëm.

“ZRRE me vendime arbitrare po shkatërron prodhimin dhe ekonominë e Kosovës. Kërkojmë ndaljen e menjëhershme të këtyre veprimeve dhe dialog me bizneset”, përfundon reagimi./Telegrafi/

The post Lidhja e Bizneseve thirrje Presidentes dhe Qeverisë të veprojnë: ZRRE po shkatërron prodhimin dhe ekonominë appeared first on Telegrafi.

Në qytetin e Pejës ka filluar sot edicioni i parë i festivalit Via Dinarica Kosovo, një ngjarje që synon të promovojë turizmin malor, prodhimet vendore dhe trashëgiminë kulturore të rajonit.

Aktiviteti po organizohet nga Fondacioni Utalaya me mbështetjen e Agjencisë Italiane për Bashkëpunim në Zhvillim dhe do të zgjasë deri më 17 gusht, raporton KosovaPress.

Festivali u hap me Panairin e Produkteve Vendore dhe turin virtual të “Via Dinarica Kosovo”, ku vizitorët patën mundësinë të njihen me ofertat gastronomike e artizanale të zonës.

Ceremonia zyrtare e hapjes, e mbajtur në mbrëmje, përfshiu fjalime nga përfaqësues të institucioneve vendore dhe ndërkombëtare, mes tyre ambasadori i Italisë në Kosovë, zyrtarë të komunave të Pejës dhe Junikut, si dhe përfaqësues të federatave sportive.

Gjatë ceremonisë u bë edhe prezantimi i markës Via Dinarica Kosovo, një hap i rëndësishëm për promovimin e kësaj rruge malore si destinacion turistik.

Kryetarja e fondacionit “Utalaya”, Uta Ibrahimi, tha se ky projekt do t’i bëjë njerëzit nga gjithë bota të bien zë dashuri me malet tona.

“Kemi sjellë blogerë, gazetarë nga e gjithë bota, që të ecim së bashku me ne në shtegun e Via Dinarica, Kemi prodhuar një dokumentar, të cilin ju ftoj ta shohim bashkë nesër si premierë dhe sot, gjersa e hapëm këtë festival, po e mbyllim edhe një projekt shumë fantastik, sepse Via Dinarica Kosova nuk është më vetëm një projekt tjetër po me shumë siguri mund të them që Via Dinarica për herë të parë është një shtet që rri, që frymon që pret hapat e ardhshëm. Është ftesë për të ardhur për të parë, për t’i dashuruar malet tonë, ashtu sikurse ju duam edhe ne,” tha Ibrahimi.

Ambasadori i Italisë në Prishtinë, Maurizio Antonini, tha se ky projekt është hap i rëndësishëm drejt zhvillimit të trashëgimisë natyrore në Kosovë.

“Ky event është një festim i trashëgimisë së pasur natyrore të Kosovës dhe një testament i vlerave të përbashkëta të bashkëpunimit dhe këmbimit kulturor që na bashkojnë të gjithëve. ia Dinarica është më shumë se një shteg, është një urë që bashkon komunitete dhe kalon kufij, nxit dialog mes kulturave dhe sjell njerëz së bashku me shpirtin e zbulimit, respektit dhe kuptimit të përbashkët. Nga projekti Natur Kosova e mbështetur nga Agjencia Italiane për zhvillim dhe bashkëpunim, e implementuar nga organizata italiane Voluntari nel mondo dhe partneri lokal Utalaya foundation, po bëjmë hapa të rëndësishëm për të nxjerrë në pah trashëgiminë unike natyrore dhe kulturore të Kosovës”, tha ai.

Ministrja në detyrë e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë Rozeta Hajdari tha se hapja e shtegut Via Dinarica paraqet një hap të madh drejt integrimit të vendit drejt familjes së madhe evropiane.

“Ndjehem e lumtur që hapim sot festivalin Via Dinarica Kosova, duke filluar në Pejë, për të vazhduar edhe në Junik e Deçan, të vendit tonë, Kosovë, me natyrë të jashtëzakonshme, me një trashëgimi kulturore e historike të pasur e të larmishme me malin Mahnicë dhe resurset natyrore dhe më e rëndësishmja me një rini dinamike, me shumë talent e shpirt, ndërmarrësie dhe kulturë moderne, me vlerat tona kombëtare drejtë integrimit në familje

tonë evropiane. Më vjen mirë që ky festival, po e shënon edhe fazën përmbyllëse të një projekti shumë të suksesshëm të turizmit në Kosovë, projekti Naturë Kosova, që ka kontribuar në zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm përmes aktiviteteve lidhur me trashëgiminë natyrore e kulturore në Kosovë dhe zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm të shtetit, Via Dinarica, me rëndësi strategjike për vendin tonë”, tha Hajdari.

Ditët në vijim do të sjellin aktivitete të ndryshme, përfshirë garën malore “Podi i Jakupit-Pepaj”, diskutime me blogerë e udhëtarë, premierën e dokumentarit “Via Dinarica Kosovo” dhe koncerte nga artistë vendorë. Festivali synon të krijojë një platformë bashkëpunimi mes komuniteteve vendore, operatorëve turistikë dhe institucioneve, duke nxitur zhvillimin e turizmit në Kosovë.

The post Promovimi i turizmit malor, fillon festivali Via Dinarica Kosovo në Pejë appeared first on Telegrafi.

Qeveria ka nxjerrë për konsultim një projketligj për Shoqëritë tregtare, ndryshimet e të cilit prekin disa boshllëqe që kanë ekzistuar në legjislacionin aktual, duke forcuar integritetin e organeve drejtuese dhe transparencën financiare.

Ligji në fuqi parashikonte ndalimin e ushtrimit të funksioneve drejtuese (administrator, anëtar bordi) për persona të dënuar për vepra penale të caktuara në Shqipëri, por nuk mbulonte rastet e dënimeve jashtë vendit për vepra të ngjashme, apo rastet kur individi ishte i sanksionuar me ndalim ushtrimi të profesionit në një tjetër shtet.

Kjo lejonte që individë të dënuar në vende të BE-së për mashtrim, korrupsion apo vepra të tjera të rënda të vazhdonin të mbanin role drejtuese në shoqëritë tregtare shqiptare. Projektligji e korrigjon këtë boshllëk, duke zgjeruar kriteret e papërshtatshmërisë dhe duke parashikuar krijimin e një regjistri publik të personave të ndaluar për administrim.

Kuadri ligjor aktual nuk përcakton qartë detyrimin për kthimin e fitimeve të shpërndara në kundërshtim me kriteret financiare, duke lënë të paqartë përgjegjësinë e aksionerëve përfitues.

Ndryshimet e reja sanksionojnë se fitimet e shpërndara pa autorizim duhet të kthehen detyrimisht dhe se aksionerët mbajnë përgjegjësi për shkeljen, duke synuar mbrojtjen e kapitalit dhe interesave të kreditorëve.

Ligji ekzistues nuk përmbante dispozita të detajuara për trajtimin e aksioneve të veta, si krijimi i rezervës së veçantë apo raportimi i detajuar dhe nuk ndalonte në mënyrë eksplicite mbështetjen financiare (huatë apo garancitë) të shoqërisë për blerjen e aksioneve të saj.

Këto boshllëqe krijonin mundësi për abuzime, përfshirë fshehjen e blerjes së aksioneve të veta përmes transaksioneve të ndërlikuara apo përdorimin e tyre si kolateral për huatë e palëve të treta. Projektligji vendos kufizime të qarta, duke ndaluar praktikat që cenojnë transparencën dhe stabilitetin financiar.

Për herë të parë parashikohet një dispozitë specifike që trajton shpalljen e pavlefshmërisë së një bashkimi të shoqërive në rast shkeljesh procedurale ose ligjore. Kjo masë synon të garantojë sigurinë juridike dhe të vendosë kufizime të qarta kohore duke shmangur pasigurinë në transaksionet e mëvonshme.

Projektligji që synon harmonizimin me rregullat e BE-së do të lehtësojë operimin e bizneseve shqiptare në tregje të tjera evropiane dhe do të eliminojë barrierat ligjore dhe proceduriale. Investitorët e huaj do të kenë një mjedis më të parashikueshëm, ndërsa procedurat e reja si regjistrimi elektronik i degëve, thjeshtësimi i raportimeve dhe qartësimi i rregullave financiare pritet të inkurajojnë sipërmarrjen dhe inovacionin.

Ndryshimet e parashikuara për integritetin e administratorëve, shpërndarjen e fitimeve, trajtimin e aksioneve të veta dhe transparencën financiare synojnë të forcojnë standardet e qeverisjes dhe rrisin përgjegjshmërinë e organeve drejtuese ndaj aksionarëve dhe kreditorëve.

Sipas qeverisë, ky projektligj vendos një bazë solide për transpozimin e direktivave të ardhshme të BE-së, përfshirë ato që lidhen me barazinë gjinore në organet drejtuese dhe transparencën fiskale.

 

 

 

 

The post Projektligji për shoqëritë tregtare: Nuk lejohen administratorët e dënuar jashtë vendit appeared first on Revista Monitor.

The post Shqipëria, me nivelin më të ulët të shitjeve online në rajon appeared first on Revista Monitor.

The post “Nga sfida e informalitetit, te rritja e shpejtë dhe konkurrenca ndërkombëtare” appeared first on Revista Monitor.

The post “Nga pandemia tek automatizimi, si po rritet me ritme të shpejta tregu i blerjeve online” appeared first on Revista Monitor.

Fermeri Erbril Mazreku, 32-vjeçar nga komuna e Mamushës në rajonin e Prizrenit, ka të mbjellë rreth 2.5 hektarë tokë me domate në serrë.

Mazreku, nga mesi i muajit qershor deri në fillim të muajit gusht, ka mbledhur rreth 150 tonë domate dhe pret të vjelë edhe 150 të tjerë.

E gjithë kjo sasi është shitur në tregjet evropiane.

“Domatet në treg vendor nuk i shes. Çmimi është më i lirë, kurse jashtë i shes më shpejtë dhe me shtrenjtë. Të freskëta i dërgoj në një pikë grumbulluese këtu në Mamushë dhe ai i eksporton jashtë vendit. Çmimi sivjet është i mirë, 60 cent për kilogram, kurse në tregun vendor shkon më lirë”, i tha ai Radios Evropa e Lirë.

Në pikën grumbulluese Eurotaç, po në Mamushë, përveç domateve janë duke u grumbulluar edhe tranguj, lakra, qepë, patate, dhe pritet që së shpejti të fillojë edhe grumbullimi i specave. Shumica janë nga serrat dhe të gjitha eksportohen në vendet e Ballkanit dhe të Evropës.

Pronari i kësaj kompanie Nehat Thaçi, i tha Radios Evropa e Lirë se kërkesa për prodhime vendore e ka tejkaluar ofertën vendore.

“Sa të ofrojnë fermerët ne eksportojmë, specat dhe domatet janë shumë te kërkuara”.

“Vetëm për 20 ditë të muajit korrik kemi eksportuar këto lloje të kulturave në vlerë të mbi 1 milion eurove, ndërsa deri në fund të sezonit kemi të kontraktuar sasi deri në 3 milionë euro”, tha Mazreku.

Ai tregoi se vitin e kaluar ka eksportuar sasi në vlerë të 1.5 milion eurove.

“Për çdo vit ka rritje të kërkesave për të gjitha këto produkte”, tha Mazreku për Radion Evropa e Lirë.

Sipas të dhënave të Doganës së Kosovës, për periudhën janar-qershor 2025, eksportet e perimeve kanë arritur vlera të konsiderueshme: domatet rreth 30 mijë euro, specat 50 mijë euro, trangujt 277 mijë euro, ndërsa patatet afro 1.1 milion euro.

Këto shifra nuk përfshijnë muajin korrik, kur zakonisht arrihet kulmi i prodhimit dhe eksporti i këtyre kulturave.

Megjithatë, kjo rritje e eksportit nuk është reflektuar në ulje të çmimeve për konsumatorët vendorë.

Edhe pse në treg ka prodhime vendore, çmimet mbeten të larta për standardin e shumë qytetarëve, me pagë mesatare prej 639 eurosh.

Gjatë muajve të verës, çmimet për një kilogram speca arrijnë deri në 1.50 euro, domatet deri në 1.20 euro, trangujt mbi 1 euro, ndërsa patatet pak më lirë – çmime që ndryshojnë varësisht nga lokacioni apo dyqani.

Por, këto shifra ndryshojnë kur bëhet fjalë për përpunimin e këtyre perimeve.

Hartim Gashi, drejtor ekzekutiv në Shoqatën e Përpunueseve të Pemëve dhe Perimeve të Kosovës (PePeKo), i tha Radios Evropa e Lirë se viteve të fundit është rritur numri i kompanive që bëjnë përpunimin e perimeve sezonale dhe kjo krijon mungesë të produkteve në treg.

Në nivel vendi janë 1.700 kompani të tilla, që sipas Gashit, në shumicën e rasteve udhëhiqen nga gratë.

Sipas tij, 68 për qind e kompanive i eksportojnë produktet e tyre kryesisht në Gjermani, Zvicër dhe Austri.

“Fermerët vendorë prioritet e kanë eksportin e prodhimeve dhe fare pak merren me furnizim në tregun lokal. Kjo për faktin se çmimi është i mirë, pagesa e sigurt dhe koha e shkurtër për t’i dërguar në pikën grumbulluese”, tregon ai.

Në Kosovë, rreth 420 mijë hektarë tokë shfrytëzohen për arsye bujqësore. Prej tyre, më shumë se gjysma shfrytëzohet për kullosa dhe livadhe.

Megjithatë, Gashi shprehet se Kosova vazhdon të varet nga importi i këtyre produkteve nga shtete të tjera, si Turqia, Holanda dhe Shqipëria, dhe rrjedhimisht çmimet janë më të larta.

“ E kemi një situatë interesante – eksporti po rritet, por në të njëjtën kohë po rritet edhe importi. Kjo ndodh për shkak të mungesës së prodhimit vendor në periudha të caktuara, sidomos gjatë dimrit. Gjatë kësaj kohe, tregjet vazhdojnë të kenë perime, por ato nuk janë nga Kosova,” tha ai.

Fatmir Selimi, magjistër i agroekonomisë, vlerëson se sasia e lartë e importit lidhet edhe me faktin që, sipas traditës, në stinën e vjeshtës, qytetarët e Kosovës furnizohen me perime për turshi, të cilat i përdorin gjatë sezonit të dimrit.

Vetëm në periudhën janar – qershor, në Kosovë vlera e importuar e këtyre kulturave bujqësore në tregun vendor ka arritur në mbi 1.5 milion euro.

Si duhet të rritet prodhimi vendor?

Gashi dhe Selimi mendojnë se institucionet duhet t’i balancojnë nevojat e tregut të brendshëm me orientimin drejt eksportit.

Gashi propozon vendosjen e masave mbrojtëse dhe subvencioneve për zgjerimin e serrave, duke përmendur nevojën për vendosjen e kuotave për import gjatë sezonit të prodhimit vendor.

“Po e marr shembull domaten – nga 15 qershori deri më 15 shtator, nuk duhet të ndalohet plotësisht importi, por të kufizohet. Për shembull, të lejohen vetëm 100 tonë domate në ditë”, tha ai.

Selimi, ndërkohë, thekson nevojën për mbështetje financiare që do t’i ndihmonte fermerët ta rrisin rendimentin dhe cilësinë.

Ministria e Bujqësisë ka bërë të ditur për Radion Evropa e Lirë se gjatë vitit të kaluar ka subvencionuar rreth 5.000 hektarë tokë të mbjellë me kultura si domate, speca, tranguj, patate dhe qepë.

Sipas kësaj ministrie, fermerët që i kanë kultivuar këto perime në fushë të hapur janë subvencionuar me 600 euro për hektar, ndërsa ata që i kanë kultivuar në serra janë mbështetur me 850 euro për hektar.

Sipërfaqja e përgjithshme e serrave me perime në Kosovë arrin në 242 hektarë.

The post Perimet vendore shkojnë jashtë, tregu mbushet me import appeared first on Telegrafi.

Në një rajon ku stabiliteti energjetik është thelbësor për zhvillimin ekonomik, EXFIS ka ndërtuar një model funksional dhe të qëndrueshëm që qëndron mbi kohën, krizat dhe ndryshimet e tregut.

E themeluar në vitin 1991, kompania është sot një nga emrat më të besueshëm në sektorin e karburanteve në Ballkan, duke operuar në mënyrë të pavarur dhe me kapacitete të plota logjistike, teknike dhe tregtare.

Me më shumë se tre dekada përvojë në tregun e karburanteve, EXFIS ka ndërtuar një strukturë që shkon përtej shpërndarjes klasike të naftës. Modeli i saj operativ përfshin të gjithë zinxhirin – nga importi, magazinimi dhe tregtia, deri te aviacioni, ushtria, rrjeti i shitjes me pakicë dhe kontrolli i cilësisë. Aktiviteti i kompanisë është i ndarë në gjashtë shtylla kryesore, të cilat përfaqësojnë boshtin funksional mbi të cilin mbështetet suksesi dhe qëndrueshmëria afatgjatë e saj.

SUPPLY – Furnizim i sigurt dhe i kontrolluar për çdo klient

EXFIS ofron zgjidhje të dedikuara për ndërmarrje industriale, projekte ndërtimi dhe kompani energjetike, duke u kujdesur që çdo litër karburant të arrijë me saktësi, në kohë dhe me cilësi të garantuar. Me një rrjet të terminaleve dhe flotë të madhe transporti, kompania mbulon zona të gjera gjeografike në rajonin e Ballkanit dhe më gjerë.

TRADING – Karburant që lëviz çdo ditë – me përvojë dhe siguri

Tregtia me karburante është zemra e operacioneve të EXFIS. Kompania angazhohet çdo ditë në lëvizjen e produkteve si diesel cilësor, benzinë premium, karburant për avionë dhe vajra industrialë, duke ndjekur nga afër zhvillimet në tregjet rajonale dhe ndërkombëtare. Aftësia për të reaguar me shpejtësi ndaj kërkesave të tregut dhe bashkëpunimi i qëndrueshëm me partnerë financiarë ndërkombëtarë e bëjnë EXFIS një partner të besueshëm në sektorin e energjisë.

AVIATION – Partner i certifikuar i aviacionit civil dhe ushtarak

EXFIS është ndër kompanitë e pakta në rajon që ofron shërbime të plota të furnizimit dhe operimit në aviacion, duke përfshirë furnizimin “into-plane”, menaxhimin e depozitave, inspektimet dhe kontrollet e cilësisë sipas standardeve ndërkombëtare të industrisë. Kompania furnizon mbi 100 operatorë aviacioni në rajon dhe është zgjedhje strategjike për klientët që kërkojnë besueshmëri, standard dhe vazhdimësi.

MILITARY – Furnizim i testuar në terrene të vështira

Me mbi gjysmë miliard litra karburant të dorëzuar për forcat ushtarake të NATO-s dhe ShBA-së në Evropë, EXFIS ka ndërtuar një reputacion të fortë si furnizues i besueshëm në operacione të ndjeshme. Kompania ofron shërbime në linjat ajrore ushtarake, kampet tokësore, instalimet mobile të karburantit dhe magazinimin afatgjatë. Aftësia për të operuar në kushte të vështira është një nga elementet që e ndan EXFIS nga konkurrentët.

RETAIL – Pika moderne shërbimi për çdo klint në tërë Kosovën 

Përmes rrjetit të saj të pikave të shitjes me pakicë, EXFIS ofron përvojë të standardizuar dhe moderne për konsumatorët fundorë. Dizajni minimalist “Pure White”, dyqanet Express Shop, programi EXFIS Club dhe aplikacioni mobil janë pjesë e një strategjie të orientuar nga cilësia dhe lehtësia e përdorimit.

QUALITY – Standardet ISO dhe politika “zero incidente”

EXFIS operon sipas politikës së saj QAHSSE, me certifikime ISO 9001, 14001 dhe 45001. Qasja gjithëpërfshirëse ndaj sigurisë, shëndetit dhe mbrojtjes së ambientit është pjesë e pandashme e çdo operacioni. Kompania synon efikasitet maksimal dhe rrezik minimal, me përmirësim të vazhdueshëm dhe transparencë të plotë ndaj partnerëve.

Për klientët që kërkojnë besueshmëri, përvojë dhe performancë të qëndrueshme, EXFIS është një partner strategjik në çdo hallkë të zinxhirit energjetik.

The post EXFIS – Lideri që furnizon energjinë e Ballkanit dhe më gjërë në të gjitha nivelet appeared first on Telegrafi.

Për Kimete Hotin nga Krusha e Madhe, pranvera nis ende pa zbardhur agimi dhe mbyllet në mesnatë. Tash e 26 vite ora katër e mëngjesit e gjen Kimeten përballë listës së gjatë të punëve që sjellin bletaria dhe përgatitja e ajvarit.

Presioni i verës rritet mes gumëzhimës së bletëve dhe aromës së specave, teksa kujdesi për bletët dhe përgatitja e mjaltit dhe ajvarit kërkojnë kohë dhe përkushtim.

Me ardhjen e vjeshtës dhe ftohtësisë që ndjehet në ajër, puna arrin kulmin. Nëntori shënon fundin e sezonit dhe për Kimeten, përfundimin e një periudhe të mundimshme.

“Nganjëherë them a u bon 24 orë apo u bon 30 orë? E kam vetëm pauzën e ushqimit dhe të kafes se sezoni është shumë i shkurtër”, rrëfen Kimetja.

Ajo udhëheq sot me përkushtim biznesin “Mjaltë dhe Ajvar i Krushës”, por 26 vite më parë ajo mbijetonte përmes bletarisë, konservimit të turshive dhe përgatitjes së ajvarit, pasi në moshën 27 vjeçare ajo mbeti nënë vetushqyese pas vrasjes së bashkëshortit në luftë.

Përkundër se Krusha e Madhe ofron terren të përshtatshëm për bujqësi, puna shpesh pengohet nga reshjet dhe ndryshimet klimatike, ndërsa dimri shton sfidat duke rrezikuar përhapjen e sëmundjeve që një bletë e infektuar mund t’ia transmetojë gjithë kosheres.

“Ndodh për shembull ndonjëherë që mundet edhe me dështu, nuk mundesh me marrë mjaltë aq sa mendon për shkak të të reshurave”, shpjegon Kimetja.

Kryerja e punëve në një punëtori të mbyllur e të mbrojtur nga temperaturat ekstreme do t’i përmirësonte kushtet e Kimetes dhe do të ulte barrën financiare të punës në shtëpi.

“Shpenzime ka mjaft sa nganjëherë thu qysh do t’i nxjerrë këto shpenzime. Nisur së pari nga bletaria. Bleta për shembull, kosherja, fundi, sandeku, rrobat, teli, dylli, pastaj kutia, mandej kapaku, mos të flas tjera e tjera sene”, numëron Kimetja, e cila me shpenzime përballet edhe kur bie fjala te përgatitja e ajvarit.

Organizata joqeveritare “Gruaja Fermere” nga Rahoveci, themeluar më 2006, merret me sfidat e grave dhe organizimin e trajnimeve për avancimin e tyre.

Muradije Shehu nga kjo organizatë përmend si pengesa kryesore mungesën e marketingut, importin, mungesën e agronomëve në terren dhe nevojën për trajnime në plane biznesi dhe kultivim cilësor.

“Për sfidat që sjellin ndryshimet klimatike, gratë që punojnë në sektorin e bujqësisë duhet të bashkëpunojnë me një agronom në komunë dhe të informohen si duhet t’i përshtaten kultivimit të prodhimeve në ndryshimet klimatike”, sqaron Shehu.

Ajo shton se mungesa e tokës në emrin e grave ua vështirëson atyre qasjen në subvencione dhe mbështetje financiare.

Në botën e mbushur me kimikate “99 Lule” sjell natyrën në shishe

Edhe pse ndryshimet klimatike e kanë vështirësuar bujqësinë në Kosovë, Havushe Bunjaku e themeloi më shumë se dhjetë vite më parë kompaninë “99 Lule” që merret me bimë medicinale, çajra natyralë, vajra esencialë dhe produkte për kujdesin e lëkurës.

“Motivimi ynë ka qenë gjithmonë të krijojmë një ndërmarrje që mbështet zhvillimin e mjedisit dhe rritjen e grupeve të margjinalizuara, duke ofruar mundësi punësimi dhe edukimi për gratë nga zonat rurale”, shprehet Bunjaku.

Përkundër këtij rrugëtimi, angazhimi i kamotshëm i “99 Lule” shpesh sfidohet nga reshjet dhe thatësirat, të cilat vështirësojnë punën dhe rrisin kostot e përshtatjes ndaj ndryshimeve klimatike.

“Periudhat e thatësirës kanë kërkuar më shumë investime në sistemin e ujitjes, ndërsa reshjet e shumta kanë rritur nevojën për mbrojtje nga sëmundjet dhe dëmtuesit, duke rritur përdorimin e substancave natyrale për mbrojtje, që janë shpesh më të shtrenjta”, përshkruan Bunjaku.

Gratë më të prekura nga ndryshimet klimatike në bujqësi

Besim Aliu, Koordinator dhe Parashikues i Motit në Institutin Hidrometeorologjik të Kosovës – IHMK, shpjegon se reshjet e tepërta mund të shkaktojnë përmbytje dhe erozion, ndërsa thatësira ndalojnë prodhimin dhe furnizimin me ujë, duke rritur varësinë nga inputet bujqësore si sistemi i ujitjes.

Në këtë kontekst, Aliu thotë se gratë hasin më shumë sfida përballë ndryshimeve klimatike.

“Gratë në sektorin bujqësor, të cilat shpesh merren me kultivime të vogla dhe ndihmojnë në menaxhimin e ekonomive familjare, janë më të prekura për shkak të mungesës së burimeve financiare dhe qasjes në teknologji moderne”, sqaron ai.

Rëndësinë strategjike të bujqësisë si një shtyllë kyçe për zhvillimin ekonomik të vendit e vlerëson Imer Rusinovci, profesor në Fakultetin e Bujqësisë në Universitetin e Prishtinës.

Ai nënvizon nevojën për programe të mirëplanifikuara për zhvillimin e bujqësisë, duke theksuar se sigurimi i ushqimit dhe ulja e importit duhet të jenë prioritete për vendin.

“Pra, vendit i nevojiten programe konkrete e jo të ashtuquajtura strategji të shumta që janë bërë nga OJQ të ndryshme të cilat janë pothuajse të karakterit deskriptiv”, tregon Rusinovci.

Nga Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural (MBPZhR) thonë se në kuadër të programeve vjetore mbështetëse kanë aplikuar masa afirmative për veprimtaritë e grave fermere.

Sipas MBPZhR-së, në masën 1 “Investime në asete fizike të ekonomive bujqësore” secila grua që i plotëson kriteret e pranueshmërisë, merr 2-5 pikë shtesë.

“Duhet theksuar se tashmë është e njohur si për MBPZhR-në dhe të gjithë fermerët se ndryshimet klimatike viteve të fundit po e shprehin ndikimin e tyre negative në sektorin e bujqësisë”, është përgjigjur ministria.

Ky institucion ka bërë të ditur se janë ndërmarrë disa iniciativa përmes projekteve në bashkëpunim me MBPZhR-në, me synim trajtimin serioz të kësaj çështjeje dhe zbatimin e masave për përshtatjen e kulturave bujqësore ndaj ndryshimeve klimatike. /Bubulina Peni dhe Donjeta Rexhbogaj/

Artikulli origjinal është publikuar në platformën e QIKA – Qendra për Informim, Kritikë, dhe Aksion, përmes projektit “Barazia Gjinore në Zbutjen dhe Përshtatjen e Ndryshimeve Klimatike” të mbështetur nga qeveria gjermane dhe i zbatuar përmes Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH në kuadër të Forumit Ndërkombëtar për Gratë, Paqen dhe Sigurinë 2024 – “Skema e Mbështetjes së Shoqërisë Civile (CSS)” organizuar nga Zyra e Presidentes së Republikës së Kosovës.

The post Nën qiellin që ndryshon, gratë bartin mbi supe ndryshimet klimatike në bujqësi appeared first on Telegrafi.

Siguria po iu kushton gjithnjë e më shumë vit pas viti bizneseve, individëve dhe institucioneve. Përparimi teknologjik po gjeneron mundësi të reja, por që kushtojnë dhe krijojnë hapësira për biznes të ri edhe në vendin tonë.

Sektori që përfshin “Shërbimet e sigurisë dhe hetimit; shërbimet për ndërtesat dhe peizazhin (pastrimi); administrimi e zyrave, mbështetja e zyrave dhe shërbime të tjera mbështetëse të biznesit” ka shënuar një rritje të ndjeshme gjatë tre viteve të fundit në Shqipëri.

Të dhënat tregojnë se të ardhurat nga ky grup aktivitetesh arritën në 84.4 miliardë lekë në vitin 2023, nga 75 miliardë lekë në vitin 2022 dhe 67 miliardë lekë në vitin 2021. Shërbimet mbështetëse të biznesit rriten me 26% në dy vjet.

Këto shërbime luajnë në ekonominë shqiptare. Bëhet fjalë për një grup të gjerë aktivitetesh, që nisin nga shërbimet e sigurisë fizike në institucione publike e private, deri te pastrimi profesional, mirëmbajtja e ambienteve të jashtme dhe shërbimet logjistike apo mbështetëse në zyrat e kompanive.

Rritja e të ardhurave për bizneset e sigurisë dhe shërbimeve mbështetëse të zyrave po vjen nga zgjerimi i kërkesës në sektorin privat dhe publikë për të kontraktuar shërbime të jashtme, si dhe zgjerimi i sektorit të shërbimeve call center i cili ka tërhequr një pjesë të konsiderueshme të fuqisë punëtore, veçanërisht të rinjsh.

Në këtë kontekst, sektori pritet të vazhdojë rritjen, sidomos nëse kombinohet me digjitalizimin e shërbimeve dhe rritjen e kërkesës ndërkombëtare për shërbime në distancë.

Studimet vendase tregojnë se Sektori privat i sigurisë përfshin rreth 270 kompani të licencuara që ofrojnë shërbime të tilla. Më shumë se 12,800 roje private punësohen në këtë sektor, afërsisht po aq sa Policia e Shtetit.

Afërisht kostot për punonjës në muaj për kompanitë e sigurimit janë 400-600 euro në muaj. Studimet tregojnë se objekte mesatare, bizneset mund të shpenzojnë 5,000–10,000 euro në vit për një vendroje sigurie dhe shumëfish për sisteme shërbimi më të mëdha.

Vitet e fundit institucionet financiare dhe bankat harxhojnë vlera shumë më të mëdha jo vetëm për sigurinë fizike por edhe kundër mashtrimeve në internet.

Përhapja e teknologjisë dhe automatizimit të punës është duke zgjeruar mashtrimin online duke bërë që shumë kompani të zgjerojnë financimet për mbrojtje ndaj sulmeve kibernetikë. Me avancimin teknologjik do të rriten më tej edhe shpenzimet për sigurinë ndaj sulmeve virtuale krahas atyre fizike./ B.Hoxha

The post Bizneset e sigurisë dhe shërbimeve mbështetëse të kompanive, 840 mln euro të ardhura në 2023 appeared first on Revista Monitor.