Pretendimi: Zbulohen detajet e bisedës së tensionuar mes kryeministrit Rama dhe kryebashkiakut Dredha
Vlerësimi: E pavërtetë
Një video e shpërndarë gjerësisht në media dhe rrjete sociale ku dukej Kryeministri Edi Rama dhe kryetari i Bashkisë së Vlorës, Ermal Dredha, në 12 qershor, gjatë festimit të përvjetorit të themelimit të Partisë Socialiste, duket se u përdor për të tërhequr klikime.
Videoja nĂ« fjalĂ« tregonte njĂ« bisedĂ« intensive tĂ« kryeministrit me kryebashkiakun vlonjat dhe u interpretua nga mediat si âtĂ«rheqje veshiâ qĂ« kryeministri i bĂ«ri DredhĂ«s nĂ« njĂ« kohĂ« kur prej disa ditĂ«sh mediat dhe qytetarĂ«t denonconin se fusha e mbetjeve nĂ« VlorĂ« kishte marrĂ« flakĂ« duke krijuar rrezik pĂ«r shĂ«ndetin e qytetarĂ«ve atje.
Në video nuk arrihet të kuptohet se çfarë konkretisht kryeministri po i thotë kryebashkiakut Dredha pasi dëgjohet vetëm muzika e aktivitetit. Pikërisht këtu, është ngritur edhe aludimi i disa portaleve.
Kushdo që hap këtë lajm me dëshirën për të kuptuar se çfarë diskutuan dy pushtetarët, do të zhgënjehet.
Artikulli nĂ« fjalĂ« jo vetĂ«m qĂ« ofron tĂ« njĂ«jtĂ«n video qĂ« u shfaq nĂ« tĂ« gjitha mediat e tjera, ku nuk dĂ«gjohet asnjĂ« pjesĂ« e diskutimit Rama â Dredha, por gjithashtu thekson se nĂ« fakt detajet e bisedĂ«s mbeten tĂ« panjohura.
âEdhe pse nuk dimĂ« detajet, biseda mes dy socialistĂ«ve duket paksa serioze, pasi ânuhatetâ dhe pak tension mes tyre.â â shkruan artikulli.
Ky është një rast klasik i abuzimit që portalet online bëjnë duke njoftuar në titull zbardhjen e një informacioni, i cili më pas nuk gjendet aspak në brendi të tekstit. Qëllimi edhe në këtë rast është mbledhja e sa më shumë klikimeve për përfitime dhe jo informimi i lexuesve.
Një paralajmërim i Ambasadës Amerikane në Tiranë drejtuar qytetarëve të saj që jetojnë në Shqipëri është përdorur për të mbledhur klikime nga disa media online në vend. Paralajmërimi i SHBA-së u shpërnda nga të gjitha ambasadat amerikane në mbarë botën dhe lidhej me situatën e krijuar në Lindjen e Mesme mes Izraelit dhe Iranit.
Në njoftim ambasada theksonte se ka një ndërprerje të udhëtimeve dhe mbyllje të përkohshme të hapësirës ajrore në të gjithë Lindjen e Mesme dhe se gjithashtu ekziston mundësia për protesta kundër qytetarëve dhe interesave të SHBA-së jashtë vendit. Për këto arsye SHBA këshilloi qytetarët amerikane në mbarë botën që të tregohen të kujdesshëm, të lexojnë Udhëzimet për Udhëtime dhe ccdo alarm sigurie përpara se të planifikojnë udhëtime.
Titulli krijon përshtypjen se Ambasada Amerikane në Tiranë ka paralajmëruar për ndonjë ngjarje të mundshme në Shqipëri, që lidhet me konfliktin e armatosur mes Izraelit dhe Iranit, dhe jo një lajmërim rutinë për qytetarët e saj, sicc në të vërtetë është njoftimi në fjalë.
Në të dy rastet, nxjerrja nga konteksti duke mos përmendur se njoftimi i ambasadës i drejtohet qytetarëve të saj, lë hapësirë për keqkuptim sikur paralajmërimi i drejtohet në fakt Shqipërisë dhe Tiranës.
Lajmi u pasqyrua gjerësisht në mediat shqiptare, pjesa dërrmuese e të cilave, theksoi se njoftimi i ambasadës i drejtohej qytetarëve të saj, duke ndihmuar në përhapjen e informacionit.
Raste të tilla tregojnë sesa i rëndësishëm është konteksti i një lajmi dhe pse pikërisht mediat online shpeshherë zgjedhin që të ndërtojnë tituj që mund të keqkuptohen, në mënyrë që lajmi të klikohet duke i sjellë përfitime financiare.
Lajmet keqinformuese apo ato të shpërndara me qëllimin për të mbledhur sa më shumë klikime kanë shfrytëzuar gjerësisht përplasjen mes Izraelit dhe Iranit. Faktoje ka përgënjeshtruar disa pretendime të ngritura nga media të ndryshme online të cilat përhapin lajme të paqëna apo nxjerrin plotësisht nga konteksti ngjarjet.
I tillĂ« Ă«shtĂ« edhe rasti i njĂ« lajmi tĂ« pĂ«rhapur nga media online âHistori Shqiptareâ. âLufta Izrael-Iran, vijnĂ« pasojat e para nĂ« ShqipĂ«ri! Edi Rama e kishtĂ« bĂ«rĂ« tĂ« kryer, ja çfarĂ«po ndodhâ â kĂ«shtu shkruan titulli i lajmit.
Për të lexuar informacionin, ata që e kanë hasur këtë lajm në rrjetin social Facebook klikojnë në linkun e ofruar nga faqja, i cili të çon në faqen petravu.com
Në faqe duket një imazh i një qielli me raketa me të njëjtin titull si publikimi në FB.
Lajmi pretendon se tashmĂ« ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« prekur nga pasoja tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r vendin pĂ«r shkak tĂ« konfliktit Izrael â Iran, por dhe pĂ«rshkallĂ«zimi i konfliktit mes Izraelit dhe Hamasit. PĂ«r tĂ« lexuar âlajmin e plotĂ«â me tej faqja tĂ« fton tĂ« klikosh butonin e kuq.
Lajmi flet pĂ«r ndikimin qĂ« konflikti mes Izraelit dhe Iranit ka pasur nĂ« sektorin e turizmit pĂ«r shkak tĂ« ndalimit tĂ« udhĂ«timeve qĂ« autoritetet izraelite i kanĂ« vĂ«nĂ« qytetarĂ«ve tĂ« saj. KĂ«to janĂ« âpasojat e rĂ«ndĂ«sishmeâ qĂ« ShqipĂ«ria po vuan pĂ«r shkak tĂ« luftĂ«s nĂ« Lindjen e Mesme.
Sa i pĂ«rket pretendimit qĂ« gjendet nĂ« titull se kryeministri Rama âe kishte bĂ«rĂ« tĂ« kryerâ, nĂ« tekstin e lajmit nuk gjendet asnjĂ« referencĂ« qĂ« ta shpjegojĂ« kuptimin e saj. Kryeministri Rama nuk pĂ«rmendet asnjĂ«herĂ« nĂ« tekstin e lajmit tĂ« plotĂ«.
Duke përdorur një titull gjysmak dhe mashtrues, faqja e detyron lexuesin të klikojë disa herë për të lexuar në përfundim një informacion që nuk ka lidhje aspak me atë çka titulli lë të kuptohet. Dukshëm qëllimi i faqes është që të mblidhen sa më shumë klikime dhe jo të informojë qytetarët për një aspekt të caktuar të pasojave që po sjell konflikti mes Izraelit dhe Iranit në Shqipëri. Duke kapitalizuar mbi frikën apo interesin e qytetarëve për të kuptuar nëse qeveria ka ndërmarrë ndonjë hap në lidhje me këtë situatë, faqja çorienton lexuesin me një titull që nuk përputhet aspak me brendinë e lajmit.
Në një kohë kur Shtetet e Bashkuara të Amerikës ishin në biseda diplomatike me Iranin për të kërkuar ndërprerjen e programit bërthamor të këtij të fundit, Izraeli nisi një sulm të armatosur ndaj Iranit ku shënjestroi objekte bërthamore, vendndodhje ushtarake si dhe zyrtarë të lartë ushtarakë apo shkencëtarë bërthamorë.
Nisja e sulmit izraelit ndaj Iranit sipas studiuesit të radikalizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm Adrian Shtuni u motivua nga disa aryse. Një prej tyre është përparimi i Iranit në krijimin e një arme bërthamore.
âRezoluta e AgjencisĂ« NdĂ«rkombĂ«tare pĂ«r Energji Atomike e datĂ«s 12 qershor, qĂ« shprehimisht shpalli Iranin nĂ« mospĂ«rputhje me detyrimet e tij pĂ«r mospĂ«rhapjen e armĂ«ve bĂ«rthamore, nĂ« mĂ«nyre indirekte i mbĂ«shtet shqetĂ«simet e Izraelitâ, argumenton Shtuni.
Në anën tjetër, qëllimi i Izraelit mund të ketë qenë edhe sabotimi i arritjes së një marrëveshjeje mes SHBA-së dhe Iranit. E duke pasur parasysh mosbesimin historik që Izraeli ka, si dhe kërcënimet që Irani ka bërë duke thënë se Izraeli nuk do të zgjasë as 25 vjet, një marrëveshje e tillë nuk i jep Izraelit garanci të mjaftueshme për frenimin e programit bërthamor Iranian.
Një arsye tjetër, jo më pak e rëndësishme sipas Shtunit, është momenti i favorshëm ushtarak në rajon.
âPasi Izraeli arriti tĂ« dobsojĂ« gjatĂ« dy viteve tĂ« fundit masivisht kapacitetet e organizatave si Hamas, Hezbollah dhe Huthi, dhe pas rrĂ«zimit tĂ« regjimit tĂ« Asadit nĂ« Siri, tĂ« gjitha tĂ« financuara, trajnuara, dhe armatosura nga Irani si âarmĂ« nĂ« kokĂ«â ndaj Izraelit, e gjeti tĂ« volitshĂ«m momentin tĂ« godasĂ« qendrĂ«n apo bazĂ«n kryesore tĂ« rrezikut qe i kanoset prej shume kohesh.â â Adrian Shtuni, autor dhe studiues i radikalizmit dhe ekstremizmit tĂ« dhunshĂ«m.
Mbështetja e SHBA-së
SHBA-ja synonte tĂ« zgjidhte rrezikun pĂ«r armatim bĂ«rthamor tĂ« Iranit nĂ« rrugĂ« diplomatike. Deri njĂ« ditĂ« pĂ«rpara sulmit izraelit, Trump kĂ«mbĂ«nguli se SHBA-ja âmbetet e pĂ«rkushtuar ndaj njĂ« Rezolute Diplomatike.â
Por vetëm 14 orë pasi Izraeli nisi sulmin, Trump njoftoi se i kishte dhënë Iranit një afat 60 ditor për të arritur një marrëveshje dhe se ky afat kishte skaduar. Deklaratat e presidentit amerikan vijuan duke mos përjashtuar asnjë skenar, deri të 22 qershor kur bombardoi tre vendndodhje nukleare iraniane, përkatësisht Fordow, Natanz dhe Isfahan.
Fordow gjendej thellë nën tokë dhe bombat Izraelite nuk kishin kapacitete ta shkaterrojë.
Adrian Shtuni shpjegon për Faktoje se për të dëmtuar tunelet e kompleksit Fordow, ku gjendeshin 2,700 centrifuga për pasurim uraniumi, u përdorën predha që njihen si Masive Ordinance Penetrator (MOPs) GBU-57 prej 13 Tonësh.
Këto predha i disponon vetëm SHBA-ja dhe mund të transportohen vetëm nga avionët bombardues stealth B-2 Spirit, që janë të pakapshëm nga radaret, dhe që po ashtu zotërohen vetëm nga SHBA.
Deri tani SHBA-ja ishte përfshirë në konflikt në funskione mbrojtëse, përmes kapaciteteve kundërajrore të aeroplanmbajteses USS Nimitz të marinës Amerikane dhe sistemeve mbrojtese THAAD që interceptojnë breshëritë e raketave balistike me të cilat Irani po godet Izraelin.
Sa i përket vijimit të ndërhyrjeve amerikane në Iran, Ledion Krisafi mendon se tashmë topi është në fushën e Iranit.
âNĂ«se Irani kundĂ«rpĂ«rgjigjet ndaj objektivave amerikane nĂ« lindjen e mesme, me siguri qĂ« Amerika do vazhdojĂ« ta godasĂ«. NĂ«se nuk reagon, atĂ«herĂ« mbetet pĂ«rgjegjesi e Izraelit tĂ« vazhdojĂ« tĂ« shkatĂ«rrojĂ« potencialin ushtarak tĂ« Iranit siç ka bĂ«rĂ« deri tani.â â Ledion Krisafi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.
Pas sulmit amerikan drejt Iranit, ky i fundit u përbetua se do të hakmerret ndaj SHBA-së. Por Ledion Krisafi parashikon se sido që të jetë, sulmet drejt Iranit do mbeten në fushatë ajrore si nga Izraeli ashtu edhe nga amerikanët dhe nuk ka asnjë shans që të futen trupa në terren.
Deri ku shtrihet rreziku i këtij konflikti?
Studiuesi Adrian Shtuni e vlerëson rrezikun e përhapjes së konfliktit si të konsiderueshëm. Kjo për shkak të karakterit të tij bërthamor dhe rajonal.
Rrjeti i organizatave proxy si Hezbollah, Houthi, Hamas, milicitë Islamiste në Irak e Siri etj, të financuara dhe armatosura nga Irani prej dekadash, edhe pse të dobësuara gjatë viteve të fundit nga goditjet e Izraelit, mund të sulmojnë objektiva izraelite apo amerikane dhe kjo, sipas Shtunit do sillte përhapjen e konfliktit në vendet ku këto organizata operojnë si Libani, Jemeni, Siria, Irakudhe përtej.
Ish-ambasadori shqiptar në Izrael, Tonin Gjuraj nuk parashikon një përfshirje të NATO-s në konflikt.
âNuk besoj qĂ« NATO do pĂ«rfshihet nĂ« njĂ« konflikt tĂ« tillĂ« pasi Izraeli nuk Ă«shtĂ« anĂ«tar i NATO-s. PĂ«rfshirja e Shteteve tĂ« Bashkuara e komplikon situatĂ«n nĂ« Lindjen e Mesme sepse mund tĂ« ketĂ« pasoja tĂ« tjera por nuk mendoj se NATO do tĂ« pĂ«rfshihet.â â Tonin Gjuraj, ish ambasador i ShqipĂ«risĂ« nĂ« SHBA 2007 â 2009 dhe rektor i Universitetit tĂ« ShkodrĂ«s âLuigj Gurakuqiâ.Â
Rreziku i përhapjes së konfliktit, sipas studiuesit Shtuni, mund të marrë edhe një dimension asimetrik, që mund të manifestohet me sulme terroriste ku Garda Revolucionare e Iranit ka celula operative, duke arritur Europën, SHBA-në apo më gjerë.
âRreziku mĂ« i lartĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r sulme kibernetike, duke pasur parasysh nivelin e ulĂ«t tĂ« rrezikshmerisĂ« pĂ«r sulmuesit. Objektivat mĂ« tĂ« mundshĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« rast do tĂ« ishin sektori i energjisĂ« dhe rrjeti i shpĂ«rndarjes sĂ« elektricitetit, ujĂ«sjellsat, institucionet financiare, infrastruktura e transportit dhe shĂ«rbimet dixhitale shtetĂ«rore.â â argumenton Shtuni.
Europa dhe Shqipëria
Situata, për Ledion Krisafin, duhet të bëhet mësim për Europën. Që të respektohesh, duhet të jesh fuqi e madhe ushtarake dhe Izraeli është shembulli më i mirë i këtij mësimi, vlerëson ai.
âIzraeli Ă«shtĂ« njĂ« vend i vogĂ«l nĂ« Lindjen e Mesme por njĂ« fuqi e madhe botĂ«rore ushtarake. NĂ«se Evropa dĂ«shiron tĂ« ndalojĂ« veprimet e mĂ«tejshme tĂ« RusisĂ« drejt vendeve Balltike pĂ«r shembull, duhet qĂ« Evropa tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« fuqi e madhe ushtarake dhe kjo bĂ«het pĂ«rmes riarmatimit tĂ« shpejtĂ« por dhe ndryshimit tĂ« mendĂ«sisĂ« nga pacifizmi tek projektimi i forcĂ«sâ, argumenton Krisafi.
Jo çdo gjë zgjidhet me diplomaci, përmbyll ai, sidomos me shtete si Irani dhe Rusia që diplomacinë e përdorin vetëm për spektakël.
Në fakt, të premten e 20 qershorit, faqja zyrtare e Bashkisë Tiranë nuk funksiononte. Shkak ishte një sulm kibernetik që sipas njoftimit në rrjetin social Telegram u bë nga grupi i hakerave iranianë Homeland Justice.
Nisur nga fakti se Shqipëria ka qenë viktimë e disa sulmeve kibernetike nga entitete të lidhura me Gardën Revolucionare të Iranit dhe si strehuese e një grupi disident Iranian, vendi duhet të shtojë vigjilencën dhe kapacitetet mbrojtëse, sidomos sa i përket infrastrukturës strategjike fizike dhe dixhitale, vlerëson Adrian Shtuni.
Përtej kësaj, fakti se Shqipëria mbështet linjën e Izraelit nuk e bën atë shënjestër të Iranit, vlerëson ish ambasadori Tonin Gjuraj.
âNuk mendoj qĂ« ShqipĂ«ria rrezikohet nga njĂ« konflikt i tillĂ«. Nuk besoj se Ă«shtĂ« nĂ« interesin e Iranit qĂ« tĂ« hapĂ« shumĂ« fronte. ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« anĂ«tare e NATO-s dhe gjendet nĂ«n çadrĂ«n e sigurisĂ« sĂ« kĂ«saj organizateâ, argumenton ish ambasadori Gjuraj.
Edhe pse situata është tepër e vështirë të parashikohet, Gjuraj vlerëson se nëse Republika Islamike e Iranit do të detyrohet në javët në vijim të ulet në bisedime për një marrëveshje të re për programin bërthamor, kjo do të shënonte një arritje e madhe.
Pretendimi: Raketat iraniane mund të godasin Shqipërinë
Vlerësimi: Mungon konteksti
Lajmet e pavĂ«rteta apo tĂ« nxjerra jashtĂ« konteksti lidhur me konfliktin e armatosur Izrael â Iran janĂ« pĂ«rhapur kĂ«to ditĂ« me shpejtĂ«si pĂ«r shkak tĂ« interesit tĂ« lartĂ« tĂ« publikut. Shpesh herĂ« mediat bien pre e propagandave shtetĂ«rore qĂ« pĂ«rhapin informacione duke shtrembĂ«ruar realitetin.
Një rast i tillë ishte pasqyrimi në media i një paralajmërimi të shpërndarë nga Ushtria Izraelite (IDF), ku pretendohej të pasqyrohej rrezja e veprimit të raketave iraniane.
Disa media e pĂ«rhapĂ«n kĂ«tĂ« publikim duke e interpretuar si rrezik global, ku pĂ«rfshihet edhe Europa dhe ShqipĂ«ria, pa u thelluar mĂ« tej pĂ«r tâi shpjeguar publikut vĂ«rtetĂ«sinĂ« e kĂ«tij lajmi.
Ajo që mediat nuk njoftojnë në titull është pikërisht fakti se ky është një pretendim i përhapur nga ushtria izraelite, për atë çka sipas saj janë të afta të bëjnë raketat iraniane, dhe jo një kërcënim real që synon këto vende.
Harta Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« rrjetet sociale tĂ« Forcave tĂ« Mbrojtjes Izraelite me pretendimin se âIrani Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«rcĂ«nim globalâ dhe se pĂ«r kĂ«tĂ« arsye Izraeli â nuk kishte zgjdhje tjetĂ«râ pĂ«rveçse tĂ« vepronte kundĂ«r tij.
Sigurisht që kjo është narrative izraelite e përdorur për të justifikuar sulmin e 12 qershorit drejtuar Iranit, pavarësisht faktit se ky i fundit ishte në bisedime me Shtetet e Bashkiara të Amerikës pikërisht për të ndaluar programin e tij bërthamor.
Ky pretendim i forace të Mbrojtjes izraelite, i nxjerrë jashtë konteksti krijon përshtypjen se në fakt Irani po kërcënon të gjithë botën me sulme të armatosura, gjë që nuk pretendohet nga askush.
VeçanĂ«risht nĂ« periudha konfliktesh Ă«shtĂ« tejet e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« mediat tâi vendosin deklaratat e palĂ«ve nĂ« kontekst, dhe tĂ« informojnĂ« qytetarin pĂ«r faktin se ato janĂ« pretendime qĂ« shpesh mbĂ«shteten tek propaganda qĂ« kĂ«tyre shteteve i vjen pĂ«r mbarĂ«.
Sulmi izraelit në Iran dhe kundërpërgjigjja e këtij të fundit janë në qendër të vëmendjes së mediave botërore dhe atyre vendase. Kjo situatë ka sjellë edhe spekullime apo shpërndarje të informacioneve të paverifikuara, në rastin më të mirë, ose të pavërteta, në rastin më të keq. Arsye për këtë dezinformim shpesh bëhet dëshira për të mbledhur sa më shumë klikime, por edhe mbështetja e axhendave të caktuara nga portale anonime online.
Jona Plumbi
Në 12 qershor Izraeli sulmoi me raketa Iranin, ku objektiv u bënë objekte bërthamore, vendndodhje ushtarake dhe zyrtarë të lartë ushtarakë apo shkencëtarë bërthamorë. Irani u kundërpërgjigj me sulm ajror, duke goditur Jeruzalemin dhe Tel Avivin. Prej nisjes së konfliktit të armatosur të dy vendet kanë shkëmbyer sulme raketore të vazhdueshme ndaj njëra-tjetrës.
Situata ka qenĂ« nĂ« qendĂ«r tĂ« vĂ«mendjes sĂ« mediave botĂ«rore dhe atyre nĂ« ShqipĂ«ri, duke paraqitur zhvillimet kohĂ« pas kohe. NĂ« situata tĂ« tilla konfliktesh, si ajo mes RusisĂ« dhe UkrainĂ«s apo Izraelit dhe Gazas, marrja e informacioneve tĂ« verifikuara vĂ«shtirĂ«sohet pĂ«r shkak tĂ« dinamikave tĂ« vazhdueshme, por edhe mungesĂ«s sĂ« burimeve tĂ« drejtpĂ«rdrejta nga vendngjarja.Â
NjĂ«kohĂ«sisht, nĂ« situata tĂ« tilla pasigurie, mediat shpesh kapitalizojnĂ« emocionet e qytetarĂ«ve dhe pĂ«rhapin informacione tĂ« nxjerra jashtĂ« konteksti, apo krejtĂ«sisht tĂ« pavĂ«rteta.Â
Kjo ndodhi edhe pas nisjes së konfliktit të armatosur mes Izraelit dhe Iranit. Qëllimi shpesh është marrja e sa më shumë klikimeve duke përhapur tituj abuzivë apo informacione të paverifikuara apo pa kontekst. Pavarësisht kësaj, nuk përjashtohen edhe raste të mediave që mbështesin agjenda të caktuara.
Lajme dezinformuese
NjĂ« nga mediat qĂ« ka pĂ«rhapur lajme tĂ« pavĂ«rteta Ă«shtĂ« Petravu. NĂ« 15 qershor ky portal ka shpĂ«rndarĂ« njĂ« publikim ku njoftonte se âShqipĂ«ria po sulmohet nga Iraniâ.
Në shkrim, në asnjë moment nuk flitet për sulm të Iranit ndaj Shqipërisë siç sugjestionon titulli. Përkundrazi. Artikulli citon ekspertë që kanë analizuar situatën në media të tjera duke shpjeguar se në fakt Shqipëria nuk është e rrezikuar nga një sulm i armatosur nga Irani.
Dy ditĂ« mĂ« vonĂ«, nĂ« 17 qershor, e njĂ«jta media tha se âIrani u bĂ« gati tĂ« godiste ShqipĂ«rinĂ« me raketaâ.
Lajmi citon njĂ« intervistĂ« qĂ« Xhavit Shala, ekspert sigurie ka dhĂ«nĂ« pĂ«r njĂ« televizion tjeter. Shala nĂ« intervistĂ« deklaroi se âIrani do tĂ« godiste me raketa ShqipĂ«rinĂ« nĂ« vitin 2023â pas strehimit tĂ« opozitĂ«s iraniane nĂ« ManzĂ« tĂ« DurrĂ«sit. Si provĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«sisĂ« sĂ« deklaratave tĂ« tij, Shala citon publikimin e planit pĂ«r sulm nĂ« njĂ« gazetĂ« Iraniane. Portali Petravu e ka shpĂ«rndarĂ« kĂ«tĂ« lajm me njĂ« titull abuzues qĂ« nuk jep kontekst, duke krijuar iluzionin se nĂ« fakt bĂ«het fjalĂ« pĂ«r situatĂ«n aktuale.
Informacionet e publikuara nga kjo faqe, shpĂ«rndahen nĂ« rrjetin social Facebook nga nje profil me njĂ« emĂ«r qĂ« nuk pĂ«rputhet me atĂ« tĂ« vetĂ« portalit, tĂ« quajtur âHistori Shqiptareâ.
Përhapje e propagandave shtetërore
NjĂ« tjetĂ«r formĂ« keqinformimi e pĂ«rhapur lidhur me konfliktin e armatosur Izrael â Iran Ă«shtĂ« pĂ«rhapur nga media tĂ« cilat i kanĂ« dhĂ«nĂ« zĂ« propagandĂ«s izraelite.
Ky publikim u përdor nga disa media për të përhapur shqetësimin se Europa dhe Shqipëria mund të jetë në rrezik.
Mungesën e profesionalizmit të stafit në media e sheh problematike edhe Erjon Tase, drejtues i Akademisë së Studimeve Politike. Kjo, sipas tij, i shtyn mediat të jenë të ekspozuara ndaj propagandave qeveritare.
âPĂ«r fat tĂ« keq mediat nuk kanĂ« profesionalizmin e duhur pjesĂ« tĂ« stafeve tĂ« tyre, si gazetarĂ« me eksperiencĂ«, njohĂ«s tĂ« zhvillimeve ndĂ«rkombĂ«tare komplekse apo edhe rishikimin editorial tĂ« nevojshĂ«m pĂ«r tĂ« kontrolluar pĂ«rmbajtjen qĂ« ato publikojnĂ«â â Erjon Tase, studiues.
Lutfi Dervishi, gazetar dhe pedagog i gazetarise hulumtuese shpjegon se mungesa e korrespondentëve në terren apo gazetarëve hulumtues dhe verifikues, i shtyn mediat të përdorin materiale të gatshme nga agjensi lajmesh ndërkombëtare ose nga burime zyrtare që kanë interesa të qarta propagandistike.
âPĂ«r pasojĂ«, propagandat shtetĂ«rore, qofshin ato tĂ« Izraelit, Iranit apo vendeve tĂ« tjera tĂ« pĂ«rfshira depĂ«rtojnĂ« lehtĂ«sisht nĂ« narrativat lokale, sidomos kur mungon analiza kritike dhe verifikimi. Ky Ă«shtĂ« varianti mĂ« i mirĂ« sepse disa media marrin materiale nga rrjetet sociale apo media bulevardeskeâ â Lutfi Dervishi, gazetar.
Karrema klikimesh
Arsyeja kryesore për përhapjen e dezinformimit është lufta për klikime, sipas Lutfi Dervishit.
âFrika, ndjeshmĂ«ria dhe mungesa e burimeve tĂ« verifikimit tĂ« publikut janĂ« ushqim âperfektâ pĂ«r mediat sidomos kur ka ngjarje tĂ« madhe si lufta dhe lufta si kjo mes Izraelit dhe Iranit ngjall interes dhe shkakton emocione tĂ« fortaâ â shpjegon Dervishi.
I një mendimi është edhe Erjon Tase sipas të cilit mediat zgjedhin tituj apo përmbajtje që shtrembërojnë realitetin apo ekzagjerojnë rrezikun e konflikteve që ndodhin larg Shqipërisë.
Ky ishte rasti i një publikimi të identifikuar si keqinformues nga Faktoje, nga portali 5pyetjet.al që shpërndau një intervistë lidhur me çfarë pritet nga ky konflikt duke përdorur një titull bombastik, që nuk lidhet aspak me përmbajtjen e intervistës.
âShqipĂ«ria merr goditjen e parĂ« nga raketat Izrael-Iran/ Gjenerali: Sa orĂ« reziston vendin ynĂ«?â, shkruan 5pyetjet.al.
Ajo tĂ« cilĂ«s i referohet intervista duket tĂ« jetĂ« njĂ« âgoditjeâ e mundshme ekonomike pĂ«r shkak tĂ« rritjes sĂ« çmimit tĂ« naftĂ«s apo produkteve tĂ« tjera dhe nĂ« asnjĂ« moment njĂ« goditje e parĂ« nga raketat e Izraelit apo Iranit.
Një pjesë e mediave, sipas gazetarit Pandi Gjata,e kanë në axhendë këtë linjë dizinformimi dhe propagandë, një pjesë e bën për klikime ndërsa një pjesë tjetër nuk kanë njerëz të kualifikuar për këtë zhvillim të rëndësishëm global, ashtu sic ishte edhe në rastin e luftës në Ukrainë.
Përhapja e titujve bombastik është sipas gazetarit Pandi Gjata një nga problemet më të mëdha të mediave shqiptare, kryesisht atyre online.
âPĂ«rkthejnĂ« lajme nga media tĂ« huaja jo serioze, raportojnĂ« tĂ« pavĂ«rteta, japin edhe alarmin pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« sikur Ă«shtĂ« objektiv i Iranit nĂ« kĂ«tĂ« konflikt. ShtrembĂ«rojnĂ« deklarata tĂ« ekspertĂ«ve dhe i aktualizojnĂ« me ditĂ«t e sotmeâ â Pandi Gjata, gazetar.
Arsyet që i shtyjne mediat të bien pre e lajmeve të pavërteta janë të shumta, sipas Lutfi Dervishit.
âMungesa e redaksive profesionale, ulja e standardeve etike, presioni i kohĂ«s pĂ«r tĂ« qenĂ« tĂ« parĂ«t me njĂ« lajm, tendenca pĂ«r tâu bĂ«rĂ« viral dhe varĂ«sia nga pĂ«rkthime automatike ose burime tĂ« pakontrolluara nĂ« internet e rrjete sociale. Gjithashtu sensacionalizmi ndihmohet edhe nga algoritmet, qĂ« pĂ«rforcojnĂ« shpĂ«rndarjen e lajmeve tĂ« pasaktaâ â pĂ«rfundon ai.
Keqinterpretimi i situatave kritike gjeopolitike apo shoqĂ«rore Ă«shtĂ« njĂ« fenomen tashmĂ« i vjetĂ«r nĂ« media, veçanĂ«risht ato online. PĂ«rhapja e dezinformatave dĂ«mton lexuesin i cili jo gjithmonĂ« Ă«shtĂ« i pajisur me njohuritĂ« e duhura pĂ«r tĂ« verifikuar informacionin qĂ« lexon. Kjo pĂ«r pasojĂ« sjell jo vetĂ«m konfuzion por edhe polarizim tĂ« qĂ«ndrimeve tĂ« qytetarĂ«ve, si dhe ulje tĂ« besueshmĂ«risĂ« tek mediat. PĂ«r kĂ«to arsye pasqyrimi sa mĂ« âbesnikâ i informacionit veçanĂ«risht nĂ« kohĂ« krizash Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r njĂ« shoqĂ«ri tĂ« mirĂ«informuar.
Disa media në Shqipëri shpërndanë një lajm ku pretendojnë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë renditur Shqipërinë mes 13 vendeve të rrezikshme për pushime.
âSHBA-tĂ« paralajmĂ«rojnĂ« pĂ«r âdhunĂ« tĂ« synuar qĂ« lidhet me rrjetet e paligjshme tĂ« drogĂ«s dhe krimin e organizuar nĂ« tĂ« gjithĂ« vendinâ. â kĂ«shtu shkruajnĂ« portalet tĂ« cilat kĂ«tĂ« lajm e kanĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nĂ« rrjete sociale duke marrĂ« qindra reagime.
Në pamje të parë duket sikur Shtetet e Bashkuara kanë krijuar një listë me 13 vende në botë që i konsideron të rrezikshme për pushime për qytetarët e saj dhe në këtë listë është përfshirë edhe Shqipëria.
Në fakt e vërteta qëndron ndryshe.
Departamenti i Shtetit Amerikan në mënyrë periodike krijon raporte me këshilla udhëtimi për qytetarët e saj, ku përshkruan rreziqe te mundshme dhe rekomandon masa. Ky vlerësim bëhet për të gjithë shtetet e botës, të cilët kategorizohen sipas 4 niveleve nga DASH.
Niveli 1 tregon se vendet janë të sigurta, ndërsa ne nivelin 4 përfshihen vendet ku SHBA i sugjeron qytetarëve të saj të mos i vizitojnë për shkak të pasigurisë.
Vendet e nivelit tĂ« dytĂ« vlerĂ«sohen nga DASH si shtete ku qytetarĂ«t amerikanĂ« duhet tĂ« tregojnĂ« kujdes pĂ«r rreziqe ndaj sigurisĂ« sĂ« tyre. NĂ« rastin e ShqipĂ«risĂ«, raporti i DASH pĂ«rcakton se shtetasit amerikanĂ« duhet tĂ« âtregojnĂ« kujdes tĂ« shtuar pĂ«r shkak tĂ« krimitâ.
PĂ«rmbledhje e Vendit: AftĂ«sia e forcave ligjzbatuese pĂ«r tĂ« mbrojtur dhe ndihmuar udhĂ«tarĂ«t Ă«shtĂ« e kufizuar nĂ« disa zona, veçanĂ«risht nĂ« rajonet e largĂ«ta. Ka pasur dhunĂ« tĂ« targetuar tĂ« lidhur me rrjetet e paligjshme tĂ« drogĂ«s dhe krimin e organizuar nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin. UdhĂ«tarĂ«t duhet tĂ« mbeten tĂ« vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r mjedisin pĂ«rreth dhe shtrirjen e policisĂ« dhe shĂ«rbimeve tĂ« emergjencĂ«s nĂ« zonĂ«n e tyre. â shkruan raporti.
Shtete të tjera të kësaj liste, që janë vlerësuar në nivelin 2 si Shqipëria janë Gjermania, Italia, Spanja, Franca, Suedia, Mbretëria e Bashkuar, Holanda, Turqia, Belgjika, si dhe Kosova, Bosnje Hercegovina dhe Serbia.
Nëse i referohemi listës me 44 vende të kontinentit europian, në nivelin 2 të sigurisë DASH liston 16 shtete. Rusia dhe Ukraina kategorizohen në nivelin 4, sipas të cilit Departamenti Amerikan i Shtetit i sugjeron shtetasve amerikanë të mos udhëtojnë drejt këtyre vendeve.
Raportet për shtete që kategorizohen në nivelin e parë apo të dytë përditësohen nga DASH çdo 12 muaj.
Praktika e publikimit të raporteve të vlerësimit për sigurinë e shteteve të ndryshme nuk praktikohet vetem nga SHBA-ja. Kanadaja dhe disa vende evropiane si Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar kanë lëshuar këshilla udhëtimi për SHBA-në. Edhe pse pjesa më e madhe e këtyre vendeve nuk kanë specifikojnë pse Amerika është shtuar në listën e tyre për paralajmërim për kujdes, koha kur këto këshilla janë publikuar tregon se lidhen me urdhrat ekzekutivë të administratës Trump për imigracionin dhe shtrëngimin e politikave kufitare.
Pretendimi: Edi Rama dhe kreu i SPAK Altin Dumani ishin ulur bashkë në tribunën VIP në ndeshjen Shqipëri-Serbi
Vlerësimi: E pavërtetë, Gjeneruar me AI
Në datën 7 qershor kombëtarja shqiptare u ndesh me atë serbe në stadiumin Air Albania në Tiranë, në kuadër të ndeshjeve kualifikuese të Botërorit 2026.
Stadiumi ishte i mbushur me mbështetës të skuadrës kuq e zi dhe pamjet e tifozëve u shpërndanë gjerësisht në rrjet. Një prej këtyre imazheve tregonte tribunën VIP ku në foto dukej kreu i Prokurorisë së Posaçme Antikorrupsion, Altin Dumani. Pranë tij dukej të qëndronte kryeministri Edi Rama.
âSi rastĂ«sishtâ shkruan nĂ« pĂ«rshkrimin e fotos njĂ« portal online. âJa dhe drejtĂ«sia ulur meâŠâ, pretendohet nĂ« njĂ« tjetĂ«r titull.
Si duket edhe nga komentet e qytetarĂ«ve nĂ« kĂ«to publikime, kjo foto Ă«shtĂ« marrĂ« pĂ«r e vĂ«rtetĂ« dhe duket se ironizon âafĂ«rsinĂ«â mes Altin Dumanit, kreut tĂ« SPAK, dhe kryeministrit Edi Rama. Por nĂ« fakt, me njĂ« kĂ«rkim tĂ« thjeshtĂ« nĂ« rrjet kuptohet se imazhi Ă«shtĂ« i modifikuar.
Duke pĂ«rdorur âGoogle Lensâ Faktoje gjeti se nĂ« fakt fotografia e vĂ«rtetĂ« tregon vetĂ«m kreun e SPAK, Altin Dumani duke ndjekur ndeshjen mes ShqipĂ«risĂ« dhe SerbisĂ«. NĂ« krah tĂ« tij duket se nuk Ă«shtĂ« Kryeministri Edi Rama.
Imazhi i modifikuar është shpërndarë edhe nga faqe apo personazhe të tjera ne rrejte sociale, por është shënjuar si një imazh i pavërtetë.
Ky shënim është veçanërisht i rëndësishëm për llogari që shpërndajnë informacione, apo portale online lajmesh, ku pritshmëria e lexuesve për të marrë informacion të besueshëm është më e lartë.
Pretendimi: Regjistrohu në TEMU dhe merr falas një tabletë
Vlerësimi: Mungon konteksti
NjĂ« mashtrim i ri, qĂ« po qarkullon nĂ« rrjetet sociale, pretendon se pĂ«rdoruesit e rinj qĂ« regjistrohen nĂ« aplikacionin e blerjeve nĂ« rrjet Temu mund tĂ« fitojnĂ« njĂ« tablet falas ose me çmim tejet tĂ« ulĂ«t. Kjo ofertĂ« Ă«shtĂ« shfaqur nĂ« ShqipĂ«ri nga njĂ« llogari e quajtur âtemu croatiaâ.
Videot që janë dukshëm të përkthyera dhe dubluara në shqip nga programe të Inteligjecës Artificiale dhe reklamojnë se të gjithë përdoruesit e rinj të aplikacionit Temu mund të marrin një tablet që kushton 5.000 lekë me zero lekë.
Edhe pse nĂ« pamje tĂ« parĂ« duket si njĂ« ofertĂ« e besueshmeâme logo dhe dizajn qĂ« imiton materialet zyrtare tĂ« TemuânĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« njĂ« mashtrim i menduar me kujdes pĂ«r tĂ« sjellĂ« pĂ«rfitime pĂ«r kompaninĂ«.
Ky mashtrim ka dy qĂ«llime kryesore: grumbullimin e tĂ« dhĂ«nave personale dhe financiare, dhe gjenerimin e tĂ« ardhurave pĂ«rmes tarifave tĂ« pajtimeve mashtruese. Disa versione tĂ« mashtrimit funksionojnĂ« mbi baza referimi, ku pĂ«rdoruesit kĂ«rkohen tĂ« ftojnĂ« miq dhe familjarĂ« tĂ« shkarkojnĂ« aplikacionin nĂ« kĂ«mbim tĂ« dhuratĂ«sânjĂ« metodĂ« qĂ« shfrytĂ«zon besimin pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur mashtrimin edhe mĂ« tej.
Forumet online janë të mbushura me ankesa nga njerëz që janë mashtruar ose janë tunduar ta provojnë.
Fillimisht skema kĂ«rkon qĂ« tĂ« shkarkoni aplikacionin Temu dhe tĂ« regjistroheni pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«. NjĂ« pjesĂ« e atyre qĂ« ndjekin kĂ«to hapa raportojnĂ« se ridrejtohen nĂ« faqe interneti qĂ« duken shumĂ« tĂ« ngjashme me faqen zyrtare tĂ« Temu, por qĂ« pĂ«rdorin adresa tĂ« çuditshme si âtemu-freegift-now[.]comâ apo âtemugift-tablets[.]netâ gjĂ« qĂ« tregon se diçka nuk Ă«shtĂ« nĂ« rregull dhe shanset janĂ« qĂ« kĂ«to faqe mund tĂ« kĂ«rkojnĂ« dhe te vjedhin informacione personale tĂ« pĂ«rdoruesve.
Një pjesë tjetër e përdoruesve tregojnë se nëse provojnë të marrin tabletin që ofrohet falas përmes aplikacionit, ata janë të detyruar që fillimisht të regjistrojnë 10 persona të tjerë të rinj në Temu dhe më pas të bëjnë blerje të tjera në shumën 40 euro ose më shumë, në mënyrë që të mund të përfitojnë edhe tabletin falas.
Të tjerë kanë raportuar se nuk marrin kurrë asnjë konfirmim apo përgjigje pasi kanë bërë pagesën, dhe tableti i premtuar nuk arrin kurrë.
Ekspertët këshillojnë përdoruesit të mos klikojnë në lidhje të dyshimta dhe të verifikojnë çdo ofertë promovuese vetëm në aplikacionin apo faqen zyrtare të Temu. Nëse ju kërkohet të paguani për transport apo të jepni të dhëna të ndjeshme në këmbim të një dhurate, atëherë me shumë gjasë bëhet fjalë për mashtrim. Gjithashtu, përdoruesit këshillohen të monitorojnë llogaritë bankare për pagesa të pazakonta dhe të anulojnë çdo kartë të përdorur në një transaksion të dyshimtë.
PĂ«rplasja mes presidentit tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, Donald Trump dhe biznesmenit Elon Musk pas largimit tĂ« kĂ«tij tĂ« fundit nga Departamenti i Efikasitetit tĂ« QeverisĂ« â DOGE â Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« shkak pĂ«r pĂ«rhapjen e shumĂ« dezinformatave, kryesisht nĂ« gjuhĂ«n angleze. Por njĂ« lajm, i lidhur me njĂ« sondazh qĂ« Musk bĂ«ri nĂ« rrjetin social X ka shkaktuar pĂ«rhapjen e informacioneve tĂ« pavĂ«rteta edhe nĂ« ShqipĂ«ri.
BĂ«het fjalĂ« pĂ«r lajmin se Elon Musk ka themeluar njĂ« parti tĂ« re politike. Lajmi u pĂ«rhap nĂ« shumĂ« media shqipfolĂ«se, tĂ« cilat pretendojnĂ« se tashmĂ« Ă«shtĂ« themeluar partia âAmerikaâ.
Në fakt e verteta qëndron ndryshe.
Gjithçka nisi në 5 qershor kur Elon Musk publikoi një pyetsor në rrjetin e tij social X, ku pyeste ndjekësit e tij nëse është koha për të krijuar një parti të re politike që vërtetë të përfaqësojë 80% të qytetarëve që ndodhen në mes.
MĂ« shumĂ« se 5 milionĂ« e gjysmĂ« ndjekĂ«s tĂ« Elon Musk votuan nĂ« sondazh. 80% e tyre votuan âPoâ.
Kjo u interpretua si shenjë e fatit nga biznesmeni.
NjerĂ«zit folĂ«n â shkruajti ai nĂ« 7 qershor â njĂ« parti e re politike Ă«shtĂ« e domosdoshme nĂ« AmerikĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rfaqĂ«suar ata 80% qĂ« ndodhen nĂ« mes.
Dhe ekzaktësisht 80% janë dakord, përfundoi Musk në postimin e tij.
Po nĂ« datĂ«n 7 qershor ai shpĂ«rndau njĂ« emĂ«r pĂ«r partinĂ« e re â âPartia AmerikĂ«â
Por procedura që duhet ndjekur për të krijuar një parti të re politike në SHBA kërkon kohë dhe shumë punë që ndërthur regjistrimin në gjykatë, institucione federale dhe më pas në të gjithë shtetet e SHBA-së ku partia do të veprojë.
Vetëm hapi i parë, që është regjistrimi i Komitetit të Partisë në Komisionin Zgjedhor federal kërkon 1-2 javë, ndërsa hapat e mëtejshëm ku përfshihet edhe plotësimi i kushteve të ndryshme të shteteve ku partia do të regjistrohet, kërkojnë edhe më shumë kohë.
Faqja zyrtare nĂ« rrjet dhe llogaritĂ« nĂ« rrjete sociale tĂ« Radio Televizionit Shqiptar ranĂ« pre e njĂ« sulmi kibernetik nĂ« Maj 2025. Sipas mediave, kryesisht atyre nga Kosova, por edhe nĂ« ShqipĂ«ri, sulmi erdhi nga hackera serbĂ«. Ky pĂ«rfundim duket se u arrit nisur nga mesazhi qĂ« hackerat shpĂ«rndanĂ« nĂ« faqet zyrtare tĂ« RTSH. Aty u shfaq harta e KosovĂ«s, mbuluar nga flamuri serb dhe fjalĂ«t âKosova Ă«shtĂ« Serbiâ. NĂ« fakt, institucionet nĂ« ShqipĂ«ri thanĂ« pĂ«r Faktoje se ngjarja Ă«shtĂ« ende duke u hetuar dhe se nuk disponohen informacione zyrtare mbi identitetin e kĂ«tij sulmi kibernetik.
Jona Plumbi
NĂ« datĂ«n 19 Maj, faqja zyrtare e Radio Televizionit ShqipĂ«tar, transmetuesi shtetĂ«ror nĂ« vend, ranĂ« pre e njĂ« sulmi kibernetik. NĂ« faqet zyrtare dhe llogaritĂ« nĂ« facebook dhe Instagram tĂ« RTSH-sĂ« u shfaq harta e KosovĂ«s e mbuluar nga flamuri serb dhe mesazhi âKosova Ă«shtĂ« Serbiâ.
Lajmi u përhap me shpejtësi.
RTSH shperndau njĂ« njoftim ku lajmĂ«roi se âllogaria ka qenĂ« subjekt i njĂ« sulmi kibernetik, duke shkaktuar pastime tĂ« paautorizuaraâ.
âPo punojmĂ« pĂ«r tĂ« rikthyer sigurinĂ« dhe pĂ«r tĂ« fshirĂ« çdo pĂ«rmbajtje tĂ« papĂ«rshtatshme. Ju kĂ«shillojmĂ« tĂ« mos ndĂ«rveproni me postimet e dyshimta dhe tĂ« raportoni çdo aktivitet tĂ« pazakontĂ«.â â shkruante njoftimi i RTSH i publikur nĂ« rrjetet sociale tĂ« transmetuesit.
Ky publikim tashmë nuk gjendet në faqen zyrtare të RTSH-së.
Ndërkohë me një kërkim ne rrjet rezulton se publikimet e paautorizuara kanë vazhduar edhe disa ditë pas sulmit fillestar.
Në 24 Maj u shpërnda ky publikim:
Publikimet pĂ«rsĂ«ri shpĂ«rndanin tĂ« njĂ«jtin mesazh dhe pĂ«rsĂ«risnin narrativĂ«n serbe tĂ« âabuzimit tĂ« popullit serbâ.
Disa media në Shqipëri por edhe Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, njoftuan se sulmi kishte ardhur nga hakera serbë.
Në fakt, pretendimi se sulmi kibernetik ka ardhur nga Serbia është i pavërtetuar. Pavarësisht se mesazhet e shpërndara përputhen me narrativën e pushtetarëve serb, në fakt nuk ka ende asnjë verifikim për autorësinë e sulmit.
Faktoje u interesua pranĂ« AgjencisĂ« KombĂ«tare pĂ«r SigurinĂ« Kibernetike lidhur me ngjarjen. NĂ« pĂ«rgjigjen e saj AKSK njoftoi se âaktualisht nuk disponohen informacione zyrtare mbi identitetin e autorĂ«ve tĂ« kĂ«tij sulmi kibernetikâ.
âNĂ« kuadĂ«r tĂ« monitorimit tĂ« vazhdueshĂ«m nĂ« platformat e inteligjencĂ«s kibernetike, nuk ka ende njĂ« atribuim zyrtar qĂ« lidhet me pĂ«rfshirjen e ndonje shteti specifik, pĂ«rfshi SerbinĂ«.â â sqaroi AKSK pĂ«r Faktoje.
Nisur nga ky informacion mund të dalim në përfundimin se pretendimi i ngritur nga mediat, të cilat njoftonin se sulmi kibernetik ndaj RTSH-së ishte kryer nga hackera serbë, është i paprovuar dhe keqinformues.
Komiteti për Punët e Jashtme i Parlamentit Evropian miratoi një raport të ri për Shqipërinë, në 4 Qershor 2025 me 57 vota pro, 11 kundër dhe 6 abstenime duke rikonfirmuar statusin e saj si një nga vendet e Ballkanit Perëndimor me mbështetjen më të lartë për anëtarësimin në BE, dhe me një mesazh të qartë: ka ende shumë për të bërë.
Raporti në një anë përshëndet përputhshmërinë e Shqipërisë me politikën e jashtme dhe të sigurisë së BE-së dhe synimin ambicioz për të përmbyllur negociatat e anëtarësimit deri në vitin 2027.
Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali e quajti raportin si njĂ« konfirmim tĂ« qartĂ« qĂ« âShqipĂ«ria mbetet njĂ« histori suksesiâ dhe ânjĂ« vend pararojĂ« pĂ«r anĂ«tarĂ«simin nĂ« BEâ.
âRaporti nĂ«nvizon qartĂ«sisht angazhimin e qĂ«ndrueshĂ«m tĂ« ShqipĂ«risĂ« ndaj reformave kyçe, pĂ«rfshirĂ« forcimin e shtetit tĂ« sĂ« drejtĂ«s, funksionimin e institucioneve tĂ« drejtĂ«sisĂ« tĂ« dala nga reforma, mbrojtjen e tĂ« drejtave themelore dhe tĂ« pakicave si dhe pĂ«rparimin nĂ« luftĂ«n kundĂ«r korrupsionit dhe krimit tĂ« organizuar.â â tha Spiropali nga Kryesia e Kuvendit.
Si duhet kuptuar rezoluta
NĂ« thelb, kjo rezolutĂ« pĂ«rmblodhi tĂ« gjitha problematikat qĂ« ka ShqipĂ«ria, shpjegon studiuesi Afrim Krasniqi â si nevojĂ«n pĂ«r forcimin e institucioneve tĂ« pavarura dhe institucioneve tĂ« drejtĂ«sisĂ«, nevojĂ«n pĂ«r akte ndaj korrupsionit, pĂ«r reforma tĂ« thella, dialog politik dhe pĂ«r njĂ« lloj qasje europiane tĂ« shoqĂ«risĂ« dhe jo vetĂ«m pĂ«rdorim politik tĂ« konceptit tĂ« europĂ«s dhe integrimit europian.
âPĂ«r rastin konkret do duhej qĂ« parlamenti shqiptar ta trajtonte rezolutĂ«n pĂ«r tĂ« hartuar njĂ« draft kalendar reformash dhe ndĂ«rhyrjesh konkrete. Psh parlamenti ka miratuar udhĂ«zuesin pĂ«r funksionimin e institucioneve demokratike dhe pothuajse asnjĂ« nga masat qĂ« Ă«shtĂ« parashikuar me faza kohore nuk Ă«shtĂ« jetĂ«suar.â â Afrim Krasniqi.
PĂ«r Gledis Gjipalin, njohĂ«s i politikave europiane dhe drejtues ekzekutiv i âLĂ«vizjes Europiane Shqiptareâ, duke e lexuar nĂ« vijimĂ«si tĂ« raporteve e deklaratave tĂ« mĂ«parshme tĂ« Komisionit apo Parlamentit Europian, kjo rezolutĂ« nuk ka asgjĂ« tĂ« re.
âPĂ«rgjithĂ«sisht raporti i qĂ«ndron vlerĂ«simeve tĂ« Komisionit Europian pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« ku vlerĂ«sohet ecuria pozitive, si dhe identifikohen fushat apo çështjet qĂ« duhen trajtuar me pĂ«rparĂ«si. Spikat thirrja pĂ«r urgjencĂ« nĂ« thellimin e intensifikimin e reformave, duke qenĂ« se synimi i ShqipĂ«risĂ« Ă«shtĂ« tĂ« pĂ«rfundojĂ« bisedimet pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« 2027. Gjithashtu vihet re si dhe herĂ«t e tjera vlerĂ«simi jo pozitiv pĂ«r mungesĂ«n e dialogut politik ku vazhdojmĂ« tĂ« kemi polarizim dhe retorikĂ« konfliktuale.â â Gledis Gjipali.
âMĂ«nyra sesi reaguan institucionet shqiptare mendoj qĂ« Ă«shtĂ« e gabuar nga tĂ« gjitha palĂ«t politike. Secila palĂ« pĂ«rfitoi nga fakti qĂ« anetarĂ« tĂ« komisionit janĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« partive politike dhe nĂ« deklarimet e tyre theksuan afrimitetin qĂ« ata kanĂ« me subjete tĂ« caktuara nĂ« ShqipĂ«ri.â â argumenton Afrim Krasniqi .
Në përfundim, rezoluta sipas Krasniqit i përshtatet prioriteteve të shoqërisë shqiptare dhe duhet përdorur si një planimetri për të projektuar rrugën drejt integrimit europian dhe jo në funksion të axhendave personale dhe afatshkurtra politike.
ĂfarĂ« shkruhet nĂ« rezolutĂ«
Komiteti pĂ«r PunĂ«t e Jashtme tĂ« Parlamentit Europian mirĂ«piti âpĂ«rparimin e bĂ«rĂ« nĂ« reformĂ«n nĂ« drejtĂ«si dhe nĂ« hetimin e korrupsionit tĂ« lartĂ«â, por e sheh ende si sfidĂ« ndĂ«rhyrjen politike, duke kĂ«rkuar pĂ«rpjekje tĂ« vazhdueshme pĂ«r ruajtjen e pavarĂ«sisĂ« sĂ« gjyqĂ«sorit.
Komiteti shprehu ânevojĂ«n urgjenteâ pĂ«r tĂ« pĂ«rmirĂ«suar pavarĂ«sinĂ« e gjyqĂ«sorit, pĂ«r tĂ« luftuar krimin e organizuar dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur tĂ« drejtat themelore. Pluralizmi mediatik dhe transparenca institucionale u veçuan nĂ« raport si thelbĂ«sore.
NdĂ«rhyrjet e huaja, veçanĂ«risht ato tĂ« lidhura me Kremlinin, kĂ«rcĂ«nojnĂ« proceset demokratike dhe ambicien europiane tĂ« ShqipĂ«risĂ« â shkruan rezoluta. NĂ« lidhje me procesin zgjedhor, raporti pĂ«rshkruan zgjedhjet parlamentare tĂ« vitit 2025 si âgarueseâ, por tĂ« zhvilluara nĂ« njĂ« klimĂ« tĂ« tensionuar politike, me shqetĂ«sime pĂ«r pĂ«rdorimin e burimeve tĂ« administratĂ«s. EurodeputetĂ«t kĂ«rkojnĂ« reforma tĂ« thella nĂ« pĂ«rputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe Komisionit tĂ« Venecias.
Në skenën gjeopolitike ballkanike, udhëheqësit serbë kanë zhvilluar ndër vite një strategji të qëndrueshme për të krijuar kriza të herpashershme. Këto episode, që nuk janë të pakta, shpesh shoqërohen nga një mbulim mediatik spekulativ duke ushqyer një narrativë të vazhdueshme pasigurie në rajon.
Rasti më i fundit ishte në Beograd, ku u mblodh Këshilli i Sigurisë së Serbisë. Sipas mediave në Shqipëri, Aleksandar Vuçiç ka urdhëruar ushtrinë të veprojë kundër Kosovës.
Në fakt, me një kërkim në rrjet rezulton se shefi i Shtabit të ushtrisë në Serbi, Milan Mojsilovic konfirmoi se ishin dhënë urdhra për Ministrinë e Mbrojtjes, Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe ushtrinë, por detajet konkrete nuk u bënë pubike.
âNĂ« KĂ«shillin e Sigurimit u diskutua pĂ«r keqtrajtimin e paprecedent tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ«, dhe pĂ«rdorimi i lĂ«vizjeve tĂ« njĂ«anshme qĂ« rrezikojnĂ« jetĂ«n e serbĂ«ve ka dalĂ« nĂ« pah nĂ« njĂ« kuptim shtrĂ«ngues, dhe kjo çështje ka merituar plotĂ«sisht vĂ«mendjen jo vetĂ«m tĂ« anĂ«tarĂ«ve tĂ« KĂ«shillit tĂ« SigurisĂ« KombĂ«tareâ, deklaroi pĂ«r mediat shefi i shtabit tĂ« ushtrisĂ« Serbe.
Pavarësisht këtij refreni (të vjetër) të Serbisë për keqtrajtimin e pretenduar të serbëve në Kosovë, në fakt deklarata e Mojsilovic nuk përmbante asnjë kërcënim dhe në asnjë moment nuk u njoftua që ushtria e serbisë të jetë urdhëruar të veprojë ndaj Kosovës.
Nikola Petrovic nga fondacioni ISAC në Serbi shpegon se udhëzimet e dhëna edhe pse janë sekrete, janë gjithmonë të njëjta dhe kërkojnë që situata në Kosovë të monitorohet dhe të vijojë bllokimi i marrjes së mbështetjes ndërkombëtare nga Kosova, gjë që e bën Ministrinë e Punëve të Jashtme edhe më të rëndësishme se ushtrinë.
âSerbia Ă«shtĂ« plotĂ«sisht e vetĂ«dijshme se tĂ« vetmet dy gjĂ«ra qĂ« e mbajnĂ« KosovĂ«n pjesĂ« tĂ« SerbisĂ« (de jure) janĂ« rezoluta 1244 e OKB-sĂ« dhe marrĂ«veshja e KumanovĂ«s, kĂ«shtu qĂ« nuk do tĂ« fillojĂ« asnjĂ« veprim (dhe sidomos asnjĂ« veprim ushtarak) kundĂ«r KosovĂ«s pĂ«r sa kohĂ« qĂ« ka trupa ndĂ«rkombĂ«tare atjeâ shpjegon Petrovic pĂ«r Faktoje.
Edhe studiuesi i politikave nderkombetare, Ledion Krisafi e sheh të pamundur nisjen e një konflikti të armatosur mes Kosovës dhe Serbisë për sa kohë në Kosovë është KFOR-i.
âElita politike serbe e di shumĂ« mire qĂ« çdo pĂ«rpjekje pĂ«r konflikt nĂ« KosovĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rballje me NATO-n, gjĂ« qĂ« SerbisĂ« do i kushtonte shumĂ«. Kjo nuk pĂ«rjashton incidente si ai i BanjskĂ«s tĂ« pĂ«rgatitura nga grupe paramilitare, por sot si KFOR si policia e KosovĂ«s Ă«shtĂ« mĂ« e pĂ«rgatitur pĂ«r raste tĂ« atillaâ tha Kristafi pĂ«r Faktoje.Â
Në fakt, tema kryesore e mbledhjes ishte një tjetër. Një dokument jozyrtar franko-gjerman mbi Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Republikën Serbe.
Krisafi shpjegon pĂ«r Faktoje se kjo Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje e GjermanisĂ« dhe FrancĂ«s pĂ«r tĂ« hequr disa tĂ« drejta tĂ« RepublikĂ«s Srpska nĂ« BosnjĂ« HercegovinĂ«, gjĂ« qĂ« tregon se ndoshta mund tĂ« ketĂ« levizje edhe nĂ« rastin e KosovĂ«s pĂ«r tâi bĂ«rĂ« presion SerbisĂ« pĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje pĂ«rfundimtare.
âElita politike serbe rreth Vuçiçit e lidh kĂ«tĂ« me idenĂ« qĂ« protestat e studentĂ«ve nĂ« Serbi mbĂ«shteten pikĂ«risht nga PerĂ«ndimi qĂ« po vepron kundĂ«r serbĂ«ve nĂ« Bosnje dhe KosovĂ« dhe rrjedhimisht dhe kundĂ«r qeverisĂ« sĂ« Vuçiçit. ĂshtĂ« njĂ« skemĂ« e ndĂ«rlikuar qĂ« ka si qĂ«llim kryesor tĂ« shpĂ«tojĂ« Vuçiçin nga protestat dhe nga njĂ« humbje e mundshme e zgjedhjeve tĂ« ardhshmeâ argumenton ai.
Sa i pĂ«rket pretendimit pĂ«r âkeqtrajtimâ tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ«, ky episod nuk Ă«shtĂ« njĂ« incident i izoluar, por pjesĂ« e njĂ« narrative tĂ« pĂ«rsĂ«ritur qĂ« pĂ«rdoret nga zyrtarĂ«t serbĂ«. Portretizimi i KosovĂ«s si njĂ« kĂ«rcenim i pĂ«rhershĂ«m pĂ«r serbĂ«t shpĂ«rben si njĂ« mjet strategjik pĂ«r tĂ« justifikuar qĂ«ndrimet ushtarake dhe pĂ«r tĂ« mobilizuar mbĂ«shtetjen e brendshme.
âNĂ« njĂ« masĂ« tĂ« madhe Ă«shtĂ« pĂ«r konsum tĂ« brendshĂ«m, pĂ«r tĂ« treguar qĂ« Serbia qĂ«ndron e fortĂ« nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« serbĂ«ve nĂ« KosovĂ«, pavarĂ«sisht se praktikisht nuk ka asnjĂ« fuqi mĂ« nĂ« KosovĂ«. Sidomos nĂ« kĂ«tĂ« periudhĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r Vuçiçin ka nevojĂ« tĂ« tregojĂ« vendosmĂ«ri,â shpjegon Krisafi pĂ«r Faktoje.
Pavarësisht fabrikimeve të vazhdueshme të krizave dhe narrativës që Serbia kërkon të ngrejë kundër shtetit të Kosovës për përfitimet e saj politike, mediat duhet të qëndrojnë neutrale dhe të mos përcjellin këtë jeohnë, veçanërisht kur ajo nuk është aspak e bazuar në veprime konkrete të shtetit serb. Mbajtja gjallë e narrativës serbe vetëm sa nxit përshkallëzim të mëtejshëm të përplasjes mes dy vendeve dhe nuk ndihmon në informimin e lexuesve mbi atë çka ndodh në të vërtetë.
Pretendimi: Vladimir Putin është djali i një fermeri të thjeshtë rus
Verdikti: E pavërtetë
Një pretendim se Vladimir Putin vjen nga një familje fermerësh dhe se është krenar për jetën që ka pasur po qarkullon në rrjet. Fillimisht ky pretendim është shpërndarë nga një faqe ruse.
Më pas ai është shpërndarë dhe në gjuhën shqipe i shoqëruar me të njëjtin imazh që i ngjan më shumë një pikture, sesa një fotografie të vërtetë.
Me një kërkim në Google Images të këtij imazhi rezulton se prej disa muajsh në internet qarkullojnë një seri imazhesh që tregojnë presidentin rus Vladimir Putin me veshje fermeri, por në asnjë rast imazhet nuk janë shpërndarë nga media apo faqe zyrtare të besueshme.
Në fakt, sipas informacioneve zyrtare pretendimi se Presidenti rus Vladimir Putin është djali i një fermeri është i pasaktë. Edhe pse familja e tij ka rrënjë rurale, prindërit e tij nuk ishin të angazhuar në bujqësi.
Vladimir Putin lindi mĂ« 7 tetor 1952 nĂ« Leningrad (tani ShĂ«n Petersburg), Rusi. Babai i tij, Vladimir Spiridonovich Putin (1911â1999), shĂ«rbeu nĂ« flotĂ«n nĂ«nujore tĂ« MarinĂ«s Sovjetike nĂ« fillim tĂ« viteve 1930. GjatĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, ai ishte pjesĂ« e batalionit tĂ« shkatĂ«rrimit tĂ« NKVD-sĂ« dhe mĂ« vonĂ« shĂ«rbeu nĂ« ushtrinĂ« e rregullt, ku u plagos rĂ«ndĂ« nĂ« vitin 1942. Pas luftĂ«s, punoi si pĂ«rpunues teknik nĂ« njĂ« fabrikĂ«. (Burimi: Wikipedia, Los Angeles Times)
NĂ«na e Putinit, Maria Ivanovna Putina (e lindur Shelomova; 1911â1998), punonte gjithashtu nĂ« njĂ« fabrikĂ«. Familja jetonte nĂ« kushte tĂ« varfra, nĂ« njĂ« apartament komunal qĂ« ndahej me familje tĂ« tjera nĂ« Leningrad. (Burimi: Los Angeles Times)
Familja Putin e ka origjinën nga rajoni i Tverit, ku banorët ishin bujq që nga shekulli XVII. Paraardhësi më i hershëm i njohur, Yakov Nikitin, ishte një fshatar nga fshati Borodino në rrethin e Tverit. (Burimi: Wikipedia)
Gjyshi nga babai i Putinit, Spiridon Putin (1879â1965), punoi si kuzhinier pĂ«r udhĂ«heqĂ«sit sovjetikĂ« Vladimir Lenin dhe Joseph Stalin. (Burimi: Russia Beyond)
Megjithëse familja e Putinit ka origjinë fshatare nga zonat rurale të Rusisë, prindërit e tij nuk ishin fermerë. Babai i tij ishte ushtar detar dhe punëtor fabrike, ndërsa nëna ishte punëtore fabrike. Prandaj, pretendimi se Vladimir Putin është djali i një fshatari është i gabuar dhe çorientues.
Pretendimi: Sali Berisha dhe Chris la Civitas u përplasën me njëri-tjetrin pas humbjes së PD-së
Verdikti: Gjeneruar me AI
Një video, ku shfaqet kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha dhe strategu i fushatës së tij elektorale, Chris la Civitas, duke u goditur me grushta, qarkullon së fundmi në rrjete sociale duke u interpretuar si një përplasje fizike mes të dyve pas humbjes në zgjedhje të Partisë Demokratike.
Videoja është shpërndarë në të gjitha rrjetet sociale nga faqe të ndryshme.
Një verifikim i pamjeve tregon se videoja në të vërtetë është e manipuluar me inteligjencë Artificiale.
Faktoje kërkoi përmes motorrit të kërkimit Google Lens dhe gjeti videon orgjinale. Ajo është xhiruar në datën 7 Shkurt 2025 gjatë një takimi të opozitës. Në fund të videos në minutin 12:46 të videos duket qartë se Sali Berisha dhe Chris la Civitas i japin dorën njëri tjetrit përpara se të largohen nga salla.
PikĂ«risht ky moment Ă«shtĂ« pĂ«rdorur dhe modifikuar pĂ«rmes InteligjencĂ«s Artificiale pĂ«r tâu dukur sikur Berisha dhe La Civitas po goditen me njĂ«ri-tjetrin.
Një tjetër tregues që videoja është e modifikuar me AI janë edhe pamjet e shformuara të gjymtyrëve apo të fytyrave. Sic duket në disa momente të videos, duart apo fytyrat e protagonistëve të videos shfaqen plotësisht të shformuara.
Për të parandaluar që përmbajtje të tilla të keqinterpretohen, është e rëndësishme që çdo video, foto ose material tjetër i gjeneruar ose i manipuluar me inteligjencë artificiale të shënohet si i tillë. Kjo do të ndihmojë në informimin e audiencës dhe në mbrojtjen e tyre nga dezinformimi. Facebook i detyron përdoruesit të etiketojnë imazhet dhe videot e gjeneruara me AI si të tilla.
Pretendimi: BKH arreston Belinda Ballukun për abuzimet me tunelin e Llogorasë
Verdikti: E pavërtetë
Në 22 prill, në portalin timoni.al u publikua lajmi i arrestimit të zëvendëskryeministres dhe ministres së Infrastrukturës, Belinda Balluku në kuadër të një hetimi të nisur nga SPAK për ndërtimin e tunelit të Llogorasë.
Ky lajm sigurisht që nuk do të kalonte pa u vënë re nga mediat e tjera. Nga një vëzhgim në rrjet i faqes së saj në rrjete sociale rezulton se në fakt Belinda Balluku vijon e pashqetësuar fushatën elektorale dhe nuk duket të jetë në qeli.
NĂ« datĂ«n 22 prill, kur pretendohet arretimi, zv.kryeministrja ka qĂ«nĂ« nĂ« panairin âDitĂ«t e BujqĂ«sisĂ« 2025â, mes shumĂ« pjesĂ«marrĂ«sve, ndĂ«rkohĂ« qĂ« dhe nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim duket se ajo ka zhvilluar njĂ« sĂ«rĂ« shfaqjesh publike nĂ« aktivitete politike tĂ« fushatĂ«s.
Pas një kërkimi të zgjeruar mbi informacionet e publikuara në media, rezulton se gjatë këtyre ditëve është raportuar që Byroja Kombëtare e Hetimit ka sekuestruar dokumentat për tenderin e tunelit të Llogarasë.
âHetues tĂ« ByrosĂ« KombĂ«tare tĂ« Hetimit (BKH) kanĂ« ushtruar kontroll nĂ« zyrat e kompanisĂ« âHill Internacional HVâ, nĂ« kuadĂ«r tĂ« njĂ« hetimi pĂ«r disa vepra penale, pĂ«rfshirĂ« edhe korrupsionin. Kompania nĂ« fjalĂ«, nĂ« bashkĂ«punim me âNet Groupâ, ka fituar tenderin pĂ«r mbikĂ«qyrjen e ndĂ«rtimit tĂ« tunelit tĂ« LlogorasĂ« â tender i dhĂ«nĂ« nga Ministria e InfrastrukturĂ«s.â â shkruajtĂ«n mediat nĂ« 24 Prill.
Lajmi për arrestimin e Belinda Ballukut është i pavërtetë. Verifikimi i burimeve zyrtare dhe i aktivitetit të vetë zyrtares tregon qartë se ajo nuk është arrestuar dhe vazhdon të jetë aktive në detyrë dhe fushatën elektorale të 11 majit.
Pretendimi: Hiqet âNon Grataâ e Sali BerishĂ«s. Ai udhĂ«ton javĂ«n e ardhshme drejt SHBA
Vlerësimi: E pavërtetë
Vendosja e âdamkĂ«sâ si non grata pĂ«r ish-kryeministrin Sali Berisha Ă«shtĂ« njĂ« temĂ« qĂ« krijon gjithmonĂ« lajme, veçanĂ«risht nĂ« median online. Shpesh figura tĂ« PartisĂ« Demokratike kanĂ« pĂ«rsĂ«ritur se ky pĂ«rcaktim qĂ« erdhi nga Departamenti i Shtetit Amerikan gjatĂ« presidencĂ«s sĂ« Joe Biden mund tĂ« ndryshojĂ« tashmĂ« qĂ« nĂ« krye tĂ« SHBA-sĂ« Ă«shtĂ« Donald Trump. Deri mĂ« tani asgjĂ« nuk ka ndodhur nĂ« kĂ«tĂ« drejtim.
Kjo nuk i ka ndaluar portalet online tĂ« pretendojnĂ« se kanĂ« lajme ekskluzive tĂ« zhvillimeve tĂ« reja pĂ«r ânon-gratanâ e kreut tĂ« demokratĂ«ve Berisha.âEkskluzive! Hiqet Non Grata! Sali Berisha udhĂ«ton nĂ« SHBA javĂ«n e ardhshme, do tronditet qeveria, ja kĂ« do takojeâ. KĂ«shtu njoftohet nĂ« njĂ« nga kĂ«to artikuj qĂ« pretendohet se citon burime pranĂ« kryedemokratit Berisha.
TĂ« njĂ«jtat burime tĂ« paidentifikuara njoftojnĂ« se Berisha do tĂ« zhvillojĂ« njĂ« takim tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m me njĂ« senator amerikan, gjĂ« qĂ« sipas autorit anonim tĂ« shkrimit tregon ânjĂ« sinjal tĂ« fortĂ« pĂ«r rĂ«nien de facto tĂ« non-gratĂ«s dhe rehabilitimin diplomatik tĂ« liderit tĂ« opozitĂ«s shqiptareâ.
Në fakt, nuk ka asnjë njoftim zyrtar që Departamenti Amerikan i Shtetit të ketë hequr Sali Berishën nga lista non-grata dhe kjo vërtetohet edhe nga lista zyrtare e personave që janë përcaktuar të tillë.
Kjo pohohet edhe nĂ« vetĂ« shkrimin qĂ« nĂ« titull njofton heqjen e cilĂ«simit si non-grata duke shpjeguar se Berisha âĂ«shtĂ« gati tĂ« paguajĂ« miliona pĂ«r tĂ« hequr non gratĂ«n edhe pse nuk ja doli dot ta heqĂ« para zgjedhjeve, kreu i PD synon ta realizojĂ« atĂ« nĂ« javĂ«t apo muajt nĂ« vijim dhe i ka hyrĂ« fort lobimitâ.
Kjo tregon se artikulli ka shtrembëruar enkas situatën duke njoftuar në titull diçka të cilën nuk e mbështet më pas në artikull, duke synuar kështu klikime përmes një informacioni të pavërtetë.
Dy media ndërkombëtare, Fox News dhe Politico, kanë hedhur vështrimin mbi arenën politike shqiptare në prag të zgjedhjeve parlamentare, duke e interpretuar përplasjen Rama-Berisha si reflektim të tensioneve gjeopolitike që tejkalojnë kufijtë kombëtarë. Fox News paraqet përballjen si një luftë me tone ideologjike mes ish-Presidentit amerikan Donald Trump dhe filantropit George Soros, ndërsa Politico e sheh situatën si një pasqyrim të fërkimeve strategjike mes Bashkimit Europian dhe Shteteve të Bashkuara, me ndikim të mundshëm në rrugën europiane të Shqipërisë.
Por ekspertët, të intervistuar nga Faktoje, e konsiderojnë këtë krahasim të nxitur më shumë nga taktikat elektorale sesa nga realitetet politike, dhe vlerësojnë se ai nuk përbën kërcënim real për integrimin europian të vendit.
NjĂ« PĂ«rballje âTrump vs Sorosâ nĂ« versionin shqiptar?
Fox News njihet për një linjë editoriale konservatore, duke mbështetur shpesh politikanë dhe politika të Partisë Republikane. Kjo media ka qenë veçanërisht mbështetëse ndaj Donald Trump gjatë presidencës së tij dhe kritike ndaj Partisë Demokratike dhe mediave liberale.
Në analizën e Fox News për zgjedhjet në Shqipëri, autorja Beth Bailey sugjeron se gara politike në Shqipëri është kthyer në një përfaqësim indirekt të përplasjes mes Donald Trump dhe George Soros. Ajo thekson praninë e Chris LaCivitas, strategut të fushatës së Trump, në ekipin e Sali Berishës, ndërsa rikujton lidhjet e njohura mes kryeministrit Edi Rama dhe familjes Soros.
LaCivitas e pĂ«rforcoi kĂ«tĂ« narrativĂ«, duke deklaruar pĂ«r Fox News se Berisha Ă«shtĂ« ânjĂ« mik i vĂ«rtetĂ« i Shteteve tĂ« Bashkuara dhe⊠do tĂ« bashkĂ«punonte me sukses me Presidentin Trump dhe Shtetet e Bashkuaraâ, duke e cilĂ«suar RamĂ«n si âkukull tĂ« George Sorosâ.
Marrëdhënia e Ramës me Soros është e dokumentuar dhe publike. Kryeministri e ka theksuar shpesh afërsinë e tij me George Soros dhe veçanërisht me të birin, Alex Soros, me të cilin është fotografuar në mënyrë të përsëritur gjatë viteve të fundit.
MegjithatĂ«, pĂ«r analistĂ«t politikĂ« shqiptarĂ«, ky paralelizĂ«m Ă«shtĂ« artificial. Sipas Adrian Shtunit, ekspert i politikĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe botues, qĂ«llimi i BerishĂ«s pĂ«r tâu pozicionuar nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ« me Trump Ă«shtĂ« i qartĂ« dhe i qĂ«llimshĂ«m: âAi huazon slogane dhe mesazhe politike pothuajse identike,â thotĂ« Shtuni, duke nĂ«nvizuar tri arsye kyçe pas kĂ«saj strategjie.
SĂ« pari, sipas tij, Ă«shtĂ« dĂ«shira pĂ«r tĂ« replikuar nĂ« ShqipĂ«ri fitoren e Trump nĂ« SHBA: âNĂ«se ka funksionuar pĂ«r republikanĂ«t nĂ« SHBA, duhet tĂ« funksionojĂ« edhe nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r tĂ« djathtĂ«n.â NĂ« fakt, nĂ« zgjedhjet presidenciale tĂ« vitit 2024 nĂ« SHBA, Trump arriti tĂ« mposhtĂ« Kamala Harris me mbi 2 milionĂ« vota diferencĂ«.
Edhe pse në Shqipëri sondazhet nuk pasqyrojnë të njëjtën prirje, të dhënat nga Barometri i Euronews Albania tregojnë se Berisha ka shënuar rritje të  pëlqyeshmërisë së figurës së tij nga janari në prill.
Së dyti, sipas Shtunit, është përpjekja për të paraqitur konfliktin lokal si pjesë të një përplasjeje ideologjike më të gjerë midis së djathtës anti-globaliste dhe së majtës globaliste.
âQĂ«llimi Ă«shtĂ« pĂ«r ta projektuar pĂ«rballjen Rama-Berisha si pjesĂ« e pĂ«rplasjes ideologjike mes tĂ« djathtĂ«s sĂ« fortĂ« antiglobaliste apo Trumpizmit nĂ« njĂ« anĂ«, dhe tĂ« majtĂ«s globaliste nĂ« SHBA dhe EvropĂ« qĂ« shpesh pĂ«rfaqĂ«sohet nga Sorosâ â Adrian Shtuni, studiues.
Kjo, sipas tij, çon edhe njĂ« mesazh tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« ndaj elektoratit: âpartneri jonĂ« ideologjik fitoi nĂ« SHBA; ne jemi me fituesin; votoni ata qĂ« janĂ« me fituesinâ, shpjegon Shtuni.
SĂ« treti, dhe mĂ« personalja: âKjo Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje e BerishĂ«s pĂ«r tĂ« sinjalizuar afĂ«rsi ideologjike me Trump dhe pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar rishikimin e shpalljes non grata nga Departamenti Amerikan i Shtetit,â sipas Shtunit.
âNĂ« fund tĂ« fundit imitimi Ă«shtĂ« forma mĂ« e lartĂ« e komplimentit dhe mendoj se z.Berisha dhe poli i tij politik po mundohen tĂ« pozicionohen strategjikisht sa mĂ« sipĂ«r, duke shfrytĂ«zuar edhe kĂ«shillat, pĂ«rvojĂ«n dhe lidhjet qĂ« ofron z.LaCivitasâ, argumenton ai.
Edhe Ledion Krisafi, njohĂ«s i politikĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare, bie dakord me kĂ«tĂ« vlerĂ«sim, duke vĂ«nĂ« nĂ« dukje se Berisha nĂ« tĂ« kaluarĂ«n ka pasur lidhje me rrjetin e Soros dhe se distancimi i tij i tanishĂ«m Ă«shtĂ« strategjik: âBerisha Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« anti-sorosian i kohĂ«ve tĂ« fundit vetĂ«m me qĂ«llim pĂ«r tâi bĂ«rĂ« pĂ«rshtypje Trumpit qĂ« tâi heqĂ« non gratĂ«n,â thekson Krisafi.
PĂ«r Krisafin, huazimi i ideve tĂ« Trump-it nga Berisha Ă«shtĂ« thjesht njĂ« kalkulim personal: âShumica e kĂ«tyre ideve nuk kanĂ« asnjĂ« lidhje me realitetin politik dhe social nĂ« ShqipĂ«ri. ĂshtĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« pĂ«rshtypjeâ MegjithatĂ«, ai e konsideron fakt pozitiv pĂ«r BerishĂ«n qĂ« njĂ« media si Fox News i ka dhĂ«nĂ« vĂ«mendje kĂ«tij krahasimi.
âGjithsesi, nuk mendoj se kjo do tĂ« ndikojĂ« realisht nĂ« zgjedhjet shqiptare. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« betejĂ« personale e BerishĂ«s pĂ«r tĂ« hequr non-gratĂ«n dhe nuk ndryshon faktin qĂ« shumica e shqiptarĂ«ve nuk e shohin atĂ« si kryeministĂ«r tĂ« ardhshĂ«m.â â Ledion Krisafi, ekspert i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.
Politico dhe tensionet BEâSHBA: NjĂ« ShqipĂ«ri nĂ« mes
Politico nĂ« anĂ«n tjetĂ«r njĂ« burim profesional dhe relativisht i balancuar, shpesh mund tĂ« pĂ«rceptohet si mĂ« afĂ«r qĂ«ndrimeve liberale apo tĂ« qendrĂ«s sĂ« majtĂ« nĂ« spektrin politik amerikan Artikulli i Politico ofron njĂ« tjetĂ«r interpretim tĂ« dinamikĂ«s elektorale nĂ« ShqipĂ«ri. Gara mes RamĂ«s dhe BerishĂ«s shihet si pasqyrĂ« e mundshme mes tensioneve mes BE-sĂ« dhe SHBA-sĂ« nĂ« kuadĂ«r tĂ« âluftĂ«s tregtareâ transatlantike, duke sugjeruar se rreshtimi i ShqipĂ«risĂ« me politikat ekonomike tĂ« Brukselit mund tĂ« sjellĂ« sfida nĂ« marrĂ«dhĂ«niet me Uashingtonin.
Geron Kamberi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare shpjegon se edhe pse âkrisjaâ e marrĂ«dhĂ«nieve mes SHBA dhe BE Ă«shtĂ« aty, ajo nuk sjell ndonjĂ« pasojĂ« pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« pasi kjo e fundit nuk ka rol nĂ« rikonfigurimin e ri tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve transatlantike.
âNĂ«se kĂ«to dallime do tĂ« thellohen nĂ« tĂ« ardhmen e qĂ« mund tĂ« shkojnĂ« vecanĂ«risht drejt asaj qĂ« mund tĂ« quhet njĂ« âNato europianeâ, atĂ«herĂ« ShqipĂ«ria si vend kandidat apo vend anĂ«tar i mundshĂ«m i BE do tĂ« duhet tĂ« bĂ«jĂ« pĂ«rllogaritjet e saj tĂ« interesit strategjik e diplomatikâ â Geron Kamberi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.
Sipas Adrian Shtunit situata nuk pĂ«rbĂ«n njĂ« kĂ«rcĂ«nim real: âUnĂ« nuk parashoh qĂ« pĂ«rplasja mbi tarifat mes BE-sĂ« dhe SHBA-sĂ« do tĂ« ketĂ« ndikim negativ nĂ« marrĂ«dhĂ«niet SHBAâShqipĂ«ri. Edhe vetĂ« vendet e BE-sĂ« nuk kanĂ« njĂ« qĂ«ndrim tĂ« unifikuar mbi kĂ«tĂ« çështje, prandaj nuk mendoj se do tĂ« kĂ«rkonin me ngulm njĂ« pozicion tĂ« caktuar nga ShqipĂ«riaâ
Sipas tij, palĂ«t do tĂ« arrijnĂ« njĂ« marrĂ«veshje pragmatiste qĂ« do tĂ« rikthejĂ« ekuilibrin tregtar. KĂ«tĂ« pikĂ«pamje e ndan edhe Krisafi: âLufta tregtare nuk do zgjasĂ« shumĂ«. Efektet e saj tashmĂ« janĂ« tĂ« dukshme nĂ« bursa dhe tregti. SHBA nuk po pĂ«rfiton realisht, ndaj mendoj se njĂ« marrĂ«veshje do tĂ« arrihet shpejt, pa e vendosur ShqipĂ«rinĂ« nĂ« pozitĂ«n e zgjedhjes mes dy aleatĂ«veâ
NjĂ« tjetĂ«r garant, sipas Geron Kamberit, Ă«shtĂ« edhe âobjektivi strategjik i ShqipĂ«risĂ« pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« BE, qĂ« ka qenĂ« i palĂ«kundur nĂ« tĂ« gjitha partitĂ« politike nĂ« vend ndĂ«rkohĂ« qĂ« dy partitĂ« kryesore (PS dhe PD) shpesh i kanĂ« shndĂ«rruar fushatat elektorale nĂ« âpista tĂ« Formula Unoâ se kush kishte âmakinĂ«n mĂ« tĂ« shpejtĂ« tĂ« premtimeveâ pĂ«r ta anĂ«tarĂ«suar ShqipĂ«rinĂ« me BE.
Në nisje të fushatës për mandatin e katërt, Kryeministri Edi Rama mbajti një fjalim ku dominuan lëvdatat për arritjet e pretenduara të qeverisë dhe disa premtime për katër vitet e ardhshme. Një analizë e thjeshtë e këtij fjalimi ngre pyetje mbi prioritetet e kësaj fushate dhe lidhjen e saj me realitetin e qytetarëve.
NjĂ« gjĂ« qĂ« bie nĂ« sy prej fillimit Ă«shtĂ« se fjalimi nuk Ă«shtĂ« hartuar pĂ«r tĂ« adresuar çështjet e zakonshme dhe âtĂ« mĂ«rzitshmeâ tĂ« pĂ«rditshmĂ«risĂ«, si uji i pijshĂ«m apo çmimet, por pĂ«r tĂ« projektuar njĂ« horizont mĂ« tĂ« gjerĂ«, atĂ« tĂ« daljes pĂ«rtej kufijve tĂ« vendit, ndoshta edhe si mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« shmangur diskutimet brenda tyre.
Faktoje vendosi të analizojë fjalimin e kryeministrit duke identifikuar fjalët, që ai përdori më shpesh dhe ato që ai përdori më rrallë në prezantimin e programit për mandatin e 4-t qeverisës.
pasqyrimi grafik i fjalëve të fjalimit sipas shpeshtësisë së përdorimit
FjalĂ«t qĂ« u dĂ«gjuan mĂ« shpesh gjatĂ« thuajse 2 orĂ«ve fjalim ishin âEuropiane/Ă«â (65 herĂ«) dhe âPasaportaâ (34 herĂ«), tĂ« cilat formojnĂ« thelbin e sloganit tĂ« ri politik tĂ« socialistĂ«ve. Ky vizion pĂ«r integrimin evropian u paraqit si suksesi i ardhshĂ«m historik qĂ« pritet tĂ« finalizohet nĂ« mandatin e katĂ«rt.
NjĂ« joshje kjo pĂ«r shqiptarĂ«t, ironikisht edhe pĂ«r mundĂ«sinĂ« e largimit nga ShqipĂ«ria drejt vendeve tĂ« BE-sĂ«, vĂ«ren politologu Ermal Hasimja pĂ«r Faktoje. E pĂ«rpos kĂ«saj, âShqipĂ«ria 2023 nĂ« BEâ ka edhe njĂ« pĂ«rllogaritje tjetĂ«r elektorale, sipas tij.
âĂshtĂ« premtim qĂ« mund tĂ« riciklohet edhe nĂ« 2029 dhe nuk mund ta akuzojĂ« dikush qĂ« nuk e ka mbajtur sepse do tĂ« ketĂ« edhe njĂ« vit kohĂ« deri nĂ« 2030. PĂ«r mĂ« tepĂ«r nĂ«se nuk realizohet mund tĂ« justifikohet pĂ«rsĂ«ri me idenĂ« se qeveria e ka bĂ«rĂ« detyrĂ«n, por nuk do BE-jaâ, â Ermal Hasimja, politolog.
Edhe pedagogu i gazetarisĂ« Lufti Dervishi e sheh âpasaportĂ«n europianeâ si element propagandistik, pĂ«rkundĂ«r njĂ« komunikimi llogaridhĂ«nĂ«s qĂ« i takon njĂ« programi elektoral.
âPĂ«rdorimi i tepruar i fjalĂ«ve si âeuropianĂ«â, âpasaportĂ«â, apo âmandati i katĂ«rtâ nuk ka si synim informimin e qytetarĂ«ve, por mobilizimin emocional dhe politik tĂ« elektoratit.â Lutfi Dervishi, pedagog.
Po aq e theksuar ishte edhe fraza âkur morĂ«m detyrĂ«nâ (29 herĂ«) njĂ« kujtesĂ« qĂ« rikthimi nĂ« kohĂ«n para 2013-s Ă«shtĂ« ende pjesĂ« e manualit elektoral. Fill pas saj shfaqet edhe gjuha denigruese. Termin âkĂ«netaâ kryeministri e pĂ«rdori 20 herĂ« nĂ« fjalim.
MegjithatĂ«, fjalĂ«t qĂ« prekin jetĂ«n e pĂ«rditshme tĂ« qytetarĂ«ve dhe standardet bazĂ« tĂ« tĂ« qĂ«nit vĂ«rtetĂ« europian, si âujĂ«â (njĂ« herĂ«), âçmimeâ, âsiguri ushqimoreâ, apo âsubvencioneâ dhe âfermerâ u pĂ«rmendĂ«n fare pak ose aspak.
âNĂ« njĂ« kohĂ« kur siguria ushqimore, bujqĂ«sia dhe standardet jetĂ«sore janĂ« kyçe pĂ«r integrimin europian dhe mirĂ«qenien e qytetarĂ«ve, mungesa e tyre nĂ« fjalim Ă«shtĂ« alarmante. Kjo tregon njĂ« mungesĂ« vizioni konkret, dhe njĂ« prirje pĂ«r tĂ« shmangur temat qĂ« kĂ«rkojnĂ« pĂ«rpjekje strukturore, nĂ« favor tĂ« sloganeve dhe tĂ« simboleve mĂ« tĂ« lehta pĂ«r tâu konsumuar mediatikishtâ â Lutfi Dervishi, pedagog.
Ky, sipas Dervishit, është tregues i neglizhencës ndaj politikave thelbësore të zhvillimit afatgjatë të vendit.
âNuk mund tĂ« bĂ«jĂ« premtime konkrete pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« kushteve bazĂ« tĂ« jetesĂ«s si uji, shĂ«ndetĂ«sia apo arsimi, sepse do tĂ« ishte pĂ«rsĂ«ritje e premtimeve tĂ« pambajturaâ, argumenton Ermal Hasimja.
PĂ«r qytetarin, ky fjalim nuk Ă«shtĂ« njĂ« manual pĂ«r katĂ«r vitet e ardhshme, por njĂ« broshurĂ« marketingu pĂ«r njĂ« produkt ende nĂ« zhvillim, ose siç e quajti gazetari Lutfi Dervishi ânjĂ« pasqyrĂ« e asaj qĂ« dĂ«shiron tĂ« dĂ«gjojĂ« elektorati mĂ« shumĂ« sesa njĂ« reflektim real mbi problemet qĂ« kĂ«rkojnĂ« zgjidhjeâ
Login
