❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

3069 farmaci në duart e 8 shpërndarësve, si funksionon oligopoli i ilaçeve

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla Në një proces mëse të mirëorganizuar, një prodhues vendas i madh, tetë subjekte import- shpërndarje me shumicë dhe dyshimi i arsyeshëm për përcaktim çmimesh dhe cilësie, kanë kthyer 3069 farmaci të licensuara në të gjithë vendin si shitore të produkteve të diktuara nga grosistët e barnave.

Krahas dominimit të tregut nga subjekte të mëdha prodhuese dhe tregtuese, ekspertët e fushës ngrenë shqetësimin e rënies së cilësisë së medikamenteve, jo vetëm atyre të rimbursueshme por edhe atyre që tregtohen në farmacitë e hapura.

“Tregu shqiptar i farmacive tĂ« rrjetit tĂ« hapur, por zhytet nĂ«n kthetrĂ«n e monopolizimit”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, ish-presidentja e Urdhrit tĂ« FarmacistĂ«ve, Diana Toma.

Edhe vetë institucionet shtetërore e konstatojnë monopolizimin e tregut në përcaktimin e çmimit dhe llojeve të medikamenteve, duke ua lënë në duar pak subjekteve një proces zinxhir prodhim dhe tregtim shumicë-pakicë.

“Çmimi i barnave nĂ« tregun farmaceutik nuk Ă«shtĂ« element konkurrues pasi fiksimi i tij pĂ«r tĂ« paktĂ«n njĂ« periudhe 6 mujore dhe pĂ«rcaktimi i tij nĂ« pullĂ«n e kontrollit e bĂ«n atĂ« tĂ« pandryshueshĂ«m, duke sjellĂ« kufizim tĂ« konkurrencĂ«s me çmimet e produkteve nĂ« tregun farmaceutik nga aktorĂ«t e kĂ«tij tregu”. Me kĂ«tĂ« pĂ«rfundin arrin Autoriteti i KonkurrencĂ«s pas njĂ« hetimi tĂ« gjatĂ«, duke dalĂ« me njĂ« raport pĂ«rfundimtar (i fundit) nĂ« tetor tĂ« vitit 2022.

Kontrolli i plotë çmim-produkt!

“NĂ« ShqipĂ«ri janĂ« 3069 farmaci tĂ« licencuara; importues dhe shpĂ«rndarĂ«s nĂ« tregun farmaceutik (Tregtimi me shumicĂ« i barnave) janĂ« 233 licenca; Prodhuese nĂ« sektorin farmaceutik (Prodhimi i barnave) janĂ« 10 licenca dhe farmaci spitalore (ShĂ«rbime spitalore), janĂ« 27 licenca”, thotĂ« QKB (Qendra KombĂ«tare e Biznesit), pĂ«r Faktoje.al.

Edhe pse janë dhënë 233 licensa për subjekte të tregtim me shumicë të barnave, numri real i tyre është shumë më i vogël.

Nga një hetim i Autoritetit të Konkurrencës, rezulton se në vitin 2022 ishin 13 kompani të mëdha farmaceutike.

NdĂ«rkohĂ« nga verifikimet e Faktoje.al dhe pas pĂ«rpunimit tĂ« tĂ« dhĂ«nave qĂ« vijnĂ« edhe nga hetimi i Autoritetit tĂ« KonkurrencĂ«s, rezulton se aktualisht janĂ« vetĂ«m tetĂ« subjekte tĂ« mĂ«dha tĂ« cilĂ«t kontrollojnĂ« tregun, por pasi hapin filiale me emra tĂ« tjerĂ« tregtarĂ«, “mbulojnĂ«â€ aktivitetin e tyre, ç’ka japin ‘de jure” idenĂ« se nĂ« vend ka shumĂ« kompani tregtimi me shumicĂ«.  

“NĂ« tregun farmaceutik kemi njĂ« shtresĂ«zim tĂ« tillĂ«; import-shpĂ«rndarje njĂ« kategori dhe prodhues njĂ« kategori tjetĂ«r, por produktet e tĂ« dy kategorive, shpĂ«rndarjen tek qytetari e realizojnĂ« pĂ«rmes farmacive tĂ« rrjetit tĂ« hapur. Fundi i hinkĂ«s Ă«shtĂ« farmacia e rrjetit tĂ« hapur. NjĂ« pjesĂ« nĂ«pĂ«rmjet tenderave shkon nĂ« spitale, dhe njĂ« pjesĂ« tjetĂ«r lĂ«vrohet pĂ«r qytetarĂ«t nĂ« farmaci”, thotĂ« Toma.

Subjektet e mëdha prodhuese

Faktoje.al iu referua hetimit të Autoritetit të Konkurrencës i cili në një analizë të detajuar qartësisht dallon vetëm një kompani prodhuese barnash vendase, Profarma dhe tetë kompani të tjera tregtuese.

QKB ka tĂ« regjistruar 10 subjekte prodhuese, por Diana Toma saktĂ«son se “vetĂ«m njĂ« kompani Ă«shtĂ« prodhuese barnash, (Profarma), ndĂ«rsa kompanitĂ« e tjera prodhojnĂ« produkte teknike mjekĂ«sore ose produkte parafarmeceutike”.

Autoriteti i KonkurrencĂ«s nĂ« tĂ« njĂ«jtin  raport (tetor 2022 i fundit) mori nĂ« shqyrtim tregun e ilaçeve dhe konstatoi se: “MbĂ«shtetur nĂ« analizĂ«n e tĂ« dhĂ«nave mbi vlerĂ«n e barnave tĂ« prodhuara nĂ« vend dhe tĂ« tregtuara nga ndĂ«rmarrjet e autorizuara pĂ«r prodhim dhe tregtim, rezultoi se, ndĂ«rmarrja Profarma Ă«shtĂ« prodhuesi mĂ« i madh farmaceutik nĂ« vend, i ndjekur nga Noval dhe Florfarma. Nga njĂ« kryqĂ«zim i tĂ« dhĂ«nave tĂ« depozituar nga Profarma SHA dhe FSDKSH (lista e barnave te rimbursueshme), konstatohet se nĂ« listĂ«n e barnave tĂ« rimbursueshme, produktet e Profarma janĂ« pothuajse nĂ« tĂ« gjitha rastet, alternativa mĂ« e lirĂ« brenda barit xhenerik”, thotĂ« AK, qĂ« gjithashtu nuk konstaton shkelje, pasi ndonĂ«se sheh dominim tregu, e mbulon me çmimin e ulĂ«t tĂ« ilaceve, veçanĂ«risht atyre tĂ« rimbursueshme.

Subjektet tregtuese

Autoriteti i KonkurrencĂ«s nĂ« hetimin e saj thekson se institucionet shtetĂ«rore, veçanĂ«risht Agjencia KombĂ«tare e Barnave dhe Pajisjeve MjekĂ«sore (AKBPM) nuk i kishin vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion dokumentet pĂ«rkatĂ«se mbi kompanitĂ« prodhuese dhe tregtuese, sa ilaçe kanĂ« importuar dhe mbi cilĂ«sinĂ« e tyre. MegjithatĂ« Autoriteti i KonkurrencĂ«s del nĂ« pĂ«rfundimin se pĂ«r vitin 2022 “ndĂ«rmarrjet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« importit tĂ« barnave mjekĂ«sore janĂ« (Rejsi Farma SHPK, Incomed SHPK, Evita SHPK, IMI Pharma SHPK, Trimed SHPK, Aldosch Farma SHPK, Fufarma SHA, Pegasus SHPK, CFO Pharma SHPK, Delta Pharma-AL SHPK, Megapharma SHPK dhe Intermed SHPK)”.

AK konstaton gjithashtu se njĂ« subjekt tregtar ka dominuar pĂ«rgjatĂ« vitit 2020 me “vaksinĂ«n anti grip”, duke e konsideruar kĂ«tĂ« shkelje, pasi rreth 75 % e kĂ«saj vaksine gjendej vetĂ«m nĂ« farmacitĂ« e hapura, rrjet i kĂ«tij subjekti importues.

“NĂ« pĂ«rfundim tĂ« procedurave hetimore, Autoriteti i KonkurrencĂ«s konstatoi se: ’fiksimi i çmimet tĂ« shitjes sĂ« barnave nĂ« çdo nivel tregtimi, tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« VKM nr. 143, datĂ« 18.2.2015 “PĂ«r pĂ«rcaktimin e marzheve tĂ« tregtimit dhe fabrikimit tĂ« barnave”, pika 1,2 dhe 3 sjell kufizim tĂ« konkurrencĂ«s nĂ« tregtimin me shumicĂ« dhe pakicĂ« tĂ« barnave”. Gjithashtu po ky institucion konstaton se, “ekzistenca e integrimit vertikal tĂ« ndĂ«rmarrjeve importuese farmaceutike dhe farmacive tĂ« rrjetit tĂ« pakicĂ«s, mund tĂ« sjellĂ« krijimin e pozitĂ«s dominuese nĂ« treg”.

Pavarësisht qëndrimit të Autoritetit të Konkurrencës, tregu farmaceutik në vend jo vetëm nuk ka ndryshuar, por po thellon kontrollin nga një grup i vogël prodhuesish dhe tregtuesish me shumicë dhe pakicë të ilaçeve.

“
Tek farmacitĂ« e hapura ka kompani tĂ« mĂ«dha importuese tĂ« cilat duket se kanĂ« bĂ«rĂ« shtrirje nga tregtia me shumicĂ« deri nĂ« pjesĂ«n fundore. KanĂ« hapur rrjetet e tyre farmaceutike”, thotĂ« Toma, ndĂ«rsa shton se kjo ka sjellĂ« “monopolizim tĂ« plotĂ« nga prodhimi, depo tĂ« mĂ«dha farmaceutike, shpĂ«rndarja dhe pastaj tregtia me pakicĂ« nĂ«pĂ«rmjet rrjeteve tĂ« tyre tĂ« farmacive tĂ« hapura”

Hap e farmaci
!

Tre ligje kontroverse të viteve 2009, 2014 dhe 2015, nën sloganin e hapjes së madhe për licensimin e shumë farmacive dhe uljes së çmimeve të ilaçeve, duket se tashmë kanë sjellë dominim të tregut farmaceutik nga një grup i vogël biznesmenësh një prodhues vendas të barnave dhe tetë subjekteve të mëdha importuese të cilët kanë edhe rrjetet farmacish të shitjes me pakicë për të mbyllur ciklin prodhim-tregtim-shitje.

Në vitin 2009, Parlamenti miratoi ligjin 10081, për licensat dhe lejet, të propozuar nga qeveria.

“NĂ«se deri nĂ« 2009 kishim dhĂ«njen e lejes pĂ«r hapjen e farmacive nga Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« mbi kritere profesionale, distance etj, pas miratimit tĂ« kĂ«tij ligji kĂ«to kritere rrĂ«zoheshin dhe me dĂ«shirĂ«n e çdo individi i cili gjente njĂ« ambient edhe ngjitur me njĂ« farmaci tjetĂ«r, vetĂ«m nĂ«pĂ«rmjet vetĂ«deklarimit qĂ« bĂ«hej, QKB-sĂ«, gĂ«zonte tĂ« drejtĂ«n e hapjes sĂ« farmacisĂ«â€, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Diana Toma, ish-presidentja e Urdhrit tĂ« FarmacistĂ«ve.

“NĂ« vitin 2009 kur ju dha e drejta gjithkujt pĂ«r tĂ« hapur farmaci, ndodhi qĂ« u shkĂ«put lidhja mes farmacistit dhe farmacisĂ« nĂ« pronĂ«si. Pesha e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« iu la drejtuesit teknik dhe nĂ« kĂ«tĂ« formĂ«, i krijuam njĂ« mburojĂ« artificiale pronarit tĂ« farmacisĂ« qĂ« tĂ« bĂ«nte shkelje pa kokëçarje, pasi ‘faturat’ do i paguante drejtuesi teknik i farmacisĂ« qĂ« tashmĂ« nuk ishte pronar i subjektit”, thotĂ« Toma, ndĂ«rsa kĂ«mbĂ«ngul se kjo formĂ« largoi profesionistin farmacist nga tregu dhe i dha rĂ«ndĂ«si konceptit tregtar edhe nĂ« fushĂ«n shĂ«ndetĂ«sore.

Dy ligjet qĂ« larguan cilĂ«sinĂ« dhe ‘kapĂ«n’ tregun
!

NĂ« vitin 2014 ish-ministri i ShĂ«ndetĂ«sisĂ« Ilir Beqja pĂ«r disa muaj premtoi ndryshime rrĂ«njĂ«sore nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor nĂ« ligjin pĂ«r barnat pĂ«r shĂ«rbimin farmaceutik, duke premtuar ulje çmimesh dhe kontroll nga shteti. Gjithashtu edhe amendimet e kĂ«tij ligji njĂ« vit mĂ« vonĂ« çimentuan industrinĂ« farmaceutike nĂ« vend, duke paracaktuar çmimet, cilĂ«sinĂ« dhe nĂ« mĂ«nyrĂ« indirekte edhe kompanitĂ« qĂ« do kishin mĂ« shumĂ« akses nĂ« kĂ«tĂ« treg tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m. “Origjina e barnave qĂ« erdhĂ«n zĂ«vendĂ«suese, tĂ« barnave patentĂ«, patjetĂ«r do i ketĂ« çmimet mĂ« tĂ« lira, por kjo solli atmosferĂ« mbytĂ«se pĂ«r kompanitĂ« prestigjioze”, thotĂ« Toma. “Kemi shumĂ« farmaci qĂ« falimentojnĂ« dhe qĂ« janĂ« nĂ« pronĂ«si tĂ« farmacistĂ«ve profesionistĂ« dhe shtohet numri i kĂ«tyre farmacive qĂ« janĂ« nĂ« pronĂ«si tĂ« kĂ«tyre rrjeteve. Shohim qĂ« rrjetet farmaceutike shesin produkte mĂ« lirĂ« sesa ne i blejmĂ« nĂ« depo. Para cilit fenomen jemi? Para fenomenit qĂ« po investohet pĂ«r tĂ« mbyllur farmacitĂ« e tjera qĂ« Ă«shtĂ« shkelje dhe mbyllje nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pandershme apo para fenomenit qĂ« po pastrohen para”, thekson ish-presidentja e Urdhrit tĂ« FarmacistĂ«ve.

Kush kontrollon?

Agjencia Kombëtare të Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore (AKBPM) në një përgjigje zyrtare për Faktoje.al tha se në vendin tonë janë të autorizuara për tregtim:

“Barnat e prodhuara nĂ« vendin tonĂ«; barnat qĂ« kanĂ« marrĂ« autorizim pĂ«r tregtim dhe qĂ« qarkullojnĂ« nĂ« njĂ«rin nga vendet e Bashkimit Europian, Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, Kanada, Turqi, ZvicĂ«r, Izrael, Japoni, Australi, Norvegji, IslandĂ« dhe MbretĂ«ri e Bashkuar; barnat qĂ« kanĂ« marrĂ« autorizim pĂ«r tregtim lokal dhe qĂ« qarkullojnĂ« nĂ« vend; barnat e prodhuara nĂ« vendet e Ballkanit, vetĂ«m kur kanĂ« marrĂ« autorizim pĂ«r tregtim dhe qĂ« qarkullojnĂ« nĂ« vendin e tyre dhe barnat e pajisura me autorizimin e tregtimit nga (EMA) ose (FDA)”.

Ndonëse janë pesë autorizime, dominuese të tregut për përdorim spitalor dhe në farmaci private janë barna të prodhuara në vendin tonë, Turqi, apo një nga vendet e Ballkanit, kryesisht Serbi.

“KompanitĂ« e huaja prestigjioze qĂ« ishin deri nĂ« atĂ« kohĂ«, (viti 2015), u larguan tĂ« detyruara nga ana ligjore, apo konstatuan se nga pĂ«rcaktimi i qeverisĂ« do uleshin çmimet, qĂ« do tĂ« thotĂ« se nuk do tĂ« kishin treg”, thotĂ« ekspertja e farmaceutikĂ«s Diana Toma.

Sipas saj, largimi i detyruar i kompanive tĂ« mĂ«dha farmaceutike nuk ishte i paqĂ«llimtĂ«. “Zhvendosja e tregut nĂ« vlerĂ«simin tim Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« vetĂ«m pĂ«r interesa tĂ« pastra fitimi pĂ«r njĂ« shtresĂ« apo kategori tĂ« caktuar individĂ«sh, duke mos e patur fare parasysh rĂ«ndĂ«sinĂ« e prezencĂ«s sĂ« pĂ«rfaqĂ«sive farmaceutike nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« cilat nĂ« vetĂ«vete janĂ« garantues tĂ« stabilitetit tĂ« tregut farmaceutik tĂ« njĂ« vendi”

The post 3069 farmaci në duart e 8 shpërndarësve, si funksionon oligopoli i ilaçeve appeared first on Faktoje.al.

↗

Disa mjekë, jo studimet dyshojnë lidhjen mes vaksinimit dhe kancerit

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Shkenca në Britani konfirmon se vaksinat kundër Covid-19 shkaktojnë kancer 

Verdikti: Mungon konteksti

Barbara Halla

Disa postime të publikuara në Facebook përgjatë gushtit ringjallën narrativën se vaksinat kundër COVID-19 kanë shkaktuar rritje në numrin e kancereve agresive. Postimet pretendojnë se ky rrezik është konfirmuar tashmë nga studimeve shkencore në Britani, duke mbështetur dyshimet e grupeve skeptike ndaj vaksinimit gjatë pandemisë. 

A close-up of a text AI-generated content may be incorrect.

Origjina e këtij lajmi duket se është një artikull i tabloid-it britanik Daily Mail, i publikuar në 23 mars 2025, i cili është i disponueshëm për lexuesit vetëm përkundrejt abonimit. Kjo duket se e ka bërë më të vështirë për ndjekësit e postimeve në rrjetin social që të konsultojnë detajet e artikullit origjinal. 

Faktoje.al verifikoi mĂ« tej faktet e sjella nga tabloidi britanik pĂ«r tĂ« zbuluar se vetĂ« autorja e artikullit nuk pretendon se lidhja e vaksinĂ«s dhe kancerit mbĂ«shtetet mbi studime shkencore. Kjo lidhje shkak-pasojĂ« Ă«shtĂ« mbĂ«shtetur nga disa mjekĂ«, tĂ« pĂ«rmendur kryesisht nĂ« njĂ« intervistĂ« me gazetarin Piers Morgan. PĂ«rgjatĂ« intervistĂ«s me Morgan, Angus Dalgleish – i cili Ă«shtĂ« onkolog, por jo njĂ« ekspert mbi vaksinat – sugjeron se pĂ«rdorimi i vaksinave kundĂ«r COVID-19 mund tĂ« lidhet me rritjen e rasteve tĂ« kancerit, ose pĂ«rsĂ«ritjen e tij tek pacientĂ«t. MegjithatĂ«, kjo deklarata e Dalgleish bazohet nĂ« histori personale dhe jo nĂ« tĂ« dhĂ«na apo studime shkencore. 

Në fakt, nuk ekziston asnjë studim i shkallës së gjerë që të tregojë se vaksinat shkaktojnë ose përkeqësojnë rastet e kancerit. Për shembull, organizata Cancer Research UK, organizata më e madhe e pavarur në botë për studimin e kancerit, konfirmon se nuk ka asnjë provë që tregon një lidhje midis vaksinave kundër COVID-19 dhe kancerit. Qendra akademike për studimet shkencore në SHBA, Mayo Clinic, vërteton po ashtu që pretendimet se vaksinat kundër COVID-19 shkaktojnë kancer janë të pabaza. 

Artikulli i Daily Mail ka cituar disa doktorë, por jo doktorë që merren me studime shkencore mbi kancerin apo vaksinat. Për më tepër, ky artikull i referohet gjithashtu Robert F. Kennedy Jr., Sekretarit të Shëndetit amerikan në qeverinë e dytë të Donald Trump. Kennedy njihet si një figurë që është skeptik ndaj vaksinave dhe është verifikuar nga ekspertët mjekësorë dhe verifikuesit e fakteve si një person që shpërndan dizinformim mbi vaksinat. Vetë Faktoje ka hedhur poshtë disa nga teoritë që ai ka shpërndarë ndaj vaksinave. 

Tabloidi britanik Daily Mail, njihet pĂ«r tituj sensacionalistĂ«. Organizata Media Bias/Fact Check e cilĂ«son besueshmĂ«rinĂ« e Daily Mail nĂ« nivelin “Low” (“tĂ« ulĂ«t”). 

A screenshot of a computer AI-generated content may be incorrect.

Ekspertët në fushë konfirmojnë se nuk ka prova se vaksina kundër COVID-19 shkakton kancer apo ka rritur numrin e rasteve të kancerit.  

Ideja qĂ« vaksinat shkaktojnĂ« “kancer” Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« ekosistemi mĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« teorive tĂ« konspiracionit ndaj COVID qĂ« kanĂ« lulĂ«zuar qĂ« nga viti 2020. KĂ«tu pĂ«rfshihen pretendime tĂ« rreme se vaksinat ndryshojnĂ« ADN-nĂ« e njeriut, pĂ«rmbajnĂ« mikroçipa ose shkaktojnĂ« infertilitet masiv. PavarĂ«sisht popullaritetit tĂ« tyre, kĂ«to pretendime janĂ« hedhur poshtĂ« disa herĂ« nga shkencĂ«tarĂ«t dhe autoritetet shĂ«ndetĂ«sore, siç e ka verifikuar mĂ« parĂ« edhe Faktoje. 

The post Disa mjekë, jo studimet dyshojnë lidhjen mes vaksinimit dhe kancerit appeared first on Faktoje.al.

↗

E keqinterpretuar vlera e ulët e shitjes së Alaskës nga Rusia

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: SHBA e bleu Alaskën për vetëm 7.2 milionë dollarë

Verdikti: Mungon konteksti

DitĂ«t e fundit, disa media shqiptare kanĂ« qarkulluar lajmin se SHBA e ka blerĂ« shtetin e AlaskĂ«s nga Rusia pĂ«r vetĂ«m 7.2 milionĂ« dollarĂ«. Duke pĂ«rdorur tituj sensacionalĂ«, kĂ«to artikuj e kanĂ« pĂ«rshkruar shitjen e AlaskĂ«s si “çmenduri,” ose kanĂ« shtuar pikëçuditĂ«se nĂ« fund pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dyshim kĂ«tĂ« çmim qĂ« konsiderohet tepĂ«r i ulĂ«t. MegjithĂ«se shifra Ă«shtĂ« e saktĂ«, nĂ« kĂ«to artikuj nuk shpjegohet njĂ« detaj mjaft i rĂ«ndĂ«sishĂ«m, faktin qĂ« ky Ă«shtĂ« çmimi me tĂ« cilin SHBA e bleu AlaskĂ«n nĂ« vitin e largĂ«t 1867. Duke marrĂ« parasysh historikun e inflacionit, ky çmim nĂ« ditĂ«t e sotme do tĂ« ishte rreth 157 milionĂ« dollarĂ«. 

A white background with black text AI-generated content may be incorrect.

Ndërkohë, artikuj te tjerë kanë shkruar tituj spekulativë për të bërë të duket sikur situata e Alaskës është vënë në pikëpyetje, apo një marrëveshje e re mund të ndodhë midis Amerikës dhe Rusisë.  

A white background with black text AI-generated content may be incorrect.

Në fakt, asnjë nga këto detaje nuk përmendet as në artikullin vetë, i cili fokusohet tek historiku i kësaj marrëveshje midis Amerikës dhe Rusisë përgjatë takimit që Putin dhe Trump mbajtën për të diskutuar luftën e Rusisë në Ukrainë. Ky takim u mbajt në Anchorage, qytetin më të madhë të shtetit. Si pasojë, këtu bëhet fjalë për një artikull, i cili është publikuar në mes të një serie lajmesh me tituj të ekzagjeruar për përmbajtjen e takimit. 

Shuma prej 157 milionë dollarësh mund të duket si shumë e ulët për një territor si ai i Alaksës, i cili ka një sipërfaqe prej rreth 1,518,800 kilometrash katror. Megjithatë, historia e blerjes së Alaskës është më e komplikuar. Përmes negociatave të udhëhequra nga Sekretari i Shtetit i SHBA-së William H. Seward dhe i dërguari rus Eduard de Stoeckl, një marrëveshje u nënshkrua më 30 mars 1867 dhe u ratifikua nga Senati i SHBA-së. Alaska ju transferuar SHBA-ve më datë 18 tetor 1867, ditë që tani përkujtohet si Dita e Alaskës. 

Rusia vendosi ta shiste territorin e AlaskĂ«s pĂ«r njĂ« sĂ«rĂ« arsyesh siç e shpjegon The New York Times, duke pĂ«rfshirĂ« frikĂ«n se Britania e Madhe apo fuqive tĂ« tjera evropiane, qĂ« kishin territore nĂ« KanadanĂ« e sotme, mund ta sulmonin RusinĂ« pĂ«rmes AlaskĂ«s. NĂ« atĂ« kohĂ«, disa kritikĂ« e tallĂ«n marrĂ«veshjen, duke e quajtur atĂ« si “MarrĂ«zia e Seward,” duke e akuzuar Sekretarin e Shtetit se kishte harxhuar miliona pĂ«r tĂ« blerĂ« njĂ« tokĂ« pa vlerĂ«. MegjithatĂ«, vlera e AlaskĂ«s si territor do tĂ« rritej nĂ« vitet nĂ« vazhdim, pasi territori doli tĂ« kishte burime tĂ« shumta ari dhe nafte.

The post E keqinterpretuar vlera e ulët e shitjes së Alaskës nga Rusia appeared first on Faktoje.al.

↗

Konkursi kombĂ«tar i verifikimit tĂ« fakteve “Fatos Baxhaku”

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Faktoje hap thirrjen për konkursin kombëtar të verifkimit e fakteve, një mundësi për gazetarët që duan
të kontribuojnë në kërkim të së vërtetës dhe të nderojnë kujtimin e gazetarit të shquar Fatos Baxhaku. 

Si të Aplikoni:

Dërgoni CV-në tuaj dhe plotësoni formularin në info@faktoje.al
Afati: 15 Shtator 2025!

Kush mund të aplikojë:

Gazetarë të apasionuar pas verifikimit dhe raportimeve të bazuara në fakte për të promovuar mendimin
kritik mbi çështje me rëndësi publike.
Ne po kërkojmë produktet më të mira nga gazetarë që përdorin teknikat më efektive të kontrollit të
fakteve dhe shfaqin kërkime që përfshijnë analizën e të dhënave, përmbajtje me të dhëna të hapura dhe
të tjera burime inovative.
Mos e humbisni mundësinë për të faktuar të vërtetën!

The post Konkursi kombĂ«tar i verifikimit tĂ« fakteve “Fatos Baxhaku” appeared first on Faktoje.al.

↗

Tri lagje tĂ« TiranĂ«s “thahen” pĂ«r ujĂ«

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla Në disa premtime rresht, kryesisht në kohë fushatash zgjedhore, 2017 dhe 2021, kryebashkiaku Erion Veliaj tha me bindje se Tirana do të furnizohej me ujë në 100 % të territorit të saj.

“Lajmi i mirĂ« pĂ«r qytetarĂ«t Ă«shtĂ« se fillojmĂ« investimin e fundit tĂ« madh qĂ« jo vetĂ«m 70 % e TiranĂ«s tĂ« ketĂ« furnizim 24 orĂ«, por 100 % e TiranĂ«s tĂ« furnizohet me ujĂ«â€ deklaroi Veliaj nĂ« vitin 2021, teksa i shoqĂ«uar nga kryeministri Rama inspektonin punimet nĂ« impiantin e BovillĂ«s.

Pavarësisht premtimeve dhe rritjes të çmimit të ujit në Tiranë, që nga janari i vitit 2018, gjendja e tanishme tregon se zona të shumta në kryeqytet kanë probleme me furnizimin me ujë të pijshëm, sidomos në dy njësitë e saj 1 dhe 2, por edhe në fshatra.

Uji shkon me orar tĂ« kufizuar dhe nĂ« disa raste mungon plotĂ«sisht dhe si “zgjidhje” mbetet furnizimi me autobote tĂ« UjĂ«sjellĂ«s Kanalizimeve TiranĂ«.

“Aktualisht zonat problematike nĂ« furnizimin me ujĂ« tĂ« pijshĂ«m janĂ«: Zona e Saukut tĂ« ri; Sauku i VjetĂ«r; Mjull Bathore; Zona e SelitĂ«s”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al UKT.

UjĂ« me “pikatore”
!

Në disa lagje të Tiranës furnizimi me ujë ka pasur probleme. Dy nga zonat me dendësi të madhe të popullsisë, Selita dhe Sauku janë në hartat e kuqe si thellësisht me probleme përsa i përket furnizimit normal me ujë të pijshëm.

Faktoje.al kontaktoi me qytetarĂ« edhe lagje tĂ« tjera tĂ« TiranĂ«s ku rezulton se nĂ« Lagjen 5 Maji, nĂ« rrugĂ«n “Siri Kodra”, dhe nga zona e Ali-Demit deri pranĂ« Lagjes Çollak, nĂ« juglindje tĂ« TiranĂ«s, qytetarĂ«t ankohen pĂ«r ndĂ«rprerje tĂ« furnizimit me ujĂ«.

Duke iu referuar zonave problematike, UKT thotĂ« pĂ«r Faktoje se arsyeja e mungesĂ«s lidhet me shpĂ«rdorimin e ujit. “
uji i pijshĂ«m shpĂ«rdorohet pĂ«r vaditje, larje automjetesh, mbushje e pishinave qĂ« rrjedhin ujĂ« dhe janĂ« tĂ« dĂ«mtuara etj. Sasia e ujit tĂ« pijshĂ«m llogaritet pĂ«r frymĂ« dhe jo pĂ«r shpĂ«rdorim tĂ« tij”, thotĂ« UKT.

Sipas saj, shpërdorimi i ujit të pijshëm nga individët për arsye të ndryshme si dhe ndërhyrjet në rrjet janë shkaktarët kryesorë të disbalancës së shpërndarjes së ujit.

Depozitat si zgjidhje

NjĂ« tjetĂ«r premtim nga kryebashkiaku Veliaj pĂ«r TiranĂ«n ishte qĂ« me furnizimin e TiranĂ«s me ujĂ« pa ndĂ«rprerje duhet tĂ« largoheshin nga vetĂ« banorĂ«t depozitat qĂ« ndodheshin kryesisht nĂ« tarraca pallatesh. Kjo kĂ«rkesĂ«, u kthye nĂ« “urdhĂ«r” pĂ«r t’i hequr menjĂ«herĂ« pas tĂ«rmetit tragjik tĂ« 26 nĂ«ntorit 2019.

“Kjo histori ka vazhduar pĂ«r shumĂ« gjatĂ« nĂ« qytetin tonĂ«. Marrim vendim pĂ«r tĂ« hequr tĂ« gjitha depozitat e ujit nga tarracat, jo pĂ«r t’i lĂ«nĂ« pa alternativĂ«, por qĂ« nĂ« bashkĂ«punim me administratorĂ«t e pallateve tĂ« kenĂ« mundĂ«si qĂ«, si pallatet e reja, nĂ« hapĂ«sirĂ«n e pĂ«rbashkĂ«t, nĂ« katin e parĂ« ose nĂ« njĂ« nga vendet e parkimit, tĂ« instalojnĂ« njĂ« depozitĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t pĂ«r tĂ« gjithĂ« banorĂ«t; pra, jo secili tĂ« vetĂ«n”, tha kryebashkiaku Erjon Veliaj.

Aktualisht depozitat janĂ« shpĂ«tim pĂ«r banorĂ«t pasi uji qĂ« vjen me orar tĂ« kufizuar nĂ« disa zona edhe vetĂ«m 1 orĂ«, veçanĂ«risht nĂ« Sauk dhe nĂ«se nuk do ishin pajisur me depozita problemet do tĂ« ishin edhe mĂ« tĂ« mĂ«dha. Pyetjes sĂ« Faktoje.al se si veprohet kur nuk ka ujĂ« mĂ« tepĂ«r sĂ« 24 orĂ«, UKT iu pĂ«rgjigj se: “Kur mungesa kalon mbi 24 orĂ«, asistojmĂ« nĂ« furnizimin me autobote pĂ«r tĂ« mbuluar zonat e banesave qĂ« kanĂ« mungesĂ« uji deri nĂ« zgjidhjen e problematikĂ«s”.

Tirana larg premtimit

Raporti i ERRU (Enti Rregullator i Ujit) për vitin 2024 mori në shqyrtim furnizimin me ujë në 61 bashkitë e vendit ku vetëm Lezha bën përjashtim me furnizim pa ndërprerje ndërsa bashkitë e tjera kanë probleme.

Tirana gjithashtu futet ndër katër bashkitë e vendit që furnizojnë banorët 13-20 orë ujë në ditë. ERRU konstaton se një tjetër problem mbetet mbledhja e detyrimeve nga konsumimi i ujit.

“ERRU i ka rekomanduar shoqĂ«rive UK se duhet t’i kushtojnĂ« vĂ«mendje tĂ« veçantĂ« pajisjes 100% tĂ« konsumatorĂ«ve me matĂ«s nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« konsumatorĂ«t tĂ« paguajnĂ« volumin real tĂ« ujit tĂ« konsumuar, por edhe pĂ«r faktin se faturimi aforfe lĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r shpĂ«rdorimin e ujit nga konsumatorĂ«t pĂ«r ujitje, veçanĂ«risht ato tĂ« shtĂ«pive private dhe zonave rurale”, thuhet nĂ« raport.

NdĂ«rsa UKT nĂ« pĂ«rgjigjen pĂ«r Faktoje thotĂ« se, “pĂ«r vitin 2025, projekt kryesor Ă«shtĂ« vazhdimi i shtesĂ«s sĂ« impiantit tĂ« trajtimit tĂ« ujit tĂ« pijshĂ«m BovillĂ« me 1200 l/sek si dhe evidentimi apo eleminimi i rrjedhjeve dhe shpĂ«rdorimit tĂ« ujit tĂ« pijshĂ«m, duke bashkĂ«punuar dhe me institucione tĂ« tjera si dhe nĂ«pĂ«rmjet teknologjive tĂ« reja”.

PĂ«rfundimi

Tirana vijon të përballet me mungesën e ujit të pijshëm në disa zona të saj, veçanërisht në njësitë 1 dhe 2, kryesisht përgjatë muajve të verës. Pavarësisht investimeve të kryera në përmirësimin e rrjetit shpërndarës dhe në impiantin e Bovillës, kryeqyteti vijon të mos furnizohet rregullisht me ujë të pijshëm. Premtimin për furnizimin 24 orë me ujë të pijshëm të kryebashkiakut të Tiranës Erion Veliaj do e konsiderojmë premtim të pambajtur.

The post Tri lagje tĂ« TiranĂ«s “thahen” pĂ«r ujĂ« appeared first on Faktoje.al.

↗

TĂ« huajat si “skllave seksi” ShqipĂ«ria jo vetĂ«m atraksion turistik por edhe” oaz” pĂ«r shĂ«rbime seksuale

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Në 2 vite e gjysmë 64 shtetase të huaja janë proceduar për shfrytëzim prostitucioni. Shqipëria është kthyer në një atraksion turistik duke shtuar edhe numrin e vajzave që shfrytëzohen për shërbime seksuale.Policia deklaron se ato vinë kryesisht nga Amerika Latine, Azia, Afrika dhe Europa Lindore. Vatrat kryesore të prostitucionit janë Tirana, Durrësi, Vlora, Saranda, Elbasani dhe Shkodra. Sipas Qendrës Vatra, një pjesë e vajzave vijnë nëpërmjet agjencive të punësimit, për të punuar si kameriere, balerina,apo  bariste apo edhe me vizë turistikë dhe përfundojnë viktima të trafikimit.

Nga Sebi Alla

Dy muajt e Xh.Sh, mes SarandĂ«s dhe VlorĂ«s, nuk ishin aspak pĂ«r turizĂ«m, teksa bashkĂ« me shoqen e saj nga 16 maji i kĂ«tij viti dhe deri mĂ« 18 korrik, e gjetĂ«n veten nĂ« dy dhoma tĂ« njĂ« apartamenti, ku nĂ« kohĂ« tĂ« shpeshta “bujtnin” burra tĂ« ndryshĂ«m pĂ«r tĂ« marrĂ« shĂ«rbime seksuale. NjĂ« muaj pasi u ndalua nga strukturat policore, tek Xh.Sh. (shĂ«nim, pĂ«r arsye sigurie dhe etike, inicialet janĂ« tĂ« ndryshuara), duket trauma, frika, pĂ«runjĂ«sia pĂ«r strehĂ«n dhe ushqimin qĂ« merr falas por edhe drama qĂ« e mundon. NĂ« rrĂ«fimin pĂ«r Faktoje.al, mes pasigurisĂ« dhe frikĂ«s, mĂ« shumĂ« fajĂ«son veten sesa “tutorin” e paidentifikuar ende. “PĂ«r shkak tĂ« njĂ« zgjedhjeje tĂ« gabuar dhe besimit tĂ« gabuar te njĂ« person kalova kĂ«tĂ« situatĂ«, kĂ«to janĂ« tĂ« gjitha vendimet e mia, kĂ«shtu qĂ« duhet tĂ« mbaj pasojat”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, 38-vjeçarja Xh.Sh, e cila tregon me shumĂ« vĂ«shtirĂ«si se ka ofruar shĂ«rbime seksuale pĂ«r deri nĂ« pesĂ« burra nĂ« ditĂ«. 38-vjeçarja ka njĂ« djalĂ« tĂ« mitur nĂ« KinĂ«. Kjo Ă«shtĂ« dhe brenga e saj mĂ« e madhe.  Prej ditĂ«s qĂ« shkeli nĂ« Rinas iu morr pashaporta nga tutori i saj i cili ende Ă«shtĂ« i pa identifikuar.

 “NatĂ«n qaj mĂ« shumĂ«. MĂ« merr malli pĂ«r djalin”-thotĂ« ajo ndĂ«rsa shtrĂ«ngon duart vazhdimisht dhe jep pĂ«rgjigje fare tĂ« shkurtra kur pyetet pĂ«r njerĂ«zit qĂ« e shfrytĂ«zuan. FrikĂ« dhe kujdes pasi ende nuk e di fatin e saj, ndonĂ«se nga policia rasti i Ă«shtĂ« referuar pĂ«r “ushtrim prostitucioni” dhe Ă«shtĂ« njohur si “viktimĂ« trafiku”.  

Kjo është një copëz jete e një gruaje kineze që u gjet në Shqipëri në oazin e prostitucionit, i cili në tre vitet e fundit ka ardhur në rritje po aq shumë sa edhe turizmi në vendin tonë.

Nga 4 kontinente

NĂ« vitet e fundit pĂ«r shkak edhe tĂ« rritjes sĂ« numrit tĂ« turistĂ«ve tĂ« huaj, grupe kriminale tĂ« mirĂ«organizuara e konsiderojnĂ« ShqipĂ«rinĂ« njĂ« oaz tĂ« mundshĂ«m pĂ«r tĂ« sjellĂ« nĂ« vendin tonĂ« gra me qĂ«llimin e shfrytĂ«zimit tĂ« prostitucionit. Sipas burimeve zyrtare tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit, Azia, Amerika Latine, Afrika, por dhe Europa Lindore janĂ« katĂ«r kontinentet; tĂ« cilat thuajse gjatĂ« gjithĂ« vitit dhe veçanĂ«risht nĂ« sezonin veror vijnĂ« me viza turstike apo leje pune; vajza tĂ« cilat janĂ« nĂ« risk tĂ« lartĂ« tĂ« shfrytĂ«zimit tĂ« prostitucionit. “Aktualisht, po identifikojmĂ« viktima nga kontinente tĂ« ndryshme (Afrika, Azia dhe Amerika Latine), qĂ« sillen nĂ« ShqipĂ«ri ose tranzitojnĂ« pĂ«rmes territorit tonĂ«. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, kemi raste ku gra shqiptare dhe tĂ« huaja luajnĂ« role organizuese nĂ« kĂ«to rrjete, jo thjesht si viktima”- thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Policia e Shtetit. 

“Po identifikojmĂ« vajza qĂ« vijnĂ« nga vende si Gana, Filipine, Kina, Brazili, Vietnami, Kolumbia, Ukraina, Bjellorusia, Azerbajxhani, Peruja etj”-theksojnĂ« strukturat e rendit. Gjithashtu edhe pĂ«rfaqĂ«suesja e QendrĂ«s “Vatra” nĂ« VlorĂ«, Entela Avduli, nĂ« njĂ« reagim pĂ«r Faktoje.al tregon se rastet e trafikut tĂ« shtetaseve tĂ« huaja qĂ« shfrytĂ«zohen pĂ«r tĂ« ofruar favore seksuale ka ardhur gjithnjĂ« e nĂ« rritje. 

Entela Avduli, përfaqësuese e qendrës Vatra në Vlorë

“NĂ« 2024 nga tĂ« gjitha qendrat janĂ« 39 raste tĂ« trajtuara ku pjesa mĂ« e madhe janĂ« vajza tĂ« trafikuara pĂ«r qĂ«llime prostitucioni, kryesisht janĂ« nga Azia dhe Amerika Latine. NdĂ«rsa pĂ«rgjatĂ« kĂ«tij viti vetĂ«m nĂ« qendrĂ«n tonĂ« kemi 22 gra qĂ« po trajtohen”-thotĂ« Avduli

Shifrat e policisĂ« “Prostitucioni me tĂ« huaj nĂ« rritje”

“PĂ«r vitin 2023 – janĂ« 70 raste tĂ« evidentuara(operacione tĂ« policisĂ«), me 161 autorĂ«, (2 autorĂ«, shtetas tĂ« huaj). PĂ«r vitin 2024 janĂ« 76 raste tĂ« evidentuara, me 133 autorĂ« (27 autorĂ«, shtetas tĂ« huaj) dhe pĂ«r periudhĂ«n janar – qershor 2025, janĂ« 37 raste tĂ« evidentuara, me 81 autorĂ« (25, shtetas tĂ« huaj)”-thonĂ« pĂ«r Faktoje.al burimet zyrtare tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit tĂ« pyetur mbi numrin e shtetasve tĂ« huaj tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« trafikim dhe ushtrim prostitucioni. Shifrat janĂ« pĂ«r rastet e referuara pĂ«r “shfrytĂ«zim prostitucioni”, pĂ«rkatĂ«sisht neni 114 i Kodit Penal, ndĂ«rsa numri i personave tĂ« proceduar nĂ« gjendje tĂ« lirĂ« pĂ«r ushtrim prostitucioni Ă«shtĂ« shumĂ« herĂ« mĂ« i lartĂ«

Prostitucioni: Me leje pune balerina dhe barisite.

Identifikimi qĂ« nĂ« nisje Ă«shtĂ« mjaft i vĂ«shtirĂ« pĂ«r strukturat e PolicisĂ« sĂ« Shtetit. Vajza qĂ« mbĂ«rrijnĂ« nga vendet aziatike, Amerika Latine, Afrika dhe Europa Lindore vijnĂ« nĂ« dy forma; me viza turistike ose me viza pune. “KanĂ« ardhur nĂ«pĂ«rmjet agjencive tĂ« punĂ«simit, pĂ«r tĂ« punuar si kameriere, balerina, bariste etj, por kanĂ« ardhur edhe me viza turistike. Rastet qĂ« kemi trajtuar kanĂ« qenĂ« rrjete tĂ« mirĂ«filllta, qĂ« i organizojnĂ« nĂ« trafikun e prostitucionit. Dikush u gjente punĂ«, pastaj rekretuesi, dikush qĂ« i gjente ambientet, apo edhe klientĂ«t”-thotĂ« njĂ« nga drejtueset e qendrĂ«s Vatra, Entela Avduli. Kjo qendĂ«r trajton specifikisht rastet e trafikut dhe ofron shĂ«rbime pasiko-sociale, por edhe strehĂ« dhe siguri pĂ«r viktimat e trafiqeve. Rastet qĂ« zbulohen nga strukturat policore referohen nĂ« tri qendrat “Vatra” nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin, por edhe nga OJQ tĂ« tjera qĂ« merren enkas me strehimin dhe integrimin e viktimave tĂ« trafikut, vendase dhe tĂ« huaja. 

Prostitucioni “elitar”. Vajzat zgjedhin klientĂ«t.

“JanĂ« disa faqe online qĂ« nga verifikimet tona rezutojnĂ« tĂ« regjistruara nga IP nĂ« UkrainĂ« tĂ« cilat funksionojnĂ« me qĂ«llim prostitucioni. Vajzat bisedojnĂ« online me klientĂ«t, shqiptarĂ« ose tĂ« huaj, tregojnĂ« moshĂ«n, foto etj dhe pasi pĂ«rcaktojnĂ« çmimin dhe dakordĂ«sohen pĂ«r shĂ«rbimet seksuale qĂ« ofrojnĂ«, lenĂ« takim nĂ« njĂ« vend tĂ« caktuar, qĂ« mund tĂ« jetĂ« njĂ« apartament i marrĂ« pa kontratĂ« qiraje, ose motel”- thotĂ« pĂ«r Faktoje.al nĂ« kushtet e anonimatit njĂ« oficer policie i sektorit tĂ« atitrafiqeve. Ky lloj prostitucioni cilĂ«sohet edhe si mĂ« “elitar”, pasi janĂ« vetĂ« vajzat qĂ« zgjedhin kĂ«tĂ« formĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« disi tĂ« pavarur dhe tĂ« pĂ«rfshira janĂ« kryesisht shtetase nga Europa Lindore, dhe Amerika Latine.  Pagesa pĂ«r shkon nga 100-300 euro. 

NjĂ« tjetĂ«r formĂ« mbulimi e prostitucuionit mbesin qendrat e masazheve, por edhe ato estetike. “JanĂ« tĂ« shumta qendrat e masazheve, kryesisht ato qĂ« punĂ«sojnĂ« tĂ« huaja tĂ« cilat ofrojnĂ« edhe shĂ«rbime seksuale kundrejt pagesĂ«s”-thotĂ« efektivi, ndĂ«rsa shton se kanĂ« pasur sukses nĂ« goditjen e rrjeteve nĂ« disa raste kur vetĂ« agjentĂ«t kanĂ« shkuar nĂ« kĂ«to qendra si tĂ« infiltruar dhe mĂ« pas janĂ« zbuluar gra dhe vajza qĂ« ushtronin prostitucion kundrejt pagesĂ«s.

Qendrat e masazheve” StrehĂ« prostitucioni “

“Ajo qĂ« ndodh shpesh Ă«shtĂ« se njĂ« grua mĂ« nĂ« moshĂ« qĂ« ka ushtruar ose ka shfrytĂ«zuar gra pĂ«r shĂ«rbime seksuale, menaxhojnĂ« “de facto” kĂ«to qendra dhe gratĂ« e punĂ«suara ku u pĂ«rcakton çmimet, u krijon njĂ« lloj sigurie, por nĂ« shumĂ« raste i mbajnĂ« tĂ« izoluara duke u marrĂ« pasaportat, apo edhe kĂ«rcĂ«nuar se nĂ«se largohen ose denocojnĂ« do kenĂ« pasoja”-thotĂ« efektivi i Antitrafikut, ndĂ«rsa shton se janĂ« kryesisht shtetase aziatike, qĂ« shĂ«rbimet sesuale kundrejt pagesĂ«s i mbulojnĂ« nĂ«pĂ«rmjet qendrave tĂ« masazheve. 

NjĂ« tjetĂ«r formĂ« Ă«shtĂ« edhe shfrytĂ«zimi i prostitucionit nga individĂ«, tĂ« cilĂ«t ose zotĂ«rojnĂ« ose janĂ« tĂ« lidhur me njĂ« pjesĂ« tĂ« pronarĂ«ve apo administratorĂ«ve tĂ« bareve, lokaleve tĂ« natĂ«s ose hoteleve tĂ« ndryshme. “NĂ« lokale nate apo hotele tĂ« vogla kemi zbuluar raste qĂ« shtetase tĂ« ndryshme tĂ« huaja, por edhe shqiptare nĂ« dukje punojnĂ« si ballerina apo edhe kameriare dhe bariste, por kur klientĂ« tĂ« ndryshĂ«m kĂ«rkojnĂ« shĂ«rbime sekasuale u ofrohet prej tyre”-thotĂ« agjenti, ndĂ«rsa thekson se kjo Ă«shtĂ« njĂ« formĂ« shfrytĂ«zimi mĂ« e rĂ«ndĂ«, pasi shpesh kĂ«to gra keqtrajtohen dhe u mbajnĂ« shuma tĂ« konsideruara parash nga shfrytĂ«zimi seksual.   

“GratĂ«â€ qĂ« shfrytĂ«zojnĂ« gratĂ«

Skema e rekrutimit dhe rrjeti i shfrytëzimit..

Edhe pse rastet e shfrytĂ«zimit tĂ« prostitucionit janĂ« gjithnjĂ« e nĂ« rritje, ku tĂ« implikuara janĂ« gra, numri i tĂ« dĂ«nuarve apo tĂ« paraburgosurve pĂ«r kĂ«tĂ« vepĂ«r penale Ă«shtĂ« i ulĂ«t. TĂ« dhĂ«nat zyrtare tĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Burgjeve tregojnĂ« se pesĂ« gra, njĂ« me dĂ«nim tĂ« formĂ«s sĂ« prerĂ« dhe katĂ«r tĂ« tjera nĂ« paraburgim, janĂ« tĂ« proceduara pĂ«r shfrytĂ«zim prostitucioni. MegjithatĂ« numri i grave tĂ« proceduara me masa sigurie “arrest shtĂ«pie” “detyrim paraqitje” apo “hetim nĂ« gjendje tĂ« lirĂ«â€ njĂ« pjesĂ« e madhe tĂ« huaja janĂ« tĂ« shumta, kjo edhe pĂ«r vetĂ« faktin se gjykata merr nĂ« konsideratĂ« faktin qĂ« janĂ« gra, duke i lĂ«nĂ« nĂ« masa tĂ« buta sigurie. 

“Kemi parĂ« raste gjithnjĂ« e mĂ« tepĂ«r ku grupe tĂ« organizuara tĂ« huaja po implikohen nĂ« shfrytĂ«zim pĂ«r prostitucion ose vepra tĂ« tjera kriminale”-thotĂ« pĂ«rfaqĂ«suesja e QendrĂ«s Vatra, Entela Avduli. “Rastet kanĂ« ardhur tĂ« rekrutuara. U Ă«shtĂ« gjetur ‘puna’, dikush i pret nĂ« Rinas, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« taksist i caktuar specifikisht vetĂ«m pĂ«r kĂ«to persona, i dĂ«rgon nĂ« njĂ« hotel, ose shtĂ«pi tĂ« marra me qira dhe mĂ« pas kĂ«to gra ofrojnĂ« shĂ«rbime seksuale kundrejt pagesĂ«s”-shton Avduli. 

Një fakt që pohohet edhe nga strukturat policore të cilat theksojnë se nuk në shumicën e rasteve të zbuluara gratë e shfrytëzuara kanë ardhur më dëshirë dhe ishin në dijeni se do të shfrytëzoheshin për qëllime prostitucioni, por me kalimin e kohës ata vihen nën trysni nga këto rrjete kriminale që u mbajnë pasaportat, apo edhe i kërcënojnë me të afërm që kanë lënë në vendlindjen e tyre.

Një sy i mbyllur për turizmin?

Ndërsa rastet e grave të huaja që ofrojnë shërbime seksuale në Shqipëri është në rritje, strukturat e rendit janë disi të papërgatitura dhe kjo për faktin se ku lloj prostitucioni nuk ka elementët e dhunës klasike nga grupe që shfrytëzojnë kundër dëshirës së tyre gra. Mjaft prej tyre përzgjedhin Shqipërinë për ushtrim prostitucioni kundrejt pagesës nisur edhe nga numri i lartë i turistëve të huaj në vend.

 “ËshtĂ« gati si ‘kĂ«rkesĂ«-ofertë’ pĂ«r shĂ«rbimet seksuale kundrejt pagesĂ«s dhe jo rastĂ«sisht pĂ«rgjatĂ« sezonit turistik gratĂ« qĂ« ofrojnĂ« shĂ«rbime seksuale kundrejt pagesĂ«s zhvendosen nĂ« zonat bregdetare”-pohon njĂ« burim policor pĂ«r Faktoje.al. TĂ« njĂ«jtĂ«n qĂ«ndrim mbajti edhe Avduli duke iu referuar rasteve tĂ« trajtuara nga qendra Vatra. Zonat mĂ« problematike janĂ« Tirana, DurrĂ«si, Vlora, Saranda, Elbasani dhe Shkodra. “Policia e Shtetit ka hartuar dhe Ă«shtĂ« duke zbatuar njĂ« plan tĂ« detajuar masash pĂ«r sezonin turistik veror 2025, me fokus tĂ« veçantĂ« nĂ« zonat turistike, pĂ«r tĂ« garantuar rendin, sigurinĂ« publike dhe pĂ«r tĂ« parandaluar veprimtaritĂ« kriminale, pĂ«rfshirĂ« edhe trafikimin pĂ«r qĂ«llime prostitucioni”-thotĂ« zyrtarisht policia. 

Viktimat e trafikimit:Të ikim sa më parë!

Vajzat e trafikuara dhe tĂ« proceduara pĂ«r ushtrim prostitucioni dĂ«rgohen nĂ« qendrat e trajtimit dhe nĂ«n monitorimin e vazhdueshĂ«m tĂ« policisĂ« dhe ZyrĂ«s sĂ« Emigracionit dhe Azilit. “Pjesa mĂ« e madhe riardhesohen me vulllnetin e tyre. NdĂ«rsa njĂ« pjesĂ« tjetĂ«r qĂ«ndrojnĂ« kĂ«tu dhe i kemi gjetur punĂ« tĂ« sigurt pasi marrin njĂ« leje tĂ« posaçme qĂ«ndrimi nga zyrat e Emigracionit dhe Azilit”-thotĂ« pĂ«rfaqĂ«suesja e QendrĂ«s Vatra, Entela Avduli, ndĂ«rsa shton se zakonisht nĂ« qendra qĂ«ndrojnĂ« deri nĂ« tre muaj, por ka edhe njĂ« vĂ«shtirĂ«si tjetĂ«r tĂ« madhe nĂ« lidhje me pjesĂ«n e dokumenteve. Shuma nga gratĂ« e kapura dhe proceduara pĂ«r “ushtrim prostitucioni” nuk kanĂ« pasaportĂ« pasi tutorĂ«t e tyre ua kanĂ« marrĂ« qĂ« nĂ« momentin e parĂ« qĂ« kanĂ« shkelur nĂ« tokĂ«n shqiptare.  “PĂ«r viktimat e trafikimit nĂ« pĂ«rgjigjĂ«si, si pĂ«r tĂ« huaja ashtu edhe shqiptare ajo qĂ« ne identifikojmĂ« Ă«shtĂ« maja e aizbergut, sepse trafikimi Ă«shtĂ« proces dhe fenomen me rrjete dhe mĂ«nyra tĂ« tilla qĂ« duan kohĂ« qĂ« tĂ« identifikohen dhe shkatĂ«rrohen”-thekson Avduli. NjĂ« prej tyre Ă«shtĂ« edhe Xh.Sh e cila nĂ« rrĂ«fimin e saj pohon se pasaportĂ«n ia mori “dikush qĂ« se njihja”, por qĂ« i kishte thĂ«nĂ« se e priste njĂ« jetĂ« mĂ« e mirĂ«, pak pasi tĂ« mbĂ«rrinte nĂ« ShqipĂ«ri. “Erdha sepse dikush mĂ« tha se do tĂ« mĂ« ndihmonte tĂ« merrja njĂ« vizĂ« pĂ«r nĂ« Itali, ku Ă«shtĂ« e lehtĂ« tĂ« shkosh nga kĂ«tu”-thotĂ« Xh.Sh, por ajo qĂ« gjeti ishte dy muaj skllavĂ«ri dhe njĂ« dramĂ« qĂ« vijon, pa identitet dhe me brengĂ«n pĂ«r djalin e lĂ«nĂ« nĂ« KinĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n thotĂ« se kujdeset njĂ« i moshuar. “Ndoshta nuk do t’i tregoj fĂ«mijĂ«s tim, sepse nuk dua qĂ« fĂ«mija im tĂ« turpĂ«rohet pĂ«r mua
”-mbyll rrĂ«fimin Xh.Sh, njĂ« nga qindra gra tĂ« huaja qĂ« ShqipĂ«rinĂ« e shohin si oaz ku mund tĂ« fitohet nĂ«se ofron shĂ«rbime seksuale.

The post TĂ« huajat si “skllave seksi” ShqipĂ«ria jo vetĂ«m atraksion turistik por edhe” oaz” pĂ«r shĂ«rbime seksuale appeared first on Faktoje.al.

↗

Delvina Shkrumb e hi

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla

Fotografitë Atdhe Mulla

 Faktoje ka udhëtuar në Delvinë për të sjellë rrëfimet e banorëve që në pak orë humbën shtëpitë, vreshtat, mijra pemë ullinjsh dhe cdo investim e kursim të bërë gjatë jetës.  Rrëfimet tronditëse të banorëve që duket sikur kanë marrë ngjyrën e hirtë të një qyteze të djegur dëshmojnë pafuqinë e strukturave shtetërore për të minimizuar dëmet katastrofike të zjarrit që përpiu cdo gjë në pak orë.

NĂ«n njĂ« oaz tĂ« vogĂ«l poshtĂ« pjergullave tĂ« zhuritura, bashkĂ«shortĂ«t, Luan dhe Monika Muho shfaqin emocione tĂ« pĂ«rziera; gĂ«zim qĂ« shpĂ«tuan jetĂ«t e tyre dhe frikĂ« e panik se ai zjarr katastrofik nuk do u shuhet nĂ« kujtesĂ«, kĂ«tu e mĂ« pas. “ShpĂ«tuam, por kĂ«tĂ« tmerr qĂ« jetuam nuk do e kalojmĂ« lehtĂ«, as ne e as fqinjĂ«t”-thotĂ« 73-vjeçari Luan Mara pĂ«r Faktoje. NĂ« DelvinĂ« asgjĂ« nuk Ă«shtĂ« si mĂ« parĂ«! Qindra banorĂ« tĂ« traumatizuar, fĂ«mijĂ« e gra tĂ« larguar nĂ« panik e sipĂ«r nga vatra e tmerrit, gjashtĂ« banesa tĂ« djegura, mijĂ«ra ullinj tĂ« shkrumbuar, vreshta tĂ« kthyera nĂ« thengjinj dhe bimĂ«si e zhdukur. Ajo qĂ« ka mbetur pas mes hirit tĂ« zi, Ă«shtĂ« dalja nĂ« “dritĂ«â€ e pafuqisĂ« sĂ« strukturave shtetĂ«rore, mungesĂ«s sĂ« mjeteve dhe sakrifica njerĂ«zore e efektivĂ«ve tĂ« ushtrisĂ«, zjarrfikĂ«sve dhe policisĂ«, tĂ« cilĂ«t punuan pa pushim, tĂ« paktĂ«n tĂ« shpĂ«tonin jetĂ«t e qytetarĂ«ve, dhe ia arritĂ«n


Tmerri në prag

“Vatra mĂ« e madhe e zjarrit ndodhi nĂ« shtatĂ« e gjysmĂ« nĂ« darkĂ« (shĂ«nim e martĂ« 12 gusht). Kjo erdhi si pasojĂ« e zjarrvĂ«nies nĂ« Leshnik dhe nuk u parapri qĂ« tĂ« ndĂ«rhyhej dhe shpĂ«tonim edhe ne nga e keqja qĂ« na erdhi. Duhet tĂ« ishin marrĂ« masa mĂ« pĂ«rpara qĂ« ta pĂ«rballonin”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, 73-vjeçari Luan Mara, njĂ« nga ata banorĂ« tĂ« rrezikuar seriozisht, banesa e tĂ« cilit Ă«shtĂ« buzĂ« kodrinĂ«s e cila u shkrumbua plotĂ«sisht. “ErdhĂ«n policia dhe na largoi”-ndĂ«rhyn bashkĂ«shortja e tij, ndĂ«rsa herĂ« pas here kur kujton çdo moment tĂ« forcĂ«s sĂ« zjarrit para pafuqisĂ« sĂ« tyre qĂ« pĂ«r pak u mori jetĂ«n. PĂ«rlotet
“Nuk merrnim dot frymĂ«, afshi i zjarrit, tymi, paniku na pĂ«rfshiu tĂ« gjithĂ«ve”-tregon 65-vjeçarja

“Nuk merrnim dot frymĂ«, afshi i zjarrit, tymi, paniku na pĂ«rfshiu tĂ« gjithĂ«ve”-tregon 65-vjeçarja

ndĂ«rsa qan teksa kujton çastin ku dy vajza fqinje tĂ« saj bĂ«rtisnin e mundoheshin tĂ« shuanin zjarrin qĂ« i shkoi nĂ« pragun e shtĂ«pisĂ«. “Situata e rĂ«ndĂ« filloi nĂ« shtatĂ« e gjysmĂ«. Erdhi nga mali pĂ«rbri. UnĂ« isha nĂ« oborr kur shpĂ«rtheu flaka. Filluan tĂ« bĂ«rtisnin vajzat poshtĂ«, nuk dilnin nga shtĂ«pia. ZjarrfikĂ«sit kishin vajtur tek pusi i naftĂ«s. NjĂ« tmerr, luftĂ«. ErdhĂ«n zjarrfikĂ«set dhe policia, nuk ishin pak erdhĂ«n 50 policĂ«. Na tĂ«rhoqĂ«n edhe ne. DĂ«me kemi nĂ« ullinj, po shpĂ«tuam kokĂ«n”-thotĂ« 65-vjeçarja Monika Moho pĂ«r Faktoje.al. Edhe fqinji i saj Liro, qĂ« sapo ka ardhur i drobitur nga qafa e malit pranĂ«, me njĂ« pompĂ« tĂ« vogĂ«l nĂ« krahĂ«, thotĂ« se tashmĂ« po ndihmon sa tĂ« mundet forcat zjarrfikĂ«se pĂ«r tĂ« shuar trungje pemĂ«sh tĂ« larta tĂ« cilat janĂ« ende aktive nga zjarri dhe mund tĂ« bĂ«jnĂ« dĂ«m sĂ«rish.  

TĂ« gjithĂ« nĂ« “sheshin e panikut”

“Sheshi para BashkisĂ« u mbush me shumĂ« njerĂ«z, ishte i vetmi vend qĂ« nuk rrezikohej pĂ«rkohĂ«sisht nga zjarri. Kaos i madh e frikĂ«, njerĂ«zit pyesnin pĂ«r tĂ« afĂ«rmit nĂ«se i kishin parĂ« dikush.

Me keq nuk kish ku shkonte”-thotĂ« GĂ«zim Lame, banor i DelvinĂ«s dhe pronar i njĂ« lokali aty pranĂ« BashkisĂ«. “Me thĂ«nĂ« tĂ« drejtĂ«n angazhim pati pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar shtĂ«pi e njĂ«rĂ«z, por duhet tĂ« ishte ndĂ«rhyrĂ« mĂ« parĂ« nga ajri”-kĂ«mbĂ«ngul njĂ« tjetĂ«r qytetar, i cili vetĂ« thekson se  nuk ka pĂ«suar dĂ«me, por shumĂ« familje tĂ« tjera kanĂ« lĂ«nĂ« katandi, kryesisht ullishte tĂ« dĂ«mtuara thujase plotĂ«sisht.

Duart në kokë

BimĂ«sia, ullishtet, vreshtat, pishat e buta, gĂ«shtenjat, pemĂ«t frutore dhe shkurret, janĂ« shkruambuar thuajse plotĂ«sisht, duke lĂ«nĂ« pas njĂ« pamje tĂ« trishtĂ«, pasojat e sĂ« cilĂ«s do jenĂ« aty, pĂ«r shumĂ« dekada. VetĂ«m 14 orë kaq mjaftuan qĂ« Delvina dhe rrethinat e saj sot tĂ« duket si pas apokalipsit. “Bo bo ullinjtĂ« e mi. Bo bo c’qenka bĂ«rĂ«â€Šâ€-qe reagimi i parĂ« i njĂ« banori tĂ« DelvinĂ«s sapo u ngjit nĂ« kodrĂ«n e qytetit, kah Mali i Sopotit. PoshtĂ« saj, nĂ« njĂ« pllajĂ« tĂ« madhe ndodheshin mijĂ«ra pemĂ« ullinjsh, disa shekullorĂ« dhe tjerĂ« mĂ« tĂ« rinj.

AsgjĂ« nuk ka mbetur, shkrumb e hi gjithçka, zi kudo, me pĂ«rjashtim tĂ« ndonjĂ« gropĂ«ze qĂ« zjarri nuk ka mundur tĂ« jetĂ« aq i fuqishĂ«m duket ndonjĂ« pemĂ« e pĂ«rcĂ«lluar, ende e pakallur. “Ke dĂ«gjuar ‘vaj Delvine’? Ja kĂ«tu bĂ«hej. A sheh mĂ« ullinj t’i, a sheh si janĂ« bĂ«rĂ«â€-flet, pyet sikur gjithkush ka pĂ«rgjegjĂ«si (edhe ne), e mĂ« pas po vetĂ« jep pĂ«rgjigje. I kĂ«rkojmĂ« tĂ« flasĂ« me emĂ«r e para kameras, por mesoburri qĂ« nuk do dhe gjithkush do i jepte tĂ« drejtĂ« teksa gjithĂ« kohĂ«s shfaq njĂ« lloj traumatizimi. “ÇfarĂ« tĂ« flas unĂ«? Shihni çfarĂ« bĂ«het. Kujt t’ja vĂ« fajin pĂ«r kĂ«tĂ« nuk e di”-vjon tĂ« pĂ«rsĂ«risĂ«, duke shtuar pas çdo fjalie tĂ« shkurtĂ«r vetĂ«m:.. “Bo, bo, bo,”- me duart nĂ« kokĂ«.

Një zjarrefikëse e Delvinës prodhim i vitit 1963

Një grup i vogël ushtarësh gatiten disi përtueshëm sapo shohin se po fotografohen dhe mediat janë përqark. Mundohen të mbajnë qëndrim drejt, edhe pse këmbët i lëshojnë. Duart të nxira nga shkrumbi i zi i zjarrit që la lënë pas, fytyra e sterrosur, ndonëse këta njerëz i zbardhën faqen Delvinës, shpëtuan jetë njerëzish.

Secili prej tyre Ă«shtĂ« hero I gjallĂ« nĂ« vetvete, sepse kanĂ« bĂ«rĂ« qĂ« sot tĂ« mos numĂ«rohen tĂ« vdekurit, po ashtu edhe njĂ« grup zjarrfikĂ«sish ca mĂ« tej dhe disa efektivĂ« policie po aq tĂ« dĂ«rmuar. Ti pyesĂ«sh nĂ« u lodhĂ«n duket sikur i fyen
 Lodhjen, mundin, problemet me frymĂ«marrjen dukshĂ«m e shfaqin. Mjetet qĂ« kanĂ« nĂ« duar njĂ« pirg lopatash, ndonjĂ« shkurre dhe pak pompa krahu qĂ« shĂ«rbejnĂ« pĂ«r neutralizimin e vatrave tĂ« vogla. NjĂ« zjarrfikĂ«se e DelvinĂ«s, nga dy tĂ« vetmet qĂ« ka qĂ«ndron paksa pushim
 Vitprodhimi Ă«shtĂ« 1963
! “Mbahet ende dhe ishte mirĂ« se futej nĂ« terren tĂ« thyer”-thotĂ« njĂ« burim nĂ« kushtet e anonimitetit. Sa pĂ«r veshje speciale Ă«shtĂ« luks tĂ« kĂ«rkohet. Po ashtu edhe zjarrfikĂ«se moderne qĂ« kanĂ« fuqi hedhĂ«se tĂ« ujit nĂ« distancĂ« tĂ« largĂ«t. NjĂ« tjetĂ«r problem me pjesĂ«n logjistike ishte se zjarrfikĂ«set nuk shoqĂ«roheshin me autobote nĂ« vendin ku ndĂ«rhynte dhe u duheshin tĂ« ktheheshin pĂ«r furnizin nĂ« qendrĂ«n e tyre. ZjarrfikĂ«s tĂ« paguar keq, po ashtu edhe ushtarĂ«, veçanĂ«risht tĂ« repartit tĂ« xhenios qĂ« futen tĂ« parĂ«t mes flakĂ«ve. Sanduiç dhe ujë  Kjo qe dreka dhe darka e forcave ushtarake, zjarrfikĂ«se dhe policore qĂ« morĂ«n pjesĂ« pĂ«r gati 24 orĂ« nĂ« shpĂ«timin e zonĂ«s urbane tĂ« DelvinĂ«s. ShpĂ«tuan njerĂ«z e shtĂ«pi, pasi gjithçka tjetĂ«r kĂ«tu Ă«shtĂ« shkrumbuar.

Zjarri një javë përqark


Gati njĂ« ironi therĂ«se edhe e natyrĂ«s u luajt nĂ« trekĂ«ndĂ«shin VlorĂ«-DelvinĂ«-Finiq. NdĂ«rsa qyteti i VlorĂ«s njĂ« javĂ« mĂ« parĂ« pĂ«rmbytej nga shtrĂ«ngata shiu, nĂ« Finiq dielli pĂ«rvĂ«llues dilte e humbte nga re tĂ« dendura duke shkarkuarr shumĂ« rrufe. “NjĂ« rrufe ra nĂ« majĂ«n e Malit pranĂ« Finiqit duke ndezur njĂ« varĂ«t zjarri fillimisht tĂ« vogĂ«l, por qĂ« me kalimin e kohĂ«s pati pĂ«rhapje”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Prefekti i VlorĂ«s, Plator Nesturi, i cili gjithashtu shton se “terreni ishte mjaft i thyer dhe ishte e pamundur ndĂ«rhyrja me forca njerĂ«zore”. NdĂ«rsa pĂ«r ndĂ«rhyrje nga ajri erdhi por vonĂ«, shumĂ« vonĂ« zjarri shkatĂ«rroi gjithçka gjeti pĂ«rpara.

Dy avionĂ« canader tĂ« ardhur nga Italia dhe dy helikopterĂ« shuan njĂ« pjesĂ« tĂ« zjarrit aktiv nĂ« mĂ«ngjesin e sĂ« mĂ«rkurĂ«s. “Duket qĂ« situata Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar ndjeshĂ«m megjithĂ«se kanĂ« qenĂ« orĂ« shumĂ« tĂ« ethshme nga zjarri kĂ«rcĂ«nues. Zjarri shkoi nĂ« tre anĂ«t e DelvinĂ«s dhe u bĂ« shumĂ« problematik”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Prefekti i VlorĂ«s Plator Nesturi, i cili pohon gjithashtu se situata ishte mjaft serioze. “GjĂ«ja e parĂ« ishte evakuimi i banorĂ«ve dhe mĂ« vonĂ« filloi ndĂ«rhyrja shtĂ«pi mĂ« shtĂ«pi e rrugĂ«, pikĂ«risht nĂ« segmentet qĂ« vinte zjarri. SipĂ«r DelvinĂ«s ndodhen pikat e puseve tĂ« naftĂ«s dhe kĂ«tu kishte vĂ«mendje tĂ« shtuar si dhe njĂ« depozitĂ« gazi”-thotĂ« ai, ndĂ«rsa shton se ka pasur ndihmĂ« nga tĂ« gjithĂ« bashkitĂ« e qarkut VlorĂ« me mjete zjarrfikĂ«se, por edhe nga Gjirokastra dhe Fieri.

“Ka pasur njĂ« ndihmĂ« tĂ« shtuar nga forcat e ushtrisĂ« mbi 120 efektivĂ«, kjo e shoqĂ«ruar me 60 efektivĂ« tĂ« zjarrfikĂ«sve nga njĂ«sitĂ« vendore. NĂ« tĂ« gjithĂ« atĂ« luftĂ« qĂ« u bĂ« mund tĂ« themi qĂ« dĂ«met jo se janĂ« tĂ« vogla, por kemi shpĂ«tuar me efektivitet njĂ« dĂ«m qĂ« do ishte shumĂ« herĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha. SĂ« pari kemi shpĂ«tuar jetĂ« njerĂ«zore”-thotĂ« Nesturi.  Ai gjithashtu zbulon pĂ«r Faktoje.al se Ă«shtĂ« nĂ« plan hartimi krijimi i dy qendrave zjarrfikĂ«se qĂ« do tĂ« shĂ«rbejnĂ« pĂ«r ndĂ«rhyrjet me efikase nĂ« tĂ« ardhmen. “Kemi menduar tĂ« kemi krijimin e dy zonave, qĂ« do jenĂ« tĂ« tilla qĂ« tĂ« pĂ«rmbushin kapacitetet, tĂ« jenĂ« tĂ« varura nga ushtria. NjĂ«ra do jetĂ« nĂ« Bonavi, afĂ«r VlorĂ«s, dhe tjetra nĂ« Finiq. Do ketĂ« njĂ« pozicionim zjarrfikĂ«seve nĂ« dy zona mĂ« problematike. Efikasiteti Ă«shtĂ« mĂ« i madh madh jo vetĂ«m bashkitĂ« e zjarrfikĂ«sve qĂ« punojnĂ« nĂ« terren, por nĂ« situata emergjence do ketĂ« ndĂ«rhyrje me shtim kapacitetesh tĂ« kĂ«tyre dy stacioneve”-tha Nesturi. Bilancet e dĂ«meve ende nuk janĂ« bĂ«rĂ«, njĂ« pĂ«r njĂ«, porn Ă« fund do shfaqet njĂ« shifĂ«r katastrofike. Delvina dhe rrethinat e saj janĂ« shkrumbuar. BimĂ«sia, gjallesat pemĂ«t frutore, ullishte dhe vreshta nuk janĂ« mĂ«, qindra hektarĂ« janĂ« shndĂ«rruar nĂ« pluhur e hi, e bashkĂ« me tĂ« zbuluam mangĂ«sitĂ« e mĂ«dha tĂ« mjeteve dhe burimeve njerĂ«zore nĂ« kohĂ« ermĂ«rgjancash.  

The post Delvina Shkrumb e hi appeared first on Faktoje.al.

↗

Situatë kritike në Gramsh, flakët rrezikojnë edhe Nartën

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Bardha Nergjoni

Flakët që prej dy ditësh po shkrumbojnë pyjet e kullotat e Gramshit, mëngjesin e së mërkurës iu afruan Nartës, fshatit më të madh të njësisë administrative Skëndërbegas. Banorët u njoftuan të largohen me urgjencë. Shumë u strehuan në konviktin e qytetit, të tjerë në zona të sigurta pranë fshatit.

“Kam punuar 70 vjet dhe i lashĂ« tĂ« gjitha atje. Ç’e desha jetĂ«n kur humba gjithçka,” thotĂ« njĂ« grua e moshuar, e tronditur, teksa largohet nga Narta e rrethuar nga tĂ« katĂ«r anĂ«t nga zjarri. NĂ« duar mban vetĂ«m njĂ« trastĂ« me rrobat e trupit. BagĂ«titĂ« dhe ushqimet e dimrit i ka lĂ«nĂ« pas.

NjĂ« tjetĂ«r grua, qĂ« ka kaluar natĂ«n nĂ« konviktin e Gramshit, rrĂ«fen se bashkĂ«shorti i saj refuzon tĂ« largohet. “ËshtĂ« ende atje, nĂ« zonĂ«n e rrezikshme. Kur pa dĂ«min, tha qĂ« nuk lĂ« shtĂ«pinĂ«. Nuk e di si do ta bindin tĂ« zbresĂ«,” thotĂ« ajo.

Nga fshati Bletas, një burrë rreth të gjashtëdhjetave tregon sesi flakët erdhën nga Kullollasi dhe u përhapën brenda minutash.

“Policia na mori dhe ikĂ«m. BagĂ«titĂ« i lashĂ« sipĂ«r. PashĂ« shtĂ«pi tĂ« djegura rrugĂ«s. ShumĂ« lanĂ« gjithçka mbyllur nĂ« kasolle.”

Prefekti i Elbasanit, Ilir Bejtja, i pranishĂ«m nĂ« terren prej dy ditĂ«sh, e pĂ«rshkruan situatĂ«n si “shumĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«â€. Sipas tij, mbi 150 forca zjarrfikĂ«se, 9 mjete, mbi 100 vullnetarĂ« dhe katĂ«r helikopterĂ« po luftojnĂ« flakĂ«t qĂ«, pas shkrumbimit tĂ« Kullollasit, Bletasit, MenkollarĂ«s, Bulçarit e ShimĂ«rit, i janĂ« afruar NartĂ«s. “ËshtĂ« pyll pishe, shpĂ«rndahet mĂ« keq se baruti,” thotĂ« Bejtja.

Kryebashkiaku Besjan Ajazi konfirmon se rreth 50 banorë të Nartës janë strehuar në konvikt dhe dhjetëra familje të tjera janë zhvendosur në zona të sigurta.

Ndërkohë, një tjetër vatër është regjistruar në Kodovjat, e pavarur nga fronti kryesor i Skëndërbegasit. Në 48 orët e fundit, Gramshi është goditur nga disa zjarre: fillimisht në Sojnik, të hënën, më pas në Kullollas të martën, që u përhap në disa fshatra, dhe tani në Kodovjat.

Dëmet janë të mëdha: qindra hektarë pyje dhe kullota të djegura, katër fshatra të dëmtuar rëndë dhe dhjetëra familje të shpërngulura. Në Nartë, frika se flakët mund të rikthehen është ende e pranishme, edhe pse banorët janë përkohësisht jashtë rrezikut.

Më e rëndë situata shfaqet në njësinë administrative Skëndërbegas, ku 4 fshatra kanë pësuar dëme të konsiderueshme dhe sipërfaqja e djegur llogaritet me qindra hektarë pyje dhe kullota.

The post Situatë kritike në Gramsh, flakët rrezikojnë edhe Nartën appeared first on Faktoje.al.

↗

Ky vandalizëm ndaj trashëgimisë nga ISIS, jo në Sirinë e sotme

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Ekstremistët islamikë po shkatërrojnë objekte historike në Siri

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

Një postim në Instagram publikon një video që pretendohet se tregon radikalë islamikë në Siri duke shkatërruar objekte arkitekturore mijëravjeçare. Kjo llogari e paraqet videon si pjesë e vandalizmit kulturor që po ndodh në këtë vend të trazuar nga lufta civile dhe që së fundi është duke u udhëhequr nga Ahmed al-Sharaa, drejtuesi i forcave rebele të konsideruar më parë si terroriste nga ShBA. Megjithatë, kërkimet tona tregojnë se këto pamje nuk vijnë nga Siria, dhe për më tepër ato nuk janë filmuar kohët e fundit. 

A person climbing a ladder AI-generated content may be incorrect.

Videoja në fakt daton nga marsi i vitit 2015 dhe përshkruan shkatërrimin e qytetit të lashtë të Hatrës në Irakun verior. Në atë kohë, kjo zonë ishte nën kontrollin e shtetit islamik të ISIS, i cili ndërmori një fushatë për të shkatërruar trashëgiminë arkeologjike që binte ndesh me traditën islame. Ky fakt u raportua nga media si BBC dhe NBC, dhe u dënua nga UNESCO si një krim lufte. Video e publikuar nga Associated Press me date 4 prill 2015 tregon të njëjtat imazhe si ato të postuara në Instagram, të publikuara në 29 korrik 2025. 

A person climbing a ladder on a brick wall AI-generated content may be incorrect.

Në këto imazhe, mund të shihen militantët e ISIS duke shkatërruar skulptura të rëndësishme të epokës asiriane dhe romake duke përdorur çekiçë dhe armë zjarri. Hatra, një qytet që mbrohet nga UNESCO si pjesë e Trashëgimisë Botërore, u ndërtua në shekullin e 2-të ose të 3-të para erës sonë dhe lulëzoi si një qendër fetare dhe tregtare e Perandorisë Parthiane. Ky është një djetër tjetër i gabuar në postimin në Instagram që pretendon se këtu bëhet fjalë për objekte që ekzistojnë prej 10,000 vitesh. Një pjesë e skulpturave të thyera ishin restauruar në periudhën moderne pas dëmtimeve të mëparshme dhe kjo shpjegon pluhurin e bardhë që ngrihet në video. 

Pra shkatërrimi ka ndodhur me të vërtetë, por në vitin 2015 dhe jo në Siri, po në Irak gjatë marrjes nën kontroll të territorit nga ISIS. Për më tepër, gjuha e përdorur në postim tregon një tendencë kundër besimit musliman, duke mos bërë dallimin me faktin që pjesa dërrmuese e vendeve muslimane e konsideroi ISIS si një shtrembërim të traditës islame.

The post Ky vandalizëm ndaj trashëgimisë nga ISIS, jo në Sirinë e sotme appeared first on Faktoje.al.

↗

AsnjĂ« provĂ« pĂ«r suksesin e mikroskopit qĂ« shĂ«roi kancerin nĂ« vitet ‘30

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Kura ndaj kancerit Ă«shtĂ« zbuluar nĂ« vitet ’30-tĂ«, por nuk e lejuan tĂ« zhvillohej

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

NĂ« rrjetet sociale shqiptare po qarkullon pretendim se qĂ« prej vitit 1930, njĂ« shkencĂ«tar amerikan ka zbuluar njĂ« “metodĂ« moderne” pĂ«r tĂ« shĂ«ruar kancerin, duke pĂ«rdorur njĂ« mikroskop shumĂ« tĂ« avancuar. Postimi pretendon se ky mikroskop arriti tĂ« identifikonte “vibrimin e sĂ«mundjes” dhe mĂ« pas, vetĂ«m pĂ«rmes ultratingujve arriti tĂ« shĂ«ronte 15 pacientĂ«, duke mos pĂ«rdorur ilaçe. Por ky pretendim qĂ« Ă«shtĂ« hedhur poshtĂ« nga studimi tĂ« mĂ«tejshme mbi metodĂ«n e “shpikur” nga Royal Raymond Rife nĂ« vitet 1920.

A screenshot of a phone AI-generated content may be incorrect.

NĂ« vitet 1920, Rife ndĂ«rtoi njĂ« mikroskop me zmadhim tĂ« lartĂ« dhe pretendonte se mund tĂ« dallonte mikroorganizma tĂ« ndryshĂ«m, madje edhe tĂ« kapte “frekuencat vdekjeprurĂ«se” qĂ« do t’i shkatĂ«rronin kĂ«to mikroorganizma. Sipas tij, duke aplikuar kĂ«to frekuenca elektromagnetike, patogjenĂ«t e ndryshĂ«m qĂ« gjenden nĂ« trupin njerĂ«zor, duke pĂ«rfshirĂ« ato qĂ« shkaktojnĂ« kancer, mund tĂ« eliminohen. KĂ«to pretendime tĂ« Rife mbeten spekulime pasi idetĂ« e tij nuk u pranuan nga komuniteti mjekĂ«sor dhe nuk kanĂ« arritur tĂ« provohen me metoda shkencore. 

Institucione të besueshme si Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) dhe  Shoqata Amerikane e Kancerit (ACS) kanë deklaruar se nuk ka asnjë provë se aparatet që ndjekin metodat e mikroskopit Rife mund të kurojnë kancerin. Disa kompani u përpoqën ta komercializonin këtë makineri ndër vite, derisa Shoqata Amerikane e Kancerit i hodhi poshtë pretendimet e tyre në vitet 1994.

NĂ« fakt, raste tĂ« dokumentuara tregojnĂ« se pacientĂ« qĂ« kanĂ« braktisur trajtimet mjekĂ«sore tradicionale (si kimioterapia) pĂ«r t’iu drejtuar metodave tĂ« tilla alternative, shpesh janĂ« pĂ«rkeqĂ«suar duke çuar nĂ« disa raste edhe me vdekje. WebMD dhe burime tĂ« tjera mjekĂ«sore serioze theksojnĂ« se sukseset qĂ« raportohen pĂ«rmes kĂ«tyre pajisjeve bazohen nĂ« dĂ«shmi tĂ« paverifikuara dhe jo studime klinike mĂ« tĂ« gjĂ«ra.

Metoda e Rife kategorizohet nga WebMD si pseudoshkencë. Ato nuk janë miratuar nga asnjë autoritet shëndetësor dhe nuk ekzistojnë prova që të mbështesin pretendimin se ato funksionojnë. Pra, pretendimi se kanceri mund të shërohej që në vitin 1930 me ultratinguj dhe frekuenca elektromagnetike është një mit i pabazuar. 

The post AsnjĂ« provĂ« pĂ«r suksesin e mikroskopit qĂ« shĂ«roi kancerin nĂ« vitet ‘30 appeared first on Faktoje.al.

↗

Shqipëri: Nevojiten urgjentisht përgjigje mbi pengimin e berë ndaj Focus Media Group dhe të drejtën e gazetarëve për të ushtruar detyrën

✇Faktoje
By: FAKTOJE

DEKLARATË E PËRBASHKËT

12 Gusht 2025

Ne, Rrjeti SafeJournalists, partnerët e Reagimit të Shpejtë për Lirinë e Medias (MFRR), Reporterët pa Kufij (RSF) dhe organizatat shqiptare për lirinë e medias, shprehim shqetësimin e përbashkët mbi pengimin policor dhe ngjarjet pasuese që prekën Focus Media Group: News24, BalkanWeb, Panorama, Gazeta Shqiptare dhe media të tjera të lidhura me të.

Në orët e para të 9 gushtit, Policia e Shtetit rrethoi ndërtesën në Tiranë ku ushtrojnë veprimtarinë këto media, ndërpreu furnizimin me energji elektrike dhe pengoi qasjen për gazetarët dhe stafin. Kjo ndaloi transmetimin televiziv të News24 në kohë reale. Sipas Focus Media Group, nuk ishte dhënë asnjë paralajmërim paraprak për ndërprerjen efektive të sinjalit të transmetimit.

Veprimi i policisë buron nga një mosmarrëveshje më e gjerë pronësie midis Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI) dhe Focus Media Group mbi qiratë dhe procedurat. Megjithatë, ndërhyrja e fortë e policisë është kryer mesa duket deri tani mbi baza ligjore të paqarta dhe pa respektuar procedurën e rregullt ligjore. Në mungesë të një baze ligjore të publikuar, vendimve gjyqësorë dhe urdhrave ekzekutues, ose një afati dhe hapash të qartë për vijimin e procesit, ligjshmëria dhe proporcionaliteti i veprimit vendosen seriozisht në pikëpyetje.

Si pasojë, që nga data 9 gusht një nga transmetuesit kryesorë të lajmeve në Shqipëri në nivel kombëtar, News24, ka qenë jashtë transmetimit. Deri më 12 gusht 2025, ende nuk ka asnjë qartësi se kur do të rifillojë transmetimi, as mbi të ardhmen e gazetarëve, punonjësve të medias dhe stafit mbështetës të Focus Media Group. Kjo pasiguri minon besimin e publikut, dobëson pluralizmin dhe rrezikon të krijojë një efekt frikësues mbi lirinë e medias.

Ndikimi mbi punonjësit e medias është i menjëhershëm dhe serioz. Rreth 230 të punësuar, gazetarë, punonjës të medias dhe staf mbështetës tani përballen me rrezikun e papunësisë, ndërsa shumë prej tyre prej disa kohësh po përjetojnë vonesa në pagesat e rrogave dhe mosshlyerje të kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore. Me ndërtesën e bllokuar dhe veprimtarinë e ndërprerë, mjetet e tyre të jetesës dhe e ardhmja e tyre profesionale janë në rrezik.

Prandaj, ne u bëjmë thirrje të përbashkët autoriteteve shqiptare që të garantojnë të drejtën e gazetarëve për të punuar, sigurinë e tyre, dhe:

  • tĂ« ofrojnĂ« njĂ« shpjegim tĂ« plotĂ« dhe publik mbi bazĂ«n ligjore, domosdoshmĂ«rinĂ« dhe urgjencĂ«n e operacionit tĂ« ndĂ«rmarrĂ« nĂ« orĂ«t e para tĂ« sĂ« shtunĂ«s, mĂ« 9 gusht 2025, duke pĂ«rfshirĂ« kohĂ«n e zhvillimit, metodat e pĂ«rdorura, proporcionalitetin dhe nĂ«se janĂ« marrĂ« parasysh alternativa mĂ« pak kufizuese;
  • tĂ« heqin kordonin policor, tĂ« rikthejnĂ« furnizimin me energji elektrike dhe tĂ« lejojnĂ« hyrje tĂ« lirĂ« dhe pa pengesa nĂ« redaksi dhe vendet e raportimit, pa frikĂ«sim ose ndĂ«rhyrje;
  • tĂ« mbrojnĂ« materialet dhe infrastrukturĂ«n gazetareske, duke u pĂ«rmbajtur nga çdo sekuestrim ose dĂ«mtim dhe duke siguruar akses tĂ« sigurt nĂ« pajisje, arkiva dhe lidhjet e transmetimit;
  • tĂ« mbrojnĂ« tĂ« drejtat e punĂ«s gjatĂ« ndĂ«rprerjes, duke bashkĂ«punuar me Inspektoratin e PunĂ«s qĂ« pagat dhe kontributet shoqĂ«rore tĂ« shlyhen dhe tĂ« mundĂ«sohen ambiente tĂ« pĂ«rkohshme dhe masa pĂ«r vazhdimĂ«sinĂ« e punĂ«s;
  • tĂ« ofrojnĂ« garanci efektive ligjore duke publikuar bazĂ«n ligjore dhe urdhrat, duke pĂ«rcaktuar afatin dhe kushtet pĂ«r heqjen e masave, duke siguruar njĂ« mundĂ«si tĂ« qasshme pĂ«r ankim me efekt pezullues kur Ă«shtĂ« e zbatueshme, si dhe duke bashkĂ«punuar me AMA-n duke pĂ«rdorur mjetet mĂ« pak kufizuese pĂ«r tĂ« ruajtur vazhdimĂ«sinĂ« e shĂ«rbimit tĂ« lajmeve;
  • tĂ« hetojnĂ« çdo pengesĂ« ndaj gazetarĂ«ve dhe tĂ« sigurojnĂ« llogaridhĂ«nie dhe tĂ« komunikojnĂ« rregullisht me publikun.

Ndërkohë, ne u bëjmë thirrje pronarëve dhe drejtuesve të Focus Media Group:

  • tĂ« veprojnĂ« me urgjencĂ« pĂ«r tĂ« mbrojtur mjetet e jetesĂ«s dhe tĂ« drejtat e punonjĂ«sve, tĂ« pĂ«rmbushin tĂ« gjitha detyrimet ligjore dhe kontraktuale, si dhe tĂ« sigurojnĂ« ambiente tĂ« pĂ«rkohshme dhe plane vazhdimĂ«sie pĂ«r tĂ« mbrojtur stafin dhe pĂ«r tĂ« ruajtur aksesin e publikut nĂ« informacion;
  • tĂ« angazhohen nĂ« mĂ«nyrĂ« konstruktive me autoritetet pĂ«r tĂ« zgjidhur mosmarrĂ«veshjen nĂ« mĂ«nyrĂ« ligjore dhe transparente, me sa mĂ« pak ndĂ«rprerje tĂ« jetĂ« e mundur nĂ« punĂ«n gazetareske dhe nĂ« tĂ« drejtĂ«n e publikut pĂ«r t’u informuar;
  • tĂ« sigurojnĂ« shlyerjen e rrogave dhe kontributeve shoqĂ«rore, aksesin e sigurt nĂ« pajisje dhe tĂ« dhĂ«na, si dhe tĂ« mos ndĂ«rmarrin masa hakmarrĂ«se ndaj stafit gjatĂ« kĂ«saj ndĂ«rprerjeje;
  • tĂ« ofrojnĂ« transparencĂ« tĂ« plotĂ« mbi situatĂ«n ligjore dhe kontraktuale, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« punonjĂ«sit dhe publiku tĂ« kuptojnĂ« bazĂ«n e mosmarrĂ«veshjes.

Kjo nuk është thjesht një mosmarrëveshje kontraktuale. Kjo situatë ngre çështje thelbësore lidhur me respektimin e procedurave të rregullta, proporcionalitetin, lirinë e medias dhe mbrojtjen e gazetarëve dhe punonjësve të medias. Të gjitha palët duhet të veprojnë shpejt, në mënyrë transparente dhe në interes të publikut për të siguruar që këto të drejta të respektohen dhe mbrohen.

NĂ«nshkruar,

Rrjeti SafeJournalists

  •  Shoqata e GazetarĂ«ve tĂ« BosnjĂ«s dhe HercegovinĂ«s
    • Shoqata e GazetarĂ«ve tĂ« KosovĂ«s
  •  Shoqata e GazetarĂ«ve tĂ« MaqedonisĂ«
  •  Shoqata e GazetarĂ«ve tĂ« KroacisĂ«
  •  Shoqata e Pavarur e GazetarĂ«ve tĂ« SerbisĂ«
  •  SindikatĂ« e Medias e Malit tĂ« Zi

Reporterët pa Kufij  (RSF)

Partnerët e Media Freedom Rapid Response (MFRR)

  •  Federata Evropiane e GazetarĂ«ve (EFJ)
  •  Qendra Evropiane pĂ«r LirinĂ« e Shtypit dhe Medias (ECPMF)
  •  ARTICLE 19 Europe
  •  Instituti NdĂ«rkombĂ«tar i Shtypit (IPI)
  •  Shtyp i LirĂ« Pa Kufizim (FPU)

Organizata të shoqërisë civile në Shqipëri:

  • Qendra pĂ«r ShkencĂ« dhe Inovacion pĂ«r Zhvillim (SCiDEV)
  • KĂ«shilli Shqiptar i Medias (KSHM)
  • Asociacioni e GazetarĂ«ve tĂ« ShqipĂ«risĂ« (AGSH)
  • Gruaja Shqiptare nĂ« Audiovizual (AWA)
  • Amfora
  • Shoqata e GazetarĂ«ve ProfesionistĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ« (APJA)
  • Sindikata e GazetarĂ«ve dhe PunonjĂ«sve tĂ« Medias (SGPM)
  • Komiteti Shqiptar i Helsinkit (AHC)
  • Qendra Shqiptare pĂ«r Gazetari CilĂ«sore (ACQJ)
  • Rrjeti Ballkanik pĂ«r Raportim Hulumtues ShqipĂ«ri (BIRN Albania)
  • Faktoje
  • Unioni i GazetarĂ«ve Shqiptar (UGSH)
  • Shoqata e GazetarĂ«ve Europian, Seksioni shqiptar
  • Qendra Citizens Channel
  • Qendra Respublica

The post Shqipëri: Nevojiten urgjentisht përgjigje mbi pengimin e berë ndaj Focus Media Group dhe të drejtën e gazetarëve për të ushtruar detyrën appeared first on Faktoje.al.

↗

Bllokimi i “Focus Media News”, gazetarĂ«t nĂ« protestĂ«

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pas bllokimit të sinjalit të televizionit News 24 nga ndërhyrja e policisë dhe forcave ushtarake, dhjetëra gazetarë protestuan duke kërkuar lirimin e ambientëve dhe funksionimin normal të medias.

Sebi Alla

Ora 07.36, dt 09.08.2025, sinjali televiziv u shkĂ«put, kur forca tĂ« shumta policore dhe ushtarake, bllokuan ambientet e televizionit News 24, agjencisĂ« sĂ« lajmeve BalkanĂ«eb, GazetĂ«s Panorama, GazetĂ«s Panorama Sport dhe Radio Rash. Mbyllja u bĂ« pas njĂ« urdhri tĂ« lĂ«shuar nga Ministria e EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Invovacionit e cila sipas saj, duke iu referuar vendimeve gjyqĂ«sore, kaloi hapĂ«sirat e marra nĂ« shfrytĂ«zim nga “Focus Media News”, tek Agjencia ShtetĂ«rore e Prodhimit dhe Tregtimit tĂ« ArmĂ«ve KAYO.sha. NdĂ«rsa pretendimet e palĂ«ve shtet-subjekt privat janĂ« tĂ« ndryshme, 230 punonjĂ«s tĂ« medias, gazetarĂ«, operatorĂ« dhe staf mbĂ«shtetĂ«s teknik, kanĂ« mbetur pa punĂ« prej tre ditĂ«sh dhe nuk lejohet qĂ« tĂ« futen nĂ« zyrat e tyre, duke mos kryer misionin parĂ«sor: “informimin e publikut”.

Protesta

DitĂ«n e sotme dhjetĂ«ra gazetarĂ« tĂ« “Focus Media News” dhe shumĂ« kolegĂ« nga media tĂ« tjera protestuan me parkarta nĂ« duar ky binte nĂ« sy disa tĂ« tilla si: “Media nuk mbyllet, por mbrohet”; “Ne s’jemi kriminelĂ« qĂ« na sillni polici dhe ushtri”, apo “Liria e medias nuk Ă«shtĂ« negociatĂ«â€. 
 “TĂ« shtunĂ«n nĂ« mĂ«ngjes, pa paralajmĂ«rim, u ndĂ«rpre sinjali ynĂ« dhe u bllokua hyrja e gazetarĂ«ve nĂ« vendin e tyre tĂ« punĂ«s. Na u tha se ishte njĂ« çështje kontrate qiraje, por tĂ« gjithĂ« e dimĂ« se marrĂ«dhĂ«niet kontraktuale nuk mund dhe nuk duhet tĂ« shĂ«rbejnĂ« si pretekst pĂ«r tĂ« mbyllur njĂ« zĂ« tĂ« lirĂ« informimi. Konfliktet civile zgjidhen nĂ« gjykata, jo duke fikur ekranin e njĂ« televizioni qĂ« i shĂ«rben publikut”-tha drejtoresha e informacionit nĂ« News 24, Anila Jole. NdĂ«rsa shtoi se “
kjo qĂ« ndodhi nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« çështje e News24, Ă«shtĂ« çështje qĂ« prek çdo media dhe çdo gazetar nĂ« ShqipĂ«ri, pasi sot Ă«shtĂ« News24, nesĂ«r mund tĂ« jetĂ« çdo zĂ« tjetĂ«r kritik”.

Konflikti

“Focus Media News” prej mĂ« shumĂ« se dy dekadash Ă«shtĂ« vendosur nĂ« godina shtetĂ«rore nĂ«pĂ«rmjet kontratave tĂ« qirasĂ« tĂ« nĂ«nshkrruara nĂ« disa vite me kohĂ« zgjatje tĂ« ndryshme shfrytĂ«zimi. NjĂ« nga godinat Ă«shtĂ« me kontratĂ« tĂ« pĂ«rfunduar qĂ« nĂ« vitin 2023, por nĂ« procese tĂ« vazhdueshme gjyqĂ«sore, ndĂ«rsa godina tjetĂ«r me kontratĂ« qiraje nĂ« fuqi deri nĂ« vitin 2033. “NĂ«se shoqĂ«ria Kayo do tĂ« kishte njĂ« vendim gjyqĂ«sor pĂ«r lirimin e godinĂ«s do tĂ« kishte njĂ« njoftim paraprak nga pĂ«rmbaruesi dhe mĂ« pas lirimin e ambienteve e bĂ«n pĂ«rmbaruesi. NĂ« kĂ«tĂ« rast nuk ka asnjĂ« vendim gjyqĂ«sor dhe asnjĂ« pĂ«rmbarues”, u shpreh avokati i kompanisĂ«, Erjon Kanxheri. NdĂ«rsa nĂ« pĂ«rgjigjen e saj zyrtare, Ministria e  EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Invovacionit thotĂ« se ka ndjekur tĂ« gjithĂ« procedurat ligjore. “Pretendimi i shoqĂ«risĂ« se kontrata e saj e qirasĂ« ka afat deri nĂ« vitin 2033 lidhet me njĂ« pasuri tjetĂ«r shtetĂ«rore, e ndryshme dhe pa asnjĂ« lidhje juridike apo faktike me pasurinĂ« e kaluar shoqĂ«risĂ« shtetĂ«rore “KAYO” sh.a”. MĂ«sohet se IKMT ka prishur nĂ« orĂ«t e para tĂ« mĂ«ngjesit tĂ« sotĂ«m njĂ« tunel lidhĂ«s mes dy objekteve, godinĂ«s A qĂ« Ă«shtĂ« sekuestruar dhe pretendohet se i ka pĂ«rfunduar kontrata dhe godinĂ«s B e cila ka leje shfrytĂ«zimi deri nĂ« vitin 2033. “Focus Media News” shprehet se gjatĂ« ndĂ«rhyrjes janĂ« dĂ«mtuar njĂ« pjesĂ« e teknikĂ«s, duke rrezikuar arkiven dhe serverat. MegjithĂ«se institucionet shtetĂ«rore nuk kanĂ« sekuestruar godinĂ«n B, sĂ«rish punonjĂ«sit nuk lejohet tĂ« futen brenda atyre ambienteve, me pretendimin se pĂ«r tĂ« shkuar deri aty “shkelin nĂ« pronĂ« shtet”. PĂ«rvecc forcave tĂ« policisĂ« qĂ« qĂ«ndrojnĂ« nĂ« perimetrin e jashtĂ«m tĂ« objeteve, nĂ« brendĂ«si janĂ« forcat ushtarake tĂ« cilĂ«t janĂ« udhĂ«zuar pĂ«r tĂ« mos lejuar asnjĂ« punonjĂ«s tĂ« futet.  

Reagimet

Organizatat mediatike vendase dhe tĂ« huaja reaguan me shqetĂ«sim nĂ« lidhje me bllokimin e sinjalit tĂ« transmetimit tĂ« “Focus Media News”, duke e cilĂ«suar ndĂ«rhyrjen me forca policore dhe ushtarake si tĂ« papranueshme dhe cĂ«nim i lirisĂ« sĂ« medias. QĂ«ndrime pati sot edhe nga Federata Evropiane e GazetarĂ«ve (EFJ) dhe Rrjeti Global pĂ«r Mediat e Pavarura (IPI). NĂ« reagimet e tyre theksohet se nevojiten veprime tĂ« menjĂ«hershme nga autoritetet shtetĂ«rore pĂ«r rikthimin e plotĂ« tĂ« funksionimit tĂ« mediave, pĂ«rfshirĂ« sinjalin e News24, dhe pĂ«r tĂ« ofruar arsyetim ligjor pĂ«r pengimin e aksesit tĂ« publikut nĂ« pĂ«rmbajtjen mediatike. Edhe Faktoje.al bashkohet me qĂ«ndrimin se bllokimi, cĂ«nimi i lirisĂ« dhe veprimet qĂ« lĂ«nĂ« tĂ« papunĂ« dhe nĂ« pasiguri mbi 200 punonjĂ«s tĂ« medias, gazetarĂ« dhe staf mbĂ«shtetĂ«s, janĂ« tĂ« papranueshme, pavarĂ«sisht konflikteve dhe pretendimeve institucione shtetĂ«rore-subjekt privat.

The post Bllokimi i “Focus Media News”, gazetarĂ«t nĂ« protestĂ« appeared first on Faktoje.al.

↗

Komisarë të djegur, më mirë një mik se një gradë në polici

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Dhjetëra ankesa dhe padi në gjykatë nga 86 komisarë që fituan gradën, por u lanë në listë pritje duke u djegur karrierën një pjese të tyre. Emërime klienteliste dhe pa gradë përkatëse në poste kyçe?

Nga Sebi Alla

NjĂ« vit pritje pĂ«r tu emĂ«ruar nĂ« pozicionin e punĂ«s sikurse iu jepte kĂ«tĂ« tĂ« drejtĂ« grada e fituar me konkurs, por nĂ« fund, ajo qĂ« morĂ«n nga strukturat drejtuese tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit ishte lajmĂ«rimi qĂ« humbĂ«n jo vetĂ«m punĂ«n sipas gradĂ«s, por edhe vetĂ« gradĂ«n, duke ua hequr njĂ« yll nga supet
 DhjetĂ«ra komisarĂ« janĂ« djegur nĂ« njĂ« proces tĂ« dyshimtĂ« emĂ«rimesh nĂ« strukturat e policisĂ«, duke i detyruar disa prej tyre qĂ« t’i drejtohen gjykatĂ«s pĂ«r rikthim tĂ« gradĂ«s sĂ« fituar dhe emĂ«rim nĂ« pozicionin e punĂ«s qĂ« i korrespondon kĂ«tij titulli. “Nuk Ă«shtĂ« ndjekur procesi i rregullt i emĂ«rimeve pozicion pune-gradĂ« dhe pavarĂ«sisht se jemi renditur fitues dhe kapur mbi 70 pikĂ«, sikurse e pĂ«rcakton ligji pĂ«r PolicinĂ« e Shtetit, jemi shmangur padrejtĂ«sisht dhe nĂ« pozicione pune qĂ« i pĂ«rket gradĂ«s komisarĂ« janĂ« emĂ«ruar nĂ«nkomisarĂ«â€, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al njĂ« oficer policie, i cili konfirmon se tashmĂ« ka hapur padi kundĂ«r DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« PolicisĂ« me objekt: “detyrim tĂ« palĂ«s sĂ« paditur pĂ«r dhĂ«nien e gradĂ«s komisar dhe pozicion tĂ« punĂ«s qĂ« i korrespondon kĂ«saj grade”. NdĂ«rsa Drejtoria e PĂ«rgjithshme e PolicisĂ« sĂ« Shtetit, nĂ« pĂ«rgjigjen zyrtare pĂ«r Faktoje.al shprehet ndĂ«r tĂ« tjera se: “
dhĂ«nia e gradĂ«s punonjĂ«sve tĂ« PolicisĂ«, nĂ« listĂ« pritje, nuk lidhet drejtpĂ«rdrejt me renditjen”. Problematikat pĂ«r emĂ«rimet e padrejta, klienteliste apo tĂ« ndikuar nga faktorĂ« tĂ« tjerĂ« janĂ« ngritur edhe nga oficerĂ« policie me gradĂ«n kryekomisarĂ«, tĂ« cilĂ«t njĂ« pjesĂ« prej tyre kanĂ« parashtruar ankesa tĂ« shumta dhe mĂ« pas si mundĂ«si tĂ« fundit shohin gjykatĂ«n.

Digj komisarin, punëso nënkomisarin

Më 26 prill 2024 pas përfundimit të procesit të konkurrimit u miratua lista e personave që fitonin gradën drejtues i parë, kryekomisar dhe komisar. Për gradën drejtues i parë nevojiteshin 12 pozicione pune, për gradën kryekomisar 200 dhe për atë komisar 320. Ndonëse në konkurs morën pjesë oficerë për fitimin e tre gradave, problematika është shfaqur kryesisht në emërime të padrejta dhe jo mbi bazën e meritokracisë për gradën kryekomisar dhe komisar. Konkretisht problem më i madh është për gradën komisar.

Sipas ligjit tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit, fitonin gradĂ« ata qĂ« merrnin mbi 70 % tĂ« pikĂ«ve. Konkretisht, nĂ« nenin 55 tĂ« ligjit pĂ«r PolicinĂ« e Shtetit nĂ« pikĂ«n 2 tĂ« saj thuhet: “Shpallen fitues vetĂ«m aplikantĂ«t, tĂ« cilĂ«t kanĂ« marrĂ« njĂ« vlerĂ«sim jo mĂ« tĂ« ulĂ«t se 70% tĂ« vlerĂ«s sĂ« pĂ«rgjithshme tĂ« pikĂ«ve tĂ« testimit”. GradĂ«n e fituan 406 oficerĂ« tĂ« cilĂ«t siguruan mbi 70 pikĂ« nga 100 tĂ« mundshmet. TĂ« 320 oficerĂ«t e renditur tĂ« parĂ«t u emĂ«ruan menjĂ«herĂ« nĂ« postet pĂ«rkatĂ«se dhe morĂ«n gradĂ«n, ndĂ«rsa pjesa tjetĂ«r prej 86 oficerĂ«ve qĂ« de facto fitonin gradĂ«n komisar kaluan nĂ« listĂ« pritjeje, deri nĂ« hapjen e pozicioneve tĂ« punĂ«s. Edhe pse rezultoi se u hapĂ«n shumĂ« pozicione punĂ« pĂ«r gradĂ«n komisar, emĂ«rimet janĂ« bĂ«rĂ« edhe me gradĂ«n nĂ«nkomisar, duke mos iu pĂ«rmbajtur kriterit tĂ« pikĂ«zimit, por edhe gradĂ«s. “Duke qenĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« interesuar, jemi informuar se janĂ« hapur vende tĂ« lira pune qĂ« i korrespondon gradĂ«s komisar dhe nuk jemi emĂ«ruar ne qĂ« ishin nĂ« listĂ« pritje dhe me gradĂ«n pĂ«rkatĂ«se, por nĂ«nkomisarĂ«â€, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, njĂ« tjetĂ«r oficer policie, i cili tashmĂ« shpresĂ«n e ka vetĂ«m nĂ« vendimin gjyqĂ«sor.

PunĂ« e “mirĂ«â€ pa gradë .

Sipas rregullores, nĂ«se brenda harkut kohor tĂ« njĂ« viti hapen pozicione pune pĂ«r njĂ« gradĂ« pĂ«rkatĂ«se, titullari Ă«shtĂ« i detyruar tĂ« emĂ«rojĂ« kandidatin me mĂ« shumĂ« pikĂ« nĂ« listĂ«n e pritjes dhe mĂ« pas nĂ« rend zbritĂ«s deri nĂ« plotĂ«simin e vakancave tĂ« krijuara. “NĂ«se ka oficerĂ« qĂ« s’kanĂ« qenĂ« nĂ« pozicione pune ekuivalente me gradĂ«n dhe janĂ« emĂ«ruar gjatĂ« vitit tĂ« fundit dhe kanĂ« marrĂ« gradĂ«, duke anashkaluar oficerĂ«t nĂ« listĂ« pritjeje qĂ« plotĂ«sonin kriteret, atĂ«herĂ« kemi shkelje dhe shpĂ«rdorim detyre”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Sadedin Fishta, kreu i ShoqatĂ«s sĂ« PunonjĂ«sve tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit. “Problemi mĂ« i madh Ă«shtĂ« me gradĂ«n komisar, por kemi pasur ankesa edhe nga kryekomisarĂ« me tĂ« njĂ«jtat shqetĂ«sime”, pohon ai. Fishta shprehet pĂ«r Faktoje.al se pĂ«r kĂ«tĂ« shqetĂ«sim tĂ« ngritur nga shumĂ« oficerĂ« policie ka informuar edhe kreun e MinistrisĂ« sĂ« Brendshme Ervin Hoxha. “Pas informimit presim njĂ« reagim nga ministri pasi kjo situatĂ« nuk mund tĂ« kalojĂ« lehtĂ«, pasi nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« drejtĂ«pĂ«rdrejtĂ« zhbĂ«n edhe konceptin e konkurrimit”-thotĂ« Fishta. MegjithatĂ«, emĂ«rime janĂ« bĂ«rĂ« edhe nga lista prej 86 kandidatĂ«ve qĂ« ishin nĂ« listĂ« pritje, qĂ« kishin fituar gradĂ«n komisar, por edhe aty nuk Ă«shtĂ« ndjekur kriteri i pikĂ«zimit, pĂ«r tĂ« kaluar nga vendi 321 dhe me emĂ«rim zbritĂ«s sipas pikĂ«ve tĂ« fituara. “Kandidatet e renditur poshtĂ« kuotave tĂ« shpallura tĂ« lira pĂ«r gradĂ«n pĂ«rkatĂ«se, qĂ« janĂ« vlerĂ«suar me tĂ« paktĂ«n 70% tĂ« pikĂ«ve tĂ« vlerĂ«simit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m, me urdhĂ«r tĂ« Drejtorit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit, kanĂ« qĂ«ndruar nĂ« listĂ«n e pritjes pĂ«r fitimin e gradĂ«s, pĂ«r periudhĂ«n 29.04.2024 – 28.04.2025. Referuar dispozitave ligjore nĂ« fuqi nĂ«se brenda kĂ«tij afati nuk bĂ«hej e mundur dhĂ«nia e gradĂ«s, punonjĂ«si i nĂ«nshtrohet konkurrimit tĂ« radhĂ«s”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Policia e Shtetit. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, njĂ« pjese tĂ« madhe kandidatĂ«ve qĂ« ishin nĂ« listĂ« pritjeje u Ă«shtĂ« djegur fitimi i gradĂ«s, duke i detyruar qĂ« tĂ« rifuten nĂ« konkurrim. Fjalia “nĂ«se brenda kĂ«tij afati nuk bĂ«hej e mundur dhĂ«nia e gradĂ«s, punonjĂ«si i nĂ«nshtrohet konkurrimit tĂ« radhĂ«s”, bien ndesh me pretendimet e ankuesve, pasi “mundĂ«sitĂ«â€ pĂ«r vende tĂ« lira pune qĂ« i korrespondonin gradĂ«s kanĂ« qenĂ«, por emĂ«rimet nuk janĂ« kryer sipas Ligjit pĂ«r PolicinĂ« e Shtetit dhe udhĂ«zimeve pĂ«rkatĂ«se. Me tre oficerĂ« policie qĂ« Faktoje.al komunikoi thanĂ« se disa nga emĂ«rimet me gradĂ«n nĂ«nkomisar nĂ« pozicionet e komisarit, ku pĂ«rfshihen edhe shefa krimesh shpesh nuk kanĂ« pasur certifikatĂ« sigurie, kanĂ« qenĂ« me masĂ« disiplinore dhe nuk kanĂ« konkurruar pĂ«r gradĂ« dhe gjithashtu nuk kanĂ« vite pune, qĂ« tĂ« justifikojnĂ« ligjĂ«risht pozicionin qĂ« mbajnĂ«.

Në gjyq për punë dhe gradë

Faktoje.al ka ndjekur problemin e emĂ«rimeve nĂ« polici prej disa kohĂ«sh dhe gjithashtu edhe proceset gjyqĂ«sore. NĂ« njĂ« rast ku ka “padi kolektive”, gjykata administrative (shĂ«nim: Faktoje.al e disponon edhe padinĂ«, por ruan konfidencialitetin e efektivĂ«ve), i ka kĂ«rkuar disa herĂ« juristit qĂ« mbron palĂ«n e paditur “DrejtorinĂ« e PĂ«rgjithshme tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit” qĂ« tĂ« vendosĂ« nĂ« dispozicion tĂ« gjykatĂ«s emĂ«rimet pĂ«rkatĂ«se (tĂ« drejtorive vendore) pĂ«rgjatĂ« harkut kohor 29.04.2024-28.04.2025 pĂ«r pozicionin e punĂ«s komisar dhe gradĂ«n pĂ«rkatĂ«se tĂ« tĂ« emĂ«ruarve. PavarĂ«sisht kĂ«rkesave tĂ« vazhdueshme, as gjykatĂ«s nuk i Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion kĂ«to emĂ«rime. “GjatĂ« procesit dukshĂ«m konstatojmĂ« shkelje nĂ« emĂ«rime, por presim vendimin pĂ«rfundimtar”, thotĂ« njĂ« nga komisarĂ«t de facto, por nĂ«nkomisar de jure pĂ«r shkak tĂ« mosemĂ«rimit sipas meritokracisĂ«. MegjithatĂ«, Policia e Shtetit nĂ« njĂ« reagim pĂ«r Faktoje.al, pavarĂ«sisht se nuk iu pĂ«rgjigj pyetjes thelbĂ«sore nĂ«se janĂ« emĂ«ruar nĂ«nkomisarĂ« nĂ« pozicione pune qĂ« i pĂ«rket gradĂ«s komisar dhe a Ă«shtĂ« zbatuar emĂ«rimi sipas pikĂ«zimit nĂ« listĂ«n e pritjes thanĂ« se: “dhĂ«nia e gradĂ«s punonjĂ«sve tĂ« PolicisĂ«, nĂ« listĂ« pritje, nuk lidhet drejtpĂ«rdrejtĂ« me renditjen. Ky proces ka synuar tĂ« sigurojĂ« njĂ« pĂ«rputhje tĂ« drejtĂ« dhe tĂ« balancuar midis kĂ«rkesave tĂ« institucionit dhe zhvillimit profesional tĂ« punonjĂ«sve, duke ruajtur gjithmonĂ« transparencĂ«n dhe objektivitetin nĂ« vlerĂ«sim”. PavarĂ«sisht kĂ«tij qĂ«ndrimi, Faktoje.al ka mĂ«suar se tĂ« 86 oficerĂ«t me gradĂ«n komisar qĂ« kaluan nĂ« listĂ« pritje pĂ«r emĂ«rim pasi dolĂ«n fitues kanĂ« ndjekur tĂ« gjithĂ« trajnimet e nevojshme post konkurrim pĂ«r tĂ« cilĂ«t janĂ« vlerĂ«suar pĂ«r profesionalizĂ«m. 

GradĂ« e “zhgraduar”

EmĂ«rimet pa meritĂ« nĂ« PolicinĂ« e Shtetit duket se janĂ« njĂ« fenomen i hershĂ«m, qĂ« herĂ« pas here kthehet nĂ« çështje serioze, duke anashkaluar aspektin profesional dhe vendosur atĂ« klientelist, miqĂ«sor apo deri nĂ« akuza pĂ«r “korruptim nĂ« emĂ«rime”. NjĂ« fakt tĂ« tillĂ« e pranon edhe kreu i ShoqatĂ«s sĂ« PunonjĂ«sve tĂ« PolicisĂ« sĂ« Shtetit Sadedin Fishta. PikĂ«risht pĂ«r tĂ« shmangur “emĂ«rimet me taraf miqĂ«sor apo politik”, Gjykata e LartĂ« nĂ« njĂ« vendim unifikues nĂ« gusht tĂ« vitit 2021 mori vendimin qĂ« gradat nga nĂ«nkomisar deri nĂ« nivel drejtues i parĂ« duhet t’i nĂ«nshtrohen procedurĂ«s sĂ« vlerĂ«simit konkurrues. “Procesi i fitimit tĂ« gradave policore nga niveli “nĂ«nkomisar” deri nĂ« nivelin “Drejtues i ParĂ«â€, duhet t’i nĂ«nshtrohet domosdoshmĂ«risht procedurĂ«s sĂ« vlerĂ«simit konkurrues, sipas parashikimeve tĂ« neneve 50-60 tĂ« ligjit nr. 108/2014 “PĂ«r PolicinĂ« e Shtetit”. PlotĂ«simi i kritereve formale pĂ«r fitimin e gradĂ«s, si vjetĂ«rsia nĂ« gradĂ«n pararendĂ«se dhe/ose ushtrimi efektiv i funksionit nĂ« pĂ«rputhje me gradĂ«n e pretenduar, nuk mund tĂ« sjellin fitimin gjyqĂ«sisht tĂ« gradĂ«s policore, pa iu nĂ«nshtruar mĂ« parĂ« punonjĂ«sit e PolicisĂ« sĂ« Shtetit njĂ« procesi vlerĂ«simi konkurrues nga komisioni i gradimit”, thuhet nĂ« vendimin e GjykatĂ«s sĂ« LartĂ«. Kjo çështje u mor nĂ« shqyrtim pikĂ«risht pĂ«r t’i prerĂ« rrugĂ« emĂ«rimeve klienteliste nĂ« PolicinĂ« e Shtetit, duke e detyruar kĂ«tĂ« tĂ« fundit qĂ« emĂ«rimet tĂ« bĂ«heshin mbi bazĂ«n e gradĂ«s dhe meritokracisĂ« pas konkurrimit. Rasti i komisarĂ«ve tashmĂ« Ă«shtĂ« nĂ« duart e GjykatĂ«s Administrative, por çështja e shkeljeve ligjore mund tĂ« kalojĂ« edhe nĂ« denoncime pĂ«r ndjekje tĂ« mundshme penale pĂ«r krerĂ«t e PolicisĂ« sĂ« Shtetit pĂ«r çështjen e emĂ«rimeve pa kriter nĂ« radhĂ«t e policisĂ«.

The post Komisarë të djegur, më mirë një mik se një gradë në polici appeared first on Faktoje.al.

↗

Presidenti Trump nuk paralajmëroi fundin e Bashkimit Europian

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Trump paralajmëroi se Bashkimi Europian do të zhduket për shkak të emigrantëve

Verdikti: Mungon konteksti

Një postim i shpërndarë në Facebook citon presidentin amerikan Donald Trump të ketë paralajmëruar se së shpejti Bashkimi Europian dhe Europa vetë nuk do të ekzistojnë më.  Megjithatë, kur shihen nga afër komentet e Trump përgjatë një udhëtimi të javëve të fundit në Skoci, nuk bëhet fjalë për një paralajmërim për BE-në, por një deklaratë provokuese e Trumpit mbi situatën e emigracionit në Europë.  

A screenshot of a social media post AI-generated content may be incorrect.

GjatĂ« njĂ« vizite nĂ« Skoci nĂ« fund tĂ« korrikut 2025, Trump deklaroi: “PĂ«rsa i pĂ«rket emigracionit, duhet tĂ« veproni shpejt. PĂ«rnryshe nuk do ta keni mĂ« EuropĂ«n.” ËshtĂ« pikĂ«risht kjo deklaratĂ«, “Nuk do ta keni mĂ« EuropĂ«n”, qĂ« Ă«shtĂ« interpretuar nga pĂ«rdoruesit nĂ« Facebook si njĂ« paralajmĂ«rim pĂ«r diçka katastrofike nĂ« strukturĂ«n e Bashkimit Europian. MegjithatĂ«, deklarata e Trump kishte pĂ«r qĂ«llim kritikimin e politikave evropiane mbi emigracionit dhe refugjatĂ«t, njĂ« kthim favori ndaj partive tĂ« djathta nĂ« EuropĂ«, dhe nuk parashikon fundin e Bashkimit Europian. Trumpi pĂ«r mĂ« tepĂ«r vazhdoi me tĂ« njejtĂ«n retorikĂ« duke folur pĂ«r njĂ« “pushtim tĂ« tmerrshĂ«m” dhe i vuri fajin emigracionin pĂ«r “vrasjen e EvropĂ«s.” 

Trump përdor shpesh një retorikë të ekzagjeruar dhe të sensacionalizuar për të shtyrë drejt kontrolleve më të rrepta ndaj imigracionit. Në SHBA, ai ka nisur një politikë të rreptë kundër emigrantëve, duke rritur buxhetin e agjentëve të ICE (Zyra për Zbatimin e Imigracionit dhe Doganave) me disa miliarda dollarë dhe duke rritur ndjeshëm deportimet. 

FjalĂ«t e Trump i bĂ«jnĂ« po ashtu jehonĂ« asaj qĂ« njihet si teori e “ZĂ«vendĂ«simit tĂ« Madh.” KĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r besimin e pabazuar se popullatat perĂ«ndimore po zĂ«vendĂ«sohen qĂ«llimisht nga emigrantĂ« jo-evropianĂ«. 

Faktoje i ka hedhur poshtë këto teori kur figura si Elon Musk (që deri para disa muajsh ishte mjaft i afërt me presidentin) paralajmëruan në mënyrë të ngjashme se Europa po humbet identitetin dhe popullsinë nga emigracionin që vjen nga Afrika. Por këto pretendime bazohen më shumë në frikë sesa në fakte. Për shembull, në vitin 2023, 4.3 milion persona migruan drejt BE-së nga një vend që nuk është pjesë e Bashkimit Europian. Megjithatë kjo përfaqëson një ulje prej 18% (rreth 1 milion veta më pak) në krahasim me vitin 2022. 

A graph of a number of people with numbers AI-generated content may be incorrect.

Në përgjithësi edhe përse trendi ndër vite ka qënë në rritje, me një rritje të fortë sidomos në vitin 2021 pas shpërthimit të COVID, këto numra janë stabilizuar në vitet e fundit. Për më tepër, vende si Gjermania që kanë një fluks të lartë emigrantësh, shpesh i kërkojnë vetë emigrantët për të plotësuar vendet e punës të nevojshme në ekonominë gjermane, siç e tregon dhe vetë Deutsche Welle. 

Edhe në rastin e SHBA-së, përqindja e emigrantëve është rreth 14.3% e popullsisë totale. Edhe pse kjo shifër ka qënë në rritje prej vitit 1970, kjo përqindje është  historikisht jo më e lartë se për shembull në fund të shekullit të 19-të, kur emigrantët nga Europa lëvizën për në SHBA. Migrimi dhe refugjatët paraqesin sfida të shumta për BE-në, por nuk ka fakte konkrete se BE-ja apo kontinenti Europian do të shfarosen për shkakt të emigrimit. 

The post Presidenti Trump nuk paralajmëroi fundin e Bashkimit Europian appeared first on Faktoje.al.

↗

Ende herët për të ngritur alarmin ndaj dëmeve të kimioterapisë

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Një studim i fundit ka zbuluar se kimioterapia nxit përhapjen e tumoreve në trup

Verdikti: Mungon konteksti

NĂ« njĂ« postim nĂ« Facebook, po qarkullon lajmi se njĂ« studim nga njĂ« universitet kinez ka treguar se kimioterapia nxit pĂ«rhapjen e tumoreve. Postimi pĂ«r mĂ« tepĂ«r pĂ«rhap panik duke e cilĂ«suar studimin si “tronditĂ«s,” dhe duke thĂ«nĂ« se ai “vĂ« nĂ« dyshim” metodat tradicionale pĂ«r tĂ« trajtuar kancerin. Studimi nĂ« fjalĂ« Ă«shtĂ« nxjerrĂ« jashtĂ« kontekstit, dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r nuk merr parasysh mĂ«nyrĂ«n sesi studimet shkencore funksionojnĂ« dhe sesi ato mund tĂ« aplikohen mĂ« gjerĂ«sisht. 

A screenshot of a phone AI-generated content may be incorrect.

Ky postim nĂ« shqip Ă«shtĂ« bazuar nĂ« njĂ« artikull qĂ« Ă«shtĂ« publikuar nĂ« gazetĂ«n kineze South China Morning Post. Ky artikulli raporton mbi njĂ« studim tĂ« kryer nga njĂ« skuadĂ«r shkencĂ«tarĂ«sh kinezĂ«, i publikuar nĂ« revistĂ«n mjekĂ«sore Cancer Cell me 3 korrik 2025. MegjithĂ«se synimi i kimioterapisĂ« Ă«shtĂ« tĂ« vrasĂ« qelizat kancerogjene, studimi i zhvilluar mbi minjtĂ« me kancer nĂ« gji, provoi njĂ« efekt anĂ«sor tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m. Kimioterapia mund po ashtu tĂ« “zgjojĂ«â€ qelizat kancerogjene tĂ« fshehura dhe jo-aktive nĂ« trup. Kur kĂ«to qeliza “zgjohen,” ato shumohen dhe pĂ«rhapen nĂ« pjesĂ« tĂ« reja tĂ« trupit, edhe nĂ«se tumori origjinal Ă«shtĂ« zhdukur.

Ky studim është i rëndësishëm, por studime të ngjashme mbi mundësinë që qelizat kancerogjene të përhapen në pjesën tjetër të trupit kanë ekzistuar dhe më përpara. Ky ishte rasti i një studimi të publikuar në vitin 2017 nga një grup studiuesish në Shtetet e Bashkuara. 

MegjithatĂ«, duke pĂ«rdorur njĂ« titull tĂ« sensacionalizuar siç Ă«shtĂ« “kimioterapia nxit pĂ«rhapjen e kancerit,” ky lloj postimi heq kĂ«to studime nga konteksti i tyre mĂ« i gjerĂ«. PĂ«r shembull, si nĂ« rastin e studimit tĂ« viti 2017-tĂ« dhe atij tĂ« vitit 2025, bĂ«het fjalĂ« pĂ«r studime paraprake, tĂ« cilat do tĂ« duan punĂ« tĂ« mĂ«tejshme nĂ« pacientĂ« dhe jo vetĂ«m nĂ« studime mbi kafshĂ«t. Pra do tĂ« duhen disa eksperimente nĂ« klinika me pacientĂ« tĂ« ndryshĂ«m qĂ« tĂ« shihen rezultate tĂ« plota. KĂ«to studime tregojnĂ« se disa ilaçe kimioterapie, nĂ« njĂ« mjedis eksperimental, mund tĂ« shkaktojnĂ« rritjen e qelizave joaktive te minjtĂ«. Kjo nuk do tĂ« thotĂ« qĂ« kimioterapia nĂ« thelb “shkakton” pĂ«rhapjen e kancerit te pacientĂ«t. 

Një nga pasojat e një titulli të tillë në mediat sociale është ulja e besimit në përdorimin e kimioterapisë si një nga metodat e rekomanduara nga mjekët për trajtimin e kancerit. Për shumicën e llojeve dhe fazave të kancerit, kimioterapia mbetet një trajtim i rëndësishëm që zgjat mbijetesën dhe zvogëlon rrezikun e metastazës. 

Edhe në studimin e kryer nga shkencëtarët kinezë, ata konfirmojnë se një kombinim i kimioterapisë me disa trajtime specifike mund të ndalojë metastazat dhe riaktivizimin e qelizave kanceroze në pjesë të tjera të trupit. Pra kimioterapia vazhdon të jetë një metodë e rekomanduar dhe nga shkencëtarët që kanë vënë në dukje disa nga efektet anësore.   

The post Ende herët për të ngritur alarmin ndaj dëmeve të kimioterapisë appeared first on Faktoje.al.

↗

Seria e videove “Hap sytĂ«â€ – Mos kliko, kontrollo – ja mjetet

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Shpesh herë videot, fotografitë dhe informacionet që na sygjerohen online nuk janë ashtu siç duken. Faktoje ju vjen në ndihmë me serinë e videove tutorial, duke ju shpjeguar qartë dhe duke ju sugjeruar mjetet falas online, që mund të përdorni si një profesionist: Nga një pretendim te prova: verifikimi me Google Maps & Search, Google Lens: Syri digjital që të nxjerr gënjeshtrën zbuluar, etj.

Si ta zbulojmë të vërtetën vetëm me mendje të kthjellët

Si të verifikojmë një fotografi online

Si të verifikojmë një video online

Si të verifikojmë një vendodhje gjeografike online

Si të kuptoni pamjet e gjeneruara me Inteligjencë Artificiale

The post Seria e videove “Hap sytĂ«â€ – Mos kliko, kontrollo – ja mjetet appeared first on Faktoje.al.

↗

Zbatuesit e Kodit të ri Penal janë kundër, për kë u bë Kodi?

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla– ProkurorĂ«t, avokatĂ«t dhe gjyqtarĂ«t, (tre palĂ«t nĂ« njĂ« proces penal), u vendosĂ«n para faktit tĂ« kryer me 950 nene tĂ« Kodit tĂ« ri Penal, tĂ« cilĂ«t ata i kundĂ«rshtojnĂ« nĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« madhe, por nĂ«se mazhoranca me votat e saj e miraton, njerĂ«zit e drejtĂ«sisĂ« duhet ta zbatojnĂ«.

Sapo drafti i Kodit Penal u publikua nĂ« faqen zyrtare tĂ« MinistrisĂ« sĂ« DrejtĂ«sisĂ«, njĂ«kohĂ«sisht me konferencĂ«n e mbajtur pĂ«r “arritjet” e kĂ«tij Kodi, pati reagime tĂ« shumta.

Pak zëra që dolën në mbrojtje ishin përfaqësues të qeverisë, konkretisht Ministri i Drejtësisë dhe kryeministri, gjithashtu edhe kreu i grupit të punës, Arben Rakipi.

Konstitucionalistë të njohur, avokatë dhe drejtues të prokurorive dhe të gjyqësorit, ngritën shqetësimin se në thelb, ky Kod nuk është gjithëpërfshirës, shton masat represive të dënimit me burg për çështje që mund të ishin kundravajtje penale dhe lë mundësi interpretimesh, por edhe keqinterpretimesh.

Qeveria e merr “lehtĂ«â€

Ministri i Drejtësisë, Ulsi Manja, në ditën e prezantimit të Kodit të ri Penal tha se është produkt i një procesi gjithëpërfshirës dhe sipas tij për hartimin kanë kontribuuar ekspertët më të mirë.

“Kodi i Ri Penal Ă«shtĂ« produkt i njĂ« procesi gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s dhe profesional, ku janĂ« angazhuar ekspertĂ«t mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« sĂ« drejtĂ«s penale. Ai synon pĂ«rafrimin me konventat, direktivat dhe standardet e BE-sĂ« dhe ato ndĂ«rkombĂ«tare, rekomandimet e institucioneve kryesore tĂ« drejtĂ«sisĂ«, si dhe kontributet e partnerĂ«ve ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, akademikĂ«ve, shoqĂ«risĂ« civile dhe mediave”, tha Manja.

Por a është drafti deri tani produkt i një procesi gjithëpërfshirës, siç deklaroi ministri Manja?   

I pari qĂ« reagoi ishte Prokurori i PĂ«rgjithshĂ«m, Olsian Çela.  “Prokuroria e PĂ«rgjithshme nuk ka qenĂ« e pĂ«rfaqĂ«suar zyrtarisht nĂ« grupin e punĂ«s pĂ«r hartimin e njĂ« Kodi tĂ« ri Penal“, tha ai.

Në të njëjtën ditë, përmes një takimi informal që kryetari i SPAK, Altin Dumani, zhvilloi me gazetarët, rezultoi se Prokuroria Speciale nuk ka qenë pjesë e grupit të punës për hartimin e Kodit të ri Penal. Dumani nuk komentoi draftin e ri, sa kohë që, sipas tij, paketa e propozimeve nuk kishte mbërritur ende në SPAK.

Edhe Bashkimi Evropian përmes një reagimi për Faktoje.al theksoi rëndësinë e një procesi gjithëpërfshirës dhe transparent për paketën e projekt-amendamenteve të Kodit të ri Penal duke përfshirë institucionet e drejtësisë, aktorët e sundimit të ligjit dhe shoqërinë civile.

Prezenca e OSBE-së në Shqipëri ka theksuar gjithashtu rëndësinë e Kodit Penal si një ligj themelor, që meriton kohë të mjaftueshme dhe një proces konsultimi të plotë.

Edhe kryetari i DhomĂ«s sĂ« AvokatĂ«ve tĂ« ShqipĂ«risĂ«, Maksim Haxhia tha nĂ« njĂ« reagim zyrtar se drafti i Kodit Penal duhet tĂ« dilte me njĂ« komunikim pĂ«r tĂ« gjithĂ« aktorĂ«t. “Nuk kemi prezencĂ«n e nevojĂ«s pse duhet Kod i ri. Nuk Ă«shtĂ« si rrjedhojĂ« e nevojĂ«s sĂ« organeve tĂ« drejtĂ«sisĂ«â€, tha ai

Reagimet

Edhe pse në tryezën e prezantimit të draftit për Kodin e ri Penal ishin Ministri i Drejtësisë Ulsi Manja dhe kreu i grupit të punës, hartues të Kodit, ish-kryeprokurori Arben Rakipi, i pari që hodhi dyshime mbi këtë kod aty për aty ishte kreu i Gjykatës së Lartë, Sokol Sadushi.

“TĂ« mos harrojmĂ« se ligji penal nuk Ă«shtĂ« thjesht pĂ«r juristĂ«t. Ai Ă«shtĂ« pĂ«r shoqĂ«rinĂ« dhe nĂ«se nuk kuptohet, ka gjasa tĂ« mos respektohet, por nĂ«se nuk zbatohet drejt, nuk bĂ«het as drejtĂ«si”, tha Sadushi.

MĂ« i drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« kritika tĂ« forta u shfaq Prokurori i PĂ«rgjithshĂ«m, Olsian Çela. “Fryma e pĂ«rgjithshme nĂ« draft pĂ«r tĂ« zgjeruar rrethin e veprimeve qĂ« kategorizohen si tĂ« rrezikshme nĂ« njĂ« masĂ« tĂ« tillĂ« sa tĂ« klasifikohen si vepra penale e tĂ« dĂ«nohen me burgim, tregon njĂ« tendencĂ« represive qĂ« rrit potencialin e kriminalizimit tĂ« individit nĂ« shoqĂ«ri e qĂ« sjell pasoja tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« jetĂ«n e qytetarĂ«ve”, tha Çela.

Konstitucionalisti, avokati njĂ«herazi pedagogu, Jordan Daci, nĂ« njĂ« reagim pĂ«r Faktoje.al shprehet se Kodi i ri ka zgjeruar gamĂ«n e veprave penale, e ka mbingarkuar me interpretime dhe sipas tij Ă«shtĂ« thellĂ«sisht me probleme nĂ«se kalon pĂ«r miratim. “Vepra tĂ« cilat mund tĂ« pĂ«rfshihen si kundravajtje penale me Kodin e Ri cilĂ«sohen vepra penale. Me kĂ«tĂ« Kod kushdo mund tĂ« shkojĂ« nĂ« burg”, tha ai, ndĂ«rsa shton se Ă«shtĂ« njĂ« draft- kod represiv dhe “nuk duhet tĂ« arnohet, por tĂ« zhbĂ«het i gjithi”.

Avokati Daci shkon më tej teksa shprehet se nëse miratohet ky Kod, ashtu siç është apo me disa arnime, shumë nene do të shkojnë për interpretim në Gjykatën Kushtetuese

Hartuesit e Kodit

Nisma për një Kod të ri Penal ishte politike, ku mazhoranca që në fundin e vitit 2019 bëri publike nevojën sipas saj të një Kodi të ri i përafruar me vendet e BE-së dhe ngritjen e grupit të ekspertëve.

Faktoje.al iu drejtua Ministrisë së Drejtësisë me një kërkesë për informacion mbi përbërjen e grupit të punës, por deri në publikimin e këtij shkrimi nuk pati qëndrim zyrtar.

Nga analizimi qĂ« i ka bĂ«rĂ« Kodit tĂ« ri Penal, avokat Daci thotĂ« se se mĂ« shumĂ« se punĂ« ekspertĂ«sh nĂ« kĂ«tĂ« rast kemi kopjime tĂ« kodeve nga Turqia, Franca dhe Italia qĂ« janĂ« modifikuar, ç’ka sipas tij, ka sjellĂ« mbingarkesĂ« dhe shpesh nene qĂ« flasin pĂ«r tĂ« njĂ«jtin fakt penal dhe bien nĂ« kundĂ«rshtim me nene tĂ« tjera, po nĂ« tĂ« njĂ«tin Kod.

“Kodi i ri ka probleme tĂ« karakterit parimor dhe gjithashtu edhe tĂ« teknikĂ«s juridike”, thotĂ« Daci.

PĂ«rfundimi

Kodi i ri Penal ka hasur në kundërshtimin e krerëve të sistemit të drejtësisë, Dhomës së Avokatëve dhe përfaqësuesve të shoqërisë civile por edhe medias. Reagimet e menjëhershme nga organet kryesore të drejtësisë por edhe jashtë saj tregojnë se procesi (deri më tani) për hartimin e Kodit të ri Penal nuk ka qënë gjithëpërfshirës, duke e kategorizuar deklaratën e ministrit Ulsi Manja si të pavërtetë.

The post Zbatuesit e Kodit të ri Penal janë kundër, për kë u bë Kodi? appeared first on Faktoje.al.

↗

Vetëm dy procedime nga SPAK për përdorim të administratës në zgjedhje

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla– Dy muaj pas pĂ«rfundimit tĂ« zgjedhjeve tĂ« PĂ«rgjithshme Parlamentare dhe njĂ« morie tĂ« madhe akuzash dhe ankesash nga partitĂ« opozitare, Prokuroria Speciale SPAK vijon hetimet pĂ«r 39 procedime penale pĂ«r krime zgjedhore, ndĂ«rsa pĂ«r katĂ«r prej tyre kanĂ« pĂ«rfunduar hetimet, duke e çuar nĂ« 43 numrin total tĂ« dosjeve tĂ« hapura. SPAK tha pĂ«r Faktoje se vetĂ«m dy janĂ« procedime pĂ«r akuzĂ«n e pĂ«rdorimit tĂ« funksionit publik pĂ«r qĂ«llime politike. “NjĂ« procedim Ă«shtĂ« regjistruar sipas nenit 328/a (pĂ«rdorimi i funksionit publik pĂ«r qĂ«llime politike) dhe njĂ« procedim Ă«shtĂ« regjistruar pĂ«r tĂ« dy nenet, respektivisht nenit 328/a (pĂ«rdorimi i funksionit publik pĂ«r qĂ«llime politike dhe nenit 248 (shpĂ«rdorimi i detyrĂ«s)” thotĂ« SPAK. NdĂ«rsa nĂ« lidhje me hetimet e mundshme pas rinumĂ«rimit tĂ« kutive tĂ« votimit nĂ« Qarkun Fier, ku u konstatua devijim i konsiderueshĂ«m votash drejt kandidatĂ«ve tĂ« listave tĂ« hapura, shprehet se: “SPAK nuk ka regjistruar procedim penal kryesisht pĂ«r kĂ«tĂ« çështje deri mĂ« tani”.

Dy procedime pĂ«r njĂ« “mal” problemesh

PĂ«rdorimi i administratĂ«s publike pĂ«r qĂ«llime elektorale ishte edhe njĂ« nga shqetĂ«simet kryesore qĂ« ngrihet nĂ« raportet e OSBE-ODIHR. “KeqpĂ«rdorimi i burimeve shtetĂ«rore dhe fushata brenda institucioneve publike Ă«shtĂ« i ndaluar, por shqetĂ«simet vazhdojnĂ« pĂ«r presionin ndaj nĂ«punĂ«sve civilĂ«, ndikimin e padrejtĂ« mbi votuesit dhe keqpĂ«rdorimin e aseteve publike”, konstatonte raporti pĂ«rgjatĂ« fushatĂ«s. NdĂ«rsa pas pĂ«rfundimit tĂ« procesit, nĂ« pĂ«rmbledhje tĂ« problematikave, OSBE-ODIHR theksoi: “Presioni ndaj nĂ«punĂ«sve civilĂ«, pĂ«rdorimi i burimeve shtetĂ«rore, falja e gjobave dhe skemat elektorale nĂ« momentet e fundit u raportuan gjerĂ«sisht nga vĂ«zhguesit dhe pĂ«rbĂ«jnĂ« njĂ« avantazh tĂ« padrejtĂ« pĂ«r partinĂ« nĂ« pushtet”. Po ashtu edhe partitĂ« opozitare, veçanĂ«risht PD akuzoi dhe denoncoi disa raste tĂ« pĂ«rdorimit tĂ« administratĂ«s dhe aseteve shtetĂ«rore nĂ« fushatĂ«. MegjithatĂ«, por pĂ«r kĂ«tĂ« akuzĂ« ka vetĂ«m dy procedime penale tĂ« pranuara nga Prokuroria Speciale (SPAK).

Administratë në fushatë

Hetimet nga SPAK janĂ« ende nĂ« fazĂ«n paraprake dhe nuk ka njĂ« vendimmarrje sesi do tĂ« procedohet. NĂ« nenin 328/a thuhet: “Detyrimi i shtetasve nĂ«n varĂ«si administrative, kundĂ«r vullnetit tĂ« tyre apo nĂ«n kanosjen e pĂ«rdorimit tĂ« masave administrative, pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« veprimtari zgjedhore tĂ« njĂ« subjekti zgjedhor pĂ«rbĂ«n kundĂ«rvajtje penale dhe dĂ«nohet me gjobĂ« ose me burgim gjer nĂ« gjashtĂ« muaj. Detyrimi apo organizimi pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« veprimtari elektorale tĂ« njĂ« subjekti zgjedhor i nxĂ«nĂ«sve tĂ« arsimit parauniversitar nga punonjĂ«s qĂ« kryejnĂ« njĂ« detyrĂ« shtetĂ«rore nĂ« arsimin publik, ose detyrĂ« a funksion nĂ« arsimin jopublik, pĂ«rbĂ«n kundĂ«rvajtje penale dhe dĂ«nohet me burgim nga tre muaj gjer nĂ« njĂ« vit”.

SPAK nuk bën me dije se kush janë dy rastet specifike dhe në cilin qark të përdorimit të administratës publike përgjatë fushatës për të cilin ka ngritur edhe akuzat.

Policisë iu pranuan më shumë

“GjatĂ« periudhĂ«s sĂ« raportimit, Prokuroria e Posaçme kundĂ«r Korrupsionit dhe Krimit tĂ« Organizuar ka administruar 193 materiale kallĂ«zuese qĂ« lidhen me dyshimet pĂ«r krime zgjedhore. 43 prej tyre janĂ« regjistruar si procedime/hetime penale, pra kanĂ« kaluar nĂ« fazĂ«n e hetimit”, thuhet pĂ«r Faktoje.al nĂ« qĂ«ndrimin zyrtar tĂ« SPAK. Ajo qĂ« konstatohet Ă«shtĂ« se nĂ« total ka pasur 193 referime pĂ«r dyshimin e krimeve zgjedhore nĂ« SPAK, por 150 janĂ« refuzuar tĂ« regjistrohen dhe vetĂ«m 43 janĂ« pranuar dhe nisur procedimi penal. Nga 43 dosje tĂ« hapura, peshĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« denoncimeve e mban Policia e Shtetit, me 22 procedime, ndĂ«rsa 9 kanĂ« nisur kryesisht nga vetĂ« SPAK dhe pjesa tjetĂ«r Ă«shtĂ« e shpĂ«rndarĂ« nga shtetas tĂ« ndryshĂ«m ose tĂ« referuar nga prokuroritĂ« e rretheve. SPAK ka pranuar dhe nisur hetime pĂ«r vetĂ«m katĂ«r kallĂ«zime tĂ« bĂ«ra nga subjektet politike, garuese nĂ« zgjedhjet parlamentare tĂ« 11 majit. Akuza qĂ« dominon ka tĂ« bĂ«jĂ« me korrupsionin aktiv. “35 procedime janĂ« regjistruar pĂ«r veprĂ«n penale tĂ« nenit 328 (korrupsionit aktiv nĂ« zgjedhje)”, thotĂ« SPAK.

PĂ«rfundimi

VetĂ« kreu i SPAK Altin Dumani prezantoi tre muaj parĂ« zgjedhjeve “Task ForcĂ«n” pĂ«r parandalimin dhe ndĂ«shkimin e krimeve zgjedhore. NĂ« 12 qarqe tĂ« vendit funksionoi njĂ« zyrĂ« drejtuese me prokurorĂ« tĂ« SPAK tĂ« cilĂ«t bashkĂ«rendonin punĂ«n me oficerĂ« tĂ« BKH-sĂ«. PavarĂ«sisht akuzave, denoncimeve tĂ« shumta dhe raporteve ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« monitorimit tĂ« zgjedhjeve deri mĂ« tani ka vetĂ«m katĂ«r tĂ« arrestuar dhe proceduar pĂ«r krime zgjedhore, dy nĂ« KukĂ«s, njĂ« nĂ« Fier dhe njĂ« nĂ« Lushnje. NdonĂ«se pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« dosjeve hetimet vijojnĂ«, rezultatet mund tĂ« cilĂ«sohen tĂ« ngadalta nĂ« krahasim me pritshmĂ«ritĂ«, por edhe denoncimeve tĂ« publikuara.

The post Vetëm dy procedime nga SPAK për përdorim të administratës në zgjedhje appeared first on Faktoje.al.

↗

Sëmundjet kronike në rritje! Sistemi shëndetësor përballë sfidave të mëdha

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Mimoza Picari – NĂ« ShqipĂ«ri sĂ«mundjet jo tĂ« transmetueshme, ose siç njihen ndryshe sĂ«mundjet kronike, po njohin rritje tĂ« vazhdueshme, ndĂ«rsa ekspertĂ« tĂ« shĂ«ndetit publik konstatojnĂ« mangĂ«si nĂ« kujdesin e shĂ«ndetit parĂ«sor, hallka fillestare ku ndodh parandalimi dhe monitorimi i tyre. PĂ«rveç financimeve tĂ« ulĂ«ta, vihet re edhe njĂ« rol i dobĂ«t i mjekut tĂ« familjes  nĂ« adresimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve, sipas specialistĂ«ve.  Rritja e sĂ«mundjeve tumorale me gati 20% nĂ« dekadĂ«n e fundit, apo shtimi i rasteve me diabet me 6 mijĂ« nĂ« vit, vetĂ«m dy prej grupit tĂ« gjerĂ« tĂ« sĂ«mundjeve jo tĂ« transmetueshme, tregon sipas tyre rĂ«ndĂ«sinĂ« e rritjes sĂ« investimeve nĂ« sektorin e shĂ«ndetĂ«sisĂ«. E megjithatĂ« ISHP i konfirmoi Faktoje.al  se mbajtja nĂ«n kontroll e vdekjeve tregon shtim tĂ« pĂ«rpjekjeve nĂ« trajtimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve.

Raportet

Në Shqipëri, sipas OBSH sëmundjet jo të transmetueshme janë  shkaku i 90% të vdekjeve. Ekspertët vlerësojnë se këto sëmundje janë në rritje të vazhdueshme të nxitura nga plakja e popullsisë me ritme të shpejta, ndjekur nga mënyra e jetesës dhe dobësitë në sistemin shëndetësor.

Sipas INSTAT, mosha mesatare ka arritur në 44.3 vjeç nga 33 që ishte mbi një dekadë më parë. Disa elementë të stilit të jetesës, argumentojnë specialistët, si duhanpirja, përdorimi i alkoolit, obeziteti dhe rënia e riprodhimit po shtojnë grupe të mëdha sëmundjesh jo të transmetueshme, si ato të aparatit të qarkullimit të gjakut (sëmundjet e zemrës dhe ato të enëve të trurit) dhe ato tumorale që zënë rreth 68% të vdekjeve në vend, përkatësisht 53 dhe 15%.

Shifrat

Të dhënat që japin një pasqyrë më të saktë për rritjen e vazhdueshme të sëmundjeve jo të transmetueshme, pra jo infektive, janë ato të shtrimeve në spital. Sipas statistikave të Ministrisë së Shëndetësisë këto dy grupe sëmundjesh përbëjnë rreth 27% të gjithë shtrimeve në spitale. Në strategjitë e shëndetit vlerësohet se sëmundjet jo të transmetueshme po shtohen në mënyrë të vazhdueshme. Disa tregues janë rritja e sëmundjeve tumorale me gati 20% nga viti 2015- 2023, 6 mijë raste të reja me diabet apo dhe rritja e numrit të vizitave në shëndetin parësor sipas INSTAT me 9.6% në vitin 2023, krahasuar me vitin paraardhës.

Arsyet

Ekspertët argumentojnë se me këtë panoramë që paraqet kjo fushë e shëndetit publik nevojitet forcimi i parandalimit primar, dhe të komplikacioneve në hallkat e shëndetit parësor, përmes mjekëve të familjes atyre specialistë si porta e parë, dhe më pas forcimi i shërbimeve në spitalet rajonale dhe terciare.

“Ne kemi numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« mjekĂ«ve pĂ«r banorĂ«.  Kjo e vendos ShqipĂ«rinĂ« nĂ« njĂ« nivel me vendet afrikane dhe ato tĂ« varfra nĂ« AzinĂ« Juglindore” – Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik

“FatkeqĂ«sisht nuk e shoh kĂ«të  tĂ« ndodhĂ« nĂ« ShqipĂ«ri. Mjeku i familjes prej vitesh Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« shkrues tĂ« thjeshtĂ« recetash. Ka gjithmonë  e mĂ« pak kohĂ« pĂ«r t’u marrĂ« me pacientin dhe nuk ka pajisjet e duhura pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« tĂ« mundur njĂ« trajtim tĂ« hershĂ«m tĂ« sĂ«mundjeve kronike dhe njĂ« parandalim tĂ« komplikacioneve.  Ne kemi numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« mjekĂ«ve pĂ«r banorĂ«.  Kjo e vendos ShqipĂ«rinĂ« nĂ« njĂ« nivel me vendet afrikane dhe ato tĂ« varfra nĂ« AzinĂ« Juglindore. Ky Ă«shtĂ« njĂ« alarm sepse nga mungesa e burimeve njerĂ«zore nuk vuajnĂ« vetĂ«m spitalet, por nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« vuajnĂ« qendrat shĂ«ndetĂ«sore dhe ambulancat”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik. 

Autoritetet zyrtare kanë hartuar disa strategji gjatë viteve të fundit për sëmundjet jo të transmetueshme. Shefi i departamentit të sëmundjeve kronike në Institutin e  Shëndetit Publik Alban Ylli i tha Faktoje. al se ka një shtim të përpjekjeve për parandalimin e tyre, në sistemin shëndetësor parësor. Ai thotë se  janë mbajtur nën kontroll vdekjet e standardizuara, pra duke hequr efektin e moshës, të cilat qëndrojnë thuajse në shifra të njëjta prej 5 vitesh. 

“QytetarĂ«t kanĂ« filluar ta vendosin shĂ«ndetĂ«sinĂ« tek prioritetet e tyre, krahasuar me 20 apo 25 vite mĂ« parĂ«. Nga ana tjetĂ«r dhe sistemi shĂ«ndetĂ«sor ka filluar tĂ« pĂ«rmirĂ«sohet. Ka mĂ« shumĂ« se ç’tĂ« ofrojĂ« si nĂ« kujdesin e shĂ«ndetit parĂ«sor, p.sh. Check-up qĂ« shpesh herĂ« e kritikojnĂ« pĂ«r arsye politike. TashmĂ« tek mjeku i familjes mund tĂ« bĂ«hen shumĂ« teste, dhe ky mjek ofron mĂ« shumĂ« se mĂ« parĂ«. Mund tĂ« ofrohen shĂ«rbime, mund tĂ« merret trajtimi aty, tĂ« mbahet pacienti nĂ«n kontroll pa shkuar nĂ« spital. Ka rezultate nĂ« kapjen e hershme tĂ« sĂ«mundjeve kronike. Pra nĂ« disa nivele tĂ« sistemit shĂ«ndetĂ«sor nga parĂ«sori deri tek terciari ofrohen mĂ« shumĂ« shĂ«rbime”, konfirmon Z. Ylli. 

 Ai thotë se qytetarët shqiptarë duhet të ndërgjegjësohen edhe për stilin e jetesës, pasi rritja e disa sëmundjeve jo të transmetueshme ndikohet në mënyrë të drejtpërdrejtë nga duhanpirja, alkooli apo konsumimi i ushqimeve të përpunuara. E megjithatë eksperti i shëndetit publik në ISHP Alban Ylli, mendon se ka vend për përmirësime në sistemin shëndetësor. 

“MendojmĂ« se kemi vizionin e duhur pĂ«r t’u marrĂ« me kĂ«to sĂ«mundje, por jo pĂ«r tĂ« gjitha gjĂ«rat bĂ«het aq sa duhet. Ka shumĂ« mungesa nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor. Sistemi shĂ«ndetĂ«sor shqiptar, nĂ« opinionin tim, ofron shĂ«rbim tĂ« mirĂ« nĂ« kushte emergjencash, por nĂ« terma sistematik ne çedojmĂ« shumĂ«â€,  vijon Z. Ylli.

Monitorimi 

“Buxheti i shĂ«ndetĂ«sisĂ« nĂ« raport me Prodhimin e BrendshĂ«m Bruto Ă«shtĂ« relativisht i ndryshueshĂ«m. Targeti Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« 2030 tĂ« jetĂ« 5.2%” – Nevila Xhindi, eksperte

NjĂ« monitorim i strategjisĂ« kombĂ«tare tĂ« shĂ«ndetit publik 2021-2030,  nga organizata joqeveritare “Together For Live”  nĂ« gusht tĂ« vitit 2024, me mbĂ«shtetjen e delegacionit tĂ« BE, nĂ«nvizoi disa çështje. NjĂ« prej tyre lidhet me buxhetin e alokuar pĂ«r shĂ«ndetin parĂ«sor  nĂ« raport mĂ« atĂ« nĂ« tĂ«rĂ«si pĂ«r shĂ«ndetĂ«sinĂ«. Ky dokument zbulon se ai ka pĂ«suar rĂ«nie tĂ« vazhdueshme nga viti 2020 deri nĂ« vitin 2023 nga 11.4% nĂ« 9.1%, ndĂ«rsa Ă«shtĂ« rritur pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« pas shumĂ« vitesh nĂ« vitin 2024 nĂ« 11.8%. Por krahasuar me 4 vite mĂ« parĂ«, rritja ishte e lehtĂ« me vetĂ«m 0.4%. Ekspertja qĂ« ka kryer monitorimin e strategjisĂ« pĂ«r  tre vitet e para, Nevila Xhindi konfirmoi pĂ«r Fakotje.al dhe njĂ« tjetĂ«r element.

“NĂ«se pĂ«rqindja e shpenzimeve tĂ« qeverisĂ« pĂ«r sistemin e shĂ«ndetĂ«sisë  ishte 10% si vlerĂ« bazĂ«, pra nĂ« vitin qĂ« nis monitorimi, dhe targeti i saj Ă«shtĂ« 12 % nĂ« vitin 2030, papritur nĂ« vitin 2023 bie nĂ« 9.6%.  Nga ana tjetĂ«r dhe buxheti i shĂ«ndetĂ«sisĂ« nĂ« raport me Prodhimin e BrendshĂ«m Bruto Ă«shtĂ« relativisht i ndryshueshĂ«m. Targeti Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« 2030 tĂ« jetĂ« 5.2%. ËshtĂ« ambicioze, por aktualisht varion nga 2.8%-3% tĂ« PBB”,  thotĂ« Znj. Xhindi.

Reformat

Eksperti i Institutit të Shëndetit Publik Alban Ylli, thotë se investimet në shëndetësi duhet të rriten, ndërsa siç shprehet ai ka nevojë dhe për një riformatim të mjekëve të familjes dhe një shpërndarje më të drejtë të tyre në raport me popullsinë. Por një prej çështjeve më shqetësuese sot mbetet rritja e sëmundjeve tumorale. Kritikët shohin me skepticizëm disa çështje, sidomos kur bëhet fjalë për konceptin multidisiplinar në spitalet rajonale dhe terciare.

“Trajtimi i tĂ« sĂ«murĂ«ve me sĂ«mundje tumorale, jo vetĂ«m qĂ« nuk kryhet sipas sistemit dhe trajtimit multidisiplinar, i cili ndodh nĂ« tĂ« gjitha vendet e zhvilluara, por kemi mangĂ«si dhe defekte  edhe nĂ« elementĂ« tĂ« veçantĂ« tĂ« trajtimit, qĂ« Ă«shtĂ« e paimagjinueshme. Kjo nuk duhet tĂ« ndodhĂ« nĂ« njĂ« vend europian. Pra, qĂ« tĂ« kesh mangĂ«si nĂ« kemioterapi, tĂ« kesh preparate tĂ« radioterapisĂ« qĂ« qĂ«ndrojnĂ« tĂ« prishura pĂ«r ditĂ« tĂ« tĂ«ra dhe ka raste edhe me javĂ« tĂ« tĂ«ra.  Apo si ajo pajisja e brakiterapisĂ« qĂ« pĂ«r vite tĂ« tĂ«ra nuk u vendos nĂ« punĂ«. TĂ« gjitha kĂ«to tregojnĂ«, qĂ« ne nuk  kemi arritur ta fusim nĂ« ShqipĂ«ri konceptin e trajtimit multidisiplinar qĂ« Ă«shtĂ« kaq i domosdoshĂ«m pĂ«r trajtimin e komplikacioneve tĂ« sĂ«mundjeve kronike”, argumenton Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik.

Ndërgjegjësimi

Nga ana tjetër Z. Ylli sjell disa argumente që lidhen me mbajtjen nën kontroll të vdekjeve nga sëmundjet kronike.

“
Sistemi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« investojĂ«, sepse ne jemi vendi me investimet me tĂ« ulĂ«ta nĂ« raport me PBB, dhe nuk mund ta zgjidhim vetĂ«m me stilin e jetesĂ«s, çështjen e sĂ«mundjeve kronike” – Alban Ylli, Shefi i departamentit tĂ« dĂ«mundjeve kronike nĂ« ISHP

“NjerĂ«zit do vazhdojnĂ« tĂ« ankohen. UnĂ« personalisht jam i bindur, dhe e kam vĂ«nĂ« re se ti mund tĂ« ofrosh dyfishin e parave, mund ta rrisĂ«sh financimin e medikamenteve dhe mund tĂ« kesh sĂ«rish shumĂ« ankesa, sepse kostot e trajtimit tĂ« kancereve nĂ« rastin konkret janĂ« aq tĂ« larta, sa duhet ta kuptojĂ« shoqĂ«ria shqiptare qĂ« investimi nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ« duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« jetĂ« i madh. Por duhet tĂ« merremi edhe me kontrollin e stilit tĂ« jetesĂ«s. MĂ« pak duhanpirje mĂ« pak kancere nĂ« mushkri dhe sĂ«mundje ishemike nĂ« zemĂ«r. Por sistemi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« investojĂ«, sepse ne jemi vendi me investimet me tĂ« ulĂ«ta nĂ« raport me PBB, dhe nuk mund ta zgjidhim vetĂ«m me stilin e jetesĂ«s,  çështjen e sĂ«mundjeve kronike. Kemi fakte qĂ« pĂ«rmes kapjes sĂ« hershme ne mbajmĂ« nĂ«n kontroll vdekshmĂ«rinĂ«. Ne po na rriten sĂ«mundjet jo tĂ« transmetueshme, por po mbajmĂ« nĂ«n kontroll vdekjet dhe kjo tregon menaxhim  mĂ« tĂ« mirĂ« nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor.  Ka mĂ« shumĂ« kancere, por vdekshmĂ«ria nuk po rritet. PĂ«r sĂ«mundjet kardiovaskulare, shtrimet nĂ« spital janĂ« vendosur nĂ«n kontroll, ndĂ«rkohĂ« qĂ« vdekshmĂ«ria e standardizuar, pra duke hequr efektin e moshĂ«s, po ulet pĂ«r shumicĂ«n e sĂ«mundjeve kronike”, argumenton Z. Ylli

Reagimi

Ministria e Shëndetësisë nuk iu përgjigj kërkesës së Faktoje.al për një intervistë në lidhje me politikat e ndjekura për sëmundjet jo të transmetueshme, buxhetet e alokuara dhe vizionin për të ardhmen,  por nga ana tjetër ekspertët sugjerojnë se disa elementë duhen korrigjuar në kujdesin e shëndetit parësor, si porta ku parandalimi ka shumë rëndësi.

“Teknologjia sot po luan njĂ« rol tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m nĂ« ofrimin e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor. Aktiviteti i mjekut tĂ« familjes nĂ« gjithĂ« vendet e zhvilluara po mbĂ«shtetet nga programe, deri tek ato tĂ« inteligjencĂ«s artificiale ndĂ«rkohĂ« ka dekada qĂ« aplikacionet dixhitale janĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e pĂ«rditshmĂ«risĂ« sĂ« punĂ«s sĂ« mjekut tĂ« familjes, nga kartela elektronike deri tek aplikacionet qĂ« menaxhohet dhe monitorohet nĂ« distancĂ« shĂ«ndeti i pacientit. NdĂ«rkohĂ« pĂ«r sa i takon mjekut tĂ« familjes nĂ« ShqipĂ«ri, burimet pakĂ«sohen dhe kjo Ă«shtĂ« njĂ« situatĂ« e papranueshme dhe qĂ« duhet korrigjuar sa mĂ« shpejt”, sugjeron Z. Dasho.

Rekomandimet

 Sëmundjet jo të transmetueshme kanë një trend global rritje. Ekspertët mendojnë se sfidat për parandalimin dhe trajtimin e tyre janë të mëdha në sisteme  shëndetësore si ai në Shqipëri, i cili shfaq disa dobësi në ofrimin e shërbimeve si në kujdesin parësor ashtu dhe në spitalet rajonale dhe ato terciare. Njohës të fushës së shëndetësisë nxisin një riformatim të këtij sistemi që synon uljen e numrit të sëmundjeve jo të transmetueshme  ashtu dhe vdekshmërinë prej tyre.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Sëmundjet kronike në rritje! Sistemi shëndetësor përballë sfidave të mëdha appeared first on Faktoje.al.

↗

200 tĂ« dĂ«nuar pĂ«rjetĂ« drejt lirisĂ«? “ZhvlerĂ«sim” edhe i shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla Kodi i ri Penal tashmĂ« Ă«shtĂ« njĂ« hap larg miratimit, por mĂ« parĂ« duhet tĂ« kalojĂ« nga “paradhoma” e Brukselit pĂ«r tĂ« marrĂ« njĂ« miratim. Ky ka qenĂ« premtimi i Ministrit tĂ« DrejtĂ«sisĂ«, Ulsi Manja, nĂ« prezantim e Kodit tĂ« ri Penal, njĂ« Kod qĂ« nisi si ide, e madje u tha se u ngritĂ«n edhe grupe pune qĂ« nĂ« vitin 2019, por u finalizua nĂ« mesin e kĂ«saj vere. NĂ« dy pikat ku priten ndryshime thelbĂ«sore Ă«shtĂ« lirimi parakohe me kusht i tĂ« dĂ«nuarve pĂ«rjetĂ« dhe “zhvlerĂ«simi” i nenit tĂ« “shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s”, nga zyrtarĂ« publik, duke e kaluar gati si kundravajtje penale. “Kodi aktual nuk i pĂ«rgjigjet mĂ« sfidave tĂ« kohĂ«s dhe zbatimi i tij paraqet vĂ«shtirĂ«si reale pĂ«r gjyqtarĂ«t, prokurorĂ«t dhe avokatĂ«t. Riformatimi konceptual dhe strukturor Ă«shtĂ« jo vetĂ«m i domosdoshĂ«m, por nĂ« rrethanat ku jemi Ă«shtĂ« edhe i pashmangshĂ«m”, tha ministri Manja.

Ekspertët

Ai gjithashtu kĂ«tĂ« Kod tĂ« ri nuk e cilĂ«son si produkt qeverie, por nga grupe ekspertĂ«sh nĂ«n drejtimin e Arben Rakipit, aktualisht kreu i ShkollĂ«s sĂ« MagjistraturĂ«s. “
AutorĂ«sia do tĂ« mbetet nĂ« pronĂ«si tĂ« grupit tĂ« punĂ«s nĂ« çdo fazĂ« tĂ« konsultimit publik. MĂ« pas drafti do tĂ« marrĂ« vulĂ«n e certifikimit nĂ« Bruksel dhe vetĂ«m atĂ«herĂ« ministria e DrejtĂ«sisĂ« dhe qeveria do tĂ« vijojĂ« me procedurat e miratimit parlamentar me shumicĂ« tĂ« cilĂ«suar”, theksoi Manja.

Ndryshimet

Por çfarë parashikon Kodi i ri Penal dhe a është si qëllim zbutja e masave të sigurisë apo dënimeve për akuzën e korrupsionit dhe shpërdorimit të detyrës dhe gjithashtu një pikë e diskutuar shumë edhe lirimi me kusht i të dënuarve me burgim të përjetshëm për krime të rënda?

Liri për të dënuarit përjetë?

Nga fundi i deklaratĂ«s sĂ« tij, Arben Rakipi, ndĂ«rsa vlerĂ«soi punĂ«n e bĂ«rĂ« dhe nevojĂ«n sipas tij tĂ« ndryshimeve nĂ« Kodin Penal, pĂ«rmendi edhe njĂ« pikĂ« e cila lĂ« shteg pĂ«r shumĂ« diskutime. “Ne kemi pasur nĂ« ligj disa pengesa qĂ« lidhen me lirimin parakohe me kusht sa lidhet me burgimin e pĂ«rjetshĂ«m. Ne dolĂ«m nĂ« pĂ«rfundimin qĂ« “Po”, mund tĂ« aplikojmĂ« lirimin parakohe me kusht pĂ«r dĂ«nimin me burgim tĂ« pĂ«rjetshĂ«m. ËshtĂ« njĂ« propozim shumĂ« i guximshĂ«m, debati ka qenĂ« i fortĂ«â€ tha Rakipi. Faktoje.al duke iu referuar tĂ« dhĂ«nave zyrtare tĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Burgjeve zbuloi se aktualisht nĂ« burgjet e vendit janĂ« 200 tĂ« dĂ«nuar pĂ«rjetĂ«, pjesa mĂ« e madhe e tyre tĂ« vendosur nĂ« Burgun e SigurisĂ« sĂ« LartĂ« nĂ« Peqin, 114 tĂ« dĂ«nuar. NĂ«se nĂ« Kodin e ri miratohet kjo nismĂ«, atĂ«herĂ« çdo tĂ« dĂ«nuari pĂ«rjetĂ« i lind e drejta qĂ« t’i drejtohet gjykatĂ«s pĂ«r lirimin e parakohshĂ«m me kusht. Edhe pse kriteret pritet tĂ« specifikohen, ideja e lirimit tĂ« tĂ« dĂ«nuarve pĂ«rjetĂ« qĂ« kanĂ« marrĂ« vendim tĂ« formĂ«s sĂ« prerĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« masĂ« ka hapur debate tĂ« forta. Edhe pse janĂ« 200 tĂ« dĂ«nuar me masĂ«n ekstreme qĂ« parashikon dĂ«nimi penal, disa prej tyre janĂ« emra tĂ« njohur tĂ« botĂ«s sĂ« krimit, ose bandave tĂ« konsideruara kriminale nga tĂ« gjithĂ« shkallĂ«t e gjyqĂ«sorit, madje edhe nga Gjykata e Starsburgut
. “KĂ«tu mpleksen shumĂ« gjĂ«ra, njĂ« pjesĂ« sĂ« cilĂ«s janĂ« viktima, procesi i edukimit, paqja sociale, shkalla e kriminalitetit nĂ« vend. Nisur nga besimi qĂ« edhe personalisht kam, qĂ« njerĂ«zit ndryshojnĂ« pĂ«rmirĂ«sohen, nĂ«se kushtet me tĂ« cilĂ«t vendosen edhe puna me ta Ă«shtĂ« e efektshme”, tha Rakipi ndĂ«rsa justifikoi pĂ«rfshirjen e kĂ«tij propozimi nĂ« Kodin e ri Penal. 

Detyra e shpërdoruar

NĂ« njĂ« reagim pĂ«r Faktoje.al, avokati Ermal Hamataj shprehet se pĂ«r ndryshimet nĂ« Kodin e Ri Penal fillimisht u thirrĂ«n grupe interesi, pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« prokurorive, dhomĂ«s sĂ« avokatĂ«ve, apo edhe tĂ« Komitetit tĂ« Helsinkit, por sipas tij jo tĂ« gjitha propozimet u morĂ«n nĂ« konsideratĂ«. NjĂ« nga pikat ku priten ndryshime nĂ« Kodin e ri Penal Ă«shtĂ« akuza e shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s, e referuar pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« nenin 248 tĂ« Kodit Penal aktual. “Kryerja ose moskryerja me dashje e veprimeve a mosveprimeve nĂ« kundĂ«rshtim me ligjin, qĂ« pĂ«rbĂ«n mospĂ«rmbushje tĂ« rregullt tĂ« detyrĂ«s, nga personi qĂ« ushtron funksione publike, kur i kanĂ« sjellĂ« atij ose personave tĂ« tjerĂ« pĂ«rfitime materiale ose jomateriale tĂ« padrejta a kanĂ« dĂ«mtuar interesat e ligjshĂ«m tĂ« shtetit, tĂ« shtetasve dhe tĂ« personave tĂ« tjerĂ« juridikĂ«, nĂ«se nuk pĂ«rbĂ«n vepĂ«r tjetĂ«r penale, dĂ«nohet me burgim deri nĂ« shtatĂ« vjet”

Ndryshimet

Me ndryshimet e reja, ky nen pritet tĂ« ketĂ« ndryshime thelbĂ«sore. “Neni qĂ« i referohet shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s Ă«shtĂ« nĂ« pragun e kundravajtjes penale. Duke ecur me kĂ«tĂ« ndryshim, mund tĂ« shuhet si dĂ«nim penal me burgim”, tha avokati Hamataj. NĂ« piketat e pĂ«rcaktuara pĂ«r ndĂ«rhyrjet nĂ« Kod tĂ« publikuara dje nga Ministria e DrejtĂ«sisĂ« thuhet: “Shtimi i llojeve tĂ« dĂ«nimeve alternative tĂ« dĂ«nimit me burgim pĂ«r vepra penale tĂ« lehta, si dhe i dĂ«nimeve plotĂ«suese”. PikĂ«risht ky citim mund tĂ« kalojĂ« veprĂ«n e “shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s” si vepĂ«r tĂ« lehtĂ« penale. “Kemi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« tĂ« parashikuar institutin e lajthimit (gabimit) nĂ« faktin qĂ« pĂ«rbĂ«n vepĂ«r penale, si dhe listimi i pasojave tĂ« tjera qĂ« buron nga kryerja e veprĂ«s penale” citohet nĂ« njĂ« nga pikat e Kodit tĂ« ri. PikĂ«risht koncepti “lajthim” mund tĂ« interpretohet pĂ«r zyrtarĂ«t e lartĂ« publik nĂ« kryerjen e njĂ« veprimi ose mosveprimi qĂ« ka sjellĂ« pĂ«r pasojĂ« shpĂ«rdorimin e detyrĂ«s.

Të miturit nevojë për Kodin e ri

NjĂ« e mirĂ« nĂ« Kodin e ri cilĂ«sohet nĂ« masĂ« Ă«shtĂ« rishikimi i dĂ«nimeve pĂ«r tĂ« miturit, duke aplikuar forma tĂ« dĂ«nimeve alternative, pa masĂ« represive siç Ă«shtĂ« burgu. “Prioritizohet rehabilitimi dhe riintegrimi i tĂ« miturve tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« krim, duke harmonizuar nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ«llimet dhe pĂ«rcaktimet me Kodin e DrejtĂ«sisĂ« Penale pĂ«r tĂ« Mitur, dhe ligjet e tjera pĂ«r mbrojtjen e tĂ« drejtave tĂ« fĂ«mijĂ«s”, thuhet nĂ« kod. Po ashtu njĂ« pikĂ« mjaft e rĂ«ndĂ«sishme e cila aktualisht mban qindra tĂ« mitur dhe tĂ« rinj nĂ« burgje lidhet edhe me trafikimin apo pĂ«rdorimin e lĂ«ndĂ«ve narkotike, duke mos bĂ«rĂ« ndarjen specifike pĂ«r sasinĂ« dhe llojin e lĂ«ndĂ«ve narkotike.  “PĂ«rcaktimi i pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« penale pĂ«r mbajtjen e lĂ«ndĂ«ve narkotike sipas sasisĂ« dhe llojit tĂ« lĂ«ndĂ«s”, citohet njĂ« tjetĂ«r pikĂ« nĂ« draftin e Kodit tĂ« ri Penal.

Kodi i ri në sesionin e ri
!

MĂ«dyshjet pĂ«r qĂ«llimet e ndryshimeve nĂ« Kodin Penal janĂ« ende, ndonĂ«se drafti i paraqitur ka vendosur vetĂ«m piketat ku do ndĂ«rhyhet, miratimi i tij duket mĂ« pranĂ«, pasi tĂ« kalojĂ« pĂ«r “konsultim publik”. PĂ«r tĂ« kryer ndryshimet nĂ« Kodin Penal ose Civil, nevojiten 84 vota. Aktualisht PS ka 83 vota, ndĂ«rsa aleatja e saj jo zyrtare PSD, e deklaruar publikisht pro nismave tĂ« qeverisĂ«, ka tre vota. Ideja pĂ«r ndryshimet nĂ« Kodin e ri Penal nisĂ«n qĂ« nĂ« vitin 2019, me tĂ« njĂ«jtĂ«t ekspertĂ«, pĂ«rfshi edhe drejtuesin Arben Rakipi, por vetĂ«m nĂ« muajt e fundit Ă«shtĂ« finalizuar. NĂ«se kodi i ri do tĂ« kalonte pĂ«r miratim nĂ« Parlament nĂ« mandatin e kaluar, ai rrezikohej qĂ« tĂ« rrĂ«zohej, pasi PS nuk kishte votat e mjaftueshme pĂ«r tĂ« kapur shumicĂ«n e cilĂ«suar (84 vota). Nevojiteshin votat e opozitĂ«s, e cila nuk kishte dhĂ«nĂ« dakordĂ«si paraprake pĂ«r kĂ«to ndryshime nĂ« Kodin Penal. TashmĂ« gjithçka Ă«shtĂ« mjaft mĂ« e lehtĂ« pĂ«r mazhorancĂ«n e cila ka votat e duhura pĂ«r tĂ« miratuar Kodin e ri Penal.

The post 200 tĂ« dĂ«nuar pĂ«rjetĂ« drejt lirisĂ«? “ZhvlerĂ«sim” edhe i shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s appeared first on Faktoje.al.

❌