Ekspertë fiskalë dhe auditues pohojnë se prezantimi i Paqes Fiskale nxiti mosshlyerjen e detyrimeve nga bizneset në muajin maj. Sipas Tatimeve, detyrimet e pashlyera arritën rreth 50 milionë euro. Ekspertët paralajmërojnë se zbatimi i faljeve do të dëmtojë disiplinën fiskale, ndërsa theksojnë nevojën për më shumë qëndrueshmëri të politikave fiskale sesa përjashtime.
Â
Dorina Azo
Rritja e detyrimeve tĂ« papaguara prej 50 milionĂ«sh eurosh nĂ« muajin maj, vetĂ«m njĂ« muaj pas prezantimit tĂ« nismĂ«s âPaqja Fiskaleâ, pĂ«r ekspertĂ«t fiskalĂ« dhe audituesit ligjorĂ« erdhi pasi shumĂ« biznese, nĂ« vend qĂ« tĂ« shlyenin detyrimet, po presin pĂ«r faljen.
âPaqja Fiskaleâ, e prezantuar nĂ« prill nga Ministria e SipĂ«rmarrjes dhe KlimĂ«s sĂ« Biznesit parashikonte fshirjen e detyrimeve tatimore mĂ« tĂ« vjetra se 10 vjet, si dhe njĂ« falje tĂ« pjesshme pĂ«r detyrimet e akumuluara nga 5 deri nĂ« 10 vite.
Skema synon të lehtësojë bizneset debitore dhe të pastrojë regjistrat e Tatimeve nga borxhet e vjetra, ku pritshmëria për arkëtime është e ulët, por sipas ekspertëve ndodhi e kundërta.
âDetyrimi shtesĂ« tatimor prej 4,7 miliardĂ« lekĂ«sh i arritur vetĂ«m nĂ« muajin maj Ă«shtĂ« tregues i qartĂ« se premtimi pĂ«r falje nuk ka nxitur pagesĂ«n, por pĂ«rkundrazi ka ndikuar nĂ« rritjen e mospagimeve.
Kjo tregon se shumĂ« biznese po presin pĂ«rfitime pa pĂ«rmbushur detyrimet, duke vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje efikasitetin e nismĂ«sâ, shprehet audituesi ligjor, Julian Saraçi.
Eksperti fiskal, Artur Papajani, e konsideron si thirrje âparalajmĂ«rueseâ tĂ« administratĂ«s tatimore pĂ«r pagimin e detyrimeve treguesin e detyrimit tĂ« akumuluar nĂ« muajin maj.
Ai shton se nëse këto shifra nuk janë parë në periudha të mëparshme, atëherë rritja e borxhit në muajin maj është efekt i drejtpërdrejtë i politikës së faljes.
âA ka qenĂ« kjo shifĂ«r disa miliardĂ«she e dukshme nĂ« periudha tĂ« mĂ«parshme, mĂ« parĂ« se tĂ« prezantohej kjo falje masive?
NĂ«se jo, pra ajo Ă«shtĂ« e pazakontĂ«, atĂ«herĂ« Ă«shtĂ« e ndikuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« nga projekti i faljes masive. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, ne mund tĂ« interpretojmĂ« edhe bĂ«rjen publike tĂ« njĂ« shifre tĂ« tillĂ«, si dhe thirrjen âparalajmĂ«rueseâ tĂ« administratĂ«s tatimore pĂ«r tatimpaguesit, qĂ« ata tĂ« plotĂ«sojnĂ« misionin e tyre deri nĂ« fund.
Ky ishte njĂ« qĂ«ndrim korrekt qĂ« rezonon me misionin e asaj administrate: mbledhja e tĂ« ardhurave tatimore duke promovuar vetĂ«pĂ«rmbushjen nga çdo tatimpaguesâ.
Edhe Sajmir Laçej, avokat i studios pĂ«r konsulencĂ«n e biznesit âASL Tax & Legal Advisorsâ e sheh prezantimin nĂ« parim tĂ« Paqes Fiskale si keqinterpretim qĂ« mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sojnĂ« pozitat e tatimpaguesve.
Ekspertët paralajmërojnë se kjo politikë mund të dëmtojë disiplinën fiskale për një kohë të gjatë.
âNĂ« 16 vitet e fundit janĂ« bĂ«rĂ« tĂ« paktĂ«n 6 falje. Nga 500 milionĂ« euro borxhe, kemi shkuar nĂ« mbi 1,5 miliardĂ« euro.
Kjo tregon se faljet nuk i kanĂ« zgjidhur problemet, vetĂ«m i kanĂ« shtyrĂ«. NĂ« kĂ«to kushte, mendoj se nisma tĂ« tilla, me njĂ« frekuencĂ« tĂ« paneglizhueshme, nĂ« vend qĂ« tĂ« pastrojnĂ« regjistrin e borxhlinjve, pastrojnĂ« regjistrin e paguesve. Pra sjellin efekt tĂ« kundĂ«rtâ, pohon Artur Papajani.
Edhe audituesi Julian Saraçi thotë se bizneset po mësohen të mos paguajnë, sepse presin që gjithmonë të vijë një falje tjetër. Sipas tij, në vend që të ndihmojë formalizimin, kjo nismë po dëmton besimin dhe ndershmërinë në sistemin fiskal.
âNĂ«se amnistitĂ« bĂ«hen çdo pak vite, siç ka ndodhur nĂ« ShqipĂ«ri, ku janĂ« miratuar 6 nga 9 propozime nĂ« 16 vjet, ato nuk shihen mĂ« si pĂ«rjashtime, por si cikĂ«l i zakonshĂ«m.
Në këtë mënyrë, shumë subjekte krijojnë strategji të qëllimshme mospagimi, duke konsideruar se një tjetër falje do të vijë sërish.
Kjo sjellje çon në krijimin e një klime të pasigurt fiskale për investitorët dhe penalizon bizneset që ndërtojnë sjellje të qëndrueshme financiare. Në mungesë të një parashikueshmërie fiskale, ekonomia vuan nga mungesa e planifikimit afatgjatë.
PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, gjykoj qĂ« po, ekziston njĂ« rrezik serioz qĂ« kjo nismĂ« tĂ« kthehet nĂ« precedent tĂ« dĂ«mshĂ«mâ, pohon ai.
Nisma pritet të nisë të shqyrtohet për miratim në muajin shtator pas formimit të qeverisë së re, sipas burimeve afër institucioneve ligjzbatuese.
Por, si Ministria e Financave edhe Ministria e Sipërmarrjes për Klimën e Biznesit nuk pranuan të jepnin sqarime mbi shtyllat kryesore të nismës së propozuar dhe efektet për perceptim të zbatimit të saj te bizneset.
Â
Po ata që paguajnë rregullisht?
ĂfarĂ« ndodh me ata qĂ« kanĂ« qenĂ« tĂ« rregullt dhe i kanĂ« paguar taksat nĂ« kohĂ«? PĂ«r ekspertin fiskal Artur Papajani, Ă«shtĂ« mĂ« i rrezikshĂ«m efekti i dekurajimit tĂ« tatimpaguesve tĂ« rregullt, qĂ« do ta shohin zbatimin e ligjit me zhgĂ«njim.
âNjĂ« pjesĂ« syresh, me apo pa vullnet, mund tĂ« tĂ«rhiqet nga principet e korrektesĂ«s e tĂ« kalojĂ« nĂ« krahun tjetĂ«r. Ligji pĂ«r ta shihet me zhgĂ«njim! Ai nuk Ă«shtĂ« mĂ« avokat e mburojĂ« e tĂ« drejtit, por avantazh pĂ«r shkelĂ«sit. Duhet pranuar qĂ« do tĂ« shfaqet njĂ« konkurrencĂ« e pandershme dhe nuk ka ligj e mendje qĂ« ta shmangĂ«â.
Edhe audituesi ligjor Julian Saraçi ngre shqetĂ«simin pĂ«r njĂ« âpabarazi fiskaleâ qĂ« dĂ«mton konkurrencĂ«n e ndershme nĂ« treg. âAmnistitĂ« e pĂ«rsĂ«ritura krijojnĂ« njĂ« ndarje tĂ« padrejtĂ« mes tatimpaguesve qĂ« paguajnĂ« me korrektesĂ« dhe atyre qĂ« presin falje.
Në terma të teorisë së drejtësisë fiskale, kjo përbën regresivitet të fshehtë, ku ata që paguajnë më shumë përballen me barrë disproporcionale, ndërsa shmangësit përfitojnë në mënyrë disproporcionale. Kjo cenon besimin në sistemin fiskal dhe krijon perceptimin se ligji nuk zbatohet në mënyrë të barabartë për të gjithë.
Avokati Sajmir Laçej e sheh ndryshe. Ai thotë se faljet mund të jenë të pranueshme nëse bëhen me kujdes dhe si pjesë e një rishikimi të thellë të sistemit tatimor.
Sipas tij, problemi nuk janë vetëm bizneset, por edhe penalitetet shumë të larta dhe sjellja shpesh arbitrare e administratës tatimore.
âNismĂ«n do ta pĂ«rkufizoja si njĂ« mundĂ«si pĂ«r reflektim me qĂ«llim korrektimin e politikave jo tĂ« efektshme tĂ« taksimit, rishikimin e nivelit tĂ« penaliteteve dhe mangĂ«sive tĂ« strukturave inspektuese, respektimin e afateve tĂ« parashkrimit pĂ«r detyrime tĂ« paarkĂ«tuara, uljen e kostove administrative dhe tĂ« biznesit nĂ« proceset e zgjatura gjyqĂ«sore.
PĂ«r secilin komponent ka vend pĂ«r konsultime me grupet e interesit pĂ«r tĂ« shmangur devijimin e kĂ«saj nisme nĂ« demotivim tĂ« respektimit tĂ« ligjitâ.
Â
Po si duhet të zbatohet falja, rekomandimet e ekspertëve
Për ekspertët njëzëri falja nuk duhet të zbatohet si qëllim në vetvete, por pjesë e një pakete të plotë reformash, që përfshin përmirësimin e administratës tatimore, rregullimin e sistemit të ankesave dhe një ligj më të drejtë për të gjithë.
âPĂ«rmbajtja e nismĂ«s tĂ« kuptohet e pranohet, jo si njĂ« projektligj i veçantĂ«, por si njĂ« paketĂ« e plotĂ« masash me efekte tĂ« kontrollueshme e tĂ« matshme.
Nuk ka kuptim të fshihen në masë detyrimet e papaguara e të mos lëndosh e jo më të zbatosh paketën e masave antiinformalitet.
Deri më sot, sa i takon fenomenit, dukja është formale e pesimiste, brendia është për të ardhur keq. Duke menduar që rreth 40% e shumës totale të borxhit vjen nga penalitetet, si rezultat i një mendësie të politikave të ndryshkura fiskale, një tjetër sjellje do të ishte e kërkueshme.
NdĂ«rsa njĂ« katarsis i burimeve njerĂ«zore duhet tĂ« jetĂ« prioritet i paketĂ«s sĂ« masave organizative. Efekti negativ, qĂ« sjell nĂ« sistemin tatimor, organizimi i sotĂ«m i ankimimit administrativ, si dhe gjyqĂ«sor administrativ, me procedura tĂ« shumĂ«zgjatura apo tĂ« dyshimta, duhet tĂ« frenohet sĂ« pari e tĂ« zhduket nĂ« njĂ« kohĂ« tĂ« dytĂ«â, nĂ«nvizon Artur Papajani.
Avokat Laçej thotë se faljet janë të mirëpritura, me kusht që të mos cenohet parimi i barazisë para ligjit në lidhje me pagesat e principalit të detyrimeve dhe interesave përkatëse.
âPĂ«r sa u pĂ«rket gjobave ka vend pĂ«r tĂ« arsyetuar ndikimin, i lidhur me nivelin e subjektivizmit tĂ« strukturave kontrolluese dhe ashpĂ«rsinĂ« e masave ndĂ«shkueseâ, pohoi ai.
Â
Nisma
â mbi 10 vite detyrime tĂ« papaguara parashikohen si fshirje e plotĂ«, sipas nismĂ«s sĂ« Paqes Fiskale tĂ« prezantuar nga ministrja e SipĂ«rmarrjes dhe KlimĂ«s sĂ« Biznesit, Delina Ibrahimaj
â 50% fshirje parashikohet pĂ«r detyrimet e papaguara prej 5 deri nĂ« 10 vitesh nĂ«se do tĂ« kryhet pagesĂ« e menjĂ«hershme pĂ«r 50% tĂ« pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« detyrimit
â 25% fshirje parashikohet pĂ«r detyrimit e papaguara prej 5 deri nĂ« 10 vitesh nĂ«se pĂ«r pjesĂ«n e mbetur lidhet marrĂ«veshje pĂ«r pagesĂ« me kĂ«ste brenda vitit
â PĂ«r borxhet 1-5-vjeçare, parashikohet tĂ« ketĂ« fshirje tĂ« plotĂ« tĂ« gjobave dhe kamatĂ«vonesave nĂ«se paguhet detyrimi i plotĂ«
Â
 Borxhi tatimor
â 1,6 miliardĂ« euro ka arritur deri nĂ« dhjetor 2024 borxhi tatimor sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Tatimeve
â 4,7% Ă«shtĂ« rritur borxhi tatimor krahasuar me fillimvitin apo 7,3 miliardĂ« lekĂ« mĂ« shumĂ«. Rritja Ă«shtĂ« mĂ« e ngadaltĂ« se nĂ« vitin paraardhĂ«s, kur ishte rreth 12% mĂ« e lartĂ«.
â 62% pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« principalin e detyrimit tatimor, 33% janĂ« penalitete dhe 5% kamatĂ«vonesa, qĂ« nĂ« total pĂ«rbĂ«jnĂ« 39% tĂ« shumĂ«s, shpesh tĂ« mbartura ndĂ«r vite nga mosshlyerje tĂ« zgjatura
â 12,5 miliardĂ« lekĂ«, ose rreth 8% e totalit, janĂ« aktualisht nĂ« procese gjyqĂ«sore dhe praktikisht tĂ« pambledhshme nĂ« afat tĂ« shkurtĂ«r
â 104,7 miliardĂ« lekĂ« apo rreth 1 miliard euro arrijnĂ« detyrimet e papaguara mbi 5 vjet
â 32,8 miliardĂ« lekĂ« apo rreth 335 milionĂ« euro, ose rreth 20% tĂ« stokut tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m arrijnĂ« detyrimet e papaguara nga 2 deri nĂ« 5 vite
â 10,4 miliardĂ« lekĂ«, apo rreth 106 milionĂ« euro arrijnĂ« detyrimet e papaguara me afat nga 1 deri nĂ« 2 vjet
â 4,2 miliardĂ« lekĂ«, apo rreth 43 milionĂ« euro, ose 3% e totalit, janĂ« detyrime tĂ« papaguara me njĂ« afat deri nĂ« 3 muaj
â 2,8 miliardĂ« e lekĂ«ve apo rreth 28,5 milionĂ« euro (2% e stokut total) janĂ« detyrimet e papaguara me afat nga 3 deri nĂ« 6 muaj
â 7,3 miliardĂ« lekĂ«, apo rreth 74 milionĂ« euro (4,5% e stokut total) janĂ« detyrimet e papaguara me afat nga 6 deri nĂ« 12 muaj
â 64% e debitorĂ«ve janĂ« biznese pasive, me njĂ« vlerĂ« detyrimi tĂ« papaguar prej 1,2 miliardĂ« eurosh dhe mbajnĂ« 74% tĂ« shumĂ«s sĂ« borxhit
â 40% tĂ« numrit total tĂ« debitorĂ«ve janĂ« tatimpagues dhe mbajnĂ« 26% tĂ« borxhit total (41,6 miliardĂ« lekĂ«).
Lexoni edhe:
Konfuzioni nga falja e gjobave administrative dhe strategjia për taksat e mjeteve të pensionistëve
âBizneset u joshĂ«n nga paqja pĂ«r tĂ« mos paguarâ
âNga faljet rrezikohet tĂ« dĂ«mtohet disiplina fiskaleâ
Â
Â
Â
Â
The post Paqe fiskale, por me kosto appeared first on Revista Monitor.