TIRANE, 28 gusht /ATSH/ – Kryeqyteti i Shqipërisë, Tirana, ashtu sikurse e gjithë pjesa tjetër e Shqipërisë ishte i izoluar nga bota për dekada të tëra nën sundimin komunist, shkruan faqja e internetit lonelyplanet.com në një shkrim të gazetares Laura Millar.
Turizmi sapo ka filluar të evoluojë në qytetin, që tani është gjithnjë e më kozmopolit gjatë dekadave të fundit ku vizitorët për herë të parë kanë mundësi të përjetojnë disa përvoja kulturore interesante.
Shumë nga ato që mund të shihni dhe të bëni në Tiranë sillen rreth historisë së saj, si të lashtë ashtu edhe të kohëve të fundit, me disa monumente mbresëlënëse dhe art e arkitekturë avangardë, shumica e të cilave lidhen me ish-udhëheqësin e Shqipërisë, Enver Hoxha.
Shtrohet pyetja çfarë mund të shohim në Tiranë?
Ja 20 nga pamjet dhe përvojat më interesante në dhe përreth Tiranës.
1. Xhamia e Namazgjasë në stilin osman
Me një sipërfaqe mbresëlënëse prej 10 000 metrash katrorë kjo xhami është më e madhja në Ballkan. Ajo u frymëzua nga arkitektura klasike osmane dhe të kujton Xhaminë Blu të Stambollit.
Katër minaret arrijnë deri në 50 metra dhe kupola qendrore ngrihet në 30 metra lartësi. Pas rënies së komunizmit, xhamia u konsiderua si një shtesë e nevojshme për qytetin, pasi nuk kishte xhami qendrore për myslimanët shqiptarë.
Ndërtimi më në fund filloi në vitin 2015 dhe Namazgja u hap në vitin 2024; ajo mund të akomodojë 10 000 besimtarë.
2. Shëtitni nëpër sheshin kryesor Skënderbej
Sheshi Skënderbej, sheshi kryesor i madh i shtruar dhe i lëmuar i Tiranës, shtrihet në një sipërfaqe prej 3700 metrash katrorë.
Një vend i njohur për takime, shëtitje dhe biseda midis miqve dhe familjeve, ai është i rrethuar nga disa ndërtesa të rëndësishme, shumë prej të cilave datojnë nga epoka komuniste.
Është emëruar sipas heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, një komandant ushtarak i shekullit të 15-të i cili udhëhoqi një rebelim kundër Perandorisë Osmane dhe u bë simbol i rezistencës.
3. Mrekullohuni me afresket brenda Xhamisë së Et’hem Beut
Afresket që zbukurojnë këtë xhami të vogël dhe simpatike të shekullit të 18-të në Sheshin Skënderbej duken pothuajse po aq të gjalla sot sa ditën kur u pikturuan.
Ngjyra portokalli e thellë, jeshile e gjelbër, blu e kaltër dhe blu e errët janë përdorur në modelet e hollësishme që mbulojnë muret dhe tavanin e kupolës.
Ka imazhe magjepsëse pemësh, ujëvarash, urave dhe peizazheve të ndryshme. Një mbishkrim thotë: “Xhamia i ka dhënë bukuri të përjetshme qytetit, ashtu siç i ka dhënë Shën Sofia Stambollit” – me të vërtetë një vlerësim i lartë.
Ndërsa ishte e mbyllur gjatë sundimit të Hoxhës, ajo është rikthyer në një vend lutjeje për komunitetin mysliman të Tiranës.
4. Vizitoni Kalanë e Tiranës
E njohur si Kalaja e Justinianit, kjo strukturë bizantine daton që nga shekulli i 13-të. Dikur ishte në zemër të qytetit dhe ishte ndërtuar fort me mure të trasha guri dhe kulla vrojtimi.
Vetëm disa nga muret dhe themelet origjinale kanë mbetur. Dyqanet në pazarin e vogël brenda shesin artizanate së bashku me një numër të vogël restorantesh në stilin tradicional.
5. Eksploroni muzeun më të madh të Shqipërisë
Gjëja e parë që do të vini re në lidhje me Muzeun Historik Kombëtar është mozaiku mbresëlënës mbi hyrje, vepër e pesë artistëve vendas.
Mozaiku “Shqiptarët” përshkruajnë figura të të gjithë historisë së vendit, duke përfshirë ushtarë që luftonin Perandorinë Osmane, një punëtor komunist dhe një përfaqësim të Nënës Shqipëri me veshje kombëtare, të gjitha në stilin social realist.
Artefaktet datojnë që nga koha romake, përmes Mesjetës dhe Rilindjes, deri në epokën moderne, me ekspozita mbi pavarësinë, komunizmin dhe çlirimin kombëtar.
6. Kontrolloni kohën në Kullën e Sahatit
Ky monument i qytetit u ndërtua midis viteve 1822 dhe 1830 nga poeti Haxhi Et’hem Bej, pasi përfundoi xhaminë që ndërtoi me të atin, Molla Bej.
Me një lartësi prej 35 metrash ajo ishte struktura më e lartë në Tiranë deri në vitet 1970. Mund të ngjiteni në 90 shkallët deri në majë për pamje të mrekullueshme rreth Sheshit Skënderbej.
7. Piknik në Parkun e Liqenit të Tiranës
Liqeni nga i cili ka marrë emrin parku është artificial, por kjo nuk ia zvogëlon pamjen. I vendosur në buzë të një hapësire të madhe të gjelbër në pjesën jugore të qytetit, është vendi i përsosur për të kaluar një ditë me diell.
Banorët kalojnë andej duke bërë vrapime në mëngjes, ndërsa janë në pushim nga zyra ose si vend takimi në mbrëmje. Është i mbushur me pika referimi, duke përfshirë Kishën e Shën Prokopit dhe Pallatin Presidencial, si dhe një kompleks pishinash, kopsht zoologjik dhe kopsht botanik, ku ndodhen mbi 120 lloje bimësh, lulesh dhe pemësh.
Një amfiteatër pret ngjarje kulturore gjatë verës. Merrni një piknik, gjeni një vend me hije dhe vendoseni.
8. Shijoni pamjen nga Parku Kombëtar i Malit Dajti
Rreth 25 km në lindje të Tiranës, ky park kombëtar është një pushim i këndshëm nga qyteti.
Mund të qëndroni në nivelin e tokës në një nga shtigjet e ecjes nëpër pyjet e pishave dhe ahut, por për një përvojë vërtet emocionuese, merrni teleferikun për në majën e Malit Dajti.
Udhëtimi emocionues 15-minutësh me Dajti Express do t’ju shpërblejë me pamje të pakrahasueshme të Tiranës dhe Detit Adriatik.
Në majë të tij, do të gjeni një park të vogël aventuresk ajror dhe një fushë mini-golfi. Ndalo në restorantin Ballkoni Dajti, i cili i ngjan një kasolle druri dhe shërben gatime dhe verëra tradicionale shqiptare. Nëse ndiheni energjikë, mund të zbrisni përsëri në këmbë.
9. Bëni një foto para statujës së Skënderbeut
Kjo statujë prej bronzi e heroit kombëtar shqiptar – mbi kalë, me shpatë të zhveshur, duke udhëhequr trupat e tij në betejë kundër Perandorisë Osmane – përfaqëson fuqishëm krenarinë, qëndrueshmërinë dhe vazhdimësinë historike të vendit.
Tre skulptorë mjeshtra bashkëpunuan në monumentin Sheshi Skënderbej, i përuruar në vitin 1968, tre shekuj pas vdekjes së Skënderbeut.
10. Zhytuni në të kaluarën e vendit në Bunk’Art 1
Diktatori Hoxha ishte i fiksuar pas ndërtimit të bunkerëve: ai ishte i bindur se Shqipëria do të pushtohej nga armiqtë e komunizmit gjatë Luftës së Ftohtë.
Në vdekjen e tij në vitin 1985, u vlerësua se ekzistonin mbi 750 000 bunkerë.
Bunk’Art i ndërtuar nën tokë për elitën politike të regjimit në vitet 1970, mbulon një sipërfaqe prej 275 metrash katrorë. Është interesante të eksplorosh këto tunele të lagështa dhe të errëta, të cilat kombinojnë një eksplorim të epokës komuniste të Shqipërisë, e cila filloi me ardhjen në pushtet të Hoxhës në vitin 1944, me vepra arti dhe instalime bashkëkohore.
Mos e humbisni Sallën e madhe të Asamblesë, ku takoheshin zyrtarët, dhe ambientet private; ekspozitat shfaqin dokumente dhe fotografi nga kjo periudhë, si dhe një video të funeralit shtetëror të Hoxhës.
11. Vizitoni Bunk’Art 2
Në një tjetër ish-bunker, vetëm pak minuta në këmbë nga Sheshi Skënderbej, Bunk’Art 2 ka një atmosferë paksa të çuditshme.
Përgjatë korridoreve labirintike dhe tuneleve të betonit të shpërndara në disa nivele nëntokësore, ka dhjetëra dhoma që shfaqin objekte shqetësuese, të tilla si pajisjet e përdorura nga policia sekrete (e njohur si Sigurimi) për të spiunuar qytetarët, apartamentin e përdorur nga ministri i Brendshëm dhe madje edhe një zonë dushi për të larë materialet radioaktive në rast të një sulmi bërthamor.
12. Merrni pjesë në një shfaqje në Pallatin e Kulturës
Qendra më e rëndësishme kulturore e Tiranës: ndërtesa e ulët e bardhë strehon Muzeun Historik Kombëtar, Galerinë Kombëtare të Artit, Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë dhe Teatrin Kombëtar të Operas dhe Baletit.
Guri i themelit u vendos nga ish-sekretari sovjetik Nikita Hrushov në vitin 1959.
13. Vizitoni Katedralen Ortodokse të Ngjalljes së Krishtit
Një përzierje e arkitekturës bizantine dhe moderne, kjo katedrale, e përuruar në vitin 2014, strehon disa nga mozaikët më të mëdhenj bashkëkohorë ortodoksë në Ballkan.
Si nga brenda ashtu edhe nga jashtë, është vizualisht mbresëlënëse dhe sigurisht ndryshe nga shumica e kishave ortodokse që keni parë ndonjëherë.
14. Admironi Piramidën ekscentrike të Tiranës
Piramida e Tiranës padyshim që bie në sy. E projektuar nga vajza e Hoxhës, arkitektja Pranvera, ajo u themelua në vitin 1988 si një muze kushtuar trashëgimisë së ish-udhëheqësit.
Pas rënies së komunizmit në vitin 1991, ajo u përdor si një qendër konferencash, pastaj si një bazë e NATO-s në vitin 1999 gjatë Luftës së Kosovës.
Tani funksionon si TUMO, një qendër për teknologji krijuese, duke u përqendruar në programimin kompjuterik, robotikën dhe startup-et. Shkallët ngjiten përgjatë anëve dhe panelet e xhamit mbushin brendësinë me dritë.
15. Shëtitni pranë rezidencës së Hoxhës
Shtëpia e mëparshme e Hoxhës, Vila 31, është çuditërisht modeste.
Shtëpia trekatëshe në një lagje të quajtur Blloku paraqiste detaje luksoze, të tilla si dysheme mermeri dhe korridore të zbukuruara.
Palmat e harlisura lulëzonin në kopshtet e mirëmbajtura. Në bodrum kishte edhe një pishinë dhe, sigurisht, një tunel të fshehur shpëtimi që të çonte në një bunker nëntokësor.
Sot, është një hapësirë arti e drejtuar nga fondacioni Arts Explora.
16. Kaloni një mbrëmje të këndëshme në Bllok
Blloku ishte i famshëm për lagjen ku jetonin figurat e rëndësishme komuniste. Por, në vend që të ishte plot shkëlqim dhe shumëngjyrëshe, zona ishte gri dhe e shkretë, një zonë e ndaluar për qytetarët.
Që nga vitet 1990, kjo lagje është transformuar plotësisht në një nga më trendet e Tiranës, e mbushur me butiqe, bare, kafene dhe restorante të panumërta moderne.
Rrugët e ngushta përshkohen nga një mori gjethesh dhe arti rrugor, duke e bërë atë një nga zonat më tërheqëse të qytetit.
Rehatohuni për një pije të sofistikuar në një bar elegant si Colonial, pastaj shkoni në një restorant tradicional si Era për të shijuar kuzhinën vendase.
Provoni një pjatë të shijshme si tove kosi Elbasani (qengj i gatuar në kos) ose fergese (rikota me speca dhe vaj ulliri).
17. Vizitoni Muzeun Arkeologjik Kombëtar
Thesaret e këtij muzeu datojnë që nga kohërat parahistorike. Ekspozitat mbulojnë fiset ilire të Epokës së Bronzit, antikitetin klasik, Mesjetën dhe epokën moderne.
Mbi 2 000 objekte të zbuluara gjatë gërmimeve arkeologjike në të gjithë vendin janë në ekspozitë, nga bizhuteritë e lashta te statujat romake, qeramika, mozaikët dhe monedhat.
18. Bleni ushqime të shijshme lokale në Pazarin e Ri
Ky treg i mbuluar i gjallë është vendi ideal për suvenire dhe prodhime të freskëta. I rrethuar nga restorante, tregu pret dhjetëra tezga që shesin specialitete lokale, të tilla si mjaltë gështenje, pishe dhe lulesh të egra; kavanoza me ajvar shtëpiak (një krem me spec të kuq të pjekur); dhe shishe raki (raki rrushi shqiptar, një shije pikante).
Do të gjeni gjithashtu produkte artizanale të tilla si pantofla leshi, qilima të endur me dorë, kapele tradicionale dhe objekte prej druri të gdhendura.
Atmosfera është e gjallë, ditë e natë, ndërsa banorët vijnë të furnizohen me fruta dhe perime dhe të bisedojnë.
19. Zbuloni sekretet policore në Shtëpinë e Gjetheve
Pavarësisht emrit të saj të padëmshëm kjo ndërtesë e qetë ishte selia e policisë sekrete të Hoxhës.
Tani një muze, aty shfaqen të gjitha truket e zanatit të tyre, nga insektet në dorezat e fshesave deri te valixhet me kamera të fshehura.
Mund të duket emocionuese, por e vërteta nuk mund të harrohet: këta zyrtarë ua bënë jetën shumë shqiptarëve të pafajshëm të vështirë, nëse jo fjalë për fjalë të dhimbshme, përmes paraburgimit dhe torturës.
20. Kaloni në Urën e Tabakëve
E emëruar sipas regjësve që jetonin në zonë dhe ndërtuan këtë urë elegante prej guri për këmbësorë në shekullin e 18-të.
Kjo strukturë lidhte rrugën e lashtë nga malësitë lindore me tregun e qytetit.
Ajo kalon përgjatë lumit Lana dhe përdorej nga tregtarët që transportonin bagëti dhe mallra përtej saj në pazar.
Është një nga strukturat e pakta të epokës osmane që kanë mbijetuar në Tiranë. /os/
The post “Lonely Planet”: 20 gjërat më të mira që mund të bëni në Tiranën kozmopolite appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
