PRISHTINĂ, 4 prill/ATSH/ NjĂ« vit, 35 lĂ«ndĂ«. PĂ«r sjelljen e drejtĂ«sisĂ« nĂ« 34 rastet e ngritura kundĂ«r 98 pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« forcĂ«s serbe dhe rastit tĂ« ngritur kundĂ«r dy pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« UshtrisĂ« Ălirimtare tĂ« KosovĂ«s pĂ«r krime lufte, organet pĂ«rgjegjĂ«se ankohen se gjatĂ« vitit 2024 u pĂ«rballĂ«n me shumĂ« sfida.
NĂ« vitet e fundit, numri i aktakuzave tĂ« ngritura nĂ« KosovĂ« pĂ«r kryerjen e veprĂ«s penale âkrim i luftĂ«s kundĂ«r popullatĂ«s civileâ Ă«shtĂ« rritur dukshĂ«m.
Por, pĂ«r Amer Alijan â autor i raportit tĂ« publikuar mĂ« 4 prill nga Fondi pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n Humanitare KosovĂ« (FDHK) pĂ«r rastet e krimeve tĂ« luftĂ«s â kjo Ă«shtĂ« e pamjaftueshme.
âQĂ« nga pĂ«rfundimi i luftĂ«s nĂ« KosovĂ«, institucionet gjyqĂ«sore vendore dhe ato ndĂ«rkombĂ«tare kanĂ« dĂ«nuar rreth 74 persona pĂ«r krime tĂ« luftĂ«s nĂ« KosovĂ«. NĂ« anĂ«n tjetĂ«r, [gjatĂ« luftĂ«s] ishin vrarĂ« rreth 10 mijĂ« viktima civileâ, tha Alija, gjatĂ« publikimit tĂ« raportit tĂ« premten.
Gjatë luftës në Kosovë, nga viti 1998 deri në 1999, u vranë mbi 13.000 civilë, ndërsa mijëra të tjerë u zhdukën.
Mbi 1.600 persona vazhdojnĂ« tĂ« jenĂ« ende tĂ« pagjetur â pjesa mĂ« e madhe e tyre shqiptarĂ«.
PĂ«r tĂ« sjellĂ« drejtĂ«si pĂ«r sa mĂ« shumĂ« persona tĂ« dĂ«mtuar nga krime tĂ« luftĂ«s, Alija pĂ«rcolli disa rekomandime pĂ«r institucionet e KosovĂ«s qĂ« i pĂ«rkasin kĂ«saj fushe â MinistrisĂ« sĂ« DrejtĂ«sisĂ«, PolicisĂ« sĂ« KosovĂ«s, ProkurorisĂ« Speciale e GjykatĂ«s Themelore nĂ« PrishtinĂ«.
Për të gjitha këto institucione, Alija e pati një kërkesë të përbashkët: të mos shtyhen më seanca për shkak të mospërkthimit të shkresave të lëndëve në gjuhën serbe.
Ilir Morina, udhĂ«heqĂ«s i Departamentit pĂ«r hetimin e krimeve tĂ« luftĂ«s nĂ« ProkurorinĂ« Speciale tĂ« KosovĂ«s, e pranoi se pĂ«rkthimi nĂ« gjuhĂ«n serbe mbetet âsfidĂ« realeâ.
âNe kemi sfidĂ« tĂ« madhe nĂ« adresimin e nevojĂ«s pĂ«r pĂ«rkthimin e çdo dokumenti dhe dosjeje nĂ« gjuhĂ«n serbe nga shqipja ose anasjelltas, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s tĂ« pĂ«rkthyesve tĂ« mjaftueshĂ«mâ, theksoi Morina.
Ai tha se edhe kur shpallen oferta pune për përkthyes, interesimi është i ulët.
Me të njëjtin problem përballet edhe Gjykata Themelore në Prishtinë gjatë trajtimit të këtyre rasteve, tha kryetarja e këtij institucioni, Albina Shabani-Rama.
Megjithatë, ajo theksoi një problem tjetër si sfidën kryesore të institucionit që udhëheq.
âĂshtĂ« e domosdoshme qĂ« gjyqtarĂ«t qĂ« merren me kĂ«to raste tĂ« jenĂ« tĂ« specializuar dhe tĂ« trajtojnĂ« vetĂ«m kĂ«to raste. Por, departamenti special Ă«shtĂ« i ngarkuar edhe me lĂ«ndĂ« tĂ« tjera komplekse dhe deri mĂ« tani nuk kemi mundĂ«sinĂ« tĂ« ndajmĂ« trupe gjykuese tĂ« veçanta vetĂ«m pĂ«r trajtimin e krimeve tĂ« luftĂ«sâ, tha Shabani-Rama.
Ajo tha se tani gjyqtarët trajtojnë këto lëndë në mënyrë shumë më profesionale sesa kur kjo punë kishte filluar para gjashtë vjetësh, por se sfidë mbetet numri i vogël i gjyqtarëve të angazhuar.
Vitin e kaluar, për shkak të pensionimeve dhe avancime, numri i gjyqtarëve që merren me këto lëndë është zvogëluar për katër.
Gjyqësori i Kosovës mori në duar trajtimin e rasteve të krimeve të luftës nga qershori i vitit 2018. Prokuroria Speciale e Kosovës ka departament për krimet e luftës që nga vitit 2015.
Ndërsa Gjykatës Themelore iu shtuan departamentet speciale në vitin 2019. Departamenti për krime lufte, përveç rasteve të krimeve të luftës, heton edhe rastet e krimit të organizuar, korrupsionit të nivelit të lartë, terrorizmit, etj.
Sipas FDHK-së, një tjetër problem që e vështirëson trajtimin e rasteve të krimeve të luftës në Kosovë është mungesa e bashkëpunimit mes Kosovës dhe Serbisë.
Nga ky fond rekomandojnë që në negociatat e Kosovës me Serbinë të nënshkruhen protokolle të bashkëpunimit të prokurorive speciale të të dyja vendeve.
Prokurori Morina përmendi një rast kur njëri i akuzuar kishte qenë duke jetuar në Zvicër, por menjëherë pas ngritjes së aktakuzës, ai është zhvendosur në Serbi dhe tani është i paarritshëm për institucionet e drejtësisë së Kosovës.
Në mungesë të një lloj bashkëpunimi të tillë, shumë nga rastet e krimeve të luftës në Kosovë po zhvillohen në mungesë.
Gjykimi nĂ« mungesĂ«, bazuar nĂ« Kodin e ndryshuar tĂ« ProcedurĂ«s Penale tĂ« vitit 2022, mund tĂ« zhvillohet vetĂ«m me kusht qĂ« prokuroria dhe gjykata tâi kenĂ« shteruar tĂ« gjitha mjetet pĂ«r ta siguruar praninĂ« e tĂ« akuzuarit.
Ligji për procedurën penale përcakton se personat që gjykohen në mungesë, pasi autoritetet nuk kanë arritur ta sigurojnë praninë e tyre, kanë të drejtë për një gjykim të ri dhe pa kushte kurdo që arrestohen.
Deri në fund të 2024-tës janë ngritur gjithsej 14 aktakuza në mungesë kundër 72 pjesëtarëve të forcave serbe.
NĂ« fund tĂ« vitit tĂ« kaluar u shpall edhe aktgjykimi i parĂ« nĂ« mungesĂ«. Ăedomir Aksiq u dĂ«nua me 15 vjet burgim.
Udhëheqësit nga Prokuroria Speciale dhe Gjykata Themelore në Prishtinë thanë se fillimisht këto raste kishin qenë sfidë për stafin e tyre.
âPrej momentit qĂ« Ă«shtĂ« paraparĂ« mundĂ«sia e gjykimit nĂ« mungesĂ«, Ă«shtĂ« rritur ndjeshĂ«m numri i aktakuzave. Kjo do tĂ« thotĂ« qĂ« duhet tĂ« rritet edhe numri i gjyqtarĂ«veâ, tha Shabani-Rama, kryetare e GjykatĂ«s Themelore nĂ« PrishtinĂ«, e cila i quajti kĂ«to gjykime si ânevojĂ« tĂ« domosdoshmeâ.
Fondi pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n Humanitare KosovĂ« kundĂ«rshton gjykimet nĂ« mungesĂ« pasi qĂ« beson se kĂ«shtu âshkelen tĂ« drejtat themelore tĂ« tĂ« akuzuarveâ, qĂ« mund tĂ« mos jenĂ« fare nĂ« dijeni se ndaj tyre po zhvillohet njĂ« gjyq nĂ« KosovĂ«.
Avokatja e shumë prej të akuzuarve për kryerjen e krimeve të luftës në Kosovë, Jovana Fillipoviq, akuzoi institucionet në Kosovë se kanë qasje raciste ndaj komunitetit serb dhe se Prokuroria Speciale dhe Policia e Kosovës nuk ndjekin procedurat ligjore.
Pretendimet e saj i mohuan pĂ«rfaqĂ«suesit e ProkurorisĂ« Speciale dhe PolicisĂ« sĂ« KosovĂ«s. Ish-prokurorja Drita Hajdari tha se mund tĂ« ketĂ« ndonjĂ« rast kur ka pasur shkelje procedurale, por se âkjo nuk paraqet dukuriâ.
I pranishëm në diskutimin lidhur me raportin e publikuar nga FDHK-ja ishte edhe Vigan Qorolli, zëvendësministër i Drejtësisë në Kosovë. Ai tha se Kosova tani ka të gjithë infrastrukturës për të hetuar e gjykuar rastet e krimeve të luftës.
Sarah Jaquiery, nga Ambasada e ZvicrĂ«s nĂ« KosovĂ«, tha se shpreson qĂ« institucionet e KosovĂ«s do tâi zbatojnĂ« rekomandimet e FDHK-sĂ« pĂ«r rritjen e bashkĂ«punimit rajonal dhe ndĂ«rkombĂ«tar, pĂ«rkthimin e lĂ«ndĂ«ve nĂ« serbisht, incizimin e seancave gjyqĂ«sore dhe krijimin e njĂ« data baze me tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat e rasteve tĂ« krimeve tĂ« luftĂ«s.
âDrejtĂ«sia nuk Ă«shtĂ« opsion, por Ă«shtĂ« nevojĂ«. Ădo viktimĂ« meriton drejtĂ«siâ, tha ajo. /rel/
The post Me gjithë kapacitetet e kufizuara, Kosova vijon gjykimin e krimeve të luftës appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.