Shtetet e Bashkuara dhe Irani janë duke mbajtur kontakte të vazhdueshme për rifillimin e bisedimeve mbi programin bërthamor të Teheranit, por ende nuk kanë caktuar bisedime formale, thanë zyrtarë nga të dyja vendet të enjten vonë.
Uashingtoni Ă«shtĂ« ânĂ« komunikim tĂ« afĂ«rtâ me Iranin dhe ndĂ«rmjetĂ«sit e tij, tha zĂ«dhĂ«nĂ«sja e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, Karoline Leavitt, nĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r shtyp, ndĂ«rsa ministri i JashtĂ«m iranian, Abbas Araqchi, i tha transmetuesit shtetĂ«ror IRIB se diplomacia po vazhdon dhe kontaktet po zhvillohen pĂ«rmes kanaleve tĂ« ndryshme.
Araqchi shtoi se nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« asnjĂ« âmarrĂ«veshje, aranzhim apo bisedĂ« pĂ«r tâi nisur bisedimet e reja bĂ«rthamoreâ.
Ai theksoi se Irani tani po vlerĂ«son se çfarĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e mira pĂ«r interesat kombĂ«tare, duke shtuar se âthashethemetâ se Teherani do tĂ« rikthehet nĂ« tryezĂ«n e bisedimeve ânuk duhet tĂ« merren seriozishtâ.
Presidenti amerikan, Donald Trump, duke folur në samitin e NATO-s në Hagë më 25 qershor, tha se Uashingtoni do të zhvillojë bisedime me Teheranin javën e ardhshme.
Rundi i gjashtë i bisedimeve SHBA-Iran në Oman, i caktuar për 15 qershor, u anulua pasi forcat izraelite kryen sulme mbi caqet iraniane më 13 qershor.
Duke folur pĂ«r IRIB, Araqchi konfirmoi se sulmet e fundjavĂ«s sĂ« kaluar nga forcat amerikane shkaktuan dĂ«me âtĂ« konsiderueshmeâ nĂ« infrastrukturĂ«n bĂ«rthamore tĂ« Iranit.
Komentet e Araqchi vijnë pak orë pasi mbikëqyrësi kushtetues i Iranit, Këshilli i Gardës, e miratoi vendimin e Parlamentit për të pezulluar bashkëpunimin e Teheranit me Agjencinë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA).
Për këtë ligj, i cili u miratua një ditë më parë nga ligjvënësit me 221 vota pro dhe asnjë kundër, do të vendosë përfundimisht Këshilli Suprem i Sigurisë Kombëtare (SNSC).
SNSC teknikisht drejtohet nga presidenti, por ashtu si të gjitha institucionet kyçe të shtetit, i përgjigjet udhëheqësit suprem, ajatollah Ali Khamenei.
âPlani pĂ«r ta detyruar QeverinĂ« ta pezullojĂ« bashkĂ«punimin me AgjencinĂ« NdĂ«rkombĂ«tare pĂ«r EnergjinĂ« BĂ«rthamore nuk ishte nĂ« kundĂ«rshtim me ligjin islamik dhe KushtetutĂ«n pas shqyrtimit nga anĂ«tarĂ«t e KĂ«shillit tĂ« GardĂ«sâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si i kĂ«shillit, Hadi Tahan Nazif, nĂ« njĂ« postim nĂ« X.
Izraeli kreu sulme të papara ndaj objekteve kyçe bërthamore dhe ushtarake të Iranit, si dhe zonave të banuara, më 13 qershor, në një luftë që mori jetën e shumë civilëve nga të dyja palët para se të përfundonte me një armëpushim të brishtë të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara më 24 qershor.
Pezullimi i bashkĂ«punimit me IAEA do tĂ« thotĂ« se Irani do tâi ndalojĂ« inspektimet, raportimet dhe veprimtarinĂ« mbikĂ«qyrĂ«se sipas Traktatit pĂ«r MospĂ«rhapjen e ArmĂ«ve BĂ«rthamore (NPT).
Para votimit, kryetari i Parlamentit, Mohammad Baqer Qalibaf, e kritikoi IAEA-n, duke thĂ«nĂ« se ajo dĂ«shtoi âqoftĂ« edhe tĂ« shtirej sikur e dĂ«nonte sulmin ndaj objekteve bĂ«rthamore tĂ« Iranitâ dhe e akuzoi pĂ«r âshitjen e besueshmĂ«risĂ« sĂ« vet ndĂ«rkombĂ«tareâ.
Teherani ka akuzuar prej kohësh IAEA-n për anshmëri dhe bashkëpunim me fuqitë perëndimore dhe Izraelin kundër Iranit.
Projektligji parashikon që pezullimi i bashkëpunimit të hiqet vetëm nëse garantohet që objektet dhe shkencëtarët bërthamorë iranianë janë të mbrojtur dhe që e drejta e Iranit për të pasuruar uranium brenda vendit është e garantuar.
Drejtori i Përgjithshëm i IAEA-s, Rafael Grossi, ka shprehur prej vitesh shqetësimin për mungesën e bashkëpunimit nga Irani në hetimet për objekte të vjetra, por të padeklaruara, bërthamore.
âOrganizata pĂ«r EnergjinĂ« Atomike e Iranit do tĂ« pezullojĂ« bashkĂ«punimin me agjencinĂ« deri sa tĂ« garantohet siguria e objekteve bĂ«rthamore, dhe programi bĂ«rthamor paqĂ«sor i Iranit do tĂ« ecĂ« pĂ«rpara me njĂ« ritĂ«m mĂ« tĂ« shpejtĂ«â, tha Qalibaf nĂ« komentet qĂ« u pasuan nga thirrjet e ligjvĂ«nĂ«sve âvdekje AmerikĂ«s dhe Izraelitâ.
Presidenti i FrancĂ«s, Emmanuel Macron, tha se âskenari mĂ« i keqâ do tĂ« ishte nĂ«se Teherani tani do tĂ« largohej nga Traktati pĂ«r MospĂ«rhapjen e ArmĂ«ve BĂ«rthamore.
Macron u tha gazetarëve në Bruksel, pas një samiti të BE-së, se në përpjekje për të ruajtur traktatin, ai do të fliste në ditët në vijim me pesë anëtarët e Këshillit të Sigurimit të OKB-së.
KĂ«to bisedime tashmĂ« kanĂ« filluar me njĂ« telefonatĂ« nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« mĂ« 26 qershor, nĂ« tĂ« cilĂ«n ai informoi presidentin Donald Trump pĂ«r kontaktet qĂ« Parisi ka pasur me Teheranin ânĂ« ditĂ«t dhe orĂ«t e funditâ.
âShpresa jonĂ« Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« ketĂ« njĂ« konvergjencĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« pikĂ«pamjeveâ, tha Macron, duke shtuar se synimi Ă«shtĂ« âqĂ« tĂ« mos ketĂ« rifillimâ tĂ« ndĂ«rtimit bĂ«rthamor nga Irani.
Irani e ratifikoi traktatin për mospërhapjen e armëve bërthamore (NPT) në vitin 1970, duke u angazhuar të deklarojë materialin e tij bërthamor para Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Atomike./REL