Nga Gazeta âSIâ- NĂ« Vaun e DejĂ«s hapja e sezonit turistik shoqĂ«rohet me njĂ« traditĂ« tĂ« re, po aq solemne sa dhe me rĂ«ndĂ«si kombĂ«tare: âDasma e SkĂ«nderbeutâ, e inskenuar nga aktorĂ« amatorĂ« tĂ« zonĂ«s.
E gjitha në oborrin e kishës, ku vetë Gjergj Kastrioti u martua shekuj më parë.
Kjo ngjarje ka marrë vlerë të veçantë, pasi zhvillohet në zemër të zonës ku ndodhet Kisha shtatë shekullore e Shën Mërisë, monument i njohur për dy simbolika krejtësisht kundërthënëse. E para është martesa historike e heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastriotit me Donika Arianitin, dhe e dyta, shkatërrimi brutal i kishës në vitin 1969 nga regjimi komunist.
Këto dy ngjarje, krejtësisht të kundërta, përbëjnë edhe lajtmotivin e skenarit të dasmës së Skënderbeut, që çdo vit sjell në jetë një festë që përkujton dhe refleton mbi dy anët e historisë sonë kolektive. Ideja për të bashkuar përkujtimin e dasmës së Gjergj Kastriotit me atë të shkatërrimit të kishës si një anë e errët e historisë sonë, shfaqet qartë dhe perceptohet fuqishëm nga publiku dhe të pranishmit në event.
Vau i Dejës, një perlë natyrore që po zgjerohet
Vau i Dejës është një zonë ende relativisht e panjohur për vlerat e saj të rralla natyrore dhe turistike. Territori nis në Mjedë të Shkodrës dhe shtrihet deri në Koman, duke përfshirë hapësira të virgjëra, të paprekura, dhe me bukuri të jashtëzakonshme natyrore, që synojnë të zhvillohen në një zonë turistike malore të nivelit të parë.
Në këtë terren të pacenuar, iniciativa individuale ka sjellë hapjen e disa bujtinave dhe restoranteve, të cilat frekuentohen gjatë gjithë vitit nga vizitorë nga gjithë Shqipëria dhe diaspora, sidomos gjatë muajve të verës.
Por Vau i Dejës nuk njihet vetëm për natyrën, por edhe për traditat e veçanta që e karakterizojnë,  nga artizanati, burim i rëndësishëm i të ardhurave për gratë e zonës, e deri te trashëgimia kulturore dhe shpirtërore, ku veçon Kisha e Shën Mërisë, vendi ku u lidh martesa e heroit kombëtar me Donikën.
Për të përkujtuar këtë ngjarje madhore, në Vau të Dejës është krijuar edhe një trupë teatrore që inskenon dasmën e Skënderbeut jo vetëm në festa lokale, por edhe në Austri, Kosovë e Gjermani, duke e çuar kështu trashëgiminë kulturore të zonës edhe përtej kufijve.
Dasma e Gjergj Kastriotit -Një rikthim shpirtëror i heroit
âDasma e Gjergj Kastriotitâ erdhi si njĂ« ngjarje madhore nĂ« oborrin e KishĂ«s sĂ« ShĂ«n MĂ«risĂ«, aty ku ndodhen themelet e kishĂ«s gotike, nĂ« vendin ku nĂ« vitin 1451 u kurorĂ«zua vetĂ« heroi ynĂ« kombĂ«tar. Me origjinalitet nĂ« skena masive, rite, kostumografi dhe muzikĂ«, kjo ngjarje pĂ«rkujton lidhjen e kurorĂ«s sĂ« Gjergj Kastriotit me Donika Arianitin, njĂ« martesĂ« qĂ« historikisht Ă«shtĂ« interpretuar edhe si bashkim mes jugut dhe veriut.
Antonio , djali që luan rolin e Skenderbeut në dramë thotë për GazetaSi.al se është nder dhe kënaqësi sa herë e luan dhe e riluan këtë rol. Sipas tij ky  është edhe një angazhim në zhvillimin e artiti të qytetit.
âEmocionet rriten çdo herĂ« qĂ« marr ftesĂ«n pĂ«r ta interpretuar kĂ«tĂ« rol e njĂ«kohĂ«sisht Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«naqĂ«si, njĂ« privilegj dhe njĂ« pĂ«rgjegjĂ«si. TĂ« luash DasmĂ«n e SkĂ«nderbeut jashtĂ« kufijve tanĂ«, nĂ« vende si Vjena, Graz-i, Stublla apo Peja, Ă«shtĂ« njĂ« emocion krejt i veçantĂ«. Dhe tashmĂ« jemi duke pritur me padurim ftesat e radhĂ«s. Sa i pĂ«rket pĂ«rfshirjes sĂ« tĂ« rinjve nĂ« aktivitete tĂ« tilla, ndjehem i kĂ«naqur sepse sa herĂ« marrim pĂ«rsipĂ«r tĂ« organizojmĂ« diçka autentike, shqiptare dhe me vlerĂ« pĂ«r identitetin tonĂ«, ata janĂ« gjithmonĂ« tĂ« gatshĂ«m dhe mbĂ«shtetĂ«s.â thotĂ« ai
Perkujtimi i kĂ«saj dasme, qĂ« nĂ« shfaqjen e parĂ« dhe nĂ« skenat e mĂ«vonshme nĂ« VjenĂ«, Frankfurt e PejĂ« ka dhĂ«nĂ« emocione tĂ« papĂ«rsĂ«ritshme. Kjo tregon disa nga tĂ« vĂ«rtetat e diskutueshme historike janĂ« gjithmonĂ« tĂ« gatshme pĂ«r tâu rishqyrtuar dhe pĂ«rditĂ«suar me kontributin e artit dhe komunitetit.
Kisha e Shën Mërisë- Një histori shekullore mes festës dhe fatkeqësisë
Kisha Shën Mërisë është ndërtuar në këmbë të malit të Dejës, pranë rrënojave të qytezës dhe fortesës mesjetare të Danjës, që për herë të parë u përmend si qendër peshkopale në vitin 361. Në këtë kishë thuhet se u kurorëzua Skënderbeu, ndërsa pranë saj ndodhet varri i Lekë Zaharisë, një tjetër figurë e rëndësishme historike.
Kisha, e njohur edhe si Lindja e Zojës, është ndër kishat më të vjetra të Shqipërisë që ka rezistuar shekuj shkatërrimesh, derisa në vitin 1969 u shkatërrua plotësisht nga regjimi komunist. Ajo ka qenë e ndërtuar në fund të Kalasë së Danjës, në luginën e malit të Dejës, dhe mendohet të ketë origjinën rreth viteve 1300.
Si një ndërtim tipik i stilit gotik të shekullit të XIII, kisha kishte një planimetri të thjeshtë me një nefshe dhe absidë rrethore në anën lindore. Ajo përfaqësonte një nga monumentet e rëndësishme të trashëgimisë arkitekturore mesjetare në Shqipëri.
Iniciativa për restaurimin e Kishës. Një nismë qytetare
Iniciatori i nismës për restaurimin e Kishës së Shën Mërisë, Prof. Primo Shllaku, rrëfen për GazetaSi.al se nismën e tij e kanë mbështetur grupi i arkitektëve, restauratorëve dhe ndërtuesve, të cilët janë specialistë të objekteve të kultit dhe trashëgimisë kulturore.
âIdeja dhe propozimi pĂ«r restaurimin e KishĂ«s sĂ« ShĂ«n MĂ«risĂ« ka qenĂ« e imja dhe e njĂ« grupi tĂ« pĂ«rbashkĂ«t pune. Pastaj, grupi i arkitektĂ«ve, ndĂ«rtuesve dhe restauratorĂ«ve, qĂ« merren vetĂ«m me objekte kulti dhe tĂ« trashĂ«gimisĂ«, hartuan projektin dhe skicĂ«n, ndĂ«rsa njĂ« ndĂ«rmarrje qĂ« vepron jashtĂ« ShqipĂ«risĂ« mbĂ«shteti kĂ«tĂ« projekt,â â shpjegon Shllaku.
Ai nënvizon një aspekt historik me peshë:
âKisha e ShĂ«n MĂ«risĂ«, ku u martua Gjergj Kastrioti me Donika Arianitin, ka qenĂ« e vetmja kishĂ« romanike nĂ« EuropĂ«n Juglindore, dhe kjo ishte arsyeja pse u hodh nĂ« erĂ« nga komunistĂ«t. Kisha pĂ«rfaqĂ«sonte njĂ« sinjal tĂ« qartĂ« se ShqipĂ«ria mund tĂ« ishte njĂ« udhĂ«heqĂ«se nĂ« zhvillimin dhe praninĂ« perĂ«ndimore. Kjo pĂ«rbĂ«nte rrezik pĂ«r bllokun lindor, dhe rrĂ«nimi i saj ishte njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« shuar kujtesĂ«n dhe simbolikĂ«n e dasmĂ«s sĂ« Gjergj Kastriotit, e cila jo pa arsye ishte zgjedhur si vendi i kurorĂ«zimit tĂ« martesĂ«s sĂ« tij.â
Në prag të zhvillimit të turizmit të qëndrueshëm, Vau i Dejës po shndërrohet në një destinacion që ofron jo vetëm bukuri natyrore, por edhe një udhëtim nëpër histori dhe identitet. Restaurimi i Kishës së Shën Mërisë dhe ngjarja e përvitshme e dasmës së Skënderbeut janë pjesë e kësaj  përpjekjeje për të lidhur të kaluarën me zhvillimin ekonomik dhe kulturor të komunitetit.
Trupat teatrore, artizanati, bujtinat dhe mikpritja e komunitetit po krijojnë mundësi që kjo zonë të njihet si një model i mirë për bashkëjetesën e trashëgimisë historike me turizmin modern.
Në këtë mënyrë, Vau i Dejës i jep jetë historisë dhe trashëgimisë, duke treguar se përmes kujtesës dhe angazhimit të komunitetit mund të ndërtohet një e ardhme premtuese , ku historia rikujtohet, festohet dhe çmohet.
The post Kisha e âShĂ«n MĂ«risĂ«â nĂ« Vaun e DejĂ«s- RindĂ«rtimi i sĂ« shkuarĂ«s nĂ«pĂ«rmjet kujtesĂ«s, artit dhe vullnetit njerĂ«zor appeared first on Gazeta Si.
Login
