Nga Gazeta âSIââ ArkeologĂ« dhe zhytĂ«s kanĂ« rikuperuar njĂ« sasi tĂ« madhe objektesh tĂ« lashta nga njĂ« qytet i fundosur rreth 2.000-vjeçar, pranĂ« brigjeve tĂ« AleksandrisĂ«, nĂ« Egjipt.
Me ndihmën e vinçave, artefaktet u ngritën me kujdes nga uji i cekët i gjirit Abu Qir, nën vëzhgimin e gazetarëve të pranishëm. Ndër gjetjet më të rëndësishme ishin një statujë pa kokë, një sfinks dhe figura e një prifti. Sipas Ministrisë Egjiptiane të Antikiteteve, vendi mund të ketë qenë një zgjerim i qytetit antik të Kanopit.
âKa ende shumĂ« nĂ«n ujĂ«, por ajo qĂ« mund tĂ« nxirret Ă«shtĂ« e kufizuar dhe bĂ«het sipas kritereve shumĂ« tĂ« rrepta,â u shpreh ministri i Turizmit dhe Antikiteteve, Sherif Fathi.
Egjipti, qĂ« prej vitit 2001, Ă«shtĂ« pjesĂ« e KonventĂ«s sĂ« UNESCO-s pĂ«r TrashĂ«giminĂ« Kulturore NĂ«nujore, e cila kufizon nxjerrjen e artefakteve tĂ« fundosura. âPjesa tjetĂ«r do tĂ« mbetet pjesĂ« e trashĂ«gimisĂ« sonĂ« tĂ« fundosur,â shtoi ministri.
Sipas Mohamed Ismail, sekretar i përgjithshëm i Këshillit të Lartë të Antikiteteve, artefaktet i përkasin periudhave të ndryshme, duke nisur nga epoka Ptolemeike që zgjati rreth 300 vjet e deri tek periudha e sundimit romak, që zgjati afërsisht 600 vjet.
Artefaktet e reja i janĂ« nĂ«nshtruar procesit tĂ« restaurimit dhe do tĂ« ekspozohen nĂ« muzeun kombĂ«tar tĂ« AleksandrisĂ«, nĂ« kuadĂ«r tĂ« ekspozitĂ«s âSekretet e Qytetit tĂ« Fundosurâ, e cila u hap tĂ« mĂ«rkurĂ«n dhe prezanton 86 objekte tĂ« rralla qĂ« hedhin dritĂ« mbi jetĂ«n gjatĂ« periudhave ptolemeike dhe romake.
TIRANĂ, 21 gusht /ATSH/ PĂ«r tĂ« tretin vit radhazi, fshati VajzĂ« nĂ« VlorĂ« kthehet nĂ« njĂ« qendĂ«r tĂ« gjallĂ« arti dhe kulture me âVajzĂ« Festâ, qĂ« zhvillohet nga 22 deri mĂ« 24 gusht 2025.
Festivali sjell bashkë artistë, kineastë, muzikantë, poetë dhe figura publike në një mozaik aktivitetesh që përfshijnë film, teatër, këngë polifonike, valle popullore, muzikë bashkëkohore dhe ekspozita.
Risia e kĂ«tij edicioni Ă«shtĂ« âDita Olimpikeâ nĂ« Parkun Arkeologjik tĂ« Amantias, organizuar nĂ« bashkĂ«punim me KOKSH, si njĂ« rikthim simbolik i shpirtit tĂ« garave tĂ« lashta. PĂ«r tĂ« rinjtĂ« dhe dashamirĂ«sit e natyrĂ«s do tĂ« ketĂ« hiking, kampingje nĂ«n yje, net me zjarre dhe eksplorime nĂ« shpellat dhe ujĂ«varat e zonĂ«s.
Eventi organizohet nga Shoqata e fshatit Vajzë, në bashkëpunim me bashkinë Selenicë dhe komunitetin vendas, duke e kthyer Vajzën në një destinacion unik për artin, natyrën dhe trashëgiminë shqiptare.
Nga Gazeta âSiâ- NĂ« Vuno tĂ« HimarĂ«s, njĂ« nga zonat nga ku nisi dikur eksodi i arbĂ«reshĂ«ve, do tĂ« ngrihet sĂ« shpejti Muzeu i ArbĂ«reshĂ«ve, njĂ« projekt qĂ« synon tĂ« sjellĂ« nĂ« atdhe kujtesĂ«n, gjuhĂ«n dhe shpirtin e njĂ« komuniteti qĂ« ka ruajtur identitetin shqiptar pĂ«r mĂ« shumĂ« se pesĂ« shekuj larg trojeve amtare.
Lajmin e ka bërë të ditur Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Në projekt përfshihet edhe restaurimi i dy kishave simbol në qendrën historike të Vunoit.
âI vendosur simbolikisht nĂ« zemĂ«r tĂ« qendrĂ«s historike tĂ« Vunoit, pranĂ« kishave tĂ« ShĂ«n Spiridhonit dhe ShĂ«n MĂ«hillit, projekti parashikon gjithashtu restaurimin e kĂ«tyre monumenteve tĂ« çmuara, duke e kthyer zonĂ«n nĂ« njĂ« ansambel mozaik tĂ« gjallĂ« ku trashĂ«gimia shpirtĂ«rore ndĂ«rthuret me muzealizimin bashkĂ«kohorâ- shkruan Ministria e KulturĂ«s.
Gazeta âSIâ-ââŠTĂ« dashur dhe tĂ« respektuar miq, tĂ« gjithĂ« tĂ« gĂ«zuar dhe mirĂ« se na keni ardhur! Ne jemi jashtĂ«zakonisht tĂ« nderuar nga pjesĂ«marrja juaj, ndaj nĂ« shenjĂ« dashurie dhe respekti dua tĂ« ngre njĂ« dolli me disa shĂ«ndete: shĂ«ndetin e parĂ«, nĂ« krye tĂ« herĂ«s, e kam pĂ«r çiftin e tĂ« sapomartuarve, pĂ«r sebepçinjtĂ«â; âdua tĂ« ngre njĂ« shĂ«ndet tĂ« dytĂ« pĂ«r krushqit qĂ« sollĂ«n nusenââŠ
Vetëm para pak ditësh, Dollia u shpall si vlerë kombëtare e trashëgimisë. Ky ritual si një nga elementët më të rëndësishme të traditës sonë, ka qënë dhe mbetet një nga kulmet e sëndërtimit të asaj çka mund të thuhet skaletë e gëzimeve familjare shqiptare.
Ky ritual kaq popullor në shtëpitë e shqiptarëve, shpesh është tejkaluar edhe nga vëmendja e studiuesve apo kulturologëve të cilët janë marrë gjërësisht me traditat shqiptare, duke mbetur disi në hije.
Kjo ka qënë dhe spuntoja e cila e ka shtyrë profesor Sherif Bundon, të shkruajë një monografi studimore mbi rolin e dollisë në jetën shoqërore shqiptare.
NĂ« lbrin e tij âDollia shqiptare, Institucioni shpirtĂ«ror i mikpritjesâ Bundo paraqet me qartĂ«si elemĂ«ntĂ«t e dollisĂ«, qĂ« nga rregullat dhe nderimet qĂ« kryhen nĂ«pĂ«rmjet saj e deri te hierarkia dhe roli insitucionalizues.
Rregulli i dollisë
Rregulli i dollisë në sofër është një institucion që garanton dhe institucionalizon vendin e nderit dhe të respektit për mikun në shtëpi, për vizitorin apo për të ftuarit në përgjithësi.
Në çdo sofër/tavolinë, në çdo gosti, në çdo dasmë, në çdo dialog, ka gjithnjë dy palë: pala pritëse dhe pala e ftuar.
Sipas traditĂ«s, pala pritĂ«se bĂ«n maksimumin e mundshĂ«m qĂ« tĂ« ftuarve, apo miqve, tâu bĂ«hen tĂ« gjitha nderimet dhe ata tĂ« ndihen sikur janĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« e tyre. Respektin dhe nderimin maksimal ndaj mikut, tradita shqiptare e ka tĂ« kultivuar nĂ« gjenezĂ«n e saj, e ka çështje tĂ« gjenit dhe tĂ« vazhdimĂ«sisĂ«, e ka brumin e filozofisĂ« sĂ« ekzistencĂ«sâ
Hierarkia e vlerave dhe përgjegjësive në sofër
Vetë familja shqiptare ka qenë dhe mbështetet te dashuria, te mirëkuptimi, te barazia dhe te hierarkia e vlerave dhe e përgjegjësive.
Ka një kryefamiljar, të cilin e respektojnë të gjithë, që luan rolin e timonierit dhe të përgjegjësit kryesor të familjes. Të paktën kështu ka funksionuar familja tradicionale shqiptare.
Etimologjikisht, termi kryefamiljar shpjegohet me pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« qĂ« ka njĂ« njeri pĂ«r personat qĂ« ka nĂ« ngarkim dhe detyrohet tĂ« kujdeset pĂ«r ta (kuptohet, familja moderne ka âkushtetutĂ« moderneâ).
Por, ka me radhë edhe pjesëtarë të tjerë të familjes, të barabartë në të drejta, por me mosha të ndryshme, me gjini të ndryshme, me status civil të ndryshëm, me status arsimor dhe kulturor të ndryshëm, me status pasuror të ndryshëm.
Njerëzit janë të ndryshëm sepse lindin të tillë. Po kështu, brenda familjes jo të gjithë kanë talente të njëjta, janë njëlloj oratorë, janë njëlloj socialë apo njëlloj të ndjeshëm.
Ndërkohë që jeta, ndër vite dhe shekuj, ka diferencuar natyrshëm edhe personat me prirje, me talent, me aftësi fizike dhe trimërore të ndryshme apo me aftësi të mira dhe qëndrueshmëri të lartë rezistence, pse jo edhe ndaj alkoolit. Nga pala e të ftuarve, e miqve, ka gjithashtu një hierarki të nënkuptuar.
Monografia â Dollia Shqiptareâ botim i MediaPrint
Ka një renditje, një prioritet vlerash, një protokoll të heshtur, jo zyrtar, të gjithëpranuar, ka një diferencim të individëve që përfaqësojnë palën e të ftuarve.
Kur bĂ«het fjala pĂ«r dasmĂ«n, pala e tĂ« ftuarve janĂ« krushqit qĂ« vijnĂ« tĂ« marrin nusen. Po tâi referohemi traditĂ«s, krushqit pĂ«rbĂ«nin njĂ« kompozim shumĂ« mirĂ« tĂ« menduar dhe tĂ« harmonizuar individĂ«sh, tĂ« cilĂ«t kishin njĂ« mision tĂ« caktuar dhe vetĂ«m nĂ«se do tĂ« kombinoheshin shumĂ« mirĂ« cilĂ«sitĂ« dhe karakteristikat individuale tĂ« tyre nĂ« gjithĂ« grupin dhe ai tĂ« funksiononte si njĂ« ekip, si njĂ« bashkim kompakt dhe unik, misioni pĂ«rmbushej me sukses dhe me dinjitet.
Gjeografia e dollisë
âPĂ«r kĂ«to arsye, institucioni i dollisĂ« ka funksionuar mĂ« mirĂ« nĂ« ish-PrincipatĂ«n e Muzakajve, nĂ« periudhĂ«n mesjetare tĂ« Bizantit, tĂ« viteve 1280-1444 (qarqet e sotme Berat, GjirokastĂ«r, VlorĂ« dhe Korçë) apo nĂ« trojet e sotme tĂ« krahinave si: Skrapari, DĂ«shnica (KĂ«lcyrĂ«), Tomorrica, Turbohova dhe Potomi (rrethi i Skraparit); Cerja (PĂ«rmet); DangĂ«llia-FrashĂ«ri (PĂ«rmet); zona e MalĂ«shovĂ«s (KĂ«lcyrĂ«), Zheperit dhe Ăajupit apo LunxhĂ«risĂ« (GjirokastĂ«r) si dhe Opari, Kolonja, Leskoviku, Gramshi, Mbrakulla dhe Shpiragu (rrethi i Beratit); Mallakastra, LabĂ«ria, Bregu (i detit) si dhe Librazhdi e Pogradeci (Mokra, Gora) etj.
Sigurisht, elemente të dollisë hasen edhe në zona të tjera periferike të këtyre krahinave, por ato kanë qenë të pjesshme, sporadike, jorigoroze dhe në to dollia nuk ka funksionuar si institucion i mirëfilltë rregullator.
Në ngjarje të nivelit të lartë të mikpritjes, si dasmat, apo ceremonitë me pjesëmarrje në numër të madh të të ftuarve, dollia është përhapur si ritual që përdoret tashmë si traditë e mirë në të gjitha hapësirat shqiptare.
Dollia Ă«shtĂ« pjesĂ« e asaj etnokulture, e cila ka si tipar dallues unitetin kombĂ«tar, tĂ« shprehur pĂ«rmes diversitetit krahinor dhe lokal, tĂ« ngulitura kaq fort dhe tĂ« materializuara kaq mirĂ« nĂ« ndĂ«rgjegjen e brezave, saqĂ« krijojnĂ« njĂ« atmosferĂ« dhe emocion tĂ« paimagjinueshĂ«m pĂ«r cilindo qĂ« nuk e njeh dhe nuk e ka provuar atĂ«â
Sherif Bundo
Pushteti i dollisë: rotacioni dhe përkohshmëria
Si fillon apo çelet biseda në një sofër/tavolinë ku konsumohet ushqim dhe alkool? Paraprakisht shtrohet sofra, ulen të pranishmit sipas hierarkisë, vendosen mbi sofër pjatat me mezetë, shërbehen gotat e rakisë për secilin, gjendet vendi i përshtatshëm për sakun dhe gjithçka është gati.
Në fillim e merr fjalën kryefamiljari, apo personi që është ulur në krye të palës pritëse, Kryezoti. Ai prezanton shkurt të pranishmit, një për një, sipas hierarkisë dhe vendit ku janë ulur, apo ku ndodhen, duke përmendur me dy fjalë lidhjet e gjakut, karakteristikat, punën që bën, funksionin që mban, vendin ku banon, statusin i martuar apo jo, numrin e fëmijëve, vlerat dhe meritat e çdonjërit.
Kur e mbaron këtë prezantim fton Kryemikun të bëjë të njëjtën gjë. Palët duhet të njihen mirë me njëra-tjetrën. Të pranishmit duhet të njohin këdo që është ulur në tavolinë.
Në sofër/tavolinë nuk mund të ketë dhe nuk ka një person të ulur për të cilin nuk kemi asnjë lloj informacioni apo njohjeje. Kjo nuk mund të ndodhë.
Pastaj, pasi mbaron ky prezantim, ku të gjithë të pranishmit familjarizohen me mjedisin dhe mësojnë edhe hierarkinë e secilës palë, përsëri kryefamiljari i palës pritëse, Kryezoti, me një gotë të vogël të mbushur zakonisht me raki, u uron miqve mirëseardhjen, shpreh kënaqësinë që ata janë të ftuarit e nderit, uron për shëndetin e mirë të tyre dhe të familjarëve apo të afërmve të tyre dhe i fton të ndihen mirë, të sigurt, të qetë dhe të festojnë sikur të ishin në shtëpinë e tyre.
Në njëfarë mënyre, psikologjikisht kjo shërben për të shkrirë akujt që krijohen nga mosnjohja, nga distanca, nga takimi për herë të parë dhe nga prezenca e shumë personave.
Ka një hezitim të natyrshëm në çdo takim të ri. Pas një pauze të vogël, 4-5 minuta, fjala kalon në palën tjetër dhe me një gotë raki, Kryemiku përshëndet dhe uron palën pritëse, të zotët e shtëpisë, për pritjen e ngrohtë dhe u uron që jeta e tyre të pasojë vetëm me të mira dhe gëzime
Dollia, jo e pranueshme per të gjithë
 âKa njerĂ«z qĂ« dollinĂ« e pĂ«rfytyrojnĂ« nĂ« formĂ«n dhe versionin e saj mĂ« tĂ« deformuar dhe mĂ« tĂ« pasaktĂ«, sepse nuk kanĂ« pasur rastin tĂ« ndjekin njĂ« ceremoni tĂ« kompletuar nĂ« tĂ« gjithĂ« elementet e saj, ku dollia tĂ« funksionojĂ« si mekanizĂ«m i plotĂ«, si mekanizmat e sahateve zvicerane. Ka edhe njĂ« kategori tjetĂ«r tĂ« tipave njerĂ«zorĂ«, qĂ« nuk e pĂ«lqejnĂ« dollinĂ«. JanĂ« tipat introvertĂ«, qĂ« nuk u pĂ«lqen tĂ« dalin nĂ« skenĂ«, nuk u pĂ«lqen tĂ« evidentohen, nuk kanĂ« dĂ«shirĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« protagonistin, pĂ«lqejnĂ« tĂ« qĂ«ndruarit mbrapa perdes, tĂ« heshtur, edhe pse mund tĂ« jenĂ« shumĂ« tĂ« aftĂ« dhe tĂ« saktĂ«. Sigurisht, mund tĂ« mos kenĂ« munguar rastet kur nĂ« sofra Ă«shtĂ« abuzuar me konsumin e alkoolit. Por, pikĂ«risht abuzimi me kĂ«tĂ« tĂ« fundit ka ardhur prej mosnjohjes apo mosrespektimit tĂ« rregullave tĂ« dollisĂ«â.
Institucion i respektit dhe mikpritjes
Rregulli i dollisë në sofër është një institucion që garanton dhe institucionalizon vendin e nderit dhe të respektit për mikun në shtëpi, për vizitorin apo për të ftuarit në përgjithësi.
Në çdo sofër/tavolinë, në çdo gosti, në çdo dasmë, në çdo dialog, ka gjithnjë dy palë: pala pritëse dhe pala e ftuar.
Sipas traditĂ«s, pala pritĂ«se bĂ«n maksimumin e mundshĂ«m qĂ« tĂ« ftuarve, apo miqve, tâu bĂ«hen tĂ« gjitha nderimet dhe ata tĂ« ndihen sikur janĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« e tyre.
Respektin dhe nderimin maksimal ndaj mikut, tradita shqiptare e ka të kultivuar në gjenezën e saj, e ka çështje të gjenit dhe të vazhdimësisë, e ka brumin e filozofisë së ekzistencës
âMarrĂ« me shkurtime nga studimi monografik â Dollia Shqiptare, Institucioni shpirtĂ«ror i mikpritjesâ i prof. Sherif Bundo. Botim i shtĂ«pisĂ« botuese âMediaPrintâ
âSherif Bundo Ă«shtĂ« Profesori i Financave nĂ« Universitetin e TiranĂ«s, Profesor i Ftuar i Financave dhe Kontabilitetit Financiar nĂ« Universitetin e Poitiers (Puatje), FrancĂ«. U diplomua pĂ«r FinancĂ« dhe Kontabilitet nĂ« Universitetin e TiranĂ«s, nĂ« vitin 1980.Ai Ă«shtĂ« drejtues i projekteve evropiane Erasmus Plus. Lektor nĂ« Universitetin Publik tĂ« PrishtinĂ«s, nĂ« Universitetin e ShkodrĂ«s, nĂ« Universitetin e VlorĂ«s dhe nĂ« atĂ« tĂ« Korçës.
TIRANĂ, 13 gushtATSH/ Ministri i EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, reagoi sot lidhur me situatĂ«n alarmante tĂ« zjarreve qĂ« kanĂ« pĂ«rfshirĂ« disa zona tĂ« vendit ditĂ«t e fundit, duke theksuar pĂ«rkushtimin maksimal tĂ« institucioneve pĂ«r tĂ« mbrojtur trashĂ«giminĂ« kulturore kombĂ«tare nga rreziku i flakĂ«ve.
Gonxhja bëri me dije se MEKI në bashkëpunim me Institutin Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore dhe drejtoritë rajonale po ndjek në mënyrë të vazhdueshme zhvillimet në terren dhe ka marrë masa konkrete për të parandaluar dëmtimet në monumentet historike dhe kulturore.
Sipas tij, në qarqet Dibër dhe Shkodër, pavarësisht përhapjes së zjarreve në disa vatra, nuk janë raportuar dëmtime në objekte të trashëgimisë kulturore.
âNdĂ«rhyrja e shpejtĂ« e strukturave tĂ« zjarrfikĂ«sve dhe e ushtrisĂ« ka bĂ«rĂ« tĂ« mundur qĂ« monumente si Muzeu i KastriotĂ«ve dhe KĂ«shtjella e Fletit tĂ« mbeten tĂ« paprekura dhe jashtĂ« rrezikutâ, tha ai.
Ndërsa në qarkun e Vlorës, ministry informoi se zjarret kanë prekur zonën pranë Manastirit të Shën Mërisë së Krimanovës në fshatin Piqeras, ku është dëmtuar vetëm bimësia në oborrin e pasëm të objektit, pa u cenuar struktura arkitektonike e Manastirit.
Ai vuri në dukje se situata më problematike është regjistruar në qarkun Gjirokastër, ku Kisha e Shën Ilias në fshatin Lekël, një monument kulture i kategorisë së dytë, ka pësuar dëmtime si pasojë e përhapjes së flakëve. Megjithatë, falë reagimit të menjëhershëm, pjesa më e madhe e kishës është shpëtuar dhe tashmë është në proces hartimi një projekt ndërhyrjeje për restaurim dhe rikuperim të dëmeve.
Ministri Gonxhja theksoi se të gjitha Drejtoritë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore kanë qenë në gatishmëri të plotë dhe kanë ndërmarrë masa parandaluese për të mbrojtur monumentet.
âAto kanĂ« krijuar breza sigurie pĂ«rreth objekteve, kanĂ« larguar vegjetacionin e thatĂ«, kanĂ« ngritur grupe kontakti me strukturat e zjarrfikĂ«sve dhe kanĂ« bashkĂ«punuar ngushtĂ« me autoritetet lokale, duke pajisur stafin me mjetet dhe materialet e nevojshme pĂ«r pĂ«rballimin e situatĂ«s nĂ« terrenâ, tha ai.
Gonxhja bëri thirrje për vigjilencë dhe përgjegjësi nga ana e qytetarëve, të shmangin ndezjen e zjarreve në natyrë apo gjatë pastrimit të parcelave dhe të raportojnë menjëherë çdo sinjal tymi apo flake që mund të vënë re.
Nga Michel Setboun- âAllah, Allah, AllahâŠâkĂ«nga e adhuruesve pĂ«rshkon dhomĂ«n ndĂ«rsa ata lĂ«vizin para e mbrapa nĂ« njĂ« ritĂ«m. NjĂ« pjesĂ« janĂ« gjysĂ«m tĂ« zhveshur, me kapica tĂ« bardha, ndĂ«rsa tĂ« tjerĂ«t ndodhen nĂ« trance, teksa ngulin shkopinj tĂ« shkurtĂ«r nĂ« faqe, gjuhĂ«, veshĂ« dhe bark. Era e djersĂ«s mbulon qafĂ«n e tyre, por asnjĂ« pikĂ« gjaku nuk rrjedh. ZĂ«ri i vetĂ«m qĂ« dĂ«gjohet Ă«shtĂ« emri i shenjtĂ« i Allahut.
Ky ritual zhvillohet në një teqe të vjetër, e cila gjatë viteve të komunizmit ishte shndërruar në magazinë . Dhoma e vogël është e mbushur me njerëz, të cilët rrethojnë adhuruesit për të parë atë ritual i cilir ngjante se kishte humbur përjetësisht në të kaluarën.
Dervishët vazhdojnë këngën e tyre, ndërsa shkopinjtë, të ngrohur deri në të bardhë, lëvizen mbi trupat e tyre. Ata nuk duket se vuajnë; janë në adhurim përpara Perëndisë së tyre, për Muhamedin dhe profetin Ali. Këta janë Rufai, një nga dhjetëra sekte shiite që ekzistonin në Shqipëri para Revolucionit Kulturor.
âAllah, Allah, AllahâŠâ thirrja e lirisĂ« tingĂ«llon nĂ«pĂ«r dhomĂ«. Dhurimi dhe vuajtja qĂ« ata vetes ia shkaktojnĂ« sot janĂ« simbol i njĂ« rilindjeje tĂ« besimit, njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tâu ndarĂ« me 26 vite diktature ku praktika e fesĂ« ishte e ndaluar dhe dĂ«nohej me vdekje.
Në vitin 1969, pas një Revolucioni Kulturor të shpejtë dhe të dhunshëm, diktatori Enver Hoxha e shpalli Zotin të paligjshëm. Priftërinj katolikë, ortodoksë dhe mollahë u internuan në kampet e përqendrimit dhe u ekzekutuan. Kishat dhe xhamitë u shkatërruan ose u kthyen në magazina  e palestra. Zoti dukej i braktisur, dhe drita e diktaturës ishte e vetmja që shoqëronte popullin për dekada me radhë.
Ekzistenca e këtij sekti veçohet për veprimet e frikshme që kryejnë mbështetësit e tij si shpimet me shtiza në fytyrë apo në trup, kërcimet mbi xhama etj. Ky sekt daton shumë herët në vendin tonë.
Sot, rituali i dervishëve Rufai dëshmon një kthim të fuqishëm të besimit dhe një rilindje të traditës shpirtërore që rezistoi edhe gjatë periudhave më të errëta të historisë shqiptare.
Shenim: Michel Setboun ështĂ« fotograf francez, i cili ka punuar pĂ«r revista tĂ« njohura ndĂ«rkombĂ«tare, si : âGeoâ, âFigaro Magazineâ, âNew York Timesâ, âLifeâ, âParis Matchâ, âSternâ.  Filloi tĂ« punojĂ« si fotograf nĂ« vitin 1978 duke mbuluar konflikte ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r agjencinĂ« SIPA, si Revolucionin nĂ« Iran, LuftĂ«n pĂ«r PavarĂ«si nĂ« Angola, Afganistan, LuftĂ«n Iran-Irak dhe me vone luftĂ«n civile nĂ« Liban. Ndersa nĂ« periudhĂ«n kohore 1985-1991, ai mbulon reportazhet per KorenĂ« e Jugut, ShqipĂ«rine, MongolinĂ« dhe Rion pĂ«r agjencinĂ« RAPHO. QĂ« nga viti 1991 punon si fotograf i pavarur. Ka udhĂ«tuar nĂ« mĂ« shumĂ« se 130 vende. Ka marĂ« çmimin e parĂ« nĂ« World Press pĂ«r reportazhin e tij pĂ«r dy milionĂ« refugjatĂ«t e dĂ«buar nĂ« Nigeri. Setboun Ă«shtĂ« gjithashtu autor i librave tĂ« shumtĂ«.
Nga Gazeta âSIâ- ArkeologĂ«t qĂ« kanĂ« qenĂ« duke punuar nĂ« UlpianĂ«, njĂ« qytet i lashtĂ« nĂ« rajonin e DardanisĂ« nĂ« KosovĂ«, kanĂ« zbuluar njĂ« mozaik tĂ« rrallĂ« me dedikim pĂ«r perandorin bizantin Justinian I (527â565 tĂ« e.s.) dhe bashkĂ«shorten e tij, Teodora.
Zbulimi, i bĂ«rĂ« publik nga Ministri i KulturĂ«s, Hajrulla Ăeku, Ă«shtĂ« i dyti i kĂ«tij lloji qĂ« gjendet nĂ« kĂ«tĂ« sit gjatĂ« viteve tĂ« fundit.
Ulpiana, një qendër e lulëzuar e provincës romake të Dardanisë, kishte njohur zhvillim të madh nga shekulli i parë deri në shekullin e gjashtë të erës sonë. Qyteti u shkatërrua nga një tërmet i fuqishëm rreth vitit 518 të e.s., por u rindërtua gjatë sundimit të Justinianit, i cili kishte lindur në këtë rajon.
Dy vite mĂ« parĂ«, arkeologĂ«t zbuluan njĂ« mbishkrim qĂ« dokumentonte rindĂ«rtimin e qytetit si âJustiniana Secundaâ. NdĂ«rkohĂ«, mozaiku i sapo gjetur pĂ«rkujton ndĂ«rtimin e njĂ« bazilike episkopale dhe pĂ«rbĂ«n njĂ« nga dedikimet e rralla tĂ« njohura pĂ«r Justinianin nĂ« vendin e tij tĂ« origjinĂ«s.
âKy Ă«shtĂ« njĂ« zbulim qĂ« formĂ«son historinĂ«,â u shpreh ministri Ăeku, duke e cilĂ«suar atĂ« si njĂ« âdedikim tĂ« fuqishĂ«m nga Perandori Justinianâ pĂ«r qytetin e DardanisĂ« dhe kishĂ«n e tij. Sipas tij, ky Ă«shtĂ« njĂ« hap i madh nĂ« pasurimin e njohurive mbi historinĂ« e hershme tĂ« rajonit.
Gërmimi arkeologjik është kryer nga Christophe Goddard, Arben Hajdari  dhe Milot Berisha, në kuadër të një projekti kërkimor shkencor në Vendin Arkeologjik të Ulpianës.
Edhe Kryeministri i KosovĂ«s, Albin Kurti, vuri nĂ« dukje rĂ«ndĂ«sinĂ« e kĂ«tij zbulimi. âNĂ« rrĂ«nojat e qytetit romak tĂ« UlpianĂ«s, jo larg nga Prishtina, arkeologĂ«t kanĂ« bĂ«rĂ« njĂ« gjetje interesante: njĂ« mbishkrim nga Perandori Justinian. NjĂ« dĂ«shmi e rrallĂ« e lidhjes sĂ« tij me DardaninĂ«, vendin e tij tĂ« origjinĂ«s  dhe njĂ« shembull i bashkĂ«punimit tĂ« suksesshĂ«m ndĂ«rkombĂ«tar,â tha ai.
Ministri Ăeku shtoi se mbrojtja dhe ruajtja e trashĂ«gimisĂ« arkeologjike tĂ« KosovĂ«s po trajtohet me njĂ« seriozitet tĂ« paprecedentĂ«. GĂ«rmimet nĂ« UlpianĂ« dhe Dresnik po zhvillohen nĂ« tokĂ« publike tĂ« shpronĂ«suar vitin e kaluar, duke mundĂ«suar kĂ«shtu kĂ«rkime mĂ« tĂ« gjera.
Ai theksoi se janë duke u zhvilluar përpjekje intensive për hartimin e planeve të konservimit dhe menaxhimit, forcimin e kapaciteteve profesionale nëpërmjet bashkëpunimit ndërkombëtar, si dhe përmirësimin e studimeve dhe botimeve shkencore.
âArkeologjia vazhdon tĂ« na sjellĂ« historinĂ« tonĂ«. Ne vazhdojmĂ« me pĂ«rkushtim tĂ« kĂ«rkojmĂ« dhe ta mbrojmĂ« atĂ«,â pĂ«rfundoi Ăeku.
Nga Gazeta âSIâ- GĂ«rmimet arkeologjike nĂ« Fanum Voltumnae, vendi i shenjtĂ« qendror i federatĂ«s etruske, kanĂ« nxjerrĂ« nĂ« dritĂ« objekte fetare tĂ« rralla qĂ« datojnĂ« mĂ« shumĂ« se 2,500 vjet mĂ« parĂ«.
Sipas mediave italiane, në periferi të qytetit të Orvietos janë zbuluar dy koka deshësh prej guri, një kokë luani, altarë të mëdhenj dhe një rrugë e gjerë procesioni, të gjitha të ruajtura në gjendje të shkëlqyer. Ky kompleks u ndërtua në kulmin e epokës etruske, në shekullin e 6-të para Erës sonë.
Gërmimet, të udhëhequra që nga fillimi i viteve 2000 nga arkeologia Simonetta Stopponi, kanë sjellë në dritë një sërë objektesh që zbulojnë ritualet dhe besimet e popullit etrusk, një kulturë që mbizotëroi në Italinë qendrore nga shekulli i 9-të deri në shekullin e parë para Krishtit.
Origjina e etruskëve mbetet ende mister, me teori të ndryshme që i lidhin ata me Azinë e Vogël ose si një popull vendas që zhvilloi kulturën e vet. Analizat moderne të ADN-së nga rajoni i Toskanës japin mbështetje për prejardhjen aziatike.
Sot, ky zbulim i rëndësishëm në Fanum Voltumnae ofron një dritare të re në njohjen e një prej kulturave më enigmatike të antikitetit dhe rikthen në vëmendje rëndësinë historike të këtij vendi të shenjtë.
Nga Gazeta âSIââ NĂ« zemĂ«r tĂ« MalĂ«sisĂ« sĂ« Madhe, nĂ« QafĂ«n e Predelecit tĂ« fshatit LepushĂ«, u zhvillua njĂ« nga ngjarjet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme dhe mĂ« simbolike tĂ« traditĂ«s malĂ«sore: Logu i BjeshkĂ«ve. Ky manifestim kulturor dhe historik mblodhi kĂ«tĂ« vit njĂ« numĂ«r tĂ« madh pjesĂ«marrĂ«sish dhe vizitorĂ«sh nga e gjithĂ« treva, ku pas njĂ« konkurimi tĂ« fortĂ«, Aurora Lumaj, malĂ«sore nga Vukli i Kelmendit dhe me banim nĂ« Kanada, u shpall âMiss Bjeshka 2025â.
Logu i Bjeshkëve, një traditë me rrënjë shumëshekullore është një manifestim i pasurisë shpirtërore të Malësisë së Madhe, ku përfaqësohen veshjet tradicionale me xhubleta mbi 4000 vjeçare, këngët polifonike, vallet e lashta, instrumentet e lojërat popullore.
Aurora Lumaj
Historia e Logut të Bjeshkëve
Zgjedhja e vendit të Qafës së Predelecit në Lepushë nuk është rastësore. Ky vend ka një histori mbi tre shekullore kuvendesh dhe mbledhjesh fisnore, ku vendosej për paqen dhe luftën në Malësinë e Madhe. Alabanologu dhe studiuesi Franc Nopça e ka identifikuar këtë vend si një nga vendet kryesore të kuvendeve në këtë trevë.
Pamja nga Qafa e Predelecit është mahnitëse dhe vlerësohet si një kryevepër natyrore e Kelmendit dhe perlë e Alpeve Shqiptare. Në këtë vend, për shumë vite është kremtuar festa fetare e Shna Prendes më 26 korrik, me këngë, valle dhe lojëra popullore.
NĂ« tĂ« kaluarĂ«n, âLogu i BjeshkĂ«veâ zhvillohej si njĂ« ngjarje fetare ku vajzat e zonĂ«s garonin nĂ« bukuri dhe hijeshi, duke u vlerĂ«suar nga komuniteti nĂ« njĂ« atmosferĂ« festive. Kjo traditĂ«, e njohur dikur si âLogu i Nuseveâ, kishte karakter fetar dhe kulturore, ndĂ«rsa pjesĂ«marrĂ«sit visheshin me kostumet kombĂ«tare tĂ« trevĂ«s, ku spikatnin xhubleta pĂ«r gratĂ« dhe çakçirĂ«t pĂ«r burrat.
Në Log zhvilloheshin edhe lojëra popullore si loja për të fituar bajrakun (flamurin), loja me shami të kuqe dhe gjuajtja e shenjit me armë, që përbënte pikën kulmore të festës.
Ndërprerja dhe Ringjallja e Traditës
GjatĂ« periudhĂ«s sĂ« regjimit komunist, kjo traditĂ« u ndĂ«rpre, pasi u konsiderua e papĂ«rshtatshme dhe u zĂ«vendĂ«sua me festa ideologjike. MegjithatĂ«, me rĂ«nien e regjimit nĂ« vitin 1990, dhe sidomos gjatĂ« periudhĂ«s sĂ« pluralizmit nĂ« fund tĂ« viteve â90, âLogu i BjeshkĂ«veâ u ringjall , duke rifilluar traditĂ«n dhe duke i dhĂ«nĂ« asaj edhe elemente bashkĂ«kohore.
Sot, Logu është bërë një manifestim me vlera të mëdha kulturore dhe artistike, ku bukuria e vajzave shoqërohet me prezantimin e trashëgimisë kulturore të Malësisë, duke u kthyer në një festë që bashkon brezat dhe ruan identitetin e malësisë së veriut.
Nga Gazeta âSIâ- ArkeologĂ«t nĂ« jug tĂ« BullgarisĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« njĂ« zbulim tĂ« rrallĂ«: njĂ« varr luksoz qĂ« i pĂ«rkiste njĂ« luftĂ«tari tĂ« elitĂ«s thrake, i datuar nĂ« shekullin e 2 para Krishtit. Zbulimi u bĂ« pranĂ« fshatit Kapitan Petko Voivoda, nĂ« rajonin e Topolovgradit, gjatĂ« punimeve pĂ«r vendosjen e njĂ« kablloje elektrike.
Ekipi i AkademisĂ« Bullgare tĂ« Shkencave, i udhĂ«hequr nga arkeologĂ«t Vladimir Staykov dhe Deyan Dichev, me mbikĂ«qyrjen e specialistes sĂ« njohur tĂ« kulturĂ«s thrake, Dr. Daniela Agre, gjeti njĂ« gropĂ« varrimi tĂ« ruajtur nĂ« gjendje tĂ« shkĂ«lqyer. NĂ« tĂ« ishin eshtrat e njĂ« burri rreth 35â40 vjeç, i varrosur bashkĂ« me kalin e tij tĂ« luftĂ«s,  njĂ« zakon i fisnikĂ«ve thrakĂ«.
Varri ishte i pasur me sende të çmuara si një kurorë ceremoniale prej argjendi të veshur me ar mbi kokën e të ndjerit, një byzylyk dhe unazë argjendi, si dhe një fibulë e punuar me mjeshtëri. Armatimi përfshinte një heshtë hekuri, pjesën qendrore të një mburoje dhe një shpatë të lakuar greke (machaera) me dorezë të zbukuruar me ar dhe gurë gjysmë të çmuar. Një gjetje unike për arkeologjinë bullgare.
Edhe kali ishte zbukuruar me pajisje luksoze. Medalione ari, argjendi dhe bronzi, të veshura me ar dhe të punuara në reliev me skena nga mitologjia greke, ku shfaqej Herakliu duke luftuar me gjigandin Antaeus.
Sipas arkeologëve, ky është viti i dytë radhazi që zona përreth fshatit Kapitan Petko Voivoda nxjerr në dritë zbulime të jashtëzakonshme. Vetëm një vit më parë, aty u gjet një tjetër varr fisniku thrak, i lidhur me forcat romake, po ashtu i pasur me armë dhe bizhuteri ari.
Specialistët besojnë se bëhet fjalë për një nekropol dinastik të elitave thrake të periudhës së vonë helenistike. Zbulimet ofrojnë dëshmi të rralla mbi jetën, zakonet dhe lidhjet e kësaj shoqërie të lashtë, ku traditat vendase ndërthureshin me ndikimin grek dhe romak.
Gërmimet vazhdojnë, dhe arkeologët shpresojnë të zbulojnë më shumë për pushtetin dhe marrëdhëniet ndërkulturore në Thrakën e lashtë gjatë një prej periudhave më të rëndësishme të historisë së saj.
Ndryshe nga pjesa mĂ« e madhe e pasurisĂ« qĂ« princ William dhe princ Harry morĂ«n nga nĂ«na e tyre, Princesha Diana, prona historike familjare, Althorp Estate, nuk do tâu kalojĂ« atyre. Kjo ndodh pĂ«r shkak tĂ« njĂ« tradite shekullore tĂ« njohur si primogjenitura mashkullore, sipas sĂ« cilĂ«s titulli dhe prona trashĂ«gohen nga djali mĂ« i madh i familjes.
Althorp Estate në Northamptonshire, ku Diana kaloi fëmijërinë dhe ku është varrosur, i takon kushëririt të tyre, Louis Spencer, djalit të vëllait të Dianës, Charles Spencer. Pavarësisht se ka një motër më të madhe, Louis do të jetë trashëgimtari i pronës me vlerë të madhe, sipas kësaj tradite.
Në këtë mënyrë, ndërsa William dhe Harry trashëguan shumicën e pasurisë personale të Dianës, prona historike do të mbetet në duart e një trashëgimtari mashkull, duke reflektuar një praktikë që, megjithëse sfidohet, vazhdon të qëndrojë e pandryshuar në familjen Spencer.
Gazeta Si â PemĂ«t e dendura tĂ« lisave qĂ« i dhanĂ« emrin ende qĂ«ndrojnĂ«, duke shpĂ«rndarĂ« kodrat e Medio Crati, nĂ« fushĂ«n veriore tĂ« KalabrisĂ« tĂ« kufizuar nga lumi Crati.
Ato rrethojnë San Giacomo di Cerzeto, një fshat me shtëpi dhe pallate guri me porta të ashpra që hapen nga Serra dei Muli (Sera e Mushkave).
Por ajo që e karakterizon më shumë këtë fshat, me pamjen e tij të ashpër dhe atmosferën e vetmuar, janë rrënjët e tij kulturore shqiptare.
Ish-mësuesi Carmine Stamile, kujdestari i kujtesës arbëreshe
Në shekullin e 15-të, qyteti kishte hyrë në një periudhë rënieje në dukje të pakthyeshme, të shkaktuar nga një sërë zish të pamëshirshme buke, epidemish dhe madje edhe tërmetesh.
Popullsia e kishte braktisur atë kur mbërritën këtu emigrantët e parë shqiptarë, duke ikur nga pushtimi turk që pasoi vdekjen e heroit kombëtar, Gjergj Kastrioti, i njohur nga të gjithë si, Skënderbeu.
Aventura e gjatë kulturore dhe gjuhësore që pasoi, tani dëshmohet edhe fizikisht në Muzeun Etnografik Arbëresh, ku mësuesi në pension i shkollës fillore, Carmine Stamile, është personalisht i përkushtuar për ta bërë atë një thesar të trashëgimisë kulturore arbëreshe.
Disa veshje tradicionale
Carmine, i lumtur qĂ« ka kaluar tĂ« nĂ«ntĂ«dhjetat, mirĂ«pret me kĂ«naqĂ«si vizitorĂ«t nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij qĂ« ndodhet pak poshtĂ« muzeut, hap njĂ« shishe verĂ« pĂ«r ta dhe mĂ« pas udhĂ«zon kĂ«do qĂ« Ă«shtĂ« i interesuar tĂ« mĂ«sojĂ« rreth zakoneve tĂ« pĂ«rditshme, aftĂ«sive tekstile â tezgjahĂ«t janĂ« ende nĂ« gjendje pune â veglave bujqĂ«sore dhe bankave shkollore tĂ« njerĂ«zve.
Telajo të hershme arbëreshe
Muzika etnografike e Shpirtit Arbëresh
Ai mbështetet gjithashtu në këtë operacion të jashtëzakonshëm shpëtimi dhe ndarjeje njohurish nga grupi etnomuzikor Shpirti Arbëresh.
Përmes muzikës, veçanërisht zbulimit dhe ruajtjes së këngëve të lashta të transmetuara gojarisht, ata e mbajnë gjallë dhe mirë shpirtin e njerëzve që mbërritën nga Ballkani përtej Detit Adriatik, si dhe rikuperojnë dhe restaurojnë veshjet tradicionale.
Perëndimi në qytezën San Giacomo di Cerzeto
Për këto kostume, Carmine po rinovon një ndërtesë tjetër ku ka mbledhur disa ekzemplarë të dekoruar me forcë, dhe tani ai do të donte që kjo hapësirë të sigurohej në mënyrë që të zgjeronte këtë muze unik.
Cerzeto me ndërtesat e tij prej guri dhe ullishtat përreth
Ndërsa pret që dëshira e tij të përmbushet plotësisht, vetë Stamile ngjitet lart e poshtë nëpër rrugët me kalldrëm, duke admiruar portat prej guri të ndërtesave që nuk janë më të banuara, por që e ruajnë autoritetin dhe ashpërsinë e tyre të paprekur.
Rruga e hyrjes për në San Giacomo di Cerzeto
Ato duket se rrethojnë kishën kushtuar Zonjës së Këshillit të Mirë, shenjtores mbrojtëse të popullit shqiptar.
Struktura drejtkëndëshe përmban një portë prej druri me panele më të reja që përshkruajnë skena të Krishtit, të vendosura brenda një harku të rrumbullakët të gdhendur në gur. I njëjti motiv përsëritet në murin e djathtë të nefit qendror në anën perëndimore.
Shkolla e vjetër tani është një muze
Cerzeto Ă«shtĂ« gjithashtu interesant nga njĂ« pikĂ«pamje arkitekturore, duke filluar me Palazzo Andreotti, ashtu siç mund tĂ« futesh nĂ« hapĂ«sira tĂ« hapura dhe rrugica tĂ« ngushta vetĂ«m pĂ«r tâu humbur nĂ« kĂ«rkim tĂ« portave, stemave, detajeve elegante tĂ« rrugĂ«ve dhe ndĂ«rtesave me pamje nga ullishtat, ku prodhohet vaji i ullirit ekstra i virgjĂ«r, i cili ka njĂ« shije tĂ« kĂ«ndshme frutash.
Shtëpitë e qytezës arbëreshe në Kalabri
Poezitë dhe muralet e Francesco Antonio Santorit
KohĂ«t e fundit janĂ« shtuar murale shumĂ«ngjyrĂ«she pĂ«r tâi sjellĂ« kĂ«tyre vendeve njĂ« prekje tĂ« jetĂ«s bashkĂ«kohore, si nĂ« kujtim tĂ« poetit At Francesco Antonio Santori, i cili i kaloi vitet e fundit tĂ« jetĂ«s sĂ« tij nĂ« San Giacomo, ashtu edhe pĂ«r tĂ« shfaqur bukurinĂ« shumĂ«ngjyrĂ«she tĂ« jetĂ«s rurale.
Një shfaqje muzikore etnografike e Shpirti Arbëresh
NjĂ« mural veçanĂ«risht i rĂ«ndĂ«sishĂ«m, i titulluar âTradita ArbĂ«reshĂ«â, nga artisti Edoardo Ettorre, pĂ«rshkruan njĂ« grua qĂ« mban frutat e kuqe tĂ« tokĂ«s nĂ« prehĂ«r, tĂ« buta dhe sensuale.
ShĂ«nim:ĂshtĂ« pjesĂ« e komunĂ«s sĂ« Cerzeto, nĂ« provincĂ«n e KozencĂ«s, rreth 50 minuta larg me makinĂ«. Ndodhet nĂ« njĂ« lartĂ«si prej 485 metrash mbi nivelin e detit. Vitet e fundit, shumĂ« banorĂ« e kanĂ« lĂ«nĂ« kĂ«tĂ« vend pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« Cerzeto, popullsia e tĂ« cilit Ă«shtĂ« afĂ«rsisht 1,200, kĂ«shtu qĂ« shumĂ« shtĂ«pi janĂ« bosh.
Nga Gazeta âSIâ- NjĂ« zbulim i jashtĂ«zakonshĂ«m arkeologjik nĂ« malet Atapuerca ka hedhur dritĂ« mbi praninĂ« e hershme tĂ« faunĂ«s sĂ« klimĂ«s sĂ« ftohtĂ« nĂ« Gadishullin Iberik. NjĂ« dhĂ«mb dreri nordik, i datuar ndĂ«rmjet 243 mijĂ« dhe 300 mijĂ« vjet mĂ« parĂ«, Ă«shtĂ« gjetur sĂ« bashku me vegla prej guri nĂ« njĂ« shtresĂ« sedimentare, duke ofruar provat mĂ« tĂ« hershme tĂ« jetĂ«s sĂ« epokave akullnajore nĂ« kĂ«tĂ« rajon.
Zbulimi është rezultat i një studimi të përbashkët të kryer nga Muzeu Kombëtar i Shkencave Natyrore (MNCN-CSIC), Qendra Kombëtare për Kërkime mbi Evolucionin Njerëzor (CENIEH) dhe Instituti Katalanas i Paleoekologjisë Njerëzore dhe Evolucionit Shoqëror (IPHES-CERCA).
âGjetja e njĂ« dreri nordik nĂ« kĂ«tĂ« gjerĂ«si gjeografike Ă«shtĂ« dĂ«shmi se valĂ«t e ftohta tĂ« Pleistocenit tĂ« MesĂ«m prekĂ«n thellĂ«sisht ekosistemet iberike shumĂ« mĂ« herĂ«t dhe me mĂ« shumĂ« intensitet sesa besohej mĂ« parĂ«,â deklaroi Jan van der Made, studiues nĂ« MNCN-CSIC.
âFosili na ndihmon tĂ« pĂ«rcaktojmĂ« mĂ« saktĂ« jo vetĂ«m datimin e vendgjetjes, por edhe pĂ«rmasat reale tĂ« periudhave akullnajore.â
Ky drer nordik i pĂ«rket gjinisĂ« Rangifer, dhe zbulimi e pĂ«rfshin zonĂ«n e Atapuerca-s brenda tĂ« ashtuquajturĂ«s âStepĂ« e Mamuthitâ , njĂ« hapĂ«sirĂ« e gjelbĂ«r dikur e pĂ«rhapur nga Evropa PerĂ«ndimore deri nĂ« Siberi, e banuar nga specie tĂ« pĂ«rshtatura pĂ«r klimĂ«n e ftohtĂ«, si rinocerontĂ«t e leshtĂ« dhe drerĂ«t nordikĂ«.
âKy zbulim Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r tĂ« kuptuar se si fauna e klimĂ«s sĂ« ftohtĂ« lĂ«vizte dhe se si komunitetet e hershme njerĂ«zore pĂ«rshtateshin ndaj ndryshimeve klimatike gjatĂ« Pleistocenit tĂ« MesĂ«m, rreth 800 mijĂ« deri nĂ« 125 mijĂ« vjet mĂ« parĂ«,â shtoi Ignacio Aguilar Lazagabaster nga CENIEH.
Sipas studiuesve, edhe pse shumë specie të epokave të akullnajave u tërhoqën drejt veriut gjatë periudhave më të ngrohta, gadishulli Iberik ka shërbyer si një strehë natyrore për kafshët dashamirëse të klimës së ngrohtë duke ofruar kështu një pasqyrë komplekse të historisë biogjeografike të rajonit.
Studiuesit besojnë se ky është vetëm fillimi i një tabloje më të gjerë mbi ndikimin e klimës në evolucionin e faunës dhe jetës njerëzore në Evropën Jugore. Zbulime të mëtejshme në Atapuerca dhe më gjerë mund të ndihmojnë në zbardhjen e më shumë detajeve rreth mënyrës se si ekosistemet dhe njerëzit e hershëm iu përgjigjën ndryshimeve drastike të klimës në prehistori.
Nga Gazeta âSIââ ArkeologĂ«t kanĂ« bĂ«rĂ« dy zbulime tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« qytetet antike tĂ« Laodiceas dhe Pergamonit, duke hedhur dritĂ« mbi jetĂ«n publike dhe zakonet e spektatorĂ«ve nĂ« periudhĂ«n romake.
Në Laodicea, pranë qytetit modern të Denizlit, u zbulua një sallë asambleje e lashtë, e ruajtur në gjendje të shkëlqyer, që daton rreth 2,000 vjet më parë. Ndërtesa, e ndërtuar në stilin e një teatri me 17 radhë ulësesh, mund të priste deri në 800 pjesëmarrës. Ajo shërbente si qendër politike, gjyqësore dhe administrative e qytetit. Janë gjetur mbishkrime me emrat e zyrtarëve të lartë, ndërsa një statujë e ulur besohet të përfaqësojë kryegjyqtarin e Laodiceas. Ndërtesa ka një strukturë unike arkitektonike me mure pesëkëndëshe dhe brendësi gjashtëkëndëshe , një risi në Anadollin e lashtë.
NdĂ«rkohĂ«, nĂ« Pergamon, gjatĂ« gĂ«rmimeve nĂ« amfiteatrin romak tĂ« shekullit II pas Krishtit, arkeologĂ«t nga Instituti Arkeologjik Gjerman dhe universitete europiane zbuluan dy blloqe ulĂ«sesh tĂ« gdhendura me emrat e spektatorĂ«ve tĂ« lashtĂ« qĂ« pĂ«rpiqeshin tĂ« ârezervoninâ vendet mĂ« tĂ« mira nĂ« arenĂ«. Ndryshe nga ulĂ«set e zakonshme prej guri tĂ« bardhĂ« tufa, kĂ«to ishin prej andeziti tĂ« errĂ«t dhe mĂ« komod.
Disa emra janĂ« grekĂ«, tĂ« tjerĂ« romakĂ« tĂ« shkruar me shkronja greke si ÎÏ ÎșÎčÎżÏ pĂ«r Lucius. Disa prej tyre janĂ« tĂ« gdhendur thellĂ«, duke sugjeruar se qytetarĂ«t mund tĂ« kenĂ« paguar pĂ«r tĂ« siguruar vendin e tyre. âNjerĂ«zit pĂ«rpiqeshin tĂ« rezervonin ulĂ«set mĂ« tĂ« mira pĂ«r veten dhe tĂ« afĂ«rmit,â thotĂ« arkeologu Felix Pirson. âPyetja Ă«shtĂ« nĂ«se tĂ« tjerĂ«t e pranonin kĂ«tĂ« apo jo.â
Të dy zbulimet ofrojnë një pamje të gjallë të jetës publike në qytetet romake dhe tregojnë se edhe atëherë, si sot, njerëzit konkurronin për vendet më të mira , qoftë në arenën politike, qoftë në atë të spektaklit.
Një nga çorapet e veshura nga Michael Jackson gjatë koncertit të tij në qytetin francez të Nßmes, më 27 qershor 1997, është shitur në ankand për 6,200 euro më shumë se dyfishi i vlerës së saj fillestare të vlerësuar mes 3,000 dhe 4,000 eurosh.
Ăorapja, e zbukuruar me kristale tĂ« vogla, u ruajt nga njĂ« teknik zĂ«ri qĂ« e kishte marrĂ« pas pĂ«rfundimit tĂ« koncertit. Ankandi u mbajt nĂ« HĂŽtel des Ventes de NĂźmes, ndĂ«rsa identiteti i blerĂ«sit mbetet anonim. Kjo nuk Ă«shtĂ« hera e parĂ« qĂ« sendet personale tĂ« âMbretit tĂ« Popitâ arrijnĂ« shifra marramendĂ«se.
Xhaketa ikonike âThrillerâ u shit pĂ«r 1.8 milionĂ« dollarĂ« nĂ« vitin 2011, doreza me kristale Swarovski u ble pĂ«r 350,000 dollarĂ«, ndĂ«rsa kĂ«pucĂ«t qĂ« Jackson pĂ«rdori pĂ«r provĂ«n e parĂ« tĂ« famshme tĂ« ecjes âmoonwalkâ u shitĂ«n pĂ«r 75,000 dollarĂ«.
Ky rast dëshmon edhe një herë se trashëgimia e Michael Jacksonit mbetet e gjallë dhe e kërkuar, edhe kur bëhet fjalë për një çorape të vetme. Një simbol i yllit të pakrahasueshëm që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë e muzikës botërore./KultPlus.com
Nga Gazeta Si- Gërmimet arkeologjike në kalanë e Argjirosë në Gjirokastër kanë nxjerrë në pah zbulimet e para.
Zbulimet e para përfshijnë gjurmë të një kulle të periudhës së antikitetit të vonë, ndërsa punimet gjithashtu kanë nxjerrë në dritë skeletin e një kali dhe të një luftëtari pranë tij.
Në fazën përmbyllëse të kërkimeve është zbuluar skeleti i një mashkulli, i vendosur brenda një strukture murale të periudhës së antikitetit të vonë, ndërkohë që në afërsi të saj është zbuluar edhe skeleti i një kali.
Sipas specialistĂ«ve, kjo strukturĂ« mendohet tâi pĂ«rkasĂ« njĂ« ndĂ«rtimi fortifikues mĂ« tĂ« hershĂ«m, ndoshta tĂ« shekullit VI tĂ« erĂ«s sonĂ«, i cili mĂ« vonĂ« Ă«shtĂ« dĂ«mtuar dhe Ă«shtĂ« pĂ«rdorur si bazĂ« pĂ«r ndĂ«rtimet e periudhĂ«s mesjetare.
Ndërkohë, janë zbuluar edhe objekte arkeologjike të periudhës së Bronzit të Mesëm dhe të Vonë, që dëshmojnë për fazat më të hershme të ndërtimit dhe funksionit të kalasë së Gjirokastrës.
Sot, Këshilli i Ministrave miratoi shpalljen e qytetit të Konispolit si Ansambël Arkitektonik Urban me vlera të veçanta historike dhe kulturore, një vendim që i hap rrugën mbrojtjes, restaurimit dhe promovimit të kësaj qendre me trashëgimi të rrallë.
Me banesa tradicionale që datojnë në shek. XIX-XX, gjurmë të pazarit të vjetër, arkitekturë karakteristike me gurë të punuar, rrugica me kalldrëm, e deri te lagjet me emra fisesh dhe vendbanimet antike në Qafën e Ktismave, Konispoli përfaqëson një identitet të rrallë urban dhe kulturor në jug të Shqipërisë.
Gjatë historisë, Konispoli ka qenë vatër rezistence dhe kulture kombëtare, ndërsa sot ky status i ri përbën një hap drejt zhvillimit të qëndrueshëm përmes turizmit kulturor dhe mbrojtjes së trashëgimisë sonë.
Në Mal të Zi u mbajt konferenca e përbashkët përfundimtare për përgatitjen e dosjes drejtuar UNESCO-s për shpalljen e Liqenit të Shkodrës si Rezervë Biosfere Ndërkufitare.
Konferenca e përbashkët mblodhi mbi 70 pjesëmarrës nga palët dhe grupet e interesit, aktorët lokalë, donatorët, ekspertët, ministritë përkatëse dhe sekretariati i UNESCO-s.
Drejtoria Rajonale e TrashĂ«gimisĂ« Kulturore ShkodĂ«r bĂ«ri tĂ« ditur se, dosjet pĂ«rkatĂ«se tĂ« nominimit janĂ« gati pĂ«r tâu dorĂ«zuar nĂ« ministritĂ« pĂ«rkatĂ«se dhe do tĂ« shĂ«rbejnĂ« pĂ«r dy komponentĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m: prezantimin e rezultateve e arritjeve tĂ« projektit, si dhe dakordĂ«simin mbi hapat e mĂ«tejshĂ«m tĂ« nevojshĂ«m pĂ«r tĂ« krijuar SLW â TBR (Shkodra Lake Watershed-Transboundary Biosphere Reserve/ Pellgu ujĂ«mbledhĂ«s i Liqenit tĂ« ShkodrĂ«s-RezervĂ« BiosferĂ« NdĂ«rkufitare).
Konferenca përfundimtare shërbeu për të prezantuar arritjet dhe për të përcjellë një mesazh angazhimi dhe bashkëpunimi rajonal për publikun e gjerë. Përmes programit të rezervave të biosferës, një zhvillim i qëndrueshëm i gjelbër është i mundur për rajonin dhe për ta arritur këtë, ndryshimi i mentalitetit dhe i qëndrimit është i domosdoshëm.
Në fund të konferencës panairi i kulturave dhe natyrës shfaqi mundësitë dhe potencialet e rajonit të ardhshëm të Biosferës./ATSH/
Nga Gazeta Si- Rituali i Dollisë prej sot njihet si Vlerë Kombëtare e Trashëgimisë sonë, pas vendimit të marrë në mbledhjen e Këshillit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale.
Dollia është një dukuri zakonore në formën e një rituali familjar që ka të bëjë në radhë të parë me bashkimin e njerëzve në raste familjare ose shoqërore dhe përfaqëson një shkallë të lartë të mikpritjes shqiptare.
Dollia ka si objekt respektimin dhe kushtimin e vëmendjes ndaj mikut, me krijimin e një klime të ngrohtë dhe bujare për të.
Si karakteristikë e mirëfunksionimit dhe rregullave në sofër, ka qenë prania e dollibashit si i pari i tavolinës dhe përballë tij e pritësit të dollisë të cilët janë të ndryshueshëm në rolin e tyre. Marrëdhënia mes tyre ka të bëjë me urimet e ndërsjellta dhe respektin reciprok të palëve, sjellje kjo e cila demonstrohet përballë të gjithë miqve të ftuar në sofër.
Rituali i Dollisë gjatë shekujve ka marrë trajtën e një kodi moral të respektuar dhe zbatuar në të gjithë hapësirën tonë, në të cilën ndërlidhen shumë elemente të tjerë të trashëgimisë sonë shpirtërore.
Login
