Raportimet mediatike në Kosovë për një tragjedi në liqenin e Ujmanit morën trajta qesharake kur vëmendja u spostua jo më tek ngjarja e rëndë e një të riu që humbi jetën në liqen, por tek propaganda e qeverisë Kurti dhe më pas akuzat e pabaza për modifikim të fotografive.

Një publikim në rrjetin social Facebook nga Ministri i Mbrojtjes së Kosovës, Ejup Maqedonci, i cili njoftonte ndërhyrjen e njësive të specializuara të zhytjes dhe kërkim shpëtimit të Forcave të Sigurisë së Kosovës për kërkimin e trupit të një 33 vjeçari shqiptar të mbytur në liqenin e Ujmanit në Zubin Potok, u përdor për shkëmbim akuzash propagandistike dhe për karrema klikimesh.

Por do të kishte mjaftuar një kërkim në rrjet për të gjetur burimin e këtyre fotografive për të kuptuar se në fakt nuk bëhet fjalë për modifikim të imazheve.

Media në Kosovë Kallxo publikoi në rrjetin e saj social Facebook një album me fotografi në orën 8:40 min të datës 29 Korrik ku qartësisht duken të dy imazhet e mësipërme.

Madje kjo verifikohet më tej edhe nga videoja e shpërndarë nga Kallxo, ku plani i parë është pikërisht imazhi i shpërndarë nga ministri i mbrojtjes Maqedonci.

Verifikimi nëse ministri i ka manipuluar dhe modifikuar vërtetë imazhet apo jo nuk ka qenë qëllimi kryesor i mediave që shpërndanë këtë pretendim. Ndaj, keqinformimi – i nxitur nga etja për të “zbardhur” një gënjeshtër qeveritare propagandistike – u përhap me shpejtësi në media.

Vërtetësia e dy imazheve u konfirmua sërisht nga vetë gazetari i Kallxo, Artan Hamiti në një video ku shpjegonte se ishte ai autori i të dy imazheve dhe se asnjë prej tyre nuk është i manipuluar. Pavarësisht kësaj, mediat që shpërndanë lajmin dezinformues vijojnë të mbajnë në rrjet lajmin e tyre të pandryshuar.

E ndërsa lëvizja Vetëvendosje e përdori rastin për të ndërtuar narrativë triumfaliste mbi praninë e FSK në Veri, kjo ishte lehtësisht e mbështetur nga faktet dhe dëshmitë e ish-pjesëtarëve të FSK-së. Reagime lidhur me këtë pati edhe nga përfaqësitë e Gjermanisë dhe Francës në Kosovë, të cilat kërkuan mospolitizimin, respektin dhe mirënjohjen e merituar për forcat e KFOR duke përshëndetur mediat të cilat e pasqyruan qartë rolin e tyre në operacionin për gjetjen e trupit të të riut të mbytur në Ujman.

Përzgjedhja e imazheve nga ministri Maqedonci – që dukshëm kërkonte të mbështeste këtë narrativë të Vetëvendosjes – u bë subjekt për përhapje të informacioneve të pavërteta dhe keqinformuese duke errësuar edhe më shumë pamjen, në vend që të ndriçonte të vërtetën. Në fund të fundit, propagandës i duhet kujdesi po aq sa kritikës – përndryshe, lexuesit humbasin mundësinë për tu informuar me fakte.

The post Kosova u mburr me ushtrinë në Veri, por nuk modifikoi imazhet appeared first on Faktoje.al.

Në një vend ku zjarret kanë shkatërruar qindra mijëra hektarë tokë në dekadën e fundit, premtimet politike për përforcimin e flotës ajrore me avionë zjarrfikës nuk janë çështje retorike, por çështje jetike. Megjithatë premtimi i bërë nga kryeministri Edi Rama gjatë fushatës elektorale të vitit 2025, se Shqipëria do të kishte dy avionë zjarrfikës të gatshëm për sezonin veror, rezulton i pambajtur.

“Flota jonë ajrore do të ketë në dispozicion duke filluar nga kjo verë, janë bërë marrëveshjet, dy avionë zjarrfikës në gatishmëri për ne pa pritur që të vijnë nga një vend apo nga një vend tjetër” , tha kryeministri gjatë fushatës elektorale në 29 Mars 2025.

Vera erdhi, zjarret nisën, por Shqipëria ende nuk ka asnjë avion zjarrfikës.

Një kërkesë për informacion që Faktoje i drejtoi Ministrisë së Mbrojtjes konfirmon zyrtarisht se, ndryshe nga sa u premtua, Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë nuk disponojnë asnjë avion zjarrfikës. Në përgjigjen e kthyer zyrtarisht, ministria njofton thjesht:

“Ju informojmë se Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë (FARSH) aktualisht nuk disponojnë avionë zjarrfikës.”

E në fakt për zjarret aktive në vend avionët zjarrfikës erdhën nga vendet e Bashkimit Europian në kuadër të programit EU Solidarity.

Gjatë ditëve të fundit flakët kanë përfshirë zona të ndryshme të Shqipërisë si Delvina, Bulqiza, Borshi, Lukova, Kanina, Berati dhe Pusteci. Agjencia Kombëtare e Mbrojtjes civile njoftoi më 28 Korrik se “gjatë 24 orëve të fundit janë evidentuar 34 vatra zjarri nga të cilat 17 janë ende aktive, 6 janë nën monitorim dhe 11 janë shuar”.

Mungesa e avionëve zjarrfikës është denoncuar edhe nga kreu i institutit për Bashkitë e Shqipërisë, Agron Haxhimali, sipas të cilit Shqipëria është i vetmi vend në rajon që nuk disponon asnjë avion apo helikopter të dedikuar për shuarjen e zjarreve nga ajri.

Premtimi i ricikluar për avionë zjarrfikës

Premtimi për avionë zjarrfikës nuk është i ri për qeverinë socialiste. Ai është një riciklim i deklaratave të mëparshme.

Në janar të vitit 2023, ministri i atëhershëm i Mbrojtjes, Niko Peleshi, njoftoi publikisht se Shqipëria po përgatiste dokumentacionin për blerjen e dy avionëve shumëfunksionalë, të përshtatshëm për ndërhyrje në raste zjarresh dhe për mbështetje agrokulturore.

“Janë disa mjete më modeste në kosto, më të manovrueshme dhe më të përshtatshme për situatat tona të zjarreve,” u shpreh ministri Peleshi asokohe.

Pyetjet që ngrihen nga kjo mospërputhje mes deklaratave politike dhe realitetit janë disa. Sa ka kushtuar dështimi për të pajisur vendin me avionë zjarrfikës në kohë? Sa sipërfaqe mund të ishte shpëtuar? Sa jetë njerëzish dhe burimesh janë vënë në rrezik për shkak të mungesës së logjistikës ajrore?

Në mungesë të transparencës, publiku nuk ka mundësi të gjykojë nëse vonesat janë për arsye financiare, burokratike apo thjesht për mungesë vullneti politik. Asnjë informacion për tendera, kontrata apo faza të prokurimit nuk është bërë publik deri më sot.

Nisur nga të dhënat, premtimi i bërë gjatë fushatës zgjedhore për vendosjen e dy avionëve zjarrfikës në dispozicion të flotës ajrore shqiptare konsiderohet i pambajtur.

Nevoja urgjente e Shqipërisë për avionë zjarrfikës

The post Shqipëria nuk ka asnjë avion zjarrfikës, ndonëse u premtuan të paktën dy appeared first on Faktoje.al.

Në dukje, Shqipëria qëndron larg rrjedhave të errëta të kapitalit rus. Në praktikë, ekspertët paralajmërojnë se ky mund të jetë vetëm një iluzion i rehatshëm. Ndonëse investimet ruse në territor janë minimale dhe të padukshme në sipërfaqe, struktura të cunguara mbikëqyrjeje, tregje të pambrojtura dhe një mjedis i lartë informaliteti krijojnë hapësira të rrezikshme për depërtimin e kapitalit të padëshiruar — përfshirë atë me origjinë nga Moska.

Nga Jona Plumbi

Në korrik 2025 komisioni i posaçëm parlamentar kundër dezinformimit dhe ndërhyrjeve të huaja miratoi stratëgjinë në bazë të të cilës do të zbatojë punën e tij. Kryetari i Komisionit, Erion Braçe, e quajti luftën ndaj dezinformimit dhe ndërhyrjes së huaj keqdashëse një prioritet kombëtar që kërkon vëmendje në nivelin më të lartë legjislativ. Ndërsa grupi i ekspertëve pranë këtij komisioni përgatiti disa propozime për mbrojtjen ndaj ndikimeve të huaja, ku përfshihet ngritja e një platforme bashkëpunimi ndërmjet bankave si dhe komunikimin mes institucioneve financiare.

Këtë shqetësim e kanë edhe ekspertët e ekonomisë me të cilët Faktoje bisedoi lidhur me rrezikun e mundshëm që i kanoset Shqipërisë për ndërhyrjen e parasë “së pisët” nga vende keqdashëse si Rusia. Edhe pse sot për sot Shqipëria duket se nuk është shumë e ekspozuar ndaj kapitalit rus, rreziku qëndron.

Në kërkim të gjurmëve të padukshme

“Shqipëria është më pak e ekspozuar ndaj kapitalit rus se vendet e tjera të rajonit,” thotë Ilir Brasha, ekspert ekonomie për Faktoje. Ai thekson se për momentin nuk ka të dhëna konkrete për investime direkte të fshehura nga Rusia. Një kërkim në databazën Open Corporates tregon vetëm 43 biznese me origjinë ruse të regjistruara në vend, dy prej të cilave themeluar në vitin 2023. Por kjo nuk do të thotë se gjithçka është në rregull.

Sipas tij tregu i pasurive të paluajtshme është tejet i pambrojtur dhe veçanërisht zonat turistike si Saranda, Vlora, Lezha, Shkodra apo Tirana shihen si mënyra idelae për të legalizuar fonde të dyshimta.

Arben Malaj, një nga ekspertët që dha propozime në komisionin për dezinformimin dhe ndërhyrjet e huaja në kuvendin e Shqipërisë, thekson edhe nevojën për të “skanuar” të gjithë ato biznese që në dukje e kanë një problem.

Pikat e dobëta të shtetit

Edhe pse Shqipëria ka përditësuar legjislacionin për të qenë në përputhje me direktivat e Bashkimit Europian, institucionet e saj mbeten të papërgatitura për të ndaluar kapitalin e kamufluar. Gjokutaj gjykon se Agjencia e Inteligjencës Financiare (AIF) funksionon me kapacitete të kufizuara dhe nuk disponon mjete të avancuara të analizës. Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) ushtron mbikëqyrje kryesisht formale, ndërsa Drejtoria e Tatimeve nuk ka akses të plotë mbi të dhënat e transaksioneve ndërkombëtare.

Ekspertët vlerësojnë se në mungesë të një sistemi për verifikimin e përfituesve fundorë të kapitalit, gjurmimi bëhet gati i pamundur. Mekanizmi i vetëm që duhet të funksionojë për të identifikuar lidhjet me vendet e sanksionuara si Rusia, është ai i pronësisë përfundimtare – dhe ai mungon.

Njëkohësisht “Shqipëria nuk aplikon kontrolle të forta për kapitalin që vjen nga juridiksione offshore, si Qipro, Malta apo Ishujt Virgjër, ku fshihet shpesh pronësia”, vlerëson Gjokutaj.

Një tjetër portë që Shqipëria ka lënë hapur për ndërhyrje të tilla është Ligji për Investimet Strategjike, vlerëson Gjokutajt. Ligji ofron përjashtime dhe përfitime të mëdha, pa hetim të thelluar mbi origjinën e fondeve, duke krijuar hapësirë për kapitalin që kërkon të fshehë gjurmët e veta.

Sot, ndikimi rus në ekonominë shqiptare duket i vogël dhe periferik. Por ekspertët paralajmërojnë se Shqipëria nuk duhet të mashtrohet nga kjo qetësi relative.

Kjo mund të përbëjë një kërcënim serioz nëse flukset financiare nga Rusia fillojnë të devijojnë nga shtetet më të kontrolluara drejt vendeve si Shqipëria, ku kontrolli është më i brishtë.

Çfarë duhet bërë?

Shqipëria e ka shmangur ekspozimin e drejtpërdrejtë, pavarësisht përpjekjeve për hyrje të kapitalit kinez dhe rus në disa raste – përfshirë blerjen e Albpetrol nga Gazprom në vitin 2012 apo zotërimin e përkohshëm të Aeroportit “Nënë Tereza” nga një kompani kineze.

Ekspertët bien dakord për disa hapa urgjentë që duhet të ndërmarrë Shqipëria. Krijimi i një regjistri të detyrueshëm dhe publik të përfituesve përfundimtarë të çdo investimi të huaj është ai që i bën bashkë të gjithë ekspertët. Gjithashtu shkëmbimi në kohë reale i të dhënave mes institucioneve si AIF, Banka e Shqipërisë, AMF, DPT dhe SHISH është kyç në kndvështrimin e Eduart Gjokutajt.

Ligji për Investimet Strategjike – i miratuar si ligj i përkohshëm por që ka pësuar shtyrje të njëpasnjëshme të afatit për përfundimin e tij – duhet të vendosë filtra të fortë mbi origjinën e kapitalit. Themelimi i një task-force të përhershme për hetimin e flukseve financiare të dyshimta nga vendet e sanksionuara dhe forcimi i rolit të bankave në raportimin dhe analizimin e transfertave ndërkombëtare të dyshimta është një tjetër hap që duhet ndërmarrë sipas ekspertëve.

Përfundim

Ndërkohë që flukset financiare nga Rusia në dukje janë minimale në Shqipëri, ekspertët paralajmërojnë se nuk është çështja “nëse”, por “kur” do të tentohet një formë më agresive e depërtimit. Pa një arkitekturë mbrojtëse të mirëfilltë, Shqipëria rrezikon të shndërrohet në hallkën e dobët të sigurisë ekonomike në Ballkan.

Në një botë ku luftërat nuk bëhen më vetëm me armë, por me para, mosvëmendja ndaj kapitalit të padukshëm është një luks që Shqipëria nuk mund ta përballojë.

The post Kapitali në hije: A është Shqipëria në shënjestër të financimit rus? appeared first on Faktoje.al.

Sezoni veror ka nisur dhe bashkë me të edhe trafiku në akset kryesore rrugore në vend. Partia Socialiste dhe kryeministri Edi Rama premtuan gjatë fushatës zgjedhore parlamentare të 11 majit se brenda vitit do të vihet në funksion Qendra Kombëtare e Monitorimit të Trafikut që pritet të rrisë sigurinë në rrugë. Faktoje gjeti se ky është një premtim që zvarritet prej disa vitesh dhe se sistemi i QKMT-së ende nuk është marrë në dorëzim.

nga Jona Plumbi

Gjatë fushatës zgjedhore të vitit 2025, kryeministri Edi Rama dhe Partia Socialiste premtuan se do të vihet në funksion Qendra Kombëtare e Monitorimit të Trafikut deri në vitin 2025, “për një lëvizshmëri më të sigurt e më efikase”.

Në 5 maj 2025, ARRSH njoftoi se Qendra për Kontrollin e Trafikut do të garantojë monitorimin e të gjitha rrugëve 4 orë në 7 ditë të javës duke koordinuar Policinë Rrugore, Urgjencën Kombëtare Mjekësore dhe Emergjencat Civile.

Sipas njoftimit, kjo qendër do të funksionojë me 122 operatorë dhe në fazën e parë janë lidhur me kamera 200 km e para që mbulojnë autostradat kryesore Tiranë – Durrës, Durrës – Rrogozhinë, Rrogozhinë – Fier dhe Fier – Vlorë.

Premtim i ricikluar dhe shkelje afatesh

Ky është një premtim i ricikluar.

Qendra e Monitorimit të Trafikut Rrugor është premtuar fillimisht nga ministrja e Infrastrukturës dhe Energjise, Belinda Balluku në shtator të vitit 2023.

Gjatë një inspektimi në terren, drejtori i ARRSH-së së asaj kohe, Evis Berberi, njoftoi se godina e Qendrës për Monitorimin e Trafikut pritej të dorëzohej në janar 2024.

“Jemi në 26% të punës. Ne kemi për ta dorëzuar brenda 238 ditëve nga nënshkrimi i kontratës dhe themi se do e dorëzojmë në janar të 2024-ës ose pak më shpejt”, tha Berberi.

Në fakt dorëzimi i godinës nuk u bë për tre muaj në janar 2024, por një vit më pas. Belinda Balluku u shfaq përsëri në godinën e Qendrës së Monitorimit të Trafikut në shtator 2024 nga ku njoftoi se po hidheshin hapat e fundit të dorëzimit të ndërtesës, 8 muaj pas parashikimit fillestar.

Me në krah drejtorin e ARRSH-së, këtë herë Gentian Gjyli, Balluku dha një tjetër parashikim. Monitorimi i 200 km rrugë do të niste në fillim të vitit 2025.

“E kemi nisur me 200 km e parë dhe bëhet fjalë për akset më të rëndësishme, pra Tiranë – Durrës, Tiranë – Elbasan, Durrës – Rrogozhinë, Rrogozhinë – Fier, Bypass-i i Fierit dhe Levan – Vlorë. Të gjitha këto do të jenë gati në fillim të vitit tjetër”,  tha Belinda Balluku në shtator 2024.

Por duket se edhe kjo fazë e parë ka zgjatur përtej afatit të parashikuar. Në Prill 2025 Balluku njoftoi se “po niste dita e parë e testimit në terren të Qendrës për Monitorimin e Trafikut”.

Çfarë thotë ARRSH

Për të kuptuar nëse kjo qendër e ka nisur punën dhe ka filluar të monitorojë akset e parashikuara për në fazën e parë, Faktoje iu drejtua Autoritetit Rrugor Shqiptar me një kërkesë për informacion.

ARRSH tha për Faktoje se sistemi i monitorimit tashmë mund të evidentojë shkelje të rregullave të qarkullimit rrugor, por për marrjen e masave administrative ndaj shkelësve duhet të pritet finalizimi i procedurave pasi projekti është ende në proces testimi dhe dorëzimi.

Kostoja e deritanishme për ndërtimin e godinës së QKMT-së dhe zbatimin e fazës së parë dhe të dytë, është 4.2 miliardë lekë, njofton ARRSH-ja.

Faza e parë e monitorimit të 200 kilometrave rrugë u tenderua nga ARRSH në qershor 2023 me afat kohëzgjatje 2 vjet. Fitues i kontratës publike me vlerë 2.6 miliardë lekë (me TVSH) ishte bashkimi i operatorëve “MC NETËORKING” & “INTETRA ELEKTONIK SANAYI VE TICARET ANONIM SIRK.” & “GJOKA KONSTRUKSION”.

Nisur nga afati i kontratës kjo fazë e parë ka përfunduar, por përgjigjja e ARRSH vërteton se testimi dhe dorëzimi nuk ka përfunduar ende.

Faza e dytë, e tenderuar në gusht 2024 është fituar nga i njëjti grup kompanish me vlerë 1.5 miliardë lekësh dhe kohëzgjatje 2 vjeçare dhe parashikon 214 km të tjera rrugë për monitorim.

Përfundim

ARRSH i tha Faktojes se mbulimi i plotë i rrjetit rrugor kombëtar prej 3650 km parashikohet të përfundojë deri në vitin 2029.

Nisur nga të dhënat e deritanishme, premtimin për nisjen e punës së Qendrës Kombëtare të Monitorimit të Trafikut do e konsiderojmë pjesërisht të pambajtur.

The post Qendra e Monitorimit të Trafikut – 3 vjet dhe 4.5 mln euro më vonë, projekti nuk është dorëzuar ende appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Zbulohen detajet e bisedës së tensionuar mes kryeministrit Rama dhe kryebashkiakut Dredha

Vlerësimi: E pavërtetë

Një video e shpërndarë gjerësisht në media dhe rrjete sociale ku dukej Kryeministri Edi Rama dhe kryetari i Bashkisë së Vlorës, Ermal Dredha, në 12 qershor, gjatë festimit të përvjetorit të themelimit të Partisë Socialiste, duket se u përdor për të tërhequr klikime.

Videoja në fjalë tregonte një bisedë intensive të kryeministrit me kryebashkiakun vlonjat dhe u interpretua nga mediat si “tërheqje veshi” që kryeministri i bëri Dredhës në një kohë kur prej disa ditësh mediat dhe qytetarët denonconin se fusha e mbetjeve në Vlorë kishte marrë flakë duke krijuar rrezik për shëndetin e qytetarëve atje.

Në video nuk arrihet të kuptohet se çfarë konkretisht kryeministri po i thotë kryebashkiakut Dredha pasi dëgjohet vetëm muzika e aktivitetit. Pikërisht këtu, është ngritur edhe aludimi i disa portaleve.

Çfarë diskutoi Rama me kryebashkiakun e Vlorës? Dalin detajet e bisedës së tensionuar…(Video) – njofton titulli i artikullit në Facebook.

Kushdo që hap këtë lajm me dëshirën për të kuptuar se çfarë diskutuan dy pushtetarët, do të zhgënjehet.

Artikulli në fjalë jo vetëm që ofron të njëjtën video që u shfaq në të gjitha mediat e tjera, ku nuk dëgjohet asnjë pjesë e diskutimit Rama – Dredha, por gjithashtu thekson se në fakt detajet e bisedës mbeten të panjohura.

“Edhe pse nuk dimë detajet, biseda mes dy socialistëve duket paksa serioze, pasi “nuhatet” dhe pak tension mes tyre.” – shkruan artikulli.

Ky është një rast klasik i abuzimit që portalet online bëjnë duke njoftuar në titull zbardhjen e një informacioni, i cili më pas nuk gjendet aspak në brendi të tekstit. Qëllimi edhe në këtë rast është mbledhja e sa më shumë klikimeve për përfitime dhe jo informimi i lexuesve.

The post Tituj abuzivë për tensionin mes Ramës e Dredhës në festën e PS appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Ambasada Amerikane në Tiranë paralajmëron rrezik nga lufta Izrael- Iran

Vlerësimi: Mungon konteksti

Një paralajmërim i Ambasadës Amerikane në Tiranë drejtuar qytetarëve të saj që jetojnë në Shqipëri është përdorur për të mbledhur klikime nga disa media online në vend. Paralajmërimi i SHBA-së u shpërnda nga të gjitha ambasadat amerikane në mbarë botën dhe lidhej me situatën e krijuar në Lindjen e Mesme mes Izraelit dhe Iranit.

Në njoftim ambasada theksonte se ka një ndërprerje të udhëtimeve dhe mbyllje të përkohshme të hapësirës ajrore në të gjithë Lindjen e Mesme dhe se gjithashtu ekziston mundësia për protesta kundër qytetarëve dhe interesave të SHBA-së jashtë vendit. Për këto arsye SHBA këshilloi qytetarët amerikane në mbarë botën që të tregohen të kujdesshëm, të lexojnë Udhëzimet për Udhëtime dhe ccdo alarm sigurie përpara se të planifikojnë udhëtime.

Disa media online në Shqipëri e përdorën rastin për të mbledhur klikime “në kurriz” të besimit që shqiptarët kanë ndaj SHBA-së.“Lufta Izrael-Iran, Ambasada Amerikane në Tiranë paralajmëron: Ekziston mundësia për…” – shkruajtën disa media.

Titulli krijon përshtypjen se Ambasada Amerikane në Tiranë ka paralajmëruar për ndonjë ngjarje të mundshme në Shqipëri, që lidhet me konfliktin e armatosur mes Izraelit dhe Iranit, dhe jo një lajmërim rutinë për qytetarët e saj, sicc në të vërtetë është njoftimi në fjalë.

Një titull edhe më abuzues ishte ai sipas të cilit “Ambasada amerikane në Tiranë paralajmëron: Rrezik i shtuar pas përshkallëzimit në…”

Në të dy rastet, nxjerrja nga konteksti duke mos përmendur se njoftimi i ambasadës i drejtohet qytetarëve të saj, lë hapësirë për keqkuptim sikur paralajmërimi i drejtohet në fakt Shqipërisë dhe Tiranës.

Lajmi u pasqyrua gjerësisht në mediat shqiptare, pjesa dërrmuese e të cilave, theksoi se njoftimi i ambasadës i drejtohej qytetarëve të saj, duke ndihmuar në përhapjen e informacionit.

Raste të tilla tregojnë sesa i rëndësishëm është konteksti i një lajmi dhe pse pikërisht mediat online shpeshherë zgjedhin që të ndërtojnë tituj që mund të keqkuptohen, në mënyrë që lajmi të klikohet duke i sjellë përfitime financiare.

The post I keqinterpretuar paralajmërimi i ambasadës amerikane për rrezik appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Vijnë pasoja të rëndësishme në Shqipëri për shkak të luftës Izrael-Iran

Vlerësimi: Mungon konteksti

Lajmet keqinformuese apo ato të shpërndara me qëllimin për të mbledhur sa më shumë klikime kanë shfrytëzuar gjerësisht përplasjen mes Izraelit dhe Iranit. Faktoje ka përgënjeshtruar disa pretendime të ngritura nga media të ndryshme online të cilat përhapin lajme të paqëna apo nxjerrin plotësisht nga konteksti ngjarjet.

I tillë është edhe rasti i një lajmi të përhapur nga media online “Histori Shqiptare”. “Lufta Izrael-Iran, vijnë pasojat e para në Shqipëri! Edi Rama e kishtë bërë të kryer, ja çfarëpo ndodh” – kështu shkruan titulli i lajmit.

Për të lexuar informacionin, ata që e kanë hasur këtë lajm në rrjetin social Facebook klikojnë në linkun e ofruar nga faqja, i cili të çon në faqen petravu.com

Në faqe duket një imazh i një qielli me raketa me të njëjtin titull si publikimi në FB.

Lajmi pretendon se tashmë Shqipëria është prekur nga pasoja të rëndësishme për vendin për shkak të konfliktit Izrael – Iran, por dhe përshkallëzimi i konfliktit mes Izraelit dhe Hamasit. Për të lexuar “lajmin e plotë” me tej faqja të fton të klikosh butonin e kuq.

Pasi klikon për të lexuar lajmin e plotë hapet një tjetër faqe e Petravu me titull “Edi Rama e kishte bere te kryer, ja cfare po ndodh”.

Lajmi flet për ndikimin që konflikti mes Izraelit dhe Iranit ka pasur në sektorin e turizmit për shkak të ndalimit të udhëtimeve që autoritetet izraelite i kanë vënë qytetarëve të saj. Këto janë “pasojat e rëndësishme” që Shqipëria po vuan për shkak të luftës në Lindjen e Mesme.

Sa i përket pretendimit që gjendet në titull se kryeministri Rama “e kishte bërë të kryer”, në tekstin e lajmit nuk gjendet asnjë referencë që ta shpjegojë kuptimin e saj. Kryeministri Rama nuk përmendet asnjëherë në tekstin e lajmit të plotë.

Duke përdorur një titull gjysmak dhe mashtrues, faqja e detyron lexuesin të klikojë disa herë për të lexuar në përfundim një informacion që nuk ka lidhje aspak me atë çka titulli lë të kuptohet. Dukshëm qëllimi i faqes është që të mblidhen sa më shumë klikime dhe jo të informojë qytetarët për një aspekt të caktuar të pasojave që po sjell konflikti mes Izraelit dhe Iranit në Shqipëri. Duke kapitalizuar mbi frikën apo interesin e qytetarëve për të kuptuar nëse qeveria ka ndërmarrë ndonjë hap në lidhje me këtë situatë, faqja çorienton lexuesin me një titull që nuk përputhet aspak me brendinë e lajmit.

The post Tituj manipulues për pasojat në Shqipëri nga konflikti Izrael-Iran  appeared first on Faktoje.al.

Në një kohë kur Shtetet e Bashkuara të Amerikës ishin në biseda diplomatike me Iranin për të kërkuar ndërprerjen e programit bërthamor të këtij të fundit, Izraeli nisi një sulm të armatosur ndaj Iranit ku shënjestroi objekte bërthamore, vendndodhje ushtarake si dhe zyrtarë të lartë ushtarakë apo shkencëtarë bërthamorë.

Nisja e sulmit izraelit ndaj Iranit sipas studiuesit të radikalizmit dhe ekstremizmit të dhunshëm Adrian Shtuni u motivua nga disa aryse. Një prej tyre është përparimi i Iranit në krijimin e një arme bërthamore.

“Rezoluta e Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Atomike e datës 12 qershor, që shprehimisht shpalli Iranin në mospërputhje me detyrimet e tij për mospërhapjen e armëve bërthamore, në mënyre indirekte i mbështet shqetësimet e Izraelit”, argumenton Shtuni.

Në anën tjetër, qëllimi i Izraelit mund të ketë qenë edhe sabotimi i arritjes së një marrëveshjeje mes SHBA-së dhe Iranit. E duke pasur parasysh mosbesimin historik që Izraeli ka, si dhe kërcënimet që Irani ka bërë duke thënë se Izraeli nuk do të zgjasë as 25 vjet, një marrëveshje e tillë nuk i jep Izraelit garanci të mjaftueshme për frenimin e programit bërthamor Iranian.

Një arsye tjetër, jo më pak e rëndësishme sipas Shtunit, është momenti i favorshëm ushtarak në rajon.

Mbështetja e SHBA-së

SHBA-ja synonte të zgjidhte rrezikun për armatim bërthamor të Iranit në rrugë diplomatike. Deri një ditë përpara sulmit izraelit, Trump këmbënguli se SHBA-ja “mbetet e përkushtuar ndaj një Rezolute Diplomatike.”

Por vetëm 14 orë pasi Izraeli nisi sulmin, Trump njoftoi se i kishte dhënë Iranit një afat 60 ditor për të arritur një marrëveshje dhe se ky afat kishte skaduar. Deklaratat e presidentit amerikan vijuan duke mos përjashtuar asnjë skenar, deri të 22 qershor kur bombardoi tre vendndodhje nukleare iraniane, përkatësisht Fordow, Natanz dhe Isfahan.

Deri tani SHBA-ja ishte përfshirë në konflikt në funskione mbrojtëse, përmes kapaciteteve kundërajrore të aeroplanmbajteses USS Nimitz të marinës Amerikane dhe sistemeve mbrojtese THAAD që interceptojnë breshëritë e raketave balistike me të cilat Irani po godet Izraelin.

Sa i përket vijimit të ndërhyrjeve amerikane në Iran, Ledion Krisafi mendon se tashmë topi është në fushën e Iranit.

Pas sulmit amerikan drejt Iranit, ky i fundit u përbetua se do të hakmerret ndaj SHBA-së. Por Ledion Krisafi parashikon se sido që të jetë, sulmet drejt Iranit do mbeten në fushatë ajrore si nga Izraeli ashtu edhe nga amerikanët dhe nuk ka asnjë shans që të futen trupa në terren.

Deri ku shtrihet rreziku i këtij konflikti?

Studiuesi Adrian Shtuni e vlerëson rrezikun e përhapjes së konfliktit si të konsiderueshëm. Kjo për shkak të karakterit të tij bërthamor dhe rajonal.

Rrjeti i organizatave proxy si Hezbollah, Houthi, Hamas, milicitë Islamiste në Irak e Siri etj, të financuara dhe armatosura nga Irani prej dekadash, edhe pse të dobësuara gjatë viteve të fundit nga goditjet e Izraelit, mund të sulmojnë objektiva izraelite apo amerikane dhe kjo, sipas Shtunit do sillte përhapjen e konfliktit në vendet ku këto organizata operojnë si Libani, Jemeni, Siria, Irakudhe përtej.

Ish-ambasadori shqiptar në Izrael, Tonin Gjuraj nuk parashikon një përfshirje të NATO-s në konflikt.

Rreziku i përhapjes së konfliktit, sipas studiuesit Shtuni, mund të marrë edhe një dimension asimetrik, që mund të manifestohet me sulme terroriste ku Garda Revolucionare e Iranit ka celula operative, duke arritur Europën, SHBA-në apo më gjerë.

“Rreziku më i lartë është për sulme kibernetike, duke pasur parasysh nivelin e ulët të rrezikshmerisë për sulmuesit. Objektivat më të mundshëm në këtë rast do të ishin sektori i energjisë dhe rrjeti i shpërndarjes së elektricitetit, ujësjellsat, institucionet financiare, infrastruktura e transportit dhe shërbimet dixhitale shtetërore.” – argumenton Shtuni.

Europa dhe Shqipëria

Situata, për Ledion Krisafin, duhet të bëhet mësim për Europën. Që të respektohesh, duhet të jesh fuqi e madhe ushtarake dhe Izraeli është shembulli më i mirë i këtij mësimi, vlerëson ai.

“Izraeli është një vend i vogël në Lindjen e Mesme por një fuqi e madhe botërore ushtarake. Nëse Evropa dëshiron të ndalojë veprimet e mëtejshme të Rusisë drejt vendeve Balltike për shembull, duhet që Evropa të shndërrohet në fuqi e madhe ushtarake dhe kjo bëhet përmes riarmatimit të shpejtë por dhe ndryshimit të mendësisë nga pacifizmi tek projektimi i forcës”, argumenton Krisafi.

Jo çdo gjë zgjidhet me diplomaci, përmbyll ai, sidomos me shtete si Irani dhe Rusia që diplomacinë e përdorin vetëm për spektakël.

Në fakt, të premten e 20 qershorit, faqja zyrtare e Bashkisë Tiranë nuk funksiononte. Shkak ishte një sulm kibernetik që sipas njoftimit në rrjetin social Telegram u bë nga grupi i hakerave iranianë Homeland Justice.

Nisur nga fakti se Shqipëria ka qenë viktimë e disa sulmeve kibernetike nga entitete të lidhura me Gardën Revolucionare të Iranit dhe si strehuese e një grupi disident Iranian, vendi duhet të shtojë vigjilencën dhe kapacitetet mbrojtëse, sidomos sa i përket infrastrukturës strategjike fizike dhe dixhitale, vlerëson Adrian Shtuni.

Përtej kësaj, fakti se Shqipëria mbështet linjën e Izraelit nuk e bën atë shënjestër të Iranit, vlerëson ish ambasadori Tonin Gjuraj.

“Nuk mendoj që Shqipëria rrezikohet nga një konflikt i tillë. Nuk besoj se është në interesin e Iranit që të hapë shumë fronte. Shqipëria është anëtare e NATO-s dhe gjendet nën çadrën e sigurisë së kësaj organizate”, argumenton ish ambasadori Gjuraj.

Edhe pse situata është tepër e vështirë të parashikohet, Gjuraj vlerëson se nëse Republika Islamike e Iranit do të detyrohet në javët në vijim të ulet në bisedime për një marrëveshje të re për programin bërthamor, kjo do të shënonte një arritje e madhe.

The post Si ta kuptojmë konfliktin e armatosur Izrael-Iran appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Raketat iraniane mund të godasin Shqipërinë

Vlerësimi: Mungon konteksti

Lajmet e pavërteta apo të nxjerra jashtë konteksti lidhur me konfliktin e armatosur Izrael – Iran janë përhapur këto ditë me shpejtësi për shkak të interesit të lartë të publikut. Shpesh herë mediat bien pre e propagandave shtetërore që përhapin informacione duke shtrembëruar realitetin.

Një rast i tillë ishte pasqyrimi në media i një paralajmërimi të shpërndarë nga Ushtria Izraelite (IDF), ku pretendohej të pasqyrohej rrezja e veprimit të raketave iraniane.

Disa media e përhapën këtë publikim duke e interpretuar si rrezik global, ku përfshihet edhe Europa dhe Shqipëria, pa u thelluar më tej për t’i shpjeguar publikut vërtetësinë e këtij lajmi.

Konflikti Izrael-Iran rrezik global. Raketat mund të godasin Evropën Juglindore, në rrezik edhe Shqipëria – njoftojnë disa artikuj të publikuar në rrjet.

Ajo që mediat nuk njoftojnë në titull është pikërisht fakti se ky është një pretendim i përhapur nga ushtria izraelite, për atë çka sipas saj janë të afta të bëjnë raketat iraniane, dhe jo një kërcënim real që synon këto vende.

Harta është shpërndarë në rrjetet sociale të Forcave të Mbrojtjes Izraelite  me pretendimin se “Irani është një kërcënim global” dhe se për këtë arsye Izraeli “ nuk kishte zgjdhje tjetër” përveçse të vepronte kundër tij.

Sigurisht që kjo është narrative izraelite e përdorur për të justifikuar sulmin e 12 qershorit drejtuar Iranit, pavarësisht faktit se ky i fundit ishte në bisedime me Shtetet e Bashkiara të Amerikës pikërisht për të ndaluar programin e tij bërthamor.

Ky pretendim i forace të Mbrojtjes izraelite, i nxjerrë jashtë konteksti krijon përshtypjen se në fakt Irani po kërcënon të gjithë botën me sulme të armatosura, gjë që nuk pretendohet nga askush.

Veçanërisht në periudha konfliktesh është tejet e rëndësishme që mediat t’i vendosin deklaratat e palëve në kontekst, dhe të informojnë qytetarin për faktin se ato janë pretendime që shpesh mbështeten tek propaganda që këtyre shteteve i vjen për mbarë.

The post Harta propagandistike e ushtrisë izraelite nxit alarm në portalet shqiptare appeared first on Faktoje.al.

Sulmi izraelit në Iran dhe kundërpërgjigjja e këtij të fundit janë në qendër të vëmendjes së mediave botërore dhe atyre vendase. Kjo situatë ka sjellë edhe spekullime apo shpërndarje të informacioneve të paverifikuara, në rastin më të mirë, ose të pavërteta, në rastin më të keq. Arsye për këtë dezinformim shpesh bëhet dëshira për të mbledhur sa më shumë klikime, por edhe mbështetja e axhendave të caktuara nga portale anonime online.

Jona Plumbi

Në 12 qershor Izraeli sulmoi me raketa Iranin, ku objektiv u bënë objekte bërthamore, vendndodhje ushtarake dhe zyrtarë të lartë ushtarakë apo shkencëtarë bërthamorë. Irani u kundërpërgjigj me sulm ajror, duke goditur Jeruzalemin dhe Tel Avivin. Prej nisjes së konfliktit të armatosur të dy vendet kanë shkëmbyer sulme raketore të vazhdueshme ndaj njëra-tjetrës.

Situata ka qenë në qendër të vëmendjes së mediave botërore dhe atyre në Shqipëri, duke paraqitur zhvillimet kohë pas kohe. Në situata të tilla konfliktesh, si ajo mes Rusisë dhe Ukrainës apo Izraelit dhe Gazas, marrja e informacioneve të verifikuara vështirësohet për shkak të dinamikave të vazhdueshme, por edhe mungesës së burimeve të drejtpërdrejta nga vendngjarja. 

Njëkohësisht, në situata të tilla pasigurie, mediat shpesh kapitalizojnë emocionet e qytetarëve dhe përhapin informacione të nxjerra jashtë konteksti, apo krejtësisht të pavërteta. 

Kjo ndodhi edhe pas nisjes së konfliktit të armatosur mes Izraelit dhe Iranit. Qëllimi shpesh është marrja e sa më shumë klikimeve duke përhapur tituj abuzivë apo informacione të paverifikuara apo pa kontekst. Pavarësisht kësaj, nuk përjashtohen edhe raste të mediave që mbështesin agjenda të caktuara.

Lajme dezinformuese

Një nga mediat që ka përhapur lajme të pavërteta është Petravu. Në 15 qershor ky portal ka shpërndarë një publikim ku njoftonte se “Shqipëria po sulmohet nga Irani”.

Në shkrim, në asnjë moment nuk flitet për sulm të Iranit ndaj Shqipërisë siç sugjestionon titulli. Përkundrazi. Artikulli citon ekspertë që kanë analizuar situatën në media të tjera duke shpjeguar se në fakt Shqipëria nuk është e rrezikuar nga një sulm i armatosur nga Irani.

Dy ditë më vonë, në 17 qershor, e njëjta media tha se “Irani u bë gati të godiste Shqipërinë me raketa”.

Lajmi citon një intervistë që Xhavit Shala, ekspert sigurie ka dhënë për një televizion tjeter. Shala në intervistë deklaroi se “Irani do të godiste me raketa Shqipërinë në vitin 2023” pas strehimit të opozitës iraniane në Manzë të Durrësit. Si provë të vërtetësisë së deklaratave të tij, Shala citon publikimin e planit për sulm në një gazetë Iraniane. Portali Petravu e ka shpërndarë këtë lajm me një titull abuzues që nuk jep kontekst, duke krijuar iluzionin se në fakt bëhet fjalë për situatën aktuale.

Informacionet e publikuara nga kjo faqe, shpërndahen në rrjetin social Facebook nga nje profil me një emër që nuk përputhet me atë të vetë portalit, të quajtur “Histori Shqiptare”.

Përhapje e propagandave shtetërore

Një tjetër formë keqinformimi e përhapur lidhur me konfliktin e armatosur Izrael – Iran është përhapur nga media të cilat i kanë dhënë zë propagandës izraelite.

Ky publikim u përdor nga disa media për të përhapur shqetësimin se Europa dhe Shqipëria mund të jetë në rrezik.

Mungesën e profesionalizmit të stafit në media e sheh problematike edhe Erjon Tase, drejtues i Akademisë së Studimeve Politike. Kjo, sipas tij, i shtyn mediat të jenë të ekspozuara ndaj propagandave qeveritare.

Lutfi Dervishi, gazetar dhe pedagog i gazetarise hulumtuese shpjegon se mungesa e korrespondentëve në terren apo gazetarëve hulumtues dhe verifikues, i shtyn mediat të përdorin materiale të gatshme nga agjensi lajmesh ndërkombëtare ose nga burime zyrtare që kanë interesa të qarta propagandistike.

Karrema klikimesh

Arsyeja kryesore për përhapjen e dezinformimit është lufta për klikime, sipas Lutfi Dervishit.

“Frika, ndjeshmëria dhe mungesa e burimeve të verifikimit të publikut janë ushqim ‘perfekt’ për mediat sidomos kur ka ngjarje të madhe si lufta dhe lufta si kjo mes Izraelit dhe Iranit ngjall interes dhe shkakton emocione të forta” – shpjegon Dervishi.

I një mendimi është edhe Erjon Tase sipas të cilit mediat zgjedhin tituj apo përmbajtje që shtrembërojnë realitetin apo ekzagjerojnë rrezikun e konflikteve që ndodhin larg Shqipërisë.

Ky ishte rasti i një publikimi të identifikuar si keqinformues nga Faktoje, nga portali 5pyetjet.al që shpërndau një intervistë lidhur me çfarë pritet nga ky konflikt duke përdorur një titull bombastik, që nuk lidhet aspak me përmbajtjen e intervistës.

“Shqipëria merr goditjen e parë nga raketat Izrael-Iran/ Gjenerali: Sa orë reziston vendin ynë?”, shkruan 5pyetjet.al.

Ajo të cilës i referohet intervista duket të jetë një “goditje” e mundshme ekonomike për shkak të rritjes së çmimit të naftës apo produkteve të tjera dhe në asnjë moment një goditje e parë nga raketat e Izraelit apo Iranit.

Një pjesë e mediave, sipas gazetarit Pandi Gjata, e kanë në axhendë këtë linjë dizinformimi dhe propagandë, një pjesë e bën për klikime ndërsa një pjesë tjetër nuk kanë njerëz të kualifikuar për këtë zhvillim të rëndësishëm global, ashtu sic ishte edhe në rastin e luftës në Ukrainë.

Përhapja e titujve bombastik është sipas gazetarit Pandi Gjata një nga problemet më të mëdha të mediave shqiptare, kryesisht atyre online.

Arsyet që i shtyjne mediat të bien pre e lajmeve të pavërteta janë të shumta, sipas Lutfi Dervishit.

“Mungesa e redaksive profesionale, ulja e standardeve etike, presioni i kohës për të qenë të parët me një lajm, tendenca për t’u bërë viral dhe varësia nga përkthime automatike ose burime të pakontrolluara në internet e rrjete sociale. Gjithashtu sensacionalizmi ndihmohet edhe nga algoritmet, që përforcojnë shpërndarjen e lajmeve të pasakta” – përfundon ai.

Keqinterpretimi i situatave kritike gjeopolitike apo shoqërore është një fenomen tashmë i vjetër në media, veçanërisht ato online. Përhapja e dezinformatave dëmton lexuesin i cili jo gjithmonë është i pajisur me njohuritë e duhura për të verifikuar informacionin që lexon. Kjo për pasojë sjell jo vetëm konfuzion por edhe polarizim të qëndrimeve të qytetarëve, si dhe ulje të besueshmërisë tek mediat. Për këto arsye pasqyrimi sa më “besnik” i informacionit veçanërisht në kohë krizash është thelbësor për një shoqëri të mirëinformuar.

The post Dezinformimi për konfliktin e armatosur Izrael – Iran appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: SHBA rendit Shqipërinë mes 13 vendeve të rrezikshme për pushime

Vlerësimi: Mungon konteksti

Disa media në Shqipëri shpërndanë një lajm ku pretendojnë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë renditur Shqipërinë mes 13 vendeve të rrezikshme për pushime.

“SHBA-të paralajmërojnë për “dhunë të synuar që lidhet me rrjetet e paligjshme të drogës dhe krimin e organizuar në të gjithë vendin”. – kështu shkruajnë portalet të cilat këtë lajm e kanë shpërndarë edhe në rrjete sociale duke marrë qindra reagime.

Në pamje të parë duket sikur Shtetet e Bashkuara kanë krijuar një listë me 13 vende në botë që i konsideron të rrezikshme për pushime për qytetarët e saj dhe në këtë listë është përfshirë edhe Shqipëria.

Në fakt e vërteta qëndron ndryshe.

Departamenti i Shtetit Amerikan në mënyrë periodike krijon raporte me këshilla udhëtimi për qytetarët e saj, ku përshkruan rreziqe te mundshme dhe rekomandon masa. Ky vlerësim bëhet për të gjithë shtetet e botës, të cilët kategorizohen sipas 4 niveleve nga DASH.

Niveli 1 tregon se vendet janë të sigurta, ndërsa ne nivelin 4 përfshihen vendet ku SHBA i sugjeron qytetarëve të saj të mos i vizitojnë për shkak të pasigurisë.

Shqipëria është përfshirë në nivelin 2 në këtë listë.

Vendet e nivelit të dytë vlerësohen nga DASH si shtete ku qytetarët amerikanë duhet të tregojnë kujdes për rreziqe ndaj sigurisë së tyre. Në rastin e Shqipërisë, raporti i DASH përcakton se shtetasit amerikanë duhet të “tregojnë kujdes të shtuar për shkak të krimit”.

Përmbledhje e Vendit: Aftësia e forcave ligjzbatuese për të mbrojtur dhe ndihmuar udhëtarët është e kufizuar në disa zona, veçanërisht në rajonet e largëta. Ka pasur dhunë të targetuar të lidhur me rrjetet e paligjshme të drogës dhe krimin e organizuar në të gjithë vendin. Udhëtarët duhet të mbeten të vetëdijshëm për mjedisin përreth dhe shtrirjen e policisë dhe shërbimeve të emergjencës në zonën e tyre. – shkruan raporti.

Shtete të tjera të kësaj liste, që janë vlerësuar në nivelin 2 si Shqipëria janë Gjermania, Italia, Spanja, Franca, Suedia, Mbretëria e Bashkuar, Holanda, Turqia, Belgjika, si dhe Kosova, Bosnje Hercegovina dhe Serbia.

Nëse i referohemi listës me 44 vende të kontinentit europian, në nivelin 2 të sigurisë DASH liston 16 shtete. Rusia dhe Ukraina kategorizohen në nivelin 4, sipas të cilit Departamenti Amerikan i Shtetit i sugjeron shtetasve amerikanë të mos udhëtojnë drejt këtyre vendeve.

Raportet për shtete që kategorizohen në nivelin e parë apo të dytë përditësohen nga DASH çdo 12 muaj.

Praktika e publikimit të raporteve të vlerësimit për sigurinë e shteteve të ndryshme nuk praktikohet vetem nga SHBA-ja. Kanadaja dhe disa vende evropiane si Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar kanë lëshuar këshilla udhëtimi për SHBA-në. Edhe pse pjesa më e madhe e këtyre vendeve nuk kanë specifikojnë pse Amerika është shtuar në listën e tyre për paralajmërim për kujdes, koha kur këto këshilla janë publikuar tregon se lidhen me urdhrat ekzekutivë të administratës Trump për imigracionin dhe shtrëngimin e politikave kufitare.

Pretendimi: Edi Rama dhe kreu i SPAK Altin Dumani ishin ulur bashkë në tribunën VIP në ndeshjen Shqipëri-Serbi

Vlerësimi: E pavërtetë, Gjeneruar me AI

Në datën 7 qershor kombëtarja shqiptare u ndesh me atë serbe në stadiumin Air Albania në Tiranë, në kuadër të ndeshjeve kualifikuese të Botërorit 2026.

Stadiumi ishte i mbushur me mbështetës të skuadrës kuq e zi dhe pamjet e tifozëve u shpërndanë gjerësisht në rrjet. Një prej këtyre imazheve tregonte tribunën VIP ku në foto dukej kreu i Prokurorisë së Posaçme Antikorrupsion, Altin Dumani. Pranë tij dukej të qëndronte kryeministri Edi Rama.

“Si rastësisht” shkruan në përshkrimin e fotos një portal online. “Ja dhe drejtësia ulur me…”, pretendohet në një tjetër titull.

Si duket edhe nga komentet e qytetarëve në këto publikime, kjo foto është marrë për e vërtetë dhe duket se ironizon “afërsinë” mes Altin Dumanit, kreut të SPAK, dhe kryeministrit Edi Rama. Por në fakt, me një kërkim të thjeshtë në rrjet kuptohet se imazhi është i modifikuar.

Duke përdorur “Google Lens” Faktoje gjeti se në fakt fotografia e vërtetë tregon vetëm kreun e SPAK, Altin Dumani duke ndjekur ndeshjen mes Shqipërisë dhe Serbisë. Në krah të tij duket se nuk është Kryeministri Edi Rama.

Imazhi i modifikuar është shpërndarë edhe nga faqe apo personazhe të tjera ne rrejte sociale, por është shënjuar si një imazh i pavërtetë.

Ky shënim është veçanërisht i rëndësishëm për llogari që shpërndajnë informacione, apo portale online lajmesh, ku pritshmëria e lexuesve për të marrë informacion të besueshëm është më e lartë.

Pretendimi: Regjistrohu në TEMU dhe merr falas një tabletë

Vlerësimi: Mungon konteksti

Një mashtrim i ri, që po qarkullon në rrjetet sociale, pretendon se përdoruesit e rinj që regjistrohen në aplikacionin e blerjeve në rrjet Temu mund të fitojnë një tablet falas ose me çmim tejet të ulët.  Kjo ofertë është shfaqur në Shqipëri nga një llogari e quajtur “temu croatia”.

Videot që janë dukshëm të përkthyera dhe dubluara në shqip nga programe të Inteligjecës Artificiale dhe reklamojnë se të gjithë përdoruesit e rinj të aplikacionit Temu mund të marrin një tablet që kushton 5.000 lekë me zero lekë.

Edhe pse në pamje të parë duket si një ofertë e besueshme—me logo dhe dizajn që imiton materialet zyrtare të Temu—në të vërtetë është një mashtrim i menduar me kujdes për të sjellë përfitime për kompaninë.

Ky mashtrim ka dy qëllime kryesore: grumbullimin e të dhënave personale dhe financiare, dhe gjenerimin e të ardhurave përmes tarifave të pajtimeve mashtruese. Disa versione të mashtrimit funksionojnë mbi baza referimi, ku përdoruesit kërkohen të ftojnë miq dhe familjarë të shkarkojnë aplikacionin në këmbim të dhuratës—një metodë që shfrytëzon besimin për të përhapur mashtrimin edhe më tej.

Forumet online janë të mbushura me ankesa nga njerëz që janë mashtruar ose janë tunduar ta provojnë.

Fillimisht skema kërkon që të shkarkoni aplikacionin Temu dhe të regjistroheni për herë të parë. Një pjesë e atyre që ndjekin këto hapa raportojnë se ridrejtohen në faqe interneti që duken shumë të ngjashme me faqen zyrtare të Temu, por që përdorin adresa të çuditshme si “temu-freegift-now[.]com” apo “temugift-tablets[.]net” gjë që tregon se diçka nuk është në rregull dhe shanset janë që këto faqe mund të kërkojnë dhe te vjedhin informacione personale të përdoruesve.

Një pjesë tjetër e përdoruesve tregojnë se nëse provojnë të marrin tabletin që ofrohet falas përmes aplikacionit, ata janë të detyruar që fillimisht të regjistrojnë 10 persona të tjerë të rinj në Temu dhe më pas të bëjnë blerje të tjera në shumën 40 euro ose më shumë, në mënyrë që të mund të përfitojnë edhe tabletin falas.

Të tjerë kanë raportuar se nuk marrin kurrë asnjë konfirmim apo përgjigje pasi kanë bërë pagesën, dhe tableti i premtuar nuk arrin kurrë.

Ekspertët këshillojnë përdoruesit të mos klikojnë në lidhje të dyshimta dhe të verifikojnë çdo ofertë promovuese vetëm në aplikacionin apo faqen zyrtare të Temu. Nëse ju kërkohet të paguani për transport apo të jepni të dhëna të ndjeshme në këmbim të një dhurate, atëherë me shumë gjasë bëhet fjalë për mashtrim. Gjithashtu, përdoruesit këshillohen të monitorojnë llogaritë bankare për pagesa të pazakonta dhe të anulojnë çdo kartë të përdorur në një transaksion të dyshimtë.

Përplasja mes presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump dhe biznesmenit Elon Musk pas largimit të këtij të fundit nga Departamenti i Efikasitetit të Qeverisë – DOGE – është bërë shkak për përhapjen e shumë dezinformatave, kryesisht në gjuhën angleze. Por një lajm, i lidhur me një sondazh që Musk bëri në rrjetin social X ka shkaktuar përhapjen e informacioneve të pavërteta edhe në Shqipëri.

Bëhet fjalë për lajmin se Elon Musk ka themeluar një parti të re politike. Lajmi u përhap në shumë media shqipfolëse, të cilat pretendojnë se tashmë është themeluar partia “Amerika”.

Në fakt e verteta qëndron ndryshe.

Gjithçka nisi në 5 qershor kur Elon Musk publikoi një pyetsor në rrjetin e tij social X, ku pyeste ndjekësit e tij nëse është koha për të krijuar një parti të re politike që vërtetë të përfaqësojë 80% të qytetarëve që ndodhen në mes.

Po në datën 7 qershor ai shpërndau një emër për partinë e re – “Partia Amerikë”

Por procedura që duhet ndjekur për të krijuar një parti të re politike në SHBA kërkon kohë dhe shumë punë që ndërthur regjistrimin në gjykatë, institucione federale dhe më pas në të gjithë shtetet e SHBA-së ku partia do të veprojë.

Vetëm hapi i parë, që është regjistrimi i Komitetit të Partisë në Komisionin Zgjedhor federal kërkon 1-2 javë, ndërsa hapat e mëtejshëm ku përfshihet edhe plotësimi i kushteve të ndryshme të shteteve ku partia do të regjistrohet, kërkojnë edhe më shumë kohë.

Faqja zyrtare në rrjet dhe llogaritë në rrjete sociale të Radio Televizionit Shqiptar ranë pre e një sulmi kibernetik në Maj 2025. Sipas mediave, kryesisht atyre nga Kosova, por edhe në Shqipëri, sulmi erdhi nga hackera serbë. Ky përfundim duket se u arrit nisur nga mesazhi që hackerat shpërndanë në faqet zyrtare të RTSH. Aty u shfaq harta e Kosovës, mbuluar nga flamuri serb dhe fjalët “Kosova është Serbi”. Në fakt, institucionet në Shqipëri thanë për Faktoje se ngjarja është ende duke u hetuar dhe se nuk disponohen informacione zyrtare mbi identitetin e këtij sulmi kibernetik.

Jona Plumbi

Në datën 19 Maj, faqja zyrtare e Radio Televizionit Shqipëtar, transmetuesi shtetëror në vend, ranë pre e një sulmi kibernetik. Në faqet zyrtare dhe llogaritë në facebook dhe Instagram të RTSH-së u shfaq harta e Kosovës e mbuluar nga flamuri serb dhe mesazhi “Kosova është Serbi”.

Lajmi u përhap me shpejtësi.

RTSH shperndau një njoftim ku lajmëroi se “llogaria ka qenë subjekt i një sulmi kibernetik, duke shkaktuar pastime të paautorizuara”.

Në 24 Maj u shpërnda ky publikim:

Publikimet përsëri shpërndanin të njëjtin mesazh dhe përsërisnin narrativën serbe të “abuzimit të popullit serb”.

Disa media në Shqipëri por edhe Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, njoftuan se sulmi kishte ardhur nga hakera serbë.

Në fakt, pretendimi se sulmi kibernetik ka ardhur nga Serbia është i pavërtetuar. Pavarësisht se mesazhet e shpërndara përputhen me narrativën e pushtetarëve serb, në fakt nuk ka ende asnjë verifikim për autorësinë e sulmit.

Faktoje u interesua pranë Agjencisë Kombëtare për Sigurinë Kibernetike lidhur me ngjarjen. Në përgjigjen e saj AKSK njoftoi se “aktualisht nuk disponohen informacione zyrtare mbi identitetin e autorëve të këtij sulmi kibernetik”.

“Në kuadër të monitorimit të vazhdueshëm në platformat e inteligjencës kibernetike, nuk ka ende një atribuim zyrtar që lidhet me përfshirjen e ndonje shteti specifik, përfshi Serbinë.” – sqaroi AKSK për Faktoje.

Nisur nga ky informacion mund të dalim në përfundimin se pretendimi i ngritur nga mediat, të cilat njoftonin se sulmi kibernetik ndaj RTSH-së ishte kryer nga hackera serbë, është i paprovuar dhe keqinformues.

Komiteti për Punët e Jashtme i Parlamentit Evropian miratoi një raport të ri për Shqipërinë, në 4 Qershor 2025 me 57 vota pro, 11 kundër dhe 6 abstenime duke rikonfirmuar statusin e saj si një nga vendet e Ballkanit Perëndimor me mbështetjen më të lartë për anëtarësimin në BE, dhe me një mesazh të qartë: ka ende shumë për të bërë.

Raporti në një anë përshëndet përputhshmërinë e Shqipërisë me politikën e jashtme dhe të sigurisë së BE-së dhe synimin ambicioz për të përmbyllur negociatat e anëtarësimit deri në vitin 2027.

Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali e quajti raportin si një konfirmim të qartë që “Shqipëria mbetet një histori suksesi” dhe “një vend pararojë për anëtarësimin në BE”.

“Raporti nënvizon qartësisht angazhimin e qëndrueshëm të Shqipërisë ndaj reformave kyçe, përfshirë forcimin e shtetit të së drejtës, funksionimin e institucioneve të drejtësisë të dala nga reforma, mbrojtjen e të drejtave themelore dhe të pakicave si dhe përparimin në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.” – tha Spiropali nga Kryesia e Kuvendit.

Si duhet kuptuar rezoluta

Në thelb, kjo rezolutë përmblodhi të gjitha problematikat që ka Shqipëria, shpjegon studiuesi Afrim Krasniqi – si nevojën për forcimin e institucioneve të pavarura dhe institucioneve të drejtësisë, nevojën për akte ndaj korrupsionit, për reforma të thella, dialog politik dhe për një lloj qasje europiane të shoqërisë dhe jo vetëm përdorim politik të konceptit të europës dhe integrimit europian.

Për Gledis Gjipalin, njohës i politikave europiane dhe drejtues ekzekutiv i “Lëvizjes Europiane Shqiptare”, duke e lexuar në vijimësi të raporteve e deklaratave të mëparshme të Komisionit apo Parlamentit Europian, kjo rezolutë nuk ka asgjë të re.

“Mënyra sesi reaguan institucionet shqiptare mendoj që është e gabuar nga të gjitha palët politike. Secila palë përfitoi nga fakti që anetarë të komisionit janë përfaqësues të partive politike dhe në deklarimet e tyre theksuan afrimitetin që ata kanë me subjete të caktuara në Shqipëri.” – argumenton Afrim Krasniqi .

Në përfundim, rezoluta sipas Krasniqit i përshtatet prioriteteve të shoqërisë shqiptare dhe  duhet përdorur si një planimetri për të projektuar rrugën drejt integrimit europian dhe jo në funksion të axhendave personale dhe afatshkurtra politike.

Çfarë shkruhet në rezolutë

Komiteti për Punët e Jashtme të Parlamentit Europian mirëpiti “përparimin e bërë në reformën në drejtësi dhe në hetimin e korrupsionit të lartë”, por e sheh ende si sfidë ndërhyrjen politike, duke kërkuar përpjekje të vazhdueshme për ruajtjen e pavarësisë së gjyqësorit.

Komiteti shprehu “nevojën urgjente” për të përmirësuar pavarësinë e gjyqësorit, për të luftuar krimin e organizuar dhe për të mbrojtur të drejtat themelore. Pluralizmi mediatik dhe transparenca institucionale u veçuan në raport si thelbësore.

Ndërhyrjet e huaja, veçanërisht ato të lidhura me Kremlinin, kërcënojnë proceset demokratike dhe ambicien europiane të Shqipërisë – shkruan rezoluta. Në lidhje me procesin zgjedhor, raporti përshkruan zgjedhjet parlamentare të vitit 2025 si “garuese”, por të zhvilluara në një klimë të tensionuar politike, me shqetësime për përdorimin e burimeve të administratës. Eurodeputetët kërkojnë reforma të thella në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe Komisionit të Venecias.

Në skenën gjeopolitike ballkanike, udhëheqësit serbë kanë zhvilluar ndër vite një strategji të qëndrueshme për të krijuar kriza të herpashershme.  Këto episode, që nuk janë të pakta, shpesh shoqërohen nga një mbulim mediatik spekulativ duke ushqyer një narrativë të vazhdueshme pasigurie në rajon.

Rasti më i fundit ishte në Beograd, ku u mblodh Këshilli i Sigurisë së Serbisë. Sipas mediave në Shqipëri, Aleksandar Vuçiç ka urdhëruar ushtrinë të veprojë kundër Kosovës.

Në fakt, me një kërkim në rrjet rezulton se shefi i Shtabit të ushtrisë në Serbi, Milan Mojsilovic konfirmoi se ishin dhënë urdhra për Ministrinë e Mbrojtjes, Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe ushtrinë, por detajet konkrete nuk u bënë pubike.

“Në Këshillin e Sigurimit u diskutua për keqtrajtimin e paprecedent të serbëve në Kosovë, dhe përdorimi i lëvizjeve të njëanshme që rrezikojnë jetën e serbëve ka dalë në pah në një kuptim shtrëngues, dhe kjo çështje ka merituar plotësisht vëmendjen jo vetëm të anëtarëve të Këshillit të Sigurisë Kombëtare”, deklaroi për mediat shefi i shtabit të ushtrisë Serbe.

Pavarësisht këtij refreni (të vjetër) të Serbisë për keqtrajtimin e pretenduar të serbëve në Kosovë, në fakt deklarata e Mojsilovic nuk përmbante asnjë kërcënim dhe në asnjë moment nuk u njoftua që ushtria e serbisë të jetë urdhëruar të veprojë ndaj Kosovës.

Nikola Petrovic nga fondacioni ISAC në Serbi shpegon se udhëzimet e dhëna edhe pse janë sekrete, janë gjithmonë të njëjta dhe kërkojnë që situata në Kosovë të monitorohet dhe të vijojë bllokimi i marrjes së mbështetjes ndërkombëtare nga Kosova, gjë që e bën Ministrinë e Punëve të Jashtme edhe më të rëndësishme se ushtrinë.

“Serbia është plotësisht e vetëdijshme se të vetmet dy gjëra që e mbajnë Kosovën pjesë të Serbisë (de jure) janë rezoluta 1244 e OKB-së dhe marrëveshja e Kumanovës, kështu që nuk do të fillojë asnjë veprim (dhe sidomos asnjë veprim ushtarak) kundër Kosovës për sa kohë që ka trupa ndërkombëtare atje”  shpjegon Petrovic për Faktoje.

Edhe studiuesi i politikave nderkombetare, Ledion Krisafi e sheh të pamundur nisjen e një konflikti të armatosur mes Kosovës dhe Serbisë për sa kohë në Kosovë është KFOR-i.

“Elita politike serbe e di shumë mire që çdo përpjekje për konflikt në Kosovë është përballje me NATO-n, gjë që Serbisë do i kushtonte shumë. Kjo nuk përjashton incidente si ai i Banjskës të përgatitura nga grupe paramilitare, por sot si KFOR si policia e Kosovës është më e përgatitur për raste të atilla”  tha Kristafi për Faktoje. 

Në fakt, tema kryesore e mbledhjes ishte një tjetër. Një dokument jozyrtar franko-gjerman mbi Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Republikën Serbe.

Krisafi shpjegon për Faktoje se kjo është një përpjekje e Gjermanisë dhe Francës për të hequr disa të drejta të Republikës Srpska në Bosnjë Hercegovinë, gjë që tregon se ndoshta mund të ketë levizje edhe në rastin e Kosovës për t’i bërë presion Serbisë për të arritur një marrëveshje përfundimtare.

“Elita politike serbe rreth Vuçiçit e lidh këtë me idenë që protestat e studentëve në Serbi mbështeten pikërisht nga Perëndimi që po vepron kundër serbëve në Bosnje dhe Kosovë dhe rrjedhimisht dhe kundër qeverisë së Vuçiçit. Është një skemë e ndërlikuar që ka si qëllim kryesor të shpëtojë Vuçiçin nga protestat dhe nga një humbje e mundshme e zgjedhjeve të ardhshme”  argumenton ai.

Sa i përket pretendimit për “keqtrajtim” të serbëve në Kosovë, ky episod nuk është një incident i izoluar, por pjesë e një narrative të përsëritur që përdoret nga zyrtarët serbë. Portretizimi i Kosovës si një kërcenim i përhershëm për serbët shpërben si një mjet strategjik për të justifikuar qëndrimet ushtarake dhe për të mobilizuar mbështetjen e brendshme.

“Në një masë të madhe është për konsum të brendshëm, për të treguar që Serbia qëndron e fortë në mbështetje të serbëve në Kosovë, pavarësisht se praktikisht nuk ka asnjë fuqi më në Kosovë. Sidomos në këtë periudhë të vështirë për Vuçiçin ka nevojë të tregojë vendosmëri,” shpjegon Krisafi për Faktoje.

Pavarësisht fabrikimeve të vazhdueshme të krizave dhe narrativës që Serbia kërkon të ngrejë kundër shtetit të Kosovës për përfitimet e saj politike, mediat duhet të qëndrojnë neutrale dhe të mos përcjellin këtë jeohnë, veçanërisht kur ajo nuk është aspak e bazuar në veprime konkrete të shtetit serb. Mbajtja gjallë e narrativës serbe vetëm sa nxit përshkallëzim të mëtejshëm të përplasjes mes dy vendeve dhe nuk ndihmon në informimin e lexuesve mbi atë çka ndodh në të vërtetë.

Strengthening-Journalisms-Resilience-to-Disinformation-Policy-Research-Paper-FAKTOJE

The post Building Media Resilience Against Disinformation in Albania appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Vladimir Putin është djali i një fermeri të thjeshtë rus

Verdikti: E pavërtetë

Një pretendim se Vladimir Putin vjen nga një familje fermerësh dhe se është krenar për jetën që ka pasur po qarkullon në rrjet. Fillimisht ky pretendim është shpërndarë nga një faqe ruse.

Më pas ai është shpërndarë dhe në gjuhën shqipe i shoqëruar me të njëjtin imazh që i ngjan më shumë një pikture, sesa një fotografie të vërtetë.

Me një kërkim në Google Images të këtij imazhi rezulton se prej disa muajsh në internet qarkullojnë një seri imazhesh që tregojnë presidentin rus Vladimir Putin me veshje fermeri, por në asnjë rast imazhet nuk janë shpërndarë nga media apo faqe zyrtare të besueshme.

Në fakt, sipas informacioneve zyrtare pretendimi se Presidenti rus Vladimir Putin është djali i një fermeri është i pasaktë. Edhe pse familja e tij ka rrënjë rurale, prindërit e tij nuk ishin të angazhuar në bujqësi.

Vladimir Putin lindi më 7 tetor 1952 në Leningrad (tani Shën Petersburg), Rusi.
Babai i tij, Vladimir Spiridonovich Putin (1911–1999), shërbeu në flotën nënujore të Marinës Sovjetike në fillim të viteve 1930. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ai ishte pjesë e batalionit të shkatërrimit të NKVD-së dhe më vonë shërbeu në ushtrinë e rregullt, ku u plagos rëndë në vitin 1942. Pas luftës, punoi si përpunues teknik në një fabrikë.
(Burimi: Wikipedia, Los Angeles Times)

Nëna e Putinit, Maria Ivanovna Putina (e lindur Shelomova; 1911–1998), punonte gjithashtu në një fabrikë. Familja jetonte në kushte të varfra, në një apartament komunal që ndahej me familje të tjera në Leningrad.
(Burimi: Los Angeles Times)

Familja Putin e ka origjinën nga rajoni i Tverit, ku banorët ishin bujq që nga shekulli XVII. Paraardhësi më i hershëm i njohur, Yakov Nikitin, ishte një fshatar nga fshati Borodino në rrethin e Tverit.
(Burimi: Wikipedia)

Gjyshi nga babai i Putinit, Spiridon Putin (1879–1965), punoi si kuzhinier për udhëheqësit sovjetikë Vladimir Lenin dhe Joseph Stalin.
(Burimi: Russia Beyond)

Megjithëse familja e Putinit ka origjinë fshatare nga zonat rurale të Rusisë, prindërit e tij nuk ishin fermerë. Babai i tij ishte ushtar detar dhe punëtor fabrike, ndërsa nëna ishte punëtore fabrike. Prandaj, pretendimi se Vladimir Putin është djali i një fshatari është i gabuar dhe çorientues.

The post Presidenti rus Putin nuk është djali i një fermeri të varfër appeared first on Faktoje.al.

Pretendimi: Sali Berisha dhe Chris la Civitas u përplasën me njëri-tjetrin pas humbjes së PD-së

Verdikti: Gjeneruar me AI

Një video, ku shfaqet kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha dhe strategu i fushatës së tij elektorale, Chris la Civitas, duke u goditur me grushta, qarkullon së fundmi në rrjete sociale duke u interpretuar si një përplasje fizike mes të dyve pas humbjes në zgjedhje të Partisë Demokratike.

Videoja është shpërndarë në të gjitha rrjetet sociale nga faqe të ndryshme.

Një verifikim i pamjeve tregon se videoja në të vërtetë është e manipuluar me inteligjencë Artificiale.

Faktoje kërkoi përmes motorrit të kërkimit Google Lens dhe gjeti videon orgjinale. Ajo është xhiruar në datën 7 Shkurt 2025 gjatë një takimi të opozitës. Në fund të videos në minutin 12:46 të videos duket qartë se Sali Berisha dhe Chris la Civitas i japin dorën njëri tjetrit përpara se të largohen nga salla.

Pikërisht ky moment është përdorur dhe modifikuar përmes Inteligjencës Artificiale për t’u dukur sikur Berisha dhe La Civitas po goditen me njëri-tjetrin.

Një tjetër tregues që videoja është e modifikuar me AI janë edhe pamjet e shformuara të gjymtyrëve apo të fytyrave. Sic duket në disa momente të videos, duart apo fytyrat e protagonistëve të videos shfaqen plotësisht të shformuara.

Për të parandaluar që përmbajtje të tilla të keqinterpretohen, është e rëndësishme që çdo video, foto ose material tjetër i gjeneruar ose i manipuluar me inteligjencë artificiale të shënohet si i tillë. Kjo do të ndihmojë në informimin e audiencës dhe në mbrojtjen e tyre nga dezinformimi. Facebook i detyron përdoruesit të etiketojnë imazhet dhe videot e gjeneruara me AI si të tilla.

The post E manipuluar përplasja mes Berishës dhe këshilltarit pas humbjes appeared first on Faktoje.al.