❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Sëmundjet kronike në rritje! Sistemi shëndetësor përballë sfidave të mëdha

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Mimoza Picari – NĂ« ShqipĂ«ri sĂ«mundjet jo tĂ« transmetueshme, ose siç njihen ndryshe sĂ«mundjet kronike, po njohin rritje tĂ« vazhdueshme, ndĂ«rsa ekspertĂ« tĂ« shĂ«ndetit publik konstatojnĂ« mangĂ«si nĂ« kujdesin e shĂ«ndetit parĂ«sor, hallka fillestare ku ndodh parandalimi dhe monitorimi i tyre. PĂ«rveç financimeve tĂ« ulĂ«ta, vihet re edhe njĂ« rol i dobĂ«t i mjekut tĂ« familjes  nĂ« adresimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve, sipas specialistĂ«ve.  Rritja e sĂ«mundjeve tumorale me gati 20% nĂ« dekadĂ«n e fundit, apo shtimi i rasteve me diabet me 6 mijĂ« nĂ« vit, vetĂ«m dy prej grupit tĂ« gjerĂ« tĂ« sĂ«mundjeve jo tĂ« transmetueshme, tregon sipas tyre rĂ«ndĂ«sinĂ« e rritjes sĂ« investimeve nĂ« sektorin e shĂ«ndetĂ«sisĂ«. E megjithatĂ« ISHP i konfirmoi Faktoje.al  se mbajtja nĂ«n kontroll e vdekjeve tregon shtim tĂ« pĂ«rpjekjeve nĂ« trajtimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve.

Raportet

Në Shqipëri, sipas OBSH sëmundjet jo të transmetueshme janë  shkaku i 90% të vdekjeve. Ekspertët vlerësojnë se këto sëmundje janë në rritje të vazhdueshme të nxitura nga plakja e popullsisë me ritme të shpejta, ndjekur nga mënyra e jetesës dhe dobësitë në sistemin shëndetësor.

Sipas INSTAT, mosha mesatare ka arritur në 44.3 vjeç nga 33 që ishte mbi një dekadë më parë. Disa elementë të stilit të jetesës, argumentojnë specialistët, si duhanpirja, përdorimi i alkoolit, obeziteti dhe rënia e riprodhimit po shtojnë grupe të mëdha sëmundjesh jo të transmetueshme, si ato të aparatit të qarkullimit të gjakut (sëmundjet e zemrës dhe ato të enëve të trurit) dhe ato tumorale që zënë rreth 68% të vdekjeve në vend, përkatësisht 53 dhe 15%.

Shifrat

Të dhënat që japin një pasqyrë më të saktë për rritjen e vazhdueshme të sëmundjeve jo të transmetueshme, pra jo infektive, janë ato të shtrimeve në spital. Sipas statistikave të Ministrisë së Shëndetësisë këto dy grupe sëmundjesh përbëjnë rreth 27% të gjithë shtrimeve në spitale. Në strategjitë e shëndetit vlerësohet se sëmundjet jo të transmetueshme po shtohen në mënyrë të vazhdueshme. Disa tregues janë rritja e sëmundjeve tumorale me gati 20% nga viti 2015- 2023, 6 mijë raste të reja me diabet apo dhe rritja e numrit të vizitave në shëndetin parësor sipas INSTAT me 9.6% në vitin 2023, krahasuar me vitin paraardhës.

Arsyet

Ekspertët argumentojnë se me këtë panoramë që paraqet kjo fushë e shëndetit publik nevojitet forcimi i parandalimit primar, dhe të komplikacioneve në hallkat e shëndetit parësor, përmes mjekëve të familjes atyre specialistë si porta e parë, dhe më pas forcimi i shërbimeve në spitalet rajonale dhe terciare.

“Ne kemi numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« mjekĂ«ve pĂ«r banorĂ«.  Kjo e vendos ShqipĂ«rinĂ« nĂ« njĂ« nivel me vendet afrikane dhe ato tĂ« varfra nĂ« AzinĂ« Juglindore” – Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik

“FatkeqĂ«sisht nuk e shoh kĂ«të  tĂ« ndodhĂ« nĂ« ShqipĂ«ri. Mjeku i familjes prej vitesh Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« shkrues tĂ« thjeshtĂ« recetash. Ka gjithmonë  e mĂ« pak kohĂ« pĂ«r t’u marrĂ« me pacientin dhe nuk ka pajisjet e duhura pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« tĂ« mundur njĂ« trajtim tĂ« hershĂ«m tĂ« sĂ«mundjeve kronike dhe njĂ« parandalim tĂ« komplikacioneve.  Ne kemi numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« mjekĂ«ve pĂ«r banorĂ«.  Kjo e vendos ShqipĂ«rinĂ« nĂ« njĂ« nivel me vendet afrikane dhe ato tĂ« varfra nĂ« AzinĂ« Juglindore. Ky Ă«shtĂ« njĂ« alarm sepse nga mungesa e burimeve njerĂ«zore nuk vuajnĂ« vetĂ«m spitalet, por nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« vuajnĂ« qendrat shĂ«ndetĂ«sore dhe ambulancat”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik. 

Autoritetet zyrtare kanë hartuar disa strategji gjatë viteve të fundit për sëmundjet jo të transmetueshme. Shefi i departamentit të sëmundjeve kronike në Institutin e  Shëndetit Publik Alban Ylli i tha Faktoje. al se ka një shtim të përpjekjeve për parandalimin e tyre, në sistemin shëndetësor parësor. Ai thotë se  janë mbajtur nën kontroll vdekjet e standardizuara, pra duke hequr efektin e moshës, të cilat qëndrojnë thuajse në shifra të njëjta prej 5 vitesh. 

“QytetarĂ«t kanĂ« filluar ta vendosin shĂ«ndetĂ«sinĂ« tek prioritetet e tyre, krahasuar me 20 apo 25 vite mĂ« parĂ«. Nga ana tjetĂ«r dhe sistemi shĂ«ndetĂ«sor ka filluar tĂ« pĂ«rmirĂ«sohet. Ka mĂ« shumĂ« se ç’tĂ« ofrojĂ« si nĂ« kujdesin e shĂ«ndetit parĂ«sor, p.sh. Check-up qĂ« shpesh herĂ« e kritikojnĂ« pĂ«r arsye politike. TashmĂ« tek mjeku i familjes mund tĂ« bĂ«hen shumĂ« teste, dhe ky mjek ofron mĂ« shumĂ« se mĂ« parĂ«. Mund tĂ« ofrohen shĂ«rbime, mund tĂ« merret trajtimi aty, tĂ« mbahet pacienti nĂ«n kontroll pa shkuar nĂ« spital. Ka rezultate nĂ« kapjen e hershme tĂ« sĂ«mundjeve kronike. Pra nĂ« disa nivele tĂ« sistemit shĂ«ndetĂ«sor nga parĂ«sori deri tek terciari ofrohen mĂ« shumĂ« shĂ«rbime”, konfirmon Z. Ylli. 

 Ai thotë se qytetarët shqiptarë duhet të ndërgjegjësohen edhe për stilin e jetesës, pasi rritja e disa sëmundjeve jo të transmetueshme ndikohet në mënyrë të drejtpërdrejtë nga duhanpirja, alkooli apo konsumimi i ushqimeve të përpunuara. E megjithatë eksperti i shëndetit publik në ISHP Alban Ylli, mendon se ka vend për përmirësime në sistemin shëndetësor. 

“MendojmĂ« se kemi vizionin e duhur pĂ«r t’u marrĂ« me kĂ«to sĂ«mundje, por jo pĂ«r tĂ« gjitha gjĂ«rat bĂ«het aq sa duhet. Ka shumĂ« mungesa nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor. Sistemi shĂ«ndetĂ«sor shqiptar, nĂ« opinionin tim, ofron shĂ«rbim tĂ« mirĂ« nĂ« kushte emergjencash, por nĂ« terma sistematik ne çedojmĂ« shumĂ«â€,  vijon Z. Ylli.

Monitorimi 

“Buxheti i shĂ«ndetĂ«sisĂ« nĂ« raport me Prodhimin e BrendshĂ«m Bruto Ă«shtĂ« relativisht i ndryshueshĂ«m. Targeti Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« 2030 tĂ« jetĂ« 5.2%” – Nevila Xhindi, eksperte

NjĂ« monitorim i strategjisĂ« kombĂ«tare tĂ« shĂ«ndetit publik 2021-2030,  nga organizata joqeveritare “Together For Live”  nĂ« gusht tĂ« vitit 2024, me mbĂ«shtetjen e delegacionit tĂ« BE, nĂ«nvizoi disa çështje. NjĂ« prej tyre lidhet me buxhetin e alokuar pĂ«r shĂ«ndetin parĂ«sor  nĂ« raport mĂ« atĂ« nĂ« tĂ«rĂ«si pĂ«r shĂ«ndetĂ«sinĂ«. Ky dokument zbulon se ai ka pĂ«suar rĂ«nie tĂ« vazhdueshme nga viti 2020 deri nĂ« vitin 2023 nga 11.4% nĂ« 9.1%, ndĂ«rsa Ă«shtĂ« rritur pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« pas shumĂ« vitesh nĂ« vitin 2024 nĂ« 11.8%. Por krahasuar me 4 vite mĂ« parĂ«, rritja ishte e lehtĂ« me vetĂ«m 0.4%. Ekspertja qĂ« ka kryer monitorimin e strategjisĂ« pĂ«r  tre vitet e para, Nevila Xhindi konfirmoi pĂ«r Fakotje.al dhe njĂ« tjetĂ«r element.

“NĂ«se pĂ«rqindja e shpenzimeve tĂ« qeverisĂ« pĂ«r sistemin e shĂ«ndetĂ«sisë  ishte 10% si vlerĂ« bazĂ«, pra nĂ« vitin qĂ« nis monitorimi, dhe targeti i saj Ă«shtĂ« 12 % nĂ« vitin 2030, papritur nĂ« vitin 2023 bie nĂ« 9.6%.  Nga ana tjetĂ«r dhe buxheti i shĂ«ndetĂ«sisĂ« nĂ« raport me Prodhimin e BrendshĂ«m Bruto Ă«shtĂ« relativisht i ndryshueshĂ«m. Targeti Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« 2030 tĂ« jetĂ« 5.2%. ËshtĂ« ambicioze, por aktualisht varion nga 2.8%-3% tĂ« PBB”,  thotĂ« Znj. Xhindi.

Reformat

Eksperti i Institutit të Shëndetit Publik Alban Ylli, thotë se investimet në shëndetësi duhet të rriten, ndërsa siç shprehet ai ka nevojë dhe për një riformatim të mjekëve të familjes dhe një shpërndarje më të drejtë të tyre në raport me popullsinë. Por një prej çështjeve më shqetësuese sot mbetet rritja e sëmundjeve tumorale. Kritikët shohin me skepticizëm disa çështje, sidomos kur bëhet fjalë për konceptin multidisiplinar në spitalet rajonale dhe terciare.

“Trajtimi i tĂ« sĂ«murĂ«ve me sĂ«mundje tumorale, jo vetĂ«m qĂ« nuk kryhet sipas sistemit dhe trajtimit multidisiplinar, i cili ndodh nĂ« tĂ« gjitha vendet e zhvilluara, por kemi mangĂ«si dhe defekte  edhe nĂ« elementĂ« tĂ« veçantĂ« tĂ« trajtimit, qĂ« Ă«shtĂ« e paimagjinueshme. Kjo nuk duhet tĂ« ndodhĂ« nĂ« njĂ« vend europian. Pra, qĂ« tĂ« kesh mangĂ«si nĂ« kemioterapi, tĂ« kesh preparate tĂ« radioterapisĂ« qĂ« qĂ«ndrojnĂ« tĂ« prishura pĂ«r ditĂ« tĂ« tĂ«ra dhe ka raste edhe me javĂ« tĂ« tĂ«ra.  Apo si ajo pajisja e brakiterapisĂ« qĂ« pĂ«r vite tĂ« tĂ«ra nuk u vendos nĂ« punĂ«. TĂ« gjitha kĂ«to tregojnĂ«, qĂ« ne nuk  kemi arritur ta fusim nĂ« ShqipĂ«ri konceptin e trajtimit multidisiplinar qĂ« Ă«shtĂ« kaq i domosdoshĂ«m pĂ«r trajtimin e komplikacioneve tĂ« sĂ«mundjeve kronike”, argumenton Erion Dasho, ekspert i shĂ«ndetit publik.

Ndërgjegjësimi

Nga ana tjetër Z. Ylli sjell disa argumente që lidhen me mbajtjen nën kontroll të vdekjeve nga sëmundjet kronike.

“
Sistemi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« investojĂ«, sepse ne jemi vendi me investimet me tĂ« ulĂ«ta nĂ« raport me PBB, dhe nuk mund ta zgjidhim vetĂ«m me stilin e jetesĂ«s, çështjen e sĂ«mundjeve kronike” – Alban Ylli, Shefi i departamentit tĂ« dĂ«mundjeve kronike nĂ« ISHP

“NjerĂ«zit do vazhdojnĂ« tĂ« ankohen. UnĂ« personalisht jam i bindur, dhe e kam vĂ«nĂ« re se ti mund tĂ« ofrosh dyfishin e parave, mund ta rrisĂ«sh financimin e medikamenteve dhe mund tĂ« kesh sĂ«rish shumĂ« ankesa, sepse kostot e trajtimit tĂ« kancereve nĂ« rastin konkret janĂ« aq tĂ« larta, sa duhet ta kuptojĂ« shoqĂ«ria shqiptare qĂ« investimi nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ« duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« jetĂ« i madh. Por duhet tĂ« merremi edhe me kontrollin e stilit tĂ« jetesĂ«s. MĂ« pak duhanpirje mĂ« pak kancere nĂ« mushkri dhe sĂ«mundje ishemike nĂ« zemĂ«r. Por sistemi duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« investojĂ«, sepse ne jemi vendi me investimet me tĂ« ulĂ«ta nĂ« raport me PBB, dhe nuk mund ta zgjidhim vetĂ«m me stilin e jetesĂ«s,  çështjen e sĂ«mundjeve kronike. Kemi fakte qĂ« pĂ«rmes kapjes sĂ« hershme ne mbajmĂ« nĂ«n kontroll vdekshmĂ«rinĂ«. Ne po na rriten sĂ«mundjet jo tĂ« transmetueshme, por po mbajmĂ« nĂ«n kontroll vdekjet dhe kjo tregon menaxhim  mĂ« tĂ« mirĂ« nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor.  Ka mĂ« shumĂ« kancere, por vdekshmĂ«ria nuk po rritet. PĂ«r sĂ«mundjet kardiovaskulare, shtrimet nĂ« spital janĂ« vendosur nĂ«n kontroll, ndĂ«rkohĂ« qĂ« vdekshmĂ«ria e standardizuar, pra duke hequr efektin e moshĂ«s, po ulet pĂ«r shumicĂ«n e sĂ«mundjeve kronike”, argumenton Z. Ylli

Reagimi

Ministria e Shëndetësisë nuk iu përgjigj kërkesës së Faktoje.al për një intervistë në lidhje me politikat e ndjekura për sëmundjet jo të transmetueshme, buxhetet e alokuara dhe vizionin për të ardhmen,  por nga ana tjetër ekspertët sugjerojnë se disa elementë duhen korrigjuar në kujdesin e shëndetit parësor, si porta ku parandalimi ka shumë rëndësi.

“Teknologjia sot po luan njĂ« rol tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m nĂ« ofrimin e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor. Aktiviteti i mjekut tĂ« familjes nĂ« gjithĂ« vendet e zhvilluara po mbĂ«shtetet nga programe, deri tek ato tĂ« inteligjencĂ«s artificiale ndĂ«rkohĂ« ka dekada qĂ« aplikacionet dixhitale janĂ« bĂ«rĂ« pjesĂ« e pĂ«rditshmĂ«risĂ« sĂ« punĂ«s sĂ« mjekut tĂ« familjes, nga kartela elektronike deri tek aplikacionet qĂ« menaxhohet dhe monitorohet nĂ« distancĂ« shĂ«ndeti i pacientit. NdĂ«rkohĂ« pĂ«r sa i takon mjekut tĂ« familjes nĂ« ShqipĂ«ri, burimet pakĂ«sohen dhe kjo Ă«shtĂ« njĂ« situatĂ« e papranueshme dhe qĂ« duhet korrigjuar sa mĂ« shpejt”, sugjeron Z. Dasho.

Rekomandimet

 Sëmundjet jo të transmetueshme kanë një trend global rritje. Ekspertët mendojnë se sfidat për parandalimin dhe trajtimin e tyre janë të mëdha në sisteme  shëndetësore si ai në Shqipëri, i cili shfaq disa dobësi në ofrimin e shërbimeve si në kujdesin parësor ashtu dhe në spitalet rajonale dhe ato terciare. Njohës të fushës së shëndetësisë nxisin një riformatim të këtij sistemi që synon uljen e numrit të sëmundjeve jo të transmetueshme  ashtu dhe vdekshmërinë prej tyre.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Sëmundjet kronike në rritje! Sistemi shëndetësor përballë sfidave të mëdha appeared first on Faktoje.al.

↗

200 tĂ« dĂ«nuar pĂ«rjetĂ« drejt lirisĂ«? “ZhvlerĂ«sim” edhe i shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla Kodi i ri Penal tashmĂ« Ă«shtĂ« njĂ« hap larg miratimit, por mĂ« parĂ« duhet tĂ« kalojĂ« nga “paradhoma” e Brukselit pĂ«r tĂ« marrĂ« njĂ« miratim. Ky ka qenĂ« premtimi i Ministrit tĂ« DrejtĂ«sisĂ«, Ulsi Manja, nĂ« prezantim e Kodit tĂ« ri Penal, njĂ« Kod qĂ« nisi si ide, e madje u tha se u ngritĂ«n edhe grupe pune qĂ« nĂ« vitin 2019, por u finalizua nĂ« mesin e kĂ«saj vere. NĂ« dy pikat ku priten ndryshime thelbĂ«sore Ă«shtĂ« lirimi parakohe me kusht i tĂ« dĂ«nuarve pĂ«rjetĂ« dhe “zhvlerĂ«simi” i nenit tĂ« “shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s”, nga zyrtarĂ« publik, duke e kaluar gati si kundravajtje penale. “Kodi aktual nuk i pĂ«rgjigjet mĂ« sfidave tĂ« kohĂ«s dhe zbatimi i tij paraqet vĂ«shtirĂ«si reale pĂ«r gjyqtarĂ«t, prokurorĂ«t dhe avokatĂ«t. Riformatimi konceptual dhe strukturor Ă«shtĂ« jo vetĂ«m i domosdoshĂ«m, por nĂ« rrethanat ku jemi Ă«shtĂ« edhe i pashmangshĂ«m”, tha ministri Manja.

Ekspertët

Ai gjithashtu kĂ«tĂ« Kod tĂ« ri nuk e cilĂ«son si produkt qeverie, por nga grupe ekspertĂ«sh nĂ«n drejtimin e Arben Rakipit, aktualisht kreu i ShkollĂ«s sĂ« MagjistraturĂ«s. “
AutorĂ«sia do tĂ« mbetet nĂ« pronĂ«si tĂ« grupit tĂ« punĂ«s nĂ« çdo fazĂ« tĂ« konsultimit publik. MĂ« pas drafti do tĂ« marrĂ« vulĂ«n e certifikimit nĂ« Bruksel dhe vetĂ«m atĂ«herĂ« ministria e DrejtĂ«sisĂ« dhe qeveria do tĂ« vijojĂ« me procedurat e miratimit parlamentar me shumicĂ« tĂ« cilĂ«suar”, theksoi Manja.

Ndryshimet

Por çfarë parashikon Kodi i ri Penal dhe a është si qëllim zbutja e masave të sigurisë apo dënimeve për akuzën e korrupsionit dhe shpërdorimit të detyrës dhe gjithashtu një pikë e diskutuar shumë edhe lirimi me kusht i të dënuarve me burgim të përjetshëm për krime të rënda?

Liri për të dënuarit përjetë?

Nga fundi i deklaratĂ«s sĂ« tij, Arben Rakipi, ndĂ«rsa vlerĂ«soi punĂ«n e bĂ«rĂ« dhe nevojĂ«n sipas tij tĂ« ndryshimeve nĂ« Kodin Penal, pĂ«rmendi edhe njĂ« pikĂ« e cila lĂ« shteg pĂ«r shumĂ« diskutime. “Ne kemi pasur nĂ« ligj disa pengesa qĂ« lidhen me lirimin parakohe me kusht sa lidhet me burgimin e pĂ«rjetshĂ«m. Ne dolĂ«m nĂ« pĂ«rfundimin qĂ« “Po”, mund tĂ« aplikojmĂ« lirimin parakohe me kusht pĂ«r dĂ«nimin me burgim tĂ« pĂ«rjetshĂ«m. ËshtĂ« njĂ« propozim shumĂ« i guximshĂ«m, debati ka qenĂ« i fortĂ«â€ tha Rakipi. Faktoje.al duke iu referuar tĂ« dhĂ«nave zyrtare tĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Burgjeve zbuloi se aktualisht nĂ« burgjet e vendit janĂ« 200 tĂ« dĂ«nuar pĂ«rjetĂ«, pjesa mĂ« e madhe e tyre tĂ« vendosur nĂ« Burgun e SigurisĂ« sĂ« LartĂ« nĂ« Peqin, 114 tĂ« dĂ«nuar. NĂ«se nĂ« Kodin e ri miratohet kjo nismĂ«, atĂ«herĂ« çdo tĂ« dĂ«nuari pĂ«rjetĂ« i lind e drejta qĂ« t’i drejtohet gjykatĂ«s pĂ«r lirimin e parakohshĂ«m me kusht. Edhe pse kriteret pritet tĂ« specifikohen, ideja e lirimit tĂ« tĂ« dĂ«nuarve pĂ«rjetĂ« qĂ« kanĂ« marrĂ« vendim tĂ« formĂ«s sĂ« prerĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« masĂ« ka hapur debate tĂ« forta. Edhe pse janĂ« 200 tĂ« dĂ«nuar me masĂ«n ekstreme qĂ« parashikon dĂ«nimi penal, disa prej tyre janĂ« emra tĂ« njohur tĂ« botĂ«s sĂ« krimit, ose bandave tĂ« konsideruara kriminale nga tĂ« gjithĂ« shkallĂ«t e gjyqĂ«sorit, madje edhe nga Gjykata e Starsburgut
. “KĂ«tu mpleksen shumĂ« gjĂ«ra, njĂ« pjesĂ« sĂ« cilĂ«s janĂ« viktima, procesi i edukimit, paqja sociale, shkalla e kriminalitetit nĂ« vend. Nisur nga besimi qĂ« edhe personalisht kam, qĂ« njerĂ«zit ndryshojnĂ« pĂ«rmirĂ«sohen, nĂ«se kushtet me tĂ« cilĂ«t vendosen edhe puna me ta Ă«shtĂ« e efektshme”, tha Rakipi ndĂ«rsa justifikoi pĂ«rfshirjen e kĂ«tij propozimi nĂ« Kodin e ri Penal. 

Detyra e shpërdoruar

NĂ« njĂ« reagim pĂ«r Faktoje.al, avokati Ermal Hamataj shprehet se pĂ«r ndryshimet nĂ« Kodin e Ri Penal fillimisht u thirrĂ«n grupe interesi, pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« prokurorive, dhomĂ«s sĂ« avokatĂ«ve, apo edhe tĂ« Komitetit tĂ« Helsinkit, por sipas tij jo tĂ« gjitha propozimet u morĂ«n nĂ« konsideratĂ«. NjĂ« nga pikat ku priten ndryshime nĂ« Kodin e ri Penal Ă«shtĂ« akuza e shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s, e referuar pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« nenin 248 tĂ« Kodit Penal aktual. “Kryerja ose moskryerja me dashje e veprimeve a mosveprimeve nĂ« kundĂ«rshtim me ligjin, qĂ« pĂ«rbĂ«n mospĂ«rmbushje tĂ« rregullt tĂ« detyrĂ«s, nga personi qĂ« ushtron funksione publike, kur i kanĂ« sjellĂ« atij ose personave tĂ« tjerĂ« pĂ«rfitime materiale ose jomateriale tĂ« padrejta a kanĂ« dĂ«mtuar interesat e ligjshĂ«m tĂ« shtetit, tĂ« shtetasve dhe tĂ« personave tĂ« tjerĂ« juridikĂ«, nĂ«se nuk pĂ«rbĂ«n vepĂ«r tjetĂ«r penale, dĂ«nohet me burgim deri nĂ« shtatĂ« vjet”

Ndryshimet

Me ndryshimet e reja, ky nen pritet tĂ« ketĂ« ndryshime thelbĂ«sore. “Neni qĂ« i referohet shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s Ă«shtĂ« nĂ« pragun e kundravajtjes penale. Duke ecur me kĂ«tĂ« ndryshim, mund tĂ« shuhet si dĂ«nim penal me burgim”, tha avokati Hamataj. NĂ« piketat e pĂ«rcaktuara pĂ«r ndĂ«rhyrjet nĂ« Kod tĂ« publikuara dje nga Ministria e DrejtĂ«sisĂ« thuhet: “Shtimi i llojeve tĂ« dĂ«nimeve alternative tĂ« dĂ«nimit me burgim pĂ«r vepra penale tĂ« lehta, si dhe i dĂ«nimeve plotĂ«suese”. PikĂ«risht ky citim mund tĂ« kalojĂ« veprĂ«n e “shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s” si vepĂ«r tĂ« lehtĂ« penale. “Kemi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« tĂ« parashikuar institutin e lajthimit (gabimit) nĂ« faktin qĂ« pĂ«rbĂ«n vepĂ«r penale, si dhe listimi i pasojave tĂ« tjera qĂ« buron nga kryerja e veprĂ«s penale” citohet nĂ« njĂ« nga pikat e Kodit tĂ« ri. PikĂ«risht koncepti “lajthim” mund tĂ« interpretohet pĂ«r zyrtarĂ«t e lartĂ« publik nĂ« kryerjen e njĂ« veprimi ose mosveprimi qĂ« ka sjellĂ« pĂ«r pasojĂ« shpĂ«rdorimin e detyrĂ«s.

Të miturit nevojë për Kodin e ri

NjĂ« e mirĂ« nĂ« Kodin e ri cilĂ«sohet nĂ« masĂ« Ă«shtĂ« rishikimi i dĂ«nimeve pĂ«r tĂ« miturit, duke aplikuar forma tĂ« dĂ«nimeve alternative, pa masĂ« represive siç Ă«shtĂ« burgu. “Prioritizohet rehabilitimi dhe riintegrimi i tĂ« miturve tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« krim, duke harmonizuar nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ«llimet dhe pĂ«rcaktimet me Kodin e DrejtĂ«sisĂ« Penale pĂ«r tĂ« Mitur, dhe ligjet e tjera pĂ«r mbrojtjen e tĂ« drejtave tĂ« fĂ«mijĂ«s”, thuhet nĂ« kod. Po ashtu njĂ« pikĂ« mjaft e rĂ«ndĂ«sishme e cila aktualisht mban qindra tĂ« mitur dhe tĂ« rinj nĂ« burgje lidhet edhe me trafikimin apo pĂ«rdorimin e lĂ«ndĂ«ve narkotike, duke mos bĂ«rĂ« ndarjen specifike pĂ«r sasinĂ« dhe llojin e lĂ«ndĂ«ve narkotike.  “PĂ«rcaktimi i pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« penale pĂ«r mbajtjen e lĂ«ndĂ«ve narkotike sipas sasisĂ« dhe llojit tĂ« lĂ«ndĂ«s”, citohet njĂ« tjetĂ«r pikĂ« nĂ« draftin e Kodit tĂ« ri Penal.

Kodi i ri në sesionin e ri
!

MĂ«dyshjet pĂ«r qĂ«llimet e ndryshimeve nĂ« Kodin Penal janĂ« ende, ndonĂ«se drafti i paraqitur ka vendosur vetĂ«m piketat ku do ndĂ«rhyhet, miratimi i tij duket mĂ« pranĂ«, pasi tĂ« kalojĂ« pĂ«r “konsultim publik”. PĂ«r tĂ« kryer ndryshimet nĂ« Kodin Penal ose Civil, nevojiten 84 vota. Aktualisht PS ka 83 vota, ndĂ«rsa aleatja e saj jo zyrtare PSD, e deklaruar publikisht pro nismave tĂ« qeverisĂ«, ka tre vota. Ideja pĂ«r ndryshimet nĂ« Kodin e ri Penal nisĂ«n qĂ« nĂ« vitin 2019, me tĂ« njĂ«jtĂ«t ekspertĂ«, pĂ«rfshi edhe drejtuesin Arben Rakipi, por vetĂ«m nĂ« muajt e fundit Ă«shtĂ« finalizuar. NĂ«se kodi i ri do tĂ« kalonte pĂ«r miratim nĂ« Parlament nĂ« mandatin e kaluar, ai rrezikohej qĂ« tĂ« rrĂ«zohej, pasi PS nuk kishte votat e mjaftueshme pĂ«r tĂ« kapur shumicĂ«n e cilĂ«suar (84 vota). Nevojiteshin votat e opozitĂ«s, e cila nuk kishte dhĂ«nĂ« dakordĂ«si paraprake pĂ«r kĂ«to ndryshime nĂ« Kodin Penal. TashmĂ« gjithçka Ă«shtĂ« mjaft mĂ« e lehtĂ« pĂ«r mazhorancĂ«n e cila ka votat e duhura pĂ«r tĂ« miratuar Kodin e ri Penal.

The post 200 tĂ« dĂ«nuar pĂ«rjetĂ« drejt lirisĂ«? “ZhvlerĂ«sim” edhe i shpĂ«rdorimit tĂ« detyrĂ«s appeared first on Faktoje.al.

↗

Asnjë bazë për listën e zezë të eleminimeve nga Barack Obama

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Ish-presidenti Barack Obama ka pasur një listë vrasjesh

Verdikti: Mungon konteksti

NĂ« Facebook po qarkullon pretendimi se ish-Presidenti amerikan Barack Obama ka krijuar njĂ« “liste vdekjesh”, pra njĂ« listĂ« personash, tĂ« cilĂ«t kanĂ« vdekur nĂ« mĂ«nyrĂ« misterioze ose janĂ« zhdukur pĂ«rgjatĂ« presidencĂ«s sĂ« tij. Postimi nĂ« fjalĂ« nuk mbĂ«shtetet mbi ndonjĂ« provĂ«, por bazohet nĂ« spekulime tĂ« pabaza, rastĂ«si, dhe teori konspiracioni qĂ« janĂ« hedhur poshtĂ« vazhdimisht.

Ky postim citon njĂ« listĂ« individĂ«sh qĂ« supozohet se kanĂ« vdekur nĂ« rrethana “misterioze”, duke nĂ«nkuptuar ShtĂ«pia e BardhĂ« i ka eliminuar ata pĂ«r arsye politike, ose pasi kĂ«ta persona dinin informacione qĂ« nuk duhet t’i njihte publike. MegjithatĂ«, nuk ka asnjĂ« provĂ« tĂ« besueshme se Presidenti Obama ose administrata e tij kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me kĂ«to vdekje.

Së pari, vdekjet e cituara kanë shkaqe të qarta dhe të dokumentuara publikisht. Për shembull, Andrew Breitbart vdiq nga një problem kardiake në vitin 2012, gjë që u konfirmua nga një autopsi e pavarur. Tom Clancy vdiq nga problemet me zemrën në moshën 66 vjeç, dhe gjyshja e Obamës, Madelyn Payne Dunham, ndërroi jetë nga kanceri para se ai të bëhej president.

Ky pretendim imiton një teori konspiracioni shumë të famshme rreth ish-Presidentit Bill Clinton, sipas të cilës Clinton dhe gruaja e tij Hillary Clinton, kanë vrarë fshehurazi kundërshtarët e tyre politikë, shpesh të paraqitur si vetëvrasje, duke arritur në total deri në 50 ose më shumë viktima të listuara. Siç u zbulua dhe me vonë, Linda Thompson, personi që kishte përpiluar listën kundër Clinton, pranoi para Kongresit amerikan se ajo nuk kishte anjë provë kundër çiftit dhe kishte shpikur shumë prej të dhënave.

Këto lloj teorish janë përhapur nga QAnon, një lëvizje e ekstremit të djathtë që pretendon se shumë politikanë janë pjesë e një komploti për të mbuluar krimet e njëri-tjetrit.  Pjesëtarët e QAnon shpesh i shënjestrojnë udhëheqësit demokratë me pretendime të pabazuara për vrasje, trafikim ose sjellje satanike, dhe Obama ka qenë prej kohësh një nga figurat qendrore të këtyre sulmeve. Këto narrativa nuk bazohen në prova, por ato nxisin mosbesim kundër institucioneve demokratike.

The post Asnjë bazë për listën e zezë të eleminimeve nga Barack Obama appeared first on Faktoje.al.

↗

Këto prova të udhëtimit falso në Hënë janë nga xhirimi i një filmi

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Udhëtimi në Hënë nuk ka ndodhur, por është filmuar në Hollywood

Verdikti: I pavërtetë

Në Facebook qarkullojnë shpesh postime dhe video, të cilat pretendojnë se shkelja e njeriut në Hënë në 20 korrik 1969 është nje teori konspiracioni dhe nuk ka ndodhur me të vërtetë. Së fundmi, një video me titra në spanjisht është publikuar nga një faqe shqipfolëse në rrjet. Në këtë video, tregohen pamje nga një shesh xhirimi ku po montohet një skenë për mbërritjen në Hënë, e ndjekur më pas nga imazhet e dy astronautëve duke ecur në hapësirë. Postuesi i kësaj videoje pretendon se kjo tregon që udhëtimi në Hënë nuk ka ndodhur, po është një trillim i krijuar nga studiot e Hollywood.

Në fakt, burime të tjera kanë konfirmuar se këto klipe janë zgjedhur qëllimisht për të mashtruar publikun. Siç e tregon verifikuesja e fakteve nga Belgjika, Knack.be, kjo video ka qarkulluar fillimisht në Telegram, ku persona të ndryshëm kanë pretenduar se regjizori i famshëm Stanley Kubrick kishte marrë pjesë në inskenimit e shkeljes së njeriut në Hënë. Në fakt, siç raporton Knack, pjesa e parë e videos (deri në minutin 1:25) nuk ka të bëjë fare me udhëtimin në Hënë, po vjen nga filmi First Man i vitit 2018, siç mund të shihet nga krahasimi midis klipit në Facebook dhe videos ku tregohet sesi filmi është prodhuar.

Pamje nga Facebook

NdĂ«rkohĂ« pjesa e dytĂ« e klipit vjen nga njĂ« video e dy astronautĂ«ve amerikane pĂ«rgjatĂ« njĂ« vizite tjetĂ«r nĂ« HĂ«nĂ«, si pjesĂ« e misionit tĂ« Apollo 16, nĂ« prillin e vitit 1972. GjatĂ« kĂ«saj pjese tĂ« videos shohim fjalĂ«t “seems fake” (duket fallco) pasi astronautĂ«t rrĂ«zohen ndĂ«rkohĂ« qĂ« ecin. MegjithatĂ«, kjo ndodh pasi forca e gravitetit nĂ« HĂ«nĂ« Ă«shtĂ« vetĂ«m 1.625 m/sÂČ nĂ« krahasim me atĂ« nĂ« tokĂ« prej 10 m/sÂČ. KĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« diferencĂ« prej tetĂ« herĂ«sh me vlerĂ«n e TokĂ«s, e cila ndikon tek lĂ«vizja e trupit tĂ« astronautĂ«ve nĂ« sipĂ«rfaqen e HĂ«nĂ«s.

Ky lloj klipi është pjesë e një grupi teorish konspiracioni shumë popullore në rrjet. Një hetim i Reuters në vitin 2021 tregon sesi këto video të rreme përdorën pamje nga filmat, së bashku me pamje reale nga udhëtime hapësinore për të hutuar publikun. Në rastin e shqyrtuar nga Reuters, një video e ngjashme me të mësipërme kishte përdorur klipe nga filmi 1979 Capricorn One për të pretenduar në mënyrë të rreme se udhëtimi në Hënë nuk ka ndodhur me të vërtetë.

The post Këto prova të udhëtimit falso në Hënë janë nga xhirimi i një filmi appeared first on Faktoje.al.

↗

Shëndeti mendor, ilaçe jo cilësore dhe mungesë e qendrave të trajtimit

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Ngs Sebi Alla G.T, qĂ«ndroi pĂ«r dy javĂ« nĂ« Spitalin Psikiatrik nĂ« TiranĂ« me diagnozĂ«n “Tik kronik”, e diagnostikuar qĂ« nĂ« fĂ«mijĂ«ri me kodin DSM-IV-TR (probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor, kryesisht e lindur). Trajtimi me medikamente, disa spitalore dhe tĂ« tjera tĂ« blera nĂ« farmaci, ia pĂ«rmirĂ«suan ndjeshĂ«m shĂ«ndetin. FamiljarĂ«ve iu sugjerua nga mjeku psikiatĂ«r qĂ« tĂ« merrnin ilaçet katĂ«r lloje. Ashtu u bĂ« dhe tre prej tyre ishin nĂ« listĂ«n e barnave tĂ« rimbursueshme. GjashtĂ« muaj mĂ« vonĂ«, pacienti G.T shfaqi sinptoma tĂ« ngjashme si para shtrimit nĂ« spital. Zgjidhja relative pĂ«r ta mbajtur disi tĂ« stabilizuar ishte qĂ« ilaçet e rekomanduara tĂ« bliheshin nĂ« farmaci, me njĂ« kosto qĂ« varionte deri nĂ« 8 mijĂ« lekĂ« tĂ« reja nĂ« muaj. Ky ishte vetĂ«m njĂ« rast nga mijĂ«ra pacientĂ« qĂ« vuajnĂ« nga mungesa e cilĂ«sisĂ« sĂ« ilaçeve dhe si “zgjidhje nga halli” Ă«shtĂ« blerja e barnave nĂ« farmaci, jo pĂ«r njĂ« periudhĂ« kohe, por tĂ« pĂ«rhershme.

foto ilustruese e nje farmacie ne Tirane Foto: Atdhe Mulla

Lista e gjatë

Me njĂ« tufĂ« ilaçesh nĂ« duar, njĂ« mjek psikiatĂ«r i tha Faktoje.al se pjesa mĂ« e madhe e tyre kishin cilĂ«si tĂ« ulĂ«t dhe kur pĂ«rdoreshin pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« (nga tĂ« sĂ«murĂ«t kronikĂ«), efektshmĂ«ria ulej. KĂ«tĂ« rrĂ«fim mjeku psikiatĂ«r qĂ« punon nĂ« njĂ« nga qendrat shĂ«ndetĂ«sore tĂ« shĂ«ndetit mendor, e bĂ«ri nĂ« kushtet e anonimatit, ndĂ«rsa pĂ«rsĂ«riti vazhdimisht se veçanĂ«risht ilaçet e rimbursueshme (13 lloje, dy prodhim serb dhe tjera vendas), janĂ« jo cilĂ«sore dhe shpesh ndodh qĂ« pacientĂ«t tĂ« diagnostikuar me probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor tĂ« pĂ«sojnĂ« kriza tĂ« theksuara, e madje deri nĂ« stadin e ndryshimit tĂ« diagnozĂ«s. NgjashĂ«m edhe me medikamentet spitalore, ç’ka çon nĂ« shtimin e ditĂ«ve tĂ« qĂ«ndrimeve nĂ« hospitalizim tĂ« pacientĂ«ve, por edhe njĂ« kurim mĂ« tĂ« ngadaltĂ« nĂ« protokollet mjekĂ«sore.

Rimbursim, pa cilësi?!

Janë 1366 lloje barnash të përfshira në listën e rimbursimit dhe një pjesë e tyre shkon për kategorinë e sëmundjeve të shëndetit mendor, rimbursim i plotë, ose deri në masën 50 për qind. Megjithë gamën e gjerë të listës së barnave të rimbursueshme që ka ardhur në rritje nga viti në vit, cilësia e medikamenteve mbetet në dyshim, një shqetësim që ngrihet kryesisht nga mjekë dhe të afërm të pacientëve të diagnostikuar me probleme të shëndetit mendor.

Nga analizimi i listës së barnave të rimbursueshme konstatohet se emërtimet e medikamenteve janë cilësore, por emri tregtar (kompanitë prodhuese) nuk janë prodhues me markën e vendeve të BE-së, SHBA-ve, apo Kanadasë. Pjesa më e madhe e tyre janë prodhim vendas, më pas nga Turqia dhe Serbia.

“Nga viti 2013 me uljen e çmimit tĂ« medikamenteve nĂ« gati 50 %, detyrimisht u ul dhe cilĂ«sia e tyre, pasi kompani tĂ« mĂ«dha farmaceutike nuk mund tĂ« suportonin dot njĂ« ulje tĂ« tillĂ«. Medikamentet psikiatrike qĂ« ofrohen nga shteti nĂ«pĂ«rmjet skemĂ«s sĂ« rimbursimit, fatkeqĂ«sisht kanĂ« rezultuar jo efektive”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Dr. Taulant Pengili, Mjek psikiatĂ«r – PĂ«rgjegjĂ«s i Departamentit tĂ« AdiktologjisĂ« pranĂ« Spitalit Italian Salus, nĂ« TiranĂ«. Mjeku psikiatĂ«r dhe psikoterapist, Neli Demi, nĂ« njĂ« koment pĂ«r Faktoje.al thotĂ« gjithashtu se:  “Fusha e farmaceutikĂ«s, por edhe marrĂ«dhĂ«nia shtet-prodhues apo shtet-importues tĂ« medikamenteve ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« reformĂ« cilĂ«sore e cila vĂ« nĂ« qendĂ«r interesin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« qytetarĂ«ve dhe jo tĂ« prodhuesve apo grosistĂ«ve monopol tĂ« medikamenteve”.

Faktoje.al i drejtoi pyetje konkrete edhe Ministrisë së Shëndetësisë lidhur me efektshmërinë e ilaçeve të rimbursueshme për shëndetin mendor, por deri në publikimin e këtij lajmi nuk morëm përgjigje.

Problematika

NdĂ«rkohĂ«, çështja e shĂ«ndetit mendor nĂ« ShqipĂ«ri mbetet problem serioz, sidomos nĂ« shtimin e pacientĂ«ve. “Dhe pse nuk ka njĂ« studim tĂ« mirĂ«filltĂ« nĂ« lidhje me numrin e saktĂ« tĂ« personave qĂ« vuajnĂ« nga probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor, mendohet qĂ« 1 nĂ« 5 persona kanĂ« manifestuar tĂ« paktĂ«n njĂ« herĂ« simptoma psikiatrike”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Dr. Taulant Pengili.

Foto ilustruese e nje prej farmacive ne Tirane Foto: Atdhe Mulla

Ankthi, problem tek moshat e reja

QĂ«ndra Together for Life ka kryer disa studime nĂ« lidhje me ankthin dhe depresionin si dy nga çrregullimet mendore mĂ« tĂ« zakonshme nĂ« komunitet dhe shpesh pĂ«rdoren si tregues pĂ«r tĂ« matur trendin dhe shpĂ«rndarjen e shĂ«ndetit mendor. “NĂ« ShqipĂ«ri ka pasur disa pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« monitoruar prevalencĂ«n e depresionit nĂ« grupe tĂ« ndryshme tĂ« popullsisĂ«. MegjithatĂ«, rezultatet e sondazheve apo anketave tĂ« ndryshme nuk janĂ« tĂ« standardizuara apo tĂ« krahasueshme, duke e bĂ«rĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« matjen e trendeve nĂ« kohĂ« apo tĂ« dallimeve ndĂ«rmjet grupmoshave tĂ« ndryshme”, thotĂ« raporti. NdĂ«rsa mjeku psikiatĂ«r, Taulant Pengili, çrregullimet e ankthit i rendit si patologjitĂ« mĂ« tĂ« shpeshta qĂ« trajtojnĂ« mjekĂ«t psikiatĂ«r dhe psikologĂ«t. “Grupmosha mĂ« e prekur Ă«shtĂ« ajo 15-30 vjeç por studimet e fundit tregojnĂ« pĂ«r njĂ« fillim mĂ« tĂ« hershĂ«m, nga paraadoleshenca dhe deri nĂ« moshĂ«n e tretĂ«â€, thotĂ« Pengili. Sipas tij, pĂ«r shumĂ« vite kĂ«to çrregullime trajtoheshin shpesh nga mjekĂ«t e familjes, por sĂ« fundmi Ă«shtĂ« evidentuar qĂ« ankthi nĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« rasteve nuk manifestohet nĂ« formĂ«n   e tij klasike dhe trajtimi mbetet tagĂ«r i profesionistĂ«ve tĂ« shĂ«ndetit mendor.

Edhe OBSH në alarm

Në një raport të fundit të OBSH që merr në studim rajonin (Europën), theksohet se rreth 17 % e popullsisë jetojnë me një gjendje të shëndetit mendor. Edhe pse vendi ynë nuk përfshihet specifikisht në këtë studim, theksohet se në tërësi 1 në 6 persona në rajon jeton me një gjendje të shëndetit mendor; 1 në 3 persona me një gjendje të shëndetit mendor nuk merr trajtimin që u nevojitet dhe; 1 në 4 persona me psikozë nuk merr asnjë trajtim ose kujdes formal. Po sipas këtij raporti, mbi 150 000 njerëz vdesin nga vetëvrasja dhe vetëvrasja është shkaku kryesor i vdekjes tek të rinjtë e moshës 15-29 vjeç.

Shqipëria pa psikiatri rezidenciale

NĂ« formĂ«n e evidentimit, diagnostikimit dhe trajtimit tĂ« tĂ« sĂ«murĂ«ve tĂ« shĂ«ndetit mendor ShqipĂ«ria mbetet pas. Fillimisht pacientĂ«t diagnostikohen dhe nĂ« raste agresiviteti, sjellje problematike me familjarĂ« apo komunitet, mjekĂ«t pĂ«rcaktojnĂ« se njĂ« pacient e ka tĂ« nevojshĂ«m shtrimin nĂ« njĂ« spital psikiatrik. Po si trajtohet mĂ« pas ky pacient me probleme tĂ« theksuara tĂ« shĂ«ndetit mendor? “Mendoj qĂ« monitorimi i gjendjes sĂ« pacientĂ«ve qĂ« lenĂ« spitalet psikiatrike duhet tĂ« realizohet nga Qendrat Komunitare tĂ« ShĂ«ndetit Mendor, ndryshe tĂ« njohura si QKSHM. ShpeshherĂ«, kjo bĂ«het e vĂ«shtirĂ« pasi pacientĂ«t nuk shkojnĂ« rregullisht nĂ« kĂ«to qendra pas daljes nga spitali”, konstaton mjeku psikiatĂ«r Dr Taulant Pengili. “Si zgjidhje e kĂ«tij problemi Ă«shtĂ« rritja e kapaciteteve tĂ« spitaleve psikiatrike dhe gjithashtu ngritja e disa strukturave psikiatrike rezidenciale pĂ«r trajtimin e pacientĂ«ve pas daljes nga spitali, pasi njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e tyre nuk qĂ«ndrojnĂ« mjaftueshĂ«m nĂ« spitale pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« kapaciteteve”, konstaton Pengili. Sistemi shĂ«ndetĂ«sor nĂ« ShqipĂ«ri ka katĂ«r spitale psikiatrike, nĂ« Elbasan, VlorĂ«, QSUNT, TiranĂ«, dhe ShkodĂ«r me 600-650 shtretĂ«r nĂ« total.

Raporti

NĂ« njĂ« raport tĂ« Avokatit tĂ« Popullit pĂ«r vitin 2024 konstatohen problematika serioze nĂ« tĂ« katĂ«r spitalet psikiatrike nĂ« vend. “Kushte tĂ« papĂ«rshtatshme infrastrukturore: Spitalet psikiatrike nĂ« VlorĂ«, Elbasan, ShkodĂ«r dhe TiranĂ« vazhdojnĂ« tĂ« pĂ«rballen me mungesa tĂ« theksuara nĂ« kushtet strukturore pĂ«r trajtimin dhe rikuperimin e pacientĂ«ve. Mungesa e aktiviteteve rikuperuese: NĂ« disa institucione, si spitali “Xhavit Gjata” nĂ« TiranĂ« dhe “Sadik Dinçi” nĂ« Elbasan, mungojnĂ« ambientet pĂ«r zhvillimin e aftĂ«sive okupacionale dhe aktivitetet e rikuperimit”, thekson raporti, i cili vĂ« nĂ« dukej gjithashtu edhe mungesĂ«n e stafit tĂ« kualifikuar mjekĂ«-infermierĂ« dhe personelit ndihmĂ«s.

Të jetosh me sëmundjen

NĂ« kategorinĂ« e diagnostikimit tĂ« pacientĂ«ve tĂ« shĂ«ndetit mendor, ndarja bĂ«het nĂ« dy grupe; tĂ« lindurit me probleme tĂ« tilla dhe pacientĂ« tĂ« tjerĂ« qĂ« kanĂ« pĂ«suar trauma tĂ« ndryshme psiko-fizike. Stigmatizimi, druajtja pĂ«r tĂ« deklaruar problemet e shĂ«ndetit mendor qĂ« nĂ« shfaqjet e para cilĂ«sohen nga specialistĂ«t si njĂ« nga problemet qĂ« duhet tĂ« adresohet jo vetĂ«m nga institucionet, por edhe vetĂ« shoqĂ«ria. “Duhet tĂ« implementohen disa politika ndĂ«rgjegjĂ«simi publik nĂ« lidhje me shĂ«ndetin mendor duke filluar nga Institucionet Arsimore dhe duke vazhduar nĂ« tĂ« gjitha ambientet e punĂ«s ku shpesh nuk ka prezencĂ« tĂ« njĂ« specialisti tĂ« shĂ«ndetit mendor, gjĂ« e cila e bĂ«n mjaft tĂ« vĂ«shtirĂ« adresimin dhe zgjidhjen e problemit”, thekson dr Taulant Pengili.

Diagnostikim dhe kemp, asgjë më shumë

foto ilustruese

Protokolli shtetĂ«ror pĂ«r pacientĂ« tĂ« shĂ«ndetit mendor mbetet i pandryshuar pĂ«r tĂ« paktĂ«n 40 vite. Çdo pacient me probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor i kapur nĂ« fazĂ«n e parĂ« tĂ« jetĂ«s apo me kalimin e pak viteve, fillimisht kalon nga mjeku i familjes dhe nĂ«se sheh anomali rekomandon njĂ« vizitĂ« tek specialisti, mjeku psikiatĂ«r. Pas pĂ«rcaktimit tĂ« diagnozĂ«s sugjerohet qĂ« pĂ«r sĂ«mundje tĂ« ndryshme personat tĂ« kalojnĂ« nĂ« proces kempi, ku Ă«shtĂ« komisioni qĂ« pĂ«rcakton nĂ«se individi duhet tĂ« pĂ«rfitojĂ« kemp dhe nĂ«se po ka ose jo nevojĂ« qĂ« sĂ«mundshmĂ«ria dhe grada e saj nevojitet tĂ« ketĂ« ose jo kujdestar.

Mesatarisht personat në kemp për shëndetin mendor trajtohen me 10500 lekë në muaj dhe po aq edhe kujdestarët e tyre, që në këto raste janë familjarë. Trajtimi shendetësor i mëpasëm shfaq probleme për pacientët që kalojnë një kohë të caktuar të shtruar në Spitalet Psikiatrike, zakonisht deri në tre javë dhe pasi konsiderohet nga mjekët pacient i kuruar për diagnozën e shtrimit dërgohen në familje dhe u sugjerohet që të mbajnë kontakte me qendrat shtetërore të shëndetit mendor. Kjo është hallka e fundit e cila nuk duhet të ishte e tillë, pasi nëse një pacient që është shtruar në spital shfaq sërish probleme agresiviteti, ose manifestim të theksuar çrregullimesh nuk pranohet për të shtruar, kjo edhe për shkak të mungesës së kapaciteve hospitalore.

PĂ«rgjigja

 “PĂ«rgjigja mĂ« e mirĂ« ndaj njĂ« problematike tĂ« tillĂ« do tĂ« ishte plotĂ«simi i njĂ« rrjeti shĂ«rbimesh parandaluese, trajtuese (ambulatore apo spitalore), rehabilituese dhe integruese si dhe rezidenciale. Zhvillimi i njĂ« anshĂ«m i cilitdo nga kĂ«to shĂ«rbime, qofshin kĂ«to spitalore apo komunitare nuk do tĂ« ishte i mjaftueshĂ«m pĂ«r tĂ« mbuluar nevojat dhe problematikat e ndryshme tĂ« personave me probleme kronike tĂ« shĂ«ndetit mendor dhe familjarĂ«ve tĂ« tyre. Ky rrjet shĂ«rbimesh gjithashtu duhet tĂ« jetĂ« i pĂ«rhapur nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme nĂ« raport me popullsinĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« tĂ« mundur akses tĂ« barabartĂ« tĂ« popullatĂ«s nĂ« shĂ«rbime cilĂ«sore”, thotĂ« mjeku psikiatĂ«r dhe psikoterapist, Neli Demi.

Shko në privat
!

NĂ« raste tĂ« pĂ«rparimit tĂ« sĂ«mundjes dhe veçanĂ«risht shtimit tĂ« agresivitetit bĂ«het edhe shtrimi pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« caktuar nĂ« spitalet psikiatrike. Po mĂ« pas ku shkojnĂ« pacientĂ«t? Spitalet zakonisht i mbajnĂ« tĂ« sĂ«murĂ«t nĂ« njĂ« trajtim qĂ« shkon deri nĂ« tre javĂ« dhe nĂ« raste mĂ« tĂ« rralla edhe mĂ« gjatĂ«. Pas trajtimit spitalor dĂ«rgohen pranĂ« familjes, por nĂ« periudha tĂ« ndryshme pavarĂ«sisht marrjes sĂ« ilaçeve pacientĂ«t kalojnĂ« nĂ« agresivitet ndaj tĂ« tjerĂ«ve, apo edhe nĂ« vetĂ«lĂ«ndim serioz. Spitalet psikiatrike i refuzojnĂ« rastet e shtrimit pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« kapaciteteve, por edhe faktit qĂ« njĂ« pacient qĂ« e kanĂ« kuruar pak muaj mĂ« parĂ« nuk mund ta rimarrin nĂ« trajtim. “Duhen qendra tĂ« mirĂ«fillta rezidenciale shtetĂ«rore pĂ«r trajtimin e pacientĂ«ve me probleme tĂ« theksuara tĂ« shĂ«ndetit mendor. NĂ« shtet kjo nuk ofrohet”, thotĂ« njĂ« tjetĂ«r psikiatĂ«r nĂ« kushte anonimati pĂ«r Faktoje.al. Sipas tij, janĂ« 4-5 qendra private qĂ« ofrojnĂ« kĂ«tĂ« shĂ«rbim, por me njĂ« kosto tĂ« lartĂ« dhe e papĂ«rballueshme pĂ«r shumĂ« familje shqiptare pasi njĂ« trajtim i tillĂ« nĂ« qendĂ«r varion nĂ« kosto nga 800-1300 euro nĂ« muaj.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Shëndeti mendor, ilaçe jo cilësore dhe mungesë e qendrave të trajtimit appeared first on Faktoje.al.

↗

Shqipëria vendprodhim armësh? Nga izraelitët tek arabët, kush janë 15 kompanitë e huaja që po shfaqin interes

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla

Arsyeja pĂ«r tĂ« cilĂ«n u krijua si qytet, pĂ«rfundoi qĂ« nĂ« vitin 2004, atĂ«herĂ« kur njĂ« set i vjetĂ«r makinerish kineze, prodhoi kallashnikovin e fundit shqiptar nĂ« UzinĂ«n e armĂ«ve nĂ« Çekin. Sot, shpresa Ă«shtĂ« ringjallur me Gramshin qĂ« njĂ«rin sy e ka nga turizmi dhe tjetrin nĂ« “thepin e pushkĂ«s”, armĂ«ve dhe e municioneve qĂ« pritet t’i prodhojnĂ« kompani nga vende aleate, tashmĂ« tĂ« bllokut perĂ«ndimor
 “JanĂ« tĂ« paktĂ«n 15 kompani tĂ« huaja qĂ« kanĂ« shprehur interesin pĂ«r tĂ« operuar nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«, nĂ« fushĂ«n e industrisĂ« sĂ« mbrojtjes, pĂ«r tĂ« cilat kemi dijeni, duke qenĂ« se ose janĂ« drejtuar me shprehje interesi pranĂ« shoqĂ«risĂ« shtetĂ«rore “KAYO”, ose pranĂ« MinistrisĂ« sĂ« Mbrojtjes”, thotĂ« nĂ« pĂ«rgjigjen zyrtare pĂ«r Faktoje.al, Ministria e Mbrojtjes dhe “KAYO” (Kompania ShtetĂ«rore pĂ«r Prodhimin dhe Tregtimin e ArmĂ«ve, Municioneve dhe Pajisjeve Ushtarake). Krahas Gramshit, edhe ish-Uzina e prodhimit tĂ« lĂ«ndĂ«ve plasĂ«se nĂ« MjekĂ«s tĂ« CĂ«rrikut dhe Fabrika e Municioneve nĂ« Poliçan mbajnĂ« shpresĂ« tĂ« afĂ«rt qĂ« industria e armatimit do tĂ« vihet nĂ« punĂ«.

ArmĂ« “made in Albania”
!

“Ka ardhur dita pĂ«r t’i çelur dritat njĂ« industrie shqiptare tĂ« mbrojtjes. ShqipĂ«ria do prodhojĂ« armĂ«, dronĂ« inteligjentĂ«, anije dhe automjete ushtarake”, tha kryeministri Edi Rama, nĂ« prill tĂ« kĂ«tij viti, nĂ« njĂ« takim tĂ« zhvilluar nĂ« Rubik, edhe kjo njĂ« zonĂ« qĂ« mund tĂ« shĂ«rbejĂ« pĂ«r linja ushtarake tĂ« prodhimit tĂ« armĂ«ve.

“Jam shpresĂ«plotĂ« qĂ« kontratat e para, marrĂ«veshjet e para tĂ« bashkĂ«themelimit tĂ« firmosen brenda vitit tĂ« ardhshĂ«m (2025) patjetĂ«r, ndĂ«rsa, nĂ« lidhje me prodhimin, nĂ«se linja e prodhimit investohet relativisht shpejt pas lidhjes sĂ« kontratĂ«s, mund tĂ« them se nuk Ă«shtĂ« e largĂ«t koha, kur mund tĂ« nisĂ« prodhimi”, u shpreh ministri i Mbrojtjes, Pirro VĂ«ngu, nĂ« intervistĂ«n pĂ«r emisionin “Pa CensurĂ«â€, nĂ« RTSH.

Gatishmëria

Por a Ă«shtĂ« vendi ynĂ« gati pĂ«r zhvillimin e kĂ«saj industrie qĂ« kĂ«rkon teknologji tĂ« lartĂ«, investime serioze, por edhe kushte specifike sigurie? PavarĂ«sisht deklaratĂ«s dhe dĂ«shirĂ«s maksimaliste tĂ« kreut tĂ« qeverisĂ« pĂ«r zhvillimin e industrisĂ« ushtarake, deri mĂ« tani shpresat janĂ« qĂ« kompani tĂ« huaja tĂ« prodhimit tĂ« armĂ«ve dhe muncioneve ta shohin ShqipĂ«rinĂ« si vend ku mund tĂ« investohet, veçanĂ«risht nĂ« zonat ushtarake qĂ« ofrojnĂ« terren thuajse tĂ« gatshĂ«m nĂ« hapĂ«sirĂ« dhe siguri. Pjesa mĂ« e madhe e industrisĂ« ushtarake shqiptare e ngritur para viteve 90’, elementin kryesor kishte sigurinĂ«, ku objekte tĂ« klasifikuara tĂ« rĂ«ndĂ«sisĂ« sĂ« veçantĂ« vendoseshin larg zonave tĂ« banuara dhe me kushte sigurie kryesisht tĂ« terrenit tĂ« favorshme.

Në Gramsh një kompani nga Izraeli u interesua për prodhimin e predhave të kalibrit 155 mm. Sikurse mësojmë nuk e konsideruan të përshtatshëm zonën dhe po shohin mundësinë që fabrika e prodhimit të predhave të vendoset në një tjetër ish-zonë ushtarake në Burrel.

Nga SHBA tek Arabët


JanĂ« 15 kompani nga vende tĂ« ndryshme tĂ« botĂ«s qĂ« kanĂ« shprehur interes nĂ« ngritjen e linjĂ«s sĂ« tyre tĂ« prodhimit nĂ« ShqipĂ«ri, por nuk ka afat konkret drejt nĂ«nshkrimit tĂ« njĂ« kontrate dhe nisjes sĂ« punĂ«s edhe pse ministri VĂ«ngu Ă«shtĂ« shprehur se kontratat e para mbyllen brenda vitit. “ShoqĂ«ritĂ« tregtare qĂ« kanĂ« shprehur interes pĂ«r tĂ« vepruar nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ« kanĂ« qenĂ« tĂ« tĂ« gjitha pĂ«rmasave, nga SME, nĂ« shoqĂ«ri tregtare qĂ« janĂ« aktorĂ« nĂ« nivel botĂ«ror dhe kĂ«to tĂ« fundit pĂ«rbĂ«jnĂ« mbi 50% tĂ« shoqĂ«rive qĂ« kanĂ« shprehur interes. Vendet e origjinĂ«s janĂ« Bashkimi Evropian, Shtetet e Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, Izraeli, Turqia, Emiratet e Bashkuara Arabe”, tha pĂ«r Faktoje.al, Ministria e Mbrojtjes. Po sipas burimeve zyrtare nga KAYO: “nuk janĂ« llogaritur nĂ« numĂ«r ato shoqĂ«ri tĂ« huaja qĂ« kanĂ« vendosur tĂ« operojnĂ« nĂ« bashkĂ«punim me shoqĂ«ri tregtare shqiptare, pasi nuk kemi pasur shprehje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« interesi”.

ÇfarĂ« ofron ShqipĂ«ria?

NjĂ« vit mĂ« parĂ« nĂ« QendrĂ«n KombĂ«tare tĂ« Biznesit u regjistrua si subjekt me kapital shtetĂ«ror KAYO sh.a. “KAYO sh.a operon nĂ« industrinĂ« e mbrojtjes dhe sigurisĂ«, duke ofruar produkte dhe shĂ«rbime pĂ«r Forcat e Armatosura tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe tregjet ndĂ«rkombĂ«tare.

Kompania u themelua nĂ« vitin 2024, duke trashĂ«guar kapacitetet prodhuese tĂ« UzinĂ«s sĂ« LĂ«ndĂ«ve PlasĂ«se MjekĂ«s, UzinĂ«s Mekanike Gramsh dhe Kombinatit Mekanik Poliçan”, thuhet nĂ« faqen zyrtare tĂ« kompanisĂ«. “NĂ« pĂ«rputhje me ligjin 87/2024, pĂ«rveç ambienteve, Republika e ShqipĂ«risĂ« ofron lehtĂ«sira fiskale dhe pĂ«r shoqĂ«ritĂ« qĂ« zgjedhin tĂ« hyjnĂ« nĂ« Joint Venture me shoqĂ«rinĂ« shtetĂ«rore “KAYO”, ofrohen dhe mbĂ«shtetje nĂ« infrastrukturĂ«n ndihmĂ«se dhe akses nĂ« fonde pĂ«r kĂ«rkim dhe zhvillim”, tha Ministria e Mbrojtjes.

NĂ« diskutime

Zyrtarisht, Ministria e Mbrojtjes konfirmon pĂ«r Faktoje.al se ka negociata me kompani tĂ« ndryshme pĂ«r prodhimin e armĂ«ve dhe municioneve, tokĂ«sore dhe detare. “Aktualisht jemi duke negociuar me disa shoqĂ«ri pĂ«r prodhim, armĂ«sh, municionesh, sisteme armĂ«sh, mjete luftarake detare dhe tokĂ«sore, por negociatat janĂ« tĂ« mbrojtura nga klauzola konfidencialiteti. Informacioni do tĂ« bĂ«het publik nĂ« momentin qĂ« do regjistrohen shoqĂ«ritĂ« e pĂ«rbashkĂ«ta nĂ« QKB”, tha Ministria e Mbrojtjes. Sipas tyre, “kalendari i punimeve pĂ«r secilĂ«n kontratĂ« Ă«shtĂ« gjithashtu konfidencial”, – “por mund tĂ« themi se brenda njĂ« horizonti kohor afatmesĂ«m, mendojmĂ« se do kemi linja teknologjike tĂ« ngritura dhe prodhim armĂ«sh dhe sistemesh nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«â€.

Çekin 1965
!

NĂ« vitin e largĂ«t 1965 nĂ« Çekin, tre kilometra larg qytetit tĂ« Gramshit, nisi funksionimin Uzina Mekanike e ArmĂ«ve. SpecialistĂ« kinezĂ« dhe shqiptarĂ« montuan linjĂ«n e prodhimit, ndĂ«rsa punĂ«torĂ«t specialistĂ« do tĂ« gjendeshin nĂ« zonat pĂ«rreth dhe CĂ«rrik. NjĂ« prej atyre mijĂ«ra punĂ«torĂ«ve qĂ« lanĂ« mundin nĂ« qindra mijĂ«ra armĂ« “prodhim shqiptar”, Ă«shtĂ« edhe Shefqet Kumria, tĂ« cilin Faktoje.al e intervistoi jo shumĂ« larg uzinĂ«s, tashmĂ« nĂ« shijim tĂ« pensionit.

“Fillimisht prodhuam pushkĂ« dhjetĂ«she, mĂ« pas pushkĂ« njĂ«zetĂ«she, kallashnikovĂ«, pushkĂ« sportive dhe armĂ« gjahu”, kujton Kumria.

NjĂ« punĂ« qĂ« e nisi nĂ« uzinĂ« fare i ri dhe e pĂ«rfundoi po nĂ« atĂ« uzinĂ«, prej sĂ« cilĂ«s dolĂ«n armĂ« nga pushkĂ«t sportive tek kallshnikovi. Shefqeti kujton atĂ«kohĂ« kur ajo uzinĂ«, ndĂ«r mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishmet nĂ« vend, prodhonte deri nĂ« 1200 kallshnikovĂ« nĂ« muaj. “MĂ« 16 tetor tĂ« vitit 1971 fillova punĂ« nĂ« uzinĂ« si frezator, pasi kisha kryer gjashtĂ« muaj praktikĂ«â€, kujton Shefqeti. ËshtĂ« nga ata personazhe qĂ« e njohu uzinĂ«n nĂ« kulmin e saj tĂ« prodhimit dhe e la nĂ« gjendjen e sotme. “Fillimisht prodhuam pushkĂ« dhjetĂ«she, mĂ« pas pushkĂ« njĂ«zetĂ«she, kallashnikovĂ«, pushkĂ« sportive dhe armĂ« gjahu”, kujton Kumria.

Uzina

Uzina kapi kulmin e saj nĂ« vitet 80’ nĂ« prodhimin nĂ« seri tĂ« automatikut kallashnikov. “Kemi arritur tĂ« prodhojmĂ« deri nĂ« 1200 kallashnikovĂ« nĂ« muaj”, thotĂ« ai, ndĂ«rsa shton se siguria nĂ« uzinĂ«, trajtimi, ndarja e reparteve dhe i gjithĂ« procesi monitoroheshin nga grupe specialistĂ«sh. “Uzina kishte njĂ« cikĂ«l tĂ« mbyllur nga prodhimi, montimi dhe kalibrimi i armĂ«ve”, kujton Kumria, ndĂ«rsa herĂ« pas here shton se atĂ«kohĂ« edhe pse shumĂ« e dinin se ku punoje e pĂ«r çfarĂ« punoje, askush nuk fliste dhe nuk ishin pak por afĂ«rsisht nĂ« kulmin e prodhimit rreth 1300 punĂ«torĂ« qĂ« shĂ«rbenin me tre turne.   

Çekin-Gramsh 2025
!

NjĂ« rrugĂ« e ngushtĂ« e asfaltuar, por e parrahur mirĂ« tĂ« fton nĂ« disa kthesa dhe pĂ«rballĂ«, mes njĂ« pylli tĂ« ngjeshur me pisha shfaqet hyrja kryesore e ish-UzinĂ«s sĂ« Prodhimit tĂ« ArmĂ«ve nĂ« Çekin tĂ« Gramshit.

QĂ« nĂ« dukje ka njĂ« “investim viziv” me njĂ« portĂ« tĂ« re, vendroje me objekt tĂ« rikonstruktuar dhe pak mĂ« lart brenda ambienteve njĂ« godinĂ« e vogĂ«l e bojatisur. “Nuk lejohet tĂ« futesh”, thotĂ« prerĂ« njĂ« ushtar i armatosur me njĂ« kallashnikov, me gjasĂ« i prodhuar po nĂ« atĂ« uzinĂ«.

Akuzat për spiunazh

Masat e sigurisë janë të larta, krahasuar me para vitit 2022, konkretisht më 20 gusht. Dy shtetas rusë, M.Z., 24 vjeç dhe S.T., 33 vjeçe, së bashku me një shtetas ukrainas, F.T., 25 vjeç, u arrestuan më 20 gusht 2022 nën dyshimet për spiunazh, pasi njëri prej tyre kishte hyrë në uzinën ushtarake në Gramsh, ka bërë disa fotografi dhe urdhrit të dy rojeve ushtarake të sigurisë për të ndaluar iu kundërpërgjigj me lëng paralizues. Të tre u arrestuan dhe kaluan në një proces gjyqësor, por pa u vërtetuar akuzat për spiunazh.

Masat

QĂ« nga ai incident i rĂ«ndĂ« masat e sigurisĂ« nĂ« ish-UzinĂ«n e Prodhimit tĂ« ArmĂ«ve nĂ« Çekin janĂ« shtuar. MĂ«sohet se aktualisht kjo uzinĂ« shĂ«rben pĂ«r asgjesimin e armĂ«ve tĂ« kapura nga policia grupe kriminale apo individĂ«ve dhe pasi kalojnĂ« nĂ« proces gjyqĂ«sor tĂ« formĂ«s sĂ« prerĂ« armĂ«t e sekuestruara asgjesohen kundrejt njĂ« procesi tĂ« rregullt dhe mbatjes sĂ« procesverbaleve pĂ«rkatĂ«se nga disa institucione.

Gramshi

Ky vend i harruar sot është kthyer në shpresë për Gramshin e braktisur nga të rinjtë. Në qytet jeta duket e vakët, ndonëse një zonë e qetë, pastërti relativisht të mirë dhe me biznese të vogla që mundohen të nxjerrin diçka, sidomos nga turizmi.

“Vitin e kaluar Gramshi Ă«shtĂ« vizituar nga rreth 120 mijĂ« turistĂ« tĂ« huaj”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, nĂ«nkryetari i BashkisĂ« Gramsh, Tajar Bici. Sipas tij, zona mbahet nga bujqĂ«sia, blegtoria, fruti-kultura dhe biznesi i vogĂ«l, kryesisht nĂ« shĂ«rbime. “Hidrocentrali i BajĂ«s, rruga e mirĂ« dhe natyra e gĂ«rshetuar me objekte kulturore dhe parqe natyrore i kanĂ« dhĂ«nĂ« vendit njĂ« imazh pozitiv”, thotĂ« Bici.

Braktisja

Ky qytet para viteve 90’ numĂ«ronte deri nĂ« 56 mijĂ« banorĂ«, tĂ« pĂ«rqendruar kryesisht nĂ« uzinĂ«n e armĂ«ve nĂ« Çekin dhe “uzinĂ«n 85” pĂ«r prodhimin e baterive pĂ«r makineritĂ« ushtarake, ndĂ«rsa me censusin e fundit tĂ« mbajtur nĂ« vitin 2023, Gramshi ka mbetur me 16 500 banorĂ«.

“RivĂ«nia nĂ« punĂ« e industrisĂ« ushtarake do i jepte zhvillim zonĂ«s. Ndikim tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« punĂ«sim, turizĂ«m dhe shtim tĂ« bizneseve tĂ« shĂ«rbimit”, thotĂ« nĂ«nkryetari Bici.

Gramshi, Poliçani dhe MjekĂ«si tĂ« konsideruara si “zona strategjike ushtarake” janĂ« nĂ« kĂ«rkim tĂ« kompanive tĂ« huaja tĂ« prodhimit tĂ« armĂ«ve, qĂ«llimi i sĂ« cilĂ«s Ă«shtĂ« siguri dhe ekonomi.

The post Shqipëria vendprodhim armësh? Nga izraelitët tek arabët, kush janë 15 kompanitë e huaja që po shfaqin interes appeared first on Faktoje.al.

↗

Nuk ka pezullim të punës së AKU-së

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Esmeralda Topi

Këtë fillim korriku, teksa fusha e mbetjeve në Elbasan digjej dhe tymi helmues u shpërnda përtej zonës urbane, vëmendja publike papritmas u devijua diku tjetër.

Kryeministri Edi Rama, nĂ« njĂ« tryezĂ« pĂ«r bujqĂ«sinĂ« dhe zhvillimin rural, lĂ«shoi njĂ« deklaratĂ« tĂ« fortĂ« kundĂ«r Autoritetit KombĂ«tar tĂ« Ushqimit (AKU), duke e quajtur njĂ« institucion qĂ« “mĂ« shumĂ« bĂ«n dĂ«m sesa mirĂ«â€

Me tone ultimative, ai i kĂ«rkoi ministres sĂ« BujqĂ«sisĂ« pezullimin e plotĂ« tĂ« institucionit. “Ministre, duhet nxjerrĂ« urdhri i pezullimit tĂ« AKU-sĂ«, totalisht. Nuk duhet mĂ« tĂ« dalin dhe tĂ« shkojnĂ« askund”, deklaroi Rama.

Kjo deklaratĂ« pati efekt tĂ« menjĂ«hershĂ«m mediatik. Brenda pak orĂ«sh, portale tĂ« shumta u mbushĂ«n me tituj bombastikĂ«: “Shkrihet AKU-ja”, “Rama pezullon AKU-nĂ«â€, “AKU merr fund”.

NdĂ«rsa opinioni publik shfrytĂ«zonte rrjetet sociale pĂ«r tĂ« diskutuar mbi inspektorĂ«t e AKU-sĂ« dhe “shpĂ«rbĂ«rjen” e autoritetit, flakĂ«t nĂ« Elbasan vazhdonin tĂ« pĂ«rhapeshin mbi njĂ« nga fushat mĂ« problematike tĂ« trajtimit tĂ« mbetjeve nĂ« vend, pa asnjĂ« reagim nga autoritetet shtetĂ«rore nĂ« terren.  

ÇfarĂ« ndodhi me AKU-nĂ«?

PavarĂ«sisht ultimatumit tĂ« kryeministrit, Autoriteti KombĂ«tar i Ushqimit (AKU) nuk Ă«shtĂ« pezulluar, as ‘shkrirë’, dhe as mbyllur. Ajo qĂ« ka ndodhur nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« pezullimi i inspektimeve tĂ« paplanifikuara si dhe ngritja e njĂ« komisioni vlerĂ«simi pĂ«r trupĂ«n inspektuese. Funksionet themelore tĂ« AKU-sĂ«, pĂ«rfshirĂ« inspektimet e planifikuara dhe miratuara, vijojnĂ« tĂ« ushtrohen sipas planit operacional.

Pas një kërkese për informacion nga Faktoje.al, Ministria e Bujqësisë sqaroi se ky vendim është marrë si përgjigje ndaj një rritjeje të ndjeshme të ankesave nga subjektet e inspektuara, për sjellje joetike të inspektorëve dhe mungesën e transparencës në inspektime. Paralelisht, kjo masë lidhet me përgatitjet për zbatimin e Ligjit të ri për Inspektimet (nr. 99/2024).

Ligji i ri parashikon ristrukturimin e tri institucioneve ekzistuese; AKU, Drejtoria e Shërbimeve të Peshkimit dhe Akuakulturës (DSHPA) dhe Agjencia Kombëtare e Veterinarisë dhe Mbrojtjes së Bimëve (AKVMB), duke i bashkuar funksionet e tyre inspektuese në një strukturë të vetme qendrore.

Në kuadër të kësaj reforme, është ngritur një grup pune me ekspertizë të jashtme nga Universiteti Bujqësor i Tiranës, që do të merret me vlerësimin e trupës aktuale të inspektorëve dhe përzgjedhjen e kuadrove të rinj, në përputhje me standardet profesionale dhe kërkesat e ligjit të ri.

Ekspertët

Qeveria flet pĂ«r njĂ« “ndryshim rrĂ«njĂ«sor”, por çfarĂ« thonĂ« zĂ«rat qĂ« e njohin nga brenda sistemin? Prof. Abdyl Sinani, nga Universiteti BujqĂ«sor i TiranĂ«s, nuk e fsheh zhgĂ«njimin.

“KohĂ«t e fundit ka rĂ«nĂ« si institucion. Nuk Ă«shtĂ« ndjekur si duhet. NjĂ« nga arsyet kryesore Ă«shtĂ« se i kanĂ« dhĂ«nĂ« pĂ«rparĂ«si agronomit dhe veterinerit, duke lĂ«nĂ« mĂ«njanĂ« teknologun kimist”, argumenton ai pĂ«r Faktoje.al

Por pĂ«r Ilir Pilkun, ekspert i integrimit europian dhe politikave tĂ« bujqĂ«sisĂ«, “tronditja” e AKU-sĂ« Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se debat profesional, Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«rcĂ«nim institucional.

“Nuk mund tĂ« mbyllet njĂ« institucion qĂ« Ă«shtĂ« pjesĂ« e Kapitullit 12 tĂ« integrimit me BE-nĂ«, kur janĂ« investuar miliona euro tĂ« taksapaguesve europianĂ«. JanĂ« zbatuar dy projekte me rreth 12 milionĂ« euro nĂ« njĂ« dekadĂ«â€

Pilku rendit qartë se çfarë duhet të ndodhë, përtej fasadës së një reforme:

  • Shkarkim i drejtuesve jo-profesionistĂ« nĂ« qendĂ«r dhe rrethe;
  • Testim i plotĂ« profesional dhe çmontim i ndĂ«rhyrjes politike;
  • PĂ«rfshirje e ekspertĂ«ve realĂ« nĂ« proces — dhe kĂ«tu del nĂ« pah njĂ« tjetĂ«r boshllĂ«k qĂ« nuk mund tĂ« anashkalohet:

“Si ka mundĂ«si qĂ« nĂ« komisionin e ngritur nga Ministria e BujqĂ«sisĂ« nuk ka asnjĂ« ekspert tĂ« teknologjisĂ« ushqimore, as profesorĂ« tĂ« standardeve ushqimore, laboratorĂ«ve apo kimisĂ«? NdĂ«rkohĂ« qĂ« UBT ka Fakultetin e TeknologjisĂ« Ushqimore, me figura si Kapllan Sulaj, Anila Kopali dhe Valbona Paluka, qĂ« do ishin aset pĂ«r çdo reformĂ« serioze”, pyet ai.

Kritika e tretë, por jo më pak e fortë, vjen nga Esmeralda Gjollesha, eksperte me përvojë në sektorin e sigurisë ushqimore.

“Prej mĂ« shumĂ« se njĂ« dekade, AKU ka qenĂ« institucioni qĂ« duhet tĂ« garantonte sigurinĂ« ushqimore nĂ« ShqipĂ«ri. Por nĂ« vitet e fundit, ka dĂ«shtuar sistematikisht, skandalet me mish tĂ« kontaminuar, fruta me pesticide tĂ« ndaluara, ushqime me origjinĂ« tĂ« pasigurt janĂ« bĂ«rĂ« normĂ«â€, vĂ« nĂ« dukje Gjollesha.

Sipas saj, ligji i miratuar në shtator të 2024 që parashikon bashkimin e tre institucioneve është reagim ndaj një situate që ka dalë jashtë kontrollit.

“Reforma duhet tĂ« sjellĂ« njĂ« autoritet tĂ« pavarur, me bazĂ« shkencore, me laboratorĂ« tĂ« certifikuar dhe pa varĂ«si politike. Kontrolli i ushqimit nuk nis nĂ« doganĂ« dhe nuk mbaron nĂ« treg. Duhet tĂ« ndjekĂ«sh produktin nga ferma deri nĂ« tavolinĂ«n e konsumatorit”, pĂ«rfundon Esmeralda Gjollesha.

Siguria ushqimore ishte njĂ« nga kapitujt me vlerĂ«simin mĂ« negative tĂ« Komisionit Evropian në raportin e vitit 2024 pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«. Nga progres i limituar nĂ« fushĂ«n e sigurisĂ« ushqimore vitin e kaluar vendi rezultoi se nuk ka bĂ«rĂ« ‘asnjĂ« progres’ nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. NdonĂ«se qeveria vit pas viti e shpall si prioritet, buxheti dhe investimet pĂ«r sigurinĂ« ushqimore nuk arrijnĂ« tĂ« mbulojnĂ« nevojat e tregut. 

PĂ«rfundim

Nisur nga informacionet e mbledhura, deklaratën e kryeministrit Edi Rama ndaj ministrisë së Bujqësisë për të nxjerrë urdhër pezullimi total për AKU-në, e kategorizojmë të pavërtetë.

The post Nuk ka pezullim të punës së AKU-së appeared first on Faktoje.al.

↗

Thethi qĂ« “thithi turistĂ«t” dhe fadromat e IKMT-sĂ«

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla- Pa njĂ«rĂ«n kĂ«mbĂ« dhe njĂ« dorĂ«, invalidi i punĂ«s Bashkim Koçeku, bĂ«ri pĂ«rpjekjen e fundit qĂ« me “forcĂ«n e tij” aq sa ia lejonte fiziku, tĂ« ndalte fadromat e IKMT-sĂ« qĂ« mos i shkatĂ«rronin pesĂ« bujtina tĂ« vogla druri me tĂ« cilat ai dhe familja u vetĂ«punĂ«suan. Mundi shkoi mĂ« kot, pasi nĂ« kulmin e sezonit turistik veror, nĂ« zonĂ«n e Thethit pranĂ« Alpeve tĂ« ShqipĂ«risĂ«, mĂ«synĂ« fadromat e Inspektoriatit KombĂ«tar tĂ« Mbrojtjes sĂ« Territorit (IKMT), me qĂ«llimin e prerĂ« pĂ«r tĂ« prishur objektet pa leje, (rreth 70 tĂ« tilla) shtĂ«piza druri, kontejnerĂ« dhe ndĂ«rtesa dy dhe tre katĂ«she karabina me kolona betoni dhe mure. PavarĂ«sisht pĂ«rplasjeve tĂ« policisĂ« dhe inspektorĂ«ve tĂ« IKMT me banorĂ«t, njĂ« javĂ« mĂ« pas, mĂ« 15 korrik u shkatĂ«rrua me eksploziv edhe objekti i fundit i planifikuar nĂ« kĂ«tĂ« operacion. BashkĂ« me ndĂ«rtesat e betonit u rrafshuan me tokĂ«n edhe strukturat e çmontueshme, kryesisht shtĂ«piza dĂ«rrase, apo kontejnerĂ«, objekte tĂ« cilat nuk klasifikohen ndĂ«rtime qĂ« dĂ«mtojnĂ« territorin. Pas kĂ«tij aksioni, nĂ« Theth dhe jo vetĂ«m, janĂ« ngritur pikĂ«pyetje tĂ« mĂ«dha mes thirrjes sĂ« vazhdueshme tĂ« kryeministrit Rama pĂ«r “investim nĂ« vendlindje”, pasigurisĂ« juridike mbi certifikimin e pronĂ«s nga Kadastrat qĂ« janĂ« kthyer nĂ« problem madhor dhe mundit tĂ« shumĂ« familjeve qĂ« lejohen tĂ« ndĂ«rtojnĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me ligjin (sipas deklarimeve duke paguar nĂ«ndorĂ« policĂ« dhe inspektorĂ«) dhe mĂ« pas me “urdhĂ«r nga lart” u shkatĂ«rrohen objektet.

Çmontimi i strukturave
!

“Leja e dhĂ«nĂ« pĂ«r njĂ« strukturĂ« tĂ« lehtĂ« tĂ« çmontueshme tĂ« mos kthehet nĂ« beton, nuk janĂ« leje ndĂ«rtimi tĂ« pĂ«rhershme, janĂ« leje ndĂ«rtimi tĂ« pĂ«rkohĂ«shme pĂ«rgjatĂ« sezonit turistik”. KĂ«shtu deklaroi dy vite mĂ« parĂ« Ministrja e Mjedisit dhe Turizmit, Mirela Kumbaro, por nĂ« tĂ« paktĂ«n tre raste nĂ« Theth, edhe ndĂ«rtesat e vogla prej druri u shkatĂ«rruan nĂ« kulmin e sezonit turistik.  “Kisha pesĂ« shtĂ«pi druri, pa beton pa asnjĂ« gjĂ«. I kisha ndĂ«rtuar nĂ« tokĂ«n time, si kam zĂ«nĂ« tokĂ«n askujt, Ă«shtĂ« tokĂ« e trashĂ«guar nga tĂ« parĂ«t e mi. Nuk ka asnjĂ« pĂ«llĂ«mbĂ« beton, kisha vetĂ«m shtĂ«pi druri dhe ato mi prishĂ«n”, tha mes lotĂ«sh dhe thirrjeve tĂ« vazhdueshme pĂ«r ndihmĂ« dhe “vĂ«nie dorĂ« nĂ« zemĂ«r”, invalidi Bashkim Koçeku, pasi kishte bĂ«rĂ« kundĂ«rshtitĂ« e fundit ndĂ«rsa zvarritej duke shtyrĂ« njĂ« kordon tĂ« ngjeshur policĂ«sh tĂ« FNSH-sĂ«.

PĂ«rplasja qeveri-prokurori

NĂ« ditĂ«n e parĂ« tĂ« nisjes sĂ« aksionit pĂ«r prishjen e objekteve pa leje nĂ« Theth, kryeministri Edi Rama kritikoi ashpĂ«r prokuroren e ShkodrĂ«s Elsa Gjeli, duke e akuzuar se nuk kishte nisur procedim penal pĂ«r rastet e ndĂ«rtimeve pa leje nĂ« Theth. “Po ju lexoj se si arsyeton zonja Gjeli, prokurore nga trupa e shumĂ« mirĂ«paguar me taksat e shqiptarĂ«ve, e cila presupozohet se duhet t’i mbrojĂ« pasuritĂ« e pĂ«rbashkĂ«ta tĂ« kĂ«tij populli, thesaret e kĂ«tij vendi, nga individĂ« si ai qĂ« ka plagosur Thethin, nĂ« cĂ«nim total tĂ« çdo lloj norme tĂ« bashkĂ«jetesĂ«s nĂ« kĂ«tĂ« vend dhe shkelje flagrante tĂ« njĂ« sĂ«rĂ« ligjesh pasi Ă«shtĂ« zonĂ« e mbrojtur”, tha Rama. NĂ« vijim Rama e etiketoi disa herĂ« prokuroren dhe kĂ«rkoi pĂ«rmes Ministrit tĂ« DrejtĂ«sisĂ« qĂ« tĂ« nisĂ« procedimi disiplinor nga ILD (Inspektoriati i LartĂ« i DrejtĂ«sisĂ«). NĂ« njĂ« qĂ«ndrim tĂ« mĂ«vonshĂ«m, reagoi Prokuroria e ShkodrĂ«s e cila nĂ« njĂ« arsyetim tĂ« gjatĂ« mbronte punĂ«n e prokurores dhe vinte nĂ« diskutim pikĂ«risht referimet e PolicisĂ« sĂ« ShkodrĂ«s. “Vendimi i datĂ«s 30.05.2025 i prokurores zj. Elsa Gjeli Ă«shtĂ« marrĂ« nĂ« pĂ«rputhje tĂ« plotĂ« me nenin 290, pika ç, tĂ« Kodit tĂ« ProcedurĂ«s Penale, ku parashikohet se: “Procedimi penal nuk mund tĂ« fillojĂ« kur fakti nuk parashikohet nga ligji si vepĂ«r penale ose kur del qartĂ« qĂ« fakti nuk ekziston”-mbajti qĂ«ndrim Prokuroria e ShkodrĂ«s. Nisur nga ky rast, mĂ« tej thekson se nga vlerĂ«simi i plotĂ« i fakteve dhe akteve procedurale, u konstatua se faktet e referuar nga policia e shtetit nuk pĂ«rbĂ«jnĂ« ndĂ«rtim tĂ« paligjshĂ«m nĂ« kuptim tĂ« nenit 199/a tĂ« Kodit Penal dhe “VetĂ« Policia, nĂ« procesverbalin e kĂ«qyrjes sĂ« vendit tĂ« ngjarjes, Ă«shtĂ« shprehur se kontenjerĂ«t nuk janĂ« vendosur mbi bazamente betoni, por kanĂ« qenĂ« tĂ« vendosura mbi rrasa guri tĂ« prera”, citohet nga Prokuroria.

Ne foto: Gjate nje aksioni te ndermarre ne Theth nga IKMT

Falja e gjobave për ndërtimet pa leje

Ajo çfarĂ« ka mbetur nĂ« Theth janĂ« grumbuj inertesh dhe pirgje dĂ«rrasash, bashkĂ« me pasigurinĂ« e banorĂ«ve dhe paqartĂ«sinĂ« sesi do tĂ« vijojĂ« çështja e ndĂ«rtimeve, nĂ« njĂ« kohĂ« kur dy premtime tĂ« kthyera nĂ« nisma ligjore janĂ« “Paketa e Maleve” qĂ« sipas qeverisĂ« synon zhvillimin turistik nĂ« zonat malore dhe falja e gjobave pĂ«r ndĂ«rtimet pa leje. Pak muaj para zgjedhjeve tĂ« pĂ«rgjithshme Parlamentare, kryeministri Edi Rama zgjodhi pikĂ«risht Thethin pĂ«r tu dhĂ«nĂ« lajmin se do tĂ« faleshin gjobat e vendosura pĂ«r ndĂ«rtimet pa leje, duke u bĂ«rĂ« thirrje emigrantĂ«ve tĂ« asaj zone turistike qĂ« tĂ« vinin dhe investonin nĂ« ngritjen e bujtinave. “KĂ«tu ka njĂ« masĂ« shumĂ« tĂ« madhe gjobash tĂ« cilat janĂ« vendosur si rezultat i ndĂ«rhyrjeve apo i ndĂ«rtimeve gjithmonĂ« ku aty ku keni pasur shtĂ«pinĂ« e vjetĂ«r apo aty ku keni truallin tuaj, qĂ« janĂ« bĂ«rĂ« pĂ«r shkak tĂ« nevojĂ«s pĂ«r tĂ« krijuar ekonomi pĂ«rmes turizmit dhe qĂ« nuk janĂ« ndĂ«rtuar sipas ligjit, jo sepse nuk keni dashur tĂ« ndĂ«rtoni sipas ligjit, por sepse shtrĂ«ngimi i legjislacionit pĂ«r kĂ«tĂ« zonĂ« qĂ« figuron si zonĂ« e mbrojtur natyrore e ka bĂ«rĂ« tĂ« pamundur dhe qeveria do t’i fali tĂ« gjitha kĂ«ta gjoba”, tha Rama. NjĂ« vit mĂ« pas situata nĂ« Theth Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ« pĂ«r shumĂ« banorĂ« tĂ« zonĂ«s qĂ« nĂ« tokat e tyre, por tĂ« papajisur me dokumenta pronĂ«sie edhe pĂ«r shkak tĂ« problemeve serioze tĂ« KadastrĂ«s qĂ« nuk i pajis me dokumentacion, kishin nisur ndĂ«rtimin e objekteve pĂ«r qĂ«llime biznesi nĂ« sektorin e shĂ«rbimeve, pjesa mĂ« e madhe biznes familjar.

Ne foto: Gjate nje aksioni te IKMT ne Theth

Paketa e Maleve

NĂ« Theth, por edhe zona tĂ« tjera turistike malore druhen se pas aksioneve pĂ«r prishjen e objekteve pa leje dhe mbajtjen peng me certifikatat e pronĂ«sisĂ«, fshihet nisma e “PaketĂ«s sĂ« Maleve”, njĂ« projektligj i miratuar nĂ« Parlament nĂ« janar tĂ« kĂ«tij viti. “Paketa e Maleve” do tĂ« ketĂ« brenda njĂ« sĂ«rĂ« masash qĂ« tĂ« gjithĂ« ata qĂ« i kanĂ« lĂ«nĂ« kĂ«to male nĂ« kĂ«rkim tĂ« njĂ« jete mĂ« tĂ« mirĂ«, tĂ« kthehen dhe me bukuritĂ« e kĂ«tyre maleve tĂ« bĂ«jnĂ« sukses, tĂ« bĂ«jnĂ« ekonomi, tĂ« bĂ«jnĂ« mirĂ«qenie dhe t’u lĂ«nĂ« fĂ«mijĂ«ve tĂ« tyre trashĂ«gimi njĂ« pasuri tĂ« jashtĂ«zakonshme“, tha kryeministri nĂ« bisedĂ«n me banorĂ«t e Thethit mĂ« 30 qershor tĂ« vitit tĂ« kaluar. Sipas qeverisĂ«, “Paketa e Maleve“, synon nxitjen e zhvillimit tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m ekonomik nĂ« zonat malore tĂ« vendit. Ky ligj parashikon kriteret e kalimit tĂ« pronĂ«sisĂ« shtetĂ«rore nĂ« private kundrejt blerjes me njĂ« tarifĂ« simbolike prej 1 euro, me kusht qĂ« hapĂ«sira e pĂ«rfituar tĂ« pĂ«rdoret specifikisht pĂ«r zhvillimin turistik. “Ligji i miratuar parashikon mes poseduesit jo pronar dhe qeverisĂ« firmosjen e njĂ« kontrate shitjeje me kusht sipas tĂ« cilit  pronari merr çertifikatĂ«n e pronĂ«sisĂ« vetĂ«m pasi realizon ndĂ«rtimin e planifikuar. “Synohet pĂ«rdorimi i tokĂ«s qoftĂ« “pyll”, “kullotĂ«â€ livadh pĂ«r investime qĂ« zhvillojnĂ« zonĂ«n”-thuhet nĂ« njĂ« nga pikat. PikĂ«risht kjo klauzolĂ« i jep mundĂ«si subjekteve tĂ« interesuara, vendase dhe tĂ« huaja, qĂ« nĂ« zona tĂ« caktuara me potencial turistik tĂ« pĂ«rfitojnĂ« kullotĂ« dhe pyje qĂ« nĂ« zĂ«rin kadastral cilĂ«sohet si “tokĂ« shtet”. Deri mesditĂ«n e datĂ«s 16 korrik, kryeministri Edi Rama njoftoi se ishin 787 aplikime pĂ«r tĂ« pĂ«rfituar nga kjo nismĂ«. NĂ« hartĂ«n e publikuar duket qartĂ« se njĂ« pjesĂ« e konsiderueshme e aplikimeve pĂ«r “PaketĂ«n e Maleve” pĂ«rfshin zonat bregdetare dhe kodrinore. “Paketa synon forcimin e kohezionit social, rimĂ«kĂ«mbjen ekonomike tĂ« zonave malore, rritjen e tĂ« ardhurave bashkiake, nxitjen e investimeve dhe frenimin e emigracionit. PĂ«rmes njĂ« procesi tĂ« thjeshtuar administrative”, thuhet nĂ« faqen zyrtare tĂ« paketaemaleve.gov,al.

PĂ«rfundimi

Ndërtimet pa leje në vendin tonë, veçanërisht në zonat turistike, kryesisht në vijën bregdetare dhe në disa zona të turizmit malor cilësohen si problem i pazgjidhur, pavarësisht premtimeve për legalizime, apo pajisje me certifikata pronësie dhe leje ndërtimi të rregullt nga njësitë vendore. Në periudhë fushatash zgjedhore, falja e gjobave për ndërtimet pa leje, apo edhe lënia e lirë e qytetarëve për të ndërtuar, u kthyen në dëm serioz pas zgjedhjeve duke shkatërruar dhjetëra objekte dhe kursimet e shumë qytetarëve një pjesë e të cilëve u kthyen nga emigracioni për të investuar në vendlindje, Nisur nga problematika, deklaratën konkrete të ministres Kumbaro për leje ndërtimi të përkohshme për strukturat e çmontueshme përgjatë sezonit turistik do ta kategorizojmë të pambajtur    

The post Thethi qĂ« “thithi turistĂ«t” dhe fadromat e IKMT-sĂ« appeared first on Faktoje.al.

↗

“ÇfarĂ« flet mo Muçi im”, kur shteti nuk di çfarĂ« kĂ«rkon

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla-  Muçi zbarkoi nĂ« tregun e fruta-perimeve nĂ« SarandĂ« dhe me njĂ« dokument identifikues rreth qafĂ«s qĂ« vĂ«rtetonte se ishte punonjĂ«s i shtetit i mori mbarĂ« gjithĂ« tregtarĂ«t ambulantĂ«, duke u kĂ«rkuar faturĂ« tatimore pĂ«r rigonin, çajin e malit, erĂ«zat e fushĂ«s apo shalqirin. “Vajta i mblodha nĂ« mal, çfarĂ« flet mo Muçi im. O tu bĂ«ftĂ« Bardha kurban, ato janĂ« gjĂ«ra tĂ« natyrĂ«s. Ato dihet se s’mund tĂ« jenĂ« gjĂ« tjetĂ«r”, iu kthye Muçit njĂ« nga tregtaret.

Pas tyre, ai (Muçi) zbriti nĂ« bregdet ku kĂ«rkoi kupon edhe pĂ«r sardelet e detit qĂ« kishte kapur nĂ« mĂ«ngjes herĂ«t njĂ« peshkatar. “Sot po vij kĂ«shtu, nesĂ«r ka tjetĂ«r mĂ«nyrĂ«â€, sugjeroi Mustafa Lama, i njohur gjerĂ«sisht nga tregtarĂ«t ambulantĂ« me shkurtimin e emrit si Muçi, qĂ« rezulton tĂ« jetĂ« drejtues nĂ« DrejtorinĂ« e BujqĂ«sisĂ«, VeterinarisĂ«, Pyjeve dhe Kullotave nĂ« BashkinĂ« SarandĂ«. KĂ«to episode nĂ« dukje rutinĂ« pĂ«r tĂ« “fiskalizuar” deri edhe prodhimet e kopshtit tĂ« bahçes u kthyen nĂ« shqetĂ«sim nĂ« mbarĂ« vendin, sidomos nga fermerĂ«t e vegjĂ«l dhe tregtarĂ«t ambulantĂ«, problematikĂ« qĂ« u trajtua pĂ«rmes njĂ« artikulli mĂ« herĂ«t nga Faktoje.al

Problematika

Faktoje citonte se sipas ligjit nr. 92/2014 “PĂ«r Tatimin mbi VlerĂ«n e Shtuar”, fermerĂ«t qĂ« shesin produkte bujqĂ«sore nuk janĂ« tĂ« detyruar tĂ« lĂ«shojnĂ« faturĂ« tatimore. Ata regjistrohen vetĂ«m pranĂ« tatimeve, pa qenĂ« tĂ« detyruar tĂ« regjistrohen si biznese nĂ« QKB, tĂ« mbajnĂ« kontabilitet apo tĂ« lĂ«shojnĂ« faturĂ«.

Ky pĂ«rjashtim Ă«shtĂ« konfirmuar edhe nĂ« ligjin nr. 87/2019 “PĂ«r faturĂ«n dhe sistemin e monitorimit tĂ« qarkullimit”, ku pĂ«rcaktohet se detyrimin pĂ«r lĂ«shimin e faturĂ«s e ka blerĂ«si i produktit qĂ« zakonisht Ă«shtĂ« grumbulluesi, baxhoja ose pĂ«rpunuesi. 

Ku të gjejmë faturën? Kush e pret faturën? Ku të regjistrohemi e si të regjistrohemi për tu njohur me faturë? Pyetjet që prekën prodhuesin dhe tregtarin e vogël, morën një përgjigje zyrtare nga Administrata e Tatimeve, dy ditë pasi kontrollet e tatimorëve u shtrinë në të gjithë vendin.

Paqartësi

“Administrata Tatimore informon opinionin publik dhe individĂ«t e regjistruar si ‘tregtarĂ« ambulantë’ se, bazuar nĂ« legjislacionin tatimor nĂ« fuqi, nuk kanĂ« detyrim pĂ«r tĂ« lĂ«shuar faturĂ« tatimore dhe as pĂ«r tĂ« mbajtur dokumentacion tatimor pĂ«r mallrat apo shĂ«rbimet qĂ« tregtojnĂ«â€, thuhet nĂ« njoftimin e DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Tatimeve. Por mĂ« herĂ«t njĂ« tjetĂ«r njoftim ishte shpĂ«rndarĂ« nga ministria e BujqĂ«sisĂ«.

“Ka hyrĂ« nĂ« fuqi detyrimi pĂ«r lĂ«shimin e faturĂ«s tatimore pĂ«r çdo shitje tĂ« produkteve ushqimore, pĂ«rfshirĂ« ato bujqĂ«sore dhe blegtorale, edhe nga fermerĂ«t”, lajmĂ«ronte ministria e BujqĂ«sisĂ« dhe Zhvillimit Rural. 

Të gjithë me kupon

Deklarata e kryeministrit Edi Rama se nuk do të kishte më tregtim të qumështit dhe nënprodukteve të tij pa kupom tatimor, duke lënë një afat deri më 14 korrik u përkthye në lëvizje masive të zellshme jo vetëm të administratës lokale tatimore por edhe drejtorëve të bashkive (të shigjetuar po nga Rama me largim nga puna).

“Drejtoria e PĂ«rgjithshme e Tatimeve Ă«shtĂ« angazhuar pĂ«r tĂ« sensibilizuar tĂ« gjithĂ« ata qĂ« tregtojnĂ« qumĂ«sht e bulmet pa faturĂ«, qĂ« mos ta bĂ«jnĂ« mĂ« kĂ«tĂ« gjĂ«. Nga java e ardhshme, (shĂ«nim: 14 korrik) do tĂ« konfiskohet çdo shishe qumĂ«shti pa faturĂ« dhe çdo lloj bulmeti produkt pa faturĂ«â€, deklaroi kryeministri Rama.

PĂ«rfundimi

Deklaratat e kreut tĂ« qeverisĂ« pĂ«r tu dorĂ«hequr masivisht drejtues lokal nga nĂ«nkryetarĂ« bashkisĂ«, drejtues njĂ«sish vendore dhe drejtorĂ«sh nĂ« bashki, Ă«shtĂ« shoqĂ«ruar paralelisht (po me urdhĂ«r tĂ« tij) me “kontrolle tĂ« vazhdueshme” nga tatimet, policia bashkiake, policia e shtetit nĂ« lirimin e hapĂ«sirave publike dhe sĂ« fundmi edhe nga agjentĂ«t tatimorĂ«.

Në paqartësi të plotë mbi kompetencat, udhëzimet dhe ligjet, fenomeni i kontrolleve në gjithë Shqipërinë po tregon më së paku një keqpërdorim të situatës nga funksionarët lokalë, dhe më së shumti veprime në terren pa udhëzime të qarta, mos njohje të ligjeve ekzistuese, si dhe përplasje qëndrimesh mes vetë institucioneve.

The post “ÇfarĂ« flet mo Muçi im”, kur shteti nuk di çfarĂ« kĂ«rkon appeared first on Faktoje.al.

↗

Filmimet e Apollo 11 nuk provojnë inskenimin e udhëtimit në Hënë

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Filmimi i largimit të Apollo 11 nga sipërfaqja e Hënës provon se udhëtimi ishte i rremë

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

Teoritë konspirative janë po aq të vjetra sa dhe vetë bota. Një prej tyre është edhe udhëtimi i njeriut në Hënë plot 56 vite më parë. Në rrjet qarkullojnë disa video me pikëpyetje që ngrenë dyshime mbi vërtetësinë e këtij udhëtimi historik.

Video e parë, që shfaq filmimet origjinale të largimit të misionit nga Hëna, shoqërohet me pyetje: si erdhi kjo video kur ekipi u kthye në Tokë?

Videoja mbështetet mbi argumentin se videoja do të mund ta transmetohej vetëm nëse dikush prej astronautëve do të qëndronte në sipërfaqen e Hënës për të filmuar dhe më pas transportonte kamerën fizikisht në Tokë. Ajo që nuk përmendet në postimin e videos është fakti që pamjet e Neil Armstrong dhe Buzz Aldrin duke shkelur në sipërfaqen hënore, dhe më pas largimi i anijes së tyre kozmike, u transmetuan drejtpërdrejt më 20 korrik 1969.

Pra, nuk pati nevojë që ekipi në Hënë të kthente kaseta në Tokë për të transmetuar imazhet, pasi teknologjia ekzistonte që në atë kohë për transmetime përmes antenave dhe kamerave.

Siç e shpjegon edhe Muzeumi i Shkencës në Britaninë e Madhe, ekipi i Apollo 11 ishte i pajisur me një kamerë të veçantë që mund të transmetonte video dhe imazhe drejt Tokës. I vendosur në sipërfaqen e Hënës nga Armstrong dhe Buzz Aldrin, sinjali i marrë nga kamera më pas u transmetua përmes një antene drejt Tokës, ku u prit nga stacionet në Australi, përpara se të kalonte në stacionin e Huston (Teksas) dhe të transmetohej live në televizionet në të gjithë botën (NASA, Smithsonian Air & Space).

Videoja e dytë ngre pyetjen se si Presidenti i atëhershëm, Richard Nixon mund të kishte pasur një telefonatë të drejtpërdrejtë me Armstrong, i cili ndodhej në Hënë. Nixon arriti të telefononte në Hënë nëpërmjet një transmetimi radio-telefonik, pra duke përdorur si teknologjinë e telefonave dhe atë të transmetimeve radio. Thirrja shkoi nga Uashingtoni, D.C., në Huston. Pastaj, u drejtua në hapësirë duke përdorur CapCom, një kapsulë komunikuese, që përdoret nga NASA  për të mbajtur kontakt me astronautët gjatë misioneve hapësinore.

Të dyja këto pretendime kanë disa dekada që qarkullojnë në rrjet dhe janë hedhur poshtë edhe nga verifikues të tjerë. Edhe Faktoje ka hedhur poshtë disa postime te ngjashme mbi udhëtimin në Hënë, i cili vazhdon të mbetet një magnet për teori

The post Filmimet e Apollo 11 nuk provojnë inskenimin e udhëtimit në Hënë appeared first on Faktoje.al.

↗

E pasaktë video që shfaq CR7 në varrimin e shokut të tij të ekipit

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Kjo është video e pjesëmarrjes së Cristiano Ronaldo në varrimin e vëllezërve Jota

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

Aksidenti tragjik që i mori jetën futbollistit portugez Diogo Jota dhe vëllait të tij, më 3 korrik 2025, u bë një lajm botëror përtej publikut sportdashës. Në ditët që pasuan, një nga titujt që qarkulloi ishte mungesa e yllit portugez Cristiano Ronaldo në varrimin e dy vëllezërve Jota.

Duke shfrytëzuar këtë interes, në rrjet qarkulloi një video që pretendoi se shfaqte Ronaldon duke marrë pjesë në këtë funeral. Pamjet u publikuan në 4 korrik edhe nga portali në gjuhën shqipe Politikajashtme.com, duke siguruar mbi 860 mijë shikime dhe qindra komente.

NĂ« video dallohet Ronaldo qĂ« po ecĂ«n i ndjekur nga njĂ« turmĂ« fansash qĂ« e ndjekin duke i bĂ«rĂ« fotografi. NĂ« anglisht shkruhet mbi video “Cristiano Ronaldo ka mbĂ«rritur nĂ« funeralin e Diogo Jota”. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, Ronaldo nuk mori pjesĂ« nĂ« funeral dhe videoja nĂ« fjalĂ« nuk ka tĂ« bĂ«jĂ« me kĂ«tĂ« ngjarje.

Videoja nuk ka një origjinë të qartë edhe pse versoni me shkrimin në anglisht duket të jetë marrë nga platforma TikTok ku postimi ka arritur mbi 2.5 milion reagime. Në rrjet kanë qarkulluar imazhe të tjera të këtij tipi, duke përfshirë imazhe të manipuluara me AI, por asnjëra prej tyre nuk është e vërtetë, ose është nxjerrë nga konteksti.

Varrimi i vëllezërve Jota u mbajt më 5 korrik në Igreja Paroquial de Gondomar, pranë Portos. Disa figura të shquara nga bota e futbollit ishin të pranishëm, përfshirë shokët e ekipit të Liverpoolit. Megjithatë, mungonte dukshëm Cristiano Ronaldo me të cilin Jota ka luajtur në ekpin kombëtar të Portugalisë.

Sipas burimeve të besueshme si Yahoo Sports, Ronaldo vendosi të mos marrë pjesë në funeral për arsye personale. Duke cituar mediat portugeze, Yahoo Sports raporton se duke ditur natyrën e famës së tij, Ronaldo donte të shmangte turmat që mund ta kthenin funeralin në një spektakël mediatik, duke respektuar kështu familjen e Jotës.

Motra e tij, Katia Aveiro, konfirmoi se Ronaldo bëri këtë zgjedhje në konsultim dhe me familjen e Jotës, për të evituar atë që i kishte ndodhur vetë Ronaldos gjatë funeralit të të atit në 2005. Edhe përse mungoi nga funerali, Ronaldo i bëri homazh Jotës me një mesazh të përzemërt në Instagram.

The post E pasaktë video që shfaq CR7 në varrimin e shokut të tij të ekipit appeared first on Faktoje.al.

↗

Pediatria në QSUNT, kondicionim gjysmak, pacientët me ventilatorë

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla NĂ« njĂ«rĂ«n dorĂ« ventilatorin dhe nĂ« tjetrĂ«n fĂ«mijĂ«n e tij, njĂ« i ri del nga Spitali Pediatrik nĂ« TiranĂ« kur temperaturat atĂ« ditĂ« kapĂ«n 37 gradĂ« celcius. Edhe pse godina Ă«shtĂ« moderne, me investime tĂ« dukshme si nĂ« hapĂ«sirĂ« ashtu edhe nĂ« organizim, sistemi i kondicionimit nĂ« tĂ« gjithĂ« pavionĂ«t e pediatrisĂ« “funksionon pĂ«rgjysmĂ«â€, me pĂ«rjashtim tĂ« Reanimacionit pediatrik dhe UrgjencĂ«s.

“Ne sot jemi kĂ«tu pĂ«r ta vijuar kĂ«tĂ« mision, pĂ«r rritjen e kapaciteteve dhe tĂ« shĂ«rbimeve pĂ«r trajtime inovatore dhe kushte mĂ« tĂ« mira pĂ«r pothuajse 10 mijĂ« fĂ«mijĂ« e familje qĂ« marrin shĂ«rbim çdo vit. NĂ« kĂ«tĂ« godinĂ« qĂ« hap dyert sot ‘Godina e Specialiteteve’, janĂ« tĂ« vendosura reparte tĂ« rĂ«ndĂ«sishme si ai i NefrologjisĂ«, i DializĂ«s Pediatrike, i FizioterapisĂ«, i PneumologjisĂ«, i AlergologjisĂ«, ShĂ«rbimi i KirurgjisĂ« Infantile dhe Laboratori i BiologjisĂ« Molekulare”, tha kryeministri Edi Rama mĂ« 21 shkurt tĂ« kĂ«tij viti gjatĂ« njĂ« vizite nĂ« QSUNT, i shoqĂ«ruar nga Ministrja e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« Albana Koçiu.

MĂ« herĂ«t, Rama kishte ndarĂ« pamjet e  PediatrisĂ« sĂ« Specialiteteve nĂ« QendrĂ«n Spitalore “NĂ«nĂ« Tereza”, duke garantuar nga ana e tij kushte bashkĂ«kohore dhe njĂ« shĂ«rbim shĂ«ndetĂ«sor cilĂ«sor.   Rreth 5 muaj pas kĂ«saj deklarate, nĂ« QSUNT, konkretisht nĂ« PavionĂ«t e Spitalit tĂ« PediatrisĂ«, Ă«shtĂ« shfaqur problemi i kondicionimit.  

Deklaratat e Ramës ndër vite

NdĂ«rkohĂ« transformimi i QSUT ka qenĂ« njĂ« premtim i kryeministrit Edi Rama qysh prej vitit 2013. NĂ« vitin 2015 Kryeministri Edi Rama publikoi njĂ« video pĂ«rmbledhje disa minutĂ«she mbi punĂ«n, projektet, duke nĂ«nvizuar se, “rilindja e QSUT Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r ndĂ«rmarrjet mĂ« tĂ« vĂ«shtira tĂ« mandatit tĂ« parĂ« qeverisĂ«s”.

Edhe në prag të mandatit të katërt Rama erdhi sërish me këtë kartë, duke theksuar madje se, QSUT do të kthehet në pikë referimi për të gjithë Ballkanin.     

Kondicionerë në hyrje


Faktoje.al bëri një vëzhgim në të gjithë pavionët e Pediatrisë dhe konstatoi se në holle, korridore dhe dhomat e mjekëve dhe infermierëve, sistemi i kondicionimit funksionon relativisht mirë. Problem janë dhomat e shtrimeve ku familjarët e pacientëve të vegjël detyrohen të marrin ventilatorë dhe mjete të tjera (kondicionerë të vegjël portativ), për të krijuar kushte të domosdoshme. Edhe nga vetë stafi pranohet se ndonëse godinat janë të reja, kondicionimi shpesh është me probleme. Po ashtu edhe familjarë të pacientëve e përjetojnë këtë fenomen dhe për një kohë të gjatë qëndrojnë në korridore, ndërsa shpeshherë fëmijët e shtruar që janë në këto pavione dhe kanë mundësi të lëvizin i nxjerrin herë pas here në korridore ku temperaturat janë të përballueshme.

Pediatria salla e pritjes
Pediatria nefrodializa
Pediatria salla e konsultimeve

E re, por me probleme

Në pavionin e konsultave pediatrike në katin e parë të godinës sistemi i kondicionimit është relativisht i mirë, ku korridoret, por edhe dhomat e mjekëve specialistë që kryejnë vizita dhe ekzaminime ka të instaluar sistemin dhe vihen në punë. Në katet e sipërme disa pavione janë me probleme të theksuara. Në pavionin e Nefrodializës paraditen e 8 korrikut sistemi i kondicionimit është i fikur, ndonëse pranohet se në korridore dhe dhomat e personelit, mjekë-infermierë eksiston sistemi, por shpesh nuk vihet në punë.

Nën zë ata u shprehën se kjo situatë vjen si pasojë e ngarkesës së rrjetit elektrik.

Po ashtu probleme të tilla shfaqeshin në tre pavionët e tjerë Neoro-Gastro-Endokrino.

Faktoje.al iu drejtua me disa pyetje DrejtorisĂ« sĂ« QendrĂ«s Spitalore Universitare “NĂ«nĂ« Tereza” pĂ«r problematikat e sistemit tĂ« kondicionimit nĂ« spitalin e ri Pediatrik, por deri nĂ« botimin e kĂ«tij shkrimi nuk pati reagim.

Investimi 9 milionë euro

Foto nga pjesa e jashtme e Pediatrise se rikonstruktuar

NdĂ«rtimi i Spitalit tĂ« ri Pediatrik nĂ« QSUNT ka kushtuar 9 milionĂ« euro dhe pĂ«rfshin si ndĂ«rtesĂ«n e re ashtu edhe rikonstruksionin e pjesshĂ«m tĂ« godinĂ«s ekzistuese (PeditarisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme). Puna nisi nĂ« vitin 2020 dhe pesĂ« vite mĂ« vonĂ« u kthye nĂ« funksional, duke i dhĂ«nĂ« shĂ«rbim rreth 130 mijĂ« pacientĂ«ve nĂ« vit, nga tĂ« gjitha rrethet, sipas pĂ«rllogaritjeve tĂ« MinistrisĂ« sĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ«. JanĂ« rreth 8200 metra katrorĂ« godinĂ« qĂ« shĂ«rben pĂ«r tĂ« gjithĂ« pavionet dhe njĂ« kat nĂ«ntokĂ«, kryesisht si magazinĂ«.  “EshtĂ« njĂ« investim qĂ« pritej prej shumĂ« vitesh, pĂ«r tĂ« ofruar standardet qĂ« meritojnĂ« mjekĂ«t por edhe qĂ« meritojnĂ« tĂ« kenĂ« fĂ«mijĂ«t qĂ« trajtohen me kĂ«to shĂ«rbime. Projekti prek tĂ« gjithĂ« pediatrinĂ«, si godinat qĂ« i nĂ«nshtrohen rehabilitimit ashtu edhe ndĂ«rtimin e godinĂ«s sĂ« re. Do tĂ« pajiset me aparatura tĂ« teknologjisĂ« sĂ« lartĂ«â€, tha ish-ministrja e ShĂ«ndetĂ«sisĂ«, Ogerta Manastirliu, nĂ« tetor tĂ« vitit 2020, ndĂ«rsa objekti ishte nĂ« ndĂ«rtim e sipĂ«r.

Pediatria e PĂ«rgjithshme

Pamje nga Pediatria e Pergjithshme

NĂ« godinĂ«n e PediatrisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme, ku ndodhen dy pavionĂ«, Infektivi dhe Kardiologjia pediatrike sistemi i kondicionimit mungon tĂ«rĂ«sisht. Godina ka njohur rikonstruksion tĂ« pjesshĂ«m, si pjesĂ« e gjithĂ« investimit, por kushtet janĂ« dukshĂ«m jo tĂ« krahasueshme me godinĂ«n e re. Premtimi nga kryeministri Edi Rama Ă«shtĂ« se brenda kĂ«tij viti nĂ« atĂ« godinĂ« do tĂ« ketĂ« investim tĂ« ri. “MĂ« vjen shumĂ« mirĂ«, qĂ« mjekĂ«ve dhe infermierĂ«ve tĂ« PediatrisĂ« u japim mundĂ«sinĂ« e njĂ« tjetĂ«r strukture tĂ« standardeve mĂ« tĂ« larta bashkĂ«kohore, ndĂ«rkohĂ« qĂ« sĂ« shpejti me financimet e kĂ«tij viti do tĂ« realizojmĂ« dhe transformimin e strukturĂ«s sĂ« tretĂ« tĂ« PediatrisĂ« Infektive”, tha Rama.

PĂ«rfundimi

Dhomat e stafit shĂ«ndetĂ«sor dhe dhomat e pacientĂ«ve janĂ« tĂ« reja bashkĂ« me shtretĂ«rit, por qĂ« nĂ« muajt e parĂ« tĂ« inaugurimit, problem Ă«shtĂ« sistemi i kondicionimit. Stafit tĂ« pediatrisĂ« jo zyrtarisht i Ă«shtĂ« komunikuar se nĂ« disa raste rrjeti nuk mban dhe detyrohen t’i stakojnĂ« disa herĂ« pajisjet e kondicionimit, ndĂ«rsa nĂ« pavionĂ« tĂ« tjerĂ« nuk ka fare sistem tĂ« tillĂ«. Ndaj dhe Faktoje.al e konsideron deklaratĂ«n e kryeministrit Edi Rama si gjysmĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« lidhur me kushtet qĂ« gjetĂ«m nĂ« Spitalin e PediatrisĂ«.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Pediatria në QSUNT, kondicionim gjysmak, pacientët me ventilatorë appeared first on Faktoje.al.

↗

Transplantet, kufiri tek veshkat, për të tjerat shpresa jashtë vendit

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Mimoza Picari – NĂ« ShqipĂ«ri prej 17 vitesh zhvillohet vetĂ«m transplanti i veshkave nĂ« dy struktura shĂ«ndetĂ«sore private, i cili rimbursohet nga buxheti i shtetit. PĂ«r transplantet e tjera qytetarĂ«t qĂ« kanĂ« mundĂ«si financiare drejtohen jashtĂ« vendit, ndĂ«rsa autoritetet nuk dhanĂ« shpjegime nĂ«se ka ose jo Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« protokolle bashkĂ«punimi me institucione shĂ«ndetĂ«sore nĂ« vende tĂ« tjera pĂ«r qytetarĂ«, qĂ« kanĂ« nevoja tĂ« tilla. MjekĂ« dhe ekspertĂ« thonĂ« se duhen shtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r zhvillimin e mĂ«tejshĂ«m tĂ« fushĂ«s sĂ« transplanteve, e cila paraqet sfida tĂ« shumta, qĂ« nga edukimi i shoqĂ«risĂ« pĂ«r dhurimin e organeve dhe deri tek kostot e larta tĂ« ofrimit tĂ« kĂ«tij shĂ«rbimi.

Sistemi shĂ«ndetĂ«sor nĂ« ShqipĂ«ri paraqet sfida tĂ« shumta kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r transplantet e organeve. MegjithĂ«se ligji i vitit 2011 “PĂ«r transplantimin e indeve, tĂ« qelizave dhe tĂ« organeve nĂ« republikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«â€ vendosi njĂ« bazĂ« pĂ«r tĂ« gjitha organet, transplantet kryhen vetĂ«m pĂ«r veshkat, e rregulluar ligjĂ«risht nĂ« vitin 1997. 

Ky shërbim ofrohet në dy spitale private, dhe  rimbursohet nga buxheti i shtetit. Që prej vitit 2008 janë kryer 335 transplante të veshkave nga donatorë të gjallë me lidhje familjare, sipas të dhënave të publikuara në kongresin ndërkombëtar të organizuar për herë të parë në Shqipëri nga Shoqata Evropiane e Transplantimit të Organeve. Por gjithçka ka mbetur këtu, ndërsa mjekë dhe ekspertë të fushës së shëndetësisë po ngrenë një debat mbi përparimin e fushës së transplanteve që do të bënte të mundur transplantin e melçisë, palcës së kockës apo pankreasit, kundrejt afro 15 -18 tipologjive të transplanteve që zhvillohen sot në botë, disa prej tyre në faza eksperimentale.

Shefi i klinikĂ«s 1 kirurgjikale nĂ« QSUT Arvin Dibra, tha pĂ«r Faktoje.al se duhen shtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r t’i hapur rrugĂ« kryerjes sĂ« tranplanteve tĂ« tjera nĂ« vend pĂ«rveç atij tĂ« veshkave, qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« i shpeshti nĂ« botĂ«.

“Duke pasur parasysh epidemiologjinĂ« dhe nevojat pĂ«r transplante pak a shumĂ« mendoj se duhet tĂ« jenĂ« tĂ« ngjashme dhe kĂ«tu tek ne. Mendoj se Ă«shtĂ« njĂ« fushĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n duhet tĂ« fillojmĂ« tĂ« punojmĂ« dhe tĂ« pĂ«rpiqemi  pĂ«r ta ofruar edhe kĂ«tĂ« shĂ«rbim, i cili Ă«shtĂ« shumĂ« kompleks dhe pĂ«r pasojĂ« ka dhe nevojĂ« pĂ«r njĂ« kujdes tĂ« veçantĂ« shumĂ«planĂ«sh. NĂ« sytĂ« e njerĂ«zve mund tĂ« jetĂ« dhe iluzioni qĂ« mjafton qĂ« tĂ« dish ta marrĂ«sh dhe ta heqĂ«sh dhe ta vendosĂ«sh njĂ« organ por ndĂ«rkohĂ« ka njĂ« plan shumĂ«dimensional pĂ«r tĂ« cilin duhet tĂ« fillojmĂ« të  punojmĂ«, pa tĂ« cilin çdo akt unik transplanti, siç mund tĂ« jenĂ« dhe ato qĂ« u bĂ«nĂ« dikur nĂ« QSUT, do tĂ« mbeteshin nĂ« vlerĂ«n e njĂ« individi dhe jo tĂ« njĂ« shĂ«rbimi”, thotĂ« Arvin Dibra, shef i klinikĂ«s 1 kirurgjikale nĂ« QSUT.

Nga ana tjetër mjekja e shërbimit të nefrologjisë në Shqipëri Arjana Strakosha  tha në një përgjigje me shkrim për Faktoje. al se nevojiten disa përmirësime edhe në fushën e transplantit të veshkave, që synojnë transplante nga donatorë kadaverik, si dhe rregullime ligjore që mundësojnë realizimin  e transplantit të veshkave me shkëmbim donatoresh të gjallë në rastet kur nuk ka pajtueshmëri.

Por pyetja qĂ« shtrohet sot me kĂ«tĂ« panoramĂ« qĂ« ofron mjekĂ«sia nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ«: ÇfarĂ« ndodh me qytetarĂ«t qĂ« kanĂ« nevoja jetike pĂ«r transplante tĂ« organeve tĂ« tjera? Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« nuk iu pĂ«rgjigj interesit tĂ« Faktoje.al pĂ«r njĂ« intervistĂ« nĂ« lidhje me problematikat e transplanteve nĂ« ShqipĂ«ri, dhe nuk mundi tĂ« qartĂ«sojĂ« ( deri nĂ« momentin e publikimit tĂ« kĂ«tij shkrimi) nĂ«se ka apo jo kjo Ministri protokolle bashkĂ«punimi me institucione shĂ«ndetĂ«sore jashtĂ« vendit  pĂ«r kryerjen e llojeve tĂ« tjera tĂ« transplanteve kundrejt rimbursimit nga buxheti i shtetit shqiptar.

Por nga tĂ« dhĂ«na tĂ« siguruara nĂ« rrugĂ« jo zyrtare mĂ«sohet se shumica dĂ«rrmuese e qytetarĂ«ve qĂ« kanĂ« nevoja tĂ« tilla, duhet t’i gjejnĂ« vetĂ« mundĂ«sitĂ« jashtĂ« vendit me shpenzimet e tyre.

Faktoje.al arriti të sigurojë dëshminë e qytetarit Ermal Muhametaj, që ka kryer transplantin e palcës së kockës në Turqi, (Spitali Acibadem) si dhe dëshminë e të afërmes së një pacienteje që ka kryer transplantin e mëlçisë, të cilët pasi janë diagnostikuar në Shqipëri, iu është bërë e ditur nga mjekët se nuk mund të kurohen në vend.

“MĂ« tha mjeku kĂ«tu mund tĂ« shesĂ«sh shtĂ«pinĂ« dhe gjithçka, por zgjidhje nĂ« ShqipĂ«ri nuk ke. E vetmja mĂ«nyrĂ« ishte tĂ« ikja jashtĂ«. Turqia ishte e hapur pĂ«r tĂ« udhĂ«tuar nĂ« atĂ« kohĂ« se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r vitin 2020, nĂ« kohĂ«n e Covid-it, dhe aty u drejtuam”,  thotĂ« Z. Muhametaj.

E afërmja e pacientes që ka kryer transplantin e mëlçisë në Turqi, kërkoi të mbetej anonim. Ajo konfirmoi të njëjtën situatë si Zoti Muhametaj.

“MjekĂ«t shqiptarĂ« na thanë  nuk ka zgjidhje kĂ«tu nĂ« ShqipĂ«ri nuk mund tĂ« realizohet asnjĂ« lloj mjekimi tjetĂ«r. NĂ«se ju nuk do pĂ«rpiqeni dhe nuk do gjeni njĂ« rrugĂ« pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« njĂ« spital jashtĂ« vendit pĂ«r tĂ« kryer transplantin nuk do gjeni zgjidhje as nĂ« strukturat shtetĂ«rore dhe as nĂ« ato private shĂ«ndetĂ«sore nĂ« ShqipĂ«ri, dhe pacientja mund tĂ« jetojĂ« dy deri nĂ« tre muaj”, thotĂ« e afĂ«rmja e pacientes e cila kĂ«rkoi tĂ« mbetej anonim.

 Sot të dy pacientët gëzojnë shëndet të mirë në vitin e pestë dhe të tretë përkatësisht pas kryerjes së transplanteve, por buxheti i tyre familjar është dëmtuar rëndë. Z. Muhametaj thotë se familja e tij ka shpenzuar deri tani mbi 200 mijë euro ndërsa e afërmja e pacientes tjetër rreth 80 mijë euro, si pasojë dhe të disa ndërhyrjeve të tjera të paparashikuara.

Faktoje.al kontaktoi dhe me pĂ«rfaqĂ«suesen e Spitalit turk “Acibadem” nĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« mbi numrin e pacientĂ«ve shqiptarĂ« qĂ« kryen transplante nĂ« vitin 2024 vetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« spital si dhe mbi kostot e disave prej tyre.

“Aplikime janĂ« shumĂ« po pĂ«r arsye  tĂ« kostove dhe tĂ« frikĂ«rave tĂ« ndryshme tĂ« tipit qĂ« ‘ku do ta marr organin, kujt do t’ia jap organin’ – janĂ« bĂ«rĂ« 17 transplante pĂ«r veshkat, pĂ«r mĂ«lçinĂ« 8 dhe pĂ«r palcĂ«n e kockĂ«s janĂ« bĂ«rĂ« 16. Transplanti i veshkĂ«s, si paketĂ« vetĂ«m pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe KosovĂ«n Ă«shtĂ« 20 mijĂ« euro, transplanti i mĂ«lçisĂ« Ă«shtĂ« 60 mijĂ« euro ndĂ«rsa ai i palcĂ«s sĂ« kockĂ«s 35 mijĂ« euro”,  konfirmon Flora Manuka, pĂ«rfaqĂ«suese e grupit spitalor turk “Acibadem” nĂ« ShqipĂ«ri. 

Pra, ata pacientë me fat që mund të përballojnë shuma të konsiderueshme financiare dhe kur gjithçka shkon mirë, ia dalin të kurohen në spitale të ndryshme jashtë vendit. Ndërkaq nuk ka të dhëna se sa qytetarë kanë kryer transplante jashtë kufijve apo sa kanë pasur nevojë për transplante të tilla, apo dhe të tjera, dhe kanë humbur jetën për shkak të pamundësive financiare.  Faktoje.al nuk mundi të marrë një koment nga Ministria e Shëndetësisë për këtë çështje, por edhe për aspekte të tjera që lidhen me situatën aktuale dhe të ardhmen në fushën e transplanteve, deri në publikimin e këtij shkrimi.

E megjithatë mjaft ekspertë tashmë e dinë se çfarë kërkohet, si për transplantin e veshkave ashtu dhe për zhvillimin në të ardhmen të transplanteve të tjera në Shqipëri.

“NjĂ« aspekt qĂ« afekton procesin e transplantit Ă«shtĂ« aspekti i cilĂ«sisĂ«. Pra njĂ« shĂ«rbim mjekĂ«sor pĂ«r tĂ« ofruar transplantin duhet patjetĂ«r tĂ« ketĂ« garanci qĂ« ky proces bĂ«het i njĂ« cilĂ«sie tĂ« lartĂ« profesionale. NjĂ« tjetĂ«r aspekt i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« ai i sigurisĂ«, sepse mund tĂ« kemi abuzime nga operatorĂ« tĂ« ndryshĂ«m qĂ« mund ta ofrojnĂ«, apo nga profesionistĂ« qĂ« mund tĂ« jenĂ« problematikĂ« nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. Transplantimi Ă«shtĂ« njĂ« proces qĂ« afekton dhe buxhetin. Transplantimi konsumon njĂ« buxhet shumĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« sistemit shĂ«ndetĂ«sor. Ky sistem duhet tĂ« jetĂ« dhe garantor i jetĂ«s sĂ« individĂ«ve duke rritur normat e buxhetit nĂ« drejtim tĂ« ofrimit tĂ« mundĂ«sisĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« transplantimit”, argumenton pĂ«r Faktoje.al Qamil Dika, pedagog nĂ« Fakultetin e mjekĂ«sisĂ« TiranĂ«.

Shefi i klinikës 1 kirurgjikale në QSUT, Zoti Dibra i konfirmoi Faktoje.al se kanë filluar disa përgatitje në rrafshin teknik dhe social përsa i takon zhvillimit të mëtejshëm të fushës së transplanteve, duke veçuar këtu një projekt serioz, siç e cilëson ai, për të cilin po punon një grup pune nga Ministria e Shëndetësisë, QSUT-së dhe Universitetit Tor Vergata në Romë. Mjaft rëndësi sipas Z. Dibra ka përgatitja dhe specializimi i ekipeve mjekësore si dhe i shoqërisë për konceptin e dhurimin të organeve.

“Dhurimi Ă«shtĂ« problem edhe nĂ« vendet e zhvilluara. Ne jemi tĂ« vetĂ«dijshĂ«m qĂ« ka 30-40 vjet qĂ« flitet punohet, miratohen ligje pĂ«r kĂ«tĂ« gjĂ« dhe sĂ«rish donacioni Ă«shtĂ« njĂ« problem. Edhe tek ne duhet tĂ« fillojmĂ« dhe tĂ« mendojmĂ« pĂ«r tĂ« orientuar mendimin shoqĂ«ror drejt nevojĂ«s pĂ«r njĂ« trajtim tĂ« tillĂ«, siç Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« goxha punĂ« nĂ« drejtim tĂ« dhurimit tĂ« gjakut. Po tĂ« krahasojmĂ« me kohĂ«n e para 20 apo 25 viteve jemi shumĂ« mĂ« mirĂ«. Kemi akoma shumĂ« nevoja tĂ« paplotĂ«suara por jemi ndjeshĂ«m mĂ« mirĂ« se sa ishim. Duhet tĂ« fillojmĂ« tĂ« punojmĂ« dhe nĂ« kĂ«tĂ« drejtim”,  argumenton Z. Dibra.

Fusha e transplanteve edhe nĂ« botĂ«n e zhvilluar paraqet sfida tĂ« shumta ndĂ«rsa nĂ« vendet e rajonit ato janĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha. Nga ana tjetĂ«r mjekĂ«sisĂ« shqiptare, e cila ka kaluar nĂ« vitet e tranzicionit nĂ« njĂ« rrugĂ« tĂ« mundimshme me pĂ«rparime tĂ« ngadalta, herĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe herĂ« jo, do t’i duhet ende kohĂ« pĂ«r t’u ballafaquar me njĂ« fushĂ« sfiduese si ajo e transplantimit tĂ« organeve. Por sot profesionistĂ«t e fushĂ«s sĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ« shqiptare po nxisin debatin pĂ«r to, i cili sĂ« paku pĂ«r momentin shtron rrugĂ«n e sĂ« ardhmes nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. 

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Transplantet, kufiri tek veshkat, për të tjerat shpresa jashtë vendit appeared first on Faktoje.al.

↗

Maturë dhe kopje, dështimi me publikimin e tezave të provimeve

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla- PĂ«r tĂ« paktĂ«n 5 vite radhazi tezat e provimeve tĂ« maturĂ«s u publikuan dendur nĂ« rrjetet sociale, kur provimi ende nuk kishte pĂ«rfunduar. MĂ« i fundit ishte testi i matematikĂ«s ku vetĂ«m 20 minuta pas nisjes sĂ« testimit pĂ«r rreth 27 mijĂ« maturantĂ« teza doli, duke hedhur dyshime nĂ« dĂ«shtimin pĂ«r marrjen e masave, por edhe tĂ« kopjimit dhe deformimit tĂ« rezultatit pĂ«r maturantĂ« tĂ« caktuar. “Provimi i MaturĂ«s ShtetĂ«rore nĂ« lĂ«ndĂ«n e MatematikĂ«s, po zhvillohet nĂ« pĂ«rputhje tĂ« plotĂ« me standardet e sigurisĂ« tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« rregulloren pĂ«rkatĂ«se dhe publikimi i tezĂ«s sĂ« provimit pasi nxĂ«nĂ«sit kanĂ« nisur testimin, nuk ndikon nĂ« mbarĂ«vajtjen dhe integritetin e procesit“, tha zyrtarisht Ministria e Arsimit nĂ« njĂ« reagim nĂ« rrjetet sociale. I njĂ«jti qĂ«ndrim Ă«shtĂ« mbajtur edhe pĂ«r lĂ«ndĂ«t e tjera pas publikimit tĂ« tezave

Rregullorja

Ndërkohë Qendra e Shërbimeve Arsimore ka të publikuar (qysh prej vitit 2023) një rregullore të gjatë të ndryshuar me 34 nene për zhvillimin e Maturës Shtetërore dhe Maturës Shtetërore Profesionale, mbi të cilën u bazua edhe udhëzimi mbi organizimin dhe zhvillimin e provimit të maturës shtetërore për këtë vit.

Konkretisht në nenin 21 thuhet se përgjegjësi i administrimit të provimit, ka për detyrë të mos publikojë në asnjë mënyrë apo formë testin e Maturës Shtetërore gjatë procesit të administrimit. Jo vetëm. Në nenin 34 të rregullores së publikuar në faqen online parashikohen edhe një sërë masash disiplinore që në rastin e publikimit para kohe të testit parashikohet deri edhe largim nga puna.

Ekspertët

PĂ«r ekspertin e çështjeve arsimore, prof Ndriçim Mehmeti, publikimi i tezave tĂ« provimit pasi ka nisur testimi Ă«shtĂ« papĂ«rgjegjshmĂ«ri institucionale. “PĂ«rgjigja e njĂ«jtĂ« nĂ« çdo dalje teze, e MAS, se ‘kjo nuk cenon procesin’, Ă«shtĂ« njĂ« tallje me publikun, nxĂ«nĂ«sit dhe prindĂ«rit, duke rritur dozĂ«n e papĂ«rgjegjshmĂ«risĂ« sĂ« institucionit mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« arsimit nĂ« ShqipĂ«ri”, thotĂ« Mehmeti. Po sipas tij, “nĂ« raportet e saj, QSHA, (shĂ«nim; Qendra e ShĂ«rbimeve Arsimore), thekson faktin se ka rritje fiktive tĂ« notave nĂ« rrethe dhe nĂ« TiranĂ« dhe nuk ka asnjĂ« analizĂ« se pĂ«rse ndodh njĂ« gjĂ« e tillĂ«â€

Përgjegjësit

Përgjegjësia për mbarëvajtjen e provimeve nis nga Ministria e Arsimit, Drejtoritë Rajonale të Arsimit Parauniversitar dhe Zyrat Vendore të Arsimit Parauniversitar, nën kupolën e Qendrës së Shërbimeve Arsimore. Të katërta institucionet nuk ia kanë dalë të ndalojnë publikimin e tezave pa përfunduar ende provimi por edhe të zbulojnë rastet e fotografimit dhe më pas publikimit.

I vetmi rast me masë ndëshkimore është shënuar në Durrës ku një maturant u përjashtua pasi u kap duke fotografuar tezën.

Neni 23 i rregullores së publikuar nga Qendra e Shërbimeve Arsimore ndalon mbajtjen e celularit të maturantit gjatë procesit të votimit.

Faktoje.al i dërgoi ndërkohë Ministrisë së Arsimit disa pyetje në lidhje me këtë problematikë, konkretisht se, përse dalin çdo vit tezat, çfarë  masash janë marrë dhe a ndikon kjo shkelje në procesin e provimeve. Por deri në publikimin e këtij shkrimi nuk pati reagim. Procesi për përgjigjet është në fazën e ankimimit.

Dyshime pĂ«r “ndĂ«rhyrje”

“SikundĂ«r pranojnĂ« mĂ«suesit qĂ« janĂ« nĂ« administrim, atyre u bĂ«het presion me vendin e punĂ«s qĂ« tĂ« lejojnĂ« nxĂ«nĂ«s tĂ« caktuar tĂ« kopjojnĂ«, e madje ta shpĂ«rndajnĂ« vetĂ« kopjen. NĂ« disa shkolla shkohet nga vetĂ« PĂ«rgjegjĂ«sit e Administrimit dhe punonjĂ«s tĂ« MAS, me lista se kush do tĂ« ndihmohet”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Mehmeti. Sipas tij, edhe masat pĂ«r moslejimin e kopjimeve apo favorizimit pĂ«r maturantĂ« tĂ« veçantĂ« janĂ« problem i pranishĂ«m. “Bllokuesit pĂ«r valĂ«t e celularĂ«ve dalin jashtĂ« funksionit qĂ«llimisht qĂ« nĂ« fillim tĂ« provimit dhe po ashtu kontrolli fizik behĂ«t formalisht, pa asnjĂ« pĂ«rgjegjĂ«si. Askush nuk Ă«shtĂ« dĂ«nuar apo penalizuar, kĂ«shtu qĂ« procesi i MaturĂ«s nĂ« fakt Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« skenĂ« krimi, ku vidhet e grabitet dija nĂ« mes tĂ« ditĂ«s me bekimin e MAS dhe ata qĂ« e pĂ«sojnĂ« janĂ« nxĂ«nĂ«sit qĂ« kanĂ« punuar e djersitur 12 vite me radhĂ«â€,  vĂ«ren Mehmeti.

Ndikimi në nivelin e aftësive

Eksperti i çështjeve arsimore Ndriçim Mehmeti shtjellon mĂ« tej pĂ«r Faktoje.al se nga viti nĂ« vit ka rĂ«nie tĂ« nivelit arsimor. “E vĂ«rteta e hidhur Ă«shtĂ« se nĂ« arsimin e lartĂ« po shkojnĂ« gjithnjĂ« e mĂ« pak nxĂ«nĂ«s tĂ« mirĂ«. KĂ«tĂ« e tregojnĂ« arritjet e kĂ«tij viti ku nota mesatare si nĂ« matematikĂ« dhe nĂ« letĂ«rsi Ă«shtĂ« 1 notĂ« mĂ« pak se vitin e kaluar. Kemi mĂ« pak nxĂ«nĂ«s ekselent dhe mĂ« shumĂ« nxĂ«nĂ«s me arritjet minimale, pra tĂ« notĂ«s 5 dhe 6”, thotĂ« Mehmeti, ndĂ«rsa pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e sheh mĂ« sĂ« shumti nĂ« institucionet drejtuese arsimore nĂ« vend. “Rezultatet nĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« mirĂ« janĂ« tĂ« deformuara dhe mĂ« e keqja Ă«shtĂ« se nuk ka asnjĂ« tentativĂ« pĂ«r tĂ« frenuar kĂ«tĂ« fenomen. Ministria e Arsimit bĂ«n analiza tĂ« mbyllura, me njerĂ«zit e saj qĂ« nĂ« fakt janĂ« pĂ«rgjegjĂ«sit kryesor tĂ« kĂ«saj situate katastrofike nĂ« arsim
”,  thotĂ« ai.

PĂ«rfundimi

Publikimi i të gjithë tezave të provimit për maturën konsiderohet një fenomen i përsëritur ndër vite dhe masat e marra nuk kanë dhënë rezultate pozitive. Dyshimet se publikimi i tezave mund të ndikojë në një masë të caktuar edhe në tjetërsimin e rezultateve të vërteta për maturantë të caktuar mbetet edhe pse raportet zyrtare në këtë drejtim mungojnë. Por rregullorja për vitin 2025 ekziston. Dhe ajo është shkelur hapur në të paktën dy nene të saj (neni 21 dhe neni 23).

Në mungesë të një përgjigje zyrtare të ministrisë se çfarë është bërë në këtë drejtim si dhe, duke ballafaquar përmbajtjen e rregullores së hartuar nga vetë ministria me fenomenin që u përsërit, angazhimin për mos publikimin e tezave të provimit gjatë procesit të administrimit do ta konsiderojmë të pambajtur.   

The post Maturë dhe kopje, dështimi me publikimin e tezave të provimeve appeared first on Faktoje.al.

↗

Këto fuçi me eksploziv nuk u jepen si ndihma civilëve në Gaza

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Ushtarët izraelitë po përgatisin kurthe brenda ndihmave humanitare në Gaza

Verdikti: Mungon konteksti

Barbara Halla

NjĂ« video e postuar nĂ« njĂ« llogari shqipfolĂ«se nĂ« Facebook  pretendon se tregon ushtarĂ« tĂ« Forcave MbrojtĂ«se Izraelite (IDF) duke pĂ«rgatitur “kurthe eksplozivi” brenda ndihmave humanitare nĂ« Gaza. NĂ« pamje shihen disa ushtarĂ« qĂ« po lidhin me detonatorĂ« dhe kabllo ndezĂ«se qĂ« pĂ«rdoren nĂ« kĂ«to raste dhjetra fuçi plastike nĂ« ngjyrĂ« blu. Pretendimi, i publikuar nĂ« 27 qershor, Ă«shtĂ« pjesĂ« e akuzave pĂ«r sulme tĂ« qĂ«llimshme nga ushtria izraelite ndaj popullsisĂ« civile palestineve nĂ« pikat e ngritura nĂ« Gaza pĂ«r shpĂ«rndarjen e ushqimeve dhe ndihmave tĂ« tjera humanitare. NĂ«se njĂ« pretendim i tillĂ« do tĂ« ishte i vĂ«rtetĂ«, do tĂ« ndodheshim pĂ«rpara njĂ« prove tĂ« rĂ«ndĂ« tĂ« njĂ« masakre ndaj civilĂ«ve palestinezĂ« nĂ« Gaza.

Verifikimi nëpërmjet motorrëve të kërkimit të Google Lens zbulon se qarkullojnë disa video dhe imazhe të tilla të reparteve ushtarake izralite në Gaza. Në ditët e fundit të qershorit, kjo video është ripublikuar duke argumentuar se tregon ushtarët e vrarë në një sulm kurth të Hamas. Raportohet se shtatë ushtarë të IDF u vranë dhe 16 u plagosën në këtë sulm të Hamas në qytetin e Khan Yunis në Rripin e Gazës.

 Edhe pse nuk mund të thuhet me siguri nëse janë të njëjtën ushtarë, është e pranuar tashmë se ushtria izraelite ka përdorur që prej fillimit të operacionit të saj masivisht eksploziv për të mbyllur tunelet nëntokësore të shfrytëzuara nga Hamas.

ÇfarĂ« duket e pabazĂ« Ă«shtĂ« pretendime se eksplozivĂ«t janĂ« kurthe pĂ«r ndihmat qĂ« u jepen palestinezĂ«ve, pavarĂ«sisht fuçive plastike blu qĂ« ndonjĂ«herĂ« pĂ«rdoren pĂ«r ruajtjen e ushqimeve nĂ« kĂ«tĂ« rajon.

Këto fuçi përbëhen nga polietileni me dendësi të lartë (HDPE), gjë që i bën ato të forta, të papërshkueshme nga ndryshku dhe rezistente ndaj kimikateve. Ato janë projektuar për ruajtjen dhe transportimin e sigurt të materialeve të ndryshme, por gjithashtu edhe produktet ushqimore, si përshembull vaji.

Modeli i fuçive plastike në ngjyrë në blu që ofrohet për shitje në internet

Nevojitet të theksohet se prej 27 qershorit, kur është publikuar video, nuk është raportuar nga burimet palestineze si dhe aktorët ndërkombëtarë ndonjë shpërthim eksplozivi në fuçitë e ndihmave humanitare në Gaza në formatin e një kurthi. Gjithashtu, ndihmat që shpërndahen në Gaza nuk paketohen në fuçi të tilla plastike.

Nevojitet tĂ« theksohet se nĂ« Gaza ka edhe njĂ« “luftĂ« informative” pro dhe kundĂ«r operacioneve tĂ« Izraelit pĂ«r tĂ« fituar mbĂ«shtetjen e opinionit ndĂ«rkombĂ«tar.  NĂ« dy vitet e fundit, IDF Ă«shtĂ« akuzuar me prova se ka shtrĂ«mbĂ«ruar faktet pĂ«r tĂ« justifikuar sulmet nĂ« Gaza. PĂ«r shembull, bombardimi i Spitalit Arab Al-Ahli nĂ« Gaza nĂ« tetor 2023 fillimisht iu ngarkua njĂ« rakete tĂ« shkrepur gabimisht nga militantĂ«t palestinezĂ«. Hetime tĂ« pavarura nga organizata pĂ«r tĂ« drejtat e njeriut, si Human Rights Ëatch, arritĂ«n nĂ« pĂ«rfundimin se detajet kryesore mbetĂ«n tĂ« paqarta, me tĂ« dyja palĂ«t qĂ« paraqitĂ«n prova kontradiktore.

Në prill të vitit 2024, shtatë punonjës humanitarë të organizatës World Central Kitchen u vranë nga sulmet izraelite me dronë, pavarësisht se grupi i tyre i kishte koordinuar lëvizjet e tij me IDF-në. Pas hetimeve të mëtejshme IDF shkarkoi nga detyra dy oficerë të lartë nga trupa e saj për gabimin në rastin e sulmit.   

The post Këto fuçi me eksploziv nuk u jepen si ndihma civilëve në Gaza appeared first on Faktoje.al.

↗

Rusia nuk po ndërpret internetin natën për të rritur lindjet

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Rusia vendosi ndërprerjen e energjisë dhe internetit në orët e natës për të rritur lindshmërinë

Verdikti: I pavërtetë

Barbara Halla

NjĂ« artikull i publikuar nĂ« disa media shqipfolĂ«se pretendon se Rusia po ndĂ«rpret energjinĂ« elektrike dhe internetin çdo natĂ« pas orĂ«s 22:00 pĂ«r tĂ« rritur lindshmĂ«rinĂ« nĂ« vend. Njoftohet se qeveria ruse i ka parashikuar kĂ«to nisma pĂ«r tĂ« limituar kohĂ«n qĂ« njerĂ«zit kalojnĂ« online nĂ« orĂ«t e vona, dhe pĂ«r t’i shtyrĂ«, sidomos çiftet e reja, tĂ« kalojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« sĂ« bashku. NĂ« instagram, ky lajm ka marrĂ« mbi 7,000 pĂ«lqime dhe propozime qĂ« njĂ« nismĂ« e tillĂ« tĂ« replikohet edhe nĂ« vendin tonĂ«.

Në të vërtetë, qeveria ruse nuk ka ndërmarrë një nismë të tillë dhe këtu bëhet fjalë ende për një propozim të një deputeti dhe jo për një ligj të ri.  Në instagram, ky lajm i rremë ka marrë mbi 7,000 pëlqime.

Artikulli nĂ« fjalĂ« citon “burime zyrtare” pĂ«r miratimin e ligjit por pa specifikuar cilat janĂ« kĂ«to burime. NĂ« fakt, nuk ka asnjĂ« vendimmarrje nga qeveria ruse mbi njĂ« masĂ« tĂ« tillĂ«. Ky lajm duket se ka si origjinĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetin X/Twitter nga llogaria Times Algebra ku shkruhet: “LAJM I RËNDËSISHËM🚹 Rusia do tĂ« ndĂ«rpresĂ« energjinĂ« elektrike dhe internetin pas orĂ«s 22:00 pĂ«r tĂ« rritur lindjet.”

Nga verifikimit nĂ« mediat zyrtare ruse, mĂ«sohet se politikani rus Mikhail Ivanov ka propozuar nĂ« parlamentin rus njĂ« ligj sipas tĂ« cilit çifteve ruse pa fĂ«mijĂ« duhet t’u ndalohet hyrja nĂ« rrjetet sociale natĂ«n vonĂ«, nĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r t’i inkurajuar ata tĂ« kryejnĂ« marrĂ«dhĂ«nie seksuale dhe tĂ« krijojnĂ« familje. Propozimi i Ivanov vjen pasi lindjet nĂ« Rusi kanĂ« arritur numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t nĂ« 25 vite, duke ndjekur tendencĂ«n e shumĂ« vendeve tĂ« tjera nĂ« botĂ«.

NĂ« rrjetet sociale, Ivanov ka thĂ«nĂ« se “NĂ«se tĂ« rinjtĂ« kalojnĂ« netĂ«t para telefonave tĂ« tyre nĂ« vend qĂ« t’i kushtojnĂ« vĂ«mendje njĂ«ri-tjetrit, atĂ«herĂ« kjo Ă«shtĂ« njĂ« rrugĂ« qĂ« nuk çon askund.”

Qeveria ruse Ă«shtĂ« e shqetĂ«suar pĂ«r situatĂ«n e lindjeve nĂ« vend dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye ka ndĂ«rrmarrĂ« disa nisma pĂ«r t’ju kundĂ«rvĂ«nĂ« kĂ«saj tendence nĂ« popullsinĂ« e saj. NĂ« Rusi po zhvillohet njĂ« fushatĂ« legjislative e udhĂ«hequr nga figura tĂ« fuqishme, duke pĂ«rfshirĂ« Vyacheslav Volodin, kryetar i DumĂ«s, siç njihet parlamenti rus, pĂ«r tĂ« ndaluar tĂ« ashtuquajturĂ«n “propagandĂ«n e njerĂ«zve pa fĂ«mijĂ«â€.

Sipas Reuters, Volodin njoftoi plane pĂ«r tĂ« ndaluar filmat, reklamat dhe mediat qĂ« promovojnĂ« njĂ« jetĂ« pa fĂ«mijĂ«, duke paralajmĂ«ruar se kjo shkon ndesh me “vlerat tradicionale” tĂ« shoqĂ«risĂ« ruse. Kjo fushatĂ« ka nisur qĂ« nĂ« tetor tĂ« vitit 2024 dhe sipas propozimit individĂ«t mund tĂ« pĂ«rballen me gjoba deri nĂ« 400,000 rubla ($ 4,300 dollarĂ«), ndĂ«rsa kompanitĂ« mund tĂ« gjobiten deri nĂ« 5 milionĂ« rubla ($53,000 dollarĂ«) nĂ«se i shtyn njerĂ«zit tĂ« mos bĂ«jnĂ« fĂ«mijĂ«. Pra pretendimi se Rusia ka nisur ndĂ«rprerje tĂ« energjisĂ« dhe internetit çdo natĂ« pĂ«r t’i detyruar njerĂ«zit tĂ« kenĂ« fĂ«mijĂ« Ă«shtĂ« i rremĂ«, dhe nuk lidhet me masat e vĂ«rteta qĂ« po diskutohen. Masat e vĂ«rteta po pĂ«rqendrohet te censura e medias dhe gjobat kundĂ«r atyre qĂ« shkojnĂ« kundĂ«r vlerave qĂ« Kremlini i konsideron tradicionale.

The post Rusia nuk po ndërpret internetin natën për të rritur lindjet appeared first on Faktoje.al.

↗

Putin njeh Kosovën? Në fakt, jo

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Jona Plumbi- Në një takim me drejtuesit e agjencive më të mëdha të lajmeve në botë, presidenti rus Vladimir Putin, i njohur për përdorimin e argumenteve ligjore të shtrembëruara për të mbuluar qëllimet e tij politike, edhe këtë herë zgjodhi të justifikojë luftën në Ukrainë me një precedent të njohur: Kosovën.

Putin artikuloi njĂ« justifikim pĂ«r luftĂ«n nĂ« UkrainĂ« dhe aneksimin e territoreve lindore, Donetsk dhe Luhansk duke theksuar se “nga pikĂ«pamja e sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe KartĂ«s sĂ« OKB-sĂ«, kĂ«to dy rajone kishin tĂ« drejtĂ« tĂ« shkĂ«puteshin nga Ukraina”

E drejta e popujve për vetëvendosje ishte argumenti i tij i parë. Opinioni i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për Kosovën, që vendosi se një shpallje e njëanshme e pavarësisë nuk përmban shkelje të së drejtës ndërkombëtare, ishte argumenti i dytë. Këto dy elemente, sipas tij, përbënin një bazë të padiskutueshme për ndarjen e Donbasit dhe ndërhyrjen e mëvonshme ushtarake të Rusisë.

Mediat reaguan menjĂ«herĂ«. NĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« tunduar nga dĂ«shira pĂ«r njĂ« titull qĂ« premton klikime tĂ« shumta, mediat njoftuan se Putini “njeh” KosovĂ«n.

Mediat njoftuan se Rusia pranoi indirekt pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s. “ThĂ«nĂ« mĂ« saktĂ«, presidenti Vladimir Putin, njeh vendimin e GjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ« qĂ« ligjĂ«roi pavarĂ«sinĂ«, vetĂ«m pĂ«r tĂ« justifikuar aneksimin e Donjeckut dhe Luhanskut nga Ukraina, si dhe pĂ«r tĂ« sulmuar PerĂ«ndimin. Kjo Ă«shtĂ« hera e parĂ« qĂ« Rusia, apo njĂ« zyrtar i lartĂ« i saj, e pranon si tĂ« ligjshĂ«m dhe tĂ« drejtĂ« vendimin e GjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«â€

Por Putin nuk bëri asgjë të tillë.

Njohësi i politikave ndërkombëtare, Ledion Krisafi, shpjegon se kjo nuk mund të quhet njohje nga Rusia për Kosovën, pasi që të ketë njohje duhet që ajo të bëhet zyrtarisht dhe në këtë rast Putin thjesht përdori shembullin e Kosovës si model për rajonet e Ukrainës me idenë që nëse Kosova ka marrë pavarësinë, ky është precedent për çdo rajon tjetër në botë.

Pra, përdorimi që Putini i bën rastit të Kosovës nuk është ndryshim diplomatik, por një manipulim taktik. Ai nuk e përkrah të drejtën e Kosovës për vetëvendosje, por përdor argumentin ligjor të Perëndimit për të justifikuar një agresion ushtarak.

Kjo vërtetohet edhe nga fakti se kjo nuk është hera e parë që Putin përdor këtë taktikë. Ai prej vitesh përdor lexime të së drejtës ndërkombëtare për të justifikuar ndërhyrje dhe aneksime. Gjeorgjinë në vitin 2008. Krimenë në 2014-ën. Donbasin në 2022-shin. Në çdo rast, Putin ngre një kornizë të rreme legjitimiteti që, kur analizohet më nga afër, bie ndesh me vetë parimet që pretendon të mbrojë.

PĂ«r shembull, nĂ« vitin 2022 mediat shqiptare njoftuan se “Putin njeh pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s” pikĂ«risht sepse ka krahasuar njohjen e pavarĂ«sisĂ« sĂ« rajoneve tĂ« UkrainĂ«s lindore bazuar mbi precedentin e KosovĂ«s.

Edhe asokohe, pak ditĂ« pas kĂ«saj deklarate, ambasadori i RusisĂ« nĂ« Serbi sqaroi se “nuk ka dhe nuk mund tĂ« ketĂ« asnjĂ« ndryshim nĂ« qĂ«ndrimin e FederatĂ«s Ruse sa i pĂ«rket çështjes sĂ« KosovĂ«s” duke vĂ«rtetuar se e gjitha Ă«shtĂ« njĂ« taktikĂ« politike dhe jo njĂ« njohje e KosovĂ«s.

Sa i përket opinionit të GJND-së për Kosovën, vendimi nuk dha njohje ndërkombëtare apo status shtetëror. Gjykata sqaroi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk përbënte shkelje të së drejtës ndërkombëtare.

“Gjykata ka arritur nĂ« pĂ«rfundimin se miratimi i deklaratĂ«s sĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« 17 shkurtit 2008 nuk shkeli tĂ« drejtĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« pĂ«rgjithshme, rezolutĂ«n 1244 (1999) tĂ« KĂ«shillit tĂ« Sigurimit ose KornizĂ«n Kushtetuese. Si pasojĂ«, miratimi i asaj deklarate nuk shkeli asnjĂ« rregull tĂ« zbatueshĂ«m tĂ« sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare”, shkruan opinioni i gjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«.

Në anën tjetër, Ledion Krisafi, shpjegon se paralelizmi që Putin bën mes Kosovës dhe rajonit të Donbasit nuk qëndron.

“Ukraina Ă«shtĂ« shtet unitar, Jugosllavia ka qenĂ« shtet federal. Kushtetuta e 1974-Ă«s i dha KosovĂ«s njĂ« status mĂ« tĂ« lartĂ« duke i dhĂ«nĂ« atribute tĂ« njĂ« Republike brenda JugosllavisĂ«. Si pjesĂ« e shpĂ«rbĂ«rjes sĂ« JugosllavisĂ«, KosovĂ«s i lindte e drejta tĂ« kĂ«rkonte shkĂ«putje nga Federata ashtu si subjektet e tjera federale”– Ledion Krisafi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.

Kjo gjë nuk ka ndodhur me Donjeckun dhe Luhanskun, vijon ai, pasi asnjë prej tyre nuk ishte subjekt federal, sepse vetë Ukraina nuk është shtet federal.

Për Krisafin çështja mund të shtrohet edhe në një aspekt moral pasi në Kosovë ka pasur përpjekje për, të paktën, dëbimin e një popullsie të tërë, gjë që prapë nuk ka ndodhur në Ukrainë.

The post Putin njeh Kosovën? Në fakt, jo appeared first on Faktoje.al.

↗

Keqinformimi në rrjet për raketa luftarake në qiellin shqiptar

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Jona Plumbi- Një video që ka qarkulluar gjerësisht në rrjet ku tregohen disa vija të kuqërremta në qiell është interpretuar si raketa në qiellin shqiptar.

Stuhi raketash edhe nĂ« qiellin shqiptar?, shkruan faqja JOQ qĂ« e ka shpĂ«rndarĂ« videon nĂ« fjalĂ«. Sipas tekstit qĂ« shoqĂ«ron publikimin, ato qĂ« duken nĂ« video janĂ« “raketa” tĂ« ngjashme si ato tĂ« Izraelit, qĂ« duket se kanĂ« pĂ«rshkuar edhe qiellin shqiptar.

“JOQ Albania ka marrĂ« me dhjetĂ«ra raportime nga qytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m tĂ« vendit nĂ« Elbasan, TiranĂ«, LezhĂ« e ShkodĂ«r pĂ«r raketa nĂ« qiell rreth orĂ«s 3-4 tĂ« mĂ«ngjesit”, shkruan JOQ.

NĂ« fund tĂ« pĂ«rshkrimit tĂ« videos, faqja JOQ Ă«shtĂ« kujdesur tĂ« shkruajĂ« se “pamjet e mbĂ«rritura nĂ« redaksinĂ« tonĂ« tregojnĂ« qiellin e shndritur, por askush nuk e di çfarĂ« janĂ«â€

Ajo që bie në sy është se teksti përshkrues i videos është i edituar, por Instagrami, ndryshe nga Facebook-u, nuk lejon të shihet cila pjesë e tekstit është ndryshuar.

Videoja ndĂ«rkohĂ« Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nga tĂ« tjerĂ« portale apo faqe. KĂ«shtu Lokimagazine.com ka riprodhuar tĂ« njĂ«jtin tekst dhe video tĂ« marrĂ« nga JOQ. Teksti ndryshon vetĂ«m nĂ« fjalinĂ« e fundit ku Lokimagazine shkruan: “Pamjet e mbĂ«rritura nĂ« redaksinĂ« tonĂ« tregojnĂ« mĂ« sĂ« miri praninĂ« e tyre, por askush nuk mund ta thotĂ« nga kanĂ« ardhur apo pse”

Duket se ky ka qenë edhe teksti origjinal i publikimit në faqen e JOQ përpara se ai të ndryshohej.

NjĂ« tjetĂ«r portal nĂ« rrjet e shpĂ«rndan videon duke e marrĂ« nga Lokimagazine, me titull “QytetarĂ«t nĂ« alarm! Stuhi raketash kapen nĂ« qiellin shqiptar?”

Videoja Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nga faqe tĂ« tjera nĂ« rrjete sociale qĂ« njoftuan “raketa mbi territorin shqiptar”

Edhe pse videoja nuk ka një objekt apo mënyrë për të verifikuar nëse pamja është vërtetë e xhiruar në Shqipëri apo jo, ajo që mund të vërtetohet përmes një kërkimi me Google Lens është se pamja që shfaqet në këtë video është parë nga shumë qytetarë të shumë shteteve në periudha të ndryshme.

Një kërkim pak më i thelluar tregon se pamja e videos, duket më e ngjashme me një starlink që ka shpërthyer në qiell sesa me raketa.

Pamje nga video e JOQ

*satelit starlink që ka shpërthyer

*raketa izraelite në qiell të xhiruara me telefon

Starlink është një konstelacion satelitor i zhvilluar nga SpaceX, kompania private e hapësirës e themeluar nga Elon Musk. Qëllimi kryesor i këtij sistemi është të ofrojë internet me shpejtësi të lartë dhe vonesë të ulët në të gjithë botën. Sistemi përbëhet nga mijëra satelitë të vegjël që orbitojnë Tokën në lartësi të ulët (rreth 550 km), të cilët komunikojnë me terminalet tokësore dhe antenat e përdoruesve.

Kur një satelit i Starlink shpërthen ose hyn në atmosferën e Tokës në mënyrë të pakontrolluar, zakonisht për shkak të një defekti, përplasjeje ose deorbitimi të planifikuar, ai krijon një spektakël dramatik dritash në qiell. Sateliti digjet për shkak të fërkimit me atmosferën, duke u dukur si një vijë e ndritshme ose një grup dritash, që lëvizin shpejt dhe shpërbëhen. Mund të ngjajë me një shi meteorësh ose një top zjarri. Njerëzit shpesh i ngatërrojnë këto dukuri me UFO apo lëshime raketash për shkak të formave dhe ndriçimit të pazakontë.

The post Keqinformimi në rrjet për raketa luftarake në qiellin shqiptar appeared first on Faktoje.al.

↗

Vlora turistike me djegie mbetjesh

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Nga Sebi Alla Kryebashkiaku aktual i VlorĂ«s, Ermal Dredha, nĂ« nisje tĂ« punĂ«s sĂ« tij nĂ« vitin 2023, shpalli “prioritet pastrimin e qytetit” dhe zgjidhjen e çështjeve tĂ« mbetjeve. PĂ«r tĂ« tretin vit radhazi, Vlora ka pĂ«rjetuar nĂ« periudhĂ«n e sezonit turistik disa herĂ« djegie tĂ« mbetjeve urbane nĂ« venddepozim pranĂ« lagjes 24 Maji.

Problematika

“Isha aty atĂ« ditĂ« (mĂ« 7 qershor) kur u ndez zjarri nĂ« fushĂ«n e depozitimit tĂ« mbetjeve. Dukej si shpĂ«rthim bĂ«rthamor mjedisor. ËshtĂ« e patolerueshme djegia e mbetjeve”, tha pĂ«r Faktoje.al eksperti mjedisor, Lavdosh Ferruni.

Ende nuk ka njĂ« studim tĂ« mirĂ«filltĂ« sa Ă«shtĂ« sasia e mbetjeve urbane qĂ« krijojnĂ« problematikĂ« aty, por diskutohet tĂ« jetĂ« mbi 350 mijĂ« ton dhe pĂ«rveç erĂ«s sĂ« rĂ«ndĂ«, kryesisht banorĂ«t pranĂ« vendgrumbullimit tĂ« mbetjeve janĂ« tĂ« riskuar seriozisht nĂ« shĂ«ndet. “Dioksina dhe furanet qĂ« dalin nga djegia e mbetjeve, janĂ« tĂ« vĂ«rtetuara qĂ« janĂ« kancerogjene. Gjithashtu ka kontaminim nĂ« tokĂ«, ujĂ« dhe ajĂ«r. Djegiet e mbetjeve urbane, veçanĂ«risht plastika, klasifikohet nga ndotjet mĂ« tĂ« rrezikshme”, thotĂ« Ferruni.

Foto nga mbetjet ne lagjen 24 Maji ne Vlore

Reagimi

VetĂ« Bashkia VlorĂ« shkon edhe mĂ« “larg” nĂ« problematikĂ«n e djegies sĂ« mbetjeve, duke pranuar se ka pasoja tĂ« rĂ«nda, e madje ndikim edhe nĂ« ngrohjen globale. “Djegia e mbetjeve çliron nĂ« ajĂ«r shumĂ« elementĂ« si dioksina, furane, polikarbone, okside tĂ« squfurit, okside tĂ« azotit CO2 dhe metani i çliruar nga mbetjet kontribuojnĂ« nĂ« ngrohjen globale. Tymin dhe aromĂ«n e rĂ«ndĂ« e pĂ«rjetojnĂ« komunitetet pĂ«rreth”, konstaton Bashkia VlorĂ« nĂ« pĂ«rgjigjen e dhĂ«nĂ« pĂ«r Faktoje.al.

NdĂ«rkohĂ«, kreu i bashkisĂ« Ermal Dredha nuk Ă«shtĂ« i vetmi qĂ« premtoi zgjidhjen e kĂ«tij problemi. “Na kanĂ« premtuar se do zgjidhet kjo çështje. Madje para zgjedhjeve erdhĂ«n disa deputetĂ« dhe na thanĂ« qĂ« mbetjet do tĂ« largohen, por asgjĂ« nuk shihet, plehrat vijojnĂ« tĂ« hidhen ende”, shprehet pĂ«r Faktoje.al Valentin Aliaj.

“Ehhh sa kemi dĂ«gjuar nga kĂ«ta, çdo kryetar bashkie qĂ« ka ardhur kĂ«tĂ« ka thĂ«nĂ« gjithnjĂ«; ’do ta zgjidhim shpejt’, po ku Ă«shtĂ« zgjidhja?”, ngre pyetjen banori tjetĂ«r Ismail Lazaj, duke treguar me dorĂ« malin e madh me mbetje qĂ« nĂ« dy tre vatra tĂ« vogla vijon tĂ« nxjerrĂ« tym. 

Fakt

Mes një pirgu të madh me mbetje, dy barinj heqin udhën për një tufë të madhe dhensh, ngjyra e të cilëve ka marrë tërësisht pamjen e mbeturinave urbane, një gri e theksuar. Lirshmërinë ua prish zhurma e një kamionçine me logon e Bashkisë Vlorë të mbushur me plehra, e cila shkarkon vrullshëm dhe largohet shpejt për të mos rënë në sy. Me këtë pamje Faktoje.al u përball mëngjesin e 16 qershorit në nisjen e sezonit turistik në Vlorë.

NĂ« reagimin pĂ«r Faktoje.al, Bashkia VlorĂ« pranon se aty vijojnĂ« tĂ« hidhen mbetje, por, sipas tyre, janĂ« materiale qĂ« nuk pranohen pĂ«r pĂ«rpunim nĂ« Landfill. “NĂ« vendgrumbullimin e vjetĂ«r hidhen vetĂ«m mbetje inerte tĂ« cilat nuk pranohen nĂ« Landfill si: mbetjet e orendive shtĂ«piake, pajisjet elektroshtĂ«piake, pajisjet hidrosanitare, mbetjet e pajisjeve elektronike dhe materialeve tĂ« ndĂ«rtimit”, thotĂ« NdĂ«rmarrja e Pastrimit e BashkisĂ« VlorĂ«.

Nje kamioncine nga Bashkia Vlore duke shkarkuar mbetje urbane Foto: Atdhe Mulla

Faktoje.al, nĂ« dy raste konstatoi se kamionçinat shkarkuan mbetje urbane. Lagjja “24 Maji” nĂ« VlorĂ«, nĂ« pikĂ«n ndarĂ«se mes Pyllit tĂ« SodĂ«s dhe ZvĂ«rnecit, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« burim tĂ« frikshĂ«m infeksionesh nga mbetjet, erĂ«s sĂ« rĂ«ndĂ«, dioksidit tĂ« karbonit nga djegia dhe pasiviteti nga administrata lokale nĂ« pĂ«rballimin e situatĂ«s. “Aty Ă«shtĂ« sĂ«mundje e madhe. Sidomos mĂ«ngjesi kur digjen plehrat Ă«shtĂ« problem, nuk marrim dot frymĂ«â€, thotĂ« Ismail Lazaj, njĂ« banor i zonĂ«s, nga tĂ« paktit qĂ« pranoi tĂ« fliste, pasi frika se po folĂ«n u hapen probleme nĂ« punĂ«, apo nĂ« biznesin e vogĂ«l, Ă«shtĂ« e madhe.

Bashkia

“Mos tĂ« hidhen akuza nĂ« tym, sepse i bĂ«het dĂ«m VlorĂ«s. ËshtĂ« gjithĂ« ajo punĂ« kolosale. Duhet tĂ« kuptojmĂ« njĂ« gjĂ«, ka 40 e ca vite qĂ« pĂ«rdoret ajo fushĂ« mbetjesh dhe Ă«shtĂ« jashtĂ« kapaciteteve. Lufta mĂ« e madhe qĂ« ne kemi pasur, tĂ« paktĂ«n qĂ« kur kam marrĂ« kĂ«tĂ« detyrĂ«, ka qenĂ« pjesa ligjore, pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« funksion landfillin. Mbetjet urbane shkojnĂ« tĂ« gjitha nĂ« landfillin e SherishtĂ«s, qĂ« prej 26 prillit 2025”, tha nĂ« njĂ« reagim tĂ« fundit publik, Ermal Dredha, kryetar i BashkisĂ« VlorĂ«. Ky institucion nĂ« njĂ« pĂ«rgjigje zyrtare pĂ«r Faktoje.al pranoi problematikĂ«n, ndĂ«rsa thekson se fenomeni i djegieve nĂ« vendgrumbullimin e mbetjeve nuk Ă«shtĂ« i ri. “Situata problematike pĂ«rsa i pĂ«rket mbetjeve urbane nĂ« fushĂ«n e vendgrumbullimit Ă«shtĂ« njĂ« situatĂ« e pĂ«rsĂ«ritur edhe nĂ« vitet e kaluara”, thuhet nĂ« reagimin e BashkisĂ« VlorĂ«, ndĂ«rsa shtojnĂ« se: “pĂ«r shkaqet e kĂ«saj problematike janĂ« bĂ«rĂ« tĂ« gjitha denoncimet ku institucionet pĂ«rkatĂ«se janĂ« nĂ« proces hetimi, nĂ«se janĂ« tĂ« qĂ«llimshme apo aksidentale”.

Kryebashkiaku Dredha foli gjithashtu edhe pĂ«r mundĂ«sinĂ« e kapsulimit tĂ« vendgrumbullimit tĂ« mbetjeve, por nĂ« pĂ«rgjigjen zyrtare nga Bashkia VlorĂ«, nuk konfirmohet njĂ« projekt i tillĂ«. “NdĂ«rmarrja e Pastrimit nuk ka njĂ« informacion mbi projektin pĂ«r kapsulimin e mbetjeve, koston dhe nĂ«se kĂ«tĂ« projekt do ta realizojĂ« vetĂ« bashkia apo me kontraktor”, thuhet nĂ« reagim, ndĂ«rsa pranohet prej tyre se: “nuk mund tĂ« flasim definitivisht pĂ«r mbylljen pĂ«rfundimtare tĂ« problemit nĂ« fushĂ«depozitimin e vjetĂ«r tĂ« mbetjeve”. 

Foto Atdhe Mulla
Foto nga mbetjet ne lagjen 24 Maj


Ligji i mbetjeve 

PĂ«r menaxhimin e mbetjeve urbane ka njĂ« ligj tĂ« veçantĂ« qĂ« pĂ«rcakton qartĂ« se si duhet tĂ« trajtohen mbetjet, cilĂ«t institucione janĂ« pĂ«rgjegjĂ«se dhe çfarĂ« masash merren nĂ« raste tĂ« shkeljeve. Ligji nr. 10 463, datĂ« 22.09.2011 “PĂ«r menaxhimin e integruar tĂ« mbetjeve”, e ka tĂ« qartĂ«: pĂ«rgjegjĂ«sia pĂ«r menaxhimin, mirĂ«mbajtjen dhe sigurinĂ« e fushave tĂ« mbetjeve bie plotĂ«sisht mbi njĂ«sitĂ« e qeverisjes vendore. Po duke iu referuar ligjit, disa paragrafe tĂ« tjerĂ« saktĂ«sojnĂ« edhe masat ndĂ«shkimore nĂ« rast tĂ« shkeljeve tĂ« procedurave nĂ« trajtimin e mbetjeve ku konkretisht djegia e mbetjeve nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pakontrolluar Ă«shtĂ« e ndaluar dhe pĂ«rbĂ«n shkelje, qĂ« mund tĂ« ndĂ«shkohet me masa administrative dhe ndjekje penale, nĂ« varĂ«si tĂ« pasojave.

PĂ«rfundim

Faktoje.al pa nga afër fushën e mbetjeve dhe u konstatua se mbetjet urbane që mblidhen në Vlorë dhe Orikum vijojnë të hidhen në këtë fushëdepozitimi mbetjesh edhe pas deklaratës së kryebashiakut Dredha se ai venddepozitim nuk përdorej më. Faktoje.al dokumentoi me pamje se në të paktën dy raste mëngjesin dhe drekën e 16 qershorit mjete me logon e Bashkisë Vlorë shkarkuan mbetje në venddepozitimin e lagjes 24 Maji.

“Plehrat vijojnĂ« tĂ« hidhen. DitĂ«n vijnĂ« kamionçina tĂ« vogla gati çdo dy orĂ« dhe i hedhin plehrat, ndĂ«rsa gjatĂ« natĂ«s kamionĂ«t e mĂ«dha me mbetje shtohen”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Valentin Aliaj, njĂ« i ri i cili ka lindur aty dhe Ă«shtĂ« rritur bashkĂ« me mbetjet qĂ« i zenĂ« frymĂ«n.

Ndaj dhe, çështjen e trajtimit të mbetjeve në Vlorë deri më tani do ta konsiderojmë premtim të pambajtur.

“Faktoje.al”, e mbĂ«shtetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki nĂ« vend dhe po verifikon nĂ«se janĂ« mbajtur ose jo premtimet e dhĂ«na nga kryebashkiakĂ«t

The post Vlora turistike me djegie mbetjesh appeared first on Faktoje.al.

↗

Edi Rama në krah të politikanëve të majtë të ekzekutuar nga QAnon

✇Faktoje
By: FAKTOJE

Pretendimi: Edi Rama është ekzekutuar dhe zëvendësuar me një klon të tij

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

Kryeministri Rama mund të ndjehet krenar që është rreshtuar tashmë ndër udhëheqësit botërorë që pretendohet nga grupimet konspiracioniste se janë ekzekutuar dhe zëvendësuar me klone të kontrolluara. Në Facebook po qarkullon një postim sipas të cilit Rama i është bashkuar Hillary Clinton, Joe Biden, apo George Soros në burgun ushtarak të Guantanamos.

A white background with black text AI-generated content may be incorrect.

Ky pretendim nuk bazohet në asnjë fakt, por vjen nga teoritë e grupit ekstremist QAnon, një teori konspiracioni, e cila ka lindur online në vitin 2017 dhe që prej atëhere ka përhapur fakte dhe teori të rreme, sidomos kundër politikanëve të majtë. Kjo nuk është hera e parë që teori të tilla janë shpërndarë në mediat shqiptare. Siç e ka verifikuar Faktoje, akuza të tilla janë bërë edhe ndaj presidentit Obama, Joe Biden dhe Papë Franceskut. 

Edi Rama, për shembull, ka bërë paraqitje të shumta publike të verifikueshme, duke përfshirë samite ndërkombëtare dhe konferenca për shtyp. Nuk ka asnjë provë të besueshme që sugjeron se ai është ekzekutuar ose zëvendësuar. 

A person with a beard and mustache speaking into a microphone AI-generated content may be incorrect.

Figura 1: Pamje nga fjalimi i Rames ne festivalin nderkombetar të arkitektures me 5 qershor 2025

Përtej pretendimit mbi Edi Ramën, postimi në fjalë përmban disa teori konspiracioni të ndryshme, të cilat përsëri të nuk bazohet në asnjë provë. Për shembull, aty pretendohet se disa liderë botërorë janë ekzekutuar ose janë arrestuar dhe çuar në burgun famëkeq të Guantanamos. Pretendimi se ekzistojnë mbi 700,000 aktakuza të vulosura që do të përndiqen nga gjykatat ushtarake sekrete në Gjirin e Guantanamos është një narrativë e përsëritur e QAnon. Që në vitin 2021, kjo narrativë qarkullonte mbi Hillary Clinton si pjesë e dëmtimit të imazhit të saj si një kandidaturë e besueshme për presidente. 

NĂ« bazĂ« tĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« gjykatave, raporteve ligjore dhe njoftimeve pĂ«r shtyp tĂ« Pentagonit, nuk ka asnjĂ« provĂ« se Guantanamo po pĂ«rgatitet pĂ«r njĂ« aktivitet tĂ« tillĂ«. Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Departamentit tĂ« Mbrojtjes sĂ« SHBA, pĂ«r momentin nĂ« Guantanamo ka vetĂ«m 15 persona, kryesisht tĂ« lidhur me akuza terrorizmi. Nuk ka pasur asnjĂ« zgjerim masiv, asnjĂ« aktivitet tĂ« verifikuar tĂ« gjykatĂ«s ushtarake qĂ« pĂ«rfshin figura si Obama, Clinton ose Biden, dhe asnjĂ« provĂ« pĂ«r “ekzekutime masive” siç pretendohet nĂ« postim. 

Edhe pretendimi se Trump dërgoi Gardën Kombëtare në Guantanamo nuk është i vërtetë. Garda Kombëtare është një forcë vendase nën autoritetin e guvernatorëve të SHBA-së dhe nuk mund të vendoset në Kubë nga Trump. Për më tepër asnjë burim zyrtar ose mediatik nuk ka raportuar për një ngjarje të tillë, që do të çonte patjetër në një incident ndërkombëtar. 

Së fundmi, postimi shtyn pretendime se personat e ekzekutuar apo arrestuar, janë akuzuar për abuzime satanike, kanë sakrifikuar fëmijë dhe përdorin teknologjitë sekrete të alienëve. Këtu bëhet fjalë përsëri për teori konspiracioni. 

QAnon është një teori konspiracioni e ekstremit të djathtë që nisi rreth vitit nga 2017 nga postime anonime në internet që pretendonin se një grup politikanësh, personazhe të famshëm, udhëheqës biznesi, janë të angazhuar në trafikimin e fëmijëve, rituale satanike dhe korrupsionin global. Mbështetësit besojnë se Presidenti Donald Trump po punon fshehurazi për të çmontuar këtë grupim dhe se arrestimet masive, gjykatat ushtarake dhe ekzekutimet do të ndodhin së shpejti. FBI ka paralajmëruar se QAnon mund të kthehet në një kërcënim të brendshëm terrorist për shkak të potencialit të tij për të nxitur dhunë dhe për të radikalizuar ndjekësit.

The post Edi Rama në krah të politikanëve të majtë të ekzekutuar nga QAnon appeared first on Faktoje.al.

❌