TIRANĂ, 22 gusht/ATSH/ Kryetarja e Autoritetit tĂ« Dosjeve, Gentiana Sula, nĂ« prezantimin e dokumentarit âValias, nga kamp nĂ« pĂ«rkujtimâ, theksoi se âtrashĂ«gimia e dhunĂ«s duhet pĂ«rkujtuar qĂ« tĂ« shĂ«rohetâ.
Në vigjilje të 23 gushtit, Ditës Evropiane të Kujtimit për Viktimat e Regjimeve Totalitare, Sula nderoi ata që vuajtën padrejtësisht në kampet e internimit dhe punës që u çelën në Shqipërinë e pas Luftës së Dytë Botërore.
âDokumentet e hershme tregojnĂ« qĂ« Kampi i Valiasit ishte ngritur qĂ« nĂ« vitin 1945 si pjesĂ« e kampeve ku ishin tĂ« vendosur robĂ«rit gjermanĂ« tĂ« luftĂ«s. Kjo njĂ« histori mĂ« vete. NĂ« kĂ«tĂ« kamp vuanin dĂ«nimin robĂ«r lufte, gjermanĂ« por po ato u kthyen nĂ« hapĂ«sira ndĂ«shkimi edhe per âarmikun e brendshĂ«mâ, familjarĂ« tĂ« tĂ« arratisurve apo tĂ« dĂ«nuarve, pjesa mĂ« e madhe e tĂ« cilĂ«ve ishin gra dhe fĂ«mijĂ«â, theksoi Sula.
Sula theksoi se ânĂ« vitin 1950, ky kamp arriti kulmin me 820 tĂ« internuar, prej tĂ« cilĂ«ve 1 nĂ« 2 ishin fĂ«mijĂ«, foshnja e tĂ« mitur qĂ« nuk shkuan kurrĂ« nĂ« shkollĂ«, qĂ« u rritĂ«n mes urisĂ«, sĂ«mundjeve dhe frikĂ«s. Gra ishin njĂ« nĂ« 3, kurse burra njĂ« nĂ« 5â, tha ajo.
Nga të dhënat arkivore, rezulton se ky kamp është mbyllur në vitin 1952 dhe vuajtësit e këtij kampi u transferuan për të vuajtur dënimin e tyre në kampe të tjera.
âKampi ishte pjesĂ« e njĂ« sistemi mĂ« tĂ« gjerĂ« internimesh: tĂ« internuarit shpeshherĂ« transferoheshin nga Valiasi nĂ« KamĂ«z, mĂ« pas nĂ« TepelenĂ« apo Porto Palermo. Kudo shkonte familja, shkonte edhe stigma. KĂ«to fakte e dĂ«shmojnĂ« fytyrĂ«n e vĂ«rtetĂ« tĂ« regjimit: njĂ« pushtet qĂ« nuk ndĂ«shkonte vetĂ«m individin, por gjithĂ« familjen, duke goditur edhe gratĂ« dhe fĂ«mijetâ, tha Sula.
Sula prezantoi njĂ« dokumentar tĂ« prodhuar nga stafi i Autoritetit âValias, nga kamp nĂ« pĂ«rkujtimâ, i cili sipas saj, pĂ«rcjell ndjeshmĂ«ri e vĂ«rtetĂ«si.
Ky dokumentar sjell dĂ«shmi rrĂ«qethĂ«se tĂ« tĂ« mbijetuarve si Avni Bazellari, Etâhem Fezollari, Vasil Kokali, Fatime Nurçe e Lude Bazelli, tĂ« cilĂ«t ishin tĂ« mitur teksa u internuar me nĂ«nat e tyre, 80 vjet mĂ« pare. RrĂ«fimet e tyre shkojnĂ« bashkĂ« dhe me dokumente arkivore nga AIDSSH, CIA dhe Departamenti i Shtetit.
Sula theksoi se plagët e Valiasit, të Kodër Kamzës, të Tepelenës, Porto Palermos, Savrës, Grabianit, Spaçit e Burrelit, nuk janë vetëm plagë individuale.
âAto janĂ« plagĂ« tĂ« shoqĂ«risĂ« sonĂ«, plagĂ« qĂ« janĂ« trashĂ«guar brez pas brezi. Studiuesit e psikologĂ«t na kujtojnĂ« se trauma nuk shĂ«rohet duke u mbuluar, por duke u njohur. Prandaj edhe ne, pĂ«rmes kĂ«tij aktiviteti, zgjedhim tĂ« kujtojmĂ«, tĂ« ndajmĂ« dhe tĂ« njohim tĂ« vĂ«rtetĂ«n. PĂ«rkujtojmĂ« qĂ« tĂ« shĂ«rojmĂ«â, tha ajo.
Sula theksoi se prej vitit 2017, Autoriteti ka punuar për evidentimin e këtyre hapësirave të kujtesës, nga Tepelena e Porto Palermo, deri tek Spaçi e Maliqi duke mbledhur dokumente, dëshmi dhe duke i kthyer ato në itinerare të kujtesës për brezat e rinj.
/m.m/j.p/
The post Sula: Trashëgimia e dhunës duhet përkujtuar që të shërohet appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.