TIRANĂ, 29 qershor /ATSH/ NjĂ« pajisje e re Moviola, e instaluar nĂ« njĂ« nga mjediset e Arkivit KombĂ«tar tĂ« Filmit nĂ« ShqipĂ«ri, tani mund tĂ« zbulojĂ« çdo dĂ«mtim apo gabim, si dhe tĂ« vĂ«zhgojĂ« kimikatet, tensionin e filmit, rezistencĂ«n dhe gjendjen fizike nĂ« njĂ« kontroll rutinĂ« pĂ«r secilin prej 40.000 akteve tĂ« filmit 35 mm â mbi 11 milionĂ« metra pamje tĂ« ruajtura nĂ« bobina metalike.
Pasi vendoset në pajisjen e kontrollit, ajo nxjerr në pah dhe regjistron gabimet, duke rritur vëmendjen e specialistit përmes zbulimit të defekteve dhe anomalive, dhe duke i orientuar drejt kuadrit të dëmtuar, duke ngadalësuar fillimisht procesin e rrotullimit.
Me njĂ« palĂ« doreza tĂ« bardha tĂ« bĂ«ra prej pambuku dhe materiali sintetik, Hermelina Troqe, njĂ« inxhiniere kimiste dhe specialiste e mirĂ«mbajtjes dhe restaurimit tĂ« filmit 35 mm, mbikĂ«qyr procesin e inspektimit pasi i lag dorezat me alkool. âAlkooli zbut trysninĂ« mbi filmin dhe dorezat duhet tĂ« jenĂ« prej materiali qĂ« nuk krijon forca elektrostatikeâ, shpjegon ajo, duke demonstruar procedurĂ«n e punĂ«s. Ky Ă«shtĂ« njĂ« nga hapat kryesorĂ« pĂ«rpara restaurimit, skanimit dhe digjitalizimit tĂ« filmave.
âPĂ«rmes kĂ«tij procesi, ne pastrojmĂ«, kontrollojmĂ« dhe masim aciditetin, sepse nĂ«se aciditeti Ă«shtĂ« i lartĂ«, ai ndryshon tonalitetin e ngjyrĂ«s. NĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre, Moviola mund tĂ« na tregojĂ« nĂ«se njĂ« film Ă«shtĂ« âi sĂ«murĂ«â; nĂ«se rezistenca Ă«shtĂ« e ulĂ«t dhe kimikatet e kanĂ« dĂ«mtuar celulozĂ«n, filmi bĂ«het pĂ«rparĂ«si pĂ«r skanim dhe restaurim. Kjo pajisje ndihmon nĂ« zbulimin e problemeve qĂ« nuk mund tĂ« identifikoheshin mĂ« parĂ«, duke zvogĂ«luar gabimet e bĂ«ra nga syri i njeriutâ, thotĂ« Troqe.
Moviola u sigurua falĂ« programit âBE pĂ«r kulturĂ«nâ. NdĂ«rhyrja nĂ« Arkivin KombĂ«tar tĂ« Filmit u pĂ«rqendrua te pĂ«rmirĂ«simi i pajisjeve tĂ« restaurimit dhe digjitalizimit, tĂ« cilat janĂ« thelbĂ«sore pĂ«r ruajtjen e trashĂ«gimisĂ« kinematografike tĂ« ShqipĂ«risĂ«. Zbatimi i teknologjisĂ« sĂ« re tĂ« pĂ«rparuar ka rritur ndjeshĂ«m efikasitetin dhe saktĂ«sinĂ« e procesit tĂ« konservimit tĂ« filmit, duke zvogĂ«luar rrezikun e dĂ«mtimit fizik tĂ« materialeve dhe duke siguruar qasje afatgjatĂ« pĂ«r publikun.
MĂ« parĂ«, ky proces kontrolli kryhej duke pĂ«rdorur pajisje telekine, tĂ« cilat ofronin cilĂ«si mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« imazhit. Pas procedurĂ«s sĂ« inspektimit dhe sigurimit tĂ« mirĂ«mbajtjes sĂ« tyre, filmat transferohen nĂ« njĂ« mjedis tjetĂ«r, ku pĂ«rdoren pajisje tĂ« tjera pĂ«r skanim dhe ruajtje. NĂ« monitor mund tĂ« shihet njĂ« imazh nga filmi âTokĂ« e pĂ«rgjakurâ, ndĂ«rsa skaneri i ri rrotullues Blackmagic Cintel skanon filmin bardh-e-zi tĂ« vitit 1976 nĂ« kohĂ« reale, me 24 kuadro pĂ«r sekondĂ«. PĂ«rveç tij, pajisjet e ruajtjes e regjistrojnĂ« filmin nĂ« format 4K me rezolucion tĂ« lartĂ«.
âPasi skanohet njĂ« film, zbatohet korrigjimi bazĂ« i ngjyrave dhe ai konvertohet nĂ« formatin MXF. Pastaj prodhojmĂ« tri kopje: njĂ« me cilĂ«si tĂ« lartĂ«, njĂ« version MP4 pĂ«r pĂ«rdorim nĂ« kompjuter dhe njĂ« kopje MP4 me filigran dhe kode kohore pĂ«r studiuesit. Krahas skanerit dhe kompjuterit, pajisje tĂ« tjera tĂ« vlefshme tĂ« ofruara nga programi âBE pĂ«r kulturĂ«nâ pĂ«rfshijnĂ« disqet e ngurta 180 terabajt. Gjithashtu, kemi marrĂ« kaseta LTO, njĂ« teknologji e ruajtjes sĂ« tĂ« dhĂ«nave nĂ« shirit magnetik. Ădo film i skanuar transferohet nĂ« dy kopje nĂ« kasata LTO , duke ndjekur standardet ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« arkivimit: njĂ«ra mbahet kĂ«tu dhe tjetra dĂ«rgohet nĂ« DrejtorinĂ« e PĂ«rgjithshme tĂ« Arkivave, duke garantuar qĂ«, nĂ« rast fatkeqĂ«sie, tĂ« mos i humbasimâ, shpjegon Erand Muça, specialist audiovizual.
Me mĂ« shumĂ« se 100 kaseta LTO tĂ« dhuruara, arkivi aktualisht pĂ«rdor 16 kaseta nĂ« vit, duke siguruar ruajtjen e tĂ« dhĂ«nave pĂ«r afĂ«rsisht shtatĂ« deri nĂ« tetĂ« vitet e ardhshme. NjĂ« kompjuter tjetĂ«r pĂ«rdoret pĂ«r restaurimin e filmave. NĂ« ekranin e tij shfaqet njĂ« imazh i Ndriçim XhepĂ«s nĂ« njĂ« kuadĂ«r tĂ« dĂ«mtuar nga filmi âTelefonata e njĂ« mĂ«ngjesiâ.
Kjo teknologji e re dhe e përparuar ka rritur ndjeshëm efikasitetin dhe saktësinë e procesit të konservimit të filmit, duke zvogëluar rrezikun e dëmtimit fizik të materialeve dhe duke siguruar qasje afatgjatë për publikun.
âPĂ«rmes programit âBE pĂ«r kulturĂ«nâ, morĂ«m pajisjen Moviola, skanerin, disqet e ngurta dhe kasetat LTO â tĂ« gjitha pjesĂ« e njĂ« zinxhiri. Hapi i parĂ« Ă«shtĂ« kontrollimi i filmit analog, i dyti Ă«shtĂ« pĂ«rdorimi i disqeve tĂ« ngurta ose serverĂ«ve tĂ« pĂ«rkohshĂ«m pĂ«r pĂ«rpunim dhe i treti Ă«shtĂ« ruajtja e tyre nĂ« kaseta LTO pas skanimit. KĂ«to janĂ« hallkat e njĂ« zinxhiri qĂ« siguron trashĂ«giminĂ« tonĂ« tĂ« arkivit tĂ« filmitâ, shton Troqe.
Kinemaja brenda Arkivit tĂ« Filmit ilustron se si tĂ« gjitha kĂ«to procese ruajnĂ« dhe rrisin cilĂ«sinĂ« e filmave, duke dokumentuar historinĂ« e vendit nĂ« shekullin e 20-tĂ« pĂ«rmes imazheve nĂ« lĂ«vizje. Filma si âKapedaniâ , âGjeneral Gramafoniâ dhe âKthimi i ushtrisĂ« sĂ« vdekurâ kanĂ« kaluar tĂ« gjithĂ« nĂ«pĂ«r kĂ«tĂ« pajisje, ndĂ«rsa arkivi aktualisht mban rreth 320 filma artistikĂ«, 220 filma tĂ« animuar, 1.200 dokumentarĂ« dhe 2.000 filma tĂ« huaj. Koleksioni shtrihet pas nĂ« kohĂ«, me pamje tĂ« rralla qĂ« datojnĂ« nga vitet 1920, duke e bĂ«rĂ« atĂ« kujdestarin e vetĂ«m tĂ« trashĂ«gimisĂ« filmike tĂ« ShqipĂ«risĂ«.
PĂ«rveç pajisjeve tĂ« teknologjisĂ« sĂ« fundit, kjo ndĂ«rhyrje restauroi edhe ish-ndĂ«rtesĂ«n e Kinostudios, duke ruajtur elementĂ«t e saj arkitektonikĂ« klasikĂ« â pikĂ«risht vendin ku u formĂ«sua dhe u ushqye identiteti kinematografik i ShqipĂ«risĂ«.
Programi âBE pĂ«r kulturĂ«nâ financohet nga Bashkimi Evropian (BE) dhe zbatohet nga Zyra e Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r ShĂ«rbime Projektesh ( UNOPS ) nĂ« partneritet tĂ« ngushtĂ« me MinistrinĂ« e EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit. Ai pĂ«rqendrohet te rinovimi dhe rivitalizimi i vendeve kryesore tĂ« trashĂ«gimisĂ« kulturore tĂ« dĂ«mtuara nga tĂ«rmeti dhe pĂ«rfaqĂ«son njĂ« nga programet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« trashĂ«gimisĂ« kulturore tĂ« financuara nga BE-ja, me njĂ« buxhet tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m prej 40 milionĂ« eurosh. Programi mbĂ«shtet gjithashtu sipĂ«rmarrjen vendore, artizanatin dhe nismat kulturore tĂ« lidhura me vendet e pĂ«rzgjedhura pĂ«rmes ndarjes sĂ« granteve â duke siguruar njĂ« nxitje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« pĂ«r ekonominĂ« vendore.
/a.f/
The post Ruajtja e trashëgimisë kinematografike të Shqipërisë nga raftet e arkivave deri te sallat e kinemasë appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.