TIRANË, 28 korrik/ATSH/ Ekipi i mjekëve në spitalin “Memorial” të Fierit ka realizuar një ndërhyrje të avancuar neurokirurgjikale te një pacient i moshës 75-vjeçare.
Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu ndau sot lajmin, duke e konsideruar një tjetër histori suksesi në spitalin “Memorial” Fier, ku është realizuar kranioplastika e parë.
Koçiu bëri me dije se bëhet fjalë për “një ndërhyrje të avancuar neurokirurgjikale që i ktheu shpresën për jetën një pacienti 75-vjeçar, pas një goditjeje të rëndë në tru”.
Ministrja Koçiu u shpreh se pas gjashtë muajsh pritjeje dhe përkujdesje të vazhdueshme, pjesa e munguar e kraniotomisë iu vendos sërish pacientit, i cili tashmë ka dalë nga spitali në gjendje të mirë shëndetësore.
Koçiu u shprehu mirënjohjen ekipit mjekësor, dr. Egemen Nursoy, dr. Klaudio Disha, dr. Hasan Bayindir, dr. Holta Kraja, dr. Xhesika Hoxha dhe infermieres Fjorida Ago.
Spitali Rajonal Memorial Fier është e para strukturë spitalore ku është pilotuar autonomia menaxheriale duke i hapur rrugë dhënies së kartës së autonomisë edhe për QSUNT dhe katër spitale rajonale, në Durrës, Lezhë, Vlorë dhe Shkodër.
Ekipi i mjekëve në spitalin “Memorial” të Fierit gjatë ndërhyrjes neurokirurgjikale te një paci...
TIRANË, 28 korrik/ATSH/ Data 28 korrik është zgjedhur si Dita Botërore e Hepatiteve, në nder të ditëlindjes së profesor Baruch Blumberg Samuel, zbuluesit të virusit të hepatitit B dhe vaksinës së parë të hepatitit B.
Çdo vit në 28 korrik, Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe partnerët e saj organizojnë Ditën Botërore të Hepatiteve për të rritur informimin dhe ndërgjegjësimin për hepatitet dhe për pasojat që ato shkaktojnë në organizëm dhe shëndetin e njerëzve.
Instituti i Shëndetit Publik thekson se mesazhi i fushatës ndërgjegjësuese për këtë vit është “T’i thyejmë barrierat!”.
Në një njoftim, ISHP bën me dije se hepatiti është një “vrasës i heshtur” që prek miliona jetë çdo vit, por mund të parandalohet dhe të trajtohet.
“Çdo vit, 1.3 milionë njerëz humbin jetën nga hepatiti B dhe C. Vetëm 45% e të porsalindurve vaksinohen në orët e para të jetës. Kemi gjithçka që na duhet për ta eliminuar hepatitin deri në vitin 2030, por duhet të veprojmë tani”, thuhet në njoftim.
Hepatiti prek njerëzit më të rrezikuar. Mbi 90% e rasteve të reja me hepatit B ndodhin nga transmetimi nga nëna tek fëmija, si dhe gjatë fëmijërisë së hershme. Grupe të tjera janë gjithashtu në rrezik të lartë nga hepatiti B dhe C, përfshirë njerëzit që injektojnë drogë, njerëzit që bëjnë tatuazhe, partnerët e atyre që janë me hepatit B, si dhe stafi shëndetësor.
ISHP fton qytetarët që të testohen dhe informohen në thyerjen e stigmatizimit për sa i takon hepatiteve, ndërsa të porsalindurit kanë protokollin e vaksinimit.
TIRANË, 27 korrik /ATSH/ Në zonat turistike të vendit, si në bregdet ashtu dhe në zonat malore, janë hapur qendra shëndetësore verore për të garantuar kujdes shëndetësor cilësor për pushuesit dhe turistët, që frekuentojnë vendin gjatë këtij sezoni veror.
Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu ndau në rrjete sociale pamje nga qendra shëndetësore verore në qytetin e Pogradecit, i cili çdo ditë e më shumë po frekuentohet nga pushues vendas dhe të huaj. Koçiu tha se, “temperaturat e larta të këtyre ditëve kërkojnë më shumë kujdes për shëndetin tuaj, sidomos në qytete turistike si Pogradeci, ku mijëra pushues nga gjithë vendi dhe jashtë tij vinë për të shijuar freskinë e liqenit”.
Koçiu bëri të ditur se “Në qendrën shëndetësore verore në Pogradec, Luiza dhe Arsie janë në gatishmëri 24/7 për të ndihmuar çdo qytetar apo vizitor që ka nevojë për asistencë mjekësore”.
Nga 1 korriku në këtë qendër shëndetësore janë kryer 981 vizita, ku qytetarët kanë marrë këshilla, trajtime dhe kujdes të dedikuar shëndetësor. /j.p/
Më shumë sesa rastet e zakonshme të alergjive, ky sezon karakterizohet nga shtimi i reaksioneve të shkaktuara nga pickimet e insekteve, veçanërisht bletët dhe grerëzat. Konsumimi i ushqimeve dhe pijeve të ëmbla në ambiente të hapura rrit ndjeshëm rrezikun nga pickimet.
Mjekja alergologe, Mirela Hitaj, thekson se reaksionet janë të disa llojeve deri tek më të rëndat.
“Përgjithësisht, trendi në gjithë botën tregon se më shumë preken të rriturit sesa fëmijët. Zakonisht, kemi dy lloje reagimesh: ato lokale, që janë më të thjeshta, dhe ato sistemike, që mund të çojnë në shok anafilaktik dhe janë potencialisht kërcënuese për jetën. Më të rrezikuarit janë pacientët me sëmundje shoqëruese, si ato kardiake apo pulmonare,” shpjegon dr. Hitaj.
Sa më shpejt shfaqen reaksionet aq më serioze është edhe situata, ndaj disa këshilla të domosdoshme ndihmojnë në parandalimin e keqësimit të gjendjes.
“Në rast pickimi, pjesa ku ka ndodhur nuk duhet të shtypet. Me shumë kujdes mund të largohet thumbi, nëse është ende aty, por më e rëndësishmja është që personi të shkojë menjëherë në një qendër shëndetësore për ndihmë. Grerëza mund të te sulmojë në momentin që është duke ngrënë diçka nga produktet tona ose kur konsumojnë pije të ëmbla, mund të jetë futur brenda dhe duke mos kontrolluar pijen që pi, ajo mund të shkojë bashkë me lëngun dhe mund të bëjë pickime në gjuhë si edhe mund të japë dëmtim të laringut të cilat janë shumë të rrezikshme. Në qoftë se pacienti shfaq dhe marrje frymë, takikardi, hipertension, atëherë këto janë shenjat e mirëfillta të një fillimi të një shoku anafilaktik”, theksoi mjekja.
Sipas mjekes Hitaj, deri tani nuk ka patur forma të reja të pickimeve, por thekson se asnjëherë gjendja nuk duhet të nënvlerësohet duke rekomanduar paraqitjen tek specialisti.
Ndërsa valët e të nxehtit vazhdojnë të djegin pjesë të Hemisferës Veriore, shkencëtarët po zbulojnë një tjetër rrezik të fshehur të temperaturave ekstreme: ato jo vetëm që na bëjnë të ndihemi keq, por mund të përshpejtojnë plakjen tonë biologjike. Kërkimet e reja dhe në rritje tregojnë se ekspozimi i zgjatur ndaj nxehtësisë mund të dëmtojë qelizat dhe indet tona, duke sjellë pasoja afatgjata shëndetësore.
Mosha kronologjike është thjesht kohëzgjatja e jetës, por mosha biologjike (epigjenetike) mat funksionimin real të qelizave dhe indeve. Një moshë biologjike e përshpejtuar shërben si një “kanarinë në minierën e qymyrit” për rrezikun e ardhshëm të sëmundjeve të tilla si kanceri, demenca dhe diabeti, si dhe vdekjen e hershme, shpjegon Jennifer Ailshire, profesoreshë e gjerontologjisë dhe sociologjisë. Ndërsa ndryshimi i klimës sjell valë të nxehti më të rënda dhe më të gjata, është urgjente të kuptojmë se si nxehtësia po dëmton shëndetin e njeriut në nivel qelizor.
Si nxihet plakja nga nxehtësia?
ADN-ja jonë, plani bazë i funksionimit të trupit, është i pandryshueshëm. Megjithatë, mënyra se si shprehet ADN-ja mund të ndikohet nga faktorë të jashtëm që shkaktojnë modifikime kimike – duke i “ndezur” ose “fikur” gjenet. Ndër këta faktorë përfshihen sjelljet si pirja e duhanit, mungesa e ushtrimeve, dhe faktorët mjedisorë si nxehtësia.
Nxehtësia e streson trupin, duke e detyruar atë të punojë më shumë për t’u ftohur, gjë që mund të dëmtojë qelizat. Ndërsa njëfarë stresi nga nxehtësia mund të jetë i dobishëm për rritjen e rezistencës, ekspozimi i zgjatur e sforcon trupin dhe sjell pasoja afatgjata.
Hulumtimet mbi kafshët kanë treguar lidhje të forta midis nxehtësisë dhe plakjes së përshpejtuar. Studimi i parë në shkallë popullsie mbi njerëzit, i realizuar nga Ailshire dhe Eunyoung Choi dhe i publikuar në shkurt, analizoi mostra gjaku nga mbi 3,600 persona në SHBA, të moshës 56 vjeç e lart. Ata zbuluan se njerëzit që përjetuan të paktën 140 ditë me nxehtësi ekstreme në vit (kur indeksi i nxehtësisë ishte mbi 90 gradë Fahrenheit) plakeshin deri në 14 muaj më shpejt se ata në vende me më pak se 10 ditë nxehtësie ekstreme.
Forca e kësaj lidhjeje ishte domethënëse: nxehtësia ekstreme kishte të njëjtin ndikim në plakje si pirja e duhanit ose përdorimi i tepërt i alkoolit. Këto gjetje mbështeten nga studime të tjera, përfshirë një studim të vitit 2023 në Gjermani, i cili zbuloi se ndikimet ishin veçanërisht të theksuara tek gratë dhe personat me diabet ose obezitet. Madje, efektet mund të fillojnë para lindjes, siç tregoi një studim i vitit 2024 mbi fëmijët në Kenia të ekspozuar ndaj thatësirës si fetuse.
Si të mbrohemi?
Edhe pse këto gjetje janë shqetësuese, Ailshire thekson se nuk nënkupton që të gjithë ata që jetojnë në vende të nxehta do të plaken më shpejt. Çdo person ka faktorë rreziku individualë dhe ka mënyra për t’u përshtatur.
Mënyra thelbësore për të mbrojtur veten përfshijnë aksesin në ajër të kondicionuar ose mjedise të freskëta, shmangien e ushtrimeve fizike gjatë pjesëve më të nxehta të ditës, si dhe një ushqyerje të mirë dhe aktivitet fizik të rregullt (në oraret më të freskëta). Shkencëtarët gjithashtu kanë zbuluar se disa ilaçe, si metformina dhe Ozempic, mund të ngadalësojnë plakjen.
Ailshire sugjeron se nëse njerëzit mund të ndryshojnë ose gjejnë mënyra për t’u përshtatur me nivelet e tyre të ekspozimit ndaj nxehtësisë, mund të jetë e mundur të ngadalësohet ose të përmbyset procesi i përshpejtuar i plakjes. “Ky nuk është dëmtim i përhershëm; është një tregues i potencialit për dëmtim të përhershëm. Nuk do të thotë domosdoshmërisht se ky dëm është bërë,” shpjegoi ajo.
Fusha e studimit është ende shumë e re, por ndërsa temperaturat vazhdojnë të rriten, shkencëtarët do të kenë më shumë të dhëna për të kuptuar ndikimin e nxehtësisë në trupin tonë dhe kush është më i prekshëm. “Nëse nuk mund të bëjmë asgjë për rritjen e temperaturave, atëherë të paktën duhet të rrisim ndërgjegjësimin dhe të gjejmë strategji,” përfundoi Ailshire, “Duhet të ketë një mënyrë që ta kalojmë këtë.”
TIRANË, 25 korrik /ATSH/ Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu u bëri thirrje sot qytetarëve që të kenë kujdes nga temperaturat e larta që kanë përfshirë vendin tonë.
Në një postim në rrjetet sociale, Koçiu thotë se, “sot shënohet dita më e nxehtë e këtij sezoni veror, me temperatura mbi normën dhe rrezik të shtuar për shëndetin”.
“Ndiqni këshillat e mjekëve dhe për çdo nevojë, drejtohuni te mjeku i familjes apo qendra shëndetësore më e afërt”, është thirrja e Koçiut.
Në këto ditë me temperaturë ekstreme qytetarët duhet të pinë shumë ujë, të qëndrojnë në ambiente të freskëta, të shmangin diellin në orët e pikut.
Gjithashtu fëmijët, të moshuarit dhe personat me sëmundje kronike duhet të bëjnë kujdes.
Edhe Instituti Kombëtar i Shëndetit Publik u bëri sot thirrje qytetarëve që të kenë kujdes nga temperaturat e larta që kanë përfshirë vendin tonë.
Në një postim në rrjetet sociale, ISHP theksoi se temperaturat e larta nuk janë vetëm bezdisëse, por edhe të rrezikshme për shëndetin.
Sipas ISHP-së, kur nxehtësia është e fortë dhe zgjat në kohë, rritet rreziku për: Dehidratim, rëndim të sëmundjeve kronike (tension i lartë, zemra, diabeti, etj.), infeksione dhe intoksikacione nga ushqimi – sidomos kur nuk ruhet në temperatura të sigurta, goditje nga i nxehti, ngërçe muskulare dhe dhimbje, të fikët, skuqje të lëkurës, ënjtje.
ISHP këshillon qytetarët dhe grupet e riskut si të moshuarit, fëmijët apo personat me sëmundje kronike që të mbrohen duke pirë më shpesh ujë, të qëndrojnë në vende të freskëta, të ruajnë ushqimet në frigorifer, si edhe të shmangin ekspozimin në diell gjatë orëve të pikut (11:00 – 18:00).
TIRANË, 25 korrik/ATSH/ Shërbimet e Kujdesit Shëndetësor në Banesë vijojnë të zgjerohen në të gjithë vendin, duke u ardhur në ndihmë kryesisht të moshuarve dhe pacientëve kronikë që e kanë të vështirë të paraqiten në qendrat shëndetësore.
Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu përcolli sot mesazhet e falënderimit të pacientëve që marrin këtë shërbim në banesë, por edhe të familjarëve të tyre që kanë shprehur vlerësimin për marrjen në kohë të këtij shërbimi.
Koçiu u shpreh se “fuqizimi i këtij modeli të kujdesit në komunitet nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale është kthyer në një realitet të prekshëm për mijëra qytetarë në të gjithë vendin, veçanërisht për ata që përballen me sëmundje kronike apo vështirësi në lëvizje“.
Ndërkaq, vajza e pacientes Razie Jaupaj në Patos thotë se shërbimi ka qenë maksimal në çdo moment si ditën dhe natën.
“Mamaja vuan nga azotemia, nga zemra, tensioni, hemoragjia në pjesët e brendshme dhe shërbimi në familje është një nga gjërat më të mira që MSHMS ka vendosur për këta pacientë. Shërbimi në shtëpi ka qenë maksimal në çdo moment, si ditën dhe natën“, tha ajo.
Gjithashtu, mjeku në Njësinë Administrative Dajç thotë se në këtë paketë shërbimi janë të përfshirë gjashtë pacientë.
“Në bazë të rregullores, ne bëjmë ndjekjen në banesë të këtyre të sëmurëve. Infermierja bën tre herë në javë vizitë te këto pacientë që i ka në ngarkim. Përveç vizitës, bën hedhjen në sistem të formularit të vizitës me të gjitha të dhënat sipas formularit. Aktualisht gjendja e këtyre acientë është stabël“, u shpreh mjeku.
Familjarët e këtyre pacientëve thonë se janë shumë të kënaqur nga përkushtimi i gjithë ekipit të mjekëve, që janë përgjigjur me të gjitha mjetet dhe mundësitë e tyre.
“Shërbimi në banesë jepet nga një ekip multidisiplinar mjekësh i përbërë nga infermierë, mjekët e familjes dhe punonjësi social“, tha mjekja pranë Qendrës Shëndetësore Nish-Tulla në Durrës.
Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu ka theksuar se “ky program po shtrihet në 36 Njësitë Vendore të Kujdesit Shëndetësor dhe 356 qendra shëndetësore, duke mundësuar mbi 58,700 vizita dhe procedura vetëm gjatë vitit 2024, për rreth 5,200 pacientë“.
Universiteti i Prishtinës (UP) dhe Kolegji i Kirurgëve të Kosovës (KKK) kanë bërë të ditur se Këshilli Drejtues i Universitetit të Prishtinës më 17 korrik 2025 miratoi unanimisht propozimin për themelimin e Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK).
Në njoftimin për media bëhet e ditur se kjo iniciativë e UP-së dhe KKK-së synon të përmirësojë edukimin kirurgjik dhe mjekësor në Kosovë dhe rajon, duke riafirmuar angazhimin e të dyja institucioneve për ta avancuar trajnimin mjekësor dhe për ta përmirësuar kujdesin ndaj pacientit.
“Kjo qendër, QKSTK, do të shërbejë për edukim, kërkime shkencore dhe përparime teknologjike, duke u përqendruar në të gjitha degët kirurgjike, të traumës dhe të urgjencës, sikurse edhe në kurset dhe programet tjera edukative të standardeve më të reja shkencore.
Qendra do të përdorë teknologji të përparuara të simulimit, për të zbatuar një kurrikulë të strukturuar dhe të bazuar shkencërisht, e cila do të përmirësojë trajnimin e profesionistëve të kujdesit shëndetësor dhe do të rrisë rezultatet për pacientët në vend e përtej”, thuhet në njoftim.
Rektori i UP-së, Arben Hajrullahu theksoi se me këtë qendër po bëhet një hap i rëndësishëm drejt modernizimit të arsimit dhe praktikës së kujdesit shëndetësor në Kosovë.
“Qendra do të nxisë përsosmërinë në trajnimin mjekësor, do të promovojë bashkëpunimin ndërdisiplinor si dhe do të rrisë standardet e ofrimit të kujdesit shëndetësor në vendin tonë e përtej”, theksoi Hajrullahu.
Në këtë qendër pritet të angazhohen profesionistë mjekësorë, inxhinierë të industrisë së kujdesit shëndetësor dhe ekspertë të tjerë të teknologjive të përparuara nga vendi, rajoni e bota, duke ofruar programe trajnimi të avancuara, iniciativa kërkimore dhe mundësi për bashkëpunim me departamente të ndryshme brenda UP-së si dhe me institucione akademike në nivel global.
“Jetësimi dhe funksionimi i suksesshëm i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara të Kosovës (QKSTK) do të funksionojë sipas Statutit dhe rregullores për institute dhe qendra të Universitetit të Prishtinës, e cila, ndër të tjera, parasheh edhe partneritetin me palë tjera siç është p.sh. Kolegji i Kirurgëve të Kosovës (KKK) dhe jo vetëm”, thuhet tutje.
Ndërkaq, profesor Rifat Latifi, themelues dhe president i Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës, si dhe ideator edhe i QKSTK-së tha se kjo qendër, e para e tillë në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe më gjerë, do të shërbejë si një vatër kryesore për arsim, kërkim dhe përparim teknologjik kirurgjik, duke u përqendruar në mjekësinë kirurgjikale, të traumës dhe të urgjencës.
“Duke përdorur teknologjinë e fundit të simulimit dhe kurrikula të bazuara në prova, qendra synon t’i pajisë profesionistët e kujdesit shëndetësor me aftësitë e nevojshme për t’u përballur me sfidat në zhvillim të mjekësisë moderne”, tha ai.
Tutje, Latifi shtoi se përmes kësaj qendre do të kapërcejnë hendekun midis kirurgjisë moderne në botë dhe asaj të Kosovës, duke ofruar hulumtime akademike dhe edukim praktik të përditësuar, në mënyrë që Kosova të vazhdojë të rritet si një qendër për përsosmëri në kujdesin kirurgjik dhe atë shëndetësor në Ballkanin Perëndimor e përtej.
Qendra e Kosovës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara në Universitetin e Prishtinës (QKSTK) synon të përmirësojë arsimin e avancuar mjekësor dhe ofrimin e kujdesit shëndetësor përmes partneritetit që në fillim të punës, jo vetëm me Kolegjin e Kirurgëve të Kosovës (KKK), por edhe me International Virtual e- Hospital Fondation e përtej.
QKSTK-ja do të shërbejë si një kullë e kirurgjisë dhe edukimit kirurgjikal, të traumës dhe të mjekësisë emergjente, duke përdorur teknologjitë më të fundit të simulimit dhe kurrikula inovative për të zhvilluar një fuqi punëtore mjekësore shumë të kualifikuar.
Ndër objektivat kryesorë të QKSTK-së janë: krijimi i programeve gjithëpërfshirëse të trajnimit; ngritja e aftësive kërkimore; integrimi i teknologjive të përparuara dhe qëndrueshmëria. Për më shumë, qendra do të shërbejë edhe si çati e publikimeve, siç janë ato të Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës, duke promovuar ekspertizën shkencore dhe praktikat klinike dhe do të zhvillojë bashkëpunim ndërkombëtar me universitete, organizata dhe institute ndërkombëtare gjithandej.
Qendra do të përfshijë fushat si:
Laboratori i Simulimeve Mjekësore dhe Kirurgjike: Do të ofrojë trajnime me besnikëri të lartë në skenarë klinikë realistë në të gjitha degët kirurgjike dhe mjekësore dhe vlerësimeve të performancës;
Laboratori i Trajnimit të Avancuar Laparoskopik dhe Artroskopik: Fokusohet në teknikat kirurgjike minimalisht invazive, me programe trajnimi të specializuara dhe bashkëpunim me degët dhe industrinë kirurgjike të të gjitha lëmive;
Programi i Telemjekësisë dhe Telekirurgjisë: Përmirëson qasjen në ekspertizën kirurgjike përmes konsultimeve në distancë dhe mentorimit;
Programet e Trajnimit Edukativ për Traumën dhe Kurset e tjera (ATLS, ACLS, BLS, PALS, TEAM): Ofrojnë punëtori për traumën dhe intervenimet tjera, duke simuluar skenarë emergjence për të përmirësuar aftësitë kritike të vendimmarrjes;
Zyra për Udhëzime dhe Protokolle Kirurgjikale dhe Klinike: Zhvillon udhëzime klinike të bazuara në prova dhe kryen kërkime për të standardizuar praktikat e kujdesit;
Njësia e Kërkimeve Shkencore Klinike dhe Bazike: Promovon kërkimin ndërdisiplinor, siguron fonde dhe publikon gjetjet për të rritur njohuritë mjekësore;
Zyrat për Revistën e Kirurgjisë së Kosovës (Kosova Journal of Surgery) dhe Klinikat Kirurgjike të Kosovës (Surgical Clinics of Kosova) si dhe botimet tjera: Shërbejnë si revistat kryesore shkencore për kirurgjinë në Kosovë, duke nxitur botimin dhe bashkëpunimin kërkimor shkencor dhe de facto duke u bërë shkollë e re e kirurgjisë së Kosovës.
Qendra e Kosovës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara në Universitetin e Prishtinës (QKSTK) do t’i sjellë dobi të konsiderueshme sistemit të kujdesit shëndetësor në Kosovë, duke përmirësuar cilësinë e kujdesit kirurgjik dhe duke ngritur një fuqi punëtore mjekësore të aftë e të gatshme për t’u përballur me sfidat moderne të kujdesit shëndetësor. /Telegrafi/
TIRANË, 24 korrik /ATSH/ Qendra Spitalore Rajonale Tiranë “Shefqet Ndroqi” e cila u shërben pacientëve me sëmundje respiratore në mbarë vendin është pajisur me një tjetër aparaturë mjekësore jetëshpëtuese për trajtimit e pacientëve me stenoza të kalcifikuara dhe fibrotike në arteriret koronare.
Ministrja Koçiu ndau sot lajmin, ndërsa tha se inovacioni në shërbim të pacientit mbetet gjithmonë një prioritet.
Sipas Koçiut, “pajisja Rotablator, e para e këtij lloji në Shqipëri, tashmë është në funksion dhe po përdoret me sukses për trajtimin e stenozave të kalcifikuara dhe fibrotike në arteriet koronare”.
“Kjo teknologji e avancuar bën të mundur realizimin e procedurave të ndërlikuara të angioplastikës, duke shmangur operacionet e hapura dhe ofruar një trajtim modern, të sigurt dhe minimalisht invaziv për pacientët me koronaropati”, tha Koçiu.
Mjeku kardiolog Argron Meshi, pranë Qendrës Spitalore Rajonale Tiranë “Shefqet Ndroqi”, shprehet se “Rotablator është një pajisje e re me anë të së cilës realizohen procedura të vështira stentimi”.
“Kjo do të thotë se stenoza të kalcifikuara dhe fibrotike që e bëjnë shumë të vështirë të kalohen nëpërmjet stendës ose me balonë, falë kësaj pajisjeje arrihet të bëhet një gërryerje e pjesës së kalcifikuar që të realizohet kalimi i stendit dhe i balonit, si edhe stendimi në mënyrë të suksesshme”, tha ai.
“Kjo është një pajisje që futet për herë të parë në Shqipëri dhe falë kësaj duke arritur suksesin e procedurës së stenimit, shumë pacientë shpëtojnë nga operacioni bypass. Deri tani që nuk e kemi pasur këtë pajisje, kemi qenë të detyruar t’i çojmë pacientët në kirurgji”, përfundoi Meshi.
Ministria e Shëndetësisë në Maqedoninë e Veriut informon opinionin publik se, sipas parashikimit më të fundit nga Drejtoria për Punë Hidrometeorologjike (DPHM), vala e të nxehtit me temperatura mbi 40°C do të vazhdojë deri më 26 korrik 2025.
Duke e pasur parasysh efektin kumulativ të ekspozimit të zgjatur ndaj temperaturave të larta mbi shëndetin e kategorive të ndjeshme të popullsisë, Qeveria me propozim të Ministrisë së Shëndetësisë, ka miratuar rekomandime shtesë për punëdhënësit, të cilat do të jenë në fuqi gjatë periudhës nga 23 deri më 26 korrik 2025:
Rekomandohet lirimi nga detyrimet e punës për gratë shtatzëna dhe personat mbi 60 vjeç.
Kur është e mundur, të mundësohet punë në distancë, orar fleksibil ose orar i ndarë në dy ndërrime.
Këto rekomandime nuk vlejnë për të punësuarit në infrastrukturën kritike, siç janë: shëndetësia, policia, ushtria, transporti, energjetika dhe ndërmarrjet publike komunale./Telegrafi/
TIRANË, 22 korrik/ATSH/ Në maternitetin “Koço Gliozheni” në Tiranë kanë ardhur në jetë trinjakë, dy vajza dhe një djalë.
Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu e konsideron këtë lindje të veçantë, si një histori suksesi pasi, trinjakët ishin premature, ndërsa nëna Brunilda ka pasur një ndjekje të kujdesshme gjatë shtatzënisë për shkak të hipertensionit gestancional.
Ministrja Koçiu thotë se “gjithçka shkoi me sukses për nënën dhe foshnjat e saj”.
Koçiu u ka shprehur “mirënjohjen ekipit multidisiplinar të maternitetit “Koço Gliozheni” që me përkushtim, profesionalizëm dhe dashuri, bëjnë të mundur që jetë të reja të vijnë në botë të sigurta”.
Gjithashtu, mjekja e maternitetit “Koço Gliozheni”, Drita Bujari shprehet se trinjakët kanë ardhur në jetë në javën e 35-të.
“Trinjaku më i vogël është 1 kilogramë e 600 gramë, i dyti është 2 kilogramë e 100 gramë dhe i treti 2 kilogramë e 500 gramë. Ata kanë pasur nevojë në lindje për t’u ranimuar, pasi problematikë ka pasur trinjaku i tretë që kishte nevojë të intubohej për vështirësi respiratore dhe është trajtuar me terapi intensive. Dynjakët e tjerë kanë qenë në gjendje subintensive”, tha Bujari.
Sipas mjekes, trinjakët tashmë gëzojnë shëndet të plotë, janë pranë nënës së tyre dhe janë gati për t’u kthyer në shtëpi.
“Ka qenë një lindje çezariane me urgjencë sepse ishin fëmijë premature, dhe trinjakët gjithmonë shfaqin risk të lartë për lindje para kohe dhe urgjencë”, vijoi mjekja Bujari.
Ndërsa, Brunilda Lala nga Bulqiza, nëna e trinjakëve thotë se shërbimi në maternitetin “Koço Gliozheni” ka qenë shumë i mirë, si nga ana e doktorëve, mjekëve dhe infermierëve.
Brunilda u shpreh falënderimet e rastit dhe mirënjohjen të gjithë stafit të maternitetit “Koço Gliozheni” për përkushtimin.
TIRANË, 21 korrik/ATSH/ Një ndërhyrje u realizua me sukses në Spitalin Universitar të Traumës tek një paciente 33-vjeçare.
Kryeministri Edi Rama, në një postim në rrjetet sociale, tha se “një insulinomë 3 cm, tumor i rrallë në kokën e pankreasit, u diagnostikua dhe trajtua me sukses te një paciente 33-vjeçare, falë bashkëpunimit multidisiplinar dhe ndërhyrjes së specializuar kirurgjikale”.
Rama tha se “operacioni u krye me teknikën e avancuar Whipple (Duodeno-Cefalo-Pankreatektomi), duke ruajtur funksionin pankreatik dhe shmangur komplikacionet”.
Kreu i qeverisë shprehu mirënjohje për përkushtimin e ekipit: dr. Dritan Çela, dr. Valmira Abilaliaj, dr. Dorina Shtjefni, dr. Ervin Sulaj, si dhe infermieret Mirela Heti, Arta Prendi, Alma Shkalla, Adelina Hysa.
Në Spitalin Universitar të Traumës falë investimeve në teknologji vitet e fundit mjekët po realizojnë me sukses një sërë ndërhyrjesh delikate.
Mjeku gastroenterolog, Ergi Kafazi ka dhënë një apel të rëndësishëm për qytetarët në këtë sezon vere, duke theksuar rrezikun e shtuar nga problemet gastrointestinale, sidomos gjatë udhëtimeve dhe qëndrimeve në plazh. Sipas mjekut më tepër kujdes duhet të bëjnë fëmijët dhe të moshuarit të cilët janë edhe më të ndjeshëm.
“Rreziku u helmimeve është gjithmonë i pranishëm, por kryesisht gjatë verës rreziku shtohet. Gastroenteritet mund të shfaqen në çdo moshë por në përgjithësi fëmijët dhe mosha e tretë janë më të predispozuar”, u shpreh Kafazi.
Ai këshillon qytetarët që të jenë të kujdesshëm me ushqimet, të preferojnë produkte të freskëta dhe të shmangin konsumimin e ushqimeve të gatshme në kushte të pasigurta higjienike, veçanërisht gjatë udhëtimeve dhe qëndrimeve në zona turistike.
“Ushqimet që duhet të konsumojnë duhet të jenë kryesisht ato sezonale dhe ushqime të cilat duhet të jenë të ruajtura në mjedise dhe temperatura sa më optimale”, tha mjeku.
Ndërkohë, në qytetin e Korçës situata paraqitet normale, pa shfaqje problematike apo shtim të ndjeshëm të rasteve me natyrë gastrointestinale.
Dyndja e njerëzve në plazhe dhe shtimi i qarkullimit gjatë muajve të verës kanë rritur numrin e aksidenteve. Për pasojë, edhe nevoja për gjak në spitale është bërë më e madhe.
“Stina e verës paraqitet me sfida sa i takon përballimit të nevojave për gjak, kjo pasi bie ndjeshëm numri i dhuruesve. Gjatë aksidenteve nevojat për transfuzionet masive janë më të mëdha dhe një aksident që mos të kthehet në një tragjedi duhet që dhurimi i gjakut të ketë ndodhur dje”, tha mjekja transfuziologe, Riana Gjeta.
Dhurimi i gjakut sipas mjekëve jo vetëm do të shpëtonte jetë por edhe do të përmirësonte shëndetin e tyre.
“Dhurimi i gjakut është i rëndësishëm pasi nuk ka asnjë proces apo teknikë. Për të gjithë personat që dhurojnë gjak duhet të dinë që nuk ka asnjë risk nga dhurimi i gjakut përkundrazi është vënë re nga studimet që ka kjo e para sepse organizmi mer një stimul për të prodhuar qeliza të reja gjaku, po ashtu studimet kanë treguar që tek meshkujt kemi një ulje të riskut për sëmundje kardiovaskulare.”
Riana Gjeta, mjeke transfuziologe shpjegon disa kushte bazë që duhet të plotësojë një individ për të qenë dhurues gjaku.
“Një person që të dhurojë gjak përvec se të jetë në moshë adulte, dhurojnë gjak nga 18 deri ne 65 vjeç duhet të jetë i shëndetshëm, nuk duhet të vuajë nga sëmundje kronike, nuk duhet të jetë në trajtim me medikamente të rëndësishme, nuk duhet të vuajë nga sëmundje të cilat janë të transmetueshme nëpërmjet sëmundjeve infektive.”
Ekspertët thonë se vitet e fundit ka pasur një rritje të ndjeshme të dhurimeve vullnetare të gjakut, me 27 përqind më shumë për vitin 2024 dhe 32 përqind për gjashtëmujorin e parë të 2025. Megjithatë sipas tyre vendi ynë ende ndodhet në kufijtë e poshtëm të nivelit europian, ndaj nevojitet më shumë sensibilizim.
Që nga data 1 qershor 36 qendrat shëndetësore verore në të gjithë vendin që operojnë 24 orë në 7 ditët e javës kanë trajtuar mbi 17 mijë pushues. Drejtori i Urgjencës Kombëtare Mjekësore, Skënder Brataj thotë se një pjesë e konsiderueshme e këtij fluksi kanë qenë shtetas të huaj.
“Mbi 17 mijë vizita janë kryer deri më tani në qendrat shëndetësore verore , nga të cilat 73% kanë qenë shqiptarë dhe 27 % shtetas të huaj. Predominojnë pickimet, të vjellat, gastroenteritet që kanë të bëjnë me temperaturat e larta, tipike të sezonit”, thotë Brataj.
Falë shërbimeve në këto qendra është parandaluar shumë fluksi në spitalet rajonale.
“Një gjë pozitive që është bërë këtë vit, për të cilën kemi insistuar shumë, është që në rastet e të vjellave dhe diarresë, apo humbjes së lëngjeve të ketë edhe re hidratim në këto qendra, pra marrja e një serumi që pacienti të zëvendësojë menjëherë lëngjet e humbura. Kjo ka ulur shumë numrin e personave që shkojnë drejt spitaleve të cilat janë 4-5 në bregdet dhe nuk do të mund të përballonin gjithë këtë fluks”, shprehet ai.
Të vjellat dhe problemet gastrointestinale kanë qenë ndër ankesat kryesore.
“Nëse ke një diarre, ose është një virus ose një nga toksinat që krijohet. Kështu që lëre që organizmi ti eliminojë këto toksina sepse është një mekanizëm mbrojtës. Ajo që duhet të bëjmë është që ta zëvendësojmë me lëngje ose serum”, thekson drejtori i urgjencës.
Qendrat shëndetësore verore janë të vendosura pranë pikave më të frekuentuara turistike dhe plazheve, duke garantuar ndërhyrje të menjëhershme në çdo situatë emergjente me shërbime parandaluese dhe këshillimore për të ruajtur shëndetin e pushuesve.
Pas muajve të tërë me simptoma të paqarta dhe të lodhshme, Lisa Mehmeti, themeluesja e komunitetit mbështetës “Tip1omel”, u përball me një nga momentet më të vështira të jetës së saj: diagnostikimin me diabet të tipit 1.
Për të ky ishte një rrugëtim i mbushur me paqartësi, ndjenja izolimi dhe frikë, por që sot ajo e ka kthyer në një mision për të ndihmuar të tjerët që përballen me të njëjtën sfidë.
Në një rrëfim për Telegrafin, Lisa Mehmeti ka treguar për ndjesitë e para që kishte kur kuptoi diagnozën dhe si arriti të menaxhonte stresin dhe ankthin.
“Pas shumë muajsh me simptoma të lodhshme dhe të paqarta, lodhje, etje të madhe, humbje peshe, shkova në shumë kontrolle dhe analiza, por asnjë mjek nuk po e kuptonte saktë çfarë kisha,” tregon Lisa.
Ishte një moment i papritur që ndryshoi gjithçka për të.
“Ishte gjyshja ime ajo që sugjeroi ta kontrolloja sheqerin në gjak, sepse simptomat i kujtonin asaj dikë tjetër në familje”, shprehet Lisa e duke shtuar se gjyshja e saj kishte të drejtë, analiza e glukozës konfirmoi diagnozën: diabet tip 1.
Për Lisen, ky lajm ishte një përzierje emocionesh.
“Ndihesha e lehtësuar që më në fund e dija çfarë po më ndodhte, por nga ana tjetër isha e tronditur dhe e frikësuar për çfarë do të sillte kjo diagnozë në të ardhmen”, thotë ajo.
Jeta e saj ndryshoi menjëherë. Lisa duhej të mësonte një mënyrë tjetër të jetesës.
“Duhej të mësoja të monitoroja glukozën, të bëja injeksione me insulinë dhe të isha shumë më e vëmendshme ndaj ushqimit që haja. Çdo ditë kërkonte shumë kujdes. Ishte si të mësoja një mënyrë të re jetese nga e para,” rrëfen ajo.
Por përtej përballjes fizike, ajo më e vështira për të ishte pjesa emocionale.
“Në fillim, ndihesha shumë e izoluar. Askush rreth meje nuk e kuptonte vërtet çfarë po përjetoja. Më kapnin ankth e frikë, veçanërisht natën, nga frika se mos më binte sheqeri në gjumë”, tregon Lisa Mehmeti.
Lisa shton se me kalimin e kohës, mësoi ta pranonte atë që tashmë ishte bërë pjesë e jetës së saj dhe ta menaxhonte më mirë, por për të emocionalisht ishte një sfidë e përditshme.
Një prej momenteve më të rënda që ka përjetuar ishte gjatë një kampingu në det.
“Kisha kaluar gjithë ditën duke notuar… natën, përjetova një hiperglikemi ekstreme, aq e rëndë sa fillova të shoh halucinacione. Ishte një përvojë shumë e frikshme dhe e pashpjegueshme në moment,” kujton ajo.
Që prej atij incidenti, Lisa është shumë më e kujdesshme.
“Gjithmonë mbaj me vete glukozë, dhe përpiqem të mos jem vetëm në situata të rrezikshme”.
Kjo përvojë e vështirë e shtyu Lisen të krijojë “Tip1omel”, një komunitet mbështetës për personat me diabet tip 1, me qëllim që askush të mos ndjehet i vetëm në këtë rrugëtim.
“Mbështetja më e vlefshme për mua është mirëkuptimi nga familjarët dhe miqtë, kur ata e kuptojnë që diabeti nuk është vetëm çështje ‘sheqeri’, por prekje e çdo aspekti të jetës,” shprehet Lisa.
Ajo thekson edhe rëndësinë e mbështetjes emocionale për personat e prekur me çfarëdo lloj sëmundje, e veçanërisht të prekurit me diabet.
“Do të më ndihmonte shumë të kisha më shumë akses në këshillim psikologjik për të mësuar të përballoj stresin dhe ankthin që lidhet me sëmundjen”, tha Lisa.
Sot, përmes “Tip1omel”, Lisa Mehmeti nuk është më vetëm dhe nuk lejon që as të tjerët të jenë.
Ajo është bërë zëri i atyre që shpesh mbeten të padukshëm në betejën e përditshme me diabetin. /Telegrafi/
“Ky artikull është prodhuar në kuadër të aktivitetit “Media nxit diskutimin për angazhimin e pacientëve”, një partneritet ndërmjet Asociacionit të Gazetarëve të Kosovës (AGK) dhe projektit Shërbimet Shëndetësore të Integruara (IHS), i cili është një nismë e përbashkët e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim në Kosovë. Përmbajtja e këtij artikulli nuk përfaqëson domosdoshmërisht pikëpamjet e IHS-së apo AGK-së”.
TIRANË, 19 korrik /ATSH/ Në zonat turistike të vendit, si në bregdet ashtu dhe në zonat malore, janë hapur qendra shëndetësore verore për të garantuar kujdes shëndetësor cilësor për pushuesit dhe turistët, që frekuentojnë vendin gjatë këtij sezoni veror.
Kryeministri Edi Rama ndau në rrjete sociale pamje nga qendra shëndetësore verore në plazhin e Drimadhes në jug të vendit, që është në shërbim çdo ditë për pushuesit vendas dhe të huaj, që frekuentojnë këtë plazh.
Mjekja e kësaj qendre u shpreh se është viti i pestë që shërben pranë qendrës shëndetësore verore, teksa i vlerësoi këto qendra një opsion shumë i mirë për pushuesit për t’iu gjendur sa më afër atyre, për çdo nevojë shëndetësore që mund të kenë.
Ajo tha se gjatë këtyre 5 viteve është hasur me shqetësimet nga më lehta si gërvishtjet e deri tek sëmundjet kardiovaskulare, teksa i bëri apel pushuesve të mos frekuntojnë plazhin në pikun e orareve të nxehta.
Janë 36 qendra të hapura në të gjithë bregdetin, për pushime të sigurta dhe të qeta, ku stafi mjekësor është në gatishmëri 24/7 për çdo emergjencë. /j.p/
Shtatë vitet e fundit Manjola* i kujton si endje nëpër klinika. Dëshira për të pasur fëmijë me bashkëshortin, me të cilin ka 15 vite martesë, nuk e ka zmbrapsur përpos vështirësive për ta pasur një të tillë në mënyrë natyrale.
Nga analizat dhe vizitat e kryera në disa klinika rezultoi se problemi qëndronte te bashkëshorti: numri i ulët i spermatozoideve të shëndetshëm në riprodhim.
“Na thanë që nuk mund të kishte fëmijë, vetëm nëse aplikohej me ‘in vitro’, por me spermatozoide të dikujt tjetër”, kujton Manjola.
“In vitro” është termi i shkurtuar në latinisht i procesit të “fekondimit në gotë” (shqip) që nënkupton riprodhimin e asistuar jashtë trupit të njeriut. Në zhargon quhet edhe “bebe në provëz”.
Në vitin 2015, Manjola ngulmoi që ta niste këtë proces, mirëpo kushtonte shumë.
“Një analizë spermatozoidi që bënte bashkëshorti, në atë kohë, kushtonte diku te 3,500 lekë,” tregon ajo, teksa kujton se vizitat në spitalet publike ishin të kota: “Mjekët na drejtonin te klinikat e tyre private!”.
Të dy nuk kishin punë fikse. Manjola angazhohej kryesisht si aktiviste e komunitetit rom, ndërsa bashkëshorti si mekanik. Të ardhurat i kishin nën minimalen prandaj, për ta, ishte thuajse e pamundur për ta provuar procesin “in vitro”.
Situata i shtyu që në vitin 2023 të shkonin si azilkërkues në Francë dhe tashmë, dy vite më pas, të jenë në pritje për ta provuar.
“Kjo ka qenë një nga arsyet që kam ardhur këtu,” tregon Manjola, “Burrit i kanë dhënë shpresë se mund të bëjmë fëmijë. Na kanë treguar edhe analizat që nuk përputhen fare me ato që kemi bërë në Shqipëri.”
Ajo tregon se autoritetet franceze po e ndihmojnë në proces duke përgjysmuar koston falë politikave sociale që aplikojnë.
Drejt procesit “in vitro” shkoi edhe Gentjana* me bashkëshortin. Në të 35-at, pas gjashtë vitesh bashkëjetesë, ata donin të kishin fëmijë. Ndiheshin të sigurt se kjo gjë do të ndodhte në mënyrë natyrale, për aq kohë sa edhe miqtë e tyre, në të njëjtën moshë ishin bërë prindër.
“Kam qenë e para që kam folur për dëshirën për fëmijë, ata në një moment u bënë, ndërsa ne na zgjati diku te një vit e gjysmë deri sa kuptuam që duhej të bënim ndonjë analizë se pse nuk po ndodhte”, tregon Gentjana.
Këshillimi me miqtë i drejtoi ata te mjekët, nga ku rezultoi se bashkëshorti i Gentjanës vuante nga varikoçela, një anomali e enëve të gjakut, që mund të shkaktojë infertilitet.
Në këto kushte ata u gjendën përballë dy mundësish: ndërhyrje kirurgjikale te partneri, që kërkonte 1 vit e gjysmë rikuperim, ose t’i futeshin procesit “in vitro”. Faktori kohë i shtyu që të zgjidhnin alternativën e dytë.
Mes konsultash dhe sugjerimesh, çifti iu drejtua një klinike private. Nxjerrja e 25 vezëve për moshën dhe parametrat që kishte Gentjana, 36 vjeçe, ishte një lajm shpresëdhënës. Mirëpo, edhe pse mbeti shtatzënë embrioni nuk u zhvillua, duke pësuar dështim.
Por në përsëritjen e procedurës gjërat shkuan mbarë. Transferimi i kryer pak muaj më vonë rezultoi me sukses dhe Gentjana mbeti shtatzënë.
Foto ilustruese, pajisje të fertilizimit in vitro/Ministria e Shëndetësisë.
Përballja me infertilitetin
“In vitro” është një teknikë e aplikuar gjerësisht pas viteve 80-të, ku vezët e gruas pllenohen jashtë mitrës. Kësisoj, embrionet krijohen në laboratorë dhe më pas vendosen në mitër për t’u zhvilluar si shtatzëni.
Andrologu Evin Dani, vlerëson si pozitive ekzistencën e kësaj metode riprodhuese, por thekson se edhe në këtë proces mosha luan rol të rëndësishëm.
Ai thotë se pas moshës 35 vjeç, aftësia e grave për të prodhuar vezë të shëndetshme bie. Për këtë aplikohet një metodë, ku në një moshë më të hershme vezë të shëndetshme vendosen në konservim: ngrirje.
Por ndonëse shpesh pamundësia për të bërë fëmijë iu mveshet grave, statistikat tregojnë përqindje të lartë infertiliteti edhe mes burrave.
“Statistikat nxjerrin që në 60% të rasteve problem është gruaja dhe në 40% burri,” tregon andrologu Dani, i cili thekson se për të siguruar riprodhimin meshkujve iu duhet të gëzojnë numër dhe përqendrim të lartë spermatozoidesh të shëndetshëm: rreth 40 milionë.
“Kur kemi ulje të numrit të spermatozoideve, atëherë çifti do të vonojë ose nuk do të realizojë dot shtatzëni,” shpjegon andrologu.
Por, përveç numrit dhe dendësisë së lartë që të arrihet një shtatzëni duhet që spermatozoidet të kenë dhe lëvizshmëri.
“Mund të kesh numër, por jo lëvizshmëri, atëherë i bie që spermatozoidi të mos shkojë drejt vezës, të rrijë aty deri sa ta shkatërrojë organizmi”, shpjegon andrologu Dani, i cili shton se për të qenë riprodhues një burri i nevojitet të ketë në gjendje lëvizjeje të paktën 32% e spermatozoideve.
Dani shton se që një spermatozoid të quhet normal, duhet që mbi 4% e tërësisë së tyre të kenë formë morfologjike normale. Sipas tij, ndër shkaqet kryesore të infertilitetit te meshkujt është varikoçela.
“Enët e gjakut, për një arsye apo tjetër, nga dëmtimi i kllapave, do të sjellë si pasojë pellgëzimin dhe do të bëjë që të rritet temperatura e skrotumit dhe kjo sjell si pasojë atë që quhet dëmtim i spermatozoideve,” shpjegon andrologu.
Ndër shkaqe të tjera që kanë ndikim në infertilitet ai rreshton mënyrën e jetesës, ushqimin, lëndët toksike që përdoren për rritjen e frutave dhe perimeve si dhe temperatura e ambientit. Sipas mjekut, të tjerë shkaktarë janë edhe lëndët narkotike dhe duhani.
“Kemi vënë re që shumë veta që kanë dëmtim të spermatozoideve janë duhanpirës dhe me ndërprerjen e duhanit, pas 3-6 muajsh kemi rezultat”, shpjegon më tej doktor Dani.
Sipas mjekëve, djemtë dhe burrat e kanë të vështirë të flasin për jetën dhe organet e tyre seksuale. Mirëpo, së fundmi, kjo situatë ka ndryshuar falë edhe medias në sensibilizim dhe emisione të dedikuara.
“E konsiderojmë sukses sepse jeta seksuale nuk është se mbaron në një moshë të caktuar, ajo mbaron kur të mbarojë jeta,” thekson andrologu.
Prindërimi dhe kostoja e lartë e shpresës
Pas vitesh tentativë për të pasur fëmijë Erla dhe bashkëshorti iu drejtuan një klinike private në Tiranë për të nisur fertilizimin “in vitro”. Përtej përgjigjes së një mjekeje se “kurrë nuk do të bëhej nënë”, ajo gjeti forcën për të besuar te procedura.
Procesi kërkoi më tepër kohë se sa kishin menduar: gati pesë vite.
“E kam bërë disa herë procedurën dhe nuk më jepte rezultat. Unë gocën e kam me ‘in vitro’-n e katërt”, rrëfen Erla përvojën e saj.
Sot ajo është sërish shtatzënë, por në mënyrë natyrale. Fakt që i ka lumturuar pamasë të dy.
Erla kujton se në momentin kur lindi vajzën, mjeku i pati thënë që të mos provonte më me “in vitro” pasi do të kishte mundësi për shtatzëni normale.
Rrugëtim të njëjtë ka pasur edhe Brikena. Pas tri vitesh martesë ajo solli në jetë djalin e saj. Mirëpo më pas e kishte të vështirë të kalonte sërish në shtatzëni të dytë.
Shkak për këtë ishte një ndërlikim në tubat e fallopit, ku vezët e kanë të vështirë të kalojnë drejt mitrës për shkak të një bllokimi të tubave. Për këtë Brikena iu drejtua procedurës “in vitro” për të pasur mundësinë për një fëmijë të dytë.
Sot ajo gëzon edhe vajzën e saj, ndërsa gjithë procesi i fertilizimit i zgjati shtatë muaj, duke përfshirë analizat, ekot dhe transfertën e embrionit.
Ajo tregon për Citizens.al se nëse nuk do të kishte rezultuar e suksesshme që në tentativën e parë nuk do ta vijonte më tej, pasi stimulimet dhe mjekimet me hormone kanë efektet e tyre.
“In vitro e kam bërë vetëm për faktin që nesër pasnesër, kur të kalonin vitet mos të thosha pse nuk e provova, të mos më ngelej peng,” vijon ajo.
Foto ilustruese, pajisje të fertilizimit in vitro/Ministria e Shëndetësisë.
Pas çdo embrioni, një rrugëtim i lodhshëm emocional
Manjola e kujton si stresuese periudhën e analizave dhe konsultimeve në klinikat private për procesin “in vitro”. Ajo thotë se kjo i ndikoi edhe në sjelljen karshi bashkëshortit.
“Ka qenë stresuese dhe kam qenë pak agresive ato kohë. U bëra keq! Fillova ta përjetoj keq dhe ia hidhja fajin bashkëshortit”, ndan Manjola me Citizens.al
Për Gentjanën terapia te psikologu filloi paralelisht me nisjen e transfertës së dytë të fertilizimit “in vitro”.
“E kam vazhduar terapinë edhe pas lindjes. Ky është proces i ndërlikuar, por asgjë nuk është më e ndërlikuar se sa mëmësia”, rrëfen Gentjana.
Pyetjes nëse në të njëjtin proces ishte edhe partneri i saj, ajoi përgjigjet se “ata janë të lirë”.
“Partnerët mund të jenë aty të të mbështesin në proces, por e gjitha barra fiziologjike është mbi ty”, vijon më tej Gentjana.
Sipas psikologes Tana Aliaj, infertiliteti sjell sfida të shumta fizike, emocionale dhe psikologjike te çiftet. Aliaj analizon se në tërësi koncepti i shoqërisë shqiptare për familjen dhe prioriteti që i jepet krijimit të saj nxit ndjesi zhgënjimi dhe humbjeje në çiftet që nuk ia dalin dot.
Sipas saj, gratë ndikohen më shumë në këtë proces.
“Ky presion shpesh çon në izolim emocional dhe vështirësi në ruajtjen e mirëqenies mendore dhe të marrëdhënies në çift”, shpjegon më tej Aliaj.
Për Erlën, mospasja e një fëmije pas tre tentativash të fertilizimit “in vitro” solli zhgënjim pas zhgënjimi.
“Fillon pastaj një moment që fajëson veten. Nuk është se ka pasur ndonjë krisje. Kemi qenë të dy së bashku duke i dhënë kurajë njëri-tjetrit dhe duke vazhduar akoma, duke këmbëngulur”, tregon ajo.
Sipas psikologes Aliaj, edhe burrat edhe gratë pësojnë dhimbje e trishtim kur secili prej tyre mëson se është infertil. Mirëpo, ndjenja e fajit dhe vetmisë dominon më shumë te gratë, sidomos në realitetin shqiptar.
“Ato shpesh ndihen si ‘të paplota’ për shkak të perceptimit të rrënjosur se të qenit grua lidhet automatikisht me të qenit nënë. Madje, ndjenja e fajit shkon përtej vetes dhe lidhet me pritshmëritë familjare për ‘t’u bërë nënë për prindërit’ apo për të përmbushur rolin që shoqëria i ka përcaktuar”.
Aliaj thekson se ka një presion të shtuar mbi çiftet infertilë, lidhur kjo edhe me strukturat familjare tradicionale.
“Ky presion i jashtëm forcon ndjesinë se vlera e çiftit matet me aftësinë për të lindur fëmijë, duke e lënë pak hapësirë për kuptim dhe mirëkuptim,” thekson psikologia.
Në studime të ndryshme çiftet në pritje e kanë vlerësuar ankthin e fertilizimit “in vitro” si më të madh se çdo ngjarje tjetër të jetës së tyre.
“Ndonëse zhvillimi i teknikave alternative ka ofruar shpresë për çiftet që përballen me infertilitetin është e rëndësishme të tejkalohen barrierat psikologjike dhe normat kulturore”, përfundon Aliaj.
Kosto të larta financiare, ende pak besim te “publikja”
Kostot e larta financiare dhe pamundësia ekonomike e shtynë Manjolën të shkonte jashtë shtetit, me shpresën se do të përfitonte nga programet sociale atje.
Për Gentjanën nuk ka një përgjigje të saktë të vlerës totale, pasi gjithë procesi ka qenë i fragmentarizuar në periudha të ndryshme.
“Rreth 2,500 euro ‘in vitro’ dhe nja 500 euro ilaçe. Pastaj për çdo transfertë diku te 1,000 euro,” tregon Gentjana.
Mirëpo, ajo kujton se për 14 injeksionet që ia bëri vetes për të përgatitur vezën për procesin e fertilizimit, iu desh të shkonte në Prishtinë, për shkak të kostos së përgjysmuar.
“Të nesëmem i kemi hipur makinës, shkuam në Prishtinë me firgorifer me vete. Diferenca ishte 500 euro deri në 1 mijë euro”, rrëfen Gentjana.
“Nëse dua edhe sot të provoj për një fëmijë të dytë, kam embrione në ngrirje dhe mund të shkoj ta bëj sërish procesin”, shton ajo, duke theksuar edhe kostot e analizave të herëpashershme për të gjithë procesin.
Nga ana tjetër, Brikena tregon për një kosto rreth 8,000 euro.
“Nga fillimi, analizat e mia, të bashkëshortit, pagesën që ishte 3,000 euro dhe ‘in vitro’, embrionet, vizitat, ekot e njëpasnjëshme,” rendit ajo në llogaritjen totale.
Kostoja më e lartë është paguar nga Erla, për shkak se ajo dhe bashkëshorti provuan katër herë. Sipas saj kostoja ka shkuar në 80,000 euro.
“S’do ta besosh, por ka shkuar… ka shkuar kaq sepse mjekimet dhe stimulimet janë të shtrenjta, edhe procedura kushton, analizat përsëri kushtojnë”, na tregon Erla.
Spitali Obstretik-Gjinekologjik “Koço Gliozheni”/Ministria e Shëndetësisë.
Në shkurt të vitit 2024, shërbimi i fertilizimit “in vitro” nisi në sistemin shëndetësor publik, pranë Spitalit Universitar Obstetrikë Gjinekologjik “Koço Gliozheni”. Pavarësisht se laboratori për fertilizimin u ndërtua në këtë institucion prej vitit 2013, financuar nga Bashkimi Evropian me rreth 250 mijë euro dhe trajnim të mjekëve jashtë vendit, kjo sallë nuk u hap kurrë për 11 vite.
Sipas të dhënave nga spitali “Koço Gliozheni” prej nisjes së shërbimit ka pasur shumë kërkesa nga çiftet shqiptare.
“Në vitin 2024 ka pasur 73 aplikime, ndërsa për vitin 2025 deri më tani janë 117 aplikime”, thuhet në përgjigjen zyrtare për Citizens.al nga spitali obstetrikë-gjinekologjik.
Megjithatë, ky proces është përzgjedhës. Sipas formularëve që plotësohen nga çiftet që nisin këtë procedurë, mosha e grave që pranohen për të kryer teknikat e FIV-ICSI (fertilizimi in vitro dhe Injektimi Intracitoplazmatik i Spermatozoidit) nuk duhet të kalojë 42 vjeç për gratë që kanë cikël menstrual të rregullt.
Sipas spitalit “Koço Gliozheni”, në vitin 2024, nga 73 aplikime janë pranuar 30 dhe nga 117 aplikime deri më tani në 2025-ën janë pranuar 53 çifte që plotësojnë kriteret.
Në vitin 2024 ka pasur 9 rezultate pozitive, ndërsa në vitin 2025 (deri më tani) janë 12 rezultate pozitive. Por nga të gjitha këto vetëm dy lindje të shëndetshme janë shënuar në spitalin “Koço Gliozheni” përmes fertilizimit “in vitro”.
Andrologu Dani shpjegon se përse rezultatet pozitive nuk përkthehen në lindje. Ai thotë se mund të ndodhë që të jetë kryer me sukses transferta e vezëve të pllenuara në uterus, por më pas ajo të mos zhvillohet më tej.
Megjithatë, Erla dhe Brikena, të dyja pjesë e administratës publike rrëfejnë se edhe nëse do t’iu jepej mundësia për ta kryer procesin në shtet, sërish do të zgjidhnin ta merrnin këtë shërbim në privat.
“Kam besim te mjeku që jam dhe nuk do ta ndërroja. Kam ndërruar disa mjekë dhe te ky kam gjetur besim”, rrëfen Erla.
“Ne që punojmë në shtet shkojmë të privati mbarojmë punë. Punojmë vetë aty dhe na sorollasin, jo më një qytetar i thjeshtë që nuk di ku të shkojë”, shprehet me mosbesim Brikena.
Projektligji “Për shëndetin seksual dhe riprodhues” ende në rishqyrtim nga ekspertët
“Me buxhetin e vitit të ardhshëm, rreth 150 çifte të reja do të mbështeten për të realizuar ëndrrën e tyre për të krijuar familje”, u shpreh ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu në dhjetor të 2024, duke u shprehur se ky shërbim brenda 2025-ës do të ofrohet edhe në Maternitetin “Mbretëresha Geraldinë”.
Mirëpo, në aspekt ligjor fertilizimi “in vitro” u soll sërish në vëmendje përmes projektligjit “Për shëndetin riprodhues dhe atë seksual” që synon të garantojë të drejta seksuale dhe riprodhuese për qytetarët. Në këtë projektligj nuk përcaktohet qartë se si do të mbështeten çiftet që nuk munden dot të bëjnë fëmijë.
“Projektligji është tërhequr nga ministria, pas konsultimeve publike që ato patën në faqen e tyre online dhe që nga ai moment, nuk ka më asnjë reagim”, tha për Citizens.al Zheni Gjergji, kryetare e Komisionit të Shëndetësisë.
Sipas deputetes Gjergji, ky projektligj nuk kishte asnjë paketë sociale të parashtruar për gratë në nevojë dhe që nuk kanë mundësi ekonomike të kryejnë fertilizimin “in vitro”.
“Nuk ishte parashikuar asgjë, as nuk e citonte që do të ishte në institucionet publike, por thoshte në institucionet publike dhe jopublike. Nuk është se ishte prioritet publiku. Por ishte publike dhe private”, argumenton deputetja Gjergji.
Sipas Gjergjit, Shqipëria nuk ka ende një regjistër kombëtar të infertilitetit, duke mos pasur mundësi kësisoj të hartohen politika të duhura shtetërore.
*Emrat janë ndërruar për të ruajtur privatësinë e zonjave që besuan të rrëfejnë historinë e tyre për Citizens.al
Shqipëria përballet me një krize të thellë demografike. Lindshmëria është në nivelet më të ulëta historike dhe emigracioni vijon të zbrazë fshatrat dhe qytetet. Një sprovë e dyfishtë për politikën: të nxiten lindjet dhe të mbahen të rinjtë në vend. Në këtë panoramë shqetësuese, programi “Bonusi i Bebes” është paraqitur si një përgjigje e shpejtë, por sa e qëndrueshme është ajo?
Programi nuk jep ndihmë reale për familjet
Në heshtjen e një pasditeje, Ina J. mendon për kredinë, ushqimet, rrobat dhe një vizitë mjekësore që nuk mund ta shtyjë më. Bonusi i bebeve – 40 mijë lekë që mori në muajin e parë pas lindjes së vajzës – u shpenzua menjëherë. Ajo nuk e pa kurrë si ndihmë që do t’i ndryshonte jetën, por si detaj të vogël në një realitet të vështirë ku barra e prindërimit është individuale dhe e vetmuar.
Rënia e lindjeve në vend është tashmë strukturore. Me një normë lindshmërie prej 1.2 fëmijë për çdo grua – shumë më poshtë se norma e zëvendësimit 2.1 – Shqipëria është në një udhëkryq që rrezikon zhvillimin e qëndrueshëm. Të dhënat e Institutit të Statistikave (INSTAT) për vitin 2024 tregojnë vetëm 22,425 lindje, 5% më pak se një vit më parë – niveli më i ulët që nga viti 1934.
Në përgjigje të kësaj krize, qeveria nisi në vitin 2019 “Bonusin e Bebes”, i cili ofron 40 mijë lekë për fëmijën e parë, 80 mijë për të dytin dhe 120 mijë për të tretin. Por kjo është një ndihmë e përkohshme, që nuk krijon kushte afatgjata për t’i ndihmuar prindërit të marrin vendime për të zgjeruar familjen.
Një ndër problemet që ka nxjerrë në pah ky program është përfitimi i gjerë i familjeve rezidente jashtë vendit. Deri në tetor 2023, rreth 46% e përfituesve ishin jashtë Shqipërisë, çka nënvizoi emigracionin masiv të të rinjve. Pas këtij fenomeni, Kuvendi miratoi një ndryshim ligjor që përjashton nga përfitimi prindërit që nuk janë rezidentë në vend.
Ekonomisti Selami Xhepa thotë se kapaciteti fiskal i Shqipërisë është i kufizuar për të pasur masa më efektive se “Bonusi i bebes”. Ai është i mendimit se duhen rishikuar politikat buxhetore dhe orientuar fondet drejt çerdheve, lejeve prindërore të paguara apo lehtësimeve tatimore.
“Do të ishte më efikase që të investohej në përmirësimin e infrastrukturës sociale dhe mbështetjen e punësimit të të rinjve,” thotë Xhepa. Sipas tij, vendi ka nevojë për një strategji afatgjatë që lidh zhvillimin ekonomik me kohezionin social.
Në këtë drejtim, Shqipëria ka për të mësuar nga modelet e vendeve të tjera.
Polonia, për shembull, ka zbatuar programin “Family 500+”, që jep 118 euro në muaj për çdo fëmijë pas të parit, ndërsa Franca dhe Suedia ofrojnë një sërë shërbimesh sociale, përfshirë leje prindërore të gjata e të paguara dhe shërbime për kujdesin e fëmijëve. Ato kanë krijuar një sistem gjithëpërfshirës që u mundëson çifteve të ndërtojnë jetën me më shumë siguri.
Efektiviteti i programit dhe sfidat
Sipas një analize të Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, thuajse gjysma e përfituesve të bonusit janë familje shqiptare që jetojnë jashtë kufijve të Shqipërisë. Ashtu siç thekson një raport i INSTAT, “programet që synojnë të rrisin lindshmërinë duhet të ndihmojnë kryesisht popullatën brenda kufijve të vendit”.
Politika ka arritur të stimulojë familjet që janë larg Shqipërisë, por ka dështuar të krijojë një ndjesi të fortë lidhjeje dhe mbështetje për ata që janë brenda kufijve.
Një raport nga Banka Botërore, thekson se “incentivat financiare, ndonëse të nevojshme, shpesh nuk janë të mjaftueshme për të ndryshuar mendësitë dhe sjelljet e qytetarëve në lidhje me lindjet. Ato duhet të mbështeten nga politikat sociale të gjerë dhe përmirësimi i kushteve të jetesës”.
Një aspekt tjetër është që shpërndarja e bonusit është shpesh e përqendruar në qytetet më të mëdha dhe rajonet më të zhvilluara, duke lënë pas shumë familje që jetojnë në zona rurale, të cilat janë më të prirura të kenë nivele më të larta të varfërisë dhe do të mund të përfitonin më shumë nga një mbështetje e tillë.
Ministrja e Shëndetësisë nuk iu përgjigj kërkesës për një intervistë lidhur me këtë çështje, duke preferuar të mos japë koment mbi këtë temë. Zyra e ministres Albana Koçiu nuk komentoi për efektivitetin e bonusit të bebes dhe as masat për rritjen e lindshmërisë në vend.
Sipas të dhënave më të fundit, për programin e bonusit të bebes, në total prej vitit 2019 deri më 2023, nga ministria janë shpërndarë rreth 14,8 miliardë lekë apo rreth 148 milionë euro .
Familjet me sytë drejt emigrimit
Emigracioni ka luajtur rol kyç në ndikimin negativ mbi lindshmërinë në Shqipëri. Sipas të dhënave të INSTAT, diaspora e re, e cila përbëhet nga emigrantët që kanë emigruar pas viteve 1990, llogaritet të jetë rreth 1.68 milionë individë, ose rreth 37% e shtetasve shqiptarë gjithsej.
Ky fenomen ka krijuar edhe disbalancnë në politikën e “Bonusit të Bebes”, pasi një pjesë e konsiderueshme e përfituesve të programit janë emigrantët që kanë ndihmën financiare të bonusit, por që nuk kontribuojnë drejtpërdrejt në rritjen e lindshmërisë brenda shtetit shqiptar.
Sipas të dhënave të INSTAT, popullsia (rezidente) e Shqipërisë është mbi 2.8 milionë banorë. Kjo tregon se emigracioni ka kontribuar në uljen e popullsisë së vendit, duke e bërë më të vështirë arritjen e objektivave të programit për rritjen e lindshmërisë.
Në këtë kontekst, sipas sociologes Marsida Simo emigracioni masiv përbën një sfidë të madhe
“Emigracioni masiv po bën që shumë të rinj dhe çifte të largohen nga vendi duke pasur synim të krijojnë familje jashtë”, vëren Simo.
Ajo thekson se ky fenomen ka pasoja të drejtpërdrejta në zbrazjen e zonave rurale dhe qyteteve të vogla, duke frenuar rritjen natyrore të vendit. Përballë këtyre sfidave, Simo mbështetet te përvoja ndërkombëtare për të sugjeruar politikat që mund të funksionojnë edhe në Shqipëri.
“Investime në shërbime që kujdesen për fëmijët, leje prindërore të zgjatura dhe të realizueshme për të dy sektorët, publik dhe privat”, janë disa nga propozimet e saj.
Shpenzimet publike për shëndetësinë në Shqipëri zbritën në nivelin më të ulët që nga viti 2017, duke zënë vetëm 9.6% të totalit të shpenzimeve publike në vitin 2024, sipas një raporti të organizatës “Together for Life”.
Sipas analizës, megjithëse buxheti i ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale ka njohur rritje të ndjeshme gjatë viteve të pandemisë (2017–2021), vitet 2022 dhe 2023 kanë shënuar tkurrje progresive të financimeve.
“Në vitin 2024, pavarësisht rritjes në vlerë nominale, shpenzimet totale të Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale vijojnë të jenë në rënie, duke rezultuar në 3.2% të PBB dhe 10.8% të shpenzimeve të përgjithshme publike. Shpenzimet publike për shëndetësinë dhe mbrojtjen sociale në vitin 2024 shënojnë nivelin më të ulët të matur gjatë 7 viteve të fundit”, thuhet në raport.
Raporti thekson se në këto vite shëndetësia në Shqipëri është nën financuar, sidomos në aspektin e shërbimeve të kujdesit shëndetësor.
“Kjo përforcohet më shumë nga niveli i lartë i pagesave nga xhepi me mbi 50% të totalit të shpenzimeve të bëra për shëndetësinë, të cilat përballohen nga vetë qytetarët”, thekson raporti.
Në nivel rajonal, vendi ynë renditet i fundit sa i takon shpenzimeve në sektorin shëndetësor.
“Përpos faktit që këto shpenzime rezultojnë më të ulëtat, nga analiza vërehet edhe një mospërputhje e shifrave të raportuara nga qeveria shqiptare në dokumentet e saj zyrtare me ato të publikuara nga institucionet ndërkombëtare”.
Grafikë nga raporti
Qytetarët shqiptarë vijojnë të paguajnë nga xhepi i tyre për shërbime në shëndetësi, më shumë se vendet e tjera ta rajonit, me një nivel prej 51.3% në vitin 2022.
Grafikë nga raporti
Sa i takon procedurave të ndjekura për tenderat publikë në shëndetësi sipas raportit kontratat përqendrohen në pak operatorë.
“Një numër i vogël kompanish fitojnë shumicën e tenderëve në sektorin farmaceutik dhe pajisje mjekësore, duke kufizuar konkurrencën dhe përjashtuar operatorët e rinj apo të vegjël”, thekson raporti.
Në krye të listës së operatorëve që kanë përfituar më shumë kontrata gjatë viteve të fundit janë:
INCOMED – 37 kontrata,
MEGAPHARMA – 28 kontrata,
MEDICAMENTA – 20 kontrata,
REJSI FARMA – 20 kontrata,
ALDOSCH-FARMA – 19 kontrata,
EVITA – 18 kontrata.
Ndërsa në 80% të procedurave të anuluara kanë ndodhur për shkak të gabimeve nga stafi përgjegjës.
“Nga 122 procedura të anuluara, 98 u anuluan për shkak të gabimeve në dokumentacionin e tenderit, duke reflektuar mangësi serioze në përgatitjen dhe menaxhimin e tyre”.
Po ashtu, në proceset e tenderimit vihet re nivel i ulët i konkurrencës, me një mesatare prej 1.37 operatorësh ekonomikë për procedurë.
Diferencat midis fondit limit dhe ofertave fituese për secilin lot janë minimale sipas raportit, duke ngritur shqetësime mbi mungesën e konkurrencës efektive dhe kriteret që kanë ndikuar në këtë rezultat.
Në përfundim raporti sugjeron disa rekomandime që fokusohen në rritjen e shpenzimeve publike për shëndetësinë, përmirësimin e transparencës dhe publikimit të të dhënave, rritjen e konkurrencës në tendera, forcimin e mekanizmave të monitorimit dhe auditimit dhe rishikim të kuadrit ligjor.
Login
