I dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Peter Sorensen, gjatë vizitës së tij në Kosovë më 6 gusht ka biseduar me udhëheqësit shtetërorë për mënyrat e zbatimit të Marrëveshjes së Ohrit, si dhe për situatën aktuale në terren.
“Sigurisht, situata politike këtu nënkupton që gjërat mund të marrin më shumë kohë. E di këtë, kështu që ky është një takim i rregullt. Jam i lumtur që jam këtu”, tha ai për gazetarët pasi përfundoi takimin me kryeministrin në detyrë të Kosovës, Albin Kurti.
I pyetur se në çfarë gjendje është aktualisht dialogu për normalizimin e raporteve mes Kosovës dhe Serbisë, emisari evropian tha shkurt se procesi “është aktiv”.
Kosova dhe Serbia arritën Marrëveshjen e Ohrit më 2023. Edhe pse marrëveshja nuk është nënshkruar, Bashkimi Evropian këmbëngul se ajo është obligative për të dyja palët.
Marrëveshja prej 11 nenesh, ndër tjerash, parasheh një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, që Serbia të mos bllokojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, dhe kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut.
Gjatë një prononcimi për gazetarë, në një ngjarje tjetër të organizuar në Prishtinë, Kurti tha se me Sorensenin ka biseduar për gjendjen e komuniteteve në Kosovë, veçmas të atij serb.
Kurti tha se ky komunitet ka të drejta të garantuara me Kushtetutë, siç është përdorimi i gjuhës serbe në të gjithë territorin, e jo vetëm në komunat ku ata janë shumicë.
Ai tha se që nga viti 2023 – kur në katër komunat në veri të Kosovës u zgjodhën kryetarë shqiptarë – në veri janë bërë hapa për integrimin e serbëve. Këtu ai përmendi punësimin e serbëve përmes një programi qeveritar dhe hapjen e bizneseve të reja në atë pjesë.
“Çfarëdo që bëjmë ne është në funksion të integrimit të serbëve dhe nuk është shkelje e Marrëveshjes së Ohrit, por përkundrazi në përputhje me të. Por, e kundërta vlen për Serbinë, e cila nuk e respekton marrëveshjen dhe e shkel atë vazhdimisht”, tha Kurti.
Sorensen gjatë ditës u takua edhe me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani, si dhe kryetarin e Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi, dhe zyrtarë të Lidhjes Demokratike të Kosovës.
Osmani i kërkon Sorensenit që dialogu të jetë i paanshëm dhe me objektiva të qartë
Sipas një njoftimi të Presidencës kosovare, Osmani i ka kërkuar emisarit Sorensen, që procesi negociues në Bruksel të jetë i drejtë, i paanshëm dhe me objektiva të qarta.
“Presidentja Osmani theksoi rëndësinë e një procesi të drejtë e të paanshëm, duke përcaktuar objektiva të qarta, gjë që do të kontribuonte po ashtu në avancimin e paqes, stabilitetit dhe perspektivës evropiane të rajonit në tërësi. Ajo e falënderoi zotin Sorensen për rolin dhe angazhimin e tij të deritanishëm për një dialog parimor dhe të bazuar në trajtimin e barabartë të palëve”, u tha në njoftimin e Presidencës së Kosovës.
Takim të nivelit të lartë në dialog Kosova dhe Serbia nuk kanë zhvilluar që nga shtatori i vitit 2023. Ai takim, ishte zhvilluar disa ditë para se një grup i serbëve të armatosur të sulmonte Policinë e Kosovës në Banjskë të Zveçanit, duke vrarë një rreshter.
Kosova për këtë ngjarje fajëson Serbinë, por Beogradi mohon se ka gisht në të. Ndërkaq, BE-ja ka kërkuar që përgjegjësit të përballen me drejtësinë.
Rundi i fundit i dialogut mes kryenegociatorëve të dy shteteve, që ndërmjetësohet nga BE-ja, ishte mbajtur më 10 qershor. Pas këtij takimi, Sorensen deklaroi se po bëheshin përgatitje për një takim të nivelit të lartë.
Përveç dialogut, sipas Presidencës së Kosovës, Osmani dhe Sorensen kanë folur edhe për heqjen e masave ndëshkuese të vendosura ndaj Kosovës nga blloku evropian.
Osmani i ka cilësuar këto masa të padrejta, dhe ka thënë se ato prekin “më së shumti qytetarët e Kosovës”.
BE-ja veçse ka njoftuar se ka nisur heqjen e masave, por nuk ka treguar se cilat masa janë hequr deri më tani.
Në këtë takim, Osmani po ashtu ka folur me emisarin evropian për arrestimet e shtetasve të Kosovës në Serbi “duke kërkuar angazhim të bashkësisë ndërkombëtare në mënyrë që Serbia t’i ndalë këto veprime të paligjshme ndaj qytetarëve të Kosovës”.
Vizita e emisarit evropian në Kosovë u zhvillua në kohën kur Serbia ka paralajmëruar se nuk mund të ketë dialog me Kosovën, për normalizimin e raporteve, pa lirimin e një zyrtari të Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe.
Igor Popoviq u ndalua në Kosovë më 18 korrik. Ndaj tij, Prokuroria Speciale ka ngritur aktakuzë për “nxitje të përçarjes dhe mosdurimit”, pasi gjatë një fjalimi në Rahovec e kishte quajtur Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës “organizatë terroriste”.
Po ashtu, takimet e Sorensenit me krerët shtetërorë ndodhën në kohën kur Kosova gjendet në një krizë politike, pasi që nga zgjedhjet parlamentare të shkurtit, vendi nuk ka institucione të reja.
Shefja për diplomaci e BE-së, Kaja Kallas, gjatë vizitës në Kosovë të zhvilluar në maj, u bëri thirrje udhëheqësve politikë të zhbllokonin ngërçin politik, teksa njoftoi se blloku evropian ka nisur heqjen e masave ndëshkuese ndaj Kosovës.
Këto masa ndëshkuese, BE-ja ja vendosi Kosovës verën e vitit 2023 për shkak të rritjes së tensioneve në veriun e Kosovës, të banuar me shumicë serbe.
Kallas po ashtu kanë thënë se normalizimi i raporteve mes Kosovës dhe Serbisë është e vetmja rrugë drejt një të “ardhmeje më të sigurt dhe më të begatë për popujt e këtij rajoni”.
Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë ka nisur më 2011. Gjatë viteve janë arritur disa marrëveshje, por jo të gjitha janë zbatuar nga palët.REL