Dy adoleshente shqiptarĂ« humbĂ«n jetĂ«n nĂ« njĂ« aksident tragjik qĂ« ndodhi pasditen e 21 gushtit nĂ« fshatin Kolibar tĂ« KĂ«rçovĂ«s, nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut. Sipas raportimeve tĂ« mediave, njĂ« vajzĂ« 15-vjeçare po drejtonte njĂ« motorr me targa tĂ« KĂ«rçovĂ«s kur humbi kontrollin dhe doli nga rruga. Pasagjerja, gjithashtu e mitur dhe nga fshati GreshnicĂ«, ndĂ«rroi [âŠ]
Projekti për rindërtimin e Portit të Durrësit ka një sërë dritëhijesh dhe qytetarët shqiptarë mund të jenë ata që do të paguajnë çmimin. Një nga propozimet më kontroverse është financimi i një pjese të projektit duke shitur apartamente para se ndërtimi të nisë.
MĂ« 9 janar tĂ« 2021, njĂ« video e publikuar nĂ« Instagram, nga faqja zyrtare e restoranteve luksoze âNusretâ nĂ« Dubai, ndezi reagime tĂ« forta nĂ« ShqipĂ«ri. Kjo pĂ«r shkak se nga pamjet dalloheshin ish â zĂ«vendĂ«s kryeministri (por edhe MinistĂ«r i Shtetit pĂ«r RindĂ«rtimin i asaj kohe) Arben Ahmetaj, Belinda Balluku Ministre e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ«, kĂ«shilltari i kryeministri Endri Fuga, si edhe nĂ«nkryetari i BashkisĂ« sĂ« TiranĂ«s, Arbjan Mazniku, biznemeni Samir Mane, nĂ«n shoqĂ«rinĂ« e njĂ« prej emrave me mĂ« ndikim nĂ« Lindjen e Mesme Mohamed Alabbar. Ai Ă«shtĂ« themeluesi dhe ish-kryetari i kompanisĂ« Emaar Properties, njĂ« nga zhvilluesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj dhe prestigjiozĂ« tĂ« pasurive tĂ« patundshme nĂ« botĂ«, e cila njihet pĂ«r projekte ikonike si Burj Khalifa nĂ« Dubai, ndĂ«rtesa mĂ« e lartĂ« nĂ« botĂ«, dhe kompleksi Downtown Dubai.
NĂ«n furtunĂ«n e komenteve se qeveritarĂ«t shpĂ«rdorojnĂ« taksat e qytetarĂ«ve, Mazniku replikoi se âas menunĂ« nuk e pamĂ«, darka ishte e porositur dhe e paguar nga kompaniaâ dhe ishte pjesĂ« e njĂ« misioni zyrtar pĂ«r tĂ« prezantuar investorin Emirat nĂ« projektet e portit, pĂ«rfshirĂ« ârevitalizimin e portit tĂ« DurrĂ«sitâ.
Kjo mendohet se është hera e parë që audienca shqiptare u njoh me faktin se një plan gjigand po luhej për fatin e një nga porteve më të rëndësishme dhe më antik të rajonit.
MĂ« 30 janar 2023, qeveria shqiptare dhe kompania âEagle Hills Real Estate Developmentâ nĂ«nshkruan njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r njĂ« investim prej 2 miliardĂ« eurosh, qĂ« synon tĂ« shndĂ«rrojĂ« DurrĂ«sin nĂ« njĂ« qytet me dy porte, njĂ« pĂ«r pasagjerĂ« dhe njĂ« tjetĂ«r turistik e pĂ«r jahtet. Porti aktual do tĂ« spostohet nĂ« zonĂ«n e Porto Romanos, ndĂ«rsa nĂ« hapĂ«sirĂ«n e portit ekzistues do tĂ« zhvillohet projekti âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ.
âProjekti gjigand, i cili do tĂ« shtrihet nĂ« 450 hektarĂ« dhe do tĂ« çelĂ« pĂ«rgjatĂ« gjithĂ« zhvillimit tĂ« tij 12 mijĂ« vende tĂ« reja puneâ- citohet ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« postimin publik nĂ« faqen zyrtare tĂ« kryeministrisĂ« referuar projektit âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ.
NĂ« projektin âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ parashikohet tĂ« ndĂ«rtohen nĂ« total rreth 13 mijĂ« apartamente, 850 dhoma hoteliere dhe 280 vende pĂ«r jahte. Projekti do tĂ« zhvillohet nĂ« dy faza kryesore: Faza e parĂ« pĂ«rfshin ndĂ«rtimin e 4,000 apartamenteve, hoteleve dhe zonave tregtare, me njĂ« afat realizimi prej 5â7 vitesh dhe njĂ« investim prej 595 milionĂ« eurosh. Faza e dytĂ« zgjeron mĂ« tej projektin me marina pĂ«r jahte, mĂ« shumĂ« apartamente dhe hotele, duke shtrirĂ« kohĂ«zgjatjen totale tĂ« investimit deri nĂ« 20 vjet.
Për shkak të statusit si projekt strategjik, kompania zbatuese përfiton lehtësira të mëdha fiskale, si përjashtim nga tatimi mbi fitimin, TVSH-ja dhe taksat doganore, si dhe procedura të përshpejtuara për marrjen e lejeve brenda 150 ditëve. Marrëveshja garanton gjithashtu që kushtet fiskale dhe marrëveshja nuk do të ndryshohen për 99 vjet, duke mbrojtur interesat e investitorit.
Eduard Halimi, i cili shërbeu si Ministër i Drejtësisë nga viti 2011 deri në vitin 2013, në një analizë për median ngriti shqetësimin se 60% e kompanisë Eagle Hills ishte në pronësi të një rrjeti prej pesë kompanish, të cilat, sipas të dhënave të depozituara në Qendrën Kombëtare të Biznesit (QKB), janë të regjistruara në Ishujt Kajman.
Por kjo nuk ka qenë ndër kritikat e vetme që kanë marrë financuesit e këtij projekti nga zërat opozitarë.
MĂ« 27 korrik 2022, Autoriteti Portual i DurrĂ«sit themeloi shoqĂ«rinĂ« aksionare publike âAlbanian Seaports Development Companyâ (ASDC) pĂ«r tĂ« menaxhuar dhe koordinuar investimin strategjik tĂ« projektit âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ. Kapitali fillestar i ASDC-sĂ« nĂ« momentin e themelimit ishte dhjetĂ« milionĂ« lekĂ« (rreth 103,000 euro), ndĂ«rsa nĂ« qershor 2024 u rrit nĂ« 21,9 milionĂ« lekĂ« (rreth 225,000 euro) pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur punĂ«n dhe pĂ«r tĂ« zgjeruar rolin e kompanisĂ« si njĂ« aktor publik i pĂ«rfshirĂ« nĂ« projekt.
NĂ« janar 2023, ASDC themeloi njĂ« filial tĂ« quajtur âDurrĂ«s Marinaâ, nĂ« tĂ« cilin zotĂ«ron 100% tĂ« kapitalit. Filiali Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r menaxhimin e zbatimit tĂ« projektit dhe bashkĂ«punimin me partnerĂ«t strategjikĂ«.
Shteti shqiptar, pĂ«rmes ASDC, zotĂ«ron 33% tĂ« aksioneve nĂ« projektin âDurrĂ«s Yachts & Marinaâ, i cili ka njĂ« vlerĂ« totale investimi prej rreth 2 miliardĂ« eurosh dhe parashikohet tĂ« gjenerojĂ« tĂ« ardhura prej 3.2 miliardĂ« eurosh. NĂ« pĂ«rputhje me kĂ«tĂ« pjesĂ«, shteti pritet tĂ« pĂ«rfitojĂ« rreth 281 milionĂ« euro nga fitimet neto tĂ« projektit.
âPasi tha 3 vjet se do tĂ« vijĂ« Emaar, Emaar, do tĂ« bĂ«jmĂ« Dubain nĂ« EvropĂ«, bĂ«het marrĂ«veshja midis shteteve dhe tani na del qĂ« Emaar nuk Ă«shtĂ« asgjĂ«kund. Pra ka tre vjet qĂ« thotĂ« do tĂ« vijĂ« kompani e madhe, prandaj nuk po e japim, prandaj po bĂ«jmĂ« njĂ« ligj special, dhe zbulojmĂ« tani qĂ« marrĂ«veshja nuk po bĂ«het me Emaar, por me njĂ« individ, i cili, para njĂ« viti krijoi disa kompani tĂ« ndryshme, qĂ« janĂ« praktikisht bosh, pa kapital, pa tĂ« punĂ«suar, pa historikâ- Ă«shtĂ« shprehur kryetari i partisĂ« âMundĂ«siaâ, Agron Shehaj.
Punë në zhvillim në portin e Durrësit
Projekt pa garë dhe jo transparent
NĂ« nĂ«ntor tĂ« 2022, 37 deputetĂ« tĂ« opozitĂ«s çuan nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese marrĂ«veshjen pĂ«r Portin e DurrĂ«sit, duke e cilĂ«suar atĂ« njĂ« mega aferĂ« korruptive. Pretendimet e opozitĂ«s u hodhĂ«n dy herĂ« poshtĂ« nga Gjykata Kushtetuese, e cila ndĂ«r tĂ« tjera u shpreh se menaxhimi i hapĂ«sirave publike nga investitori strategjik nĂ« nenin 10.6 tĂ« âMarrĂ«veshjes KuadĂ«râ duhet kuptuar se Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« mundĂ«si, zbatimi i sĂ« cilĂ«s mbetet nĂ« diskrecionin e pushtetit vendor.
Sipas Pano Soko, ekonomist dhe ish-bashkĂ«kryetar i partisĂ« âNisma Thurrjeâ, pavarĂ«sisht vendimit tĂ« gjykatĂ«s, ky lloj investimi nxit pabarazinĂ«.
Soko identifikon tre çështje kritike kryesore të lidhura me projektin: mungesa e mundësive të barabarta, kushtet dhe termat nën të cilat është negociuar dhe skema e rrezikshme e shitjes së apartamenteve para se të fillojë ndërtimi.
âJo mĂ« kot marrĂ«veshja e stabilizim â asocimit e pĂ«rcakton qartĂ« kĂ«tĂ« dhe jo mĂ« kot dhe Bashkimi Evropian u shpreh i shqetĂ«suar, nĂ« mos hapjen e njĂ« gare publike, ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r zhvillimin e kĂ«tij projekti, sepse nĂ« demokraci dhe nĂ« shtetin e sĂ« drejtĂ«s, shtetasit janĂ« tĂ« barabartĂ« para ligjit, Ă«shtĂ« aksiomĂ« absolute qĂ« duhet respektuar me rigorozitet, e cila u shkel nĂ« rastin e DurrĂ«s MarinĂ«sâ- tha Soko.
Eurokomisioneri për Zgjerimin, Oliver Varhelyi, i është përgjigjur letrës së kreut të grupit të PD, Enkelejd Alibeaj, ku pranoi shqetësimin e Bashkimit Evropian në lidhje me këtë projekt.
âTĂ« gjitha prokurimet dhe koncesionet, pĂ«rfshirĂ« dhe marrĂ«veshjet mes shteteve apo palĂ«ve tĂ« treta, duhet tĂ« ngrihen mbi parimet e transparencĂ«s, garĂ«s, trajtimit tĂ« barabartĂ« dhe jo diskriminimitâ â ishin fjalĂ«t e Oliver nĂ« letĂ«r.
Problemi i dytë sipas Sokos, është se shteti shqiptarë rrezikon të dal me humbje. Sipas tij vetëm zhvendosja e Portit të Durrësit mund të kushtoj diku te 2 miliardë dollarë, taksat e falura të projektit, por edhe toka që është diku te gati një milionë metër katrorë, me një çmim 100 euro m2, që mund të jetë më shumë shkon 150 milionë euro.
âPra ne po dalim me kĂ«pucĂ« tĂ« kuqe nga ky projekt!â- nĂ«nvizon ai.
Së fundmi ai ngre dhe shqetësimin për shitjen në gropë të apartamenteve, proces i cili sipas ekspertit ndodh vetëm në vende të botës së tretë.
âKjo ishte dhe kuota bazĂ« e financimit, pĂ«rveç shifrĂ«s qĂ« u parashikua tĂ« financoheshin nga Albbari dhe nga kredia qĂ« do tĂ« merrej, pjesa e investimit do tĂ« mbulohej nga paratĂ« qĂ« do tĂ« vinin nga shitja nĂ« gropĂ« e apartamenteve. Pra do tĂ« shitej ajri dhe me kĂ«to do tĂ« mbusheshin 2 miliardĂ« dollarĂ« tĂ« investimeveâ â vijon Soko.
Ai nënvizon se Alabbar ka pasur projekte të ngjashme dhe në Beograd dhe në Bjellorusi, që nuk kanë pasur një fund të mirë, e për këtë arsye Shqipëria në vend të tregohej e kujdesshme, u tregua shumë e hapur.
âPse u tregua shumĂ« e hapur ShqipĂ«ria? PikĂ«risht se u mendua qĂ« financuesit kryesorĂ«, apo paratĂ« qĂ« do tĂ« financonin kĂ«to projekte, apo blerjen e kĂ«tyre apartamenteve, do tĂ« vinin nga paratĂ« e pista!â- pĂ«rmbyll eksperti i ekonomisĂ«.
399 milionë euro nga buxheti shtetit për Portin në Porto Romanos
Ndryshe nga projekti âDurrĂ«s Yachts Marinaâ pĂ«r tĂ« cilin nuk u hap asnjĂ« garĂ«, pĂ«r ndĂ«rtimin e portit tĂ« ri nĂ« Porto â Romano u zhvilluan dy procedura tenderimi. Osservatorio Balcani ju drejtua Autoriteti Portual Durres (APD), i cili i konfirmoi se investimi pĂ«r Portin e ri nĂ« Porto â Romano do tĂ« jetĂ« rreth 399 milionĂ« euro dhe do tĂ« mbulohet tĂ«rĂ«sisht nga buxheti i shtetit.
âGjatĂ« periudhĂ«s sĂ« spostimit tĂ« operacioneve portuale nga Terminali aktual i kontejnerĂ«ve drejt Terminalit tĂ« ri, bizneset qĂ« varen nga trafiku i mallrave nĂ«pĂ«rmjet portit tĂ« DurrĂ«sit mund tĂ« pĂ«rballen me nevojĂ«n e riorganizimit tĂ« operacioneveâ- konfirmon APD, nĂ« lidhje me ndikimet qĂ« do tĂ« sjell ky transferim.
APD gjithashtu pretendon se do të gjenerohen të ardhura shtesë, pasi APD do të funksionoj si një autoritet me dy porte, ku porti ekzistues do të vazhdoj funksionimin i transformuar si një Marinë Turistike.
Procedura e tenderimit për ndërtimin e Portit të ri tregtar në Porto Romano ka kaluar një proces të gjatë dhe të ndërlikuar. Fillimisht e shpallur në korrik 2024 me një fond limit rreth 390 milionë euro, ajo u anulua disa muaj më vonë për shkak të mungesës së ofertave të përshtatshme. Në dhjetor të po atij viti, tenderi u rihap me dokumentacion të përmirësuar dhe pa ndarje në lote, duke tërhequr sërish interesin e kompanive ndërkombëtare. Pas dy raundeve të parakualifikimit dhe shqyrtimit të ankesave, aktualisht procedura ndodhet në fazën përfundimtare të vlerësimit të ofertave financiare, ku dy konsorciume janë në garë për fitimin e kontratës.
I pari është bashkimi midis kompanisë holandeze Van Oord dhe gjigandit belg Besix, ndërsa konsorciumi i dytë përfshin kompaninë greke Archirodon, në partneritet me Deme Dredging NV dhe Societa Italiana Dragaggi S.p.A. Të dyja konsorciumet kanë kaluar fazat teknike të kualifikimit dhe aktualisht janë në pritje të vlerësimit të ofertave financiare, që do të përcaktojë fituesin e kontratës për projektin strategjik.
Aranita Brahaj, drejtuese e platformës e të dhënave Open Data (organizatë që synon transparencën e të dhënave), në lidhje me parregullsi për tenderin e hapur për këtë projekt, tha për Osservatorio Balcani se ekziston një problematikë që lidhet me përgatitjen e dokumentacionit dhe projektit të tenderit.
âKa pasur njĂ« mungesĂ« tĂ« dukshme transparence nĂ« pĂ«rzgjedhjen e biznesit tĂ« huaj qĂ« ka kryer pĂ«rgatitjetâ-shprehet Aranita.
Ajo vijon se fillimisht u parashikua që kjo vepër të realizohej me financim të huaj, por më pas, për shkak të mungesës së garancive për fonde të jashtme, mbeti që Porti të ndërtohej me investime të brendshme.
âKjo tregon njĂ« mungesĂ« besimi nga partnerĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur projektinâ- pĂ«rmbyll Brahaj.
Rezistencë e vakët lokale
Ndryshe nga Mali i Zi, ku vendasit dhe aktivistĂ«t kanĂ« shprehur hapur kundĂ«rshtimin e tyre ndaj projekteve tĂ« Alabbar nĂ« Ulqin duke organizuar protesta, nĂ« ShqipĂ«ri rezistenca ka qenĂ« shumĂ« e dobĂ«t, pothuajse inekzistente. Propaganda e pĂ«rhapur gjerĂ«sisht nĂ« ShqipĂ«ri, qĂ« e paraqet DurrĂ«sin si âDubain e Mesdheutâ, ku vlerat e pronave dhe punĂ«simi do tĂ« rriteshin nĂ« mĂ«nyrĂ« eksponenciale, duket se ka funksionuar nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive.
Zërat e ekspertëve dhe aktivistëve lokalë pothuajse janë inekzistente, ndryshe nga raste të tjera në Durrës, përmendim kundërshtitë të veprave infrastrukturore, për shembull objekti i Velierës.
Urbanisti nga Durrësi, Artan Kacani, shpjegon për Osservatorio Balcani se Porti i Durrësit është një vepër inxhinierike unike dhe se është bërë me kolona lundruese, pluskuese në ujë, pra gjithë dyshemeja e kontejnerëve kur vinë dallgët lundron mbi ujë.
Kacani thekson se relievi i Durrësit është argjiloz dhe shumë i vështirë për të pasur një stabilitet. Dhe sipas tij, ky ka qenë problemi gjithmonë në antikitet i Portit të Durrësit, pra gjithmonë ka qenë territore jo të qëndrueshme për të zhvilluar një port infrastrukture të madhe.
âTĂ« marrĂ«sh kĂ«tĂ« port, kĂ«tĂ« zgjidhje gjeniale inxhinierike dhe ta konvertosh duke hedhur materiale tĂ« ndryshme, jo vetĂ«m ke ndryshuar sizmologjinĂ« e tokĂ«s, por mbi tĂ« gjitha ke krijuar njĂ« budallallĂ«k nĂ« ujĂ«, sepse Ă«shtĂ« territor sizmologjik shumĂ« i fortĂ« dhe kĂ«tĂ« e vĂ«rteton historia e DurrĂ«sitâ â thotĂ« ai.
Kacani shprehet se e njĂ«jta vĂ«shtirĂ«si haset edhe nĂ« Porto â Romano, ku do tĂ« zhvendoset Porti i ri, pasi Porto â Romano shtrihet nĂ« buzĂ«t e pllakave tektonike.
âĂshtĂ« e njĂ«jta sfidĂ« si dhe ura nĂ«pĂ«rmjet ItalisĂ« dhe SicilisĂ« qĂ« shumĂ« politikanĂ« thonĂ« do ta bĂ«jmĂ« por asnjĂ« inxhinierĂ« nuk e hedh firmĂ«n sepse janĂ« bashkimet e pllakave tektonike dhe nĂ« tĂ« ardhmen ato mund tĂ« krisen dhe tĂ« lĂ«vizin. Nuk ka asnjĂ« lloj garancieâ â thekson Kacani.
Një tjetër arkitekt nga Durrësi, Enea Papa thotë se nuk është ndarë akoma, nëse duam qytet historik, turistik, apo çfarë të dalë. Ai tregon për Osservatorio Balcani se Durrësi nuk ka as infrastrukturën e duhur për të gjithë këtë ngarkesë urbane që pritet të mikpresë.
âDurrĂ«si ka dy orĂ« ujĂ« nĂ« ditĂ«, si pretendon qĂ« do sjellĂ«sh gjithĂ« ato rezidentĂ« e turistĂ«, do tĂ« thotĂ« tĂ« sjellĂ«sh njĂ« qytet tĂ« dytĂ«. Nuk jemi gati! ĂshtĂ« sikur tĂ« bĂ«sh dasmĂ« nĂ« njĂ« shtĂ«pi dy plus njĂ«, nuk e bĂ«n dot, se sâke ku ul njerĂ«zit! Do kurajo tĂ« madhe tĂ« bĂ«sh diçka tĂ« tillĂ«!â- analizon Papa.
Rasti i Portit të Durrësit përfaqëson shumë më tepër se një projekt ndërtimi; ai është një pasqyrë e mënyrës se si konceptohet zhvillimi urban, qeverisja ekonomike dhe raporti i qeverisë me publikun në Shqipëri. Mungesa e transparencës, shmangia sistematike e garës, përjashtimi i qytetarëve dhe specialistëve nga vendimmarrja, dhe dyshimet mbi interesat e përfshirë pas një projekti kaq të madh, e kthejnë këtë histori në një studim rasti për keqmenaxhimin e hapësirës publike dhe sfidat e demokracisë funksionale.
Përtej retorikës politike dhe premtimeve për investime miliarda-euroshe, mbetet pyetja themelore: Kujt i shërben ky projekt? Dhe çfarë humbasim si qytet dhe si shoqëri kur vendimmarrja për të ardhmen urbane e vendit kalon pa konsultim, pa analizë reale dhe pa llogaridhënie?
Nëse kjo histori do të vazhdojë të përsëritet edhe me projekte të tjera strategjike apo aeroportet, rrezikojmë të ndërtojmë një Shqipëri që nuk është për qytetarët e saj, por për interesa të ngushta, të padukshme dhe afatshkurtra.
Prej më shumë se 50 vitesh, Ali Akbar ecën në rrugët e Bregut të Majtë në Paris, me gazetat nën krah dhe titujt më të fundit në buzë. Ai konsiderohet sot shitësi i fundit i gazetave në Francëndoshta edhe në gjithë Evropën dhe së shpejti do të nderohet për kontributin e tij në kulturën franceze.
Presidenti Emmanuel Macron, i cili si student ka blerĂ« gazeta nga Akbar, do tâi dorĂ«zojĂ« muajin e ardhshĂ«m Urdhrin e MeritĂ«s, njĂ« nga dekoratat mĂ« tĂ« larta nĂ« FrancĂ«.
âKur fillova kĂ«tu nĂ« vitin 1973, ishim 35 ose 40 shitĂ«s gazetash nĂ« Paris,â tregon ai. âTani jam i vetĂ«m. Gjithçka Ă«shtĂ« dixhitale. NjerĂ«zit mjaftohen tĂ« shikojnĂ« telefonin.â
Sot, gjatë xhiros së tij nëpër kafenetë e lagjes Saint-Germain, Akbar shpreson të shesë rreth 30 kopje të Le Monde. Fiton gjysmën e çmimit të shitjes, por nuk merr rimbursim për gazetat e papaguara. Dikur, para internetit, shiste mbi 80 kopje brenda orës së parë pas botimit të pasdites.
âDikur njerĂ«zit mblidheshin rreth meje pĂ«r tĂ« marrĂ« gazetĂ«n. Tani duhet tâi ndjek klientĂ«t qĂ« tâua shes,â thotĂ« ai, pa e humbur optimizmin.
NĂ« moshĂ«n 72-vjeçare, Ali Akbar Ă«shtĂ« njĂ« figurĂ« e dashur e lagjes. âKam ardhur kĂ«tu nĂ« vitet â60 dhe jam rritur me Aliun. ĂshtĂ« si vĂ«lla pĂ«r mua,â thotĂ« njĂ« banore. âE njeh tĂ« gjithĂ« dhe Ă«shtĂ« shumĂ« gazmor,â shton njĂ« tjetĂ«r.
I lindur nĂ« Rawalpindi, Pakistan, Akbar mbĂ«rriti nĂ« EvropĂ« nĂ« fund tĂ« viteve â60, fillimisht nĂ« Amsterdam, ku punoi nĂ« njĂ« anije turistike. NĂ« vitin 1972, anija u ankorua nĂ« Rouen tĂ« FrancĂ«s, dhe njĂ« vit mĂ« vonĂ« ai u vendos nĂ« Paris. Dokumentet e qĂ«ndrimit i siguroi nĂ« vitet â80.
Në Saint-Germain, dikur qendër intelektuale e Parisit, ai u njoh me artistë dhe personalitete të shumta. Elton John dikur e ftoi për një çaj me qumësht në Brasserie Lipp, ndërsa para universitetit prestigjioz Sciences Po u miqësua me breza të tërë studentësh që më vonë u bënë politikanë përfshirë vetë Macronin.
MegjithatĂ«, sipas tij, lagjja ka humbur atmosferĂ«n e dikurshme. âDikur kishte botues, shkrimtarĂ«, aktorĂ« e muzikantĂ«. Vendi kishte shpirt. Tani Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« destinacion turistik,â thotĂ« ai me njĂ« buzĂ«qeshje tĂ« lehtĂ«./abcnews.al
VetĂ«m pak ditĂ« mĂ« parĂ«, kryeministri Edi Rama mblodhi ndĂ«rtuesit pĂ«r tâiu prezantuar vizionin e tij dhe reformat qĂ« do tĂ« ndĂ«rmerren pĂ«r kĂ«tĂ« sektor. NjĂ« nga shqetĂ«simet e ngritura nga shefi i qeverisĂ« ishte metoda e financimit tĂ« sektorit pĂ«rmes shitjes sĂ« apartamenteve nĂ« ajĂ«r. âNĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ndĂ«rtimi tĂ« mos bazohet tek parashitja [âŠ]
Një ngjarje tragjike ka tronditur qytetin e vogël të Anacondës në Montana, SHBA, ku të paktën katër persona humbën jetën pas një sulmi me armë në një bar lokal. Autoritetet konfirmuan se i dyshuari për këtë masakër është Michael Paul Brown, 45 vjeç, një ish-ushtar që jetonte afër vendngjarjes. Ai është shpallur në kërkim dhe besohet të jetë i armatosur, duke paraqitur ende një rrezik për publikun.
Pas sulmit, një ekip i specializuar SWAT kontrolloi shtëpinë e tij, por pa rezultat. Brown është parë për herë të fundit në një zonë malore pranë qytetit, ku besohet të fshihet. Anaconda, një qytet me rreth 9,000 banorë, ka pasur një histori pa ngjarje të tilla dhe kjo tragjedi ka lënë banorët të shokuar.
Policia dhe agjencitë federale janë angazhuar për kapjen e tij dhe zbardhjen e plotë të ngjarjes, duke kërkuar ndihmën e qytetarëve për çdo informacion të mundshëm.
Festivali Ndërkombëtar i Animacionit Anibar ka përmbyllur me sukses edicionin e tij të 16-të në qytetin e Pejës, duke sjellë një javë plot filma, diskutime, punëtori dhe një frymë kolektive që tejkalon thjesht artin e animacionit.
Tema e sivjetme â âWTF (Whatâs The Future?)â â nuk ishte thjesht njĂ« lojĂ« fjalĂ«sh provokative, por njĂ« reflektim i thellĂ« mbi pasigurinĂ« globale, realitetin social dhe sfidat qĂ« po e formĂ«sojnĂ« tĂ« ardhmen.
âWTFâ â Pyetje, jo pĂ«rgjigje
Anibar 2025 (Foto: Anibar)
âKĂ«tĂ« vit kemi vendosur qĂ« nĂ« vend tĂ« njĂ« teme tĂ« zakonshme, ta formulojmĂ« njĂ« pyetje,â tha Arba Hatashi, drejtoresha e festivalit.
âPyetja âWhatâs The Future?â na shtyn tĂ« reflektojmĂ«, por njĂ«kohĂ«sisht akronimi âWTFâ shpreh edhe njĂ« reagim emocional shumĂ« tĂ« sinqertĂ« qĂ« e ndjejmĂ« çdo ditĂ« pĂ«rballĂ« krizave globale â klimaterike, ekonomike apo politikeâ.
Arba Hatashi, drejtoreshĂ« e festivalit âAnibar 2025â (Foto: Telegrafi)
Sipas saj, ideja nuk ishte të jepeshin përgjigje, por të krijoheshin hapësira ku njerëzit mund të diskutonin dhe bashkoheshin rreth kësaj dileme.
PĂ«r ArbĂ«n, pavarĂ«sisht motit tĂ« paparashikueshĂ«m dhe surprizave tĂ« shumta qĂ« sjell çdo edicion, âjemi shumĂ« tĂ« lumtur qĂ« kemi arritur tĂ« realizojmĂ« tĂ« gjitha aktivitetet qĂ« kishim paraparĂ« pĂ«rgjatĂ« javĂ«s. Ka pasĂ« shumĂ« filma, shumĂ« mysafirĂ«, dhe njĂ« audiencĂ« tĂ« mrekullueshmeâ.
Një program i pasur dhe i guximshëm
Anibar 2025 (Foto: Anibar)
Sipas Vullnet SanajĂ«s, drejtor ekzekutiv i Anibar, ky edicion ka qenĂ« âjashtĂ«zakonisht i suksesshĂ«mâ.
Ai theksoi se pĂ«rveç projeksioneve nĂ« kinematĂ« e hapura dhe tĂ« mbyllura, ka pasur edhe ârritje tĂ« interesimit pĂ«r aktivitetet tjera si Anibar Pro, ku kĂ«tĂ« vit pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« kemi sjellĂ« bashkĂ« profesionistĂ« tĂ« industrisĂ«, producentĂ« dhe animatorĂ« nga rajoni dhe mĂ« gjerĂ«â.
Vullnet Sanaja, drejtor ekzekutiv i âAnibarâ (Foto: Telegrafi)
NĂ« kuadĂ«r tĂ« Anibar Pro, Ă«shtĂ« lansuar edhe projekti âGjeneSysâ, njĂ« nismĂ« e mbĂ«shtetur nga Ambasada e FrancĂ«s dhe Instituti Francez nĂ« KosovĂ«, qĂ« ka pĂ«r qĂ«llim tĂ« mbĂ«shtesĂ« gjeneratĂ«n e re tĂ« animatorĂ«ve pĂ«r tĂ« zhvilluar idetĂ« e tyre dhe pĂ«r tĂ« krijuar studiot e para tĂ« pavarura tĂ« animacionit nĂ« vend.
âKemi sjellĂ« ekspertĂ« nga Franca, kemi mbajtur masterklasa dhe i kemi ndihmuar animatorĂ«t tĂ« prezantojnĂ« idetĂ« e tyre para publikut â me synimin qĂ« kĂ«to ide tĂ« kthehen nĂ« filma konkretĂ«â, tha Sanaja.
Edukimi si bosht i zhvillimit
NjĂ« shtyllĂ« kyçe e Anibarit Ă«shtĂ« gjithmonĂ« edukimi â dhe kĂ«tĂ« vit Fllanza Taraku, koordinatore e programit edukativ, solli njĂ« gamĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« punĂ«torive, pĂ«r tĂ« gjitha moshat.
âKemi organizuar shtatĂ« punĂ«tori, prej tĂ« cilave njĂ«ra ka qenĂ« e dedikuar pĂ«r fĂ«mijĂ«t â ku kanĂ« mĂ«suar bazat e animacionit me teknikĂ«n stop-motionâ, tha ajo.
Fllanza Taraku, koordinatore e programit të edukimit (Foto: Anibar)
NĂ« QendrĂ«n Kreative Dukagjini u mbajt punĂ«toria âK-Theaterâ, ku pjesĂ«marrĂ«sit krijuan njĂ« pĂ«rrallĂ«, e ilustruan dhe e performuan me muzikĂ« live.
NĂ« ShkollĂ«n e Artit, njĂ« tjetĂ«r punĂ«tori u ndau nĂ« dy pjesĂ«: njĂ«ra pĂ«r shkrimin e njĂ« zinĂ« dhe tjetra pĂ«r ilustrimin e saj. âGjithçka qĂ« ka dalĂ« nga kjo punĂ«tori mund tĂ« gjendet nĂ« ceremoninĂ« e mbylljes â Ă«shtĂ« njĂ« punĂ« shumĂ« e veçantĂ« qĂ« pĂ«rfaqĂ«son kreativitetin dhe zĂ«rin e tĂ« rinjve pjesĂ«marrĂ«s,â shtoi Taraku.
Fryma e Anibarit
PĂ«rtej aktiviteteve zyrtare, ajo qĂ« e bĂ«n Anibarin tĂ« veçantĂ« Ă«shtĂ« fryma kolektive qĂ« gjenerohet gjatĂ« asaj jave nĂ« PejĂ«. âUnĂ« e kam ndier kĂ«tĂ« frymĂ« mĂ« shumĂ« se kurrĂ« kĂ«tĂ« vitâ, tha Fllanza. âJam shumĂ« krenare pĂ«r punĂ«n qĂ« e kemi bĂ«rĂ« si ekip, dhe pĂ«r gjithĂ« vullnetarĂ«t qĂ« e bĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« festival tĂ« ndodhĂ«. MĂ« vjen keq qĂ« pĂ«rfundon sonte, por jemi gati pĂ«r vitin tjetĂ«r.â
Një ftesë për të ardhmen
Anibar 2025 (Foto: Anibar)
Anibar nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« festival filmash. ĂshtĂ« njĂ« platformĂ« e angazhimit qytetar, njĂ« terren pĂ«r edukim alternativ, dhe njĂ« pasqyrĂ« e shoqĂ«risĂ« nĂ« lĂ«vizje. NĂ«se nuk ishit pjesĂ« kĂ«tĂ« vit, mesazhi nga organizatorĂ«t Ă«shtĂ« i qartĂ«: âJu presim patjetĂ«r vitin tjetĂ«r â bashkĂ« ta pyesim pĂ«rsĂ«ri: Whatâs The Future?â. /Telegrafi/
Festivali Ndërkombëtar i Animacionit Anibar ka shpallur fituesit e edicionit të 16-të në ditën përmbyllëse më 20 korrik, duke finalizuar kështu plot një jave të suksesshme me animacion, diskutime dhe energji krijuese në Pejë.
Në ngjarjen përmbyllëse të festivalit ishte i pranishëm edhe Kreu i Lëvizjes Vetëvendosje, njëherësh kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti.
Krijimet mĂ« tĂ« spikatura tĂ« kĂ«tij viti tĂ« cilat u pĂ«rzgjodhen nĂ« disa kategori garuese, sollĂ«n rrĂ«fime qĂ« prekin, sfidojnĂ« dhe shtrojnĂ« pyetje thelbĂ«sore pĂ«r kohĂ«n nĂ« tĂ« cilĂ«n jetojmĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me temĂ«n e kĂ«tij edicioni tĂ« festivalit: âWTF â Whatâs the Future?â.
Mes kategorive garuese të këtij edicioni ishin:
Garat ndĂ«rkombĂ«tare dhe ballkanike me juri: Helga Fodorean, menaxhere kulturore dhe producente filmash, Laura AlmantaitÄ, drejtoreshĂ« festivalesh dhe producente filmash, Marko TadiÄ, artist me pĂ«rvojĂ« nĂ« vizatim, instalacion dhe animacion, Tal Kantor, regjisore dhe fituese çmimesh ndĂ«rkombĂ«tare, dhe Tomek Popakul, drejtor i animacionit i njohur pĂ«r filmat Ziegenort, Acid Rain dhe Zima.
Garat studentore dhe programi âPitch It!â me juri: Bastien Dubois, regjisor francez, Rianne Stremmelaar, regjisore dhe ilustratore, dhe Vasco SĂĄ, bashkĂ«themelues i BAP-Animation Studios.
Garat pĂ«r filmat pĂ«r tĂ« Drejtat e Njeriut dhe video animacioneve muzikore, pĂ«r tĂ« cilat gjykuan: Anna Vasova, skenariste dhe producente, DraĆĄko IveziÄ, regjisor filmash tĂ« animuar, skenarist, producent, aktor zĂ«ri, dhe bashkĂ«themelues i Adriatic Animation nĂ« Kroaci, dhe Yves Nougarede, programues filmi nĂ« Festivalin NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit Annecy.
Garat për audiencën e të rinjve me juri pesë të rinj nga Kosova: Leka Gjonbalaj, artist autodidakt i specializuar në pikturë me vaj, art mural dhe dizajn karakteresh, Rina Lasku, artiste vizuale dhe animatore nga Gjakova, Rrezarta Sadriu, animatore 2D dhe tregimtare vizuale, Gent Ademaj, animator dhe dizajner grafik, dhe Alisa Fejza, animatore dhe artiste multimediale, përcjellë KultPlus.
NĂ« kategorinĂ« garuese ndĂ«rkombĂ«tare, çmimin kryesor e fitoi filmi âDog Aloneâ, me regji tĂ« Marta Reis Andrade, njĂ« rrĂ«fim emocional qĂ« flet pĂ«r vetminĂ«, braktisjen dhe lidhjet njerĂ«zor pĂ«rmes njĂ« paralelizmi tĂ« ndjerĂ« midis njĂ« qeni tĂ« harruar dhe pĂ«rvojave personale tĂ« regjisores.
PĂ«r kĂ«tĂ« kategori, juria ndau gjithashtu çmimin âPĂ«rmendje e VeçantĂ«â (Special Mention) pĂ«r filmin âDollhouse Elephantâ, me regji tĂ« Jenny Jokela, duke vlerĂ«suar se filmi i prek tĂ« gjitha shqisat e njeriut.
NĂ« kategorinĂ« garuese tĂ« filmave nga Ballkani, çmimin e parĂ« e mori filmi âHowâ, me regji dhe skenar te Marko MeĆĄtroviÄ, i cili flet pĂ«r qenien dhe kalimin pĂ«rmes fazave tĂ« pafundme tĂ« ekzistencĂ«s.
NĂ« garĂ«n studentore, triumfues ishte filmi âChildren of the Bird,â i Julia Tudisco, njĂ« film mitologjik fiktiv rreth lindjes dhe vdekjes sĂ« planetit tonĂ«. Juria vlerĂ«soi se filmi lidhet thellĂ«sisht me temĂ«n e sivjetshme tĂ« festivalit âĂfarĂ« Ă«shtĂ« e ardhmja?â e cila Ă«shtĂ« mĂ« urgjente se kurrĂ«.
NdĂ«rkaq, dy pĂ«rmendje tĂ« veçanta shkuan pĂ«r âThe Eating of an Orangeâ nga May Kindred-Boothby dhe âPoppy Flowersâ nga Evridiki Papaiakovou.
Ămimin e parĂ« nĂ« garĂ«n e programit âPitch It!â, i cili ofron njĂ« hapĂ«sirĂ« pĂ«r prezantimin e projekteve nĂ« zhvillim nga animatorĂ« tĂ« rinj, e rrĂ«mbeu Flaka Kokolli me projektin âI Still Havenât Cried.â NĂ« vendin e dytĂ« u rendit Verica Tenekedjieva me projektin âTransporting Woman,â dhe nĂ« vendin e tretĂ« Katarina Zaharijev dhe Marija MaletiÄ me âThe Last Bookstore in the World.â
NĂ« garĂ«n pĂ«r video animacionet muzikore, çmimi kryesor i shkoi klipit âfeelslikeimfallinginloveâ nga Coldplay, me regji dhe skenar te Raman Djafari dhe prodhuar nga Alexander Handschuh. Tema e trajtuar Ă«shtĂ« historia e njĂ« çifti shpirtrash binjakĂ« qĂ« udhĂ«ton mes botĂ«ve dhe formave pĂ«r tĂ« gjetur njĂ«ri-tjetri. Kurse, pĂ«rmendja e veçantĂ« shkoi pĂ«r videon muzikore tĂ« Chris Lambourne, âBob Dylanâs Big Dick.â
Fituesi pĂ«r kategorinĂ« audienca e te rinjve u shpall Vera van Wolferen me filmin âDown in the Dumps,â njĂ« storje qĂ« tregon sfidat e njĂ« buburreci me vetĂ«vlerĂ«sim tĂ« ulĂ«t, duke na rikujtuar se pranimi i vetes Ă«shtĂ« mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m se pritshmĂ«ritĂ« e tĂ« tjerĂ«ve.
PĂ«rmendja e veçantĂ« shkoi pĂ«r âThe Legend of the Hummingbirdâ nga Morgan Devos, i cili pĂ«rcon mesazhin se nĂ« momentet mĂ« tĂ« vĂ«shtira, edhe krijesa mĂ« e vogĂ«l mund tĂ« tregojĂ« guximin mĂ« tĂ« madh.
Anibar falĂ«nderoi tĂ« gjithĂ« pjesĂ«marrĂ«sit, partnerĂ«t, dhe publikun pĂ«r njĂ« tjetĂ«r edicion qĂ« e vendos PejĂ«n dhe KosovĂ«n nĂ« qendĂ«r tĂ« hartĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« animacionit. Me ide tĂ« guximshme, rrĂ«fime tĂ« ndjera dhe pyetje provokuese mbi tĂ« ardhmen, edicioni i sivjetshĂ«m me temen âWTFâ vĂ«rtetoi fuqinĂ« transformuese tĂ« animacionit./KultPlus.com
Mes kafeneve dhe butikëve elegantë në lagjen Saint German des Pres të Parisit, jehon zëri i një burri që endet nëpër rrugët me kalldrëm me gazeta në duar.
Ali Akbar nga Pakistani, pa e hequr buzĂ«qeshjen nga fytyra, ka shitur gazeta pĂ«r gjysmĂ« shekulli. PĂ«r tĂ« tĂ«rhequr njerĂ«zit dhe pĂ«r tĂ« shtuar pak efekt dramatik, ndonjĂ«herĂ« ai sajon histori qĂ« shumĂ« do donin tâi dĂ«gjonin: Kaq ishte! Lufta mbaroi, Putini kĂ«rkoi falje!â ishte njĂ« deklaratĂ« e kohĂ«ve tĂ« fundit qĂ« shkaktoi tĂ« qeshura nĂ« zonĂ«.
Akbar ushtron një tregti në zhdukje të një malli në pakësim. Ai konsiderohet të jetë shitësi i fundit i gazetave në Francë.
Akbar shpreson qĂ« ky titull tâi japĂ« pasaportĂ«n franceze.  Ai ka njĂ« leje qĂ«ndrimi, por aplikimi i tij pĂ«r shtetĂ«si franceze Ă«shtĂ« i bllokuar nĂ« burokracitĂ« e lodhshme.
NĂ« moshĂ«n 72-vjeçare, Akbar ka njĂ« energji pĂ«r tâu marrĂ« shembull, ai bĂ«n disa kilometra nĂ« ditĂ« duke shitur gazetat mĂ« tĂ« njohura franceze.
I lindur në vitin 1953 në një familje me 10 fëmijë, dy prej të cilëve vdiqën të rinj, Akbar u rrit në Rawalpindi në Pakistan mes varfërisë së madhe. Ai e la shkollën kur ishte 12 vjeç, duke bërë punë të ndryshme dhe pavarësisht vështirësive, ia doli që të mësonte vet të lexonte.
GjatĂ« edicionit tĂ« 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit Anibar, u pĂ«rmbyll me sukses iniciativa mĂ« e re profesionale Anibar Pro â Genesis. NĂ« kĂ«tĂ« ngjarje tĂ« veçantĂ« u duartrokit progresi dhe potenciali i talentĂ«ve tĂ« rinj nĂ« industrinĂ« e animacionit.
Kjo nismë francezo-kosovare, e realizuar në bashkëpunim me Institutin Francez në Kosovë dhe e mbështetur nga Ministria Franceze për Evropën dhe Punët e Jashtme si dhe Ambasada Franceze në Kosovë, është kthyer në një shtyllë të rëndësishme të misionit të festivalit për fuqizimin e krijuesve të rinj dhe zhvillimin e industrive kreative në rajon.
Gjatë pesë ditëve të festivalit i cili mbajt në Pejë, 18 animatorë te rinj prezantuan konceptet e filmave të tyre para një audience ndërkombëtare të përbërë nga producentë, studio dhe mentorë, në kuadër të Genesis Pitching Sessions. Programi profesional përfshiu gjithashtu punëtori, panele diskutimi dhe aktivitete rrjetëzimi me fokus në ndërmarrësi, mentorim dhe tregim etik.
Drejtori Ekzekutiv i Anibar, Vullnet Sanaja, vlerësoi ndikimin e programit Genesis dhe ndau vizionin e tij për të ardhmen, duke theksuar se kjo iniciativë ishte vetëm faza e parë e një rruge të gjatë që do të vazhdojë me më shumë mundësi për zhvillim, bashkëpunimi ndërkombëtar dhe mbështetje të drejtpërdrejtë për krijuesit e rinj.
Momenti kulmor i ngjarjes erdhi kur anĂ«tarĂ«t e jurisĂ« â Olivier Catherin, Corinne Destombes dhe Manon Messiant, figura tĂ« njohura tĂ« animacionit evropian, shpallĂ«n dhjetĂ« projektet e pĂ«rzgjedhura qĂ« do tĂ« vazhdojnĂ« rrugĂ«timin e tyre nĂ«n pĂ«rkujdesje profesionale: â Albana Hajdini â Stick With Me â Alisa Fejza â Fading Echoes â Bleona Brahimi â Inside the Box â Diellza Franca â At Hanaâs â Erza Qorrolli â Engji â Finesa Peja â Cice! â Kaltrina Berisha â Imagine if You Canât Imagine the Imaginable â Leonita Thaqi â Liminal â Rina Lasku â No More Dirt â Yll Avdiu â As the Forest Whispers
Të përzgjedhur për origjinalitetin, vizionin dhe potencialin e tyre artistik, këta krijues të rinj do të përfitojnë nga mentorim i strukturuar, punëtori dhe masterklasa me producentë e ekspertë të animacionit. Secili prej tyre do të lidhet me një nga producentët që takuan gjatë Genesis, duke siguruar kështu udhëzim të vazhdueshëm për zhvillimin e mëtejshëm të projekteve të tyre.
Me pĂ«rfundimin e edicionit tĂ« parĂ«, Anibar Pro â Genesis Ă«shtĂ« pozicionuar si njĂ« shtyllĂ« e fuqishme nĂ« kuadĂ«r tĂ« festivalit. MĂ« shumĂ« se njĂ« platformĂ« pĂ«r pĂ«rzgjedhje tĂ« projekteve, ky program shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« inkubator tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m kreativ qĂ« ndĂ«rton ura mes animatorĂ«ve tĂ« rinj nĂ« KosovĂ« dhe tregut ndĂ«rkombĂ«tar.
Ndërsa perdet mbyllen për këtë edicion, një gjë është e qartë: zërat e këtyre të rinjve sapo kanë nisur të dëgjohen. Gjenerata e re e animatorëve është këtu, dhe e ardhmja e tyre duket premtuese./ KultPlus.com
GjatĂ« edicionit tĂ« 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit Anibar, u pĂ«rmbyll me sukses iniciativa mĂ« e re profesionale Anibar Pro â Genesis.
Në këtë ngjarje të veçantë u duartrokit progresi dhe potenciali i talentëve të rinj në industrinë e animacionit.
Kjo nismë francezo-kosovare, e realizuar në bashkëpunim me Institutin Francez në Kosovë dhe e mbështetur nga Ministria Franceze për Evropën dhe Punët e Jashtme si dhe Ambasada Franceze në Kosovë, është kthyer në një shtyllë të rëndësishme të misionit të festivalit për fuqizimin e krijuesve të rinj dhe zhvillimin e industrive kreative në rajon.
Gjatë pesë ditëve të festivalit i cili mbajt në Pejë, 18 animatorë te rinj prezantuan konceptet e filmave të tyre para një audience ndërkombëtare të përbërë nga producentë, studio dhe mentorë, në kuadër të Genesis Pitching Sessions. Programi profesional përfshiu gjithashtu punëtori, panele diskutimi dhe aktivitete rrjetëzimi me fokus në ndërmarrësi, mentorim dhe tregim etik.
Drejtori Ekzekutiv i Anibar, Vullnet Sanaja, vlerësoi ndikimin e programit Genesis dhe ndau vizionin e tij për të ardhmen, duke theksuar se kjo iniciativë ishte vetëm faza e parë e një rruge të gjatë që do të vazhdojë me më shumë mundësi për zhvillim, bashkëpunimi ndërkombëtar dhe mbështetje të drejtpërdrejtë për krijuesit e rinj.
Momenti kulmor i ngjarjes erdhi kur anĂ«tarĂ«t e jurisĂ« â Olivier Catherin, Corinne Destombes dhe Manon Messiant, figura tĂ« njohura tĂ« animacionit evropian, shpallĂ«n dhjetĂ« projektet e
përzgjedhura që do të vazhdojnë rrugëtimin e tyre nën përkujdesje profesionale:
â Albana Hajdini â Stick With Me
â Alisa Fejza â Fading Echoes
â Bleona Brahimi â Inside the Box
â Diellza Franca â At Hanaâs
â Erza Qorrolli â Engji
â Finesa Peja â Cice!
â Kaltrina Berisha â Imagine if You Canât Imagine the Imaginable
â Leonita Thaqi â Liminal
â Rina Lasku â No More Dirt
â Yll Avdiu â As the Forest Whispers
Të përzgjedhur për origjinalitetin, vizionin dhe potencialin e tyre artistik, këta krijues të rinj do të përfitojnë nga mentorim i strukturuar, punëtori dhe masterklasa me producentë e ekspertë të animacionit. Secili prej tyre do të lidhet me një nga producentët që takuan gjatë Genesis, duke siguruar kështu udhëzim të vazhdueshëm për zhvillimin e mëtejshëm të projekteve të tyre.
Me pĂ«rfundimin e edicionit tĂ« parĂ«, Anibar Pro â Genesis Ă«shtĂ« pozicionuar si njĂ« shtyllĂ« e fuqishme nĂ« kuadĂ«r tĂ« festivalit. MĂ« shumĂ« se njĂ« platformĂ« pĂ«r pĂ«rzgjedhje tĂ« projekteve, ky program shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« inkubator tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m kreativ qĂ« ndĂ«rton ura mes animatorĂ«ve te rinjĂ« nĂ« KosovĂ« dhe tregut ndĂ«rkombĂ«tar.
Ndërsa perdet mbyllen për këtë edicion, një gjë është e qartë: zërat e këtyre të rinjve sapo kanë nisur të dëgjohen. Gjenerata e re e animatorëve është këtu, dhe e ardhmja e tyre duket premtuese.
NĂ« edicionin e 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit Anibar, nĂ«ntĂ« regjisorĂ« dhe animatorĂ« tĂ« rinj nga Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Serbia, prezantuan projektet e tyre origjinale nĂ« kuadĂ«r tĂ« programit âPitch It!â â njĂ« program qĂ« çdo vit po shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« platformĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r talentet nga rajoni.
Ky event e përforcon rolin e Anibarit si një hapësirë mbështetëse për njerëzit e rinj në animacion, duke nxitur kreativitetin, bashkëpunimin dhe duke promovuar iniciativa të reja nga Ballkani Perëndimor.
KĂ«tĂ« vit, âPitch It!â u organizua nĂ« kuadĂ«r tĂ« projektit âBashkĂ«-prodhimi mes FrancĂ«s dhe Ballkanit PerĂ«ndimor: Strukturimi, mbĂ«shtetja dhe promovimi i krijimitâ, i mbĂ«shtetur nga Fonds Equipe France i MinistrisĂ« Franceze pĂ«r EvropĂ« dhe PunĂ« tĂ« Jashtme, dhe i bashkĂ«financuar nga Qendra Kinematografike e KosovĂ«s (QKK), shkruan DailyMail.
Seanca u hap nga Blend Leci nga Kosova, i cili prezantoi projektin e tij âAshphaltâ, njĂ« tregim distopik nĂ« njĂ« qytet brutalist tĂ« kapur nga korrupsioni.
Diellza Bylygbashi, po ashtu nga Kosova, prezantoi âTIKAâ, njĂ« tregim emocional dhe ndĂ«rgjegjĂ«sues i frymĂ«zuar nga pĂ«rvoja e saj personale me FIP (Peritoniti infektiv i macĂ«s). Erin
Krasniqi solli projektin âFree Birdâ, tĂ« frymĂ«zuar nga filmat e animuar tĂ« viteve 50âtĂ«, ndĂ«rsa Flaka Kokolli prezantoi projektin âEnde nuk kam qarĂ«â, qĂ« shtjellon ndarjĂ«n e frikĂ«s dhe zemĂ«rimit nga njĂ« perspektivĂ« femĂ«rore.
Katarina Zaharijeva nga Serbia, solli projektin âLibraria e Fundit nĂ« BotĂ«â, i cili pasqyron frikĂ«n pĂ«r tĂ« ardhmen e hapĂ«sirave kulturore dhe artistike. Nikola Andric prezantoi âDo tĂ« BjerĂ« Shiâ, njĂ« animacion eksperimental qĂ« ndĂ«rthur tingullin operistik me imazhin.
NdĂ«rkohĂ«, Tinka Kelmendi nga Kosova prezantoi projektin âĂfarĂ« KujtojnĂ« RrĂ«njĂ«tâ, njĂ« animacion poetik dhe eksperimental, ndĂ«rsa Leke Cervadiku solli âXhoko dhe Quku nĂ« Azilâ, njĂ« histori qĂ« ndĂ«rthur folklorin me realitetet bashkĂ«kohore tĂ« Ballkanit.
Seanca u mbyll me projektin e Verica Tenekedjivave nga Maqedonia e Veriut âTransportimi I Graveâ, njĂ« rrĂ«fim emocional pĂ«r eksplorimin e jetĂ«s.
Juria u përbë nga profesionistët Bastien Dubois nga Franca, Rianne Stremmelaar nga Holanda dhe Vasco Så nga Portugalia, të cilët dëgjuan prezantimet dhe dhanë komente të vlefshme, për të ndihmuar në formësimin e ideve përmes përvojës dhe njohurive të tyre ndërkombëtare.
Ne fjalĂ«n e saj rreth kĂ«tyre propozimeve, anĂ«tarja e jurisĂ« Rianne Stremmelaar u shpreh: âPrezantimet ishin interesante dhe tĂ« larmishme.
Kishte projekte qĂ« veçoheshin, qĂ« na tĂ«rhoqĂ«n vĂ«mendjen â disa qĂ« tĂ«rheqin angazhim nĂ« shoqĂ«ri, tĂ« tjera imagjinative, humoristike apo inovativeâ.
Ndërsa edicioni i 16-të vazhdon, Anibar mbetet krenarisht një hapësirë ku imagjinata ndesh mundësitë dhe ku e ardhmja e animacionit fillon të marrë formë.
PĂ«rmes programeve si âPitch It!â, festivali nxit jo vetĂ«m shprehjen artistike, por edhe bashkĂ«punime afatgjata, mentorime dhe rrjetĂ«zim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m mes krijuesve. /Telegrafi/
Shtatë vitet e fundit Manjola* i kujton si endje nëpër klinika. Dëshira për të pasur fëmijë me bashkëshortin, me të cilin ka 15 vite martesë, nuk e ka zmbrapsur përpos vështirësive për ta pasur një të tillë në mënyrë natyrale.
Nga analizat dhe vizitat e kryera në disa klinika rezultoi se problemi qëndronte te bashkëshorti: numri i ulët i spermatozoideve të shëndetshëm në riprodhim.
âNa thanĂ« qĂ« nuk mund tĂ« kishte fĂ«mijĂ«, vetĂ«m nĂ«se aplikohej me âin vitroâ, por me spermatozoide tĂ« dikujt tjetĂ«râ, kujton Manjola.
âIn vitroâ Ă«shtĂ« termi i shkurtuar nĂ« latinisht i procesit tĂ« âfekondimit nĂ« gotĂ«â (shqip) qĂ« nĂ«nkupton riprodhimin e asistuar jashtĂ« trupit tĂ« njeriut. NĂ« zhargon quhet edhe âbebe nĂ« provĂ«zâ.
Në vitin 2015, Manjola ngulmoi që ta niste këtë proces, mirëpo kushtonte shumë.
âNjĂ« analizĂ« spermatozoidi qĂ« bĂ«nte bashkĂ«shorti, nĂ« atĂ« kohĂ«, kushtonte diku te 3,500 lekĂ«,â tregon ajo, teksa kujton se vizitat nĂ« spitalet publike ishin tĂ« kota: âMjekĂ«t na drejtonin te klinikat e tyre private!â.
TĂ« dy nuk kishin punĂ« fikse. Manjola angazhohej kryesisht si aktiviste e komunitetit rom, ndĂ«rsa bashkĂ«shorti si mekanik. TĂ« ardhurat i kishin nĂ«n minimalen prandaj, pĂ«r ta, ishte thuajse e pamundur pĂ«r ta provuar procesin âin vitroâ.
Situata i shtyu që në vitin 2023 të shkonin si azilkërkues në Francë dhe tashmë, dy vite më pas, të jenë në pritje për ta provuar.
âKjo ka qenĂ« njĂ« nga arsyet qĂ« kam ardhur kĂ«tu,â tregon Manjola, âBurrit i kanĂ« dhĂ«nĂ« shpresĂ« se mund tĂ« bĂ«jmĂ« fĂ«mijĂ«. Na kanĂ« treguar edhe analizat qĂ« nuk pĂ«rputhen fare me ato qĂ« kemi bĂ«rĂ« nĂ« ShqipĂ«ri.â
Ajo tregon se autoritetet franceze po e ndihmojnë në proces duke përgjysmuar koston falë politikave sociale që aplikojnë.
Drejt procesit âin vitroâ shkoi edhe Gentjana* me bashkĂ«shortin. NĂ« tĂ« 35-at, pas gjashtĂ« vitesh bashkĂ«jetesĂ«, ata donin tĂ« kishin fĂ«mijĂ«. Ndiheshin tĂ« sigurt se kjo gjĂ« do tĂ« ndodhte nĂ« mĂ«nyrĂ« natyrale, pĂ«r aq kohĂ« sa edhe miqtĂ« e tyre, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n moshĂ« ishin bĂ«rĂ« prindĂ«r.
âKam qenĂ« e para qĂ« kam folur pĂ«r dĂ«shirĂ«n pĂ«r fĂ«mijĂ«, ata nĂ« njĂ« moment u bĂ«nĂ«, ndĂ«rsa ne na zgjati diku te njĂ« vit e gjysmĂ« deri sa kuptuam qĂ« duhej tĂ« bĂ«nim ndonjĂ« analizĂ« se pse nuk po ndodhteâ, tregon Gentjana.
Këshillimi me miqtë i drejtoi ata te mjekët, nga ku rezultoi se bashkëshorti i Gentjanës vuante nga varikoçela, një anomali e enëve të gjakut, që mund të shkaktojë infertilitet.
NĂ« kĂ«to kushte ata u gjendĂ«n pĂ«rballĂ« dy mundĂ«sish: ndĂ«rhyrje kirurgjikale te partneri, qĂ« kĂ«rkonte 1 vit e gjysmĂ« rikuperim, ose tâi futeshin procesit âin vitroâ. Faktori kohĂ« i shtyu qĂ« tĂ« zgjidhnin alternativĂ«n e dytĂ«.
Mes konsultash dhe sugjerimesh, çifti iu drejtua një klinike private. Nxjerrja e 25 vezëve për moshën dhe parametrat që kishte Gentjana, 36 vjeçe, ishte një lajm shpresëdhënës. Mirëpo, edhe pse mbeti shtatzënë embrioni nuk u zhvillua, duke pësuar dështim.
Por në përsëritjen e procedurës gjërat shkuan mbarë. Transferimi i kryer pak muaj më vonë rezultoi me sukses dhe Gentjana mbeti shtatzënë.
Foto ilustruese, pajisje të fertilizimit in vitro/Ministria e Shëndetësisë.
PĂ«rballja me infertilitetin
âIn vitroâ Ă«shtĂ« njĂ« teknikĂ« e aplikuar gjerĂ«sisht pas viteve 80-tĂ«, ku vezĂ«t e gruas pllenohen jashtĂ« mitrĂ«s. KĂ«sisoj, embrionet krijohen nĂ« laboratorĂ« dhe mĂ« pas vendosen nĂ« mitĂ«r pĂ«r tâu zhvilluar si shtatzĂ«ni.
Andrologu Evin Dani, vlerëson si pozitive ekzistencën e kësaj metode riprodhuese, por thekson se edhe në këtë proces mosha luan rol të rëndësishëm.
Ai thotë se pas moshës 35 vjeç, aftësia e grave për të prodhuar vezë të shëndetshme bie. Për këtë aplikohet një metodë, ku në një moshë më të hershme vezë të shëndetshme vendosen në konservim: ngrirje.
Por ndonëse shpesh pamundësia për të bërë fëmijë iu mveshet grave, statistikat tregojnë përqindje të lartë infertiliteti edhe mes burrave.
âStatistikat nxjerrin qĂ« nĂ« 60% tĂ« rasteve problem Ă«shtĂ« gruaja dhe nĂ« 40% burri,â tregon andrologu Dani, i cili thekson se pĂ«r tĂ« siguruar riprodhimin meshkujve iu duhet tĂ« gĂ«zojnĂ« numĂ«r dhe pĂ«rqendrim tĂ« lartĂ« spermatozoidesh tĂ« shĂ«ndetshĂ«m: rreth 40 milionĂ«.
âKur kemi ulje tĂ« numrit tĂ« spermatozoideve, atĂ«herĂ« çifti do tĂ« vonojĂ« ose nuk do tĂ« realizojĂ« dot shtatzĂ«ni,â shpjegon andrologu.
Por, përveç numrit dhe dendësisë së lartë që të arrihet një shtatzëni duhet që spermatozoidet të kenë dhe lëvizshmëri.
âMund tĂ« kesh numĂ«r, por jo lĂ«vizshmĂ«ri, atĂ«herĂ« i bie qĂ« spermatozoidi tĂ« mos shkojĂ« drejt vezĂ«s, tĂ« rrijĂ« aty deri sa ta shkatĂ«rrojĂ« organizmiâ, shpjegon andrologu Dani, i cili shton se pĂ«r tĂ« qenĂ« riprodhues njĂ« burri i nevojitet tĂ« ketĂ« nĂ« gjendje lĂ«vizjeje tĂ« paktĂ«n 32% e spermatozoideve.
Dani shton se që një spermatozoid të quhet normal, duhet që mbi 4% e tërësisë së tyre të kenë formë morfologjike normale. Sipas tij, ndër shkaqet kryesore të infertilitetit te meshkujt është varikoçela.
âEnĂ«t e gjakut, pĂ«r njĂ« arsye apo tjetĂ«r, nga dĂ«mtimi i kllapave, do tĂ« sjellĂ« si pasojĂ« pellgĂ«zimin dhe do tĂ« bĂ«jĂ« qĂ« tĂ« rritet temperatura e skrotumit dhe kjo sjell si pasojĂ« atĂ« qĂ« quhet dĂ«mtim i spermatozoideve,â shpjegon andrologu.
Ndër shkaqe të tjera që kanë ndikim në infertilitet ai rreshton mënyrën e jetesës, ushqimin, lëndët toksike që përdoren për rritjen e frutave dhe perimeve si dhe temperatura e ambientit. Sipas mjekut, të tjerë shkaktarë janë edhe lëndët narkotike dhe duhani.
âKemi vĂ«nĂ« re qĂ« shumĂ« veta qĂ« kanĂ« dĂ«mtim tĂ« spermatozoideve janĂ« duhanpirĂ«s dhe me ndĂ«rprerjen e duhanit, pas 3-6 muajsh kemi rezultatâ, shpjegon mĂ« tej doktor Dani.
Sipas mjekëve, djemtë dhe burrat e kanë të vështirë të flasin për jetën dhe organet e tyre seksuale. Mirëpo, së fundmi, kjo situatë ka ndryshuar falë edhe medias në sensibilizim dhe emisione të dedikuara.
âE konsiderojmĂ« sukses sepse jeta seksuale nuk Ă«shtĂ« se mbaron nĂ« njĂ« moshĂ« tĂ« caktuar, ajo mbaron kur tĂ« mbarojĂ« jeta,â thekson andrologu.
Prindërimi dhe kostoja e lartë e shpresës
Pas vitesh tentativĂ« pĂ«r tĂ« pasur fĂ«mijĂ« Erla dhe bashkĂ«shorti iu drejtuan njĂ« klinike private nĂ« TiranĂ« pĂ«r tĂ« nisur fertilizimin âin vitroâ. PĂ«rtej pĂ«rgjigjes sĂ« njĂ« mjekeje se âkurrĂ« nuk do tĂ« bĂ«hej nĂ«nĂ«â, ajo gjeti forcĂ«n pĂ«r tĂ« besuar te procedura.
Procesi kërkoi më tepër kohë se sa kishin menduar: gati pesë vite.
âE kam bĂ«rĂ« disa herĂ« procedurĂ«n dhe nuk mĂ« jepte rezultat. UnĂ« gocĂ«n e kam me âin vitroâ-n e katĂ«rtâ, rrĂ«fen Erla pĂ«rvojĂ«n e saj.
Sot ajo është sërish shtatzënë, por në mënyrë natyrale. Fakt që i ka lumturuar pamasë të dy.
Erla kujton se nĂ« momentin kur lindi vajzĂ«n, mjeku i pati thĂ«nĂ« qĂ« tĂ« mos provonte mĂ« me âin vitroâ pasi do tĂ« kishte mundĂ«si pĂ«r shtatzĂ«ni normale.
Rrugëtim të njëjtë ka pasur edhe Brikena. Pas tri vitesh martesë ajo solli në jetë djalin e saj. Mirëpo më pas e kishte të vështirë të kalonte sërish në shtatzëni të dytë.
Shkak pĂ«r kĂ«tĂ« ishte njĂ« ndĂ«rlikim nĂ« tubat e fallopit, ku vezĂ«t e kanĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« kalojnĂ« drejt mitrĂ«s pĂ«r shkak tĂ« njĂ« bllokimi tĂ« tubave. PĂ«r kĂ«tĂ« Brikena iu drejtua procedurĂ«s âin vitroâ pĂ«r tĂ« pasur mundĂ«sinĂ« pĂ«r njĂ« fĂ«mijĂ« tĂ« dytĂ«.
Sot ajo gëzon edhe vajzën e saj, ndërsa gjithë procesi i fertilizimit i zgjati shtatë muaj, duke përfshirë analizat, ekot dhe transfertën e embrionit.
Ajo tregon për Citizens.al se nëse nuk do të kishte rezultuar e suksesshme që në tentativën e parë nuk do ta vijonte më tej, pasi stimulimet dhe mjekimet me hormone kanë efektet e tyre.
âIn vitro e kam bĂ«rĂ« vetĂ«m pĂ«r faktin qĂ« nesĂ«r pasnesĂ«r, kur tĂ« kalonin vitet mos tĂ« thosha pse nuk e provova, tĂ« mos mĂ« ngelej peng,â vijon ajo.
Foto ilustruese, pajisje të fertilizimit in vitro/Ministria e Shëndetësisë.
Pas çdo embrioni, një rrugëtim i lodhshëm emocional
Manjola e kujton si stresuese periudhĂ«n e analizave dhe konsultimeve nĂ« klinikat private pĂ«r procesin âin vitroâ. Ajo thotĂ« se kjo i ndikoi edhe nĂ« sjelljen karshi bashkĂ«shortit.
âKa qenĂ« stresuese dhe kam qenĂ« pak agresive ato kohĂ«. U bĂ«ra keq! Fillova ta pĂ«rjetoj keq dhe ia hidhja fajin bashkĂ«shortitâ, ndan Manjola me Citizens.al
PĂ«r GentjanĂ«n terapia te psikologu filloi paralelisht me nisjen e transfertĂ«s sĂ« dytĂ« tĂ« fertilizimit âin vitroâ.
âE kam vazhduar terapinĂ« edhe pas lindjes. Ky Ă«shtĂ« proces i ndĂ«rlikuar, por asgjĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« e ndĂ«rlikuar se sa mĂ«mĂ«siaâ, rrĂ«fen Gentjana.
Pyetjes nĂ«se nĂ« tĂ« njĂ«jtin proces ishte edhe partneri i saj, ajoi pĂ«rgjigjet se âata janĂ« tĂ« lirĂ«â.
âPartnerĂ«t mund tĂ« jenĂ« aty tĂ« tĂ« mbĂ«shtesin nĂ« proces, por e gjitha barra fiziologjike Ă«shtĂ« mbi tyâ, vijon mĂ« tej Gentjana.
Sipas psikologes Tana Aliaj, infertiliteti sjell sfida të shumta fizike, emocionale dhe psikologjike te çiftet. Aliaj analizon se në tërësi koncepti i shoqërisë shqiptare për familjen dhe prioriteti që i jepet krijimit të saj nxit ndjesi zhgënjimi dhe humbjeje në çiftet që nuk ia dalin dot.
Sipas saj, gratë ndikohen më shumë në këtë proces.
âKy presion shpesh çon nĂ« izolim emocional dhe vĂ«shtirĂ«si nĂ« ruajtjen e mirĂ«qenies mendore dhe tĂ« marrĂ«dhĂ«nies nĂ« çiftâ, shpjegon mĂ« tej Aliaj.
PĂ«r ErlĂ«n, mospasja e njĂ« fĂ«mije pas tre tentativash tĂ« fertilizimit âin vitroâ solli zhgĂ«njim pas zhgĂ«njimi.
âFillon pastaj njĂ« moment qĂ« fajĂ«son veten. Nuk Ă«shtĂ« se ka pasur ndonjĂ« krisje. Kemi qenĂ« tĂ« dy sĂ« bashku duke i dhĂ«nĂ« kurajĂ« njĂ«ri-tjetrit dhe duke vazhduar akoma, duke kĂ«mbĂ«ngulurâ, tregon ajo.
Sipas psikologes Aliaj, edhe burrat edhe gratë pësojnë dhimbje e trishtim kur secili prej tyre mëson se është infertil. Mirëpo, ndjenja e fajit dhe vetmisë dominon më shumë te gratë, sidomos në realitetin shqiptar.
âAto shpesh ndihen si âtĂ« paplotaâ pĂ«r shkak tĂ« perceptimit tĂ« rrĂ«njosur se tĂ« qenit grua lidhet automatikisht me tĂ« qenit nĂ«nĂ«. Madje, ndjenja e fajit shkon pĂ«rtej vetes dhe lidhet me pritshmĂ«ritĂ« familjare pĂ«r âtâu bĂ«rĂ« nĂ«nĂ« pĂ«r prindĂ«ritâ apo pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur rolin qĂ« shoqĂ«ria i ka pĂ«rcaktuarâ.
Aliaj thekson se ka një presion të shtuar mbi çiftet infertilë, lidhur kjo edhe me strukturat familjare tradicionale.
âKy presion i jashtĂ«m forcon ndjesinĂ« se vlera e çiftit matet me aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« lindur fĂ«mijĂ«, duke e lĂ«nĂ« pak hapĂ«sirĂ« pĂ«r kuptim dhe mirĂ«kuptim,â thekson psikologia.
NĂ« studime tĂ« ndryshme çiftet nĂ« pritje e kanĂ« vlerĂ«suar ankthin e fertilizimit âin vitroâ si mĂ« tĂ« madh se çdo ngjarje tjetĂ«r tĂ« jetĂ«s sĂ« tyre.Â
âNdonĂ«se zhvillimi i teknikave alternative ka ofruar shpresĂ« pĂ«r çiftet qĂ« pĂ«rballen me infertilitetin Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« tejkalohen barrierat psikologjike dhe normat kulturoreâ, pĂ«rfundon Aliaj.
Kosto tĂ« larta financiare, ende pak besim te âpublikjaâ
Kostot e larta financiare dhe pamundësia ekonomike e shtynë Manjolën të shkonte jashtë shtetit, me shpresën se do të përfitonte nga programet sociale atje.
Për Gentjanën nuk ka një përgjigje të saktë të vlerës totale, pasi gjithë procesi ka qenë i fragmentarizuar në periudha të ndryshme.
âRreth 2,500 euro âin vitroâ dhe nja 500 euro ilaçe. Pastaj pĂ«r çdo transfertĂ« diku te 1,000 euro,â tregon Gentjana.
Mirëpo, ajo kujton se për 14 injeksionet që ia bëri vetes për të përgatitur vezën për procesin e fertilizimit, iu desh të shkonte në Prishtinë, për shkak të kostos së përgjysmuar.
âTĂ« nesĂ«mem i kemi hipur makinĂ«s, shkuam nĂ« PrishtinĂ« me firgorifer me vete. Diferenca ishte 500 euro deri nĂ« 1 mijĂ« euroâ, rrĂ«fen Gentjana.
âNĂ«se dua edhe sot tĂ« provoj pĂ«r njĂ« fĂ«mijĂ« tĂ« dytĂ«, kam embrione nĂ« ngrirje dhe mund tĂ« shkoj ta bĂ«j sĂ«rish procesinâ, shton ajo, duke theksuar edhe kostot e analizave tĂ« herĂ«pashershme pĂ«r tĂ« gjithĂ« procesin.
Nga ana tjetër, Brikena tregon për një kosto rreth 8,000 euro.
âNga fillimi, analizat e mia, tĂ« bashkĂ«shortit, pagesĂ«n qĂ« ishte 3,000 euro dhe âin vitroâ, embrionet, vizitat, ekot e njĂ«pasnjĂ«shme,â rendit ajo nĂ« llogaritjen totale.
Kostoja më e lartë është paguar nga Erla, për shkak se ajo dhe bashkëshorti provuan katër herë. Sipas saj kostoja ka shkuar në 80,000 euro.
âSâdo ta besosh, por ka shkuar⊠ka shkuar kaq sepse mjekimet dhe stimulimet janĂ« tĂ« shtrenjta, edhe procedura kushton, analizat pĂ«rsĂ«ri kushtojnĂ«â, na tregon Erla.
Spitali Obstretik-Gjinekologjik âKoço Gliozheniâ/Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ«.
NĂ« shkurt tĂ« vitit 2024, shĂ«rbimi i fertilizimit âin vitroâ nisi nĂ« sistemin shĂ«ndetĂ«sor publik, pranĂ« Spitalit Universitar ObstetrikĂ« Gjinekologjik âKoço Gliozheniâ. PavarĂ«sisht se laboratori pĂ«r fertilizimin u ndĂ«rtua nĂ« kĂ«tĂ« institucion prej vitit 2013, financuar nga Bashkimi Evropian me rreth 250 mijĂ« euro dhe trajnim tĂ« mjekĂ«ve jashtĂ« vendit, kjo sallĂ« nuk u hap kurrĂ« pĂ«r 11 vite.
Sipas tĂ« dhĂ«nave nga spitali âKoço Gliozheniâ prej nisjes sĂ« shĂ«rbimit ka pasur shumĂ« kĂ«rkesa nga çiftet shqiptare.
âNĂ« vitin 2024 ka pasur 73 aplikime, ndĂ«rsa pĂ«r vitin 2025 deri mĂ« tani janĂ« 117 aplikimeâ, thuhet nĂ« pĂ«rgjigjen zyrtare pĂ«r Citizens.al nga spitali obstetrikĂ«-gjinekologjik.
Megjithatë, ky proces është përzgjedhës. Sipas formularëve që plotësohen nga çiftet që nisin këtë procedurë, mosha e grave që pranohen për të kryer teknikat e FIV-ICSI (fertilizimi in vitro dhe Injektimi Intracitoplazmatik i Spermatozoidit) nuk duhet të kalojë 42 vjeç për gratë që kanë cikël menstrual të rregullt.
Sipas spitalit âKoço Gliozheniâ, nĂ« vitin 2024, nga 73 aplikime janĂ« pranuar 30 dhe nga 117 aplikime deri mĂ« tani nĂ« 2025-Ă«n janĂ« pranuar 53 çifte qĂ« plotĂ«sojnĂ« kriteret.
NĂ« vitin 2024 ka pasur 9 rezultate pozitive, ndĂ«rsa nĂ« vitin 2025 (deri mĂ« tani) janĂ« 12 rezultate pozitive. Por nga tĂ« gjitha kĂ«to vetĂ«m dy lindje tĂ« shĂ«ndetshme janĂ« shĂ«nuar nĂ« spitalin âKoço Gliozheniâ pĂ«rmes fertilizimit âin vitroâ.
Andrologu Dani shpjegon se përse rezultatet pozitive nuk përkthehen në lindje. Ai thotë se mund të ndodhë që të jetë kryer me sukses transferta e vezëve të pllenuara në uterus, por më pas ajo të mos zhvillohet më tej.
MegjithatĂ«, Erla dhe Brikena, tĂ« dyja pjesĂ« e administratĂ«s publike rrĂ«fejnĂ« se edhe nĂ«se do tâiu jepej mundĂ«sia pĂ«r ta kryer procesin nĂ« shtet, sĂ«rish do tĂ« zgjidhnin ta merrnin kĂ«tĂ« shĂ«rbim nĂ« privat.
âKam besim te mjeku qĂ« jam dhe nuk do ta ndĂ«rroja. Kam ndĂ«rruar disa mjekĂ« dhe te ky kam gjetur besimâ, rrĂ«fen Erla.
âNe qĂ« punojmĂ« nĂ« shtet shkojmĂ« tĂ« privati mbarojmĂ« punĂ«. PunojmĂ« vetĂ« aty dhe na sorollasin, jo mĂ« njĂ« qytetar i thjeshtĂ« qĂ« nuk di ku tĂ« shkojĂ«â, shprehet me mosbesim Brikena.
Projektligji âPĂ«r shĂ«ndetin seksual dhe riprodhuesâ ende nĂ« rishqyrtim nga ekspertĂ«t
âMe buxhetin e vitit tĂ« ardhshĂ«m, rreth 150 çifte tĂ« reja do tĂ« mbĂ«shteten pĂ«r tĂ« realizuar Ă«ndrrĂ«n e tyre pĂ«r tĂ« krijuar familjeâ, u shpreh ministrja e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« dhe Mbrojtjes Sociale, Albana Koçiu nĂ« dhjetor tĂ« 2024, duke u shprehur se ky shĂ«rbim brenda 2025-Ă«s do tĂ« ofrohet edhe nĂ« Maternitetin âMbretĂ«resha GeraldinĂ«â.
MirĂ«po, nĂ« aspekt ligjor fertilizimi âin vitroâ u soll sĂ«rish nĂ« vĂ«mendje pĂ«rmes projektligjit âPĂ«r shĂ«ndetin riprodhues dhe atĂ« seksualâ qĂ« synon tĂ« garantojĂ« tĂ« drejta seksuale dhe riprodhuese pĂ«r qytetarĂ«t. NĂ« kĂ«tĂ« projektligj nuk pĂ«rcaktohet qartĂ« se si do tĂ« mbĂ«shteten çiftet qĂ« nuk munden dot tĂ« bĂ«jnĂ« fĂ«mijĂ«.
âProjektligji Ă«shtĂ« tĂ«rhequr nga ministria, pas konsultimeve publike qĂ« ato patĂ«n nĂ« faqen e tyre online dhe qĂ« nga ai moment, nuk ka mĂ« asnjĂ« reagimâ, tha pĂ«r Citizens.al Zheni Gjergji, kryetare e Komisionit tĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ«.
Sipas deputetes Gjergji, ky projektligj nuk kishte asnjĂ« paketĂ« sociale tĂ« parashtruar pĂ«r gratĂ« nĂ« nevojĂ« dhe qĂ« nuk kanĂ« mundĂ«si ekonomike tĂ« kryejnĂ« fertilizimin âin vitroâ.
âNuk ishte parashikuar asgjĂ«, as nuk e citonte qĂ« do tĂ« ishte nĂ« institucionet publike, por thoshte nĂ« institucionet publike dhe jopublike. Nuk Ă«shtĂ« se ishte prioritet publiku. Por ishte publike dhe privateâ, argumenton deputetja Gjergji.
Sipas Gjergjit, Shqipëria nuk ka ende një regjistër kombëtar të infertilitetit, duke mos pasur mundësi kësisoj të hartohen politika të duhura shtetërore.
*Emrat janë ndërruar për të ruajtur privatësinë e zonjave që besuan të rrëfejnë historinë e tyre për Citizens.al
NjĂ« grup animatorĂ«sh, producentĂ«sh dhe krijuesish nga Ballkani dhe mĂ« gjerĂ« u mblodhĂ«n tĂ« enjten pĂ«r njĂ« diskutim mbi temĂ«n âSi tĂ« fillosh (dhe tĂ« mbash) njĂ« karrierĂ« nĂ« animacion nĂ« Ballkanâ. Ky panel u zhvillua nĂ« kuadĂ«r tĂ« edicionit tĂ« 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit Anibar, qĂ« po mbahet kĂ«tĂ« javĂ« nĂ« PejĂ«.
I moderuar nga regjisorja dhe producentja e njohur e animacionit Vessela Dantcheva, paneli bashkoi profesionistë nga Kosova, Kroacia, Maqedonia e Veriut dhe më tej, të cilët sollën perspektivat e tyre mbi mënyrat për të mbajtur gjallë frymën krijuese në një rajon që jo gjithmonë njihet për mbështetje të qëndrueshme ndaj arteve.
âE nisĂ«m me animacione tĂ« vogla. Dhe ja ku jemi sotâ, tha Dantcheva.
NĂ« fjalĂ«n e tij, regjisori kroat i animacionit dhe artist i librave komikĂ«, Marko DjeĆĄka, theksoi se çelĂ«si nĂ« krijimin e filmave Ă«shtĂ« qĂ«ndrueshmĂ«ria: âKur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r film-bĂ«rje, nuk mendoj qĂ« ka rĂ«ndĂ«si se ku je. NĂ«se flasim pĂ«r filma tĂ« shkurtĂ«r, flasim pĂ«r njĂ« audiencĂ« ndĂ«rkombĂ«tare. ĂelĂ«si Ă«shtĂ« tĂ« jesh konstant. NdĂ«rtimi i njĂ« karriere kĂ«rkon vazhdimĂ«si, por tĂ« fituarit tĂ« holla prej saj varet nga vendi ku jetonâ, tha DjeĆĄka.
Flaka Kokolli, një animatore e re nga Kosova, tregoi para publikut sesi studioja e saj u krijua më shumë nga nevoja sesa nga ambicia, duke shtuar se në fillim të karrierës së saj, të gjitha mundësitë në Kosovë ishin vetëm për motion graphics.
âE kam nisur studion mĂ« shumĂ« nga dĂ«shpĂ«rimi sesa nga dĂ«shira pĂ«r tĂ« pasur njĂ« studio,â tha ajo. âKur nisa karrierĂ«n, tĂ« gjitha mundĂ«sitĂ« nĂ« KosovĂ« ishin pĂ«r motion graphics, dhe unĂ« nuk doja tĂ« merresha me atĂ«â.
NdĂ«rkohĂ«, animatori kroat DraĆĄko IveziÄ, qĂ« aktualisht jeton dhe punon nĂ« FrancĂ«, shtoi se vĂ«shtirĂ«sitĂ« nuk zhduken edhe nĂ« vende me industri mĂ« tĂ« zhvilluara. âProblemi ekziston edhe nĂ« FrancĂ«,â tha ai. âPo, mund tĂ« duket si Eldorado, por njerĂ«zit atje po ashtu e kanĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ«. Nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ«â.
Nga Maqedonia e Veriut, animatori Krste Gospodinovski foli mbi sfidat e punës në një vend ku industria e animacionit pothuajse nuk ekziston.
âNĂ« Maqedoni ânuk ka industriâ,â tha ai. âNĂ«se punon vetĂ«m nĂ« animacion, duhet ta duash me tĂ« vĂ«rtetĂ«. Animacioni Ă«shtĂ« njĂ« proces i vĂ«shtirĂ«. NĂ«se nuk e do, nuk mund tĂ« ecĂ«sh pĂ«rparaâ .
Diskutimi u përmbyll duke theksuar se, pavarësisht mungesës së infrastrukturës tradicionale, Ballkani mbetet një rajon plot potencial krijues.
Portali i njohur sportiv amerikan, Bleacher Report, ka publikuar një listë ekskluzive me 100 basketbollistët më të mirë të të gjitha kohërave në NBA, bazuar në një analizë gjithëpërfshirëse që përfshinte emrat e 500 lojtarëve.
NĂ« kĂ«tĂ« listĂ«, Michael Jordan zĂ« vendin e parĂ«, pĂ«rpara LeBron James, duke riforcuar statusin e tij si âGOATâ â mĂ« i madhi i tĂ« gjitha kohĂ«rave.
âĂshtĂ« njĂ« detyrĂ« thuajse e pamundur tĂ« krahasosh legjendat e epokave tĂ« ndryshme. Statistikat ndihmojnĂ«, por nuk ekziston njĂ« formulĂ« e saktĂ« qĂ« jep njĂ« pĂ«rgjigje pĂ«rfundimtare. Gjithsesi, kjo Ă«shtĂ« lista jonĂ« mĂ« gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se, qĂ« merr nĂ« konsideratĂ«: arritjet individuale dhe kolektive, ndikimin kulturor, madhĂ«shtinĂ« nĂ« parket dhe jashtĂ« tijâ, thuhet nĂ« sqarimin e Bleacher Report.
Pse Michael Jordan është mbi të gjithë
Bleacher Report thekson se Michael Jordan është lojtari me mesataren më të lartë të pikëve në histori të NBA-së (30.1 për ndeshje) dhe ka një rekord të përkryer 6 nga 6 në finalet e NBA-së, pa humbur asnjë seri për titull.
âNĂ« kulmin e tij, Jordan ishte pothuajse si njĂ« Zot nĂ« parket. Nuk humbi kurrĂ« nĂ« skenĂ«n mĂ« tĂ« madhe dhe dominonte me njĂ« intensitet tĂ« paarritshĂ«mâ, thuhet nĂ« analizĂ«.
Ndërkohë, LeBron James mbetet shumë afër në renditje, falë efikasitetit, qëndrueshmërisë dhe jetëgjatësisë së tij të jashtëzakonshme në elitë, duke thyer rekorde të njëpasnjëshme gjatë karrierës së tij.
Në vend të tretë qëndron Kareem Abdul-Jabbar, legjenda me gjashtë tituj dhe gjashtë çmime MVP, një ikonë që la gjurmë të pashlyeshme në historinë e ligës.
Pas Karim vjen Magic Johnson, arkitekti i lojĂ«s moderne dhe lideri i âShowtime Lakersâ, njĂ« nga lojtarĂ«t mĂ« karizmatikĂ« tĂ« tĂ« gjitha kohĂ«rave. NĂ« vijim Ă«shtĂ« Bill Russell, njĂ« tjetĂ«r figurĂ« madhĂ«shtore, me plot 11 tituj kampioni â njĂ« rekord qĂ« zor se do tĂ« thyhet ndonjĂ«herĂ«.
Shaquille OâNeal Ă«shtĂ« mishĂ«rimi i dominimit fizik nĂ« basketboll â njĂ« qendĂ«r e pakapĂ«rcyeshme dhe njĂ« personalitet unikal. Tim Duncan, âThe Big Fundamentalâ, pĂ«rfaqĂ«son qetĂ«sinĂ«, profesionalizmin dhe klasin nĂ« lojĂ«. Larry Bird, njĂ« legjendĂ« e Boston Celtics, njihet jo vetĂ«m pĂ«r titujt, por edhe pĂ«r konkurrencĂ«n ikonike me Magicun.
Wilt Chamberlain Ă«shtĂ« statistika vetĂ« â njĂ« njeri qĂ« shĂ«nonte 100 pikĂ« nĂ« njĂ« ndeshje dhe vendoste rekorde si tĂ« ishin pjesĂ« e zakonshme e lojĂ«s. Stephen Curry, nga ana tjetĂ«r, ndryshoi rregullat e lojĂ«s moderne â me shpejtĂ«si, precizion dhe dominimin e epokĂ«s sĂ« trepikĂ«shit.
Â
TOP 100 NBA PLAYERS OF ALL TIME
1⣠MJ
2⣠LeBron
3⣠Kareem
4⣠Magic
5⣠Russell
6⣠Shaq
7⣠Duncan
8⣠Bird
9⣠Wilt Steph
11 Kobe
12 Hakeem
13 KD
14 Oscar
15 West
16 KG
17 JokiÄ
18 Dirk
19 David Robinson
20 Dr J
Nga vendin i 11-t deri nĂ« vendin e 20-tĂ« janĂ« emra si Kobe Bryant, Hakeem Olajuwon, Kevin Durant, Oscar Robertson, Jerry West, Kevin Garnett, Nikola JokiÄ, Dirk Nowitzki, David Robinson dhe Julius Erving. /Telegrafi/Â
NĂ« edicionin e 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit, Anibar ka lansuar pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« njĂ« program dedikuar fuqizimit tĂ« talenteve tĂ« rinj nĂ« fushĂ«n e animacionit â âAnibar Pro -Genesis.â
Kjo nismë franko-kosovare, e themeluar në bashkëpunim me Institutin Francez në Kosovë dhe e mbështetur nga Ministria Franceze për Evropën dhe Punët e Jashtme si dhe Ambasada Franceze në Kosovë, synon të vendosë themele të qëndrueshme për të rinjtë që duan të zhvillohen në animacion, multimedia dhe industrinë e lojërave.
Anibar Pro â Genesis Ă«shtĂ« njĂ« dritare tĂ« re pĂ«r krijuesit e rinj, qĂ« ua mundĂ«son atyre tĂ« zhvillohen pĂ«rmes trajnimeve nĂ« ndĂ«rmarrĂ«si, art dhe pĂ«rmes shkĂ«mbimeve ndĂ«rkombĂ«tare. Programi u prezantua tĂ« marten me 15 korrik, nĂ« ditĂ«n e dytĂ« tĂ« festivalit nĂ« PejĂ«, nĂ« njĂ« atmosferĂ« energjike dhe frymĂ«zuese.
Rreth 20 studio franceze dhe evropiane po qëndrojnë këtë javë në Pejë për të zhvilluar takime me profesionistë të rinj të animacionit përmes Genesis Pitching Sessions, biseda rreth mentorimit, etikes në rrëfime dhe qëndrueshmërisë në industri si dhe takimeve me producentë dhe përfaqësues të festivaleve të njohura ndërkombëtare.
Gjatë ditëve në vijim, 18 animatorë të rinj pritet të prezantojnë projektet e tyre filmike, ku fituesit do të përzgjidhen nga një juri profesioniste me përvojë të gjatë në industrinë e filmit dhe animacionit.
Ai po ashtu theksoi se Franca po e zgjeron prezencën e saj në Kosovë e rajon duke u fokusuar në art edhe kulturë e do të vijojë të mbështesë të rinjtë për ta rritur e konkretizuar kreativitetin e tyre.
Ndërsa Vullnet Sanaja, Drejtor Ekzekutiv i Anibar, u shpreh se ky bashkëpunim përfaqëson një arritje të madhe për festivalin dhe për të gjithë komunitetin krijues.
Anibar Pro â Genesis po ashtu pĂ«rforcon punĂ«n disa vjeçare tĂ« bĂ«rĂ« nga Akademia e Animacionit nĂ« PrishtinĂ«, duke krijuar mĂ« shumĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« apasionuarit pas animacionit dhe pĂ«r zhvillimin e njĂ« industrie kreative tĂ« fuqishme nĂ« vend./ KultPlus.com
NĂ« kuadĂ«r tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit, Anibar, Ă«shtĂ« mbajtur paneli âNavigimi nĂ« Peizazhin NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionitâ, ku u diskutua mbi sfidat dhe mundĂ«sitĂ« qĂ« animatorĂ«t nga Kosova dhe Ballkani kanĂ« pĂ«r tĂ« çuar projektet e tyre tĂ« animuara pĂ«rtej kufijve lokalĂ«.
Ky program u zhvillua si pjesë e iniciativës Ask the Pro, duke ofruar një hapësirë bashkëbisedimi dhe shkëmbimi idesh për krijues të rinj dhe profesionistë të fushës, të cilët patën mundësinë të dëgjojnë nga zëra të rëndësishëm të industrisë globale.
Diskutimi, i cili u hap me pyetjen: âĂfarĂ« e pret tĂ« ardhmen e animacionit?â, u moderua nga Aneta Ozorek, DrejtoreshĂ« Artistike e Festivalit Kaboom nĂ« HolandĂ«, ndĂ«rsa pjesĂ« e panelit ishin:
â Corinne Destombes, Shefe e Zhvillimit nĂ« studion franceze Folimage â Britt Raes, regjisore dhe ilustratore nga Belgjika â Olivier Catherin, etnolog dhe pĂ«rkrahĂ«s i animacionit nĂ« FrancĂ« â Aaron Wood, bashkĂ«themelues i âSlurpy Studiosâ nĂ« LondĂ«r â Lucia Dubravay Trautenberger, menaxhere kulturore dhe gazetare
Sipas Olivier Catherin, financimi i animacionit nĂ« nivel evropian nuk paraqet ndonjĂ« problem tĂ« madh, megjithĂ«se sfidat ekzistojnĂ«. NdĂ«rkaq, Corinne Destombes theksoi ndryshimet e fundit nĂ« treg: âPara njĂ« viti do tĂ« thoja se kompanitĂ« e mĂ«dha e kanĂ« mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« pĂ«rshtaten sesa ato tĂ« vogla. Sot ka mĂ« shumĂ« fleksibilitet, por sigurimi i financimit mbetet ende njĂ« sfidĂ«.â
Nga perspektiva sllovake, Lucia Dubravay Trautenberger foli mbi realitetin sfidues tĂ« vendeve mĂ« tĂ« vogla, duke theksuar se âpo mĂ«sojmĂ« si tĂ« shesim filma, e fillojmĂ« qĂ« nga fillimi. Ka shumĂ« institucione arsimore, dhe megjithĂ«se Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ«, duhet tĂ« mendojmĂ« strategjikisht pĂ«r tĂ« rritur rrjetet tona.â
Sipas regjisores belge Britt Raes, vĂ«shtirĂ«sitĂ« ekonomike pĂ«rplasen me pasionin krijues, dhe fatkeqĂ«sisht âçmimet rriten, ndĂ«rsa fondet jo.â
Në fund, Aaron Wood i nxiti të gjithë të mendojnë përtej kufijve, duke i ftuar të shohin të ardhmen si një hapësirë ku mund të bashkëpunojnë të gjithë dhe të tejkalojnë lokalizmin në industrinë e animacionit.
PĂ«r krijuesit e rinj nga Kosova, panelistĂ«t theksuan nevojĂ«n pĂ«r edukim mbi industrinĂ«. âNjĂ« nga problemet mĂ« tĂ« mĂ«dha Ă«shtĂ« se shumĂ« njerĂ«z nĂ« industrinĂ« e filmit nuk e kuptojnĂ« tĂ« gjithĂ« ekosistemin, si funksionon financimi, si tĂ« navigosh nĂ« festivale, si tĂ« prezantosh projektet nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive.â
Seanca përfundoi me një bashkëbisedim të hapur ndërmjet panelistëve dhe animatorëve të rinj kosovarë, të cilët ndanë përvojat e tyre dhe kërkuan këshilla konkrete./ KultPlus.com
NjĂ« numĂ«r i madh artistĂ«sh, aktivistĂ«sh dhe adhuruesish tĂ« animacionit u mblodhĂ«n tĂ« hĂ«nĂ«n mbrĂ«ma nĂ« KinemanĂ« e Liqenit nĂ« Parkun e PejĂ«s pĂ«r tĂ« hapur edicionin e 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit, Anibar, i cili kĂ«tĂ« vit vjen me njĂ« pyetje urgjente dhe pa pĂ«rgjigje tĂ« qartĂ«: âĂfarĂ« Ă«shtĂ« e ardhmja?â
Nën tingujt e korit dhe magjinë e animacionit, ceremonia e hapjes së festivalit u mbajt në një atmosferë të ngrohtë, me një publik entuziast nga vendi, rajoni e bota.
MbrĂ«mja nisi me njĂ« interpretim emocionues e tĂ« veçantĂ« nga Kori i mirĂ«njohur âSiparantumâ nga Peja. Kurse, pas performancĂ«s, audienca pati mundĂ«sinĂ« tĂ« shikojĂ« filmin âNjĂ« BotĂ« nĂ« Kaosâ nga David Crisp â njĂ« film qĂ« shpalos sfidat e shumta me tĂ« cilat po pĂ«rballet planeti ynĂ«. Anibar kĂ«tĂ« vit do tĂ« zgjasĂ« deri mĂ« 20 korrik, pĂ«r tĂ« sjellĂ« mbi 160 filma nga 51 shtete tĂ« botĂ«s, ndĂ«r ta njĂ« kategori e veçantĂ« e titulluar âPalestine Animated.â Filmat do tĂ« konkurrojnĂ« nĂ« gjithsej 6 gara dhe 5 kategori jo-garuese.
NdĂ«r tjera, njĂ« mori aktivitetesh â panele diskutimi, punĂ«tori dhe propozime pĂ«r animacione, do tĂ« mbahen nĂ«pĂ«r hapĂ«sira tĂ« ndryshme tĂ« qytetit, pĂ«rfshirĂ« shfaqjet e filmave nĂ« KinemanĂ« Jusuf GĂ«rvalla, KinematĂ« Kuba dhe Liqeni, KinemanĂ« Ăarshia si dhe GalerinĂ« e Arteve.
Po ashtu, programi profesional i festivalit, Anibar Pro, do të bashkojë krijues, mentorë, producentë dhe studio nga Kosova dhe vende të tjera evropiane për të shkëmbyer njohuri dhe për të zhvilluar projekte të reja në fushën e animacionit.
Anibar Pro mbështetet nga GENESIS, një iniciativë franceze-kosovare me mision fuqizimin e gjeneratave të reja të sipërmarrësve kreativë në animacion, lojëra digjitale dhe multimedia. Për plot një javë, Peja do të gjallërohet me aktivitete krijuese, bashkëpunim, si dhe angazhim për mbrojtjen e mjedisit./KultPlus.com
NjĂ« numĂ«r i madh artistĂ«sh, aktivistĂ«sh dhe adhuruesish tĂ« animacionit u mblodhĂ«n tĂ« hĂ«nĂ«n mbrĂ«ma nĂ« KinemanĂ« e Liqenit nĂ« Parkun e PejĂ«s pĂ«r tĂ« hapur edicionin e 16-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Animacionit, Anibar, i cili kĂ«tĂ« vit vjen me njĂ« pyetje urgjente dhe pa pĂ«rgjigje tĂ« qartĂ«: âĂfarĂ« Ă«shtĂ« e ardhmja?â.
Nën tingujt e korit dhe magjinë e animacionit, ceremonia e hapjes së festivalit u mbajt në një atmosferë të ngrohtë, me një publik entuziast nga vendi, rajoni e bota.
MbrĂ«mja nisi me njĂ« interpretim emocionues e tĂ« veçantĂ« nga Kori i mirĂ«njohur âSiparantumâ nga Peja. Kurse, pas performancĂ«s, audienca pati mundĂ«sinĂ« tĂ« shikojĂ« filmin âNjĂ« BotĂ« nĂ«
Kaosâ nga David Crisp â njĂ« film qĂ« shpalos sfidat e shumta me tĂ« cilat po pĂ«rballet planeti ynĂ«.
Anibar kĂ«tĂ« vit do tĂ« zgjasĂ« deri mĂ« 20 korrik, pĂ«r tĂ« sjellĂ« mbi 160 filma nga 51 shtete tĂ« botĂ«s, ndĂ«r ta njĂ« kategori e veçantĂ« e titulluar âPalestine Animated.â Filmat do tĂ« konkurrojnĂ« nĂ« gjithsej 6 gara dhe 5 kategori jo-garuese.
NdĂ«r tjera, njĂ« mori aktivitetesh â panele diskutimi, punĂ«tori dhe propozime pĂ«r animacione, do tĂ« mbahen nĂ«pĂ«r hapĂ«sira tĂ« ndryshme tĂ« qytetit, pĂ«rfshirĂ« shfaqjet e filmave nĂ« KinemanĂ« Jusuf GĂ«rvalla, KinematĂ« Kuba dhe Liqeni, KinemanĂ« Ăarshia si dhe GalerinĂ« e Arteve.
Po ashtu, programi profesional i festivalit, Anibar Pro, do të bashkojë krijues, mentorë, producentë dhe studio nga Kosova dhe vende të tjera evropiane për të shkëmbyer njohuri dhe për të zhvilluar projekte të reja në fushën e animacionit.
Anibar Pro mbështetet nga GENESIS, një iniciativë franceze-kosovare me mision fuqizimin e gjeneratave të reja të sipërmarrësve kreativë në animacion, lojëra digjitale dhe multimedia.
Për plot një javë, Peja do të gjallërohet me aktivitete krijuese, bashkëpunim, si dhe angazhim për mbrojtjen e mjedisit.
Festivali NdĂ«rkombĂ«tar i Animacionit âAnibarâ shpalos zyrtarisht pĂ«rmbajtjen e tre programeve tĂ« veçanta tĂ« titulluara Palestine Animated, Shorty and Trashy dhe WTF OFF, qĂ« kĂ«tĂ« vit sjellin nĂ« ekranet e PejĂ«s 28 filma nga mĂ« shumĂ« se 16 vende tĂ« botĂ«s, tĂ« cilĂ«t sfidojnĂ« perceptimin tonĂ« mbi realitetin.
Filmat e përzgjedhur për këto tri programe në këtë edicion të 16-të, eksplorojnë absurditetin njerëzor, frikën, dhimbjen, shpresën e rezistencën e njeriut edhe atëherë kur ndjehet plotësisht i harruar nga bota. Ndër to, prodhime të veçanta i japin zë popullit palestinez i cili vazhdon të krijojë art edhe nën kushte gjenocidiale.
PjesĂ« e programit âPalestine Animatedâ janĂ« 8 filma qĂ« ofrojnĂ« njĂ« pasqyrĂ« tĂ« realitetit nĂ« PalestinĂ« dhe pĂ«rballjes sĂ« pĂ«rditshme me terrorin e luftĂ«s. Filmi âNightâ pĂ«rçon vuajtjen e njĂ« nĂ«ne qĂ« pret kthimin e djalit tĂ« saj, kurse âThe Towerâ, Ă«shtĂ« njĂ« rrĂ«fim i ndjerĂ« pĂ«r jetĂ«n nĂ« kampet e refugjatĂ«ve, i treguar pĂ«rmes syve tĂ« njĂ« vajze tĂ« vogĂ«l.
Filmi âGrandmother wore us outâ Ă«shtĂ« njĂ« animacion i krijuar nga artistĂ« tĂ« rinj nĂ« bashkĂ«punim me UNRWA-nĂ«. Pastaj âUncle, Give Me a Cigaretteâ frymĂ«zohet nga jeta e shkrimtarit palestinez Walid Daqqa dhe eksploron betejat e burgosjes. âMariamâ, ekranizon njĂ« histori pĂ«r trashĂ«giminĂ« kulturore si formĂ« e qĂ«ndresĂ«s ndaj humbjes dhe dhunĂ«s.
Po ashtu pĂ«rfshihen edhe âMemory of the Landâ, âLimitlessâ dhe âZooâ, qĂ« trajtojnĂ« temat e lirisĂ« sĂ« kufizuar dhe pĂ«rballjes me realitetin e ashpĂ«r.
NĂ« anĂ«n tjeter, Programi âShorty and Trashyâ kuruar nga Miyu Distribution shpalos filmat si âAnimalsâ nga Danimarka, ku njĂ« udhĂ«tim i zakonshĂ«m nĂ« metro shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« betejĂ« pĂ«r mbijetesĂ«. âThe Night I Dance with Deathâ, Ă«shtĂ« njĂ« eksplorim i frikĂ«s sĂ« brendshme pĂ«rmes njĂ« udhĂ«timi psikedelik ndĂ«rsa nĂ« âDeadmanâs Reachâ, shfaqet udhĂ«timi i njĂ« burri ne njĂ« shkretĂ«tirĂ« pas njĂ« dashurie tĂ« humbur.
Nga programi âWTF OFFâ do tĂ« shfaqen gjithsej 12 filma pĂ«rfshirĂ« âLittle Donnieâ apo kukulla e animuar Donald Trump qĂ« terrorizon vendin, âCorn Manâ njĂ« njeri misri qĂ« lufton me rosa, dhe âSatellite Jockey â Paix Socialeâ, qĂ« e paraqet presidentin francez Emmanuel Macron si njĂ« valltar diskoje, vampir-bankier dhe si njĂ« ekstremist i skijimit nĂ« ujĂ«.
Këto janë vetëm disa nga shumë udhëtimet në tema që kanë në qendër shumë pikëpyetje të realitetit tonë.
Peja do të jetë nikoqiri juaj nga 14 deri më 20 korrik./ KultPlus.com
Edicioni i sivjetmë i festivalit të animacionit, Anibar, kthen sytë kah vetë thelbi i këtij mediumi: si një formë arti që flet për ne, për botën dhe për kohën në të cilën jetojmë.
Përmes një programi të përzgjedhur me kujdes nga kuratorët Petrit Gora, Vita Kasapolli dhe Panot Mahmutaj, ky edicion sjell një rrugëtim filmik të pasur, të shumëllojshëm dhe gjithnjë aktual.
1504 aplikime nga 111 shtete, 162 filma të përzgjedhur nga 51 shtete, 6 gara dhe 3 kategori jo-garuese!
Programi përfshin dimensione kryesore: kategoritë garuese dhe ato jo-garuese, që bashkë përmbledhin eksperimentimin, ndjeshmërinë, realitetin dhe guximin e animacionit bashkëkohor.
KATEGORITĂ GARUESE
Gara NdĂ«rkombĂ«tare â 19 filma nga vende tĂ« ndryshme qĂ« flasin pĂ«rtej gjuhĂ«s, pĂ«rmes ngjyrĂ«s, lĂ«vizjes dhe emocioneve universale.
Gara Studentore â 27 filma tĂ« rinjsh qĂ« eksperimentojnĂ« me forma tĂ« reja dhe sfidojnĂ« normat, duke sjellĂ« ide tĂ« freskĂ«ta dhe tĂ« fuqishme.
Gara Ballkanike â 7 filma nga zemra e rajonit qĂ« pasqyrojnĂ« Ballkanin me gjithĂ« shpirtin, tensionin dhe humorin e tij tĂ« veçantĂ«.
Gara e Video Animacioneve Muzikore â 10 krijime qĂ« shndĂ«rrojnĂ« tingullin nĂ« pamje, duke e vendosur muzikĂ«n si bashkĂ«-krijuese tĂ« narrativĂ«s vizuale.
Gara e AudiencĂ«s sĂ« Re â 31 filma pĂ«r ata qĂ« e pĂ«rjetojnĂ« çdo gjĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, ose pĂ«r ata qĂ« nuk e kanĂ« harruar ndjesinĂ« e habisĂ«.
Gara pĂ«r tĂ« Drejtat e Njeriut â 7 filma qĂ« trajtojnĂ« drejtĂ«sinĂ«, barazinĂ« dhe dinjitetin njerĂ«zor me ndjeshmĂ«ri dhe forcĂ«.
KATEGORITĂ JO-GARUESE
Këto kategori ofrojnë hapësirë për eksplorim dhe dokumentim, përtej konkurrencës, por jo përtej rëndësisë artistike.
Kategoria Eksperimentale â 13 filma qĂ« thyejnĂ« rregullat pĂ«r tĂ« gjetur gjuhĂ«n e vet unike; njĂ« ftesĂ« pĂ«r tĂ« menduar animacionin ndryshe.
Kategoria e DokumentarĂ«ve tĂ« Animuar â 5 filma qĂ« pĂ«rdorin animacionin pĂ«r tĂ« treguar tĂ« vĂ«rteta tĂ« thella, kujtime tĂ« turbullta dhe emocione tĂ« papĂ«rkthyera nĂ« imazh konvencional.
Kategoria e PunĂ«ve tĂ« Kontraktuara â 24 krijime komerciale qĂ« tregojnĂ« se arti mund tĂ« jetojĂ« edhe pĂ«rmes reklamave, trailerĂ«ve dhe projekteve tĂ« porositura, duke tejkaluar shpesh pritshmĂ«ritĂ«.
Ky program filmik reflekton mënyrën tonë për ta kuptuar dhe jetuar animacionin sot. Të gjithë janë të ftuar të përjetojnë një javë të veçantë, ku filmat vijnë herë të qeta, herë të zhurmshme, por gjithmonë të sinqerta./ KultPlus.com
Login
