Fermeri Erbril Mazreku, 32-vjeçar nga komuna e Mamushës në rajonin e Prizrenit, ka të mbjellë rreth 2.5 hektarë tokë me domate në serrë.
Mazreku, nga mesi i muajit qershor deri në fillim të muajit gusht, ka mbledhur rreth 150 tonë domate dhe pret të vjelë edhe 150 të tjerë.
E gjithë kjo sasi është shitur në tregjet evropiane.
âDomatet nĂ« treg vendor nuk i shes. Ămimi Ă«shtĂ« mĂ« i lirĂ«, kurse jashtĂ« i shes mĂ« shpejtĂ« dhe me shtrenjtĂ«. TĂ« freskĂ«ta i dĂ«rgoj nĂ« njĂ« pikĂ« grumbulluese kĂ«tu nĂ« MamushĂ« dhe ai i eksporton jashtĂ« vendit. Ămimi sivjet Ă«shtĂ« i mirĂ«, 60 cent pĂ«r kilogram, kurse nĂ« tregun vendor shkon mĂ« lirĂ«â, i tha ai Radios Evropa e LirĂ«.
Në pikën grumbulluese Eurotaç, po në Mamushë, përveç domateve janë duke u grumbulluar edhe tranguj, lakra, qepë, patate, dhe pritet që së shpejti të fillojë edhe grumbullimi i specave. Shumica janë nga serrat dhe të gjitha eksportohen në vendet e Ballkanit dhe të Evropës.
Pronari i kësaj kompanie Nehat Thaçi, i tha Radios Evropa e Lirë se kërkesa për prodhime vendore e ka tejkaluar ofertën vendore.
âSa tĂ« ofrojnĂ« fermerĂ«t ne eksportojmĂ«, specat dhe domatet janĂ« shumĂ« te kĂ«rkuaraâ.
âVetĂ«m pĂ«r 20 ditĂ« tĂ« muajit korrik kemi eksportuar kĂ«to lloje tĂ« kulturave nĂ« vlerĂ« tĂ« mbi 1 milion eurove, ndĂ«rsa deri nĂ« fund tĂ« sezonit kemi tĂ« kontraktuar sasi deri nĂ« 3 milionĂ« euroâ, tha Mazreku.
Ai tregoi se vitin e kaluar ka eksportuar sasi në vlerë të 1.5 milion eurove.
âPĂ«r çdo vit ka rritje tĂ« kĂ«rkesave pĂ«r tĂ« gjitha kĂ«to produkteâ, tha Mazreku pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Sipas të dhënave të Doganës së Kosovës, për periudhën janar-qershor 2025, eksportet e perimeve kanë arritur vlera të konsiderueshme: domatet rreth 30 mijë euro, specat 50 mijë euro, trangujt 277 mijë euro, ndërsa patatet afro 1.1 milion euro.
Këto shifra nuk përfshijnë muajin korrik, kur zakonisht arrihet kulmi i prodhimit dhe eksporti i këtyre kulturave.
Megjithatë, kjo rritje e eksportit nuk është reflektuar në ulje të çmimeve për konsumatorët vendorë.
Edhe pse në treg ka prodhime vendore, çmimet mbeten të larta për standardin e shumë qytetarëve, me pagë mesatare prej 639 eurosh.
GjatĂ« muajve tĂ« verĂ«s, çmimet pĂ«r njĂ« kilogram speca arrijnĂ« deri nĂ« 1.50 euro, domatet deri nĂ« 1.20 euro, trangujt mbi 1 euro, ndĂ«rsa patatet pak mĂ« lirĂ« â çmime qĂ« ndryshojnĂ« varĂ«sisht nga lokacioni apo dyqani.
Por, këto shifra ndryshojnë kur bëhet fjalë për përpunimin e këtyre perimeve.
Hartim Gashi, drejtor ekzekutiv në Shoqatën e Përpunueseve të Pemëve dhe Perimeve të Kosovës (PePeKo), i tha Radios Evropa e Lirë se viteve të fundit është rritur numri i kompanive që bëjnë përpunimin e perimeve sezonale dhe kjo krijon mungesë të produkteve në treg.
Në nivel vendi janë 1.700 kompani të tilla, që sipas Gashit, në shumicën e rasteve udhëhiqen nga gratë.
Sipas tij, 68 për qind e kompanive i eksportojnë produktet e tyre kryesisht në Gjermani, Zvicër dhe Austri.
âFermerĂ«t vendorĂ« prioritet e kanĂ« eksportin e prodhimeve dhe fare pak merren me furnizim nĂ« tregun lokal. Kjo pĂ«r faktin se çmimi Ă«shtĂ« i mirĂ«, pagesa e sigurt dhe koha e shkurtĂ«r pĂ«r tâi dĂ«rguar nĂ« pikĂ«n grumbullueseâ, tregon ai.
Në Kosovë, rreth 420 mijë hektarë tokë shfrytëzohen për arsye bujqësore. Prej tyre, më shumë se gjysma shfrytëzohet për kullosa dhe livadhe.
Megjithatë, Gashi shprehet se Kosova vazhdon të varet nga importi i këtyre produkteve nga shtete të tjera, si Turqia, Holanda dhe Shqipëria, dhe rrjedhimisht çmimet janë më të larta.
â E kemi njĂ« situatĂ« interesante â eksporti po rritet, por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« po rritet edhe importi. Kjo ndodh pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« prodhimit vendor nĂ« periudha tĂ« caktuara, sidomos gjatĂ« dimrit. GjatĂ« kĂ«saj kohe, tregjet vazhdojnĂ« tĂ« kenĂ« perime, por ato nuk janĂ« nga Kosova,â tha ai.
Fatmir Selimi, magjistër i agroekonomisë, vlerëson se sasia e lartë e importit lidhet edhe me faktin që, sipas traditës, në stinën e vjeshtës, qytetarët e Kosovës furnizohen me perime për turshi, të cilat i përdorin gjatë sezonit të dimrit.
VetĂ«m nĂ« periudhĂ«n janar â qershor, nĂ« KosovĂ« vlera e importuar e kĂ«tyre kulturave bujqĂ«sore nĂ« tregun vendor ka arritur nĂ« mbi 1.5 milion euro.
Si duhet të rritet prodhimi vendor?
Gashi dhe Selimi mendojnĂ« se institucionet duhet tâi balancojnĂ« nevojat e tregut tĂ« brendshĂ«m me orientimin drejt eksportit.
Gashi propozon vendosjen e masave mbrojtëse dhe subvencioneve për zgjerimin e serrave, duke përmendur nevojën për vendosjen e kuotave për import gjatë sezonit të prodhimit vendor.
âPo e marr shembull domaten â nga 15 qershori deri mĂ« 15 shtator, nuk duhet tĂ« ndalohet plotĂ«sisht importi, por tĂ« kufizohet. PĂ«r shembull, tĂ« lejohen vetĂ«m 100 tonĂ« domate nĂ« ditĂ«â, tha ai.
Selimi, ndĂ«rkohĂ«, thekson nevojĂ«n pĂ«r mbĂ«shtetje financiare qĂ« do tâi ndihmonte fermerĂ«t ta rrisin rendimentin dhe cilĂ«sinĂ«.
Ministria e Bujqësisë ka bërë të ditur për Radion Evropa e Lirë se gjatë vitit të kaluar ka subvencionuar rreth 5.000 hektarë tokë të mbjellë me kultura si domate, speca, tranguj, patate dhe qepë.
Sipas kësaj ministrie, fermerët që i kanë kultivuar këto perime në fushë të hapur janë subvencionuar me 600 euro për hektar, ndërsa ata që i kanë kultivuar në serra janë mbështetur me 850 euro për hektar.
Sipërfaqja e përgjithshme e serrave me perime në Kosovë arrin në 242 hektarë.
The post Perimet vendore shkojnë jashtë, tregu mbushet me import appeared first on Telegrafi.