DW Travel reportazh: Tirana, nga reliket komuniste në një nga destinacionet kryesore të Evropës
TIRANĂ, 6 gusht/ATSH/ Tirana po tĂ«rheq gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« vizitorĂ« tĂ« huaj. Gazetarja e Deutsche Welle Travel, Gönna Ketels, ka realizuar njĂ« reportazh nĂ« kryeqytetin e ShqipĂ«risĂ«, ku prezanton tĂ« gjitha vendet qĂ« duhet tĂ« vizitohen pĂ«r njĂ« ditĂ« nĂ« TiranĂ«, sĂ« bashku me kĂ«shilla pĂ«r ta bĂ«rĂ« udhĂ«timin mĂ« tĂ« paharrueshĂ«m.
Reportazhi i plotë i DW Travel:
MirĂ« se vini nĂ« TiranĂ«, kryeqytetin e ShqipĂ«risĂ«. ĂshtĂ« njĂ« qytet me kontraste midis tĂ« kaluarĂ«s komuniste dhe modernizmit, betonit dhe hapĂ«sirĂ«s sĂ« gjelbĂ«r, traditĂ«s dhe modĂ«s. VetĂ«m pak vite mĂ« parĂ«, konsiderohej njĂ« destinacion pĂ«r vizitorĂ«t vendas nĂ« Ballkan.
Tani Ă«shtĂ« njĂ« nga destinacionet kryesore tĂ« EvropĂ«s. Jam kĂ«tu pĂ«r tâu zhytur nĂ« historinĂ« e TiranĂ«s, pĂ«rfshirĂ« disa nga vendet e saj mĂ« tĂ« errĂ«ta dhe tĂ« fshehura. Dhe dua tĂ« zbuloj pse udhĂ«tarĂ«t e duan qytetin. Dhe çfarĂ« duhet tĂ« bĂ«ni patjetĂ«r vetĂ«m nĂ« njĂ« ditĂ«.
Ku ndodhet Tirana?
Shqipëria ndodhet në Evropën Juglindore, në brigjet e Adriatikut dhe Jonit. Tirana në qendër ka rreth 400 000 banorë.
Sheshi Skënderbej
UnĂ« filloj nga sheshi SkĂ«nderbej. ĂshtĂ« shumĂ« mirĂ« herĂ«t nĂ« mĂ«ngjes, pa turma. KĂ«tĂ« e quaj shesh unĂ«! Princi SkĂ«nderbeu Ă«shtĂ« njĂ« hero kombĂ«tar dhe njĂ« simbol i pavarĂ«sisĂ« sĂ« ShqipĂ«risĂ«. Ai udhĂ«hoqi njĂ« rezistencĂ« kundĂ«r osmanĂ«ve nĂ« shekullin XV. Ka shumĂ« gjĂ«ra pĂ«r tĂ« parĂ« pranĂ« sheshit. Por, njĂ« nga mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishmet, Muzeu Historik KombĂ«tar, Ă«shtĂ« i mbyllur deri nĂ« vitin 2028. Tirana Ă«shtĂ« mĂ« mirĂ« tĂ« eksplorohet nĂ« kĂ«mbĂ«. Shumica e gjĂ«rave pĂ«r tĂ« parĂ« janĂ« nĂ« qendĂ«r.
Tregu i Pazarit të Ri
Destinacioni im i radhës është tregu i ri i Pazarit të Ri. Këtu mund të blini suvenire tipike, nga tradicionalet deri tek të veçantat: si magnete me ish-diktatorin e Shqipërisë, Enver Hoxha. Vendasit gjithashtu blejnë këtu. Unë zgjedh një suvenir të ëmbël: mjaltë shqiptar. Ky është vërtet i mirë. Më vjen keq. Ka shumë kafene dhe restorante përreth tregut. Provoj një specialitet shqiptar: byrek, brumë filo krokante me mbushje të ndryshme. Po ha kombinimin klasik të spinaqit dhe djathit. Ky është ushqimi më i mirë shqiptar që shërbehet në rrugë. Kushton 80 lekë, pak më pak se një euro.
Muzeu Bunkâart
Dua tĂ« mĂ«soj mĂ« shumĂ« rreth historisĂ« sĂ« ShqipĂ«risĂ«. Vendi ishte nĂ«n sundimin komunist nga viti 1947 deri nĂ« vitin 1991, i udhĂ«hequr nga diktatori Enver Hoxha deri nĂ« vdekjen e tij nĂ« vitin 1985. Vizitoj njĂ« muze nĂ« njĂ« ish-bunker bĂ«rthamor nĂ« periferi tĂ« qytetit. Enver Hoxha ndĂ«rtoi shumĂ« e shumĂ« nga kĂ«to bunkerĂ« nĂ« komunizĂ«m. Dhe deri mĂ« sot ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« vendi me mĂ« shumĂ« bunkerĂ« nĂ« botĂ«. Ky ka 106 dhoma, kĂ«shtu qĂ« kam kureshtje ta shoh. Dyert e hyrjes janĂ« bĂ«rĂ« prej katĂ«r tonĂ«sh betoni tĂ« pĂ«rforcuar dhe janĂ« projektuar pĂ«r tâi bĂ«rĂ« ballĂ« sulmeve tĂ« rĂ«nda. Kompleksi ishte selia nĂ«ntokĂ«sore e Shtabit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« ShqipĂ«risĂ« gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ«. Muzeu i Òon vizitorĂ«t nĂ«pĂ«r dhomat origjinale, pĂ«rfshirĂ« atĂ« tĂ« HoxhĂ«s, me ekspozita historike dhe instalime multimediale. Paranojak pĂ«r sulmet nga Blloku PerĂ«ndimor dhe Lindor, diktatori shpesh e izolonte ShqipĂ«rinĂ«. Muzeu sjell atmosferĂ«n shtypĂ«se tĂ« epokĂ«s.
Teleferiku Dajti Ekspres
Pas bunkerit të errët, kam nevojë për pak ajër të pastër dhe një ndryshim peizazhi. Stacioni i teleferikut ishte vetëm pesë minuta larg në këmbë. Tani le të shohim se çfarë lloj pamjesh mund të kemi. Dajti Ekspres ju çon në mbi 1 000 metra në 15 minuta. Një udhëtim vajtje-ardhje kushton 1 500 lekë. Kjo është rreth 15 euro.
Mali Dajti
Mali Dajti është një park kombëtar. Mund të ngjiteni në këmbë deri në majë ose thjesht të shijoni pamjen. Pak e mjegullt, por a nuk është romantike?
Shtëpia e Gjetheve
Pas pushimit tim, kthehem nĂ« qendĂ«r, nĂ« âShtĂ«pinĂ« e Gjetheveâ, ish-selinĂ« e ShĂ«rbimit Sekret komunist.
Drejtoresha Etleva Demollari ndihmoi nĂ« ngritjen e muzeut. Tregohet se si regjimi i shtypte dhe monitoronte njerĂ«zit. Ata hynin nĂ« shtĂ«pitĂ« e njerĂ«zve. PĂ«r shembull, ata shihnin qĂ« kishe njĂ« lloj sendi nĂ« shtĂ«pinĂ« tĂ«nde. Ata vinin kur nuk ishe nĂ« shtĂ«pi. Dhe e shkĂ«mbenin me njĂ« tjetĂ«r me âÒimkĂ«â (pĂ«rgjues). Dhe ktheheshin pas tre ditĂ«sh, sepse bateria zgjaste tre ditĂ«. KĂ«shtu, qĂ« ata vinin pas tre ditĂ«sh dhe e merrnin pĂ«rsĂ«ri.
âÒimkatâ janĂ« pajisje tĂ« vogla dĂ«gjimi tĂ« fshehura mirĂ«. Ato ishin futur nĂ« mure, telefona ose mobilie pĂ«r tĂ« regjistruar biseda fshehurazi.
JanĂ« disa dhoma nĂ« tĂ« cilat janĂ« instaluar âçimkaâ pĂ«rgjimi. ĂshtĂ« po ashtu njĂ« dhomĂ« e veçantĂ«, ajo me numĂ«r 27. NĂ«se kishte vizitorĂ«, pĂ«rmes çimkave pĂ«rgjoheshin se çfarĂ« ata flisnin. Dhe, nĂ«se shkojmĂ« nĂ« dhomĂ«n me numĂ«r 27, mund tĂ« dĂ«gjojmĂ« se çfarĂ« po thonĂ« vizitorĂ«t e tjerĂ«.
Ekspozita pĂ«rmban informacion lidhur me persekutimin dhe burgosjen e mijĂ«ra njerĂ«zve gjatĂ« diktaturĂ«s komuniste. Koleksioni i pajisjeve dhe dokumenteve tĂ« saj pasqyrojnĂ« mĂ«nyrĂ«n se policia sekrete âSigurimiâ punonte dhe funksiononte nĂ« zyrat e saj.
Ajo që më bën vërtet përshtypje është se këtu mund të shikoni të gjitha aspektet e përgjimit dhe si kanë funksionuar. Për shembull, kjo dhomë është vendi ku mblidhej dhe kontrollohej posta. Ata përdornin pajisje me avull për hapjen fshehtas të zarfave dhe pastaj përdornin ndriçim me rreze ultraviolet për të kontrolluar nëse njerëzit kishin përdorur bojë sekrete për mesazhe të fshehta.
Kjo ekspozitĂ« e bĂ«n represionin e epokĂ«s komuniste vĂ«rtet tĂ« prekshĂ«m. ĂshtĂ« e frikshme tĂ« shikosh se sa pak privatĂ«si gĂ«zonin njerĂ«zit dhe sa i pĂ«rhapur ishte pĂ«rgjimi ndaj tyre.
ĂshtĂ« koha pĂ«r tĂ« parĂ« TiranĂ«n moderne. PĂ«r kĂ«tĂ« bĂ«hem pjesĂ« e njĂ« turi tĂ« shoqĂ«ruar me udhĂ«rrĂ«fyes.
âMirĂ« se vini nĂ« TiranĂ«. UnĂ« jam Erindi. Jam rritur nĂ« kĂ«tĂ« qytet dhe, tĂ« themi, unĂ« do tĂ« jem udhĂ«rrĂ«fyesi juaj pĂ«r sot. BashkĂ« do tĂ« zbulojmĂ« disa prej atraksioneve kryesore tĂ« TiranĂ«s, skenĂ«n e artit tĂ« rrugĂ«s dhe arkitekturĂ«n moderne tĂ« qytetit.
NdĂ«rtesa tĂ« reja futuriste janĂ« ngritur gjatĂ« viteve tĂ« fundit. Kjo godinĂ« mbresĂ«lĂ«nĂ«se nĂ« sheshin âSkĂ«nderbejâ Ă«shtĂ« frymĂ«zuar nga heroi kombĂ«tar, SkĂ«nderbeu.
âĂshtĂ« njĂ« projekt abstrakt me disa detaje qĂ« e bĂ«jnĂ« tĂ« ketĂ« pamjen e njĂ« busti, apo koke. Mund tĂ« shikoni me sytĂ« tuaj formĂ«n e hundĂ«s sĂ« dalĂ« nga fasada e ndĂ«rtesĂ«s. JanĂ« plot katĂ«r kate tĂ« saj qĂ« formojnĂ« hundĂ«n, veshĂ«t nĂ« tĂ« dyja anĂ«t dhe pjesĂ«n e fytyrĂ«s. Gjysma e fytyrĂ«s Ă«shtĂ« e harkuar nĂ« anĂ«n e djathtĂ«, ndĂ«rsa gjysma tjetĂ«r Ă«shtĂ« e sheshtĂ«. Por do tĂ« thosha qĂ« Ă«shtĂ« vĂ«rtet mbresĂ«lĂ«nĂ«se qĂ« njerĂ«zit mund tĂ« mos dallojnĂ« njĂ« fytyrĂ«, mund tĂ« mos shohin njĂ« njeri aty, por mund tĂ« thuhet se gjithĂ«sesi dallohet forma e njĂ« kokeâ.
Që prej viteve 2000, arti i rrugës është në zhvillim të vazhdueshëm. Erindi na prezanton disa pikturave murale, që shpesh janë pasqyrim i ndryshimeve shoqërore dhe i banorëve të qytetit. Gjendet po ashtu sinjalistikë rrugore e riprojektuar në mënyrë krijuese, që është diçka e pamendueshme në disa vende të tjera.
A sâĂ«shtĂ« problem kjo gjĂ« me sinjalistikĂ«n? Pyes sepse nĂ«se kjo do tĂ« ndodhte nĂ« Gjermani, bashkia sâdo tĂ« pranonte kishte imazhe tĂ« tilla nĂ« tabelat e sinjalistikĂ«s rrugore?
-Nuk do të pranonte? Sigurisht, këto imazhe janë krijuar me një lejë përkatëse. Do të thosha se kjo është po ashtu gjithçka që ata mund të kenë nevojë të ndryshojnë që ne të bëhemi anëtarë të Bashkimit Evropian. Nuk e di. Do ta shohim këtë.
ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« vend kandidat pĂ«r tâu anĂ«tarĂ«suar nĂ« BE qĂ« prej vitit 2014. Tani do tĂ« shkojmĂ« nĂ« lagjen trendi tĂ« TiranĂ«n.
âTani gjendem te Blloku. Dikur ishte lagjja vetĂ«m pĂ«r elitĂ«n e regjimit diktatorial, por ku sot mund tĂ« shkojĂ« kushdo dhe Ă«shtĂ« njĂ« nga pjesĂ«t mĂ« tĂ« gjalla tĂ« TiranĂ«sâ.
Stomaku ka filluar tĂ« mĂ« gĂ«rryejĂ«. NĂ« âBllokâ gjen njĂ« koleksion tĂ« gjerĂ« restorantesh. Por mâu desh pak kohĂ« tĂ« gjeja njĂ« restorant me kuzhinĂ« shqiptare.
âPo provoj njĂ« nga gatimet mĂ« tĂ« famshme shqiptare; fĂ«rgesa. ĂshtĂ« gatim tradicional i TiranĂ«s, i pĂ«rgatitur me domate, speca tĂ« kuq, salcĂ« kosi dhe, nganjĂ«herĂ«, me mish, por mund tĂ« jetĂ« edhe gatim tĂ«rĂ«sisht vegjetarianâ.
Kremoze dhe paksa djegëse. Më pëlqen.
Pikën kulmore të vizitës në Tiranë e kisha lënë për perëndimin e diellit: Piramida e Tiranës. E ndërtuar në vitin 1988 si muze për diktatorin Enver Hoxha, sot Piramida është qendër e inovacionit dhe kreativitetit. Pamja nga këtu pasqyron harmoninë mes të kaluarës dhe së tashmes së Tiranës.
Mendoj se Tirana Ă«shtĂ« mjaftueshĂ«m e madhe pĂ«r tâu vizituar brenda njĂ« dite. NĂ« kĂ«tĂ« program ju kam treguar disa prej aspekteve tĂ« saj kryesore, nga historia e pasur te pjesa e saj moderne. Si gjithmonĂ«, ka edhe shumĂ« gjĂ«ra tĂ« tjera pĂ«r tâu parĂ«. Po ju? A do tĂ« dĂ«shironit ta eksploronit vetĂ« TiranĂ«n?
Â
/u.sh/p.s/k.s/a.f/
The post DW Travel reportazh: Tirana, nga reliket komuniste në një nga destinacionet kryesore të Evropës appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.