Nga Artan Nati
Lufta, me gjithĂ« tmerrin dhe plagĂ«t qĂ« lĂ« pas, nuk Ă«shtĂ« fatkeqĂ«sia mĂ« e madhe qĂ« mund tâi bjerĂ« njĂ« kombi. Ka diçka edhe mĂ« tĂ« dhimbshme se plumbi: Ă«shtĂ« vdekja e ndjenjĂ«s morale, shuarja e dashurisĂ« pĂ«r atdheun dhe besimi naiv se asgjĂ« nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« nuk ia vlen sakrificĂ«n. Kur njĂ« popull bie nĂ« apati, kur bĂ«het vegĂ«l e verbĂ«r nĂ« duart e njĂ« sundimtari pĂ«r interesa tĂ« ulĂ«ta, atĂ«herĂ« lufta humbet nderin dhe kombi dinjitetin. Por ndryshe Ă«shtĂ« kur njeriu merr armĂ«n pĂ«r tĂ« mbrojtur lirinĂ«, pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar kundĂ«r tiranisĂ« dhe padrejtĂ«sisĂ«. NjĂ« luftĂ« e ndĂ«rgjegjshme, e zgjedhur me vullnet tĂ« lirĂ«, pĂ«r tĂ« mbrojtur tĂ« mirĂ«n, pĂ«r tĂ« ringritur drejtĂ«sinĂ«, nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m detyrĂ«, Ă«shtĂ« rilindje shpirtĂ«rore. ĂshtĂ« dĂ«shmi e lartĂ« e shpirtit njerĂ«zor qĂ« nuk pranon tĂ« jetojĂ« i gjunjĂ«zuar. Ai qĂ« sâka asgjĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« gati tĂ« sakrifikojĂ«, qĂ« lĂ«kundet mes frikĂ«s dhe rehatisĂ« personale, Ă«shtĂ« veçse njĂ« hijĂ« qĂ« jeton nga pĂ«rpjekjet e burrave e grave mĂ« tĂ« mirĂ« se vetĂ« ai. Liria nuk mbahet gjallĂ« me fjalĂ«, por me guxim, me pĂ«rkushtim, me zemra qĂ« digjen pĂ«r tĂ« drejtĂ«n.
Duhet te dallojme se te gjithe e duam atdheun dhe kjo eshte thelbi i thenies se Vaso Pashes se âfeja e shqiptarit eshte shqiptariaâ. Natyrisht, kjo eshte e verteta, por ne rastin tone shqiptaria konceptohet e shtresezohet ne menyra te ndryshme dhe duket se shqiptaria merr nje ngjyrim individual, por edhe kolektiv ne varesi te zones, krahines, besimit fetar dhe shpesh pa e kuptuar edhe interesit personal. A e duam ne shqiptaret Shqiperine njelloj? Nje miku im shpesh me thote se nuk ndjen ndonje dashuri te vecante per vendin e tij. A duhet gjykuar? A quhet ai tradhetar? Dashuria patriotike fillon siç duhet me dashurinĂ«, vlerĂ«simin, tĂ« kuptuarit dhe tĂ« vlerĂ«suarit e asaj qĂ« Ă«shtĂ« e mirĂ« nĂ« objektin e saj. Dashuria e vĂ«rtetĂ« vlerĂ«son vetĂ«m atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e denjĂ« pĂ«r vlerĂ«sim. Po sikur tĂ« vlerĂ«sojmĂ« tĂ« metat e historisĂ« nĂ« vendin tonĂ«? A do tĂ« thotĂ« ta duash ShqipĂ«rinĂ«? NĂ« fakt, unĂ« mendoj, se do tĂ« thotĂ« se nuk e do vendin fare, ose e do nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« gabuar. Siç theksoi ShĂ«n Agustini shumĂ« kohĂ« mĂ« parĂ«, âasgjĂ« nuk mund tĂ« dashurohet nĂ«se nuk njihetâ.
Askush nuk mund ta dojĂ« Shqiperine si njĂ« shqiptar sepse askush nuk e njeh atĂ« si njĂ« shqiptar. Por tĂ« thuash se dija Ă«shtĂ« thelbĂ«sore pĂ«r dashurinĂ« nuk nĂ«nkupton qĂ« patriotizmi Ă«shtĂ« fushĂ« unike e intelektualĂ«ve. PĂ«rkundrazi, Ă«shtĂ« pĂ«rvoja e drejtpĂ«rdrejtĂ« e njĂ« vendi qĂ« gradualisht na ndihmon tĂ« shohim se çfarĂ« Ă«shtĂ« e bukur nĂ« tĂ«. As kjo nuk nĂ«nkupton qĂ« vetĂ«m ata qĂ« kanĂ« lindur nĂ« Shqiperi mund ta duan atĂ« vĂ«rtet. NĂ« fund tĂ« fundit, nuk ka nevojĂ« tĂ« jetosh brenda kufijve tĂ« vendit tonĂ« pĂ«r tĂ« shijuar romanet e Kadarese ose pĂ«r tâu mahnitur nga veprat e Skenderbeut, Ismail Qemalit apo Fan Nolit. NĂ« tryezĂ«n e bisedave mes miqsh, ndĂ«r gota kafeje e ndjesi tĂ« pathĂ«na, kam vezhguar se shqiptaria nuk Ă«shtĂ« njĂ« uniformĂ« kombĂ«tare qĂ« na vishet njĂ«lloj tĂ« gjithĂ«ve. Ajo Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« si njĂ« mozaik ngjyrash qĂ« pasqyron pĂ«rvojat tona, dijet, dhe besimin, njĂ« triptik i ndĂ«rlikuar qĂ« ndan e ndĂ«rthur shpirtrat tanĂ« nĂ« mĂ«nyra nga mĂ« tĂ« papriturat. NjĂ«ri prej miqve, ish-i pĂ«rndjekur politik, e ndjen veten tĂ« tradhtuar nga vetĂ« atdheu.
PĂ«r tĂ«, shqiptaria Ă«shtĂ« njĂ« premtim i thyer. E vuajti nĂ«n hijen e diktaturĂ«s dhe nuk gjeti drejtĂ«si as nĂ« agimin e demokracisĂ«. Prona e humbur, fjalĂ«t boshe tĂ« njĂ« partie qĂ« u soll si shpĂ«timtare por mbeti peng i sĂ« shkuarĂ«s komuniste. NĂ« sytĂ« e tij, ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« atdhe qĂ« nuk mbajti fjalĂ«n. NdĂ«rkohĂ«, njĂ« mik nga viset shqiptare me besim mysliman, i pĂ«rkushtuar, por jo fanatik, shpreh dhembshuri (ndjenjĂ« plotĂ«sisht humane) pĂ«r popujt e shtypur tĂ« Lindjes sĂ« Mesme si palestinezĂ«t, iranianĂ«t etj, si pasojĂ« e konflikteve tĂ« fundit, por hesht kur vjen fjala pĂ«r izraelitĂ«t apo pĂ«r ndihmĂ«n e AmerikĂ«s nĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r demokratizim. NjĂ« heshtje qĂ« flet shumĂ« mbi atĂ« se si ndjeshmĂ«ritĂ« fetare formĂ«sojnĂ« jo vetĂ«m qĂ«ndrimet tona morale, por edhe shqiptarinĂ« tonĂ« tĂ« brendshme. NdĂ«rsa njĂ« tjetĂ«r mik, personalitet i letrave dhe mendimit politik, ngul kĂ«mbĂ« nĂ« tezĂ«n se âfeja e shqiptarit Ă«shtĂ« shqiptariaâ.
PĂ«r tĂ«, konvertimi i shqiptarĂ«ve pas vdekjes sĂ« SkĂ«nderbeut nuk ishte tradhti, por mbijetesĂ«. Madje edhe bashkĂ«punimi me forcat naziste apo hyrja nĂ« PD e tĂ« pĂ«rndjekurve, sipas tij, ishin veprime tĂ« pashmangshme pĂ«r hir tĂ« atdheut, sakrifica qĂ« historia mund tâi gjykojĂ« ndryshe, por qĂ« u bĂ«nĂ« me mendje e zemĂ«r shqiptari. Por ndoshta rasti mĂ« i pazakontĂ« Ă«shtĂ« ai i njĂ« miku nga Bregu i Jonit, qĂ« shprehet prerĂ«: âUnĂ« jam himarjot, as shqiptar, as grekâ. NjĂ« ndjesi identitare qĂ« sfidon kufijtĂ« e zakonshĂ«m dhe me sa duket, valĂ«t e Jonit nuk sjellin vetĂ«m jod, por edhe amnezi pĂ«r origjinĂ«n e tyre nga veriu. KĂ«to zĂ«ra, tĂ« larmishĂ«m, tĂ« sinqertĂ«, ndonjĂ«herĂ« kontradiktorĂ«, mĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« kuptoj se natyrisht jemi tĂ« gjithĂ« shqiptarĂ«, por jo njĂ«soj. E duam ShqipĂ«rinĂ« ndryshe. E pĂ«rjetojmĂ« nĂ« forma tĂ« ndryshme. Dhe ndoshta kjo Ă«shtĂ« forca jonĂ« dhe, njĂ«kohĂ«sisht, plagĂ« ende e pambullur. Sepse shqiptaria nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m flamur apo himn, por Ă«shtĂ« ajo çfarĂ« kemi pĂ«rjetuar dhe si kemi zgjedhur ta duam kĂ«tĂ« truall tĂ« lashtĂ«. Atdheu ynĂ« nuk Ă«shtĂ« i njĂ«trajtshĂ«m, por Ă«shtĂ« njĂ« simfoni zĂ«rash qĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« dĂ«gjohen, secili me dhimbjen, krenarinĂ«, dhe Ă«ndrrĂ«n e vet pĂ«r tĂ«.
NjĂ« reflektim mbi historinĂ«, identitetin dhe gabimet qĂ« sâmund tĂ« heshtin mĂ«
NĂ« historinĂ« e njĂ« kombi ka momente qĂ« duhen kujtuar jo pĂ«r tâu festuar, por pĂ«r tâu analizuar me dhimbje e pĂ«rulĂ«si. Tre raste nĂ« veçanti â konvertimi masiv nĂ« islam gjatĂ« PerandorisĂ« Osmane, bashkĂ«punimi me nazistĂ«t nĂ« LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore dhe, mĂ« pas, bashkĂ«punimi i intelektualĂ«ve tĂ« djathtĂ« dhe i tĂ« pĂ«rndjekurve politikĂ« dhe mĂ« tej aderimi nĂ« PartinĂ« Demokratike tĂ« drejtuar nga ish-komunistĂ«t dhe ish sigurimsat, pĂ«rbĂ«jnĂ« shembuj tĂ« asaj qĂ« mund tĂ« quhet, pa ngurrim, kapitullim moral. NĂ« tĂ« tria kĂ«to raste, shqiptarĂ«t i shtrĂ«nguan duart me djallin, dhe rezultati ishte po aq fatal sa edhe pakti i kryeministrit anglez, Chamberlain me Hitlerin. Siç thoshte Ainsteini, âmarrĂ«zia Ă«shtĂ« tĂ« bĂ«sh tĂ« njĂ«jtĂ«n gjĂ«, e tĂ« presĂ«sh rezultate tĂ« ndryshmeâ. Ky nuk Ă«shtĂ« njĂ« gjykim qĂ« buron nga mllefi, por njĂ« thirrje pĂ«r reflektim. NjĂ« popull qĂ« nuk njeh tĂ« vĂ«rtetĂ«n e vet, mbetet peng i iluzioneve tĂ« sĂ« shkuarĂ«s. Dhe historia jonĂ«, shpeshherĂ« e manipuluar, e zbukuruar, ose e heshtur, kĂ«rkon ndriçim. Konvertimi nĂ« Islam nuk ndodhi me shpatĂ« nĂ« fyt, por me anĂ«n tjetĂ«r tĂ« shpatĂ«s, siç ishin taksat e larta pĂ«r tĂ« krishterĂ«t, privilegjet pĂ«r myslimanĂ«t, mungesa e njĂ« kishe kombĂ«tare, dobĂ«sia e institucioneve shpirtĂ«rore.
Feja u bĂ« kompromis pĂ«r mbijetesĂ«. NĂ« Jug lulĂ«zoi Bektashizmi si urĂ« mes dy botĂ«ve, nĂ« Veri, frika nga fqinjĂ«t ortodoksĂ« çoi nĂ« ndryshime tĂ« imponuara me heshtje. Disa e ruajtĂ«n fenĂ« nĂ« fshehtĂ«si, por shumica iu dorĂ«zuan rrethanave. E gjitha kjo pĂ«rbĂ«n njĂ« kapitull tĂ« dhimbshĂ«m, qĂ« sâmund tĂ« lexohet pa ndier peshĂ«n e tradhtisĂ« ndaj idealit tĂ« SkĂ«nderbeut dhe ShqipĂ«risĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n ai luftoi. Por tragjedia jonĂ« nuk mbaron aty. NĂ« LuftĂ«n e DytĂ« BotĂ«rore, disa shqiptarĂ«, tĂ« djathtĂ« tĂ« asaj kohe, zgjodhĂ«n tĂ« bashkĂ«punonin me nazizmin, me Ă«ndrrĂ«n e njĂ« ShqipĂ«rie tĂ« Madhe, e ndoshta me shpresĂ«n pĂ«r mĂ« shumĂ« prona e pushtet si edhe privilegje feudale. Edhe kjo u bĂ« nĂ«n petkun e patriotizmit. Por çfarĂ« vlere ka njĂ« ShqipĂ«ri e Madhe kur shpirti i saj Ă«shtĂ« i vogĂ«l e i pĂ«rkulur? Po ashtu, edhe komunistĂ«t, me etjen pĂ«r pushtet, shĂ«rbyen me pĂ«rulje interesat jugosllave, shiten KosovĂ«n dhe heshtĂ«n pĂ«r trojet shqiptare, duke treguar se as e majta nuk mbeti pa njolla tĂ« rĂ«nda nĂ« ndĂ«rgjegjen kombĂ«tare.
KomunistĂ«t luftuan nazizmin, por pushtimi komunist i vendit ishte edhe mĂ« mizor dhe makabĂ«r. Pas rĂ«nies sĂ« diktaturĂ«s, shumĂ« nga intelektualĂ«t me prirje tĂ« djathta, por edhe tĂ« pĂ«rndjekurit politikĂ« u pĂ«rfshinĂ« nĂ« PD, e cila pĂ«r fat tĂ« keq drejtohej nga pinjollĂ« tĂ« regjimit komunist dhe sigurimit famĂ«keq. Strategjia pĂ«r tĂ« âluftuar sistemin nga brendaâ pĂ«rfundoi nĂ« bashkĂ«jetesĂ« me tĂ«, nĂ« heshtje dhe kompromis, nĂ« çbĂ«rje tĂ« idealeve pĂ«r tĂ« cilat kishin vuajtur. Edhe kĂ«tu, si nĂ« rastet e mĂ«parshme, pĂ«rfitimet ishin afatshkurtra, ndĂ«rsa dĂ«mi afatgjatĂ«. TĂ« tria kĂ«to kapituj tĂ« errĂ«t kanĂ« njĂ« emĂ«r tĂ« pĂ«rbashkĂ«t: mentaliteti i skllavit. NjĂ« skllav qĂ«, nĂ« vend qĂ« tĂ« rebelohet, zgjedh tâi pĂ«rshtatet shtypĂ«sit, tĂ« imitojĂ«, tĂ« shĂ«rbejĂ«, tĂ« presĂ« shpĂ«rblim. Siç e pĂ«rshkroi Nietzsche, Ă«shtĂ« njĂ« psikologji pa shpresĂ«, qĂ« fshihet pas moralit tĂ« rremĂ« dhe justifikimeve patriotike.
Edhe aderimi nĂ« KonferencĂ«n Islamike, pĂ«r pĂ«rfitime tĂ« mjegullta, u bĂ« nĂ« dĂ«m tĂ« orientimit tonĂ« euro-atlantik. U shoqĂ«rua me njĂ« klimĂ« antiamerikanizmi qĂ« kulmoi me krizĂ«n e vitit 1997, njĂ« tragjedi qĂ« as u kundĂ«rshtua me forcĂ«, as u analizua siç duhej. PĂ«rkundrazi, filloi tĂ« qarkullonte absurdi teorik se kĂ«tĂ« krizĂ« e kishin nxitur komunistĂ«t. Vertet keshtu mund te kete ndodhur. Pyetja shtrohet se cilet komuniste apo ish komuniste? Ata ne krye te PS-se, apo ndoshta ata ne krye te PD-se, apo ndoshta mentaliteti yne qe flet me zerin e eksperiencave te kombit tone ne shekuj? Mungesa e reflektimit mbetet njĂ« plagĂ« e hapur. NĂ«se sâmund tĂ« gjejmĂ« dot njĂ« forcĂ« shpĂ«timtare, atĂ«herĂ« duhet tĂ« jemi vetĂ« ajo lĂ«vizje. Jo me thirrje bosh, jo me glorifikime personale, jo me liderĂ« tĂ« pĂ«rjetshĂ«m. Por me ide, me qĂ«llim tĂ« pĂ«rbashkĂ«t. ShqipĂ«ria pĂ«rpara partisĂ«, e drejta pĂ«rpara interesit, atdheu pĂ«rpara egoizmit.
Po nuk folĂ«m me tĂ« njĂ«jtĂ«n gjuhĂ« pĂ«r patriotizmin, do tĂ« pĂ«rfundojmĂ« si nĂ« KullĂ«n e Babelit, tĂ« ndarĂ«, tĂ« hutuar, secili duke ndjekur fisin, interesin, krahinĂ«n e vet. Ndaj Ă«shtĂ« koha tĂ« vendosim: CilĂ«t duam tĂ« jemi? Siç e tha Vaso Pasha dhe siç e ka pĂ«rsĂ«ritur koha: âFeja e shqiptarit Ă«shtĂ« shqiptaria.â Por kjo shqiptari nuk Ă«shtĂ« njĂ« flamur pĂ«r tâu valĂ«vitur kur duam tĂ« mbulojmĂ« fajet. ĂshtĂ« njĂ« pĂ«rkushtim i pĂ«rditshĂ«m pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« vend qĂ« nuk shet mĂ« tĂ« kaluarĂ«n pĂ«r hir tĂ« pĂ«rfitimeve tĂ« momentit. ĂshtĂ« njĂ« vetĂ«dije qĂ« nuk i trembet historisĂ«, por e njeh, e pranon dhe mĂ«son prej saj. Ne nuk kemi nevojĂ« pĂ«r heronj tĂ« rremĂ«. As pĂ«r justifikime. Ne kemi nevojĂ« pĂ«r guxim tĂ« ri, pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund mentalitetit tĂ« skllavit dhe pĂ«r tĂ« nisur mĂ« nĂ« fund rrugĂ«n drejt njĂ« shqiptarie tĂ« denjĂ« pĂ«r bijtĂ« e shqipes. Por Ă«shtĂ« thelbĂ«sore qĂ« tĂ« shohim se ata qĂ« nuk pajtohen me ne pĂ«r kĂ«tĂ« çështje nuk janĂ« mĂ« pak patriotĂ« se ne.
The post Një Shqipëri, shumë shqiptari: Kur atdheu nuk është i njëjtë për të gjithë appeared first on Sot News | Lajme.