KĂ«tĂ« muaj qĂ« lamĂ« pas, bota pa njĂ« zhvillim tronditĂ«s nĂ« Lindjen e Mesme, por ajo qĂ« ra mĂ« shumĂ« nĂ« sy nuk ishte vetĂ«m shpĂ«rthimi i bombave mbi objektet bĂ«rthamore tĂ« Iranit, por heshtja e thellĂ« qĂ« pasoi nga kryeqytetet europiane. NdĂ«rsa avionĂ«t amerikanĂ« B-2 fluturonin drejt cakut, liderĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« EuropĂ«s vazhdonin tĂ« zhvillonin takime diplomatike, plotĂ«sisht tĂ« pavetĂ«dijshĂ«m se kishin mbetur jashtĂ« loje. Ky ishte momenti kur kontinenti qĂ« dikur udhĂ«hiqte rendin ndĂ«rkombĂ«tar, u shndĂ«rrua nĂ« spektator tĂ« vetvetes, i pĂ«rjashtuar, i anashkaluar dhe, mĂ« keq akoma, i pĂ«rdorur. Europa nuk thjesht humbi ndikimin nĂ« krizĂ«n mĂ« tĂ« rrezikshme tĂ« dekadĂ«s, ajo u poshtĂ«rua nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« hapur nga aleati i saj mĂ« i afĂ«rt. Lapsi.al sjell analizĂ«n e Politicos:Â
Kur bëhet fjalë për diplomacinë, ishte po aq poshtëruese për Europën sa ishte brutale në terma ushtarakë për Iranin.
Vendimi i Donald Trump për të bombarduar objektet bërthamore iraniane ekspozoi mospërfilljen e tij të plotë ndaj aleatëve tradicionalë të Amerikës përtej Atlantikut, të cilët të gjithë kishin bërë thirrje për përmbajtje.
Tani zyrtarët europianë po përpiqen të mbajnë një pamje të guximshme përballë mungesës së tyre të dukshme të rëndësisë për Shtetet e Bashkuara, dhe përballë krizës që po përshkallëzohet dhe është e pazgjidhshme në Lindjen e Mesme.
Ndoshta më dënuesja nga të gjitha, megjithatë, është dyshimi i vazhdueshëm se Trump jo vetëm që injoroi homologët e tij në Europë, por i përdori ata si mashtrime gjeopolitike të mëdha për të mashtruar Iranin që të mendonte se një sulm nuk ishte i afërt.
Për Europën, çmimi i kësaj pafuqie është i rëndë. Jo vetëm që BE-ja në mënyrë kolektive dërgon miliarda euro për të financuar programet e ndihmës për palestinezët, por konflikti ka shkaktuar një përçarje të fortë në politikën e shumë vendeve europiane që nga sulmet e Hamasit në tetor 2023.
Sulmet ajrore tĂ« SHBA ndaj Iranit tregojnĂ« pĂ«r ârĂ«nien nĂ«se jo pĂ«rjashtiminâ e ndikimit tĂ« fuqive europiane nĂ« rajon, tha Sanam Vakil, njĂ« eksperte pĂ«r Lindjen e Mesme nĂ« institutin Chatham House nĂ« LondĂ«r.
Ndërsa Trump rriti retorikën për sulmet ajrore javën e kaluar, dukej e pashmangshme që Amerika do të hynte në luftën e Izraelit me Iranin brenda pak ditësh. Pastaj të enjten, më 19 qershor, Shtëpia e Bardhë publikoi një deklaratë të papritur nga presidenti që sugjeronte se ai po tërhiqej nga ndërmarrja e veprimeve ushtarake.
Lëvizja MAGA e Trump-it ishte e përçarë, me disa figura të mëdha që ishin thellësisht kundër një lufte tjetër amerikane në Lindjen e Mesme.
ZĂ«dhĂ«nĂ«sja e Trump-it, Karoline Leavitt, tha se ai do tĂ« vendoste brenda dy javĂ«ve nĂ«se duhej tĂ« ndĂ«rmerrej veprim ushtarak, pasi donte tâi jepte njĂ« shans tĂ« vĂ«rtetĂ« diplomacisĂ«.
Kjo u pa si një shtysë e mirëpritur për diplomacinë mes zyrtarëve në Francë, Gjermani dhe Mbretërinë e Bashkuar, të cilët kishin një histori partneriteti me Amerikën në frenimin e ambicieve bërthamore të Iranit.
Këto të ashtuquajtura fuqi E3, së bashku me BE-në, planifikuan bisedime krize me ministrin e Jashtëm iranian Abbas Araghchi në Gjenevë ditën pasuese. Këto bisedime papritmas dukeshin se kishin shumë më tepër peshë.
Ka shenja që edhe amerikanët po e merrnin seriozisht takimin në Gjenevë, dhe ishin të zhgënjyer që Irani dukej kokëfortë në qëndrimin e tij.
Bisedimet përfunduan pa përparim, por E3 thanë se dëshironin që negociatat të vazhdonin.
PlotĂ«sisht nĂ« errĂ«sirĂ«Â
Brenda disa orëve, megjithatë, sulmi bombardues amerikan kishte nisur.
Në ditët pas sulmit nga bombarduesit B-2 mbi tre objekte bërthamore iraniane, ministrat europianë pranuan se kishin qenë plotësisht në errësirë për planin.
Johann Wadephul, ministri i jashtĂ«m i GjermanisĂ«, tha nĂ« njĂ« intervistĂ« televizive me ZDF tĂ« dielĂ«n nĂ« mbrĂ«mje se Sekretari i Shtetit i SHBA Marco Rubio kishte qenĂ« âi paekuivokâ qĂ« Amerika nuk do tĂ« bashkohej nĂ« luftĂ«. Ai tha se mendonte se i ishte treguar pĂ«r bombardimin âashtu si kolegu im britanik David Lammy, vetĂ«m pas sulmit, jo mĂ« parĂ«.âÂ
NĂ« LondĂ«r, zyrtarĂ«t britanikĂ« kĂ«mbĂ«ngulĂ«n se u ishte dhĂ«nĂ« ânjoftimâ pĂ«r veprimin ushtarak. Por gjithsesi ishte njĂ« poshtĂ«rim pĂ«r udhĂ«heqĂ«sin britanik Keir Starmer, i cili kishte kaluar ditĂ«t dhe javĂ«t paraardhĂ«se duke bĂ«rĂ« thirrje pĂ«r de-pĂ«rshkallĂ«zim, dhe madje kishte shkuar deri aty sa tĂ« parashikonte publikisht se SHBA nuk ishte gati tĂ« ndĂ«rmerrte veprim ushtarak kundĂ«r Iranit.
Starmer e ka theksuar shumë marrëdhënien e tij të veçantë me Trump-in, duke synuar të veprojë si një urë midis Uashingtonit dhe pjesës tjetër të Europës. Por nuk të duhet urë nëse mjeti yt është një aeroplan luftarak B-2.
Kryeministrja e Italisë Giorgia Meloni është një e preferuar e lëvizjes MAGA, megjithatë edhe ajo mbeti plotësisht e papërgatitur nga bombardimi amerikan.
ĂshtĂ« turp qĂ« thirrjet europiane dhe britanike pĂ«r de-pĂ«rshkallĂ«zim u injoruan, dhe mĂ« keq akoma qĂ« aleatĂ«t e supozuar tĂ« AmerikĂ«s u mbajtĂ«n jashtĂ« rrethit ushtarak. Por sugjerimi mĂ« i rĂ«ndĂ« Ă«shtĂ« se Trump po pĂ«rdorte nĂ« mĂ«nyrĂ« aktive pĂ«rpjekjet diplomatike tĂ« âmiqveâ tĂ« tij pĂ«rtej Atlantikut pĂ«r tĂ« mashtruar Iranin qĂ« tĂ« mendonte se ndonjĂ« sulm ishte ndoshta javĂ« larg.
Sipas njĂ« raporti tĂ« gjatĂ« tĂ« New York Times, deklarata e Trump-it se do tâi duheshin deri nĂ« dy javĂ« pĂ«r tĂ« vendosur nĂ«se do tĂ« godiste Iranin, pĂ«r shkak tĂ« njĂ« âshansi tĂ« konsiderueshĂ«mâ pĂ«r diplomaci, kishte qenĂ« gjithmonĂ« thjesht njĂ« devijim i llogaritur. Rreth orĂ«s 17:00 tĂ« premten mĂ« 20 qershor, vetĂ«m disa orĂ« pasi pĂ«rfunduan bisedimet E3 nĂ« GjenevĂ«, Trump urdhĂ«roi ngritjen e bombarduesve nĂ« ajĂ«r, raportoi gazeta.
âNĂ« periudhĂ«n para sulmeve, E3 ishin nĂ« masĂ« tĂ« madhe tĂ« anashkaluara nĂ« bisedimet bĂ«rthamore, pasi negociatat u dominuan gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nga ndĂ«rveprimet direkte SHBA-Iran, me EuropĂ«n tĂ« paaftĂ« pĂ«r tĂ« ofruar nxitje apo garanci me peshĂ«,â tha Vakil nga Chatham House. Takimi nĂ« GjenevĂ« âe ekspozoi mĂ« tej kĂ«tĂ« pafuqishmĂ«ri, me thirrjet europiane pĂ«r pĂ«rmbajtje tĂ« errĂ«suara nga veprimi vendimtar ushtarak i SHBA-sĂ« i ndĂ«rmarrĂ« pa konsultimin e tyre.âÂ
NjĂ« zyrtar i qeverisĂ« gjermane u pĂ«rpoq tĂ« minimizonte rĂ«ndĂ«sinĂ« e pĂ«rjashtimit. âĂdo konflikt ka njĂ« anĂ« ushtarake dhe njĂ« anĂ« diplomatike,â tha zyrtari. âNe e dimĂ« se edhe vetĂ« amerikanĂ«t po vazhdojnĂ« tĂ« marrin masa pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« njĂ« dalje diplomatike. Prandaj besoj se marrĂ«veshjet, mirĂ«kuptimet qĂ« u arritĂ«n mes SHBA, E3 dhe tĂ« tjerĂ«ve pĂ«r tĂ« punuar pĂ«r njĂ« dalje tĂ« tillĂ« diplomatike nuk ishin pa vlerĂ« nĂ« atĂ« kohĂ« dhe nuk do tĂ« mbeten pa vlerĂ«.âÂ
Kur u pyet pĂ«r afatin dy-javor tĂ« vendosur nga Trump, zyrtari tha: âKa diçka paksa biblike pĂ«r kĂ«tĂ«. Dy javĂ« mund tĂ« nĂ«nkuptojnĂ« shumĂ« gjĂ«ra. Ne kemi mĂ«suar nĂ« kontekste tĂ« tjera se mund tĂ« pĂ«rshkruajnĂ« njĂ« periudhĂ« shumĂ« tĂ« gjatĂ« kohe. Tani kemi zbuluar gjithashtu se mund tĂ« pĂ«rshkruajnĂ« njĂ« periudhĂ« shumĂ« tĂ« shkurtĂ«r kohe.âÂ
TĂ« martĂ«n, presidenti francez Emmanuel Macron u pĂ«rpoq tĂ« argumentonte se Europa po fitonte. âJam shumĂ« i vetĂ«dijshĂ«m qĂ« kur armĂ«t godasin, kur ne nuk marrim pjesĂ« nĂ« kĂ«to goditje, mund tĂ« ndihemi tĂ« anashkaluar,â tha ai. âKjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« ndonjĂ«herĂ« dĂ«gjoj nĂ« komentet e disa njerĂ«zve. Mendoj se kur vendosĂ«m tĂ« mos godasim por mbetemi tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m nĂ« pozicionin tonĂ«, strategjikisht dhe nĂ« planin afatgjatĂ«, ne fitojmĂ«.âÂ
E minuar në mënyrë të parikuperueshme
Në të vërtetë, Europa nuk është as në lojë.
Kur bëhet fjalë për konfliktin në Lindjen e Mesme, Bashkimi Europian, Mbretëria e Bashkuar dhe vende të tjera si Kanadaja, të gjitha kanë tentuar të ushtrojnë ndikim, veçanërisht mbi Izraelin, por asnjë nga përpjekjet e tyre nuk ka pasur efekt.
Për Europën në veçanti, marrëdhëniet me qeverinë e krahut të djathtë të Benjamin Netanyahut janë në një gjendje të mjerueshme.
Bllokada shumëjavore e Izraelit ndaj Gazës dhe kriza humanitare që ka pasuar, në të cilën mijëra palestinezë përballen me uri për shkak të mungesës së ndihmës ushqimore, kanë tronditur udhëheqësit e BE-së, duke nxitur kritika gjithnjë e më të forta. Një rishikim i bërë këtë muaj nga kryediplomatja e BE-së, Kaja Kallas, gjeti se Izraeli kishte shkelur klauzolat për të drejtat e njeriut në marrëveshjen e tij të asociimit me BE-në.
Tani BE-ja po shqyrton nĂ«se dhe si duhet tĂ« ndĂ«shkojĂ« Izraelin pĂ«r kĂ«to mangĂ«si, ndĂ«rkohĂ« qĂ« qeveria izraelite e dĂ«non ashpĂ«r EuropĂ«n pĂ«r vendimin e saj âtĂ« turpshĂ«m dhe tĂ« pahijshĂ«mâ pĂ«r tĂ« rishikuar marrĂ«dhĂ«nien nĂ« njĂ« kohĂ« lufte.
PĂ«r BE-nĂ«, Ă«shtĂ« e qartĂ« se Izraeli nĂ« thelb ka vendosur tĂ« mos e dĂ«gjojĂ« mĂ«. Ădo besueshmĂ«ri qĂ« Kallas kishte ndĂ«rtuar me Izraelin tani Ă«shtĂ« minuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« parikuperueshme, dhe ankesat e EuropĂ«s ka gjasa tĂ« injorohen.
Kur BE-ja është burimi më i madh i financimit të ndihmave për Gazën, dhe konflikti reflektohet në të gjithë politikën europiane, kjo është një pozitë e keqe për Brukselin.
Por Netanyahu ka treguar se në të vërtetë dëgjon vetëm Trump-in, dhe as atë gjithmonë.
âNĂ« shumĂ« tema tĂ« Lindjes sĂ« Mesme Ă«shtĂ« e lehtĂ« tĂ« shihet se, pĂ«r shembull, SHBA ka njĂ« rol tĂ« fortĂ« pĂ«r tĂ« luajtur nĂ« atĂ« qĂ« po ndodh, por mendoj se nga ana e BE-sĂ« mund tĂ« jemi tĂ« qartĂ« nĂ« pozicionet tona gjithashtu,â tha Jessica Rosencrantz, ministrja suedeze pĂ«r çështjet e BE-sĂ«, pĂ«r POLITICO.
Por a po e dĂ«gjon dikush nĂ« rajon EuropĂ«n? âEpo, mendoj se ka rĂ«ndĂ«si kur 27 vende bien dakord pĂ«r diçka dhe flasim me njĂ« zĂ« tĂ« vetĂ«m,â tha ajo. âPor duhet tĂ« jesh natyrisht realist se ka edhe shumĂ« aktorĂ« tĂ« tjerĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rajon qĂ« luajnĂ« njĂ« rol tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m.âÂ
Politico, pĂ«rgatiti ©LAPSI.ALÂ
The post Politico: Si u poshtërua Europa në Lindjen e Mesme appeared first on Lapsi.al.