❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 18 July 2025Main stream

Vargjet dhe Partia: Përplasja letrare e 1961 në Shqipërinë Komuniste

✇KultPlus
By: Kult Plus
18 July 2025 at 14:15

Korriku, ndĂ«r tĂ« tjera, mban nĂ« kujtesĂ« edhe datĂ«n e pĂ«rplasjes mĂ« tĂ« madhe letrare nĂ« ShqipĂ«ri, gjatĂ« pushtetit diktatorial komunist. NĂ« korrik tĂ« vitit 1961, nĂ« njĂ« mbledhje tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« TiranĂ«, u pĂ«rplasĂ«n dy kahje tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« letĂ«rsinĂ« shqipe: “poetĂ«t e rinj” dhe “poetĂ«t e vjetĂ«r”.

Takimi, qĂ« nĂ« fillim u lajmĂ«rua si diskutim pĂ«r “Vendimin e Komitetit Qendror tĂ« PPSH-sĂ« mbi LetĂ«rsinĂ« dhe Artet” (7 qershor 1961), u kthye nĂ« njĂ« debat tĂ« ashpĂ«r mbi drejtimet qĂ« po merrte poezia shqipe dhe kufirin midis “traditĂ«s” dhe “novatorizmit”.

Në këtë mbledhje, që nisi me referatin e Ramiz Alisë, theksi binte mbi kritikat ndaj poetëve të rinj, të cilët po eksperimentonin me forma të reja shprehjeje si vargu i lirë, tema ndërkombëtare, figura të reja letrare e stilistike, e largime nga temat klasike të partisë dhe jetës shqiptare.

Diskutimet e para i morën poetët e brezit të vjetër, si Andrea Varfi, Llazar Siliqi dhe Luan Qafëzezi, të cilët folën ashpër kundër prirjeve të reja.

Andrea Varfi tha:
“TĂ« jesh artist i realizmit socialist dhe tĂ« ndjekĂ«sh nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« novatorizmin pĂ«r hir tĂ« novatorizmit, Ă«shtĂ« krejt pa kuptim dhe punĂ« e dĂ«shtuar qĂ« nĂ« fillim

CilĂ«sia dhe vetĂ«m cilĂ«sia artistike tĂ« bĂ«n novator dhe origjinal dhe aspak akrobacitĂ« dhe majmunizimet e tĂ« huajve. FuturistĂ«t, me shokĂ«, deshĂ«n tĂ« varrosnin çdo gjĂ« tĂ« trashĂ«gimit kultural dhe artistik tĂ« sĂ« kaluarĂ«s. Edhe sot izmat e ndryshme qĂ« pjell borgjezia imperialiste nĂ« kalbĂ«zim, nuk lĂ« gur pa luajtur nĂ« kĂ«t drejtim
”

Llazar Siliqi theksoi:
“UnĂ« jam i mendimit se ne e kemi njĂ« letĂ«rsi dhe art novator dhe nuk ka mbet puna qĂ« atĂ« ta fillojmĂ« me e krijua sot, pa mohu pĂ«rpjekjet e ma tejshme qĂ« ne tĂ« gjithĂ« duhet tĂ« bĂ«jmĂ« pĂ«r ta çue edhe ma pĂ«rpara letĂ«rsinĂ« dhe artin tonĂ« novator
!
Karakteri novator kuptohet disa herĂ«, nga njena anĂ« si ndryshim, ose ma saktĂ« si thyemje e formĂ«s dhe, nga ana tjetĂ«r, novatorizmi dhe fryma e kohĂ«s kontestohet atje ku ka fjalĂ« tĂ« reja si asfalt, najlon dhe tematikĂ« ndĂ«rkombĂ«tare
”

Më i ashpër ishte Luan Qafëzezi, i cili deklaroi:
“NĂ« vitet 1960-‘61, vargjet e lira filluan tĂ« duken pĂ«rsĂ«ri nĂ« shtypin tonĂ« tĂ« pĂ«rditshĂ«m dhe periodik, por kĂ«tĂ« herĂ« me njĂ« formĂ« tĂ« re, mĂ« me pretendime, duke dashur tĂ« thyejnĂ« tĂ« gjitha normat tradicionale tĂ« metrikĂ«s sonĂ« nĂ«n pretekstin e njĂ« farĂ« “novatorizmi”
!
PĂ«rdorimi i vargjeve tĂ« lira nga disa poetĂ«, nuk duhet shikuar si njĂ« çështje thjeshtĂ«sisht formale
 Ne prapa kĂ«tij “modernizimi” shikojmĂ« njĂ« njĂ« goditje qĂ« i bĂ«het esencĂ«s kombĂ«tare tĂ« poezisĂ« sonĂ«â€Šâ€

Kjo klimĂ« kritikash tĂ« drejtpĂ«rdrejta nĂ« njĂ« sallĂ« ku ndodhej edhe Enver Hoxha, krijoi njĂ« atmosferĂ« tensioni pĂ«r “poetĂ«t e rinj”, pĂ«rfaqĂ«suar nga Ismail Kadare, Fatos Arapi dhe Dhori Qiriazi. DritĂ«ro Agolli mungonte, por do tĂ« reagonte mĂ« vonĂ« pĂ«rmes njĂ« artikulli nĂ« gazetĂ«n “Drita”.

Pasdite, në seancën e dytë të mbledhjes, morën fjalën Kadareja dhe Arapi. Ata u mbrojtën, por edhe kundërsulmuan, duke argumentuar qartë drejtimin që duhet të merrte poezia shqiptar, përcjellë KultPlus.

NĂ« mbrojtje tĂ« poetĂ«ve “tĂ« kryqĂ«zuar” doli Ismail Kadare, me fjalimin e shkruar gjatĂ« kohĂ«s sĂ« pauzĂ«s nĂ« mbledhje, ku i drejtohet me guxim Enver HoxhĂ«s se “AsgjĂ« tragjike nuk ka ndodhur”.
“Problemi i ngritur kohĂ«t e fundit nĂ« diskutime dhe nĂ« faqet e gazetĂ«s “Drita”, nĂ« esencĂ« tĂ« tij Ă«shtĂ« problem fiktiv, i fryrĂ« me qĂ«llim nga disa njerĂ«z. Bile, me sa duket, kĂ«ta njerĂ«z nuk e kanĂ« hallin te vargjet e lira, por te poezia e disa poetĂ«ve tĂ« rinj

Unë mendoj se, në kohën tonë nuk është bërë te ne asnjë shpikje forme. Te ne përmbajtja e re ka sjellë gjetjen e disa mënyrave të reja shprehjeje, disa herë me sukses e disa herë pas sukses

NĂ« qoftĂ« se arti Ă«shtĂ« i vĂ«rtetĂ«, ai do tĂ« ketĂ« patjetĂ«r tĂ« renĂ«, novatoren
” – shprehet Kadareja.

Ndërsa Fatos Arapi u shpreh:
“Shpesh herĂ«, – tha ai,- na qortojnĂ« se gjoja jemi mosmirĂ«njohĂ«s, nĂ«nçmojmĂ« gjithçka qĂ« Ă«shtĂ« krijuar te ne
 NĂ« qoftĂ« se dikush ka bĂ«rĂ« traditĂ« tĂ« tij ‘personale’ tĂ« shkruajĂ« vjersha tĂ« dobĂ«ta, dhe kĂ«tĂ« traditĂ« kĂ«rkon tĂ« na e shesĂ« si traditĂ« kombĂ«tare, kĂ«tĂ« ne nuk e pranojmĂ« kurrë 
Nuk e ka fajin vargu. Dhe në qoftë se dikush, duke bërë poezi të këqija ka diskretituar veten e tij, ai nuk ka diskredituar tetërrokëshin tonë të mrekullueshëm

Shyqyr qĂ« na doli vargu i lirĂ«, sepse disa kĂ«shtu kanĂ« rreth kujt tĂ« bĂ«jnĂ« zhurmĂ« dhe tĂ« tregojnĂ« se ekzistojnĂ«, janĂ« gjallĂ«â€Šâ€

Pasi u duk se takimi po mbyllej me njĂ« pĂ«rplasje tĂ« hapur mes brezave, ndĂ«rhyri papritur vetĂ« Enver Hoxha, i cili kishte ndjekur gjithçka nĂ« heshtje. Ai nuk e mohoi qĂ« e kishte lexuar dhe miratuar referatin e Ramiz AlisĂ«, por vendosi tĂ« ndĂ«rhyjĂ« si “gjyqtar”, pĂ«r tĂ« ulur tensionet.

Ai tha:
“Nuk Ă«shtĂ« problem çështja ‘tĂ« rinj’ dhe ‘tĂ« vjetĂ«r’!
Të rinjtë, me dinamizmin dhe gjallërinë e tyre, bëjnë mirë që na shkundin ne, të vjetërve

Por unë jam i bindur se ju, shokë të rinj 
 nuk do të ecni kurrë në rrugë të gabuar
!
UnĂ« kam lexuar disa vjersha tĂ« Ismail KadaresĂ«. Kam lexuar, p.sh., atĂ« qĂ« ai i ka kushtuar kalasĂ« sĂ« GjirokastrĂ«s, (‘PrinceshĂ«s Argjiro’), dhe mua mĂ« ka pĂ«lqyer

Mendimi im personal Ă«shtĂ« se gjersa vjershat tuaja tĂ« kenĂ« pĂ«rmbajtje marksiste, me tĂ« vĂ«rtetĂ« patriotike, mobilizuese, edukative dhe formĂ« tĂ« bukur, tĂ«rheqĂ«se, tĂ« qartĂ«, ato s’kanĂ« sepse tĂ« mos pĂ«lqehen
!
Afirmohuni me vargun tuaj dhe nĂ« rast se ju do populli, ai varg Ă«shtĂ« i mirĂ«.”

KĂ«shtu, Hoxha zgjodhi njĂ« rrugĂ« tĂ« mesme, duke kĂ«shilluar tĂ« vjetrit tĂ« mos ishin pĂ«rjashtues dhe tĂ« rinjtĂ« tĂ« ruanin pĂ«rmbajtjen ideologjike “tĂ« saktĂ«â€.

“NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« ai “kĂ«rkonte unitet”, – vĂ« nĂ« dukje Fatos Arapi nĂ« librin e tij “Kur kujtohem qĂ« jam”.

Në thelb, ky takim përfaqësonte një nga përplasjet më të rëndësishme kulturore të epokës komuniste në Shqipëri, ku për herë të parë poetët e rinj guxuan të mbronin artin si formë të re shprehjeje përtej klisheve ideologjike, duke i dhënë një tjetër ritëm zhvillimit të letërsisë moderne shqiptare./KultPlus.com

Before yesterdayMain stream

Presidenti shkarkon nga detyra vajzën e Ismail Kadaresë, Besiana Kadare prej vitesh ambasadore në UNESCO

✇Icon Style
By: gaze tare
16 July 2025 at 16:48

Presidenti i Shqipërisë, Bajram Begaj, ka shkarkuar nga posti i ambasadores së UNESCO-s , Besiana Kadarenë, vajzën e shkrimtarit të madh, Ismail Kadaresë.

Besiana Kadare më herët mbante postin si ambasadorja shqiptare në OKB, ndërkohë që prej 2021, me firmë të presidentit të asokohe Ilir Metës, ajo u emërua si ambasadore në UNESCO.

“Zonja Besiana Kadare lirohet nga detyra e Ambasadorit tĂ« JashtĂ«zakonshĂ«m dhe FuqiplotĂ« tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« pranĂ« OrganizatĂ«s sĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Edukimin, ShkencĂ«n dhe KulturĂ«n (UNESCO), rezident”, thuhet nĂ« dekretin e firmosur nga presidenti i RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, Bajram Begaj.

E lindur nĂ« TiranĂ«, Besiana Kadare u diplomua nĂ« Universitetin Sorbonne Paris-IV nĂ« Paris, FrancĂ«. Ajo zotĂ«ron njĂ« diplomĂ« Masteri nĂ« LetĂ«rsi Moderne dhe Krahasuese, tĂ« ndjekur nga njĂ« DiplomĂ« e Studimeve tĂ« Larta tĂ« Specializuara (DiplĂŽme d’Etudes SupĂ©rieures SpĂ©cialisĂ©es-DESS) nĂ« LetĂ«rsi Moderne tĂ« Specializuar.

Ajo e ka filluar karrierën e saj profesionale në Francë në sektorin e teknologjisë së informacionit dhe komunikimit (Grolier Interactive Europe, Lycos France dhe LagardÚre Active media).

Në vitin 2002, Kadare iu bashkua Ministrisë së Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipërisë, Departamenti i Organizatave Ndërkombëtare dhe më vonë u emërua Sekretare e Parë në Misionin e Përhershëm të Republikës së Shqipërisë në Kombet e Bashkuara në Nju Jork.

Në vitin 2005, ajo u bashkua me Agjencinë e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID) në Shqipëri, ku menaxhoi një projekt të madh ndërkombëtar për të parandaluar dhe luftuar trafikimin e grave dhe fëmijëve.

Në vitin 2008, u emërua në Ambasadën e Republikës së Shqipërisë në Francë, ku mbulonte kryesisht çështjet e UNESCO-s.

Nga viti 2011 deri në vitin 2016, Kadare shërbeu si Ambasadore dhe Delegate e Përhershme e Republikës së Shqipërisë në UNESCO (Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë), dhe nga viti 2013 deri në vitin 2015 si Zëvendëskryetare e Bordit Ekzekutiv të UNESCO-s.

Në vitin 2016, Ambasadorja Kadare u emërua Përfaqësuese e Përhershme e Republikës së Shqipërisë në Kombet e Bashkuara dhe Ambasadore e Republikës së Shqipërisë në Kubë, jo-rezidente. Në Kombet e Bashkuara, ajo udhëhoqi punën përgatitore dhe fushatën e lobimit që rezultoi në zgjedhjen e Shqipërisë, për herë të parë, në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, për një mandat 2-vjeçar 2022-2023.

Gjithashtu, ajo shërbeu edhe si Zëvendëspresidente e Bordit Ekzekutiv të UNDP/UNFPA/UNOPS për dy vjet rresht (2018-2019). P oashtu mbajti postin e Zëvendëspresidentes së sesionit të 75-të të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara (2020-2021).

Në nëntor 2021, ajo u emërua Ambasador dhe delegat i Përhershëm i Republikës së Shqipërisë në UNESCO, post të cilin e mbajti deri para dy ditësh, pasi presidenti Begaj vendosi që ta lironte nga kjo detyrë.

The post Presidenti shkarkon nga detyra vajzën e Ismail Kadaresë, Besiana Kadare prej vitesh ambasadore në UNESCO appeared first on iconstyle.al.

Presidenti Begaj shkarkon nga detyra vajzën e Ismail Kadaresë

✇BoldNews
By: Oldi
16 July 2025 at 14:28

Presidenti i ShqipĂ«risĂ«, Bajram Begaj, ka liruar nga detyra Besiana KadarenĂ«, vajzĂ«n e shkrimtarit Ismail Kadare. Besiana Kadare mbante detyrĂ«n e ambasadores sĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« UNESCO. Besiana Kadare u emĂ«rua nĂ« kĂ«tĂ« detyrĂ« nĂ« Tetor tĂ« vitit 2021, duke pĂ«rfaqĂ«suar ShqipĂ«rinĂ« nĂ« UNESCO. DEKRET PËR LIRIM AMBASADORI NGA DETYRA NĂ« mbĂ«shtetje tĂ« nenit 92, shkronja [
]

The post Presidenti Begaj shkarkon nga detyra vajzën e Ismail Kadaresë appeared first on BoldNews.al.

‘VetĂ«m nĂ« Ă«ndrra, ah, nĂ« Ă«ndrra, t’i pĂ«rqafoja flokĂ«t e dendura’

✇KultPlus
By: Kult Plus
9 July 2025 at 11:15

Poezi nga Ismail Kadare

Ti ishe për mua

Ti ishe për mua e pamposhtur si Troja
Troja qĂ« unĂ« dot s’e pushtoja.
Ti ishe për mua e pakuptueshme,
MĂ« e pakuptueshme se mbishkrimet etruske

Vetëm në ëndrra, ah, në ëndrra
T’i pĂ«rqafoja flokĂ«t e dendura.
Gaz më shumë ndjeja tek të pushtoja
Se gjithë grekët kur ra Troja.

VetĂ«m nĂ« Ă«ndrra m’ishe e kuptueshme,
Ti, e shtrenjta ime etruske. / KultPlus.com

‘Monologu i tĂ« vetmuarit’

✇KultPlus
By: Kult Plus
5 July 2025 at 23:50

Poezi nga Ismail Kadare

Tani unĂ« ngjitem lart dhe s’kam asnjĂ« gĂ«zim.
Këtu ku kam arritur më ftohtë është, me vetmi.
E dija këtë, por padurimi i vdekur
Më shtynte të shpejtoj te ky sinor i kotë.

Krahë grashë të thyera mbi supe si të prera nga një morg
Më japin një gëzim po aq të vdekur.
Më duket ende dimër ndonëse është prill.
Kam ftohtë.
Kam ftohtë./KultPlus.com

100 portrete të Ismail Kadaresë, COD sjell biografinë e shkrimtarit përmes artit pamor

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: edlira.ruzi
2 July 2025 at 12:59

TIRANË, 2 korrik /ATSH/ Qendra pĂ«r Hapje dhe Dialog (COD) promovoi albumin “100 Portrete”, njĂ« biografi e Ismail KadaresĂ« pĂ«rmes artit pamor.

Albumi pasqyron një rrugëtim prej 62 vitesh (1962-2024) duke e përkthyer në 100 portrete të shkrimtarit, siç nuk e kemi parë ndonjëherë: përmes pikturës, skicës, grafikës e fotografisë.

Albumi “100 portrete, Kadare nĂ« artet figurative”, pati si kurator prof. asoc. dr. Abaz Hadon.

Promovimi në kryeministri ishte një homazh në njëvjetorin e ndarjes nga jeta së shkrimtarit. Ky botim i rrallë përmbledh veprat e artistëve të njohur shqiptarë dhe të huaj, që e kanë portretizuar Kadarenë ndër vite, me dashuri, respekt dhe frymëzim.

Nga pozimet e para për Kilicën e Dilon, tek portretet e fundit për Arif Lushin e Hameraldi Agollin, një jetë e reflektuar në ngjyra, dritë-hije, forma dhe simbolikë.

Kuratori Abaz Hado u shpreh se, asnjĂ« personazh tjetĂ«r botĂ«ror nuk ka njĂ« katalog me 100 vepra arti tĂ« dedikuara. “Kadareja vjen i dyti pas SkĂ«nderbeut nĂ« artin pamor”, u shpreh Hado. NdĂ«rsa studiuesi Ermir Nika e cilĂ«soi kĂ«tĂ« botim jo thjesht njĂ« koleksion arti, por biografi tĂ« KadaresĂ« pĂ«rmes imazhit.

Projekti i realizuar nga Instituti Liberal Pashko, Universiteti Europian i TiranĂ«s dhe UET Press, me mbĂ«shtetjen e BashkisĂ« TiranĂ« dhe Fondacionit “Credins”, Ă«shtĂ« vetĂ«m fillimi, pasi dy albume tĂ« tjera janĂ« nĂ« proces.

The post 100 portrete të Ismail Kadaresë, COD sjell biografinë e shkrimtarit përmes artit pamor appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Kadare: Dëgjo
 është shumë e vështirë të diskutosh në mbretërinë e idiotëve

✇KultPlus
By: Kult Plus
1 July 2025 at 21:15

Dhjetë thënie të Ismail Kadaresë 

Popujt, librat e tyre të mëdhenj, me gjak zakonisht i kanë larë.

Ata që shpikën shpejtësinë reaktive, larg Atdheut sigurisht do kenë qenë ndonjëherë!

Armiku mbetet armik, edhe i vdekur qoftë.

Ka gjithmonë kohë që njerëzit të bëjnë diçka për popullin e tyre.

Gjuha më e mirë se gjithçka tjetër jep shpesh dritën ose mjerimin e një kohe.

Të falësh nuk do të thotë të harrosh.

Ne mund të jemi gjithçka, veç një gjë nuk jemi: ajo që kujtoni ju.

DĂ«gjo
 ËshtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« diskutosh nĂ« mbretĂ«rinĂ« e idiotĂ«ve.

Njeriu në jetë ka nevojë për 1 filxhan shkencë, 1 shishe kujdes, dhe 1 oqean durim.

Letërsia autentike nuk përputhet me diktaturat. Shkrimtari është armiku natyror i diktaturave./KultPlus.com 

‘Pa ty’

✇KultPlus
By: Kult Plus
1 July 2025 at 19:15

Poezi nga Ismail Kadare

Ti ike udhes së pafundme
Ku zverdhin drurët gjetherënës
Mbi gjokse pellgjesh tani tundet
I arti medalion i henës.
Lejleket iken.
Fill pas teje
Si stof i keq u zbeh blerimi
Dhe ngjajnë toka, pylli, reja,
Me negativin e një filmi.
Tani në fusha shkoj menduar
Ku nis të fryjë erë e ftohtë,
Ku ca mullare të gjysmuar
Duken që larg si Don Kishotë.
ǒtë bëj, po them me vehten time,
Në këtë orë të vonë të muzgut,
Ku qerrja baltave bën shkrime.
Të lashta sa të Gjon Buzukut?
Do të shkoj të ulem permbi pellgjet,
Të pi në gjunjë duke rënë,
Në grykë e di që do të më ngelet
I ftohti medalioni i hënës./KultPlus.com

Ismael Kadaré author 2005

Akademia e Shkencave, veprimtari përkujtimore në nderim të Ismail Kadaresë

✇KultPlus
By: Kult Plus
1 July 2025 at 16:59

Akademia e Shkencave të Shqipërisë organizoi një veprimtari përkujtimore në nder të shkrimtarit dhe akademikut të shquar Ismail Kadare. Të pranishëm ishin familjarë të Kadaresë, akademikë, miq e njerëz të letrave.

Në fjalën e tij, kryetari i ASHSH, akad. Skënder Gjinushi, e cilësoi gjeniun e letrave Kadare, si një kryeakademik për nga vlera dhe jehona e veprës së tij, e mirënjohur dhe e vlerësuar ndërkombëtarisht.

“Humbja fizike e KadaresĂ« Ă«shtĂ« padyshim humbja mĂ« e madhe letĂ«rsisĂ« sonĂ«. Ishte gjithashtu njĂ« humbje shumĂ« e madhe e kulturĂ«s dhe letĂ«rsisĂ« evropiane dhe botĂ«rore, e akademizmit shqiptar dhe atij evropian”, u shpreh akad. Gjinushi nĂ« kĂ«tĂ« veprimtari. Sipas tij, Kadareja do tĂ« lexohet e do tĂ« vlerĂ«sohet nĂ« vazhdimĂ«si pasi mesazhet e veprĂ«s sĂ« tij, stili dhe forca e fjalĂ«s, e bĂ«jnĂ« veprĂ«n e tij aktuale, tĂ«rheqĂ«se dhe emancipuese pĂ«r tĂ« gjitha kohĂ«rat.

Akad. Gjinushi pĂ«rmendi dhe vlerat e KadaresĂ« nĂ« lĂ«min e gjuhĂ«sisĂ« duke thĂ«nĂ« se, kontributi i tij si lĂ«vrues i gjuhĂ«s Ă«shtĂ« po aq i çmuar sa ai i Çabejt. “Akademia e Shkencave ka pasur privilegjin ta kishte anĂ«tar tĂ« sajin pĂ«r 35 vjet”, u shpreh Gjinushi.

Edhe Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës kishte dërguar një mesazh të veçantë i cili u përcoll nga akademik Vaso Tole.

Të tjerë personalitete të cilët ngritën lart në fjalën e tyre, figurën e Kadaresë, ishin: botuesi i tij, Bujar Hudhri, drejtori i Bibliotekës Kombëtare, Piro Misha, akad. Shaban Sinani, kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë, Elisa Spiropali etj.

Në përfundim të aktivitetit, e mori fjalën edhe bashkëshortja e Ismailit, shkrimtarja Helena Kadare.

“Natyrisht kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r figurĂ«n e Ismail KadaresĂ« unĂ« jam e ndjeshme ndaj tonit elitar tĂ« folĂ«sve dhe vlerĂ«simit qĂ« i bĂ«jnĂ« atij dhe veprĂ«s sĂ« tij letrare. Ismail Kadare Ă«shtĂ« njĂ« shkrimtar shqiptar qĂ« e ngriti metaforĂ«n e tij letrare nĂ« nivelin e frymĂ«marrjes kombĂ«tare, qĂ« do tĂ« thotĂ« se ai pĂ«rshkroi nĂ« veprĂ«n e tij fatin e shqiptarit dhe ShqipĂ«risĂ« nĂ« tĂ«rĂ« rrjedhĂ«n e historisĂ« sĂ« saj”, tha Helena Kadare./atsh/KultPlus.com

Ismail Kadare për Ibrahim Rugovën: Në urtësinë e tij kishte çelik

✇KultPlus
By: KultPlus
1 July 2025 at 16:30

Ismail Kadare dhe Ibrahim Rugova janë dy njerëz të mëdhenj për shqiptarët. Të dytë edhe kanë shkruar dhe i janë future me zell e me xhelozi studimit dhe letërsisë. Rugova më shumë si studiues ndërsa Kadare më shumë si shkrimtar, ata i bashkon, nëse jo asgjë, Franca, si një shtet ku të dytë kanë pëlqyer të jetojnë e punojnë për një kohë, shkruan KultPlus.

Ndonëse shpesh kishin mospajtime, ata sërish ishin miq.

Po ju sjellim sot fjalët e Kadaresë mbi këtë figurë të njohur për shqiptarët:

“Ibrahim Rugova, kolosi i brishtĂ« i KosovĂ«s” (frele), siç Ă«shtĂ« quajtur shpesh, Ă«shtĂ« njĂ« president “sui generis”. President tĂ« tillĂ«, pa armĂ«, pa zyre, pa ushtri, mund tĂ« tallen e tĂ« keqtrajtohen nga ata qĂ« i kanĂ« tĂ« gjitha kĂ«to, ashtu siç e tallĂ«n dhe i vunĂ« kurorĂ«n me gjemba Krishtit. E nĂ« tĂ« vĂ«rtet serbĂ«ve u pĂ«lqen tĂ« tallen ashtu.

E megjithatĂ«, ky president pritet ndĂ«rkaq prej shefave tĂ« shteteve, çka jep shpresĂ« se bota dika ka mĂ«suar, sĂ« paku nga historia e Krishtit
 Rugova Ă«shtĂ« pjellĂ« e njĂ« kombi, e njĂ« aspirate dhe e njĂ« qytetĂ«rimi, botĂ«s shqiptare.
Kjo botĂ« ka nevojĂ« sot tĂ« mbrohet”, ka thĂ«nĂ« mes tjerash Kadare.

“Rruga e KosovĂ«s drejt pavarĂ«sisĂ« ende Ă«shtĂ« e shtruar me gurĂ«, por me disa pĂ«rjashtime tĂ« pakĂ«ndshme ajo nuk ka qenĂ« e hapur me terrorizĂ«m, dhunĂ« dhe bombahedhĂ«s vetĂ«vrasĂ«s. Populli i tij dhe bota duhet t’i falĂ«nderohen Ibrahim RugovĂ«s pĂ«r kĂ«tĂ«: nĂ« butĂ«sinĂ« e tij kishte çelik”, ka thĂ«nĂ« Kadare pĂ«r Presidentin Historik tĂ« KosovĂ«s – Ibrahim RugovĂ«n.

NdĂ«rsa nĂ« njĂ« pritje nĂ« Köln nĂ« vitin 2013, Ismail Kadare ndĂ«r tĂ« tjera theksoi: “ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« e kam kritikuar RugovĂ«n nĂ« vitin 1999. Ju tani mund tĂ« mendoni se unĂ« do tĂ« them se kisha tĂ« drejtĂ« me kritikĂ«n qĂ« i bĂ«ra RugovĂ«s. Jo, koha e dĂ«shmoi se, e drejta ishte nĂ« anĂ«n e Ibrahim RugovĂ«s. UnĂ« e kisha kritikuar, kisha qenĂ« i ashpĂ«r me tĂ«, ai mĂ« fali nĂ« takimin qĂ« kishim nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij menjĂ«herĂ« pas luftĂ«s, ishte meritĂ« e tij. Ai vdiq nĂ« paqe, ne u pajtuam, ishim miq.”

Ibrahim Rugova ka vdekur nĂ« janar tĂ« vitit 2006. Ka udhĂ«hequr KosovĂ«n dhe LDK’nĂ« prej viteve tĂ« 90’ta. / KultPlus.com

Një vit pa Ismail Kadarenë, akademikë dhe personalitete nderojnë gjeniun e letrave

✇Euronews
By: fra nc
1 July 2025 at 16:15

Në njëvjetorin e ndarjes nga jeta, akademikë, shkrimtarë, poetë dhe politikanë nderuan kolosin e letërsisë, Ismail Kadare. Personalitetet kujtuan trashëgiminë që ka lënë Kadareja për letërsinë shqipe, ndërsa vlerësuan figurën dhe kontributin e tij.

Një vit më parë, në moshën 88-vjeçare, u nda nga jeta gjeniu i letrave shqipe, Ismail Kadare.

Zyrtarë dhe personalitete vlerësuan figurën dhe kontributin e shkrimtarit të madh në një aktivitet përkujtimor të organizuar nga Kuvendi i Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave.

Në fjalën e saj, kryetarja e Kuvendit Elisa Spiropali e përshkroi Kadarenë si një ikonë të përjetshme të mendjes dhe shpirtit shqiptar.

Elisa Spiropali:
“Kadare u shndĂ«rrua nĂ« pasaportĂ«n e ShqipĂ«risĂ« atĂ«herĂ« kur vetĂ« ShqipĂ«ria ishte brenda kafazit tĂ« izolimit, ishte dallga e qytetĂ«rimit tĂ« njĂ« ShqipĂ«rie tĂ« mbytur nĂ«n duhmĂ«n orientale tĂ« gjirokastritit tjetĂ«r tĂ« Sokakut tĂ« tĂ« MarrĂ«ve, si njĂ« shpagĂ« qĂ« qyteti i gurtĂ« ia ofronte vendit nga dy skajet e tĂ« mirĂ«s dhe tĂ« keqes. Si pĂ«r t’i kthyer vetĂ« qytetit borxhin pĂ«r tĂ« gjithĂ« vendin.”

Skënder Gjinushi:
“Kadareja Ă«shtĂ« mbrojtĂ«si dhe hulumtuesi mĂ« i zjarrtĂ« i gjuhĂ«s shqipe, i origjinĂ«s dhe lashtĂ«sisĂ« sĂ« saj. Kadareja Ă«shtĂ« njĂ« figurĂ« identitare e popullit shqiptar, krahas figurave tĂ« tjera si Ismail Qemali, SkĂ«nderbeu e NĂ«nĂ« Tereza, dhe si i tillĂ« do tĂ« mbetet nĂ« kujtesĂ«n e popullit shqiptar. Akademia ka pasur nderin ta kishte anĂ«tar tĂ« saj pĂ«r 36 vite me radhĂ«.”

Akademikët kujtuan trashëgiminë e një shkrimtari që i dha gjuhës sonë përmasat e botës, ndërsa e cilësuan Kadarenë si shtyllë të identitetit tonë kombëtar.

Pirro Misha:
“ShqetĂ«simi i vazhdueshĂ«m i tij ishte qĂ« shqiptarĂ«t tĂ« pĂ«rcaktonin njĂ«herĂ« e pĂ«rgjithmonĂ« vendin e tyre nĂ« histori si pjesĂ« e qytetĂ«rimit evropian. Ai kujdesej pĂ«r tĂ« paralajmĂ«ruar rrezikun qĂ« ekzistonte gjithmonĂ«. ShqiptarĂ«t mund ta quajnĂ« veten me fat qĂ« patĂ«n njĂ« figurĂ« si Kadare.”

Shaban Sinani:
“Shkrimtari Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r çdo gjĂ« qĂ« ndodh nĂ« shoqĂ«ri gjatĂ« jetĂ«s sĂ« tij. KĂ«saj pĂ«rgjegjĂ«sie Kadare i doli pĂ«rballĂ« duke sfiduar historinĂ« dhe tĂ« sotmen. Rekordi i tij Ă«shtĂ« sfidues aq sa mund tĂ« kthehet nĂ« njĂ« problem qenĂ«sor pĂ«r zhvillimin e letĂ«rsisĂ« shqipe. Ismail Kadare, me veprĂ«n, vdekjen mundi.”

Bujar Hudhri:
“QĂ« nga ajo ditĂ« e njĂ« korriku tĂ« kaluar mĂ« ka mbetur e pashlyer nĂ« kujtesĂ« pamja nĂ« sallonin e apartamentit, gati pĂ«r udhĂ«timin e radhĂ«s. KĂ«shtu do ta pĂ«rfytyroj pĂ«rherĂ«, drejt njĂ« fluturimi drejt njĂ« planeti tĂ« ri pĂ«r letĂ«rsinĂ«, por tashmĂ« pa kthim. Dhimbja pĂ«r ikjen e tij do tĂ« kalojĂ«, por thesari qĂ« ka lĂ«nĂ« pĂ«r ne dhe veprat e tij do tĂ« mbesin pĂ«rjetĂ«sisht.”

E pranishme në aktivitet ishte edhe Elena Kadare, bashkëshortja e kolosit të letrave shqipe, e cila u shpreh se jeta e shkrimtarit të madh shqiptar ishte në një linjë me atë të shqiptarëve dhe Shqipërisë.

Elena Kadare:
“Ishte njĂ« shkrimtar shqiptar qĂ« ngriti metaforĂ«n e tij letrare nĂ« nivelin e frymĂ«marrjes kombĂ«tare, qĂ« pĂ«rshkroi me veprĂ«n e tij fatin e ShqipĂ«risĂ« dhe shqiptarĂ«ve nĂ« tĂ«rĂ« rrjedhĂ«n e saj. Ashtu si mbijetuan shqiptarĂ«t, mbijetoi edhe vetĂ« Ismaili, jeta e tĂ« cilit ishte nĂ« thelb jeta e shqiptarĂ«ve qĂ« kĂ«rkuan liri, barazi dhe progres.”

Ismail Kadare, i lindur më 28 janar 1936 në lagjen Palorto të Gjirokastrës, ishte shkrimtari shqiptar më i shquar brenda dhe jashtë kufijve të vendit, i cili ngriti lart prestigjin e letrave shqipe anembanë globit. Veprat e tij janë përkthyer në 45 gjuhë të botës dhe është vlerësuar me çmime ndërkombëtare.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Euronews Albania (@euronews_albania)

The post Një vit pa Ismail Kadarenë, akademikë dhe personalitete nderojnë gjeniun e letrave appeared first on Euronews Albania.

Ismaili ende në Tufinë/ Premtimi i Ramës për një varr të denjë për shkrimtarin

✇Lapsi
By: user 4
1 July 2025 at 16:58

Ekzaktësisht një vit më parë, në sallën e Teatrit të Operas dhe Baletit, në një skenë ku përkulej me rruazore në duar Nënë Tereza, u përcoll me homazhe shtetërore shkrimtari Ismail Kadare. Muzika funebre dhe nderimet pranë arkëmortit u ndërprenë veçse për pak minuta gjatë ceremonisë, kur mbajti një fjalim Edi Rama, i vetmi njeri të cilit familja Kadare i besoi këtë moment nderi.

Për çudi në qendër të fjalimit nuk ishte aq i ndjeri apo kontributi i tij për kombin, por andrallat që kishte hequr Edi Rama për organizimin e ceremonisë në Teatrin e Operas dhe Baletit, shoqëruar nga dilemat për të gjetur një vend të denjë në Tiranë, ku të prehej trupi i shkrimtarit.

DW: Ismail Kadare, letërsi e pavdekshme dhe kameleon politik?

Pasi sqaroi imazhin e NĂ«nĂ« TerezĂ«s mbi skenĂ«, ndĂ«rsa pĂ«rshkruante “ankthin e çuditshĂ«m” tĂ« atyre qĂ« i propozonin nga njĂ« vend pĂ«r varrin e KadaresĂ«, Rama listoi me ton ironik disa sugjerime: “tek VĂ«llezĂ«rit FrashĂ«ri, tek parku pĂ«rballĂ« Rognerit, tek fusha e gjelbĂ«rt mbrapa KryeministrisĂ«, tek Varrezat e DĂ«shmorĂ«ve tĂ« LuftĂ«s Nacional – Çlirimtare, e deri tek Varrezat e DĂ«shmorĂ«ve nĂ« KosovĂ«â€. TĂ« gjitha, tĂ« refuzuara me lehtĂ«sinĂ« e pushtetarit qĂ« nuk sheh rreth vetes veçse tutkunĂ« dhe qĂ« e ka humbur aftĂ«sinĂ« pĂ«r t’i besuar njerĂ«zve qĂ« ka pranĂ«.

SĂ«rish me ironi, Rama pĂ«rmendi edhe njĂ« mauzeloum apo njĂ« panteon tĂ« munguar pĂ«r “kokat e kombit”, ku me siguri do tĂ« kishte njĂ« vend pĂ«r trupin e shkrimtarit. “KĂ«shtu Ă«shtĂ« kur nuk e kemi si tĂ«rĂ« bota njĂ« panteon pĂ«r kokat e vdekura tĂ« kombit”, thanĂ« disa. NdonjĂ« tjetĂ«r bĂ«ri thirrje pĂ«r “mauzoleum”, u shpreh ai.

MĂ« pas, sfidoi solemnitetin e ceremonisĂ« sĂ« vdekjes me njĂ« satirĂ« tĂ« pazakontĂ« duke thĂ«nĂ«: “Po tĂ« bĂ«nim njĂ« kullĂ« mbrapa SkĂ«nderbeut, me shumĂ« apartamente pĂ«r tĂ« tĂ«rĂ« tĂ« vdekurit me emĂ«r
 do ta mbyllnim mbase pĂ«rgjithnjĂ« problemin historik tĂ« gjetjes sĂ« vendvarrimit”.

Prapaskena/ 5 përplasjet e mëdha të Kadaresë dhe ndjesa për Rugovën

Dhe kĂ«shtu, u ndal “i tmerruar” nga pĂ«rfytyrimi i radhĂ«s sĂ« tĂ« gjallĂ«ve qĂ« kĂ«rkojnĂ« apartamente pĂ«r varre dhe vendosi tĂ« mos zgjedhĂ« asgjĂ«. AsgjĂ« fare.

NjĂ« vit mĂ« pas, s’ka zgjedhur asgjĂ« duke lĂ«nĂ« njĂ« boshllĂ«k tĂ« pahijshĂ«m: Ismail Kadare prehet edhe kĂ«tĂ« fillmkorriku nĂ« varrezat e TufinĂ«s, atje ku zgjodhi ta lĂ«shojĂ« hĂ« pĂ«r hĂ« Edi Rama.

PĂ«rkundĂ«r lĂ«vdatave dhe elozheve pĂ«r Ismail KadarenĂ« qĂ« “e ngjiti gjuhĂ«n shqipe nĂ« majĂ«n mĂ« tĂ« paarritur”, kryeministri Rama nuk ka ditur apo nuk ka dashur t’i dhurojĂ« varrin e premtuar autorit tĂ« vargjeve: “NĂ« s’tĂ« pranoftĂ« asnjĂ« varr/ AsnjĂ« mermer a morg-kristal/ Mos duhet vall’ prap’ tĂ« tĂ« mbart/ GjysmĂ« tĂ« vdekur, gjysmĂ« tĂ« gjallĂ«?

Albania 2.1 e Winy Maas/ Kullë te shtëpia e Kadaresë dhe hotel mbi Gjipe

Gjithsesi nuk jemi mĂ« nĂ« fushĂ«n e letrave, por nĂ« realitetin banal. Aty ku vendi i shkrimtarit tĂ« vdekur varet nga kapriçot e pushtetarit qĂ« ka premtuar se: “Ismail Kadareja e meriton tĂ« prehet nĂ« njĂ« banesĂ« tĂ« fundit qĂ« tĂ« jetĂ« vetĂ«m e tij”.

Por ende njĂ« vit mĂ« pas, mbetet pyetja: ÇfarĂ« e pengoi RamĂ«n ta mbante premtimin? Mos ndoshta Ă«shtĂ« mĂ« e lehtĂ« tĂ« luash me fjalĂ«t e Kadarese sesa tĂ« jesh nĂ« lartĂ«sinĂ« e njĂ« shtetari serioz? A gaboi familja Kadare qĂ« i besoi fjalĂ«ve tĂ« kryeministrit?

Cilado të jetë e vërteta, Ismail Kadare mbetet i pakonkurueshëm në letërsinë shqipe dhe sa ishte gjallë Ismaili ia doli ta ruajë marrëdhënien e privilegjuar me pushtetin, ndërsa tani që ka një vit i vdekur, askush nuk po kujtohet për gjeniun Kadare, që ka mbetur në Tufinë si premtim i pambajtur i atyre që mbajnë çelësat e pallateve shtetërore./Lapsi.al

The post Ismaili ende në Tufinë/ Premtimi i Ramës për një varr të denjë për shkrimtarin appeared first on Lapsi.al.

Poezia e Ismail Kadare për Kosovën

✇KultPlus
By: KultPlus
1 July 2025 at 15:30

Një nga vjershat e rralla të Kadaresë ku përmendet Kosova. Përgjithësisht tema e Kosovës në atë kohë, konsiderohej tabu në letërsi.

E hidhur vjeshtë e këtij viti
Kosovën gjeti nën terror.
Korba të zez mbi të ia mbërritën,
Hetues, gjykatës e prokurorë.

Me dhjetë vjet burg, me tetë, me shtatë,
Me dymbëdhjetë dënojnë diku.
KĂ«shtu mes jush shekullin ndani,
Dhe mijëvjeçarin ndani ju.

Kështu e prekni historinë,
Mbi supe e mbartni ju sërish.
Prangat në shkollë që i mësonit
Në duar ndjetë befasisht.

Dhe patë se koha e mesjetës
S’qe larg dhe veç nĂ« libra s’qe,
Dhe u kthye nata e Prishtinës
Në natë Shën Bartolemeu.

U ngritët ju viganë, fisnikë
Me korrektesë e madhështi.
Ngaqë kërkuat Republikë,
U shtypët si në monarki.

Por koha kurrĂ« s’vjen pĂ«rgjysmĂ«,
NatĂ« e masakrĂ«s vetĂ«m s’mbĂ«rrin,
Se pas Dushanit car të frikshëm
Rrufeshëm Skënderbeu arrin.

S’kish dĂ«shmitarĂ«, TV nuk pati
Zinxhiri i tankut kur ju griu,
Por retë e globit veg ju panë,

Ndërgjegje e botës te ju mbërriu.
Kështu në vorbull të epokës
U ngritët ju si monument,
Ju që e prekët historinë,
Dhe n’histori u kthyet vetĂ«. / KultPlus.com

Një vit pa Kadarenë/ Miq dhe shkrimtarë kujtojnë gjeniun e letrave shqipe

✇Abc News
By: xhir jeta
1 July 2025 at 15:24

Me mall dhe vargjet e recituara prej tij në sfond kujtohet gjeniu i letrave shqipe Ismail  Kadare, një vit pas largimit nga jeta tokësore. Frymë kombëtare e ëndërr europina, është letërsia e tij për bashkëshorten Helena Kadare.

Bashkësundues të epokës, e cilëson studiuesi Shaban Sinani, referuar veprës së tij të fundit.

Pa pengje letrare dhe me korpus të dëshiruar për brezat, iku nga kjo tokë Kolosi i letrave shqipe, thekson botuesi.

Ismail Kadare është shkrimtari më në zë shqiptar, brenda e jashtë kufijve me librat e tij u dha mundësinë shqiptarëve të mendonin dhe ëndrronin perëndimin, përtej kufirit dhe errësirës së diktaturës.

Ndërsa botës i prezantoi Shqipërinë, me traditat dhe kulturë europiane me perkthimin ne mbi 45 gjuhe.  Kadare shenon 68 vite krijmtare duke prekur çdo gjini letrare, por mbetet prijesi i romanit, që  i dhuroi çmimet më të rëndësishme letrare, përveç Nobelit.

Kadare-një vit pas

✇KultPlus
By: KultPlus
1 July 2025 at 13:08

Mehmet Kraja 

Para njĂ« viti, lajmi pĂ«r ikjen nĂ« amshim tĂ« Ismajl KadaresĂ« na tronditi, na bĂ«ri tĂ« ndiheshim disi tĂ« braktisur, tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« njĂ« ndjenjĂ« humbjeje dhe zbrazĂ«sie qĂ« nuk do ta plotĂ«sonim aq lehtĂ«. Kjo ndodhte ngase pĂ«r tĂ« gjithĂ« ne Kadare kishte marrĂ« atributet jo tĂ« njĂ« miti, siç mund tĂ« thonĂ« disa, por tĂ« njĂ« argumenti qĂ« na i bĂ«n tĂ« ditura, na i kujton dhe na i rikujton tĂ« vĂ«rtetat e amshueshme pĂ«r qenĂ«si tĂ« mĂ«dha identitare dhe tej identitare. Kadare ishte personifikim, ishte simbol, i tillĂ« do tĂ« mbetet deri skajet mĂ« tĂ« ladrgĂ«ta tĂ« memories sonĂ« kolektive. ËshtĂ« e pamundur tĂ« ndryshohet ky imazh, sado kohĂ« qĂ« tĂ« kalojĂ«: Kadare Ă«shtĂ« ai guri i qemerit qĂ« mban traun e shtĂ«pisĂ« sĂ« pĂ«rbashkĂ«t.

Për ne në Kosovë ikja e Kadaresë kishte një kuptim më specifik, sepse ai ka qenë mbështetja këmbëngulëse, e fortë dhe pa rezervë për Kosovës në më shumë se 50 vitet e shkuara. 

Pavarësisht nëse kjo mbështetje ka qenë letrare ose politike, ajo përbën një ngjarje në këtë histori, sepse pësimet dhe synimet e Kosovës, përfshirë edhe arritjet e saj të viteve më të vona, përmes zërit të Kadaresë janë kthyer dhe shndërruar në zë të ndërgjegjes kombëtare, në një zë që bashkëndjen dhe flet për brengën më të madhe shqiptare. 

Zëri i Kadaresë në mbështetje të Kosovës ka krijuar kontekst politik ndërkombëtar, ka arritur të depërtojë nëpër kancelaritë e ftohta diplomatike dhe, që është po kaq me rëndësi, ka qenë frymëzim për shumë gjenerata intelektualësh, mësuesish, studentësh, nxënësish, pra për një mase të gjerë njerëzish në Kosovë, përfshirë edhe ata që, në aktin final të kësaj historie, u vunë në radhët e para të luftës për çlirimin e Kosovës. Në një kohë të ndjeshme të strukturimit të vetëdijes së kosovarëve, ai u hapi rrugë lidhjeve të tyre mbi-ideologjike dhe tej-ideologjike me shtetin amë, duke anashkaluar dhe minimizuar rolin e kufizimeve dhe ndasive botëkuptimore (madje edhe rajonale dhe krahinore), për krijimin e një tërësie kompakte nacionale. Zëri i tij, pavarësisht nëse vinte nga vokacioni letrar ose nga diskursi politik, për kosovarët ka qenë zë integrues. 

Në këtë angazhim të gjerë dhe gjithëpërfshirës për Kosovën, Kadare është shfaqur i tërësishëm dhe i përplotsueshëm. Bashkësisë ndërkombëtare dhe opinionit botëror i ka folur me një gjuhë të qartë politike dhe kulturore, ndërkohë që me kosovarët herë pas here ka ditur të jetë kritik, madje i ashpër, duke kërkuar prej tyre që të përballen me sfidat dhe të jenë në nivel të çastit historik të Kosovës. Shestimet e Kadaresë për modelet e shoqërisë shqiptare, përkundër faktit se mund të mos lidhen drejtpërdrejt me Kosovën, kanë pasur jehonë të madhe në opinion kosovar dhe janë kontribut i vyer për profilizimin botëkuptimor të shoqërisë kosovare, si shoqëri me vlera perëndimore. 

Vepra letrare e Kadaresë, shkrimet dhe analizat publicistike, intervistat dhe deklaratat, pse jo edhe mesazhet gojore, kanë luajtur rol emancipues për Kosovën dhe kosovarët. Dashuria e tij për Kosovën, angazhimi i sinqertë intelektual, qëndrimi i paluhatshëm parimor kanë bërë që Kadare të bëhet pjesë e identitetit kosovar. Idetë dhe mendimtaria e Kadaresë, përfshirë edhe vlerat e veprës së tij, tashmë qëndrojnë në themelet e shtetit të ri të Kosovës, si identitet i tij i qëndrueshëm, shpirtëror dhe botëkuptimor./ KultPlus.com 

Spiropali për Kadarenë: Hyji fluturoi lart, por na lidhi pashmangshmërisht më rrënjët tona europiane

✇KultPlus
By: KultPlus
1 July 2025 at 12:30

Fjala e plotë e Kryetares Spiropali në  aktivitein e zhvilluar për Ismail Kadarenë, nga Kuvendi dhe Akademia e Shkencave

E dashur Helena,

I nderuar Kryetar i Akademisë së Shkencave, z. Gjinushi,

Të nderuar akademikë, shkrimtarë, poetë, deputetë e të ftuar,
Zonja dhe zotërinj,

Sot nuk jemi këtu vetëm për të nderuar më të pazakonshmin e njeriut shqiptar që iku, por për të qëndruar në heshtje përballë një ikone që do të mbetet mes nesh si dëshmi e gjallë e mendjes dhe shpirtit shqiptar.

Kur largohet njĂ« shkrimtar i pĂ«rmasave tĂ« Ismail KadaresĂ«, fjala Ă«shtĂ« gjithçka qĂ« mund tĂ« kemi – dhe njĂ«kohĂ«sisht ajo bĂ«het gjithçka qĂ« ka rĂ«ndĂ«si. Sepse, megjithatĂ«, vetĂ«m fjala mbetet.

Dhe Ă«shtĂ« pothuaj e pamundur tĂ« gjejmĂ« fjalĂ«t e duhura pĂ«r mjeshtrin e shqipes qĂ« krijoi njĂ« univers tĂ« tĂ«rĂ« – njĂ«herazi tĂ« njohur dhe tĂ« panjohur, tĂ« largĂ«t dhe tĂ« afĂ«rt, njĂ« simbiozĂ« e rrallĂ« mes tĂ« kaluarĂ«s dhe tĂ« ardhmes, pĂ«rmes kujtesĂ«s dhe imagjinatĂ«s.

Një personazh i njërit prej romaneve të tij tragjikë do të thoshte me qetësi:
“Erdha tĂ« flas, jo tĂ« lavdĂ«roj Ismail KadarenĂ«.”
Sepse Kadareja nuk ka nevojë për lavdërime. Ai ishte dhe mbetet vetë lavdia.

Në jetën e tij, si në krijimtarinë e tij, ai nuk kërkoi zbukurime , ishte perbuztar ndaj tyre!
I qetë në vetmi, i rezervuar në publik, por përherë i gjallë në fjalë, Kadare mbetet simbol i dinjitetit, i mendimit të pavarur dhe i një përpjekjeje të jashtëzakonshme për të shpëtuar qenien shqiptare përmes letërsisë. Në meritë e tij Homerike ai mbetej dashesi më i madh i kesaj toke!

NĂ« veprĂ«n e tij, vdekja dhe pĂ«rsosmĂ«ria nuk janĂ« tĂ« ndara. Ja ç’shkruan pĂ«r tĂ« dyja:

“E ndjeja atĂ« lodhje morti qĂ« po mĂ« kaplonte prapĂ« risjellja ndĂ«r mend e epilogut tĂ« librit, nĂ« vend qĂ« tĂ« mĂ« jepte njĂ« shkas mĂ« tepĂ«r pĂ«r ta pezulluar, mĂ« bĂ«ri tĂ« mendoja se po tĂ« ishte puna pĂ«r t’u pĂ«rsosur, pra pĂ«r ta pĂ«suar, do tĂ« ishte me tĂ« vĂ«rtetĂ« njĂ« fat qĂ« ta pĂ«soja nga kjo mrekulli. 
 Ai epilog i kishte tĂ« dyja, pĂ«rsosjen dhe vdekjen, ngaqĂ« njĂ« fat i tillĂ« e kushtĂ«zonte herĂ« pas here artin: s’mund tĂ« ishte i pĂ«rsosur pa qenĂ« i mbaruar.”

Vëzhgues i përbindshëm i jetës, i ndjesive më të vogla e më njerëzore: zgjimi me një filxhan kafe, një bisedë e mbetur përgjysmë, një zhgënjim miqësor, një kravatë e re apo një heshtje që zgjat më shumë se duhet. Në këto gjëra të përditshme, ai ndërtonte universin e tij të thellë, ku lexuesit ftoheshin për bashkëjetesë. Aty ishte antikiteti dhe e nesrmja, shqiptari dhe Bota, Shqiperia dhe Europa!

Sepse ai besonte – me tĂ« drejtĂ« – se bota qĂ« ndĂ«rtonte me fjalĂ« ishte ndoshta mĂ« e drejtĂ«, mĂ« e besueshme, mĂ« e vĂ«rtetĂ«, se ajo ku jetonim.

Kadareja ndĂ«rtoi dy tĂ« tilla: njĂ«rĂ«n personalen , ku sundonte si njĂ« zot shpesh i mĂ«shirshĂ«m, herĂ« hakmarrĂ«s, por gjithmonĂ« njerĂ«zor; dhe tjetrĂ«n, qĂ« ia dhuroi njerĂ«zimit – njĂ« botĂ« me pĂ«rmasa mitike, por me themele reale, ku ShqipĂ«ria dhe shqiptaria gjenin formĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vetvetes.

NĂ« kĂ«tĂ« univers letrar, ai udhĂ«toi si njĂ« Dante modern, duke pasur pranĂ« jo vetĂ«m Beatriçen e tij – HelenĂ«n – por edhe kujtesĂ«n, mitin, identitetin, tragjedinĂ« dhe Ă«ndrrĂ«n

Edhe pse Kadare, i është rikthyer tokës si rrënja më e çmuar e identitetit shqiptar, ai i përket qiellit më të epërm të vlerave njerëzore universale.

I ndarë nga bota jonë, duke vendosur të Ikë për të pushuar vetëm një çast, Kadare shënjoi dhe një nga paradokset e shumta të jetës së tij, duke i dhënë jetë dhe një paradoksi të ri, duke i dhënë paqe edhe armiqve të tij. Atyre që nën uniformën gri e monotone të mediokritetit shfaqeshin si një turmë plot me zulmë e zhurmë kritikësh dhe turmë ziliqarësh e lakmitarësh.

Vetë Kadare ishte ai që me parimin e tij për moshpjegim, i bënte të shfaqeshin edhe më të vegjël, edhe më të parëndësishëm, edhe më të papërfillur.

Fitimtar, kur mund të kthente përgjigje, tani në heshtje u dha paqe, duke lënë pas indiferencën dhe moskuptimin të gjithë atyre që iu gërmushëm, gafurrën dhe e gërvishën me gërvima groteske nën gërmërin qesharak të marshit funebër të mediokërve.

Herët a vonë, ndodh revanshi i shkrimtarit, sidomos atëherë kur ai nuk ka trup për të mbajtur mbi emër, por është vetëm një emërmbiemër mbi letërsinë e tij të shkruar.

Vetëm atëherë kur ai është jashtë hijes dhe peshës së kohës, ai dëshmon më qartë peshën e pushtetit të së përjetshmes mbi të përkohshmen.

Ky PrijĂ«s perĂ«ndimor qĂ« ShqipĂ«ria e marrĂ« peng prej Lindjes pati fatin t’i dhurojĂ« PerĂ«ndimit, si ata fare pak shkrimtarĂ« tĂ« kalibrit tĂ« tij, pati njĂ« jetĂ« jo paralele me asnjĂ« regjim; foshnjĂ« dhe fĂ«mijĂ« nĂ«n mbretĂ«rinĂ« komike tĂ« viteve 30-tĂ« dhe mĂ« pas tĂ« viteve tĂ« pushtimit; adoleshent dhe i ri i moçëm nĂ«n regjimin komunist dhe njĂ« i pamoshĂ« nĂ« fĂ«mijĂ«rinĂ« e trazuar tĂ« demokracisĂ« shqiptare.

Kadare u shndĂ«rrua nĂ« pasaportĂ«n e ShqipĂ«risĂ« atĂ«herĂ« kur vetĂ« ShqipĂ«ria ishte brenda kafazit tĂ« izolimit, ishte dallga e qytetĂ«rimit tĂ« njĂ« ShqipĂ«rie tĂ« mbytur nĂ«n duhmĂ«n orientale tĂ« gjirokastritit tjetĂ«r tĂ« Sokakut tĂ« tĂ« MarrĂ«ve, si njĂ« shpagĂ« qĂ« qyteti i gurtĂ« ia ofronte vendin nga dy skajet e tĂ« mirĂ«s dhe tĂ« keqes. Si pĂ«r t’i kthyer vetĂ« qytetit borxhin pĂ«r tĂ« gjithĂ« vendin.

Kadare ishte një udhëtar i madh që u nda nga Gjirokastra për të udhëtuar në kohë dhe në hapësirë; iu kthye antikitetit të Ilirisë dhe Greqisë së lashtë dhe mbërriti nga stepat sovjetike në brigjet e detit të Kinës në Lindje.

Ai hulumtoi universin njerëzor në qelizën e tij, që nga ADN-ja e banditit të rëndomtë tek pafajësia e dashurisë, nga shiu i dëshpëruar tek daullet e dasmave, nga krenia e individit si kështjellë tek kalatë e mendimit, nga të rrëzuarit në fatkeqësi, tek sjellësit e mynxyrave, nga skllavi tek padroni, nga i vdekuri i gjallë tek të gjallët që patën lindur të vdekur.

Një alkimist modern që në kohën e shpresës së vdekur, parashihte se shpresa lind edhe nga eshtrat e letërsisë së madhe.

Kadare nuk qe një ardhës dhe ikës i zakonshëm, një shëtitës, një kalimtar, ndër të shumtit e kësaj bote.

Kadare ishte nga raca e qiellorĂ«ve, gjenialĂ«ve, profetĂ«vĂ«. Atyre qĂ« bashkĂ«sive, komuniteteve, popujve, kombeve, racave, u sjellin fat kur janĂ« nĂ« mjerim, u tregojnĂ« zgjidhje kur janĂ« nĂ« hall, nĂ« vĂ«shtirĂ«si, nĂ« moment kritik, u sjellin njĂ« udhĂ«rrĂ«fyes kur nuk dinĂ« nga t’ia mbajnĂ«, kur zjarri po fiket dhe duhet ndezur, kur drita meket dhe duhet gjallĂ«ruar. Kadare ishte nga tĂ« parĂ«t qĂ« i dha zĂ« KosovĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri dhe i tregoi ShqipĂ«risĂ« KosovĂ«n si dy gjysma tĂ« trupit tĂ« njĂ« kombi tĂ« aksidentuar nga historia. Ishte vĂ«shtrimi qĂ« tregonte adresĂ«n qĂ« duhej tĂ« merrnim edhe nĂ« orĂ« fatale dhe ishte mendja qĂ« dĂ«shmonte se çfarĂ« duhej bĂ«rĂ« qĂ« e ardhmja tĂ« fliste shqip e europianisht nĂ« kĂ«tĂ« skaj tĂ« Ballkanit pĂ«r dy republikat euroshqiptare.

Kadare ushqeu shpirtërisht dhe lartësoi mendërisht një popull të tërë.

Kadare e ngriti Shqipen dhe Shqipërinë në lartësi dhe largësi të panjohura më parë.

Mjerë kritizerët trukokallë që thonë se qe i tillë si shkrimtar, e i atillë si njeri, dhe broçkulla të tjera që Hyut veçse ia shtojnë lavdinë, dhe mediokrit i hedhin në honet e harresës.

Ta nderojmë, respektojmë, kujtojmë në pafundësi, është më e pakta që duhet dhe mund ta bëjmë për atë që erdhi na fali gjithçka, dhe iku pa na marrë asgjë.

Poet, prozator, polemist, sagist, eseist, epik, lirik, dramatik, tragjik, kushtuar talentin dhe jetën sa individit dhe njerëzimit, vepër me shtrirje kohore deri në antikitet dhe shtrirje gjeografike planetare, përkthyer në dhjetra gjuhë, pëlqyer nga miliona lexues, mposhtës i sfidave nga më të vështirat, përballues i rrethanave nga më dramatiket, volum pune kolosale, perfeksionist i pashërueshëm i formës dhe përmbajtjes, gdhendur jo çdo paragraf e çdo fjali, por deri çdo gërmë e çdo tingull, ekzaltues i vlerave njerëzore, kombëtare, intelektuale, europiane në periudhën nga më tragjiket e historisë sonë, në terrin e diktaturës, i binduri i patundur që e provoi dhe provon me punë titanike dhe talent gjenial se rruga për te Liria, e vetmja rrugë për progres dhe prosperitet, kalon nga arsyeja, bukuria, pasioni, ishte dhe mbetet Ai.

Hyji fluturoi lart, por na lidhi pashmangshmërisht më rrënjët tona europiane.

Sot e mot e përgjithmonë, i paharruar në zemrat tona, në mendjen tonë, në kujtesën tonë, më i ndrituri ynë. Fjalët më zor i gjejmë. Na duhesh, ngrehu dhe kthehu prej andej ku je, ku përkohësisht ke shku./ KultPlus.com 

Një vit pa kolosin e letrave shqipe, Elena Kadare: Jeta e Ismailit, pasqyrë e dhimbjes dhe shpresës shqiptare

✇Icon Style
By: gaze tare
1 July 2025 at 12:14

Kuvendi i Shqipërisë në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave, organizoi sot një aktivitet përkujtimor për shkrimtarin Ismail Kadare, i cili ndërroi jetë një vit më parë. Në fjalën e saj, Elena Kadare, bashkëshortja e kolosit të letrave shqipe, ka vlerësuar fjalët e folësve, duke shtuar se jeta e shkrimtari të madh shqiptar, ishte në një linjë me atë të shqiptarëve dhe Shqipërisë.

“Kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r figurĂ«n e Ismail KadaresĂ« jam e ndjeshme ndaj tonit elitar tĂ« folĂ«se dhe vlerĂ«simit pĂ«r veprĂ«n e tij. Ishte njĂ« shkrimtar shqiptar qĂ« ngriti metaforĂ«n e tij letrare nĂ« nivelin e frymĂ«marrjes kombĂ«tare, qĂ« pĂ«rshkroi me veprĂ«n e tij fatin e ShqipĂ«risĂ« dhe shqiptarĂ«ve nĂ« tĂ«rĂ« rrjedhĂ«n e saj. Ashtu si mbijetuan shqiptarĂ«t, mbijetoi edhe vetĂ« Ismaili, jeta e tĂ« cilit ishte nĂ« thelb jeta e shqiptarĂ«ve qĂ« kĂ«rkuan liri barazi dhe progres”, u shpreh ajo.

The post Një vit pa kolosin e letrave shqipe, Elena Kadare: Jeta e Ismailit, pasqyrë e dhimbjes dhe shpresës shqiptare appeared first on iconstyle.al.

1 vit pa Kadarenë, Spiropali: Ikonë që do të mbetet dëshmi e mendjes dhe e shpirtit shqiptar

✇Agjencia Telegrafike Shqiptare
By: Marseda Qefalia
1 July 2025 at 11:16

TIRANË, 1 korrik /ATSH/ NjĂ« vit mĂ« parĂ« u nda nga jeta, nĂ« moshĂ«n 88-vjeçare, gjeniu i letrave shqipe, Ismail Kadare. Kuvendi i ShqipĂ«risĂ« nĂ« bashkĂ«punim me AkademinĂ« e Shkencave, organizoi sot aktivitet pĂ«rkujtimor pĂ«r shkrimtarin Ismail Kadare.

Në fjalën e saj kryetarja e Kuvendit Elisa Spiropali vlerësoi figurën dhe kontributin e shkrimtarit Ismail Kadare për letërsinë shqipe.

“Sot nuk jemi kĂ«tu vetĂ«m pĂ«r tĂ« nderuar mĂ« tĂ« pazakonshmin e njeriut shqiptar  qĂ« iku, por pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar nĂ« heshtje pĂ«rballĂ« njĂ« ikone  qĂ« do tĂ« mbetet mes nesh si dĂ«shmi e gjallĂ« e mendjes dhe shpirtit shqiptar. Kur largohet njĂ« shkrimtar i pĂ«rmasave tĂ« Ismail KadaresĂ«, fjala Ă«shtĂ« gjithçka qĂ« mund tĂ« kemi – dhe njĂ«kohĂ«sisht ajo bĂ«het gjithçka qĂ« ka rĂ«ndĂ«si. Sepse, megjithatĂ«, vetĂ«m fjala mbetet.

“Dhe Ă«shtĂ« pothuaj e pamundur tĂ« gjejmĂ« fjalĂ«t e duhura pĂ«r mjeshtrin e shqipes qĂ« krijoi njĂ« univers tĂ« tĂ«rĂ« – njĂ«herazi tĂ« njohur dhe tĂ« panjohur, tĂ« largĂ«t dhe tĂ« afĂ«rt, njĂ« simbiozĂ« e rrallĂ« mes tĂ« kaluarĂ«s dhe tĂ« ardhmes, pĂ«rmes kujtesĂ«s dhe imagjinatĂ«s. NjĂ« personazh i njĂ«rit prej romaneve tĂ« tij tragjikĂ« do tĂ« thoshte me qetĂ«si: “Erdha tĂ« flas, jo tĂ« lavdĂ«roj Ismail KadarenĂ«.” Sepse Kadareja nuk ka nevojĂ« pĂ«r lavdĂ«rime. Ai ishte dhe mbetet vetĂ« lavdia”, tha Spriopali.

Kryeparlamentarja tha se Kadare mbetet simbol i dinjitetit, i mendimit të pavarur dhe i një përpjekjeje të jashtëzakonshme për të shpëtuar qenien shqiptare përmes letërsisë.

“NĂ« jetĂ«n e tij, si nĂ« krijimtarinĂ« e tij, ai nuk kĂ«rkoi zbukurime , ishte pĂ«rbuztar ndaj tyre! I qetĂ« nĂ« vetmi, i rezervuar nĂ« publik, por pĂ«rherĂ« i gjallĂ« nĂ« fjalĂ«, Kadare mbetet simbol i dinjitetit, i mendimit tĂ« pavarur dhe i njĂ« pĂ«rpjekjeje tĂ« jashtĂ«zakonshme pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar qenien shqiptare pĂ«rmes letĂ«rsisĂ«. NĂ« meritĂ« e tij Homerike ai mbetej dashĂ«si mĂ« i madh i kĂ«saj toke!

“NĂ« veprĂ«n e tij, vdekja dhe pĂ«rsosmĂ«ria nuk janĂ« tĂ« ndara. Ja ç’shkruan pĂ«r tĂ« dyja: “E ndjeja atĂ« lodhje morti qĂ« po mĂ« kaplonte prapĂ« risjellja ndĂ«r mend e epilogut tĂ« librit, nĂ« vend qĂ« tĂ« mĂ« jepte njĂ« shkas mĂ« tepĂ«r pĂ«r ta pezulluar, mĂ« bĂ«ri tĂ« mendoja se po tĂ« ishte puna pĂ«r t’u pĂ«rsosur, pra pĂ«r ta pĂ«suar, do tĂ« ishte me tĂ« vĂ«rtetĂ« njĂ« fat qĂ« ta pĂ«soja nga kjo mrekulli. 
 Ai epilog i kishte tĂ« dyja, pĂ«rsosjen dhe vdekjen, ngaqĂ« njĂ« fat i tillĂ« e kushtĂ«zonte herĂ« pas here artin: s’mund tĂ« ishte i pĂ«rsosur pa qenĂ« i mbaruar.”

“VĂ«zhgues i pĂ«rbindshĂ«m i jetĂ«s, i ndjesive mĂ« tĂ« vogla e mĂ« njerĂ«zore: zgjimi me njĂ« filxhan kafe, njĂ« bisedĂ« e mbetur pĂ«rgjysmĂ«, njĂ« zhgĂ«njim miqĂ«sor, njĂ« kravatĂ« e re apo njĂ« heshtje qĂ« zgjat mĂ« shumĂ« se duhet. NĂ« kĂ«to gjĂ«ra tĂ« pĂ«rditshme, ai ndĂ«rtonte universin e tij tĂ« thellĂ«, ku lexuesit ftoheshin pĂ«r bashkĂ«jetesĂ«. Aty ishte antikiteti dhe e nesĂ«rmja, shqiptari dhe Bota, ShqipĂ«ria dhe Europa!”, tha Spiropali.

Sipas Spiropalit, Kadare “besonte – me tĂ« drejtĂ« – se bota qĂ« ndĂ«rtonte me fjalĂ« ishte ndoshta mĂ« e drejtĂ«, mĂ« e besueshme, mĂ« e vĂ«rtetĂ«, se ajo ku jetonim”.

“Kadareja ndĂ«rtoi dy tĂ« tilla: njĂ«rĂ«n personalen ku sundonte si njĂ« zot shpesh i mĂ«shirshĂ«m, herĂ« hakmarrĂ«s, por gjithmonĂ« njerĂ«zor; dhe tjetrĂ«n, qĂ« ia dhuroi njerĂ«zimit – njĂ« botĂ« me pĂ«rmasa mitike, por me themele reale, ku ShqipĂ«ria dhe shqiptaria gjenin formĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vetvetes. NĂ« kĂ«tĂ« univers letrar, ai udhĂ«toi si njĂ« Dante modern, duke pasur pranĂ« jo vetĂ«m Beatriçen e tij – HelenĂ«n – por edhe kujtesĂ«n, mitin, identitetin, tragjedinĂ« dhe Ă«ndrrĂ«n”, u shpreh Spiropali.

Më tej në fjalën e saj kryetarja e Kuvendit tha se edhe pse Kadare, i është rikthyer tokës si rrënja më e çmuar e identitetit shqiptar, ai i përket qiellit më të epërm të vlerave njerëzore universale.

“I ndarĂ« nga bota jonĂ«, duke vendosur tĂ« IkĂ« pĂ«r tĂ« pushuar vetĂ«m njĂ« çast, Kadare shĂ«njoi dhe njĂ« nga paradokset e shumta tĂ« jetĂ«s sĂ« tij, duke i dhĂ«nĂ« jetĂ« dhe njĂ« paradoksi tĂ« ri, duke i dhĂ«nĂ« paqe edhe armiqve tĂ« tij. Atyre qĂ« nĂ«n uniformĂ«n gri e monotone tĂ« mediokritetit shfaqeshin si njĂ« turmĂ« plot me zulmĂ« e zhurmĂ« kritikĂ«sh dhe turmĂ« ziliqarĂ«sh e lakmitarĂ«sh.

“VetĂ« Kadare ishte ai qĂ« me parimin e tij pĂ«r moshpjegim, i bĂ«nte tĂ« shfaqeshin edhe mĂ« tĂ« vegjĂ«l, edhe mĂ« tĂ« parĂ«ndĂ«sishĂ«m, edhe mĂ« tĂ« papĂ«rfillur. Fitimtar, kur mund tĂ« kthente pĂ«rgjigje, tani nĂ« heshtje u dha paqe, duke lĂ«nĂ« pas indiferencĂ«n dhe moskuptimin tĂ« gjithĂ« atyre qĂ« iu gĂ«rmushĂ«m, gafurrĂ«n dhe e gĂ«rvishĂ«n me gĂ«rvima groteske nĂ«n gĂ«rmĂ«rin qesharak tĂ« marshit funebĂ«r tĂ« mediokĂ«rve.

“HerĂ«t a vonĂ«, ndodh revanshi i shkrimtarit, sidomos atĂ«herĂ« kur ai nuk ka trup pĂ«r tĂ« mbajtur mbi emĂ«r, por Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« emĂ«r mbiemĂ«r mbi letĂ«rsinĂ« e tij tĂ« shkruar. VetĂ«m atĂ«herĂ« kur ai Ă«shtĂ« jashtĂ« hijes dhe peshĂ«s sĂ« kohĂ«s, ai dĂ«shmon mĂ« qartĂ« peshĂ«n e pushtetit tĂ« sĂ« pĂ«rjetshmes mbi tĂ« pĂ«rkohshmen”, tha kryetarja e Kuvendit.

Sipas Spiropalit, Kadare u shndërrua në pasaportën e Shqipërisë atëherë kur vetë Shqipëria ishte brenda kafazit të izolimit.

“Ky prijĂ«s perĂ«ndimor qĂ« ShqipĂ«ria e marrĂ« peng prej Lindjes pati fatin t’i dhurojĂ« PerĂ«ndimit, si ata fare pak shkrimtarĂ« tĂ« kalibrit tĂ« tij, pati njĂ« jetĂ« jo paralele me asnjĂ« regjim; foshnjĂ« dhe fĂ«mijĂ« nĂ«n mbretĂ«rinĂ« komike tĂ« viteve 30-tĂ« dhe mĂ« pas tĂ« viteve tĂ« pushtimit; adoleshent dhe i ri i moçëm nĂ«n regjimin komunist dhe njĂ« i pamoshĂ« nĂ« fĂ«mijĂ«rinĂ« e trazuar tĂ« demokracisĂ« shqiptare. Kadare u shndĂ«rrua nĂ« pasaportĂ«n e ShqipĂ«risĂ« atĂ«herĂ« kur vetĂ« ShqipĂ«ria ishte brenda kafazit tĂ« izolimit, ishte dallga e qytetĂ«rimit tĂ« njĂ« ShqipĂ«rie tĂ« mbytur nĂ«n duhmĂ«n orientale tĂ« gjirokastritit tjetĂ«r tĂ« Sokakut tĂ« tĂ« MarrĂ«ve, si njĂ« shpagĂ« qĂ« qyteti i gurtĂ« ia ofronte vendin nga dy skajet e tĂ« mirĂ«s dhe tĂ« keqes. Si pĂ«r t’i kthyer vetĂ« qytetit borxhin pĂ«r tĂ« gjithĂ« vendin.

Kadare ishte njĂ« udhĂ«tar i madh qĂ« u nda nga Gjirokastra pĂ«r tĂ« udhĂ«tuar nĂ« kohĂ« dhe nĂ« hapĂ«sirĂ«; iu kthye antikitetit tĂ« IlirisĂ« dhe GreqisĂ« sĂ« lashtĂ« dhe mbĂ«rriti nga stepat sovjetike nĂ« brigjet e detit tĂ« KinĂ«s nĂ« Lindje”, u shpreh Spiropali.

Spiropali tha mĂ« tej se “ai hulumtoi universin njerĂ«zor nĂ« qelizĂ«n e tij, qĂ« nga ADN-ja e banditit tĂ« rĂ«ndomtĂ« tek pafajĂ«sia e dashurisĂ«, nga shiu i dĂ«shpĂ«ruar tek daullet e dasmave, nga krenia e individit si kĂ«shtjellĂ« tek kalatĂ« e mendimit, nga tĂ« rrĂ«zuarit nĂ« fatkeqĂ«si, tek sjellĂ«sit e mynxyrave, nga skllavi tek padroni, nga i vdekuri i gjallĂ« tek tĂ« gjallĂ«t qĂ« patĂ«n lindur tĂ« vdekur. NjĂ« alkimist modern qĂ« nĂ« kohĂ«n e shpresĂ«s sĂ« vdekur, parashihte se shpresa lind edhe nga eshtrat e letĂ«rsisĂ« sĂ« madhe”.

“Kadare nuk qe njĂ« ardhĂ«s dhe ikĂ«s i zakonshĂ«m, njĂ« shĂ«titĂ«s, njĂ« kalimtar, ndĂ«r tĂ« shumtit e kĂ«saj bote. Kadare ishte nga raca e qiellorĂ«ve, gjenialĂ«ve, profetĂ«ve. Atyre qĂ« bashkĂ«sive, komuniteteve, popujve, kombeve, racave, u sjellin fat kur janĂ« nĂ« mjerim, u tregojnĂ« zgjidhje kur janĂ« nĂ« hall, nĂ« vĂ«shtirĂ«si, nĂ« moment kritik, u sjellin njĂ« udhĂ«rrĂ«fyes kur nuk dinĂ« nga t’ia mbajnĂ«, kur zjarri po fiket dhe duhet ndezur, kur drita meket dhe duhet gjallĂ«ruar. Kadare ishte nga tĂ« parĂ«t qĂ« i dha zĂ« KosovĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri dhe i tregoi ShqipĂ«risĂ« KosovĂ«n si dy gjysma tĂ« trupit tĂ« njĂ« kombi tĂ« aksidentuar nga historia. Ishte vĂ«shtrimi qĂ« tregonte adresĂ«n qĂ« duhej tĂ« merrnim edhe nĂ« orĂ« fatale dhe ishte mendja qĂ« dĂ«shmonte se çfarĂ« duhej bĂ«rĂ« qĂ« e ardhmja tĂ« fliste shqip e europianisht nĂ« kĂ«tĂ« skaj tĂ« Ballkanit pĂ«r dy republikat euroshqiptare”, u shpreh kryetarja e Kuvendit.

Kadare sipas Spiropalit “ushqeu shpirtĂ«risht dhe lartĂ«soi mendĂ«risht njĂ« popull tĂ« tĂ«rĂ«â€.

“Kadare e ngriti Shqipen dhe ShqipĂ«rinĂ« nĂ« lartĂ«si dhe largĂ«si tĂ« panjohura mĂ« parĂ«. MjerĂ« kritizerĂ«t trukokallĂ« qĂ« thonĂ« se qe i tillĂ« si shkrimtar, e i atillĂ« si njeri, dhe broçkulla tĂ« tjera qĂ« Hyut veçse ia shtojnĂ« lavdinĂ«, dhe mediokrit i hedhin nĂ« honet e harresĂ«s”, tha Spiropali.

Spiropali theksoi se duhet “ta nderojmĂ«, respektojmĂ«, kujtojmĂ« nĂ« pafundĂ«si, Ă«shtĂ« mĂ« e pakta qĂ« duhet dhe mund ta bĂ«jmĂ« pĂ«r atĂ« qĂ« erdhi na fali gjithçka, dhe iku pa na marrĂ« asgjĂ«â€.

“Poet, prozator, polemist, sagist, eseist, epik, lirik, dramatik, tragjik, kushtuar talentin dhe jetĂ«n sa individit dhe njerĂ«zimit, vepĂ«r me shtrirje kohore deri nĂ« antikitet dhe shtrirje gjeografike planetare, pĂ«rkthyer nĂ« dhjetra gjuhĂ«, pĂ«lqyer nga miliona lexues, mposhtĂ«s i sfidave nga mĂ« tĂ« vĂ«shtirat, pĂ«rballues i rrethanave nga mĂ« dramatiket, volum pune kolosale, perfeksionist i pashĂ«rueshĂ«m i formĂ«s dhe pĂ«rmbajtjes, gdhendur jo çdo paragraf e çdo fjali, por deri çdo gĂ«rmĂ« e çdo tingull, ekzaltues i vlerave njerĂ«zore, kombĂ«tare, intelektuale, europiane nĂ« periudhĂ«n nga mĂ« tragjiket e historisĂ« sonĂ«, nĂ« terrin e diktaturĂ«s, i binduri i patundur qĂ« e provoi dhe provon me punĂ« titanike dhe talent gjenial se rruga pĂ«r te Liria, e vetmja rrugĂ« pĂ«r progres dhe prosperitet, kalon nga arsyeja, bukuria, pasioni, ishte dhe mbetet Ai. Hyji fluturoi lart, por na lidhi pashmangshmĂ«risht mĂ« rrĂ«njĂ«t tona europiane”, tha Spiropali.

Spiropali e pĂ«rmbylli fjalimin me fjalĂ«t “sot e mot e pĂ«rgjithmonĂ«, i paharruar nĂ« zemrat tona, nĂ« mendjen tonĂ«, nĂ« kujtesĂ«n tonĂ«, mĂ« i ndrituri ynĂ«. FjalĂ«t mĂ« zor i gjejmĂ«. Na duhesh, ngrehu dhe kthehu prej andej ku je, ku pĂ«rkohĂ«sisht ke shku”.

/m.q/j.p/

The post 1 vit pa Kadarenë, Spiropali: Ikonë që do të mbetet dëshmi e mendjes dhe e shpirtit shqiptar appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Kadare: Dëgjo
 është shumë e vështirë të diskutosh në mbretërinë e idiotëve

✇KultPlus
By: KultPlus
1 July 2025 at 10:00

DĂ«gjo
 Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« diskutosh nĂ« mbretĂ«rinĂ« e idiotĂ«ve- dhjetë thĂ«nie tĂ« Ismail Kadaresë 

Popujt, librat e tyre të mëdhenj, me gjak zakonisht i kanë larë.

Ata që shpikën shpejtësinë reaktive, larg Atdheut sigurisht do kenë qenë ndonjëherë!

Armiku mbetet armik, edhe i vdekur qoftë.

Ka gjithmonë kohë që njerëzit të bëjnë diçka për popullin e tyre.

Gjuha më e mirë se gjithçka tjetër jep shpesh dritën ose mjerimin e një kohe.

Të falësh nuk do të thotë të harrosh.

Ne mund të jemi gjithçka, veç një gjë nuk jemi: ajo që kujtoni ju.

DĂ«gjo
 ËshtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« diskutosh nĂ« mbretĂ«rinĂ« e idiotĂ«ve.

Njeriu në jetë ka nevojë për 1 filxhan shkencë, 1 shishe kujdes, dhe 1 oqean durim.

Letërsia autentike nuk përputhet me diktaturat. Shkrimtari është armiku natyror i diktaturave./KultPlus.com 

Përvjetori i parë pa praninë fizike të kolosit të letrave shqipe, Ismail Kadare 

✇KultPlus
By: KultPlus
1 July 2025 at 09:07

Shkrimtari shqiptar me nam botëror, Ismail Kadare, ka vdekur në moshën 88-vjeçare një vit më parë. 

I lindur nĂ« GjirokastĂ«r mĂ« 28 janar tĂ« vitit 1936, Kadare do tĂ« kalonte  kufijtĂ« e ShqipĂ«risĂ« sĂ« izoluar. KĂ«tĂ« do ta bĂ«nte nĂ« vitet ’70, kur veprat e tij tĂ« pĂ«rkthyera nga Jusuf Vrioni do tĂ« bĂ«heshin pjesĂ« e letĂ«rsisĂ« elitare nĂ« FrancĂ« e nĂ« botĂ«. 

Falë prozës së Kadaresë të përkthyera në më shumë se 40 gjuhë të botës, letërsia shqipe arriti majat.

Ai është shkrimtari shqiptar më i njohur në botë, është laureat i shumë çmimeve letrare kombëtare dhe ndërkombëtare.

Kadare u diplomua pĂ«r gjuhĂ« dhe letĂ«rsi shqipe nĂ« Universitetin e TiranĂ«s dhe nĂ« vijim studioi nĂ« Institutin e LetĂ«rsisĂ« BotĂ«rore “Maksim Gorki” nĂ« MoskĂ«. 

Krahas çmimeve tĂ« tjera, mĂ« 2019 fitoi “Nobelin” amerikan, siç cilĂ«sohet çmimi ndĂ«rkombĂ«tar i letĂ«rsisĂ« “Neustadt”. GjatĂ« ndarjes sĂ« kĂ«tij çmimi Kadareja ishte vlerĂ«suar si “njĂ« nga shkrimtarĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj nĂ« botĂ« dhe njĂ« kampion i demokracisĂ« dhe i fjalĂ«s sĂ« lirĂ«â€.

Disa herĂ« qe konsideruar si favorit pĂ«r “Nobel”.

NĂ« biografinĂ« e tij tĂ« publikuar nĂ« faqen e AkademisĂ« sĂ« Shkencave dhe Arteve tĂ« KosovĂ«s thuhet se fillimet letrare tĂ« KadaresĂ« janĂ« kryesisht nĂ« poezi (“FrymĂ«zime djaloshare”, 1954; “ËndĂ«rrimet”, 1957; “Shekulli im”, 1961; “PĂ«rse mendohen kĂ«to male”, 1964; “Motive me diell”, 1968; “Koha”, 1976). Me emrin e tij lidhet ardhja nĂ« letĂ«rsi e “brezit tĂ« viteve 1960”, qĂ« solli njĂ« frymĂ« emancipimi tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m nĂ« kulturĂ«n kombĂ«tare.

Vepra e parĂ« e rĂ«ndĂ«sishme e KadaresĂ« Ă«shtĂ« romani “Gjenerali i ushtrisĂ« sĂ« vdekur” (1963), qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« pikĂ« kthese nĂ« prozĂ«n moderne shqiptare. NĂ« prozĂ«n e tij, Kadare e vĂ«shtron tĂ« shkuarĂ«n jo vetĂ«m si histori qĂ«ndrese heroike, por si histori mbijetese tĂ« identitetit shqiptar. PasojnĂ« romanet: “Prilli i thyer”, “Kamarja e turpit”, “PashallĂ«qet e mĂ«dha”, “Muzgu i perĂ«ndive tĂ« stepĂ«s”, “Vit i mbrapshtĂ«â€, “Shkaba”, “Spiritus”, “Hija”, “PasardhĂ«si”, ku vihen pĂ«rballĂ« vlerat e jetĂ«s dhe çmimi i vdekjes. 

Romani “Kush e solli DoruntinĂ«n” (1979) u kujtoi bashkĂ«vendĂ«sve ringjalljen, rilindjen, atĂ« vlerĂ« qĂ« gjendej nĂ« baladat e hershme tĂ« tyre dhe qĂ« mbante shenjĂ«n e humanizmit tĂ« Rilindjes Evropiane.
NdĂ«rkaq, “KronikĂ« nĂ« gur” (1971) Ă«shtĂ« romani i dytĂ« i KadaresĂ« qĂ« trajton temĂ«n e luftĂ«s antifashiste, e parĂ« me sytĂ« e njĂ« fĂ«mije tregohet si njĂ« lojĂ«, ku palĂ«t shfaqen si nĂ« njĂ« teatĂ«r.

NdĂ«rkaq, romani “KĂ«shtjella” Ă«shtĂ« quajtur “roman historik”, por dhe “roman i heroit tĂ« papranishĂ«m”. Autori arrin tĂ« ngrejĂ« nĂ« kĂ«tĂ« roman kultin e bashkĂ«sisĂ« nĂ« vend tĂ« kultit tĂ« heroit tĂ« pĂ«rveçëm. Romanet e KadaresĂ« me temĂ« nga historia, tĂ« shkuarĂ«n e kanĂ« kryesisht si njĂ« shkas pĂ«r tĂ« sotmen. Nocioni i kĂ«shtjellĂ«s Ă«shtĂ« i pranishĂ«m edhe te “Prilli i thyer” (kulla e ngujimit); te “Krushqit janĂ« tĂ« ngrirĂ«â€, te “NdĂ«rtimi i piramidĂ«s sĂ« Keopsit”, te “Piramida”. NĂ« tĂ« kundĂ«rtĂ«n, nocioni i urĂ«s gjendet tek “Ura me tri harqe”, “Kush e solli DoruntinĂ«n”, “Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut”, “KushĂ«riri i engjĂ«jve”. Romani “Dimri i madh” (1977) Ă«shtĂ« varianti i ripunuar i veprĂ«s “Dimri i vetmisĂ« sĂ« madhe”, qĂ« u botua mĂ« 1973, nĂ« tĂ« cilin trajtohet tema e konfliktit me sovjetikĂ«t. 

Romani tjetĂ«r “Koncert nĂ« fund tĂ« dimrit”(1987), trajton temĂ«n e konfliktit me kinezĂ«t. 

Romani “NĂ«punĂ«si i pallatit tĂ« Ă«ndrrave” (1979) pĂ«rfaqĂ«son veprĂ«n mĂ« problematike dhe mĂ« mospajtuese tĂ« KadaresĂ« me realizmin socialist Thelbi i romanit Ă«shtĂ« alegoria politike antitotalitariste, duke marrĂ« shkas prej mĂ«nyrĂ«s sĂ« funksionimit tĂ« ish-PerandorisĂ« Osmane.

Tutje thuhet se letërsia e Kadaresë pas vitit 1990 bart të njëjtat tipare thelbësore të asaj të mëparshme: frymën etnografike dhe shpërfaqjen e identitetit shqiptar./ KultPlus.com 

❌
❌