TIRANĂ, 15 korrik/ATSH/ Kryeministri Edi Rama ishte sot i ftuar i nderit nga qeveria e BavarisĂ«, pĂ«r tĂ« mbajtur fjalĂ«n e rastit nĂ« ceremoninĂ« e hapjes sĂ« âHerrenchiemsee Festspieleâ, ku çdo vit njĂ« i ftuar adreson temĂ«n e EuropĂ«s.
NĂ« fjalĂ«n e tij kryeministri u shpreh se âky festival nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« ngjarje kulturoreâ.
âNĂ« sfidĂ«n e tij tĂ« heshtur, ai Ă«shtĂ« njĂ« mbledhje rezistence. RezistencĂ« ndaj cinizmit qĂ« e mpak EuropĂ«n veç nĂ« burokraci. RezistencĂ« ndaj dĂ«shpĂ«rimit qĂ« e sheh kulturĂ«n si dekorâ, shtoi ai.
Rama kujtoi se Europa nuk ka qenĂ« kurrĂ« veç njĂ« traktat a njĂ« monedhĂ«, as thjesht njĂ« parlament apo njĂ« treg. Por sipas tij, âEuropa ka qenĂ« dhe duhet tĂ« mbetet njĂ« civilizimâ.
âSot, muzikantĂ«t shqiptarĂ« studiojnĂ« nĂ« Mynih dhe Berlin. Sot, muzikantĂ«t gjermanĂ« interpretojnĂ« nĂ« TiranĂ«. Tani fĂ«mijĂ«t tanĂ« rriten pa Ă«ndrrĂ«n pĂ«r tâu arratisur, por pĂ«r tĂ« bashkĂ«punuar. Kjo nuk Ă«shtĂ« rastĂ«si. Kjo Ă«shtĂ« Europa qĂ« bĂ«n atĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« krijuar: tĂ« bashkojĂ« pĂ«rmes krijimit, tĂ« lartĂ«sojĂ« pĂ«rmes shkĂ«mbimitâ, tha Rama.
NdĂ«rsa kujtoi vizitĂ«n e vitit 1984 nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« Franz Josef Strauss, figurĂ«s madhore e BavarisĂ«, Rama tha se âBavaria qĂ«ndroi e hapur kur ShqipĂ«ria ishte e mbyllur, ndĂ«rsa tani ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« e hapur dhe mirĂ«njohĂ«seâ.
âBavaria na kujton se fuqia ekonomike dhe thellĂ«sia kulturore nuk janĂ« tĂ« kundĂ«rta â janĂ« binjake, se begatia pa poezi Ă«shtĂ« e zbrazĂ«t, se pushteti pa kujtesĂ« Ă«shtĂ« i verbĂ«r, se Europa pa shpirt, nuk Ă«shtĂ« mĂ« EuropĂ«. Dhe nĂ«se duhet tĂ« riarmatosemi pĂ«r tĂ« mbrojtur tokĂ«n europiane, na duhet, njĂ«kohĂ«sisht, tĂ« rishpikim veten, pĂ«r tĂ« mbrojtur shpirtin e EuropĂ«sâ, shtoi kryeministri Rama.
Kryeministri Rama falĂ«nderoi po ashtu kryeministrin Markus Söder, ndĂ«rsa u shpreh se âShqipĂ«ria e vlerĂ«son zĂ«rin e tij, vizionin e tij pĂ«r BavarinĂ« dhe respektin e tij pĂ«r larminĂ« europianeâ.
Më poshtë fjala e plotë e kryeministrit në këtë ceremoni:
âTĂ« gjendesh kĂ«tu, nĂ« ishullin Herrenchiemsee, nĂ«n harqet e njĂ« pallati qĂ« lindi jo nga politika, por nga njĂ« Ă«ndĂ«rr â njĂ« Ă«ndĂ«rr pĂ«r bukurinĂ«, vetminĂ« dhe pĂ«rtejshmĂ«rinĂ« â do tĂ« thotĂ« tĂ« ndjesh diçka mĂ« tĂ« madhe se arkitektura, mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme se guri. Do tĂ« thotĂ« tĂ« pĂ«rqafosh njĂ« ide qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« e pĂ«rjetshme. Dhe tĂ« ftohesh kĂ«tu, pĂ«rpara jush, nĂ« kĂ«tĂ« rast tĂ« posaçëm, nuk Ă«shtĂ« thjesht nder, Ă«shtĂ« njĂ« privilegj i rrallĂ«, qĂ« do ta mbart me vete pĂ«r gjithĂ« jetĂ«n.
Mbreti Ludvig II, sovrani bavarez qĂ« ndĂ«rtoi kĂ«tĂ« vend, u quajt i marrĂ«. I çmendur sepse harxhonte pasuri jo pĂ«r ushtri, por pĂ«r Vagnerin. Jo pĂ«r pushtime, por pĂ«r pĂ«rsosjen e sĂ« bukurĂ«s. I marrĂ«, me fjalĂ« tĂ« tjera, sepse zgjodhi shpirtin jo shpatĂ«n. Dikur, ai tha: âDua tĂ« mbetem njĂ« enigmĂ« e pĂ«rjetshme pĂ«r veten dhe pĂ«r tĂ« tjerĂ«t.â E ashtu, ai u bĂ« diçka tjetĂ«r â romantiku i fundit i madh i pushtetit. Njeriu qĂ« nuk sundoi me dekrete, por me Ă«ndrra.
Ja ku jemi sot, në zemër të asaj ëndrre, në një kohë kur Europa, shtëpia jonë e përbashkët, trashëgimia jonë kolektive, gjendet edhe njëherë e rrethuar nga oshtima e armëve, frika e copëtimit dhe tundimi për ta harruar atë që na mban të lidhur bashkë.
Sonte, muzika na bën ftesë të kujtojmë. Të kujtojmë se Europa nuk ka qenë kurrë veç një traktat a një monedhë, as thjesht një parlament apo një treg. Europa ka qenë dhe duhet të mbetet një civilizim. Një mënyrë për të ndjerë botën. Një mënyrë për të besuar, siç besonte Ludvigu, se bukuria ka peshë politike, se arti nuk është luks, por një mënyrë të jetuari.
Ky festival nuk është thjesht një ngjarje kulturore. Në sfidën e tij të heshtur, ai është një mbledhje rezistence. Rezistencë ndaj cinizmit që e mpak Europën veç në burokraci. Rezistencë ndaj dëshpërimit që e sheh kulturën si dekor. Rezistencë ndaj zhurmës që mbyt zërin njerëzor.
Ne, nĂ« ShqipĂ«ri, e dimĂ« çâtingull ka heshtja. PĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, jetuam pas perdes sĂ« hekurt qĂ« e ndĂ«rtuam vetĂ«, tĂ« shkĂ«putur nga simfonitĂ« dhe sonatat qĂ« mbushnin sallat e koncerteve tĂ« EuropĂ«s sĂ« lirĂ«. E megjithatĂ«, edhe atĂ«herĂ«, muzika e gjente rrugĂ«n e saj. NjĂ« kasetĂ« e hyrĂ« kontrabandĂ«, njĂ« partiturĂ« e ndaluar, njĂ« kujtim nga njĂ« koncert pĂ«rpara se tĂ« ngriheshin muret.
Dhe e mbaj mend, si fĂ«mijĂ«, herĂ«n e parĂ« qĂ« pashĂ« âLudwigâ, kryeveprĂ«n tronditĂ«se tĂ« Luchino Viscontit. Jo nĂ« kinema. As me ngjyra. Por bardhezi, pĂ«rmes njĂ« kutie tĂ« vogĂ«l me ekran, kapur nga njĂ« antenĂ« e paligjshme, e bĂ«rĂ« me tel rrobash, qĂ« sfidonte ndalimin nga regjimi tĂ« televizioneve tĂ« huaja. Ai film, ajo kredhje poetike thellĂ« nĂ« shpirtin e njĂ« mbreti qĂ« dashuronte tepĂ«r dhe bukur, la gjurmĂ« tek unĂ«, jo vetĂ«m si shikues, por si qytetar i ardhshĂ«m i njĂ« Europe qĂ« ende nuk e kisha parĂ« dhe qĂ«, tĂ« them tĂ« drejtĂ«n, as e imagjinoja qĂ« do e shihja nĂ« tĂ« gjallĂ«t e mi.
Po sot? Sot, muzikantĂ«t shqiptarĂ« studiojnĂ« nĂ« Mynih dhe Berlin. Sot, muzikantĂ«t gjermanĂ« interpretojnĂ« nĂ« TiranĂ«. Tani fĂ«mijĂ«t tanĂ« rriten pa Ă«ndrrĂ«n pĂ«r tâu arratisur, por pĂ«r tĂ« bashkĂ«punuar. Kjo nuk Ă«shtĂ« rastĂ«si. Kjo Ă«shtĂ« Europa qĂ« bĂ«n atĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« krijuar: tĂ« bashkojĂ« pĂ«rmes krijimit, tĂ« lartĂ«sojĂ« pĂ«rmes shkĂ«mbimit.
E si tĂ« mos e kujtoj kĂ«tu nĂ« Bavari njĂ« gjest tĂ« guximshĂ«m nga kjo tokĂ«, tĂ« cilin historia gati e ka harruar, po ne jo. NĂ« vitin 1984, kur ShqipĂ«ria ishte ende e mbyllur pĂ«r botĂ«n, Franz Josef Strauss, figura madhore e BavarisĂ«, erdhi nĂ« ShqipĂ«ri. Nuk erdhi me kĂ«rcĂ«nime, por me oferta. Jo pĂ«r tĂ« lajkatuar regjimin e egĂ«r, por pĂ«r tĂ« hapur njĂ« dritare pĂ«r popullin shqiptar. Ai i zgjati dorĂ«n njĂ« vendi, qĂ« nuk dinte si ta pranonte. Regjimi tha, âjoâ. Historia, pĂ«r fat tĂ« mirĂ«, tha, âpritâ. Sot, ajo dorĂ« ndihet ende.
Bavaria qëndroi e hapur kur Shqipëria ishte e mbyllur. Tani Shqipëria është e hapur dhe mirënjohëse. Ai moment ka vlerë, sepse dëshmon se urat nuk ndërtohen vetëm kur kalimi është i lehtë. Ndonjëherë, ndërtohen në heshtje, në pritje që të shfaqet ana tjetër.
MĂ« lejoni tĂ« flas sinqerisht: Europa qĂ« unĂ« Ă«ndĂ«rroj nuk Ă«shtĂ« ajo ku flasim tĂ« gjithĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n gjuhĂ« apo besojmĂ« tĂ« njĂ«jtat gjĂ«ra. ĂshtĂ« njĂ« EuropĂ« ku njĂ« mbret bavarez qĂ« shkon me ngulm pas bukurisĂ« mund tâi flasĂ« pĂ«rtej shekujve njĂ« kryeministri shqiptar tĂ« kohĂ«ve moderne dhe tĂ« bien dakord. ĂshtĂ« njĂ« EuropĂ« ku njĂ« pĂ«rpjekje e harruar nga njĂ« burrĂ«shtetas bavarez mund tĂ« bĂ«het rrĂ«nja e njĂ« miqĂ«sie tĂ« sotme.
MikpritĂ«sve tanĂ« nĂ« Bavari u them faleminderit me gjithĂ« zemĂ«r, jo vetĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ« ftesĂ«, por pĂ«r shembullin qĂ« vazhdoni tĂ« jepni. Bavaria na kujton se fuqia ekonomike dhe thellĂ«sia kulturore nuk janĂ« tĂ« kundĂ«rta â janĂ« binjake, se begatia pa poezi Ă«shtĂ« e zbrazĂ«t, se pushteti pa kujtesĂ« Ă«shtĂ« i verbĂ«r, se Europa pa shpirt, nuk Ă«shtĂ« mĂ« EuropĂ«. Dhe nĂ«se duhet tĂ« riarmatosemi pĂ«r tĂ« mbrojtur tokĂ«n europiane, na duhet, njĂ«kohĂ«sisht, tĂ« rishpikim veten, pĂ«r tĂ« mbrojtur shpirtin e EuropĂ«s.
Më lejoni të falënderoj edhe Kryeministrin tuaj, Markus Söder, jo vetëm si një burrështetas me bindje dhe qartësi, por si mik. Shqipëria e vlerëson zërin e tij, vizionin e tij për Bavarinë dhe respektin e tij për larminë europiane. Dhe unë, personalisht, vlerësoj ngrohtësinë dhe mirëkuptimin që ka shfaqur Kryeministri juaj, të cilat, më besoni, nuk janë aq të zakonshme sa duhet në qarqet e larta të kontinentit tonë.
Le tĂ« bĂ«jĂ« sonte muzika qĂ« do tĂ« dĂ«gjojmĂ« atĂ« qĂ« fjalimet nuk mundin e le tâi shtojĂ« bukuria e kĂ«tij pallati atĂ« qĂ« fjalĂ«t sâe bĂ«jnĂ« dot. Le ta mbartĂ« shpirtin e EuropĂ«s, atĂ« qĂ« Ludvigu e dĂ«gjoi, kur tĂ« tjerĂ«t nuk dĂ«gjonin asgjĂ«. AtĂ« qĂ« duhet ta mbrojmĂ« jo vetĂ«m nĂ« traktate dhe jo thjesht me ushtarĂ«, por nĂ« rrugĂ«t tona, nĂ« klasat e fĂ«mijĂ«ve tanĂ« dhe skutat e heshtura tĂ« Ă«ndrrave.
Le tĂ« jemi siç ishte Ludvigu, pak tĂ« çmendur, tĂ« paktĂ«n njĂ« grimĂ«, ndoshta jo edhe aq sa ai. TĂ« çmendur deri aty sa tĂ« besojmĂ« nĂ« bukuri, tĂ« marrĂ« deri aq sa ta mbrojmĂ«. TĂ« çmendur mjaft aq sa ta bĂ«jmĂ« bukurinĂ« sĂ«rish zemrĂ«n e EuropĂ«s. Ju faleminderit!â
Â
/m.m/
The post Rama i ftuar nderi në festivalin në Bavari: Të rishpikim veten për të mbrojtur shpirtin e Europës appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.