Gjatë garës elektorale për një vend në Kuvendin e Shqipërisë, Ina Majko, përfaqësuesja e vetme nga komuniteti rom në listën e Partisë Socialiste, postoi në faqen e vet në Facebook një video satirike të mikut të saj, aktorit Alex Seitaj.
NĂ« videon mbĂ«shtetĂ«se, Seitaj luan rolin e nĂ«nĂ«s sĂ« tij dhe nĂ« njĂ« moment i drejtohet Majkos: âTĂ« tĂ«ra tĂ« mirat i ke tĂ« keqen nĂ«na, qĂ« tĂ« gjesh njĂ« burrĂ«â.
Pas një fushate derë më derë në qarkun e Vlorës, Majko i tha BIRN se ajo që aktori tha me humor ishte në fakt një prej klisheve më të shpeshta paragjykuese me të cilën u përball vazhdimisht në terren.
âNuk besoj qĂ« ndonjĂ« burrĂ« kandidat e pyesin nĂ«se Ă«shtĂ« i martuar apo ka fĂ«mijĂ«, por kjo mua mĂ« ndodhte shpesh,â tha Majko. âMâu krijua pĂ«rshtypja se nĂ«se do isha e martuar dhe me fĂ«mijĂ«, do merrja ndonjĂ« votĂ« mĂ« shumĂ«,â shtoi ajo.
Ballafaqimi me stereotipet gjinore ishte vetëm ana e dukshme. Në rrjetet sociale, Majko thotë se u sulmua me komente të dhunshme dhe gjuhë urrejtjeje fillimisht se ishte pjesë e komunitetit rom dhe më pas si grua.
âDua tĂ« them qĂ« kĂ«ta janĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«t persona, njĂ« racist Ă«shtĂ« seksist dhe homofob njĂ«kohĂ«sisht. Nuk mund tĂ« presĂ«sh qĂ« dikush qĂ« Ă«shtĂ« seksist, tĂ« mos jetĂ« edhe racist apo tĂ« respektojĂ« kategori tĂ« tjera,â i tha ajo BIRN, ndĂ«rsa shtoi se âgjuha e urrejtjes ishte ende atyâ
Përvoja e Majkos nuk është e izoluar. Mes 787 grave që garuan në zgjedhjet parlamentare të 11 majit, shumë prej tyre u targetuan në rrjetet sociale me gjuhë fyese, denigruese dhe urrejtjeje mbi bazë të gjinisë.
BIRN analizoi mbi 150 mijë komente të mbledhura nga faqet në Facebook të kandidateve gra nga i gjithë spektri politik në rrjetet sociale, me ndihmën e mjeteve teknologjike si Google Colab, SentiOne dhe Apify, dhe identifikoi gjerësisht përmbajtje seksiste, e cila varion deri në nëntë për qind të totalit të komenteve pa dallim force politike.
TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« gjithashtu se ndaj grave nĂ« politikĂ« pati sulme tĂ« organizuara nga profile false, tĂ« cilat synonin qĂ« tâi paraqisnin kandidatet si âkukullaâ, âtĂ« pĂ«rdalaâ apo zgjatime tĂ« burrave nĂ« garĂ«.
Kandidatet u targetuan pothuajse njësoj nga komentet fyese, denigruese apo gjuha e urrejtjes, pavarësisht partisë politike të cilën ato përfaqësojnë. Një diferencë e vogël në përqindje u vu re ndaj disa kandidateve të mazhorancës, të cilat u sulmuan disi më fort se të tjerat.
Aktivistët e të drejtave të njeriut paralajmërojnë se një klimë e tillë online, e shoqëruar edhe me qëndrimet seksiste të liderëve të partive politike, ndikon negativisht në përfaqësimin e grave në politikë, duke ulur vetëbesimin dhe gatishmërinë e tyre për të kandiduar në të ardhmen.
âNdikon patjetĂ«r pĂ«r disa arsye: krijon klimĂ« frike apo dhune psikologjike, forcon stereotipet gjinore duke i cilĂ«suar gratĂ« apo vajzat si tĂ« paafta pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar emocionalisht çështjet e politikĂ«s,â thotĂ« Ines Leskaj, drejtuese e Rrjetit tĂ« Fuqizimit tĂ« Gruas nĂ« ShqipĂ«ri, AWEN.
âShumĂ« gra vendosin mos tĂ« kandidojnĂ« apo pĂ«rballen publikisht pĂ«r shkak tĂ« sulmeve tĂ« mundshme apo pĂ«rdorimit tĂ« figurĂ«s sĂ« tyre,â shtoi Leskaj.
Sulme seksiste të organizuara
Në zgjedhjet parlamentare të 11 majit, të cilat i dhanë një mandat të katërt pothuajse të cilësuar kryeministrit Edi Rama, numri i grave në garë si në listat e mbyllura ashtu edhe në ato preferenciale ishte i konsiderueshëm, 787 në total.
Mes tyre u zgjodhën deputete 50 gra nga katër forca politike; 34 prej të cilave nga Partia Socialiste në mazhorancë, 13 nga Partia Demokratike, 2 nga Partia Socialdemokrate dhe një mandat i diskutueshëm nga koalicioni Nisma Shqipëria Bëhet.
Numerikisht, gratë përbëjnë sot rreth 35 për qind të parlamentit të ardhshëm në Shqipëri ose 5 pikë më lart se kuotat e detyrueshme gjinore për promovimin e barazisë gjinore në politikë. Megjithatë, nën koracën e numrave fshihen sulme individuale apo të orkestruara vetëm për shkak të gjinisë.
TĂ« dhĂ«nat e analizuara nga BIRN tregojnĂ« se njĂ« pjesĂ« e komenteve me gjuhĂ« seksiste dhe denigruese pĂ«r kandidatet e tĂ« dyja forcave kryesore vinin nga profile false. NjĂ« grup profilesh, qĂ« kishin nĂ« URL njĂ« pseudonim apo emĂ«r e mbiemĂ«r tĂ« supozuar, tĂ« ndarĂ« me pikĂ« dhe pĂ«rfundonin me â.2025â, u pĂ«rdorĂ«n pĂ«r tĂ« sulmuar me gjuhĂ« seksiste kandidate tĂ« tĂ« dyja forcave kryesore politike. Profile tĂ« ngjashme po ashtu bĂ«nin komente pozitive, tĂ« cilat nĂ« mjaft raste ishin tĂ« njĂ«jta.
NjĂ« pjesĂ« e kĂ«tyre profileve ishin lehtĂ«sisht tĂ« identifikueshme si tĂ« rreme, pasi ishin krijuar pothuajse nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, kishin numĂ«r tĂ« kufizuar ndjekĂ«sish, nuk kishin postime reale dhe fotografitĂ« e profilit i kishin tĂ« marra nga interneti. NjĂ« pjesĂ« e profileve qĂ« pĂ«rfundonin me â.2025â ndanin tĂ« njĂ«jtĂ«t miq dhe rezultuan tĂ« fshira pas pĂ«rfundimit tĂ« fushatĂ«s elektorale.
Anita Doçi punoi gjatĂ« fushatĂ«s si menaxhere e rrjeteve sociale pĂ«r kandidaten e PartisĂ« Demokratike, Jorida Tabaku, dhe njĂ« ndĂ«r punĂ«t e saj ditore ishte fshirja e dhjetra mesazheve fyese dhe denigruese. Doçi thotĂ« se kishte hasur shumĂ« raste ku nĂ« postimet nga terreni, Tabakut i shkruanin mesazhe tĂ« llojit ârri gjithĂ« ditĂ«n rrugĂ«veâ apo âsâmendon fare pĂ«r familjen, fĂ«mijĂ«tâ.
âKomente qĂ« nuk i gjen te kandidatĂ«t meshkuj,â tha ajo.
VetĂ« Tabaku i tha BIRN se gjatĂ« fushatĂ«s ishin aktivizuar grupe tĂ« organizuara me qĂ«llimin e vetĂ«m pĂ«r tĂ« sulmuar. Sulmet, sipas saj, ishin masive nĂ« ato video qĂ« u pĂ«rzgjodhĂ«n prej fushatĂ«s pĂ«r tĂ« prezantuar njĂ« kandidate mĂ« normale â si pĂ«r shembull njĂ« video ku ajo kishte ndaluar tĂ« vishte atletet.
âAjo video u bĂ« nga mĂ« tĂ« ndjekurat, nuk e di me 1 milion shikime, dhe duke u futur njerĂ«zit atje, nuk e ke idenĂ« lloj-lloj komentesh pĂ«r njĂ« atlete qĂ« vesh,â tha Tabaku.
Ajo tha se gratë shiheshin si target më i lehtë për komentuesit edhe kur nuk ishin të organizuar nga forca politike rivale.
âNdoshta e kanĂ« mĂ« tĂ« lehtĂ« ta bĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« ndaj grave. U duket mĂ« e thjeshtĂ« pĂ«r tĂ« sulmuar njĂ« grua se mendojnĂ« qĂ« ndoshta nuk ka pĂ«rgjigje,â shtoi ajo.
BIRN vuri re se numri më i lartë i komenteve seksiste ishte në ato postime në rrjetet sociale që i vendosnin kandidatet në mjedise të cilat përkojnë me paragjykimet gjinore. Videot në fshat, vizitat në fasoneri si dhe takimet me fëmijë dhe të moshuar përmbanin shpesh komente seksiste dhe gjuhë të tillë. Po ashtu, postimet e grave kandidate lidhur me drejtuesit e forcave politike apo prania në të njëjtin mjedis tërhoqi më shumë gjuhë seksiste.
Në kampin e mazhorancës, kandidatet Klodiana Spahiu dhe Blerina Gjylameti thonë se u përballën me gjuhë fyese në rrjetet sociale.
âKuptohet qĂ« nuk kanĂ« qenĂ« komente qĂ« tĂ« merrnin shkak nga diçka konkrete apo nĂ« lidhje me takimin, thjesht gjuhĂ« fyese kundrejt personit tim dhe pĂ«rkatĂ«sisĂ« time partiake,â tha Spahiu.
Gjylameti, e cila nuk arriti tĂ« futej nĂ« Kuvend pĂ«r njĂ« grusht votash, tha se kishte vĂ«nĂ« re njĂ« rritje tĂ« komenteve fyese apo seksiste nĂ« javĂ«t e fundit tĂ« fushatĂ«s. Ajo theksoi gjithashtu se komente tĂ« tilla pĂ«rpiqeshin qĂ« tâi fshinin pĂ«r tĂ« mos nxitur mĂ« tej gjuhĂ«n e urrejtjes.
âNga eksperienca ime personale, postimet e fushatĂ«s elektorale, sidomos nĂ« javĂ«t e fundit, u shoqĂ«ruan me vrull komentesh urrejtje politike dhe kryesisht tĂ« bazuara nĂ« tĂ« qenit grua,â tha Gjylameti.
âĂfarĂ« pĂ«rmban njĂ« gjuhĂ« jo etike, me terminologji seksiste apo denigruese, vullnetarĂ«t qĂ« janĂ« pjesĂ« e stafit tim i fshijnĂ« dhe kjo si njĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos nxitet mĂ« shumĂ« gjuha e urrejtjes,â theksoi ajo.
Tolerancë institucionale dhe shoqërore
Gjuha denigruese dhe seksiste në hapësirën online konsiderohet si zgjatim i së njëjtës gjuhë të përdorur rëndom nga drejtuesit e partive politike dhe media tradicionale në Shqipëri. Për ekspertët dhe studiueset e këtij fenomeni, fushata e fundit zgjedhore vazhdoi në të njëjtin trend, duke krijuar një klimë jo të mirë për gratë që përfshihen në politikë.
Izela Tahsini, psikoterapiste dhe Profesore e Asociuar në punë sociale i tha BIRN se gjuha seksiste dhe denigruese në rrjetet sociale përforconte stereotipet e dëmshshme dhe minonte besueshmërinë e kandidateve në garë.
âSensacionalizmi dhe gjuha seksiste, pĂ«r fat tĂ« keq, nuk u eliminuan, veçanĂ«risht nĂ« seksionet e komenteve online, duke krijuar njĂ« mjedis armiqĂ«sor pĂ«r gratĂ« nĂ« politikĂ«,â tha Tahsini.
âRrjedhimisht, ashtu si nĂ« zgjedhjet e mĂ«parshme, jam e bindur se vazhdon tĂ« mbajĂ« jashtĂ« politikĂ«s njĂ« sĂ«rĂ« grashâ, shtoi ajo.
Edlira Gjoni, eksperte e komunikimit politik, mendon se komentet e personave anonimë në rrjetet sociale frymëzohen nga liderët e tyre politikë.
âKomentet tallĂ«se tĂ« nisura nga politikanĂ«t apo mediat shtjelloheshin mĂ« tej nĂ« komente pa fre online, edhe nĂ« faqet e disa prej mediave tĂ« mĂ«dhaâ, tha Gjoni. âĂdo person anonim ndjen se ka tĂ« drejtĂ« tĂ« reduktojĂ« kandidatet gra nĂ« stereotipe gjinore, duke minimizuar kĂ«shtu zyrtarisht rolin e tyre si kontribuuese politike,â shtoi ajo.
Edhe Marsela Dauti, autore e studimeve mbi përfaqësimin e grave në politikë, i tha BIRN se seksizmi dhe gjuha denigruese ndaj grave ishin të ngulitura thellë në politikën shqiptare.
âKjo Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ«, pasi gjuha denigruese shpesh konsiderohet si pjesĂ« normale e politikĂ«s â madje edhe nga vetĂ« gratĂ« politikane,â tha ajo duke theksuar se kĂ«tĂ« e kishte vĂ«nĂ« re gjatĂ« njĂ« studimi pĂ«r dhunĂ«n ndaj grave nĂ« politikĂ«.
âGjuha ofenduese apo dhuna nĂ« pĂ«rgjithĂ«si perceptohen si njĂ« kosto qĂ« duhet paguar pĂ«r tĂ« qenĂ« pjesĂ« e jetĂ«s politike,â shtoi Dauti.
GjatĂ« fushatĂ«s sĂ« fundit elektorale, kryeministri Edi Rama u apeloi grave dhe i lavdĂ«roi ato, shpeshherĂ« pĂ«rmes shprehjeve tĂ« tipit âPartia Socialiste Ă«shtĂ« gruaâ apo âNgjyra rozĂ« Ă«shtĂ« ngjyra e grave dhe vajzave si dhe ngjyra e PartisĂ« Socialisteâ.
Por kjo narrativĂ« konsiderohet si âseksizĂ«m i sheqerosurâ nga Dauti, e cila theksoi se shprehje tĂ« tilla ishin pĂ«rdorur pĂ«r tĂ« pastruar imazhin e PS gjatĂ« fushatĂ«s elektorale pĂ«r mĂ«katet e veta tĂ« korrupsionit.
Ines Leskaj nga Rrjeti i Fuqizimit tĂ« Gruas nĂ« ShqipĂ«ri, AWEN, kujton njĂ« tjetĂ«r episod seksist tĂ« fushatĂ«s sĂ« RamĂ«s, ku ai kĂ«shilloi gratĂ« qĂ« âtĂ« pĂ«rdorin aftĂ«sitĂ« e tyre joshĂ«seâ. NĂ« anĂ«n tjetĂ«r tĂ« spektrit politik, edhe sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i PartisĂ« Demokratike, Flamur Noka u denoncua po ashtu pĂ«r pĂ«rdorim tĂ« gjesteve fyese dhe vulgare.
Leskaj tha se kjo gjuhĂ« e drejtuesve politikĂ« tolerohet. âToleranca institucionale dhe shoqĂ«rore Ă«shtĂ« e pranishme, pĂ«r shkak tĂ« mendĂ«sisĂ« se gratĂ« nĂ« politikĂ« nuk janĂ« tĂ« âfuqishmeâ,â tha Leskaj.
Edhe UN Women vuri re tolerancë ndaj gjuhës denigruese gjatë monitorimit të fushatës së fundit.
âNĂ« ShqipĂ«ri ka njĂ« tolerancĂ« institucionale dhe shoqĂ«rore ndaj gjuhĂ«s denigruese, si ndaj grave ashtu edhe burrave nĂ« politikĂ«. Kjo ndodh pĂ«r disa arsye, pĂ«rfshirĂ« mungesĂ«n e mekanizmave efektivĂ« pĂ«r tĂ« adresuar dhe ndĂ«shkuar sjellje tĂ« tilla, si dhe normat kulturore dhe stereotipet gjinore tĂ« rrĂ«njosura thellĂ« nĂ« shoqĂ«ri,â tha organizata nĂ« pĂ«rgjigje me shkrim.
Pabarazia në garë
Dhurata Ăupi (Tyli), deputete e PartisĂ« Demokratike prej vitit 2017, e humbi garĂ«n nĂ« TiranĂ« nĂ« zgjedhjet e fundit. Ajo thotĂ« se fakti qĂ« ishte grua u pĂ«rdor taktikisht pĂ«r tâia âtremburâ votuesit.
âKa shumĂ« raste qĂ« takoja votues dhe pas meje takonin burra kandidatĂ« tĂ« listĂ«s sĂ« hapur dhe influenconin votĂ«n kundĂ«r meje me argumentin qĂ« Ă«shtĂ« gruaâ, tha Ăupi. Sipas saj, diskriminimi pozitiv nĂ« ligj u pĂ«rdor nĂ« krah tĂ« kundĂ«rt, pĂ«r tâi bindur votuesit se gratĂ« kishin vetĂ«m njĂ« nĂ« tre vende dhe se njĂ« grua nuk do tĂ« dilte dot deputete.
Ăupi thotĂ« se ajo u diskriminua edhe nga forca e vet politike dhe u braktis gjatĂ« fushatĂ«s nĂ« favor tĂ« burrave qĂ« ishin pjesĂ« e garĂ«s. âNga partia kam marrĂ« zero mbĂ«shtetje. AsnjĂ« mbĂ«shtetje. PĂ«rkundrazi ka patur raste kur lidershipi ka influencuar votĂ«n pĂ«r kandidatĂ«t preferencialĂ«,â tha ajo.
Kandidate të tjera ndërkohë vunë në dukje se gara ishte e pabarabartë. Sidomos në zonat rurale dhe qyteza ku gratë përfshihen pak në politikë dhe të takon të shohësh shpesh takime kandidatesh në prani vetëm të burrave.
âNĂ« pĂ«rgjithĂ«si, shoqĂ«ria shqiptare Ă«shtĂ« maskiliste dhe vĂ«mendjen mĂ« tĂ« madhe e zĂ«nĂ« burratâ, tha kandidatja Lindita Metaliaj, e cila garoi nĂ« listĂ«n e hapur tĂ« PartisĂ« Demokratike nĂ« LezhĂ«.
Kandidatet e intervistuara vunë në dukje gjithashtu disbalancën financiare dhe vështirësitë për të ngritur fonde.
â[Kishte] Burra biznesmenĂ« nĂ« garĂ«, qĂ« shpenzimet i kishin tĂ« pakrahasueshme me buxhetin timâ, tha Ăupi.
âNgritja e fondeve pĂ«r fushata elektorale Ă«shtĂ« njĂ« nga vĂ«shtirĂ«sitĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha qĂ« gratĂ« kanĂ« nĂ« krahasim me burrat, aq mĂ« tepĂ«r nĂ« kontekstin kulturor shqiptar,â tha Gjylameti nga Partia Socialiste, e cila kĂ«rkoi tĂ« kishte ndryshime ligjore nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«.
Sulmet seksiste dhe denigruese nĂ« rrjetet sociale apo gjuha e pĂ«rdorur nĂ« media janĂ« pengesa shtesĂ« mbi kĂ«to pabarazi, tĂ« cilat nĂ« thelb duan tâi trembin dhe largojnĂ« gratĂ« nga politika. PĂ«r kandidate si Ina Majko, vĂ«shtirĂ«si tĂ« tilla tĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« humbĂ«sh edhe besimin.
âVajzat e gratĂ« kur pĂ«rfshihen nĂ« politikĂ« nuk i besojnĂ« dot mĂ« asnjĂ« burri,â tha Majko, ndĂ«rsa shtoi se edhe njĂ« foto e pafajshme mund tĂ« kthehet nĂ« njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« tĂ« targetuar. âKjo Ă«shtĂ« e frikshme!â. /MarrĂ« nga Reporter.al
The post Investigimi i BIRN/ Gratë kandidate u sulmuan me gjuhë seksiste dhe denigruese appeared first on Lapsi.al.
Login
