NĂ« njĂ« reportazh tĂ« publikuar sĂ« fundmi nga gazeta katalanase âARAâ, ShqipĂ«ria portretizohet jo si parajsa natyrore qĂ« promovohet nĂ« broshurat turistike, por si njĂ« vend i pĂ«rfshirĂ« nga ndotja e pakontrolluar qĂ« rrjedh prej dekadash nga mbi 5 mijĂ« puse nafte tĂ« braktisura. Gazetarja NĂșria Vila ka udhĂ«tuar drejt KuçovĂ«s, njĂ« nga fushat mĂ« [âŠ]
Përgjigjet zyrtare nga autoritetet konfirmojnë një realitet të dhimbshëm për ndotjen me naftë të Vjosës. Kompanitë shtetërore si Albpetrol ndotin pa pasoja, ndërsa qeveria dhe institucionet mbeten ose pasive, ose kontradiktore në qëndrimet e tyre.
NĂ« mbishkrim, Rama theksoi se VjosĂ«s mund tâi jepet mbrojtje e denjĂ« âvetĂ«m pĂ«rmes njĂ« koordinimi tĂ« ngushtĂ«â. Videoja, me tĂ« njĂ«jtin mesazh u shpĂ«rnda edhe nga ministrja e Mjedisit dhe Turizmit, Mirela Kumbaro dhe faqja zyrtare e ministrisĂ«.
Por nĂ«se marrim nĂ« analizĂ« veprimet dhe mosveprimet e qeverisĂ«, ky mesazh nuk Ă«shtĂ« i sinqertĂ«. PĂ«rkundrazi, Ă«shtĂ« pjesĂ« e propagandĂ«s sĂ« dy viteve tĂ« fundit â pas shpalljes sĂ« Parkut KombĂ«tar â qĂ« e ka vizatuar qeverinĂ« si âmiqĂ«sore me mjedisinâ.
NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, vetĂ« qeveria e kryeministrit Rama nuk koordinohet me palĂ«t e tjera sa i pĂ«rket mbrojtjes sĂ« VjosĂ«s. Ajo ka shtyrĂ« â edhe me ndryshime ligjore â zhvillimin e njĂ« aeroporti nĂ« AkĂ«rni tĂ« VlorĂ«s.
Qendra âPĂ«r ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit natyror nĂ« ShqipĂ«riâ (PPNEA), e ka kundĂ«rshtuar projektin pasi dĂ«mton ekosistemin e peizazhit tĂ« mbrojtur VjosĂ«-NartĂ«. Prej njĂ« viti e gjysmĂ« çështja ka ngecur nĂ« GjykatĂ«n e LartĂ«, nĂ« pritje tĂ« zbardhjes sĂ« vendimit qĂ« e rikthen atĂ« pĂ«r rigjykim nĂ« Apel.
Nga ana tjetër, qeveria ka heshtur përballë denoncimeve të fundit nga organizatat RiverWatch, EcoAlbania dhe Euronatur sa i takon ndotjes së Vjosës me naftë, bitum apo dhe mbetje urbane.
Gjendja e cisternave të naftës në stacionin e Gorishtit/Citizens.al
IKMT relativizon ndotjen me naftë të Vjosës
Në një përgjigje me shkrim për Citizens.al, Inspektorati Kombëtar i Mbrojtjes së Territorit (IKMT) pranon se nuk ka kryer asnjë inspektim mjedisor gjatë viteve 2024-2025 në zonën e Gorishtit apo Selenicës, zona të ekspozuara ndaj ndotjes industriale nga hidrokarburet dhe bitumi.
IKMT shkon më tej duke thënë se nuk ka vendosur asnjë masë administrative ndaj Albpetrolit dhe nuk ka njoftuar as Ministrinë e Mjedisit apo Prokurorinë, edhe pse pamjet e ndotjes që u bënë publike në media provuan dëme të dukshme në një zonë të mbrojtur si Parku Kombëtar i Vjosës.
Grupi i punĂ«s sĂ« kĂ«tij inspektorati duket tĂ« jetĂ« mjaftuar me deklaratat e bĂ«ra nga pĂ«rfaqĂ«suesit e Albpetrolit, sipas sĂ« cilĂ«ve depozitimet e hidrokarbureve nĂ« pĂ«rroin e Gorishtit âjanĂ« akumuluar gjatĂ« njĂ« periudhe kohore shfrytĂ«zimi rreth 60 vjet ku nuk ka pasur asnjĂ« rehabilitim tĂ« shtratit tĂ« lumitâ.
Sipas IKMT-së, ndotja nuk është rezultat i një defekti teknik, por e depozitimit ndër vite të mbetjeve të naftës pranë përroit.
âNuk ka ndodhur asnjĂ« avari nĂ« sistemin e depozitimit dhe transmetimit qĂ« tĂ« shkaktojĂ« rrjedhjen e hidrokarbureve,â tha IKMT pĂ«r Citizens.al bazuar nga verifikimet dhe kontaktet me pĂ«rfaqĂ«suesit e Albetrolit.
Rezervuari i mbetjeve të naftës në stacionin e Gorishtit/Citizens.al
AKM: 50 mijë euro gjoba ndaj Albpetrolit për ndotje të përsëritura
Ndryshe nga IKMT, Agjencia Kombëtare e Mjedisit (AKM), përmes një përgjigjeje zyrtare, pohon se vetëm në dy vitet e fundit Agjencia Rajonale e Mjedisit (ARM) Fier ka vendosur katër masa administrative ndaj Albpetrolit, për shkak të:
shkarkimit të ujërave të patrajtuara me mbetje hidrokarbure.
ARM e Fierit rezulton ta ketë gjobitur Albpetrolin me 500,000 lekë në periudhën shtator-tetor 2022, me 2,000,000 lekë në periudhën shtator 2023, me 1,500,000 lekë në dhjetor 2023 dhe 1,000,000 lekë në periudhën shtator-tetor 2024.
Kjo përgjigje nxjerr në pah një kontrast të dukshëm me qëndrimin e IKMT, e cila, ndonëse kishte para syve situatën në terren, nuk mori asnjë masë dhe nuk denoncoi rastin në organet ligjzbatuese.
Vjosa, Park Kombëtar vetëm në letër
Ministria e Turizmit dhe Mjedisit, kompania Albpetrol dhe Prokuroria e Vlorës nuk i janë përgjigjur deri tani kërkesave për informacion nga Citizens.al.
Kjo heshtje thellon dyshimet dhe mosbesimin mbi nivelin e âkoordinimit institucionalâ pĂ«r tĂ« cilin apelon sot qeveria. Gjithashtu thekson mungesĂ«n e transparencĂ«s pĂ«r çështjet me pasoja mjedisore.
Pika e ndotjes nga nafta në Vjosë duke u pastruar/Citizens.al
Në kushtet kur një pjesë e institucioneve tregojnë indiferencë dhe pjesa tjetër pranon shkelje të përsëritura, përgjegjësia për ndotjen e Parkut Kombëtar të Vjosës nuk mund të mbetet një çështje e diskutueshme mes zyrash. Ajo kërkon veprim të menjëhershëm ligjor dhe institucional.
Rasti i fundit në Gorisht përforcon bindjen se statusi i parkut kombëtar për Vjosën nuk po shoqërohet me mbrojtje reale në terren. Ndotjet nga industria e naftës vazhdojnë të ndodhin në mënyrë të përsëritur, shpesh pa kontroll dhe më së shumti pa pasoja për ndotësit.
Kjo situatë kërkon që Prokuroria, Ministria e Mjedisit dhe institucionet e tjera përgjegjëse të mos mjaftohen me përgjigje formale, por të garantojnë hetim të plotë, ndëshkim të shkelësve dhe masa të menjëhershme për rehabilitimin e zonës.
Organizatat mjedisore EcoAlbania, RiverWatch dhe EuroNatur thonë se industritë e nxjerrjes, ndotja dhe zhvillimi i pakontrolluar po dëmtojnë integritetin ekologjik të Parkut Kombëtar të Vjosës.
Në një deklaratë të përbashkët të publikuar të martën, më 1 korrik, ata paralajmërojnë qeverinë dhe autoritetet shqiptare se nëse gjendja nuk ndryshon rrezikohet biodiversiteti i lumit.
Deklarata vjen rreth njĂ« javĂ« pasi EcoAlbania dhe Riverwatch denoncuan rrjedhjen e mbetjeve tĂ« naftĂ«s nĂ« VjosĂ« nga stacioni i Gorishtit â njĂ« situatĂ« e pĂ«rsĂ«ritur. Citizens.al ishte nĂ« terren pĂ«r ta dĂ«shmuar nivelin e lartĂ« tĂ« ndotjes.
Nafta rridhte nga një vaskë mbetjesh të stacionit rreth 2 kilometra larg dhe bashkohej me përroin e Mërtirajt. Punonjës të Albpetrolit thanë se po punonin për ta pastruar kanalin.
Megjithatë për mjedisorët pastrimi nuk mjafton, ata kërkojnë zgjidhje të përhershme, si për shembull riparimi i tubave, cisternave dhe shmangja e derdhjeve të tjera.
Vendgrumbullimi i mbetjeve të Tepelenës/Foto:Joshua D. Lim
Pesë kërcënimet kryesore ndaj Vjosës
Organizatat mjedisore EcoAlbania, RiverWatch dhe EuroNatur e shoqëruan deklaratën e tyre me një raport në të cilin faktoheshin ndotjet nga rrjedhja e naftës, bitumit dhe mbetjet urbane pranë lumit.
Raporti âHartĂ«zimi i Presioneveâ pĂ«rfshin 52 pika tĂ« ndryshme nĂ« hartĂ« ku evidentohen ndotjet, shpesh nĂ« shkelje tĂ« ligjit nr. 81/2017 âPĂ«r zonat e mbrojturaâ. Harta digjitale e ndotjes Ă«shtĂ« publikuar online dhe Ă«shtĂ« e aksesueshme nga publiku dhe mediat.
Rrjedhjet e naftës konsiderohen tejet të rrezikshme pasi ndotin ujin dhe rrezikojnë biodiversitetin.
Ngjashëm edhe minierat e bitumit, kryesisht ato të zonës së Selenicës. Në raport thuhet se ato shkaktojnë ndotje të madhe të bregut dhe bien ndesh me planin e menaxhimit të parkut.
Raporti thekson se mbetjet urbane të hasura në disa pika përgjatë Vjosës dhe gjithashtu mbetjet plastike rrezikojnë shëndetin publik dhe faunën.
Nxjerrja e zhavorrit, kryesisht nga industria e ndërtimit, cilësohen me rrezik për shtratin dhe habitatet e peshqve. Ndërsa shpërdorimi i ujit në bujqësi dhe turizëm konsiderohet një tjetër aspekt që mund të dëmtojë parkun, kjo duke pasur parasysh uljet e prurjeve.
Organizatat theksojnë se nëse situata vazhdon, Vjosa rrezikon të mbrohet vetëm në letër. Në deklaratën e tyre të përbashkët ato u bëjnë thirrje autoriteteve të zbatojnë ligjin dhe të ndalojnë ndotjen.
Për këtë kërkohet monitorim i vazhdueshëm, rehabilitim nga ndotësit dhe menaxhim efikas i mbetjeve.
Qeveria shqiptare po ndjek procedurat për shpalljen e Luginës së Vjosës si Rezervat e Biosferës UNESCO.
âPor, nĂ«se kĂ«rcĂ«nimet serioze tĂ« pĂ«rmendura nuk adresohen dhe zgjidhen, pĂ«rfshirja nĂ« UNESCO do tĂ« mbetet thjesht njĂ« status simbolik, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mbrojtja reale nĂ« terren do tĂ« mungojĂ«,â theksohet nĂ« deklaratĂ«.
Pika e ndotjes nga nafta në Vjosë duke u pastruar/Citizens.al
Reagimi i Albpetrol
Më 28 qershor, kompania Albpetrol reagoi publikisht për ndotjen nga zona naftëmbajtëse Gorisht-Kocul. Citizens.al i pati përcjellë kërkesë për informacion dhe koment zyrtar që më 23 qershor, por nuk mori përgjigje.
Albpetrol pranon se zona është e ndotur nga dekada shfrytëzimi, por pretendon se aktualisht nuk ka aktivitet ndotës. Sipas Albpetrolit, protokollet teknike po respektohen dhe ndotja aktivizohet vetëm në temperatura të larta.
Kompania premton rehabilitim të zonës sipas mundësive teknike dhe financiare.
Megjithatë, pamjet e Citizens.al dhe raportet nga organizatat mjedisore tregojnë një realitet më alarmant dhe të vazhdueshëm.
Pamjet e datave 20-25 qershor tregojnë shtresa të zeza që lundrojnë drejt ujit të Vjosës, të dokumentuara edhe me dron.
Vjosa është lumi i fundit i madh i egër në Evropë dhe habitat për mbi 1,100 specie. Shpallja e saj si park u konsiderua si fitore historike pas dhjetë vitesh fushatë. Por statusi ligjor duket se nuk mjafton. Kërkohet zbatim praktik dhe mbrojtje e vërtetë në terren.
Një përrua me naftë bruto derdhet në lumin Vjosa, i shpallur Park Kombëtar nga qeveria shqiptare si lumi i fundit i egër i Evropës.
DĂ«shmitĂ« e drejtpĂ«rdrejta tĂ« ekipit tĂ« âRiverWatchâ dhe âEcoAlbaniaâ kanĂ« nxjerrĂ« nĂ« pah njĂ« ndotje tĂ« vazhdueshme, qĂ« mbahej nĂ« heshtje nga institucionet, tĂ« cilat njĂ« muaj mĂ« parĂ« aplikuan pĂ«r ta pĂ«rfshirĂ« VojsĂ«n nĂ« UNESCO, si pjesĂ« e Rrjetit tĂ« Rezervave tĂ« BiosferĂ«s.
âNafta rrjedh nĂ« kanale nga njĂ« vend ku ruhet nĂ« pishina tĂ« hapura, katastrofĂ«! KontejnerĂ«t dhe tubacionet atje janĂ« plotĂ«sisht tĂ« ndryshkur dhe rrjedhin, njĂ« skandal,â i tha Citizens.al Ulrich Eichelmann, drejtor i organizatĂ«s RiverWatch.
Ndotja buron nga stacioni i naftĂ«s nĂ« Gorisht tĂ« SelenicĂ«s, ndĂ«rtuar nĂ« vitet â70, pĂ«r marrjen dhe magazinimin e naftĂ«s nga vendburimi me qĂ«llim transportin drejt Ballshit. Nafta e Gorishtit vĂ«rshon nga stacioni nĂ« VjosĂ« pasi i bashkohet PĂ«rroit tĂ« Madh tĂ« MĂ«rtirajt.
Citizens.al e vizitoi sot pikën e derdhjes dhe stacionin. Aty ndodhej një grup prej 6 punonjësish të Albpetrol që kishin nisur të pastrojnë me ekskavator kanalin, vetëm pak ditë pas denoncimit.
Stacioni i naftës në Gorisht nga buron ndotja e Vjosës | Foto: Herti Maloku | Citizens.al
Një zgjidhje e përkohshme e një problemi më të madh. Një raport i Ecoalbania, tregon se zona e Gorisht-Koculit ka mbi 150 puse aktive të shpërndara në një sipërfaqe prej 6 km2, ku pika më e afërt ndodhet pranë shtratit të Vjosës.
Fotografi dhe aktivisti i RiverWatch Joshua David Lim, i cili e dokumentoi i pari ndotjen, e pĂ«rshkroi kĂ«tĂ« zonĂ« tĂ« VjosĂ«s siânjĂ« lumĂ« tĂ« vdekur, ku asgjĂ« nuk mbijetonâ.
Ai tha për Citizens.al se këtë konstatim e përforcoi një gjarpër i ngordhur, të cilin ai dhe Eichelmann e gjetën mbi shtresën e trashë të naftës.
Zbulimi i kĂ«saj pike tĂ« ndotur tĂ« VjosĂ«s ndodhi disa javĂ« mĂ« parĂ«, kur Lim po fotografonte rrjedhĂ«n nĂ« vijim tĂ« njĂ« nisme qĂ« bashkĂ« me âEcoAlbanianâ synon krijimin e njĂ« harte virtuale tĂ« ndotjes sĂ« Parkut KombĂ«tar.
âRealiteti ishte absolutisht tronditĂ«s, nuk kisha parĂ« kurrĂ« diçka tĂ« tillĂ«,â tha Lim pĂ«r Citizens.al.
âKam udhĂ«tuar shumĂ«, nga burimi deri nĂ« deltĂ« tĂ« VjosĂ«s dhe kam dĂ«shmuar situata tĂ« ndryshme ndotjeje si mbeturina, nxjerrja e zhavorrit, por kjo derdhje nafte padyshim Ă«shtĂ« mĂ« e rĂ«nda,â vijoi fotografi.
Ndotje e përsëritur prej vitesh
Përroi i mbetjeve të naftës nga Stacioini i Gorishtit/ Foto: Herti Maloku | Citizens.al
Ky nuk është një incident i izoluar. Në vitin 2018, një reportazh i Balkan Insight denonconte të njëjtën formë ndotjeje në të njëjtin vend, mes fshatrave Karbunarë dhe Poçem ku kompani koncesionare depozitonin dhe transportonin naftë bruto në mënyrë të pakontrolluar.
âVite mĂ« parĂ« kam vĂ«rejtur rrjedhje apo njolla nafte nĂ« Poçem, megjithatĂ«, nuk isha nĂ« dijeni se kjo katastrofĂ« po ndodhte ende,â tha Eichelmann.
Edhe pse pikat e shpimit dhe depozitimit ndodhen jashtë kufijve zyrtarë të Parkut Kombëtar të Vjosës, përroi i ndotur përshkon kufirin e tij dhe bashkohet me Vjosën brenda territorit të mbrojtur.
âQeveria duhet ta mbyllĂ« menjĂ«herĂ« gjithĂ« zonĂ«n duke pĂ«rfshirĂ« âlumin e naftĂ«sâ 1,5 km tĂ« gjatĂ«, si dhe pellgjet me infrastrukturĂ«n e kalburâ, thekson Eichelmann.
âNjĂ« zgjidhje e pĂ«rkohshmeâ
Derdhja e kanalit të në Vjosë, duke u pastruar nga ekskavatori i Albpetrol | Foto: Herti Maloku | Citizens.al
Të hënën, pas denoncimeve publike, Albpetrol nisi pastrimin e përroit në Mërtiraj. Të mërkurën, ekipi i Citizens.al ishte në terren për të parë nga afër situatën.
Një ekskavator dhe dy kamionë po largonin mbetjet e naftës që rridhnin drejt lumit. Edhe pse ndotja mbetet e pranishme, niveli i saj ishte më i ulët krahasuar me pamjet tronditëse të dokumentuara më parë.
Një prej punëtorëve na tregoi se kjo ishte dita e tretë e pastrimit, por nxehtësia e verës e kishte shkrirë materialin ndotës, duke e bërë procesin më të vështirë. Ai tha se mbetjet do të përdoreshin për mbushjen e rrugëve në zonat rurale.
Rreth 150 metra më larg, pusi i naftës vijonte punën normalisht, ndërsa ndërtesat përreth, të rrënuara dhe të braktisura, krijonin pamjen e një industrie të lënë pas dore.
Njëri përsëriti se ndotja vjen nga depozitimet e vjetra, të krijuara gjatë procesit të ndarjes së naftës nga uji dhe dheu në stacionin e Gorishtit.
Por pyetja që mbetet pa përgjigje është pse ky pastrim nuk u ndërmor më herët, para se mbetjet të shpërndaheshin dhe shkriheshin nga i nxehti, apo para se Vjosa të merrte statusin e Parkut Kombëtar.
Një banor i zonës tha për Citizens.al se përpjekjet aktuale janë të kota nëse nuk ndërhyhet drejtpërdrejt në burimin e ndotjes, që vazhdon të rrjedhë naftë në mënyrë të pakontrolluar.
Të njëjtën ditë, autobotët e Albpetrolit vijonin të ngarkonin naftë bruto për rafinim, duke treguar se aktiviteti ekonomik në zonë vazhdon pa ndalesë, ndërkohë që masat për të ndaluar ndotjen mungojnë.
Organizata RiverWatch deklaroi për Citizens.al se ka nisur njoftimin e partnerëve ndërkombëtarë, përfshirë Bashkimin Evropian dhe bankën gjermane KfW, për situatën alarmante në zonë.
âKy Ă«shtĂ« njĂ« krim mjedisor me pĂ«rmasa tĂ« reja,â u shpreh drejtuesi i organizatĂ«s, duke theksuar se do tĂ« ndĂ«rmerren veprime nĂ« disa fronte.
Parku Kombëtar i Vjosës, i shpallur në mars 2023, aspiron të bëhet pjesë e Rrjetit të Rezervave të Biosferës të UNESCO-s. Por rrjedhjet e naftës dhe mungesa e reagimit institucional po rrezikojnë seriozisht këtë status.
âAjo fushĂ« dukej si njĂ« peizazh nga njĂ« film depresiv hollivudian,â tha Ulrich Eichelmann nga RiverĂatch, duke nĂ«nvizuar se Vjosa nuk mund tĂ« mbrohet vetĂ«m nĂ« letĂ«r.
Dy vite pas shpalljes sĂ« parkut, aktivitetet ekonomike brenda kufijve tĂ« mbrojtur vazhdojnĂ«. Urbanizimi, turizmi masiv, nxjerrja e naftĂ«s dhe mungesa e kontrollit institucional po e kthejnĂ« emĂ«rtimin âPark KombĂ«tarâ thjesht nĂ« njĂ« formalitet.
Në Gjykatën Kushtetuese po zhvillohet një seancë publike plenare për të shqyrtuar kërkesën për shfuqizimin e ligjit nr. 21/2024, që sjell ndryshime të debatueshme në ligjin për Zonat e Mbrojtura.
KĂ«rkesa Ă«shtĂ« paraqitur nga shoqata âOrnitologjike e ShqipĂ«risĂ«â (AOS), âEcoAlbaniaâ dhe njĂ« pjesĂ« e opozitĂ«s ndĂ«rsa palĂ« tĂ« paditura janĂ« Kuvendi dhe KĂ«shilli i Ministrave. NĂ« thelb tĂ« kĂ«saj beteje gjyqĂ«sore Ă«shtĂ« mbrojtja e natyrĂ«s nga shkatĂ«rrimi institucional dhe komercial.
Prej vitit 2022, me një seri shkrimesh nga gazeteari Artan Rama, Citizens.al ka ndjekur hap pas hapi degradimin sistematik të zonave të mbrojtura në Shqipëri. Kjo përmbledhje sjell një panoramë të dokumentuar të përplasjeve, vendimeve dhe propagandës që ka shoqëruar këtë çështje.
NĂ« nĂ«ntor 2022, Citizens.al solli nĂ« vĂ«mendje paradoksin e shpalljes sĂ« ânjĂ« mbrojtjeje tĂ« reâ pĂ«r lumin Vjosa, ndĂ«rsa paralelisht i hapej rruga projekteve infrastrukturore qĂ« e cenonin.
NĂ«n petkun e âParkut KombĂ«tarâ, Vjosa u kthye nĂ« fasadĂ« tĂ« politikave âtĂ« gjelbraâ tĂ« qeverisĂ«, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ligji dhe praktikat administrative shkonin nĂ« drejtim tĂ« kundĂ«rt me ruajtjen e ekosistemeve tĂ« saj.
Ilustrim nga diksutimi parlamentar i ligjit për Zonat e Mbrojtura/Citizens.al
NĂ« dhjetor 2023, Citizens.al denoncoi ngritjen e njĂ« fushate propagandistike pĂ«r tĂ« justifikuar ndĂ«rhyrjet nĂ« âZonat e Mbrojturaâ. PĂ«rmes videove, eventeve dhe konferencave, qeveria u pĂ«rpoq tĂ« bindte opinionin publik se ndryshimet nĂ« ligj nuk i dĂ«mtojnĂ« kĂ«to zona.
Në fakt, përtej propagandës, hartat zyrtare tregonin shkurtim të kufijve dhe lehtësim të procedurave për investime.
Ilustrim i biodiversitetit në zonat e mbrojtura/Facebook.
Artikulli i dhjetorit 2023 solli prova se një numër parqesh kombëtare, përfshirë Divjakën dhe Lurën, po përfshiheshin në plane zhvillimi që i zhbënin ato si zona të mbrojtura.
Në vend të mbrojtjes së biodiversitetit, ligji po ofronte mburojë për interesat ekonomike.
NĂ« shkurt 2024, Citizens.al analizoi tĂ« gjithĂ« zinxhirin e deformimeve â nga konsultimet fiktive, te draftet ligjore tĂ« hartuara me ngut e deri te miratimi pa debat nĂ« Kuvend.
Ky shkrim nxori në pah edhe rolin pasiv të institucioneve që duhet të ishin në mbrojtje të natyrës.
Ilustrim i dëgjesave për ndryshimet ligjore/Citizens.al
Në janar 2024, u zbardhën praktikat e dëgjesave publike, që u organizuan me njoftime të minutës së fundit dhe në zona të kufizuara.
Këto dëgjesa nuk plotësonin as standardet minimale për pjesëmarrje dhe konsultim, duke nxjerrë në pah mungesën e vullnetit real për transparencë.
Ilustrim për ndryshimet në ligjin për zonat e mbrojtura/Citizens.al
Gjithashtu në janar 2024, Citizens.al solli në vëmendje kohën shumë të shkurtër që iu la ekspertëve dhe publikut për të dhënë opinion mbi ndryshimet në ligj.
Në vetëm pak ditë, një ndër ligjet më të rëndësishëm për mjedisin u transformua rrënjësisht.
Diskutimi parlamentar për zonat e mbrojtura/Citizens.al
Në dhjetor 2024, Citizens.al denoncoi përdorimin e Parkut Kombëtar të Vjosës si mjet për të fituar imazh ndërkombëtar, ndërkohë që zona të tjera degradojnë në heshtje.
Një strategji që vendos një fasadë ndërkombëtare mbi një realitet lokal të trishtë.
Seanca e sotme në Gjykatën Kushtetuese nuk është thjesht një betejë ligjore. Ajo është një pikë kthese për të ardhmen e zonave të mbrojtura në Shqipëri.
Kjo çështje teston nëse sistemi kushtetues është ende në gjendje të mbrojë interesin publik nga vetë shteti (në këtë rast qeveria dhe shumica parlamentare) dhe nga interesat që e deformojnë atë..
Më 25 maj, ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, bëri të ditur aplikimin për të përfshirë luginën e Vjosës në listën e Organizatës për Edukim, Shkencë dhe Kulturë të Kombeve të Bashkuara (UNESCO) si pjesë e Rrjetit të Rezervave të Biosferës.
MegjithatĂ«, vendimi pĂ«rfundimtar do tĂ« merret nĂ« shtator 2025, gjatĂ« sesionit tĂ« 37-tĂ« tĂ« programit MAB (Njeriu dhe Biosfera) teksa asgjĂ« duket se nuk do tâi ndryshojĂ« aspektit tĂ« mbrojtjes luginĂ«s dhe zonave pĂ«rreth.
âVjosa sot nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« lumĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« model i zhvillimit tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m,â u shpreh Kumbaro, duke e konsideruar me rĂ«ndĂ«si aplikimin.
Punën për aplikimin e kanë koordinuar ministria e Turizmit dhe Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura (AKZM) dhe Komisioni Kombëtar Shqiptar për UNESCO-n.
Citizens kontaktoi Besiana Gurin nga EcoAlbania, organizatĂ« e cila ka punuar prej vitesh pĂ«r tĂ« mbrojtur rrjedhĂ«n e VjosĂ«s. Ajo tha se ky status Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« âbrandim dhe vĂ«mendje ndĂ«rkombĂ«tareâ, krahas mbrojtjes ligjore ekzistuese.
E pyetur nĂ«se ky status mund ta mbrojĂ« mĂ« tepĂ«r VjosĂ«n nga projektet infrastrukturore, si pĂ«r shembull projekti i UjĂ«sjellĂ«sit tĂ« HimarĂ«s, qĂ« parashikohet tâi marrĂ« prurjet nga burimi i lumit tĂ« ShushicĂ«s â degĂ« e VjosĂ«s â Guri sqaron se nĂ«se aplikimi pranohet, zbatimi i rekomandimeve nga UNESCO nuk janĂ« tĂ« detyrueshme pĂ«r shtetin shqiptar dhe nuk parashikohen penalitete pĂ«r to.
âVijnĂ« gjĂ«ra pozitive me kĂ«tĂ«, do ketĂ« mĂ« shumĂ« vĂ«mendje nĂ« jetesĂ«n rurale dhe qĂ« tĂ« ruhet si e tillĂ«, pra tĂ« ruhet jetesa e njeriut nĂ« harmoni me natyrĂ«nâ pĂ«rmbyll Guri.
Megjithatë, ndërsa Vjosa fiton statuse degët e saj mbeten larg sigurisë së propaganduar.
NĂ« njĂ« editorial pĂ«r Citizens.al, gazetari i njohur i çështjeve tĂ« mjedisit, Artan Rama, e ka quajtur procesin e dhĂ«nies status mbrojtjeje pĂ«r VjosĂ«n njĂ« lloj âfasade tĂ« gjelbĂ«râ tĂ« qeverisĂ«, ku simbolika pĂ«rdoret pĂ«r tĂ« mbuluar problemet e mĂ«dha qĂ« prekin lumin.
Parku, edhe pse i shpallur, nuk ka drejtori, staf menaxhimi, konfliktet për shfrytëzimin e ujit janë të thella, ndërsa ndryshimet e fundit ligjore tashmë lejojnë ndërtimin e hoteleve luksoze edhe brenda nën-zonave qendrore të parqeve.
Rama paralajmëron se përtej marrëveshjeve me marka globale si Patagonia dhe deklaratave në samite ndërkombëtare, çështja e Vjosës është kapur nga burokracia dhe politika, duke humbur karakterin e saj publik dhe komunitar.
âVetĂ«m banorĂ«t qĂ« nuk largohen kanĂ« motive tĂ« thella dhe tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r tĂ« mbrojtur lumin,â shkruan ai, duke ftuar pĂ«r njĂ« narrativĂ« tĂ« re, qĂ« pĂ«rfshin komunitetin lokal dhe jo vetĂ«m marrĂ«veshje ndĂ«rkombĂ«tare.
Aktualisht banorët e zonës së Shushicës dhe organizata mjedisore si Eco Albania janë në beteja ligjore për të ndaluar projektin e Ujësjellësit të Himarës.
Gjykata Administrative e LushnjĂ«s rrĂ«zoi kĂ«rkesĂ«n pĂ«r sigurim padie, e cila do tâi bllokonte punimet. NdĂ«rkohĂ«, paralelisht, nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n gjykatĂ« po zhvillohet procesi pĂ«r anulimin e kontratĂ«s.
Kështu, përtej statusit (të mundshëm) prestigjioz të UNESCO-s apo statusit Park Kombëtar: Ruajtja reale e natyrës dhe jetës njerëzore që është e lidhur ngushtë me të mbeten sfida për Vjosën.
Presidentja Vjosa Osmani ka bërë të ditur se gjatë vizitës në Washington të Shteteve të Bashkuara të Amerikës pati një tryezë diskutimi me diplomatë dhe ekspertë lidhur me synimet strategjike të politikës së jashtme të Kosovës.
Në një postim në Facebook, ajo ka thënë se aty u diskutua përfshirë anëtarësimin në NATO, si dhe përkushtimin për forcimin e aleancës me Shtetet e Bashkuara.
âNĂ« rrugĂ«n e KosovĂ«s drejt institucioneve euroatlantike, mbĂ«shtetja e partnerĂ«ve e aleatĂ«ve tanĂ« Ă«shtĂ« jetikeâ, ka thĂ«nĂ« Osmani.Â
Presidentja e KosovĂ«s Vjosa Osmani, ka mbajtur njĂ« ligjeratĂ« nĂ« Universitetin âJohn Hopkinsâ nĂ« Shtetet e Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s.
Gjatë fjalimit të saj, ajo preku shumë tema me rëndësi të veçantë.
Osmani deklaroi se kurrë në histori të vetën Kosova nuk e ka sulmuar asnjë vend.
âNe vetĂ«m e kemi mbrojtur vetĂ«n. PĂ«r shekuj ne kemi kaluar nĂ«pĂ«r shumĂ« sakrificaâ, deklaroi ajo para profesorit tĂ« njohur Edward Joseph njofton Klankosova.tv.
E para e vendit theksoi se në vitet në vazhdim Kosova planifikon ta dyfishojë buxhetin për mbrojtjen.
âNe planifikojmĂ« qĂ« ta bĂ«jmĂ« kĂ«tĂ« para vitit 2035. Kjo sepse Ă«shtĂ« nevojĂ« strategjike e vendit pĂ«r tĂ« ofruar stabilitet dhe siguri nĂ« rajonâ, deklaroi Osmani.
Tutje ajo përmendi edhe potencialet e shumta të zhvillimit, duke theksuar se rinia e Kosovës ka përgatitje të mëdha, në veçanti në sektorin e teknologjisë informative.
âPo ashtu shto faktin se ne e kemi popullsinĂ« njĂ« ndĂ«r mĂ« tĂ« renĂ« jo vetĂ«m nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor, por edhe nĂ« EvropĂ«â, tha ndĂ«r tĂ« tjera shefja e shtetit Vjosa Osmani.
Shtatë bashki përgjatë Vjosës vazhdojnë të derdhin ujëra të ndotura në lumë, ndërsa ndërtimi i impianteve të premtuara ende nuk ka nisur.
Esmeralda TopiÂ
NĂ« korrik tĂ« vitit 2023, ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, deklaronte me entuziazĂ«m nisjen e njĂ« investimi tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m mjedisor pĂ«r lumin VjosĂ«.Â
âJanĂ« shtatĂ« bashki midis qarkut tĂ« GjirokastrĂ«s dhe tĂ« VlorĂ«s tĂ« cilat do tĂ« pajisen me impiante sepse nuk mund tĂ« flasim pĂ«r VjosĂ«n mbretĂ«reshĂ«n e lumenjĂ«ve tĂ« EuropĂ«s, ndĂ«rkohĂ« qĂ« sot e kĂ«saj dite vazhdojnĂ« gjithĂ« ujĂ«rat e ndotura tĂ« derdhen nĂ« VjosĂ«â, premtonte Kumbaro asokohe.
Dy vite pas këtij angazhimi, Faktoje verifikoi ecurinë e projektit të shumëpërfolur. Verifikimet tregojnë se qeveria shqiptare është ende larg përmbushjes së plotë të këtij zotimi. Vjosa, pagëzuar si lumi i vetëm i egër i Europës, tashmë edhe Park Kombëtar, vijon të ndotet nga ujërat e zeza të shtatë bashkive përgjatë saj. Ndërtimi i impianteve nuk ka nisur, pasi projekti 80 milionë dollarë nga Banka Botërore është në hapat e parë të zbatimit.
Lumi VjosëLumi Vjosë
Fakt
Banka Botërore konfirmoi për Faktoje se huaja prej 80 milionë dollarësh është bërë efektive vetëm në 31 mars 2025. Pra, më shumë se 20 muaj pas deklaratës së ministres Kumbaro.
âProjekti u bĂ« efektiv nĂ« momentin qĂ« u plotĂ«suan tĂ« gjitha kushtet e nevojshme tĂ« berjes efektivâ, sqaroi Banka BotĂ«rore nĂ« njĂ« pĂ«rgjigje zyrtare.
Sipas saj, aktualisht po përgatiten termat e referencës për aktivitetet që parashikon projekti. Zbatimi në terren ende nuk ka nisur, ndërsa përfundimi i plotë i këtij investimi parashikohet në mars të vitit 2030.
Shkak për vonesën e miratimit të kredisë Agjencia Kombëtare e Ujësjellës-Kanalizimeve (AKUK), institucioni përgjegjës për implementimin e projektit, rendit disa arsye :
Ndryshimi i fushës së përgjegjësive të institucionit implementues, pas heqjes së kompetencës për Menaxhimin e Mbetjeve nga AKUK dhe kalimit të saj tek Ministria e Turizmit dhe Mjedisit në nëntor 2023, çka solli rishikim të dokumentacionit të projektit.
Ristrukturimi i elementëve teknikë dhe financiarë të projektit.
Rishikimi i objektivave dhe rezultateve të pritshme të projektit.
Kalendari i punimeve të Kuvendit dhe komisioneve parlamentare, që ndikoi në vonesën e ratifikimit.
Në lidhje me zbatimin në terren, AKUK thotë se projekti ka nisur zbatimin në aspektin administrativ dhe sipas Planit të Prokurimit, procedurat për ndërtimin në terren pritet të nisin në fund të vitit 2026.
Nga ana tjetër, ministria e Turizmit, pas një procesi ankimimi pranë Komisionerit për të Drejtën e Informimit (pasi refuzoi dhënien e informacionit siç e parashikon ligji), ndau në mënyrë të përmbledhur datën përmbyllëse të projektit.
âSipas marrĂ«veshjes sĂ« huasĂ« me BankĂ«n BotĂ«rore, datĂ« pĂ«rmbyllĂ«se e projektit Ă«shtĂ« marsi i vitit 2030â, njofton ndĂ«r tĂ« tjera ministria.
Kjo do tĂ« thotĂ« se realizimi i premtimit pĂ«r ndĂ«rtimin e 7 impianteve tĂ« trajtimit tĂ« ujĂ«rave tĂ« ndotura Ă«shtĂ« ende nĂ« fazĂ« paraprake dhe mbrojtja e lumit VjosĂ« nga ujĂ«rat e ndotura do tĂ« kĂ«rkojĂ« tĂ« paktĂ«n edhe 5 vite tĂ« tjera.Â
ĂfarĂ« ndodh sot me bashkitĂ« pĂ«rgjatĂ« VjosĂ«s?
Faktoje kërkoi informacion zyrtar nga bashkitë që përmenden në projekt. Disa prej tyre konfirmuan mungesën e investimeve konkrete, teksa katër prej tyre refuzuan dhënien e informacionit.
Libohovë
NĂ« territorin e kĂ«saj bashkie nuk ekziston asnjĂ« impiant pĂ«r trajtimin e ujĂ«rave tĂ« ndotura. Bashkia pohon pĂ«r Faktoje.al se rrjetet e kanalizimeve janĂ« tĂ« pjesshme dhe tĂ« vjetra. NĂ« shumĂ« zona rurale, ujĂ«rat e ndotura menaxhohen me gropa septike.Â
Memaliaj
Kjo bashki ka rrjet kanalizimi, por ujërat e ndotura derdhen 100% në lumin Vjosë, për shkak të mungesës së një impianti. Bashkia thotë se nuk ka kapacitete financiare për ta përballuar vetë një investim të tillë dhe aktualisht është në negociata me organizata të huaja për të aplikuar në projekte mjedisore. Deri tani, asnjë veprim konkret nuk është ndërmarrë.
PĂ«rmet
PĂ«rmeti Ă«shtĂ« ndĂ«r tĂ« paktat bashki qĂ« ka konfirmuar pĂ«rfshirjen zyrtare nĂ« projektin e financuar nga Banka BotĂ«rore, pĂ«rmes iniciativĂ«s âCare for blue seaâ. Sipas bashkisĂ«, ndĂ«rtimi i impiantit Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« strategjie pĂ«r tĂ« reduktuar ndotjen pĂ«rgjatĂ« luginĂ«s sĂ« VjosĂ«s. Por, edhe kĂ«tu projekti Ă«shtĂ« ende nĂ« fazĂ«n e studimit, dhe nuk ka nisur ende asnjĂ« punim nĂ« terren.
Ndërsa, bashkitë Gjirokastër, Tepelenë, Këlcyrë dhe Selenicë, nuk kanë kthyer përgjigje deri në publikimin e këtij artikulli.
PĂ«rfundim
Premtimi pĂ«r njĂ« ârevolucionâ mjedisor me ndĂ«rtimin e 7 impianteve pĂ«rgjatĂ« VjosĂ«s, Ă«shtĂ« ende larg zbatimit. Projekti, ndonĂ«se i rĂ«ndĂ«sishĂ«m dhe i financuar nga njĂ« institucion ndĂ«rkombĂ«tar si Banka BotĂ«rore, Ă«shtĂ« ende nĂ« hapat e parĂ«. NdĂ«rkohĂ«, Vjosa vazhdon tĂ« ndotet çdo ditĂ« nga ujĂ«rat e zeza tĂ« bashkive qĂ« duhej ta mbronin. Nisur nga kĂ«to tĂ« dhĂ«na, premtimin e ministres Mirela Kumbaro pĂ«r ndĂ«rtimin e 7 impianteve tĂ« trajtimit tĂ« ujĂ«rave tĂ« ndotura nĂ« bashkitĂ« qĂ« pĂ«rshkon Vjosa, e kategorizojmĂ« pjesĂ«risht tĂ« mbajtur.
Artikulli u ndryshua më datë 11 korrik, një ditë pas publikimit, duke reflektuar përgjigjen e Agjencisë Kombëtare të Ujësjellës-Kanalizimeve (AKUK).
Presidentja Vjosa Osmani është duke qëndruar për vizitë zyrtare në Washington të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Në një postim në Facebook, ajo ka deklaruar se është takuar me Ndihmës Sekretarin e Shtetit në detyrë, Brendan Hanrahan, në Departamentin e Shtetit.
Osmani shtoi se me Hanrahan ritheksuan përkushtimin për thellimin e partneritetit strategjik midis Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara.
âKosova Ă«shtĂ« e gatshme ta avancojĂ« bashkĂ«punimin me SHBA-tĂ« nĂ« fusha kyçe si mbrojtja, ekonomia, si dhe investimet strategjike me interes tĂ« ndĂ«rsjellĂ«â.
âQĂ«ndrojmĂ« krah pĂ«r krah me SHBA-tĂ« nĂ« vlera, nĂ« vizion dhe nĂ« veprimâ, u shpreh Osmani.
Nga Nensi Bogdani Rezoluta mĂ« e fundit e Parlamentit Europian lidhur me procesin e zgjerimit, specifikisht mbi progresin e vendeve tĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor, dĂ«rgoi njĂ« sinjal tĂ« qartĂ« lidhur me masat pĂ«r mbrojtjen e mjedisit dhe biodiversitetit nĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« cilat sipas BE-sĂ« janĂ« tĂ« panegociueshme kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r procesin e integrimit. Sipas eurodeputetĂ«ve, [âŠ]
Nga Matt Broomfield Pasi dhĂ«ndri i Donald Trump, Jared Kushner, vulosi njĂ« investim prej 1.4 miliardĂ« dollarĂ«sh pĂ«r tĂ« zhvilluar Sazanin, ishullin mĂ« tĂ« madh tĂ« ShqipĂ«risĂ«, nĂ« njĂ« vendpushim luksoz, ai ndau maketet dixhitale tĂ« rezervatit natyror tĂ« transformuar nga radhĂ«t e apartamenteve me fasada xhami dhe pishinave. Imazhet tĂ« sjellin nĂ« vĂ«mendje vizionin [âŠ]
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka kujtuar sot 2 Korrikun e vitit 1990, një ndër datat më të rëndësishme të historisë së vendit.
Presidentja Osmani ka thënë së 2 Korriku i vitit 1990, ishte dita kur u hodhën themelet e Republikës së Kosovës.
âSot kujtojmĂ« me krenari DeklaratĂ«n Kushtetuese tĂ« 2 Korrikut, tĂ« shpallur nga 114 delegatĂ« tĂ« Kuvendit tĂ« KosovĂ«s para dyerve tĂ« kĂ«tij institucioni tĂ« mbyllura dhunshĂ«m nga regjimi kriminal i SerbisĂ«
Me këtë akt historik, i cili i parapriu Kushtetutës së Kaçanikut më 7 shtator, gra e burra, sfiduan regjimin dhe i dhanë zë vullnetit të popullit për Kosovën Republikë, duke e hapur rrugën drejt pavarësisë dhe lirisë.
Kjo ditë guximi dhe vizioni mbetet themel i shtetësisë sonë.
Nderim i pĂ«rhershĂ«m pĂ«r delegatĂ«t e 2 Korrikut, trasuesit e Ă«ndrrĂ«s pĂ«r KosovĂ«n e lirĂ« dhe sovraneâ, ka shkruar Presidentja Osmani./ KultPlus.com
TIRANĂ, 28 qershor /ATSH/ Kompania Albpetrol ka reaguar sot nĂ«pĂ«rmjet njĂ« deklarate pĂ«r mediet pas njĂ« videoje tĂ« publikuar nĂ« rrjetet sociale nga CEO-ja i Riverwatch, Ulrich Eichelmann, i cili tregonte ndotjen e lumit Vjosa nga nafta.
Në reagim, Albpetrol shprehet se vendburimi i Gorisht-Koculit, nga ku është publikuar edhe videoja, është një vendburim 60-vjeçar, si pasojë e industrisë së nxjerrjes së naftës në këtë zonë.
Albpetrol nënvizon se është angazhuar plotësisht për të rehabilituar pjesën e lumit të ndërlidhur me zonën naftëmbajtëse sipas kushteve teknike dhe hapësirave financiare në një kohë sa më të shkurtër.
âKompania Albpetrol sh.a, nĂ« zbatim tĂ« detyrave tĂ« saj funksionale, gjatĂ« viteve tĂ« fundit ka vendosur mbrojtjen e mjedisit nĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« prioriteteve, si rrjedhojĂ« e strategjive kombĂ«tare dhe vendimeve tĂ« QeverisĂ« Shqiptare, nĂ« mbrojtje tĂ« pasurive natyrore kombĂ«tare. NĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ« ky orientim Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« i domosdoshĂ«m, nisur nga njĂ« situatĂ« e rĂ«nduar, e trashĂ«guar nga shfrytĂ«zimi pĂ«r dekada me radhĂ«, i zonave naftĂ«mbajtĂ«se.
âVendburimi i Gorisht-Koculit, i publikuar ditĂ«t e fundit nĂ« media, Ă«shtĂ« njĂ« vendburim 60-vjeçar si pjesĂ« e industrisĂ« sĂ« nxjerrjes sĂ« naftĂ«s nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ«. GjatĂ« aktivitetit kĂ«saj zone, pĂ«r 6 dekada me radhĂ«, ky vendburim ka prodhuar mbetje tĂ« shumta, tĂ« cilat deri para pak vitesh nuk janĂ« trajtuar sipas protokolleve teknike, tĂ« cilat ne i zbatojmĂ« rigorizisht sot pĂ«r eliminimin e tyre.
âKompania Albpetrol Ă«shtĂ« e angazhuar plotĂ«sisht pĂ«r tĂ« rehabilituar pjesĂ«n e lumit tĂ« ndĂ«rlidhur me zonĂ«n naftĂ«mbajtĂ«se, sipas kushteve teknike dhe hapĂ«sirave financiare nĂ« njĂ« kohĂ« sa mĂ« tĂ« shkurtĂ«r. Aktualisht, nĂ« zonĂ« nuk ka asnjĂ« aktivitet tĂ« ri ndotĂ«s prej shumĂ« kohĂ«sh. Operimet zbatojnĂ« protokollet teknike tĂ« nxjerrjes dhe evadimit nĂ« pĂ«rputhshmĂ«ri tĂ« manualeve dhe nĂ« respekt tĂ« plotĂ« tĂ« mbrojtjes sĂ« mjedisit. Albpetrol po e zvogĂ«lon çdo vit sasinĂ« e mbetjeve tĂ« trashĂ«guara e kjo vĂ«rtetohet nga veprimet e ndĂ«rmarra zyrtarishtâ, njoftoi Albpetrol.
Sipas Albpetrol, kjo njollë aktivizohet në temperatura të larta, pasi gjatë pjesës tjetër të vitit, nuk ka rrjedhje të këtyre mbetjeve.
âFatkeqĂ«sisht kjo njollĂ« aktivizohet nĂ« temperatura tĂ« larta, pasi gjatĂ« pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« vitit, nuk ka rrjedhje tĂ« kĂ«tyre mbetjeve, dhe ky Ă«shtĂ« njĂ« fakt tjetĂ«r qĂ« mund tĂ« provohet lehtĂ«sisht edhe nga ekspertĂ«t e mbrojtjes sĂ« mjedisit dhe raportimet e mediave.
Kompania Albpetrol do tĂ« vijojĂ« me njĂ« plan masash tĂ« pĂ«rcaktuar qartĂ«, tĂ« pastrojĂ« zonat e ndotura pĂ«r dhjetĂ«ra vite me radhĂ«, duke i kushtuar kujdes tĂ« veçantĂ« mbrojtjes dhe rehabilitimit tĂ« mjedisit, sidomos nĂ« mbrojtje tĂ« pasurisĂ« tonĂ« natyrore kombĂ«tare, Lumit VjosĂ«â, njoftoi Albpetrol.
Vjosa, lumi i fundit i egër në Evropë u shpall në vitin 2023, Park Kombëtar (Kategoria II e zonave të mbrojtura mjedisore), në bazë të së cilit, Lumit Vjosa-Aoös, nga burimi i tij deri te derdhja në det, duke përfshirë të gjitha degët, i ofrohet mbrojtje e plotë kombëtare dhe ndërkufitare.
Kompania Albpetrol sh.a ka dalë me një reagim pas publikimeve të ditëve të fundit në lidhje me ndotjen mjedisore në Parkun Kombëtar të Vjosës. Sipas deklaratës së kompanisë vendburimi i Gorisht-Koculit është një vendburim 60-vjeçar si pjesë e industrisë së nxjerrjes së naftës në këtë zonë.
Më tej shtohet se në këtë zonë për 6 dekada janë prodhuar mbetje të shumta dhe se vitet e fundit janë marrë masat për eleminimin e tyre. Kompania thekson se në zonë nuk ka asnjë aktivitet të ri ndotes prej shumë kohësh po sipas tyre kjo njollë aktiziohet nga temperatuar e larta.
Albpetrol shton se po vijon me një plan masash për të pastruar zonat e ndotura, duke i kushtuar kujdes të veçantë mbrojtjes dhe rehabilitimit te mjedisit, sidomos ne mbrojtje të Lumit Vjose.
âKompania Albpetrol sh.a, nĂ« zbatim tĂ« detyrave tĂ« saj funksionale, gjatĂ« viteve te fundit ka vendosur mbrojtjen e mjedisit nĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« prioriteteve, si rrjedhoje e strategjive kombetare dhe vendimeve te Qeverise Shqiptare, ne mbrojtje te pasurive natyrore kombetare. NĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ« ky orientim Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« i domosdoshĂ«m, nisur nga njĂ« situatĂ« e rĂ«nduar, e trasheguar nga shfrytĂ«zimi per dekada me radhĂ«, i zonave naftĂ«mbajtĂ«se.
Vendburimi i Gorisht-Koculit, i publikuar ditët e fundit në media, është një vendburim 60-vjeçar si pjesë e industrisë së nxjerrjes së naftës në këtë zonë. Gjatë aktivitetit kesaj zone, për 6 dekada me radhë, ky vendburim ka prodhuar mbetje te shumta, të cilat deri para pak vitesh nuk janë trajtuar sipas protokolleve teknike, te cilat ne zbatojme rigorizisht sot per eleminimin e tyre.
Kompania Albpetrol është e angazhuar plotësisht për të rehabilituar pjesën e lumit të ndërlidhur me zonën naftëmbajtëse, sipas kushteve teknike dhe hapësirave financiare në një kohë sa më të shkurtër.
Aktualisht, në zonë nuk ka asnjë aktivitet të ri ndotes prej shume kohesh. Operimet zbatojne protokollet teknike te nxjerres dhe evadimit ne perputhshmeri te manualeve dhe ne respekt te plote te mbrojtjes se mjedisit. Albpetrol po e zvogëlon çdo vit sasine e mbetjeve te trasheguara e kjo vërtetohet nga veprimet e ndërmarra zyrtarisht.
Fatqekeqisht kjo njollë aktivizohet në temperatura të larta, pasi gjatë pjesës tjeter të vitit, nuk ka rrjedhje të këtyre mbetjeve, dhe ky është një fakt tjetër që mund të provohet lehtësisht edhe nga ekspertët e mbrojtjes së mjedisit dhe raportimet e mediave.
Kompania Albpetrol do tĂ« vijojĂ« me njĂ« plan masash tĂ« pĂ«rcaktuar qartĂ«, tĂ« pastrojĂ« zonat e ndotura pĂ«r dhjetĂ«ra vite me radhĂ«, duke i kushtuar kujdes tĂ« veçantĂ« mbrojtjes dhe rehabilitimit te mjedisit, sidomos ne mbrojtje te pasurise tone natyrore kombetare, Lumit Vjose,â thuhet nĂ« deklaratĂ«.
Një grup ambientalistësh ndërkombëtarë kanë denoncuar me anë të pamjeve nga vendi i ngjarjes katastrofën natyrore që po ndodh në lumin Vjosë ku janë derdhur mbetje të naftës, uji është ndotur dhe kafshët e egra të zonës ndodhen në rrezik ekzistencial.
Konkretisht ambientalistët kanë publikuar pamje ku shihet gjendja alarmante me hidrokarburet e derdhura në lumë. Ata shprehen se nuk ka më ujë, është vetëm karburant dhe ka kafshë të ngordhura duke u përpjekur të notojnë. Gjithashtu ata ka ngritur shqetësimin edhe për mos reagimin nga ana e pushtetit për rastin alarmant.
Ky është vetëm njëri nga kanalet që devijojnë ujin e lumit Vjosa për vaditje. Këtu jemi tek zona e quajtur Ura e Drashovicës në lugininën e lumit të Vlorës. Siç edhe shihet nga pamjet, në këto ditë të nxehta të qershorit nevojat për vaditje janë të mëdha dhe ky ekskavator ka ndërhyrë në shtratin e lumit.
Ai po sistemon një tjetër kanal vaditës që devijon ujin e Shushicës, edhe ajo, degë e mbrojtur e lumit Vjosa. Por, nevojat e banorëve që jetojnë buzë luginës së lumit, bien në kundështim me statusin e mbrojtjes që ajo ka.
Vaditja Ă«shtĂ« njĂ« çështje e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« vĂ«shtirĂ« ta ndalosh, por do tĂ« pĂ«rdoret me mĂ« me ekonomi. Zona ofron njĂ« sĂ«rĂ« basenesh ujĂ«mbledhĂ«sh, qĂ« duhen rehabilituarâŠp.sh Shushica pĂ«rdoret pĂ«r vaditje dhe nĂ« verĂ« sâka ujĂ«, por duhet gjetur njĂ« balancĂ«. PavarĂ«sisht se unĂ« e konsideroj tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m vaditjenâ u shpreh Aleko Miho.
Plot 11 bashki nëpër të cilat kalon Vjosa ia marrin ujin për të mbështetur aktivitetet bujqësore dhe blegtorale të komuniteteve që jetojnë përreth brigjeve dhe fushave të tij.
Sipas njĂ« studimi tĂ« realizuar nga âEcoalbaniaâ bĂ«het fjalĂ« pĂ«r 60 puse, 49 pompa dhe 21 stacione pompimi qĂ« marin rreth 1014 litra pĂ«r sekondĂ«.
Referuar Ligjit për Zonat e Mbrojtura, marrja e ujit nuk lejohet as për vaditje, as për konsumimin. Kjo konsiderohet kërcënim pasi cenon tërësisë ekologjike dhe biodiversitetin.
Dokumentat strategjikë, siç është plani i menaxhimit, sugjerojnë se e gjithë infrastruktura, veçanërisht hidrocentralet, digat dhe kanalet vaditëse duhet të zhvendoset jashtë parkut sa më shpejt të jetë e mundur, të paktën brenda 15 viteve. Por duket se është e vështirë të gjendet një zgjidhje.
Edhe vetë ekspertët që kanë qenë mjaft të zëshëm në betejën për ta shpallur Vjosën Park kombëtar, e konsiderojnë këtë një ndërhyrje delikate që duhet të sigurojë një balancë mes ruajtjes së natyrës dhe jetës së zonave përreth.
âBujqĂ«sia ujin e VjosĂ«s do tĂ« pĂ«rdore, nuk mund tĂ« pĂ«rdorĂ« vetĂ«m ujin e shiut por mĂ«nyra e vaditjes duhet tĂ« ndryshojĂ«, ndoshta edhe varietet qĂ« duan mĂ« pak ujĂ«. Dhe kjo jo vetĂ«m sepse Vjosa Ă«shtĂ« park kombĂ«tar por sepse kriza pĂ«r ujin thellohet nga vitit nĂ« vit dhe nĂ«se ne nuk marrim masa qĂ« sot, ti mund tĂ« marrĂ«sh mĂ« shumĂ« ujĂ« dhe mund tĂ« mos tĂ« dalĂ« sepse metoda Ă«shtĂ« e gabuar me pĂ«rmbytjeâ u shpreh Olsi Nika, hidrolog/ Ecoalbania.
âNjĂ« nga problematikat qĂ« pritet hasemi nĂ« vijim mund tĂ« jetĂ« nevoja pĂ«r ujĂ« pĂ«r vaditje apo shĂ«rbime ujore tĂ« tjera, por heqja e trupit ujor pĂ«r tĂ« aksesuar qoftĂ« nevojat pĂ«r bujqĂ«si apo sektorĂ« tĂ« tjerĂ« do tĂ« jetĂ« njĂ« pengesĂ« e madhe pĂ«r zhvillimin ekonomik tĂ« zonĂ«s, por nga ana tjetĂ«r parku kombĂ«tar nuk do ta lejojĂ« kĂ«tĂ«â u shpreh Kristi Bashmilli, studiues mjedisor./ Inside Story, Top Channel
TIRANĂ, 20 qershor/ATSH/ NĂ« mjediset e âinNatureâ, kubi i AgjencisĂ« KombĂ«tare e Zonave tĂ« Mbrojtura, te Piramida, u zhvillua seminari (workshop) i parĂ« pĂ«r zbatimin e Standardit NdĂ«rkombĂ«tar Green List IUCN.
Ky seminar u organizua nga Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura në bashkëpunim me Unionin Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN).
Ministria e Turizmit dhe Mjedisit në një postim në rrjetet sociale tha se ky aktivitet shënon një hap mjaft të rëndësishëm drejt forcimit të menaxhimit dhe qeverisjes së zonave të mbrojtura sipas standardeve më të larta ndërkombëtare.
âPuna pĂ«r pĂ«rfshirjen e ShqipĂ«risĂ« nĂ« Green List do tĂ« nisĂ« me Parkun KombĂ«tar tĂ« Lumit Vjosa, njĂ« nga asetet mĂ« tĂ« çmuara natyrore dhe simbol i mbrojtjes sĂ« biodiversitetit, pĂ«r tĂ« vijuar mĂ« tej dhe me katĂ«r parqe tĂ« tjera kombĂ«tareâ, tha MTM.
Presidentja Vjosa Osmani, në Ditën Botërore të Refugjatëve, ka thënë se ishte edhe vet refugjate në kohën e Sllobodan Millosheviqit, kur u zhvillua lufta e fundit në Kosovë.
Në një shkrim në platformën X, Osmani ajo ka shtuar se nuk do të harrojë kurrë se çfarë është të jesh refugjat.
âRefugjatĂ«t nuk janĂ« numra. Ata janĂ« histori mbijetese, force dhe shprese. Isha refugjate gjithashtu, ashtu si shumica dĂ«rrmuese e popullit tĂ« KosovĂ«s, tĂ« dĂ«buar nga shtĂ«pitĂ« tona pĂ«rmes veprimeve gjenocidale tĂ« Millosheviqitâ.
âNĂ« DitĂ«n BotĂ«rore tĂ« RefugjatĂ«ve, duhet tâi kujtojmĂ« vetes se askush nuk dĂ«shiron tĂ« jetĂ« refugjat, por kushdo mund tĂ« bĂ«het i tillĂ«. Ne kujtojmĂ« se çfarĂ« do tĂ« thotĂ« tĂ« humbasĂ«sh shtĂ«pinĂ«, sigurinĂ«, zĂ«rin tĂ«nd. Ne betohemi tĂ« mos harrojmĂ« kurrĂ«â, ka thĂ«nĂ« Osmani.Â
Lumi Vjosa, i njohur si lumi i fundit i egĂ«r nĂ« EuropĂ«, pritet tĂ« pĂ«rfshihet nĂ« listĂ«n e trashĂ«gimisĂ« sĂ« mbrojtur nga UNESCO, si pjesĂ« e programit ndĂ«rkombĂ«tar âNjeriu dhe biosferaâ.
Lajmi u bë i ditur gjatë një takimi të zhvilluar në Nice mes ministres së Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro si dhe drejtoreshës së përgjithshme të UNESCO-s, Audrey Azoulay, një mbështetëse e vazhdueshme e Shqipërisë dhe e përpjekjeve të saj për mbrojtjen e pasurive kulturore dhe natyrore.
âAudrey Azoulay, njĂ« mikeshĂ« e vyer e ShqipĂ«risĂ« me tĂ« cilĂ«n kemi pasur bashkĂ«punim tĂ« shkĂ«lqyer nĂ« fushĂ«n e kulturĂ«s. Tani po kurorĂ«zojmĂ« njĂ« tjetĂ«r arritje tĂ« pĂ«rbashkĂ«t: pĂ«rfshirjen e VjosĂ«s nĂ« trashĂ«giminĂ« e UNESCO-s, si simbol i harmonisĂ« mes natyrĂ«s dhe njeriutâ, u shpreh ministrja Kumbaro.
Kumbaro shtoi se vendimi zyrtar për përfshirjen e Vjosës pritet në shtator, çka do ta bëjë këtë zonë unike natyrore pjesë të listës prestigjioze të trashëgimisë botërore.
Ky do të jetë një hap i rëndësishëm jo vetëm për Shqipërinë, por për të gjithë rajonin, duke e përforcuar statusin e Parkut Kombëtar të Vjosës si i pari i këtij lloji në Europë.
Lumi Vjosa Ă«shtĂ« i njohur si âlumi i fundit i egĂ«r nĂ« EuropĂ«â, pasi rrjedh nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« lirĂ« pĂ«r rreth 270 km, nga burimet nĂ« malet e Pindit nĂ« Greqi (ku quhet Aoos), deri nĂ« derdhjen nĂ« detin Adriatik nĂ« ShqipĂ«ri.
Lugina e Vjosës është një ekosistem unik, që përfshin habitate të ndryshme si pyje, ishuj ranorë dhe toka bujqësore, më shumë se 1100 lloje bimore dhe shtazore, përfshirë specie të rrezikuara si vidra, pelikanët dalmatianë dhe peshq endemikë, është një korridor migrimi për shumë shpendë dhe një zonë e rëndësishme për biodiversitetin europian./atsh/KulPlus.com
Lumi Vjosa, i njohur si lumi i fundit i egĂ«r nĂ« EuropĂ«, pritet tĂ« pĂ«rfshihet nĂ« listĂ«n e trashĂ«gimisĂ« sĂ« mbrojtur nga UNESCO, si pjesĂ« e programit ndĂ«rkombĂ«tar âNjeriu dhe biosferaâ. Lajmi u bĂ« i ditur gjatĂ« njĂ« takimi tĂ« zhvilluar nĂ« Nice mes ministres sĂ« Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro si dhe drejtoreshĂ«s sĂ« pĂ«rgjithshme tĂ« UNESCO-s, Audrey Azoulay, njĂ« mbĂ«shtetĂ«se e vazhdueshme eâŠ
Login
