❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Analiza/ DW: Xhamitë, si instrumente të politikës turke në Ballkan

✇Lapsi
By: user 6
3 July 2025 at 20:44

Xhamia e NamazgjasĂ« nĂ« kryeqytetin e ShqipĂ«risĂ«, TiranĂ«, me minaret e saj 50 metra tĂ« larta dhe hapĂ«sirĂ« ​​pĂ«r afĂ«rsisht rreth 8,000 besimtarĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« nga vendet mĂ« mbresĂ«lĂ«nĂ«se tĂ« adhurimit islamik nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor. Ajo u financua, ndĂ«r tĂ« tjera, me rreth 30 milionĂ« euro nga autoriteti fetar turk, Diyanet. Modeli i saj arkitektonik Ă«shtĂ« Xhamia Blu nĂ« Stamboll.

Në tetor 2024 presidenti turk Erdogan vizitoi Tiranën për të inauguruar xhaminë pas një periudhe ndërtimi prej rreth dhjetë vjetësh. Atje ai nënshkroi edhe një marrëveshje për bashkëpunim me Shqipërinë në bujqësi dhe arsim dhe dhuroi disa dronë të prodhuar në Turqi.

PĂ«r mĂ« tepĂ«r, Diyanet siguroi ndikim nĂ« bordin e xhamisĂ« sĂ« re dhe u emĂ«rua njĂ« imam turk – gjĂ« qĂ« shkaktoi pakĂ«naqĂ«si nĂ« shoqĂ«rinĂ« shqiptare.

Pas rënies së komunizmit në vitin 1990 në Tiranë u ndërtua një katedrale katolike dhe një katedrale ortodokse, përkatësisht në vitin 2001 dhe 2014. Pas tyre pasoi xhamia. Nën diktatorin Enver Hoxha Shqipëria e shpalli veten si vendi i parë ateist. Duke filluar nga viti 1967, fetë u ndaluan dhe të gjitha institucionet fetare u mbyllën.

Shqipëri, Tiranë 2024 | Flamujt e Shqipërisë dhe Turqisë në xhaminë Namazgah
Shqipëri, Tiranë 2024 | Flamujt e Shqipërisë dhe Turqisë në xhaminë NamazgahShqipëri, Tiranë 2024 | Flamujt e Shqipërisë dhe Turqisë në xhaminë Namazgah

“Shembulli i XhamisĂ« sĂ« NamazgjasĂ« tregon se si Turqia vepron si njĂ« fuqi rajonale nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor dhe pĂ«rpiqet tĂ« rrisĂ« ndikimin e saj pĂ«rmes ndĂ«rtimit tĂ« xhamive”, thotĂ« Natalie Clayer, studiuese e çështjeve sociale nĂ« Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS) nĂ« Paris. NdĂ«rtimi i xhamive, si njĂ« formĂ« e fuqisĂ«, Ă«shtĂ« i ndĂ«rthurur ngushtĂ« me interesat ekonomike, politike dhe ushtarake. “MegjithatĂ«, aktorĂ«t vendas sigurisht qĂ« kanĂ« njĂ«farĂ« lirie veprimi dhe po e pĂ«rdorin atĂ«â€, thotĂ« Clayer.

Pala turke vazhdimisht i theksoi interesat e saj: Për dy vjet, nga viti 2017 deri në vitin 2019, punimet e ndërtimit në Xhaminë e Namazgjasë u pezulluan sepse Turqia kërkoi që Shqipëria të ekstradonte disa individë që dyshohet se ishin të lidhur me lëvizjen Gylen.

Pas përpjekjes për grusht shteti të vitit 2016, Erdogan fajësoi lëvizjen e predikuesit, tani të ndjerë, Fethullah Gylen dhe persekutoi anëtarët e saj brenda dhe jashtë vendit. Punimet e ndërtimit rifilluan vetëm pas ekstradimit të të dyshuarve në Turqi.

Turqia ka zëvendësuar Arabinë Saudite

Edhe kur njĂ« xhami ndĂ«rtohet me financim tĂ« jashtĂ«m, iniciativa zakonisht vjen nga komunitetet lokale, tĂ« cilat gjithashtu kontribuojnĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« kostove. MegjithatĂ«, kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r ndĂ«rtesa fetare tĂ« mĂ«dha nĂ« kryeqytete, interesat e aktorĂ«ve kombĂ«tarĂ« dhe tĂ« jashtĂ«m zakonisht janĂ« po ashtu nĂ« lojĂ«, thotĂ« Nathalie Clayer. “Imazhi i shtetit, nevojat e bashkĂ«sisĂ« islame, vetĂ«besimi kombĂ«tar dhe kĂ«rkesat ndaj feve tĂ« tjera – tĂ« gjithĂ« kĂ«ta faktorĂ« luajnĂ« njĂ« rol nĂ« ndĂ«rtimin e njĂ« vendi adhurimi dhe zgjedhjen e modeleve arkitekturore”.

Shqipëri, xhamia në Tiranë

Turqia është aktualisht lider nëBallkanin Perëndimor në financimin e ndërtimit të xhamive. Ky nuk ishte rasti në vitet e para pas rënies së ish-Jugosllavisë.

Në Bosnjë-Hercegovinë, rreth 600 xhami u shkatërruan plotësisht dhe qindra të tjera u dëmtuan gjatë luftës 1992-1995, siç shkruan eksperti Robin Cognée në studimin e tij mbi ndërtimin e xhamive në Bosnjë-Hercegovinë.

Pas përfundimit të luftës në vitin 1995, Arabia Saudite ishte fillimisht sponsori kryesor i rindërtimit të xhamive në këtë shtet të Ballkanit Perëndimor. Pas sulmeve të 11 shtatorit 2001 dhe ngritjes së Erdoganit në pushtet në vitin 2002, Turqia zuri gjithnjë e më shumë vend qendror edhe në B-H.

Nacionalizmi në vend të islamit

Nga ana tjetër, Arabia Saudite është tërhequr gjithnjë e më shumë në kohën e princit Mohammed bin Salman. Projektet e xhamivetë financuara nga Arabia Saudite janë dorëzuar në duar lokale.

B-H, burra të mbledhur për lutjen në Sarajevë, pamje nga lart

NĂ« “Vizioni 2030”, i cili pĂ«rcakton pĂ«rparĂ«sitĂ« e politikĂ«s saudite deri nĂ« fund tĂ« dekadĂ«s, bin Salman i dha pĂ«rparĂ«si restaurimit tĂ« xhamive historike nĂ« vetĂ« ArabinĂ« Saudite dhe ruajtjes sĂ« trashĂ«gimisĂ« sĂ« saj kulturore.

“Islami vehabist Ă«shtĂ« sot mĂ« pak i rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« ArabinĂ« Saudite sesa nacionalizmi”, thotĂ« Kristin Smith Diwan i Institutit tĂ« Shteteve tĂ« Gjirit Arab nĂ« Uashington, D.C. Bin Salman tĂ« paktĂ«n zyrtarisht i ka thĂ«nĂ« lamtumirĂ« Islamit vehabist, tĂ« cilin Arabia Saudite e ka eksportuar prej kohĂ«sh: Ai e pĂ«rshkroi atĂ« si tĂ« vjetĂ«ruar nĂ« njĂ« fjalim televiziv nĂ« vitin 2021.

“Imperializmi infrastrukturor” i Erdoganit

Turqia e sheh veten si trashëgimtare të Perandorisë Osmane në Ballkanin Perëndimor dhe thekson pretendimin e saj për të qenë një fuqi rajonale. Kjo ka të bëjë me më shumë sesa thjeshtpolitikën fetare të qeverisë nën Partinë AKP të Erdoganit.

NdĂ«rtimi i xhamive Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« komponent i politikĂ«s turke tĂ« infrastrukturĂ«s – jo vetĂ«m nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor, por edhe nĂ« Kaukaz, AzinĂ« Qendrore, AfrikĂ«n e Veriut dhe AfrikĂ«n Sub-Sahariane, thotĂ« Rebecca Bryant, profesoreshĂ« e antropologjisĂ« kulturore nĂ« Universitetin e Utrechtit. NdĂ«rtimi i xhamive duhet tĂ« shihet nĂ« njĂ« kontekst mĂ« tĂ« gjerĂ« gjeopolitik.

Qofshin linja hekurudhore, porte, hotele apo qendra tregtare: Investitorët turq po operojnë në një shkallë të gjerë nga Sarajeva në Bosnjë deri në Batumi në Gjeorgji, nga Astana, kryeqyteti i Kazakistanit, deri në Qipron Veriore dhe Senegal.

Horizonti futurist i AstanĂ«s, pĂ«r shembull, u realizua kryesisht nga kompanitĂ« turke tĂ« ndĂ«rtimit, thotĂ« Bryant. ShumĂ« tendera iu dhanĂ« firmave tĂ« ndĂ«rtimit me lidhje tĂ« drejtpĂ«rdrejta me Erdoganin. Bryant e quan kĂ«tĂ« formĂ« tĂ« ndikimit politik “imperializĂ«m tĂ« infrastrukturĂ«s”.

Megaprojektet si kompleksi qĂ« pĂ«rfshin pallatin presidencial, ndĂ«rtesĂ«n e parlamentit, hotelet e mĂ«dha dhe njĂ« xhami (kjo e fundit nuk ishte pĂ«rfunduar ende nĂ« kohĂ«n e inaugurimit), tĂ« cilĂ«n Erdogan e pĂ«ruroi nĂ« maj 2024 nĂ« pjesĂ«n e kontrolluar nga turqit tĂ« NikozisĂ«, Qipro Veriore, pas pesĂ« vitesh ndĂ«rtimi, janĂ« “vende gjeopolitike ku Turqia shpreh vizionin e saj pĂ«r tĂ« ardhmen”.

Erdogani mbĂ«shtetet nĂ« ngjashmĂ«ritĂ« etnike, fetare ose historike dhe pĂ«rdor retorikĂ«n e “vĂ«llazĂ«risĂ«â€ dhe njĂ« “fati tĂ« pĂ«rbashkĂ«t” qĂ« lidh TurqinĂ« me kĂ«to vende. Projektet kanĂ« pĂ«r qĂ«llim tĂ« sinjalizojnĂ«: “Ne jemi e ardhmja. Ne jemi mĂ« modernĂ« se PerĂ«ndimi”, shpjegon antropologu kulturor Bryant. KĂ«shtu, ndĂ«rtimi i xhamive Ă«shtĂ« njĂ« gur themeli i njĂ« vizioni turk pĂ«r tĂ« ardhmen, nĂ« tĂ« cilin PerĂ«ndimi nuk Ă«shtĂ« mĂ« pika pĂ«rfundimtare e progresit. /DW

The post Analiza/ DW: Xhamitë, si instrumente të politikës turke në Ballkan appeared first on Lapsi.al.

Strehim gati falas: Gjermania lindore kundër shpopullimit

✇Lapsi
By: user7
3 July 2025 at 07:21

Popullsia në Gjermaninë lindore po tkurret. Projektet e strehimit me çmime të përballueshme synojnë të tërheqin njerëzit përsëri në rajon.

“Nuk ke problem tĂ« gjesh njĂ« banesĂ« tĂ« pĂ«rballueshme nĂ« çmim. Nuk ke bllokime trafiku dhe as orĂ« tĂ« pikut tĂ« trafikut. Dhe nuk kam pasur kurrĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« gjetjen e njĂ« vendi parkimi”, thotĂ« Anika Franze, duke buzĂ«qeshur nga pas tavolinĂ«s sĂ« saj nĂ« qendĂ«r tĂ« qytetit tĂ« vogĂ«l Guben nĂ« kufirin lindor tĂ« GjermanisĂ« me PoloninĂ«.

38-vjeçarja lindi në Berlinin Lindor, dikur Republika Demokratike Gjermane, dhe jetoi në të njëjtin lagje për pjesën më të madhe të jetës së saj para edhe pas rënies së Murit të Berlinit. Por për shkak të ritmit të ngjeshur dhe situatës së çmimeve të banimit në kryeqytet, ajo kishte kohë që mendonte të largohej.

GjatĂ« njĂ« udhĂ«timi nĂ«pĂ«r Brandenburg, ajo dĂ«gjoi nĂ« radio pĂ«r njĂ« program “Banim me provĂ«â€ nĂ« Guben. PalĂ«ve tĂ« interesuara u jepet mundĂ«sinĂ« tĂ« jetojnĂ« aty deri nĂ« njĂ« muaj pĂ«r vetĂ«m 100 euro nĂ« javĂ«. Synimi: tĂ« inkurajohen njerĂ«zit tĂ« vendosen nĂ« qytet dhe kĂ«shtu tĂ« sfidojnĂ« rĂ«nien nĂ« rritje tĂ« popullsisĂ« nĂ« GjermaninĂ« lindore.

Anika Franze në qytetin e zgjedhur, Guben
Aplikime edhe nga Algjeria, Egjipti dhe Brazili

Anika Franze ka jetuar në Guben për tetë muaj, dhe tani drejton projektin që e solli në qytet. Ajo jeton në një apartament me dy kate prej 100 metrash katrorë, të marrë me qira për të njëjtin çmim që do të paguante për një dhomë në një apartament të përbashkët në Berlin.

“ËshtĂ« gjithmonĂ« qetĂ«si kĂ«tu, nuk ka as zhurma, ka mĂ« pak mbeturina nĂ« rrugĂ« dhe gjithmonĂ« takon njerĂ«z qĂ« njeh”, shpjegon ajo nĂ« njĂ« tur tĂ« shkurtĂ«r nĂ« qytet. Vitin e kaluar, 30 persona morĂ«n pjesĂ« nĂ« programin nĂ« Guben, gjashtĂ« prej tĂ« cilĂ«ve mĂ« vonĂ« u zhvendosĂ«n atje pĂ«rgjithmonĂ«. KĂ«tĂ« vit, kanĂ« mbĂ«rritur 40 aplikime tashmĂ« nĂ« tavolinĂ«n e Franzes: nga e gjithĂ« Gjermania, Belgjika, madje edhe nga Algjeria, Egjipti dhe Brazili.

Popullsia në Gjermaninë Lindore është përgjysmuar në 30 vjet

Guben, i famshëm për industritë e tekstilit dhe prodhimit të kapeleve para ribashkimit, është vetëm një nga qindra qytete industriale në Gjermaninë lindore që përjetoi ndryshime të mëdha demografike pas ribashkimit gjerman në vitin 1990. Rënia e lindjeve, migrimi i të rinjve, veçanërisht, në landet perëndimore dhe rritja e jetëgjatësisë e kanë përshpejtuar plakjen demografike.

“Na mungon njĂ« brez i tĂ«rĂ«â€, u shpreh kryetari i bashkisĂ«, Fred Mahro, pĂ«r gazetĂ«n berlineze “taz”. VĂ«rtetĂ«, Gubeni aktualisht ka 16,600 banorĂ«, kurse 30 vjet mĂ« parĂ«, kishte pothuajse dyfish mĂ« shumĂ«. VlerĂ«simet parashikojnĂ« se popullsia do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« bjerĂ« nĂ« vitet e ardhshme, ashtu si edhe numri i njerĂ«zve nĂ« moshĂ« pune, ndĂ«rsa mosha mesatare, aktualisht 58 vjeç, do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« rritet.

“Nga njĂ« perspektivĂ« ekonomike, ne duhet tĂ« sigurohemi qĂ« lokalitetet tĂ« mbeten tĂ«rheqĂ«se dhe qĂ« tĂ« krijohen stimuj pĂ«r kompanitĂ« qĂ« tĂ« vendosen aty, por bĂ«het fjalĂ« pĂ«r shumĂ« mĂ« tepĂ«r se kaq, pĂ«r shembull, pĂ«r njĂ« kulturĂ« mikpritĂ«se dhe bashkĂ«jetesĂ« shoqĂ«rore”, u shpreh pĂ«r DW Susanne Schultz, njĂ« eksperte pĂ«r politikĂ«n e migracionit nĂ« Fondacionin Bertelsmann.

Strehim gati falas: Gjermania lindore kundër shpopullimit

NjĂ« sipĂ«rmarrje jo e lehtĂ«, pasi njĂ« nĂ« katĂ«r emigrantĂ« mendon tĂ« largohet nga Gjermania, sipas njĂ« studimi tĂ« kohĂ«ve tĂ« fundit nga Instituti pĂ«r KĂ«rkime nĂ« PunĂ«sim, IAB. “PakĂ«naqĂ«sia me politikĂ«n ishte njĂ« nga arsyet kryesore dhe mendoj se kjo ka shumĂ« tĂ« bĂ«jĂ« me zhvillimet e fundit kĂ«tĂ« njĂ« vit e gjysmĂ«, atmosfera nĂ« Gjermani ka ndryshuar vĂ«rtet”, thotĂ« Schultz.

Gjermania Lindore ka imazhin e një bastioni të krahut të djathtë

Në luftën për të tërhequr banorë të rinj, landet lindore të Gjermanisë po luftojnë kryesisht me reputacionin e tyre si vatra për ekstremizmine krahut të djathtë. Guben bëri bujë edhe në vitin 1999 kur azilkërkuesi algjerian Farid Guendoul vdiq nga gjakderdhja pasi u ndoq nga neonazistët.

NĂ« zgjedhjet federale nĂ« shkurt tĂ« vitit 2025, pothuajse 39 pĂ«rqind e banorĂ«ve votuan pĂ«r AlternativĂ«n pĂ«r GjermaninĂ« (AfD), tĂ« cilĂ«n Zyra e Brandenburgut pĂ«r Mbrojtjen e KushtetutĂ«s e kishte klasifikuar sĂ« fundmi si ekstremiste tĂ« krahut tĂ« djathtĂ«. “NjerĂ«zit kanĂ« paragjykimet dhe klishetĂ« e tyre, por nga pĂ«rvoja ime, prapĂ« mund tĂ« lidhesh me ta. Ata mund tĂ« kenĂ« nevojĂ« vetĂ«m pĂ«r pak kohĂ«, sepse nuk janĂ« mĂ«suar me kaq shumĂ« diversitet”, shpjegon Anika Franze. Ajo Ă«shtĂ« gjithashtu e zhgĂ«njyer sepse ka shumĂ« fokus te AfD, pasi mĂ« shumĂ« se 60 pĂ«rqind e njerĂ«zve votuan pĂ«r partitĂ« e moderuara.

PĂ«r momentin, Anika Franze shijon njĂ« jetĂ« qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e qetĂ« se nĂ« kryeqytetin gjerman. Tani ia ka dalĂ« tĂ« pĂ«rmbush edhe njĂ« Ă«ndĂ«rr fĂ«mijĂ«rie: tĂ« mĂ«sojĂ« kalĂ«rimin. “Nuk e di nĂ«se dua tĂ« plakem kĂ«tu, por gjithashtu nuk e di nĂ«se do ta bĂ«ja kĂ«tĂ« nĂ« Berlin.”/DW

The post Strehim gati falas: Gjermania lindore kundër shpopullimit appeared first on Lapsi.al.

Strehim gati falas/ Si po e lufton shpopullimin Gjermania lindore

✇Lapsi
By: user 6
30 June 2025 at 22:46

“Nuk ke problem tĂ« gjesh njĂ« banesĂ« tĂ« pĂ«rballueshme nĂ« çmim. Nuk ke bllokime trafiku dhe as orĂ« tĂ« pikut tĂ« trafikut. Dhe nuk kam pasur kurrĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« gjetjen e njĂ« vendi parkimi”, thotĂ« Anika Franze, duke buzĂ«qeshur nga pas tavolinĂ«s sĂ« saj nĂ« qendĂ«r tĂ« qytetit tĂ« vogĂ«l Guben nĂ« kufirin lindor tĂ« GjermanisĂ« me PoloninĂ«.

38-vjeçarja lindi në Berlinin Lindor, dikur Republika Demokratike Gjermane, dhe jetoi në të njëjtin lagje për pjesën më të madhe të jetës së saj para edhe pas rënies së Murit të Berlinit. Por për shkak të ritmit të ngjeshur dhe situatës së çmimeve të banimit në kryeqytet, ajo kishte kohë që mendonte të largohej.

GjatĂ« njĂ« udhĂ«timi nĂ«pĂ«r Brandenburg, ajo dĂ«gjoi nĂ« radio pĂ«r njĂ« program “Banim me provĂ«â€ nĂ« Guben. PalĂ«ve tĂ« interesuara u jepet mundĂ«sinĂ« tĂ« jetojnĂ« aty deri nĂ« njĂ« muaj pĂ«r vetĂ«m 100 euro nĂ« javĂ«. Synimi: tĂ« inkurajohen njerĂ«zit tĂ« vendosen nĂ« qytet dhe kĂ«shtu tĂ« sfidojnĂ« rĂ«nien nĂ« rritje tĂ« popullsisĂ« nĂ« GjermaninĂ« lindore.

Anika Franze ka jetuar në Guben për tetë muaj, dhe tani drejton projektin që e solli në qytet. Ajo jeton në një apartament me dy kate prej 100 metrash katrorë, të marrë me qira për të njëjtin çmim që do të paguante për një dhomë në një apartament të përbashkët në Berlin.

“ËshtĂ« gjithmonĂ« qetĂ«si kĂ«tu, nuk ka as zhurma, ka mĂ« pak mbeturina nĂ« rrugĂ« dhe gjithmonĂ« takon njerĂ«z qĂ« njeh”, shpjegon ajo nĂ« njĂ« tur tĂ« shkurtĂ«r nĂ« qytet. Vitin e kaluar, 30 persona morĂ«n pjesĂ« nĂ« programin nĂ« Guben, gjashtĂ« prej tĂ« cilĂ«ve mĂ« vonĂ« u zhvendosĂ«n atje pĂ«rgjithmonĂ«. KĂ«tĂ« vit, kanĂ« mbĂ«rritur 40 aplikime tashmĂ« nĂ« tavolinĂ«n e Franzes: nga e gjithĂ« Gjermania, Belgjika, madje edhe nga Algjeria, Egjipti dhe Brazili.

Popullsia në Gjermaninë Lindore është përgjysmuar në 30 vjet

Guben, i famshëm për industritë e tekstilit dhe prodhimit të kapeleve para ribashkimit, është vetëm një nga qindra qytete industriale në Gjermaninë lindore që përjetoi ndryshime të mëdha demografike pas ribashkimit gjerman në vitin 1990. Rënia e lindjeve, migrimi i të rinjve, veçanërisht, në landet perëndimore dhe rritja e jetëgjatësisë e kanë përshpejtuar plakjen demografike.

“Na mungon njĂ« brez i tĂ«rĂ«â€, u shpreh kryetari i bashkisĂ«, Fred Mahro, pĂ«r gazetĂ«n berlineze “taz”. VĂ«rtetĂ«, Gubeni aktualisht ka 16,600 banorĂ«, kurse 30 vjet mĂ« parĂ«, kishte pothuajse dyfish mĂ« shumĂ«. VlerĂ«simet parashikojnĂ« se popullsia do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« bjerĂ« nĂ« vitet e ardhshme, ashtu si edhe numri i njerĂ«zve nĂ« moshĂ« pune, ndĂ«rsa mosha mesatare, aktualisht 58 vjeç, do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« rritet.

“Nga njĂ« perspektivĂ« ekonomike, ne duhet tĂ« sigurohemi qĂ« lokalitetet tĂ« mbeten tĂ«rheqĂ«se dhe qĂ« tĂ« krijohen stimuj pĂ«r kompanitĂ« qĂ« tĂ« vendosen aty, por bĂ«het fjalĂ« pĂ«r shumĂ« mĂ« tepĂ«r se kaq, pĂ«r shembull, pĂ«r njĂ« kulturĂ« mikpritĂ«se dhe bashkĂ«jetesĂ« shoqĂ«rore”, u shpreh pĂ«r DW Susanne Schultz, njĂ« eksperte pĂ«r politikĂ«n e migracionit nĂ« Fondacionin Bertelsmann.

NjĂ« sipĂ«rmarrje jo e lehtĂ«, pasi njĂ« nĂ« katĂ«r emigrantĂ« mendon tĂ« largohet nga Gjermania, sipas njĂ« studimi tĂ« kohĂ«ve tĂ« fundit nga Instituti pĂ«r KĂ«rkime nĂ« PunĂ«sim, IAB. “PakĂ«naqĂ«sia me politikĂ«n ishte njĂ« nga arsyet kryesore dhe mendoj se kjo ka shumĂ« tĂ« bĂ«jĂ« me zhvillimet e fundit kĂ«tĂ« njĂ« vit e gjysmĂ«, atmosfera nĂ« Gjermani ka ndryshuar vĂ«rtet”, thotĂ« Schultz.

Gjermania Lindore ka imazhin e një bastioni të krahut të djathtë

Në luftën për të tërhequr banorë të rinj, landet lindore të Gjermanisë po luftojnë kryesisht me reputacionin e tyre si vatra për ekstremizmine krahut të djathtë. Guben bëri bujë edhe në vitin 1999 kur azilkërkuesi algjerian Farid Guendoul vdiq nga gjakderdhja pasi u ndoq nga neonazistët.

Në zgjedhjet federale në shkurt të vitit 2025, pothuajse 39 përqind e banorëve votuan për Alternativën për Gjermaninë (AfD), të cilën Zyra e Brandenburgut për Mbrojtjen e Kushtetutës e kishte klasifikuar së fundmi si ekstremiste të krahut të djathtë.

“NjerĂ«zit kanĂ« paragjykimet dhe klishetĂ« e tyre, por nga pĂ«rvoja ime, prapĂ« mund tĂ« lidhesh me ta. Ata mund tĂ« kenĂ« nevojĂ« vetĂ«m pĂ«r pak kohĂ«, sepse nuk janĂ« mĂ«suar me kaq shumĂ« diversitet”, shpjegon Anika Franze. Ajo Ă«shtĂ« gjithashtu e zhgĂ«njyer sepse ka shumĂ« fokus te AfD, pasi mĂ« shumĂ« se 60 pĂ«rqind e njerĂ«zve votuan pĂ«r partitĂ« e moderuara.

PĂ«r momentin, Anika Franze shijon njĂ« jetĂ« qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e qetĂ« se nĂ« kryeqytetin gjerman. Tani ia ka dalĂ« tĂ« pĂ«rmbush edhe njĂ« Ă«ndĂ«rr fĂ«mijĂ«rie: tĂ« mĂ«sojĂ« kalĂ«rimin. “Nuk e di nĂ«se dua tĂ« plakem kĂ«tu, por gjithashtu nuk e di nĂ«se do ta bĂ«ja kĂ«tĂ« nĂ« Berlin.” /DW

The post Strehim gati falas/ Si po e lufton shpopullimin Gjermania lindore appeared first on Lapsi.al.

DW: Në Gjermani ka më shumë familje të mëdha

✇Lapsi
By: user7
27 June 2025 at 09:44

Në vitin 2024, 26% e fëmijëve në Gjermani jetonin në familje me të paktën tre fëmijë. Sipas Zyrës Federale të Statistikave (Destatis), përqindja e fëmijëve që rriten në familje të mëdha në Gjermani është rritur përsëri vitet e fundit, e nxitur kryesisht nga migrimi që nga viti 2015.

Kjo shifër kishte rënë nga 25% në vitin 1996 në 23% në vitin 2015, por u rrit përsëri në 26% në vitin 2024.

“Zhvillimi gjatĂ« dhjetĂ« viteve tĂ« fundit ka ndodhur ndoshta pĂ«r shkak tĂ« migrimit qĂ« filloi nĂ« vitin 2015,” thotĂ« Destatis.

ËshtĂ« konstatuar se familjet me prejardhje migrante kanĂ« tre ose mĂ« shumĂ« fĂ«mijĂ« pothuajse dy herĂ« mĂ« shpesh sesa familjet pa rrĂ«njĂ« tĂ« huaja. NĂ« vitin 2024, 19% e familjeve migrante kishin tĂ« paktĂ«n tre fĂ«mijĂ«, krahasuar me rreth 10% tĂ« familjeve tĂ« tjera.

Më shumë familje të mëdha në Perëndim

Gjithashtu në vitin 2024, 8% e fëmijëve jetonin me tre ose më shumë vëllezër e motra, ndërsa 18% kishin dy vëllezër e motra. Grupi më i madh, 44%, jetonte me një vëlla e motër, dhe 30% ishin fëmijë të vetëm.

Familjet e mëdha ishin pak më të zakonshme në landet federale perëndimore, ku 13% e familjeve kishin të paktën tre fëmijë, krahasuar me 11% në Gjermaninë lindore.

Shifrat vijnë nga mikroregjistrimi vjetor, i cili anketon 1% të popullsisë. Një familje përkufizohet si një grup i përbërë nga prindër dhe fëmijë që jetojnë në të njëjtën familje, duke përjashtuar fëmijët që janë larguar për të jetuar vetëm./DW

The post DW: Në Gjermani ka më shumë familje të mëdha appeared first on Lapsi.al.

DW: Gjermania në borxhe rekorde

✇Lapsi
By: user7
26 June 2025 at 08:36

Rregullimi i rrugĂ«ve, rindĂ«rtimi i urave, meremtimi dhe ndĂ«rtimi i shkollave e universiteteve, problemet me hekurudhat dhe trenat, mungesa e internetit tĂ« shpejtĂ« – kĂ«to janĂ« vetĂ«m disa nga dukuritĂ« e pĂ«rditshme në Gjermani.  Por kjo duhet tĂ« ndryshojĂ« sĂ« shpejti. “Ne duam qĂ« ekskavatorĂ«t tĂ« fillojnĂ« tĂ« punojnĂ« shpejt tani,” tha ministri i Financave Lars Klingbeil ndĂ«rsa prezantoi planet e tij pĂ«r buxhetin nĂ« Berlin.

Të martën (24 qershor), zyra e qeverisë miratoi projektbuxhetin për vitin 2025, kornizën e buxhetit për vitin 2026 dhe parashikimin e përafërt financiar deri në vitin 2029. Qeveria miratoi edhe një projektligj që do të krijojë një fond të posaçëm për infrastrukturën dhe klimën, të financuar përmes huamarrjes.

Një kthesë në politikën financiare

Investimet nĂ« infrastrukturĂ« do tĂ« luajnĂ« njĂ« rol kyç nĂ« tĂ« ardhmen. VetĂ«m kĂ«tĂ« vit, buxheti ka caktuar 115 miliardĂ« euro investime. “Vendi ynĂ« Ă«shtĂ« shkatĂ«rruar dhe Ă«shtĂ« lĂ«nĂ« pas dore shumĂ«. Prapambetja e investimeve Ă«shtĂ« e madhe,” tha Klingbeil, i cili Ă«shtĂ« gjithashtu zv.kancelar dhe kreu i SPD.

Rehabilitimi i infrastrukturës duhet të ndihmojë gjithashtu në nxitjen e një ekonomie që po tregon shenja dobësie. Përveç kësaj, është planifikuar një rritje e konsiderueshme e shpenzimeve për mbrojtjen.

Plani financiar i qeverisë së re shënon një kthesë në politikën fiskale gjermane. Në nëntor 2024, qeveria e mëparshme ra për shkak të një konflikti mbi financimin e buxhetit.

Zgjedhjet e reja u mbajtĂ«n nĂ« shkurt 2025 dhe tani nĂ« pushtet janĂ« kristiandemokratĂ«t dhe socialdemokratĂ«t. Problemi i arkĂ«s sĂ« zbrazĂ«t tĂ« shtetit do tĂ« zgjidhet duke marrĂ« hua nĂ« njĂ« shkallĂ« tĂ« paparĂ«. Edhe para se tĂ« merrnin pushtetin, partnerĂ«t e koalicionit, me pĂ«lqimin e tĂ« GjelbĂ«rve, miratuan njĂ« paketĂ« tĂ« madhe financiare pĂ«r vitet e ardhshme – 500 miliardĂ« euro pĂ«r investime nĂ« infrastrukturĂ«n e lĂ«nĂ« pas dore. Praktikisht nuk ka asnjĂ« limit huamarrjeje pĂ«r armatosjen e Bundeswehrit dhe rritjen e aftĂ«sive mbrojtĂ«se tĂ« GjermanisĂ«.

Qindra miliarda investime

Planet e Klingbeil rreth 50 ditë pas marrjes së pushtetit tregojnë se çfarë do të thotë kjo. Shpenzimet buxhetore të këtij viti janë planifikuar të jenë 503 miliardë euro, nga të cilat rreth 143 miliardë do të financohen përmes kredive.

Në vitet e ardhshme, borxhi do të rritet dhe në total duhet të arrijë në 847 miliardë euro. Këto janë vlera rekord të paprecedentë, por zëvendëskancelari i ka mbrojtur me forcë planet e tilla. Gjermania ka një borxh prej 63 për qind të PBB-së së saj, që është dukshëm më i ulët se vendet e tjera, borxhi i të cilave ndonjëherë është më i lartë se 100 për qind.

Kritika ndaj “frenit tĂ« borxhit”

AsgjĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« e shtrenjtĂ« se ngecja ekonomike e viteve tĂ« fundit, thekson Klingbeil. “Ndryshe prej disa paraardhĂ«sve tĂ« mi, unĂ« nuk kam ndonjĂ« motivim tĂ« veçantĂ« pĂ«r tĂ« ruajtur paratĂ« dhe pĂ«r tĂ« mos i shpenzuar ato, nĂ«se shoh se asgjĂ« nuk po pĂ«rparon nĂ« vend”, kritikon ai kĂ«mbĂ«nguljen e ministrave tĂ« mĂ«parshĂ«m tĂ« Financave pĂ«r ekuilibrin fiskal.

Ky ekuilibĂ«r Ă«shtĂ« i futur edhe nĂ« KushtetutĂ« dhe nĂ« fakt pĂ«rcakton qĂ« shteti mund tĂ« shpenzojĂ« vetĂ«m aq para sa mbledh. PĂ«r tĂ« pĂ«rjashtuar programin e investimeve dhe rritjen e shpenzimeve tĂ« mbrojtjes nga e ashtuquajtura “freni i borxhit”, ishte e nevojshme tĂ« ndryshohej Kushtetuta.

10% e buxhetit për interesa

Vendet e NATO-s kanë rënë dakord të investojnë pesë për qind të PBB-së së tyre në mbrojtje në afat të mesëm, nga të cilat 3.5 për qind në shpenzime tradicionale ushtarake. Klingbeil dëshiron ta arrijë këtë synim sa më shpejt të jetë e mundur.

Sipas planit tĂ« tij, buxheti i mbrojtjes i GjermanisĂ« gradualisht do tĂ« dyfishohet deri nĂ« vitin 2029 – nĂ« 152.8 miliardĂ« euro. Kjo do tĂ« ishte 3.5 pĂ«rqind. Klingbeil thotĂ« se Gjermania duhet tĂ« jetĂ« “e pĂ«rgatitur nĂ« fushat e parandalimit dhe mbrojtjes”.

Ana negative e huamarrjes është rritja e kostove të interesit. Ministria e Financave vlerëson se barra e interesit në vitin 2029 do të arrijë në pothuajse 62 miliardë euro.

Kjo është dyfishi i parashikimit për vitin 2025. Sipas planit financiar të qeverisë, dhjetë për qind e buxhetit duhet të ndahet për interesin deri në vitin 2029.

Ku mund të bëhen kursime?

Vetëm kostot e interesit janë arsye e mjaftueshme për të marrë në konsideratë masat e kursimit në buxhetin e rregullt në vitet e ardhshme. Konsolidimi është, sipas Klingbeil, një pjesë e fortë e planit të tij. Përveç kësaj, 100 miliardë euro në fonde speciale për Bundeswehrin, të cilat u ndanë në vitin 2022 pas pushtimit rus të Ukrainës, do të shpenzohen deri në vitin 2027.

Pjesa e shpenzimeve tĂ« mbrojtjes nĂ« buxhetin e rregullt do tĂ« rritet ndjeshĂ«m, duke lĂ«nĂ« pak hapĂ«sirĂ« ​​pĂ«r shpenzime tĂ« tjera. E Majta, e cila Ă«shtĂ« nĂ« opozitĂ« nĂ« Bundestag, ka qenĂ« kritike e ashpĂ«r pĂ«r kĂ«tĂ«. Sipas tyre, qytetarĂ«t nuk kanĂ« nevojĂ« pĂ«r “tanke, por pĂ«r kopshte funksionale, autobusĂ« dhe njĂ« tranzicion tĂ« pĂ«rballueshĂ«m energjetik”.

Më pak para për mbrojtje sociale dhe mbrojtje të klimës?

Kritika po vijnĂ« edhe nga shoqatat sociale. Organizata bamirĂ«se e kishĂ«s protestante Diakonie beson se “investimet nĂ« infrastrukturĂ«n sociale dhe sigurimet shoqĂ«rore” janĂ« shumĂ« modeste. Siguria e brendshme dhe e jashtme pĂ«rfshin gjithashtu “luftĂ«n kundĂ«r varfĂ«risĂ«, mbĂ«shtetjen pĂ«r fĂ«mijĂ«t dhe tĂ« rinjtĂ«, kujdesin pĂ«r tĂ« moshuarit dhe tĂ« sĂ«murĂ«t, pĂ«rfshirjen e personave me aftĂ«si tĂ« kufizuara, integrimin e refugjatĂ«ve, si dhe mbrojtjen e klimĂ«s me drejtĂ«si sociale”, thekson organizata humanitare ungjillore.

Të Gjelbrit, të cilët janë në opozitë në Bundestag, janë veçanërisht të shqetësuar që 100 miliardë eurot e destinuara për masat klimatike do të përdoren edhe për të financuar uljen e çmimeve të energjisë. Të Gjelbrit besojnë se mbrojtja e klimës po reduktohet në një artikull margjinal në buxhet.

Projektbuxheti për vitin 2025 shkon në Bundestag, ku së pari diskutohet në komisione dhe në një seancë plenare para pushimeve të verës, e ndoshta do të ndryshohen disa pika. Miratimi prite në shtator. Parlamenti në Gjermani ka autoritetin suprem mbi buxhetin.

NdĂ«rkohĂ«, ministri i Financave Lars Klingbeil po punon nĂ« njĂ« draft pĂ«r vitin 2026, tĂ« cilin planifikon t’ia paraqesĂ« kabinetit mĂ« 30 korrik. Duke filluar nga shtatori, ky buxhet do tĂ« jetĂ« gjithashtu objekt debati nĂ« Bundestag, dhe do tĂ« miratohet deri nĂ« fund tĂ« nĂ«ntorit./DW

The post DW: Gjermania në borxhe rekorde appeared first on Lapsi.al.

DW: Shqipëria e fundit për pastërtinë e ujërave natyrorë

✇Sot News | Lajme
By: sara dervishi
23 June 2025 at 09:16

Pushimet e verĂ«s po afrojnĂ« dhe pĂ«r t’u ofruar pushuesve informacione lidhur me pastĂ«rtinĂ« e ujĂ«rave tĂ« deteve, tĂ« liqeneve apo tĂ« lumenjve Agjencia Evropiane e Mjedisit (EEA) kontrollon rregullisht cilĂ«sinĂ« e ujit nĂ« vendet e EvropĂ«s.

TĂ« dhĂ«nat e raportit tĂ« fundit tĂ« EEA-sĂ« (20.06.2025) u referohen analizave tĂ« bĂ«ra nĂ« 22,000 ujĂ«ra natyrore – bregdetare, liqenore dhe lumore – nĂ« 27 vendet e Bashkimin Evropian si dhe nĂ« ShqipĂ«ri dhe ZvicĂ«r. Sipas AgjencisĂ« Evropiane tĂ« Mjedisit ujĂ«rat bregdetare kanĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht cilĂ«si mĂ« tĂ« mirĂ« se ato tĂ« lumenjve ose tĂ« liqeneve. CilĂ«sia mĂ« e mirĂ« e ujĂ«rave u konstatua nĂ« Qipro, Bullgari, Greqi, Austri dhe Kroaci. NĂ« kĂ«to pesĂ« vende 95% ose mĂ« shumĂ« e ujĂ«rave natyrore kanĂ« cilĂ«si tĂ« shkĂ«lqyer.

NĂ« Qipro, e cila kryeson renditjen pĂ«r cilĂ«sinĂ« e ujĂ«rave, EEA-ja i vlerĂ«soi 97.6 pĂ«rqind tĂ« ujĂ«rave si tĂ« shkĂ«lqyera. Kurse Austria ra kĂ«tĂ« vit nga vendi i dytĂ« nĂ« tĂ« katĂ«rtin me 95.8 pĂ«rqind tĂ« ujĂ«rave tĂ« lumenjve dhe tĂ« liqeneve tĂ« vlerĂ«suar me “cilĂ«si uji tĂ« shkĂ«lqyer”. Vitin e kaluar kjo shifĂ«r ishte 96.9 pĂ«rqind.

Shumica e ujĂ«rave natyrorĂ« nĂ« EvropĂ« janĂ« nĂ« njĂ« “gjendje tĂ« shkĂ«lqyer” nga pikĂ«pamja bakteriologjike. MegjithatĂ« ndotja kimike e ujĂ«rave sipĂ«rfaqĂ«sore dhe nĂ«ntokĂ«sore mbetet e konsiderueshme dhe mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sohet nga ndryshimet klimatike, vuri nĂ« dukje Agjencia e Mjedisit.

Shqipëria renditet e fundit

E dobĂ«t Ă«shtĂ« cilĂ«sia e ujĂ«rave edhe nĂ« Hungari, Estoni dhe Poloni. ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« nĂ« fund tĂ« listĂ«s. VetĂ«m 41.2 pĂ«rqind e 119 ujĂ«rave tĂ« analizuara tĂ« deteve, tĂ« liqeneve apo tĂ« lumenjve nĂ« ShqipĂ«ri morĂ«n “notĂ« kaluese” nga EUA. 16 pĂ«rqind e tyre morĂ«n vlerĂ«simin “shkĂ«lqyeshĂ«m”.

“ËshtĂ« e domosdoshme tĂ« identifikohen burimet e ndotjes nĂ« zonat e pellgut tĂ« kĂ«tyre ujĂ«rave dhe tĂ« zbatohen masa tĂ« integruara pĂ«r menaxhimin e ujit pĂ«r tĂ« rikthyer cilĂ«sinĂ« e ujit nĂ« nivelin minimal tĂ« nevojshĂ«m pĂ«r t’u larĂ«â€, kĂ«rkon EEA.

Raporti i Agjencisë Evropiane të Mjedisit kufizohet në matjen e dy parametrave që ndikojnë ndaj shëndetit të atyre që lahen. Agjencia mat përqindjen e baktereve intestinale coli, e njohur më mirë si E. coli, dhe të enterokokëve në ujë. Të dyja mund të shkaktojnë sëmundje infektive tek njerëzit dhe tek kafshët. Ndotësit kimikë nuk janë pjesë e monitorimit të ujërave të deteve, të liqeneve apo të lumenjve./ DW

The post DW: Shqipëria e fundit për pastërtinë e ujërave natyrorë appeared first on Sot News | Lajme.

Sulmet ruse ndaj Evropës, studiuesit: Fenomeni, thirrje zgjimi për politikën

✇Lapsi
By: user7
9 June 2025 at 08:52

Akte sabotimi kundër dërgesave të armëve perëndimore në Ukrainë, propagandë pro-ruse, madje edhe vrasje: lista e operacioneve të inteligjencës ruse në Evropë po zgjatet gjithnjë e më shumë. Që nga fillimi i luftës së agresionit kundër Ukrainës në shkurt të vitit 2022, numri i rasteve është rritur vazhdimisht, sipas një studimi nga Universiteti holandez i Leidenit.

Drejtuesi i projektit studimor, Bart Schuurman e sheh studimin e ekipit si njĂ« “thirrje zgjimi” pĂ«r politikĂ«n nĂ« EvropĂ«, shkruan Schuurman. Eksperti i sigurisĂ« kryeson Grupin e KĂ«rkimit pĂ«r Terrorizmin dhe DhunĂ«n Politike nĂ« Universitetin e Leidenit.

Sulme terroriste kundër aviacionit

Rusia nuk Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«se vetĂ«m pĂ«r “dĂ«met e konsiderueshme nĂ« infrastrukturĂ«n evropiane tĂ« energjisĂ« dhe telekomunikacionit”, por edhe pĂ«r “sulme terroriste ndaj aviacionit civil dhe kĂ«rcĂ«nimeve ndaj shĂ«rbimeve publike qĂ« mund tĂ« rrezikojnĂ« mijĂ«ra njerĂ«z”, tha Schuurman.

Sulmi me zjarrvĂ«nie ndaj njĂ« kontejneri ajror mallrash qĂ« i pĂ«rkiste kompanisĂ« gjermane tĂ« logjistikĂ«s DHL, pak para se tĂ« ngarkohej nĂ« njĂ« aeroplan, tregon se organizatorĂ«t e dyshuar rusĂ« janĂ« tĂ« pĂ«rgatitur tĂ« pranojnĂ« rrezikun e lĂ«ndimeve personale. Ashtu si nĂ« LuftĂ«n e FtohtĂ«, Rusia po pĂ«rdor tĂ« gjithĂ« gamĂ«n e masave tĂ« inteligjencĂ«s, thotĂ« Gerhard Conrad, njĂ« ish-agjent i ShĂ«rbimit Federal tĂ« InteligjencĂ«s Gjermane (BND), nĂ« njĂ« intervistĂ« me DW. BĂ«het fjalĂ« pĂ«r “frikĂ«simin e popullsisĂ«â€, si dhe pĂ«r “aktivitete spiunazhi kundĂ«r objektivave ushtarakisht tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m, nga industria e armĂ«ve deri te bazat e Bundeswehr-it“, thotĂ« Conrad.

Fenomen i ri: “Rekrutimi i agjentĂ«ve tĂ« disponueshĂ«m”

Ajo qĂ« Ă«shtĂ« e re Ă«shtĂ« rekrutimi i tĂ« ashtuquajturve “agjentĂ« tĂ« disponueshĂ«m”, thotĂ« Conrad. KĂ«ta shpesh janĂ« simpatizantĂ« tĂ« RusisĂ«, tĂ« rekrutuar nĂ« vendet e BE-sĂ« pĂ«r para qĂ« tĂ« shkaktojnĂ« trazira. NĂ«se agjentĂ« tĂ« tillĂ« ekspozohen, dĂ«mi pĂ«r shĂ«rbimet e inteligjencĂ«s ruse Ă«shtĂ« minimal. NĂ« Gjermani, para zgjedhjeve pĂ«r parlamentin kombĂ«tar, Bundestag, njĂ« numĂ«r gjithnjĂ« e nĂ« rritje i veprimeve tĂ« tilla ilegale nga sabotatorĂ« jo-profesionistĂ« dolĂ«n nĂ« dritĂ«. Por Rusia tani po rekruton edhe spiunĂ« tĂ« tillĂ« amatorĂ« pĂ«r tĂ« spiunuar bazat ushtarake duke pĂ«rdorur dronĂ«.

Kërcënim nga viti 2014

KĂ«rcĂ«nimi nĂ« rritje nga Rusia ka qenĂ« i dukshĂ«m “jo vetĂ«m qĂ« nga viti 2022”, thotĂ« ish-agjenti Conrad, “por mĂ« sĂ« voni qĂ« nga viti 2014”. NĂ« atĂ« kohĂ«, Rusia aneksoi gadishullin ukrainas tĂ« KrimesĂ« pas revolucionit pro-evropian tĂ« Maidanit dhe dĂ«rgoi ushtarĂ« nĂ« rajonin Donbas nĂ« UkrainĂ«n lindore.

Conrad, njĂ« ish-punonjĂ«s i BND-sĂ«, Ă«shtĂ« i bindur se njerĂ«zit nĂ« EvropĂ« duhet tĂ« jenĂ« tĂ« vetĂ«dijshĂ«m se kĂ«rcĂ«nimi nga Rusia nuk do tĂ« marrĂ« fund nesĂ«r. Gjermania dhe Evropa duhet tĂ« pĂ«rgatiten pĂ«r njĂ« “mbrojtje kundĂ«r kĂ«rcĂ«nimeve hibride” afatgjatĂ«. Shtetet e BE-sĂ« jo vetĂ«m qĂ« duhet tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« aftĂ«sitĂ« e tyre ushtarake, por edhe shĂ«rbimet e tyre tĂ« inteligjencĂ«s. “PĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ«, atyre u duhet shumĂ« personel, u duhen shumĂ« mundĂ«si teknike, madje edhe mundĂ«si ligjore, pĂ«r tĂ« identifikuar kĂ«to struktura, kĂ«to modele sulmi, qĂ« nĂ« fillim”, shpjegon Conrad. VetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrë sulmet hibride tĂ« Rusisë mund tĂ« zbulohen qĂ« nĂ« fillim./ DW

The post Sulmet ruse ndaj Evropës, studiuesit: Fenomeni, thirrje zgjimi për politikën appeared first on Lapsi.al.

Merz: Duam të arrijmë një marrëveshje për tarifat e Trump brenda javëve të ardhshme

✇Lapsi
By: user7
6 June 2025 at 09:36

Gjatë takimit të tij të parë me presidentin amerikan Donald Trump, Kancelari gjerman Friedrich Merz u mundua ta bindi Trumpin se ai ishte personi kyç për të përfunduar luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Merz u shpreh se me Trump biseduan disa tema nga tregtia, tarifat si dhe luftën në Ukrainë. Ai theksoi se u përpoq të bindë Trump se duhet të ushtrojnë më shumë presion ndaj Rusisë për të përfunduar këtë luftë.

Deutsche Welle: Kancelari gjerman Friedrich Merz është me ne tani. Po vini direkt nga takimi juaj i parë personal me Donald Trump. Duket se krijuat një marrëdhënie të mirë atje, por kishit gjithashtu një takim më të detajuar me të. A arritët ndonjë angazhim konkret për Ukrainën pas kujtimit tuaj se Shtetet e Bashkuara janë ato që bëjnë ndryshimin për këtë çështje?

Friedrich Merz: Në të vërtetë, ne folëm intensivisht për disa çështje. Një prej tyre ishte Ukraina dhe kjo luftë e tmerrshme nga Rusia kundër Ukrainës. Folëm për tregtinë, për tarifat. Nuk ishte pritshmëria ime që presidenti të merrte sot një vendim të ri. Por argumentova dhe përpiqem ta bind atë që tani kemi detyrimin të ushtrojmë më shumë presion ndaj Rusisë për të përfunduar këtë luftë. Por, nga ana tjetër, e di që kjo është një çështje shumë e komplikuar. Edhe këtu në SHBA, kemi këtë debat të fortë në Senat. Jam optimist, por nuk jam aq optimist sa të parashikoj që do të ndryshojë brenda natës diçka në territorin e Ukrainës.

Deutsche Welle: Donald Trump gjithashtu tha se mund të humbasë durimin me Rusinë dhe Ukrainën dhe se do të ishte i gatshëm të godiste ashpër të dyja. Sipas mendimit tuaj, sa afër është ai të humbasë durimin për Ukrainën?

Friedrich Merz: Ai po sheh që nismat e tij të javëve të fundit nuk patën sukses dhe se presidenti Putin duket se nuk është i gatshëm të ndalë këtë luftë. Kjo ndodh pavarësisht bisedës shumë të gjatë telefonike që kishin pasur dje. Pra, ne po flasim për instrumente, për atë që mund të bëjmë së bashku, Bashkimi Evropian me Gjermaninë dhe SHBA nga kjo anë e Atlantikut.

Nuk kam një përgjigje sot, por jam i sigurt që ai po mendon se çfarë mund të bëjë më shumë. Dhe ia kujtova se SHBA gjithmonë ka luajtur rolin global për të ushtruar presion ndaj atyre që janë në luftë. Dhe nesër është 6 qershori, i njohur si Dita D, kur amerikanët pushtuan Evropën në vitin 1944 për të ndaluar luftën në Evropë. Kjo mund të jetë një situatë historike e ngjashme, jo me veprime ushtarake, por me presion ndaj Rusisë për të ndaluar këtë luftë.

Deutsche Welle: Tregtia ishte një tjetër temë e rëndësishme. Ai vazhdoi të thotë se i pëlqejnë tarifat, edhe pse shumë pak të tjerë mendojnë kështu. Sa afër është ai që të ndiejë presionin se tarifat mund të dëmtojnë edhe Shtetet e Bashkuara?

Friedrich Merz: Po punojmĂ« brenda njĂ« afati shumĂ« tĂ« ngushtĂ« kohor. Do tĂ« dĂ«shironim tĂ« arrinim njĂ« marrĂ«veshje brenda javĂ«ve tĂ« ardhshme. Akoma kemi pak kohĂ« deri nĂ« fillim tĂ« korrikut, qĂ« Ă«shtĂ« afati qĂ« ka vendosur qeveria amerikane. ËshtĂ« njĂ« çështje qĂ« nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m nĂ« dorĂ«n e palĂ«s gjermane pĂ«r t’u zgjidhur: ne duhet ta koordinojmĂ« brenda Bashkimit Evropian.

Po e bëjmë këtë. Do të kthehem në Evropë dhe do të flas me kolegët e mi evropianë për këtë temë. Do të bëjmë propozime për të kaluar këtë situatë. Tarifat e larta nuk janë në interesin tonë. Dhe do të përpiqem të bind qeverinë amerikane, veçanërisht presidentin, që duhet të arrijmë një zgjidhje. Por do të marrë kohë.

Deutsche Welle: Si do ta matni nëse ky takim bëri një ndryshim të vërtetë?

Friedrich Merz: Do ta mat këtë me takime dhe telefonata të tjera të rregullta dhe me koncesione nga të dyja anët dhe gatishmërinë për të arritur një marrëveshje. Dhe kjo është ajo që mora nga dita e sotme: Ai është vërtet i gatshëm të arrijë një marrëveshje për tregtinë dhe nëse mund ta arrijmë atë brenda një periudhe të afërt, do të arrinim shumë më tepër se qeveritë e mëparshme nga të dyja anët e Atlantikut. Pra, kjo është një mundësi e madhe.

Deutsche Welle: Ju keni të njëjtin emër, Friedrich, si gjyshi i presidentit Trump, dhe i dhatë atij një kopje të certifikatës së lindjes së tij. Pra, a mund të thuhet se ky është fillimi i një miqësie të re?

Friedrich Merz: Jo, është një bashkëpunim shumë i ngushtë. Ne u takuam për herë të parë sot, në funksionet tona si liderë, dhe shpresoj që do të jemi në gjendje të bashkëpunojmë ngushtë, hapur dhe si kolegë të mirë nga të dyja anët e Atlantikut.

The post Merz: Duam të arrijmë një marrëveshje për tarifat e Trump brenda javëve të ardhshme appeared first on Lapsi.al.

Bashkimi Evropian fiton kohë, Trump shtyn tarifat e reja kundër BE-së

✇Lapsi
By: user7
26 May 2025 at 10:00

Donald Trump, donte të vendoste tarifa për importet nga BE-ja brenda një jave. Por pas një bisede telefonike me Presidenten e Komisionit von der Leyen, ai e shtyu datën për në 9 korrik. Në mosmarrëveshjen për tarifat me BE-në, Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tha, se do të shtyjë tarifat prej 50 përqind për mallrat nga BE-ja, të cilat ishin planifikuar të hynin në fuqi më 1 qershor.

Fillimi i tarifave shtesĂ« tĂ« planifikuara tĂ« importit do tĂ« shtyhet tani deri mĂ« 9 korrik, njoftoi Trump pas njĂ« “telefonate shumĂ« tĂ« kĂ«ndshme” me Presidenten e Komisionit tĂ« BE-sĂ« Ursula von der Leyen, siç e cilĂ«soi ai bisedĂ«n.

Trump u shpreh gazetarëve se i kishte thënë von der Leyen se do ta miratonte kërkesën e saj për një zgjatje të afatit fillestar. Sipas Trump, von der Leyen premtoi se bisedimet e nevojshme do të fillonin shpejt.

Von der Leyen: Evropa ka nevojë për kohë

Pak para njoftimit tĂ« Trump, Presidentja e KE, von der Leyen kishte raportuar pĂ«r njĂ« “telefonatĂ« tĂ« mirĂ«â€ me Trump. NĂ« PlatformĂ«n X, ajo shkroi se Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara ndajnĂ« njĂ« nga marrĂ«dhĂ«niet tregtare mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme dhe mĂ« tĂ« ngushta nĂ« botĂ«. “Evropa Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« çojĂ« pĂ«rpara bisedimet shpejt dhe me vendosmĂ«ri”, vazhdoi ajo. “PĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje tĂ« mirĂ«, na duhet kohĂ« deri mĂ« 9 korrik.” Edhe ministri gjerman i Financave Lars Klingbeil shprehu besim tĂ« dielĂ«n se tĂ« dyja palĂ«t do tĂ« arrinin njĂ« marrĂ«veshje. “Jam optimist me kujdes se kjo do tĂ« ketĂ« sukses”, tha politikani i SPD-sĂ« nĂ« televizionin gjerman. Jemi nĂ« njĂ« fazĂ« vendimtare tĂ« negociatave.

TĂ« premten e kaluar (23.05.), Trump kishte kĂ«rcĂ«nuar papritur BE-nĂ« me tarifa prej 50 pĂ«rqind duke filluar nga 1 qershori e dukej se kishte pak gatishmĂ«ri pĂ«r kompromis. “Nuk po kĂ«rkoj njĂ« marrĂ«veshje,” tha Trump nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«, duke e justifikuar hapin drastik me negociatat e bllokuara.

ÇfarĂ« do tĂ« thoshte njĂ« “luftĂ« tarifash” me SHBA-nĂ«?

Që një përshkallëzim i konfliktit të tarifave doganore me SHBA-në do ishte me pasoja negative për ekonominë gjermane dhe në veçanti për sektorë të caktuar kjo dihet. Produkte evropiane, psh. si ato nga Gjermania do të ishin dukshëm më të shtrenjta në SHBA nëse do të vendoseshin tarifat e larta ndëshkuese.

NjĂ« studim i kohĂ«ve tĂ« fundit i porositur nga Fondacioni i Biznesit Familjar ka llogaritur skenarĂ« tĂ« ndryshĂ«m pĂ«rshkallĂ«zimi dhe ka pĂ«rcaktuar sasinĂ« e humbjeve tĂ« mundshme. Studimi u krye nga Gabriel Felbermayr, drejtor i institutit kĂ«rkimor Wifo nĂ« VjenĂ«, dhe njĂ« ekip nga Instituti Kiel pĂ«r EkonominĂ« BotĂ«rore. Sipas studimit, industritĂ« farmaceutike, automobilistike dhe tĂ« inxhinierisĂ« mekanike nĂ« veçanti do tĂ« pĂ«sonin humbje tĂ« mĂ«dha joproporcionale nĂ« rast tĂ« kthimit nĂ« realitet tĂ« skenarit tĂ« “luftĂ«s tarifore”.

Llogaritjet u bënë mbi supozimin, nëse Trump do të vendoste tarifa shtesë me normë të sheshtë prej 25 përqind për të gjitha importet e mallrave nga BE-ja dhe nëse BE-ja do të përgjigjej me tarifa shtesë prej 25 përqind për importet e mallrave nga SHBA-ja. Sipas ekspertëve, eksportet gjermane në SHBA në një rast të tillë do të binin me 43%, kurse produkti i brendshëm bruto i Gjermanisë do të binte me 0,2%.

Rainer Kirchdörfer, drejtues i Fondacionit tĂ« Biznesit Familjar, tha se SHBA-tĂ« po pĂ«rdorin tarifat si njĂ« mjet shantazhi. Kjo çon nĂ« pasiguri tĂ« madhe. KompanitĂ« kanĂ« interes pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje tĂ« qĂ«ndrueshme me SHBA-nĂ«. “BE-ja duhet ta ndjekĂ« kĂ«tĂ« rrugĂ« me guxim dhe mençuri”, citon “tagesschau” ekspertin./DW

The post Bashkimi Evropian fiton kohë, Trump shtyn tarifat e reja kundër BE-së appeared first on Lapsi.al.

“Shtohen kontrollet nĂ« kufi”/ DW: Gjermania forcon kthimin e migrantĂ«ve tĂ« paligjshĂ«m

✇BoldNews
By: Ardit
23 May 2025 at 19:07

Shifrat që paraqiti ministri i Brendshëm i Gjermanisë Alexandër Dobrindt janë konkrete. Dobrindti tha pak ditë më parë në një vizitë pranë Kiefersfelden, në kufirin e Gjermanisë me Austrinë, se numri i kthimeve pas të migrantëve të paligjshëm është rritur me 45 përqind. Kjo vetëm një javë pas fillimit të punës së qeverisë Merz. Janë [
]

The post “Shtohen kontrollet nĂ« kufi”/ DW: Gjermania forcon kthimin e migrantĂ«ve tĂ« paligjshĂ«m appeared first on BoldNews.al.

Procedurat e azilit jashtë BE-së/ DW: Kancelari Friedrich Merz do verifikojë modelin italian me Shqipërinë

✇Sot News | Lajme
By: sosiana aliaj
18 May 2025 at 10:21

Kancelari gjerman Friedrich Merz dhe kryeministrja italiane Giorgia Meloni duan të veprojnë të vendosur kundër migrimit të parregullt. Merz dëshiron të verifikojë edhe modelin italian me Shqipërinë.

Kancelari gjerman Friedrich Merz e sheh tĂ« mundshme tĂ« zhvillohen procedura azili nĂ« vendet jashtĂ« BE-sĂ« pĂ«r tĂ« frenuar migrimin e parregullt nĂ« EvropĂ«.GjatĂ« vizitĂ«s sĂ« tij tĂ« parĂ« si kancelar nĂ« RomĂ«, Friedrich Merz (CDU) bĂ«ri thirrje pĂ«r bashkĂ«punim me vendet e treta pĂ«r tĂ« frenuar migrimin e parregullt nĂ« EvropĂ«. “Ne ramĂ« dakord tĂ« angazhohemi kundĂ«r migrimit tĂ« parregullt nĂ« Bashkimin Evropian nĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« vendosur se mĂ« parĂ«,” tha Merz tĂ« shtunĂ«n nĂ« njĂ« konferencĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t shtypi me kryeministren italiane Giorgia Meloni.

“Iniciativat e ndĂ«rmarra nga Italia muajt e fundit, veçanĂ«risht me disa vende mesdhetare, kanĂ« qenĂ« jashtĂ«zakonisht tĂ« suksesshme. KĂ«to janĂ« nisma tĂ« mira qĂ« ne i mbĂ«shtesim edhe nĂ« Gjermani”, tha Merz. Merz dĂ«shiron tĂ« verifikojĂ« edhe modelin italian me ShqipĂ«rinĂ«. NĂ« lidhje me ndalimin e pĂ«rkohshĂ«m tĂ« kĂ«tyre planeve nĂ« Itali nga gjyqĂ«sori, kreu i CDU tha gjatĂ« vizitĂ«s sĂ« tij tĂ« parĂ« si kancelar nĂ« RomĂ« se ishte nĂ« dijeni tĂ« vendimeve tĂ« gjykatave. “Por sigurisht kjo mund tĂ« jetĂ« ende njĂ« opsion,” shtoi ai.

Qendra bosh në Shqipëri

Koalicioni në Romë, i përbërë nga tre parti të djathta dhe konservatore, kërkon të zhvendosë në Shqipëri procedurat e azilit për emigrantët e kapur në Mesdhe, por kjo është penguar disa herë nga drejtësia. Gjykata Evropiane e Drejtësisë aktualisht po shqyrton nëse një trajtim i tillë i migrantëve është në përputhje me ligjin evropian. Kampet e ndërtuara posaçërisht në Shqipëri, kanë qenë kryesisht bosh prej muajsh. Deri më tani, modeli nuk ka funksionuar kurrë.

Merz tha se zhvendosja e procedurave tĂ« azilit do tĂ« shqyrtohet pavarĂ«sisht pĂ«rvojĂ«s nĂ« Itali. Kjo “sigurisht nuk Ă«shtĂ« zgjidhja e problemit”. “ËshtĂ« njĂ« kontribut pĂ«r ta bĂ«rĂ« problemin mĂ« tĂ« vogĂ«l”. Merz kĂ«mbĂ«nguli gjithashtu nĂ« zbatimin e shpejtĂ« tĂ« reformĂ«s evropiane tĂ« azilit dhe zgjerimin e bashkĂ«punimit brenda BE-sĂ« nĂ« luftĂ«n kundĂ«r migracionit tĂ« parregullt. “Nuk do tĂ« shkelim mĂ« frenat kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r zgjidhjen e problemeve nĂ« Bashkimin Evropian.”/DW

The post Procedurat e azilit jashtë BE-së/ DW: Kancelari Friedrich Merz do verifikojë modelin italian me Shqipërinë appeared first on Sot News | Lajme.

“E dĂ«gjove ShqipĂ«rinĂ«? ÇfarĂ« klasi kanĂ«?”/ Eurovision 2025, DW artikull pĂ«r “Zjerm-in” e ‘Shkodra Elektronike’

✇Sot News | Lajme
By: sara dervishi
17 May 2025 at 13:22

Beatriçe Gjergji dhe KolĂ« Laca, tĂ« grupit “Shkodra Elektronike” pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« ShqipĂ«rinĂ« me kĂ«ngĂ«n “Zjerm”, e cila ka shanse tĂ« larta pĂ«r tĂ« arritur njĂ« rezultat tĂ« suksesshĂ«m. NĂ« hollin e njĂ« hoteli nĂ« Bazel tĂ« ZvicrĂ«s, gazetarĂ«t qĂ« mbulojnĂ« festivalin europian tĂ« kĂ«ngĂ«s “Eurovision Song Contest” mbajnĂ« radhĂ« pĂ«r tĂ« intervistuar kĂ«ngĂ«tarĂ«t qĂ« ja kanĂ« dalĂ« mbanĂ« tĂ« ngjiten nĂ« skenĂ«n e finales sĂ« madhe sĂ« 17 majit.

PĂ«r tĂ« takuar dhe intervistuar Beatriçe Gjergjin dhe KolĂ« LacĂ«n, dyshen e “Shkodra Elektronike”, duhet pritur gjatĂ«. Interesi pĂ«r ta Ă«shtĂ« i madh. GazetarĂ« nga e gjithĂ« bota duan tĂ« dinĂ« gjithçka pĂ«r pĂ«rfaqĂ«suesit e ShqipĂ«risĂ« sĂ« kĂ«tij viti, qĂ« nga teksti i kĂ«ngĂ«s, veshja, lĂ«vizjet skenike, ambiciet, pritshmĂ«ritĂ«. Pyetjet janĂ« tĂ« pafundme dhe lodhja e tyre Ă«shtĂ« e dukshme, megjithatĂ« gjejnĂ« kohĂ« pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« pĂ«rgjigje tĂ« sinqerta e tĂ« vĂ«rteta gjithĂ«secilit tĂ« interesuar, me njĂ« buzĂ«qeshje qĂ« nuk u ikĂ«n asnjĂ«herĂ« nga portreti.

Ngjizja e “Shkodra Elektronike”

Edhe pse tĂ« dy tĂ« lindur nĂ« ShkodĂ«r dhe tĂ« emigruar herĂ«t nĂ« Itali, Beatriçja dhe Kola nuk njiheshin mĂ« herĂ«t, por u gjetĂ«n rastĂ«sisht nĂ« rrjetet sociale, ndĂ«rkohĂ« qĂ« secili kishte grupin e tyre muzikor. “Me KolĂ«n jemi gjetur nĂ« internet. Jemi simboli i kohĂ«s ku jetojmĂ«â€ – thotĂ« Beatriçe Gjergji pĂ«r DW. DĂ«shira pĂ«r tĂ« rikrijuar njĂ« cover tĂ« kĂ«ngĂ«s shkodrane “TurtulleshĂ«â€ bĂ«ri qĂ« para se t’ua propozonte miqve tĂ« saj italianĂ« kĂ«ngĂ«n, tĂ« kĂ«rkonte nĂ« Youtube, ku gjeti njĂ« cover tĂ« mĂ«hershĂ«m qĂ« Kola kishte kĂ«nduar me grupin e tij.

“Ishte cover shumĂ« i bukur dhe diçka krejt e re, e padĂ«gjuar mĂ« parĂ« dhe mĂ« pĂ«lqeu shumĂ«. U emocionova”. Pastaj kureshtja bĂ«ri qĂ« tĂ« dinte mĂ« shumĂ« pĂ«r KolĂ«n dhe dĂ«gjoi intervista tĂ« tij, ku mĂ«soi se dhe ai ishte nga Shkodra, emigrant i viteve ’90, dhe gjeti shumĂ« ngjashmĂ«ri me historinĂ« e jetĂ«s sĂ« saj. MĂ« pas komunikuan nĂ« Facebook dhe pasi ndoqĂ«n nga larg aktivitetin muzikor tĂ« njĂ«ri-tjetrit, u takuan dhe nisĂ«n tĂ« flisnin pĂ«r bashkĂ«punim, derisa nĂ« 2019-Ă«n krijuan “Shkodra Elektronike”.

Kulmi i bashkëpunimit të tyre artistik është shkrimi i këngës për Festivalin e fundvitit të Radio-Televizionin shqiptar, fitorja e së cilës i solli në skenën gjigante të Eurovisionit.

“Njerz’t e mirĂ« e njerz’t pa emĂ«r, kĂ«rcejnĂ« valle n’shpirt” – Ă«shtĂ« njĂ« nga vargjet e “Zjerm”.

“Kur kam nisur tĂ« shkruaj kĂ«ngĂ«n, kam menduar tĂ« shkruaj pĂ«r njerĂ«zit e mirĂ«, njerĂ«z tĂ« cilĂ«t kur bĂ«hen me nerva, nuk reagojnĂ« keq. E kam shkruar pĂ«r njerĂ«zit me empati, dhe unĂ« kam pasur fatin tĂ« njoh shumĂ« prej tyre, qĂ« kanĂ« lĂ«nĂ« shenjĂ« tĂ« madhe tek unĂ« dhe unĂ« kam mĂ«suar shumĂ« prej tyre” – thotĂ« Beatriçe.

“EmigrantĂ« tĂ« viteve ‘90”

KolĂ« Laca ishte 20 vjeç kur vendosi tĂ« studiojĂ« nĂ« Itali. NĂ« ShkodĂ«r kishte studiuar pĂ«r piano nĂ« licĂ© por nuk ishte ndjerĂ« asnjĂ«herĂ« i lirĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« muzikĂ«n qĂ« donte. “Mbarova studimet dhe aty e mbylla me muzikĂ«n, sepse po flasim pĂ«r njĂ« shkollĂ« nĂ« komunizĂ«m, ku askush nuk ishte i lirĂ« tĂ« bĂ«nte çfarĂ« tĂ« donte” – tregon Kola pĂ«r DW. MirĂ«po sistemi ra dhe gjithsesi Kola nuk e gjente veten nĂ« ShqipĂ«ri. PĂ«rmes njĂ« burse tĂ« shkollĂ«s sĂ« JezuitĂ«ve nĂ« ShkodĂ«r vendosi qĂ« nĂ« vitin 1992 tĂ« studiojĂ« drejtĂ«si nĂ« Padova tĂ« ItalisĂ«, degĂ« tĂ« cilĂ«n mĂ« pas e ndĂ«rroi me shkencat politike, aty ku dhe u diplomua.

Por nĂ« njĂ« treg tĂ« lirĂ« dhe tĂ« zhvilluar muzikor si Italia, iu rikthye muzikĂ«s por kĂ«tĂ« herĂ« jo asaj klasike por muzikĂ«s underground. “Aty ia nisa nga 0 edhe nga muzika. Mbaj mend qĂ« gjĂ«ja e parĂ« qĂ« bĂ«ra kur mbĂ«rrita nĂ« Padova ishte blerja e njĂ« gazete ku njoftohej pĂ«r aktivitetet muzikore qĂ« do tĂ« kishte nĂ« muajt nĂ« vijim dhe pashĂ« qĂ« do tĂ« vinin grupi ‘Aerosmith’. Shkova pĂ«r t’i parĂ« dhe aty kuptova psikologjikisht dhe fizikisht ndryshimin e madh me ShqipĂ«rinĂ« e atyre viteve” – thotĂ« Kola.

Për vështirësitë e fillimit nuk ndalet të flasë gjatë, pasi në 33 vite jetë në Itali, thotë se ka pasur kohë mjafueshëm që të harrojë gjithçka.

NdĂ«rsa Beatriçe ishte vetĂ«m 6 vjeç kur familja e saj emigroi nĂ« Itali, pas njĂ« eksperiencĂ« tjetĂ«r emigrimi qĂ« kishin pasur mĂ« herĂ«t nĂ« Gjermani. “Italia nuk ka qenĂ« e lehtĂ«, sidomos pĂ«r prindĂ«rit e mi. Por nĂ« sytĂ« e tyre unĂ« nuk kam parĂ« kurrĂ« frikĂ«n, por vetĂ«m dinjitetin. Prandaj dhe jeta ime ka qenĂ« me ngjyra dhe nuk ka qenĂ« kurrĂ« e mĂ«rzitshme” – thotĂ« Beatriçe, e cila ndihet me fat qĂ« nĂ« jetĂ«n e saj kanĂ« mundur tĂ« ndĂ«rthuren bukur dy botĂ« tĂ« ndryshme, ajo shqiptare dhe italiane.

“MuzikantĂ« klasi”

“E dĂ«gjove ShqipĂ«rinĂ«? ÇfarĂ« klasi qĂ« kanĂ«. E meritojnĂ« tĂ« jenĂ« tĂ« paktĂ«n nĂ« treshen fituese”.

Kjo Ă«shtĂ« fjalia qĂ« njĂ« gazetar ia thotĂ« kolegut ngjitur, pasi “Shkodra Elektronike” pĂ«rmbyll provĂ«n e fundit skenike para finales sĂ« madhe tĂ« datĂ«s 17 maj. Nga organizatorĂ«t, ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« pĂ«rzgjedhur qĂ« tĂ« jetĂ« kĂ«nga e fundit e listuar nĂ« garĂ«, me numrin 26.

Beatriçe Gjergji

“ËshtĂ« zgjidhje jo e zakontĂ« qĂ« kemi lĂ«nĂ« tĂ« parafundit San Marinon, dhe tĂ« fundit ShqipĂ«rinĂ«. Sepse San Marino Ă«shtĂ« argĂ«tim, njĂ« kĂ«ngĂ« ritmike ku gjithkush kĂ«rcen. Por nga ana tjetĂ«r donin ta mbyllnim me njĂ« zgjedhje qĂ« Ă«shtĂ« vĂ«rtet klas dhe pĂ«rfaqĂ«son muzikĂ«n. Dhe kjo Ă«shtĂ« kĂ«nga e ShqipĂ«risĂ«. Ka shumĂ« talent, zgjuarsi, dhe Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«ngĂ« shumĂ« e bukur. Mund edhe tĂ« kishim lĂ«nĂ« ShqipĂ«rinĂ« tĂ« parafundit dhe San Marinon tĂ« fundit, por Ă«shtĂ« mĂ« e drejtĂ« qĂ« ta mbyllim kĂ«tĂ« festival me njĂ« veprim me klas” – tha pak orĂ« para finales Christer Björkman, njĂ« ndĂ«r producentĂ«t mĂ« jetĂ«gjatĂ« tĂ« Eurovision Song Contest.

Ekspertët dhe të apasionuarit e këtij festivali festivalit kanë debatuar vazhdimisht për rëndësinë që i jepet radhitjes së këngëve në natën finale, ku shumë syresh mendojnë se këngëtarët që këndojnë në pjesën e dytë të garës, nuk kanë shanse më të larta për të fituar. Megjithatë gjatë viteve të fundit disa prej fituesve kanë qenë të listuar në fund të garës, si përshembull Italia me Maneskin në në vendin e 24-t (2021) apo Ukraina me Jamalën në vendin e 21-të në vitin 2016./DW

The post “E dĂ«gjove ShqipĂ«rinĂ«? ÇfarĂ« klasi kanĂ«?”/ Eurovision 2025, DW artikull pĂ«r “Zjerm-in” e ‘Shkodra Elektronike’ appeared first on Sot News | Lajme.

DW: Ekonomia ruse më e dobët nga sa deklaron Moska

✇BoldNews
By: Ardit
15 May 2025 at 08:15

PavarĂ«sisht stabilitetit sipĂ«rfaqĂ«sor dobĂ«sitĂ« strukturore tĂ« ekonomisĂ« nĂ« Rusi po thellohen, thuhet nĂ« njĂ« analize tĂ« Institutit tĂ« Stokholmit pĂ«r EkonomitĂ« nĂ« Tranzicion (SITE). Shkaku pĂ«r kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« kalimi nĂ« njĂ« ekonomi lufte dhe efektet e sanksioneve perĂ«ndimore. Raporti u pĂ«rgatit si material informues pĂ«r ministrat e Financave tĂ« BE-sĂ«. “Stimujt fiskalĂ« pĂ«r ekonominĂ« e [
]

The post DW: Ekonomia ruse më e dobët nga sa deklaron Moska appeared first on BoldNews.al.

PS mori mandatin e katërt qeverisës/ DW: E paprecedentë për vendin!

✇Albeu
By: M C
13 May 2025 at 18:19

Marrja e njĂ« mandati tĂ« katĂ«rt qeverisĂ«s radhazi nga njĂ« parti politike nĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«rbĂ«n tĂ« parĂ«n herĂ« qĂ« nga zgjedhjet pluraliste tĂ« vitit 1991 nĂ« atĂ« qĂ« DW e pĂ«rshkruan si “precedent historik pĂ«r vendin”. Rezultatet paraprake tĂ« zgjedhjeve parlamentare tĂ« vitit 2025, pas numĂ«rimit tĂ« rreth 60% tĂ« kutive tĂ« votimit, tregojnĂ« njĂ« epĂ«rsi tĂ« qartĂ« tĂ« PartisĂ« Socialiste tĂ« kryeministrit Edi Rama, e cila ka siguruar 52.5% tĂ« votave.

Partia Demokratike dhe aleatĂ«t e saj grumbulluan 33.9% tĂ« votave, forcĂ« e tretĂ« nĂ« Kuvend pritet tĂ« jetĂ« Partia Socialdemokrate e Tom Doshit me tri mandate, ndĂ«rsa pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, tri formacione tĂ« reja politike – “MundĂ«sia” e Agron Shehajt, “Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het” dhe “LĂ«vizja BashkĂ«â€ e Arlind Qorit – janĂ« nĂ« kufirin e votave pĂ«r tĂ« siguruar nga njĂ« deputet secila.

Kjo Ă«shtĂ« panorama post-zgjedhore, e pĂ«rmbledhur thjesht nĂ« njĂ« shkrim ku pasqyrohen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n mase edhe akuzat e kreut tĂ« PD-sĂ«, Sali Berisha, pĂ«r parregullsi dhe manipulime, pĂ«r zgjedhje tĂ« zhvilluara nĂ« kushte tĂ« pabarabarta dhe tĂ« ndikuara nga veprime tĂ« qeverisĂ« qĂ«, sipas tij, synonin tĂ« orientonin votĂ«n, ndĂ«rsa pa sqaruar qartĂ« nĂ«se ka nĂ« plan apo jo ta kontestojĂ« rezultatin, insistoi vetĂ«m se do tĂ« presĂ« tĂ« dhĂ«nat pĂ«rfundimtarĂ« “pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« njĂ« vlerĂ«sim tĂ« situatĂ«s dhe pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar qĂ«ndrimin tonĂ«.”

Nënvizohet po kështu edhe raporti paraprak i misionit të vëzhguesve ndërkombëtarë të OSBE/ODIHR-it, që fliste për zgjedhje të qeta e të menaxhuara mirë, por me mangësi në aspektin e barazisë në garë, e ku u vlerësua në mënyrë të veçantë roli i Prokurorisë së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) në hetimin e krimeve zgjedhore.

Deri tani SPAK-u ka hapur 39 çështje lidhur me zgjedhjet e 11 majit: 33 prej tyre për korrupsion aktiv në zgjedhje, katër për korrupsion aktiv dhe pasiv, një për përdorim të funksionit publik për qëllime politike dhe një për shpërdorim detyre./DW

The post PS mori mandatin e katërt qeverisës/ DW: E paprecedentë për vendin! appeared first on Albeu.com.

DW: Rama e nisi fjalimin e së premtes me ofendime, Berisha më i përmbajtur

✇Lapsi
By: user7
10 May 2025 at 13:16

E premtja (9 maj) nĂ« TiranĂ« ishte mbyllja e njĂ« dite plot ngjarje. Paradite vĂ«mendjen e mori “Giro d’Italia”, njĂ« ndĂ«r garat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme sportive tĂ« çiklizmit, itinerari i sĂ« cilĂ«s nisi nga ShqipĂ«ria. NdĂ«rsa nĂ« mbrĂ«mje radhĂ«n e patĂ«n mitingjet e dy partive mĂ« tĂ« mĂ«dha politike nĂ« vend, ku militantĂ«t e PartisĂ« Socialiste dhe PartisĂ« Demokratike, mbĂ«shtetĂ«n pĂ«r tĂ« fundit herĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« fushatĂ« forcat politike tĂ« preferuara dhe dĂ«gjuan fjalime tĂ« gjata nga udhĂ«heqĂ«sit politikĂ«, Edi Rama dhe Sali Berisha.

Fjalimet e së premtes mbrëma u karakterizuan nga e njëjta gjuhë e përdorur që në krye të fushatës: kreu i PS-së, Edi Rama,  njëkohësisht drejtues i qeverisë që prej vitit 2013, me një retorikë të përshkallëzuar ofendimesh ndaj kundërshtarëve politikë, por këtë herë edhe ndaj zgjedhësve, dhe nga ana tjetër, Sali Berisha, në dukje më i përmbajtur se në të shkuarën, por pa lënë pas gjuhën agresive ndaj kundërshtarit.

PS qeverisëse premton, se vetëm me të shkohet në BE

LigjĂ«rimi politik i tyre zbehu edhe gjatĂ« kĂ«saj fushate thelbin e programeve politike tĂ« premtuara, megjithatĂ« secila parti kishte kartĂ«n e saj pĂ«r tĂ« bindur votuesit. Partia Socialiste premtoi se vetĂ«m me tĂ« nĂ« krye tĂ« qeverisĂ« edhe pĂ«r njĂ« mandat tĂ« katĂ«rt, vendi do tĂ« mund tĂ« futet nĂ« Bashkimin Europian dhe tĂ« vijojĂ« me rrugĂ«n e reformave. Madje kryeministri Rama e personalizoi fushatĂ«n, nĂ« logon e sĂ« cilĂ«s kĂ«tĂ« herĂ« u shkrua: “VetĂ«m me Edin dhe PartinĂ« Socialiste”.

PD premton ta bëjë Shqipërinë madhështore

NdĂ«rsa demokratĂ«t dhe aleatĂ«t e tyre besojnĂ« se nĂ« rast fitoreje, “do ta bĂ«jnĂ« ShqipĂ«rinĂ« madhĂ«shtore”, njĂ« filozofi politike kjo e kopjuar nga fushata amerikane e presidentit Trump, qĂ« synon ta bĂ«jĂ« AmerikĂ«n madhĂ«shtore (Make America great again). Theksi i programit tĂ« demokratĂ«ve, nĂ« opozitĂ« qĂ« nga viti 2013, Ă«shtĂ« rigjallĂ«rimi i ekonomisĂ«.

Retorikë folklorike dhe diskriminuese

PĂ«r PartinĂ« Socialiste, fushata nisi me epitetin “buf kĂ«nete”, tĂ« cilin kryeministri Rama ia vuri rivalit tĂ« tij mĂ« tĂ« hershĂ«m politik, BerishĂ«s. NĂ« daljet e tij tĂ« pĂ«rnatshme nĂ« emisionet politike tĂ« mbrĂ«mjes, Rama e mbrojti strategjinĂ« e tij tĂ« komunikimit me faktin se ndĂ«r vite Berisha e ka sulmuar mĂ« shumĂ« personalisht, se politikisht. “ËshtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« merresh me kundĂ«rshtarĂ« qĂ« janĂ« jashtĂ« çdo lloj formati nĂ« aspektin etik. QĂ« tĂ« ulin dhe tĂ« ngrenĂ« nga mĂ«ngjesi deri nĂ« darkĂ«, nga viti nĂ« vit, me tĂ« gjitha tĂ« zezat e kĂ«saj bote, qĂ« tĂ« shajnĂ«, qĂ« tĂ« akuzojnĂ«, qĂ« s’kanĂ« lĂ«nĂ« gjĂ« pa thĂ«nĂ«, dhe nuk tĂ« lĂ«nĂ« tĂ« gjallĂ« e tĂ« vdekur tĂ« familjes pa tĂ« pĂ«rmendur. Tani si tĂ« sillesh me kĂ«ta? E vetmja mĂ«nyrĂ« Ă«shtĂ« karikatura dhe satira. Nuk ka mĂ«nyrĂ« tjetĂ«r. UnĂ« nuk mundem kurrĂ« dhe s’e kam bĂ«rĂ« asnjĂ«herĂ« qĂ« t’i sulmoj kundĂ«rshtarĂ«t me akuza dhe me sharje qĂ« janĂ« tĂ« natyrĂ«s penale. UnĂ« e kam dhe prirje tĂ« karikaturizoj, tĂ« satirizoj dhe Ă«shtĂ« njĂ« formĂ« komunikimi pĂ«r tĂ« kundĂ«rgoditur, por pa u pĂ«rzier me llumin e gjuhĂ«s dhe komunikimit politik” – tha Rama pak ditĂ« mĂ« parĂ«.

Fushata pasoi me tĂ« tjera epitete tĂ« RamĂ«s, i cili kĂ«tĂ« fushatĂ«, solli si risi edhe tubimet politike vetĂ«m me gra, ku ofendonte dhe shante burrat me termin “çyryk”, “xhuxh”, “autik politik” e dhjetĂ«ra epitete tĂ« tjera.

“NĂ«se Rama i 2013-Ă«s na vinte me njĂ« ligjĂ«rim me mĂ« shumĂ« argumente dhe tĂ« kombinuara me rafinim estetik dhe zbavitje, 12 vite mĂ« pas, stili i RamĂ«s jo vetĂ«m qĂ« nuk frymĂ«zon mĂ«, por duket se ka rĂ«nĂ« nĂ« “batakun” e viralitetit; humori fyes e sharjet, nuk janĂ« asgjĂ« mĂ« shumĂ« se pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« vepruar me logjikĂ«n e rrjetit, tĂ« mobilizojĂ« emocione nĂ« kurriz të argumentave racionalĂ«â€ – thotĂ« pĂ«r DW Irena Myzeqari, pedagoge e shkencave tĂ« komunikimit.

Edhe pĂ«r politologun Ermal Hasimja, fushata mĂ« profesionale dhe mĂ« e pĂ«rgatitur e RamĂ«s ka qenĂ« ajo e vitit 2013. “Pas saj, niveli i ligjĂ«rimit tĂ« tij i Ă«shtĂ« pĂ«rshtatur dukshĂ«m nivelit mediokĂ«r tĂ« votuesit mesatar”.

Strategjia “afĂ«r grave, larg burrave”

Hasimja nuk mendon se Rama ka bĂ«rĂ« studime serioze pĂ«r tĂ« rrĂ«mbyer votĂ«n e elektoratit femĂ«ror. “Siguria qĂ« shpalos Rilindja nĂ« fushatĂ« tĂ« bĂ«n tĂ« mendosh se ajo shpreson se do tĂ« mund tĂ« kontrollojĂ« maksimalisht votĂ«n e administratĂ«s qĂ« Ă«shtĂ« e tejfryrĂ« me militantĂ« socialistĂ«. ElementĂ« si ai i njĂ«farĂ« prioriteti te elektorati femĂ«ror vjen nga perceptimi se popullariteti i RamĂ«s Ă«shtĂ« mĂ« i lartĂ« te femrat.

Për politologun Ermal Hasimja, fushata më profesionale dhe më e përgatitur e Ramës ka qenë ajo e vitit 2013Fotografi: privat
Sa pĂ«r retorikĂ«n fyese ndaj burrave, Hasimja e konsideron: “Folklorike”. ËshtĂ« njĂ« nga pikat ku Rama i lejon vetes tĂ« argĂ«tohet me atĂ« pjesĂ« tĂ« elektoratit qĂ« ai e di se ua ka marrĂ« votĂ«n nĂ« mĂ«nyra tĂ« tjera” – thotĂ« ai pĂ«r DW. “NĂ«se do tĂ« mundohemi t’i vĂ«mĂ« njĂ« emĂ«r shkencor sjelljes sĂ« RamĂ«s kĂ«to zgjedhje, ajo do tĂ« ishte “gender targeting”, ose ndryshe, pozicionimin e tij si kampion të kauzĂ«s dhe progresit femĂ«ror. NĂ« pamje tĂ« parĂ«, qasje tĂ« tilla prodhojnĂ« ilaritet ndĂ«r turma, çka edhe Rama po kĂ«rkon kĂ«to zgjedhje. Por nĂ« nivel logjik kjo pĂ«rbĂ«n njĂ« anti-tezĂ« gjinore, pra ‘tĂ« fuqizojmĂ« duke denigruar’. NĂ«se Rama mendon se po vulos votĂ«n e grave, nĂ« fakt ai mund tĂ« jetĂ« duke mobilizuar njĂ« reagim problematik nĂ« perceptimin publik, sepse amplifikon stereotipet gjinore” – thotĂ« Myzeqari.

“Berisha, mĂ« pak agresiv”

Hasimja, dikur kĂ«shilltar i BerishĂ«s nĂ« kohĂ«n kur ky i fundit ishte kryeministĂ«r, thotĂ« se kĂ«tĂ« fushatĂ«, “retorika e Berishes ishte relativisht mĂ« e qetĂ« se e herĂ«ve tĂ« tjera, me shumĂ« gjasa e ndikuar nga kĂ«shilltarĂ«t e komunikimit dhe nevoja pĂ«r tĂ« kuruar imazhin e tij tĂ« njĂ« lideri agresiv”.

PĂ«rveç sloganit sĂ« frymĂ«zuar nga amerikanĂ«t, Partia Demokratike nĂ« kĂ«tĂ« fushatĂ« punĂ«soi si kĂ«shilltar kryesor tĂ« fushatĂ«s Chris LaCivita, njĂ« ndĂ«r figurat kryesore qĂ« ideuan fushatĂ«n e presidentit Trump nĂ« vitin 2024. PĂ«r militantĂ«t demokratĂ«, roli i LaCivitĂ«s shihet edhe si njĂ« shpresĂ« qĂ« ai tĂ« ndikojĂ« pĂ«r heqjen e statusin “Non grata” tĂ« BerishĂ«s nga Shtetet e Bashkuara.

PĂ«r pedagogen e shkencave tĂ« komunikimit Myzeqari, retorika e pĂ«rdorur nga kreu opozitar Berisha ka qenĂ« “e ashpĂ«r, konfrontuese dhe e mbushur me tone emocionale”. “PĂ«rdoren shpesh terma si “regjim”, “kapje e shtetit”, “tradhti kombĂ«tare”, tĂ« cilat synojnĂ« tĂ« mobilizojnĂ« mbĂ«shtetĂ«sit, duke krijuar ndjesinĂ« e njĂ« beteje ekzistenciale kundĂ«r mazhorancĂ«s. Kjo lloj retorike ka qĂ«llim tĂ« ngjallĂ« zemĂ«rim, revoltĂ« dhe angazhim masiv, por nga ana tjetĂ«r, mund tĂ« largojë publikun gri qĂ« kĂ«rkon tone mĂ« konstruktive dhe zgjidhje reale”.

Teksa bĂ«n njĂ« analizĂ« tĂ« ligjĂ«rimit politik tĂ« BerishĂ«s ndĂ«r vite, ish-kĂ«shilltari Hasimja thotĂ«: “Berisha ka prirjen tĂ« jetĂ« agresiv nĂ« komunikim dhe tĂ« polarizojĂ« narrativĂ«n politike nĂ« bardhĂ« e zi. Kush nuk Ă«shtĂ« me tĂ«, Ă«shtĂ« vegĂ«l e RamĂ«s. Por ka mĂ«suar disi nga analiza e perceptimit tĂ« opinionit dhe kjo reflektohet sĂ« fundi nĂ« njĂ« reduktim tĂ« agresivitetit dhe fokusim te programi”.

TĂ« dielĂ«n (11 maj) shqiptarĂ«t do t’u drejtohen kutive tĂ« votimit, nga numrat e sĂ« cilave do tĂ« kuptohet nĂ«se programet apo retorika politike kanĂ« pasur mĂ« shumĂ« ndikim tek zgjedhĂ«sit./DW

The post DW: Rama e nisi fjalimin e së premtes me ofendime, Berisha më i përmbajtur appeared first on Lapsi.al.

Analiza në DW/ AfD ekstremiste e djathtë, a është demokracia gjermane në rrezik

✇Lapsi
By: user 6
4 May 2025 at 19:38

Zyra Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës sheh tek AfD botëkuptim mbizotërues nacionalist për prejardhje etnike të popullit gjerman. AfD mendon se partitë e tjera po bëjnë fushatë të motivuar politikisht.

AfD, Alternativa për Gjermaninë u klasifikua si parti ekstremiste e djathtë në të gjithë Gjermaninë nga Zyra Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës. Kjo më parë zbatohej vetëm për tre degë rajonale në lindje: Tyringi, Saksoni dhe Saksoni-Anhalt. Që nga marsi i vitit 2021, AfD është renditur në mbarë vendin si një grup i dyshuar ekstremist i krahut të djathtë.

Për këtë qëllim, shërbimit sekret vendas iu lejua të përdorte edhe burime të inteligjencës sekrete si informatorë, survejim dhe vlerësim të burimeve publike dhe jopublike. Sipas autoriteteve të Këlnit, janë pikërisht këto vëzhgime, të cilat e kanë vërtetuar tashmë dyshimin se partia ndjek synime antikushtetuese.

“Popull gjerman i pĂ«rcaktuar etnikisht”

Shkak pĂ«r kĂ«tĂ« vlerĂ«sim Ă«shtĂ« “karakteri ekstremist i tĂ« gjithĂ« partisĂ«, i cili shpĂ«rfill dinjitetin njerĂ«zor”, thuhet nga Zyra Federale pĂ«r Mbrojtjen e KushtetutĂ«s. NdĂ«r tĂ« tjera ajo ka shqyrtuar deklaratat e bĂ«ra nga AfD gjatĂ« fushatĂ«s zgjedhore federale dhe para tre zgjedhjeve shtetĂ«rore nĂ« GjermaninĂ« lindore. Lidhjet midis politikanĂ«ve tĂ« AfD-sĂ« dhe aktorĂ«ve dhe grupeve ekstremiste tĂ« krahut tĂ« djathtĂ« luajtĂ«n gjithashtu rol qendror nĂ« hetimin tre-vjeçar.

VlerĂ«simi final: “QĂ«ndrimi mbizotĂ«rues pĂ«r prejardhje etnike tĂ« popullit tek kjo parti Ă«shtĂ« i papajtueshĂ«m me rendin themelor tĂ« lirĂ« demokratik. Konkretisht, pĂ«r shembull, AfD nuk i konsideron shtetasit gjermanĂ« me sfond migrimi nga vendet me shumicĂ« myslimane si anĂ«tarĂ« tĂ« barabartĂ« tĂ« popullit gjerman, siç pĂ«rcaktohet etnikisht nga partia.”

Raporti gjithëpërfshirës mbi të cilin bazohet klasifikimi i partisë si ekstremiste e djathtë nuk është publikuar. Por me të zvogëlohen edhe më shumë pengesat ligjore për mbikëqyrjen e AfD-së nga Zyra për Mbrojtjen e Kushtetutës.

AfD: Klasifikimi i motivuar politikisht

VetĂ« AfD e konsideron vendimin tĂ« motivuar politikisht. ZĂ«vendĂ«skryetari Stephan Brandner tha pĂ«r “Rheinische Post”: “Ky vendim i ZyrĂ«s Federale pĂ«r Mbrojtjen e KushtetutĂ«s, i cili Ă«shtĂ« i udhĂ«zuar, Ă«shtĂ« absurditet i plotĂ« pĂ«r nga pĂ«rmbajtja, nuk ka tĂ« bĂ«jĂ« me ligjin dhe rendin dhe Ă«shtĂ« njĂ« vendim thjesht politik nĂ« luftĂ«n e partive tĂ« kartelit kundĂ«r AfD”.

Ministrja e Brendshme e SPD në detyrë, Nancy Faeser, iu kundërpërgjigj akuzës se Zyra Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës, e cila është në varësi të Ministrisë së Brendshme, kishte vepruar sipas udhëzimeve të saj.

“Nuk ka pasur asnjĂ« ndikim politik nĂ« raportin e ri”, shpjegoi Faeser. VetĂ« raporti Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me vlerĂ«simin e Faeser pĂ«r AfD-nĂ«: “QĂ«ndrimi i tyre nacionalist reflektohet nĂ« deklarata raciste, veçanĂ«risht kundĂ«r emigrantĂ«ve dhe myslimanĂ«ve”, shpjegoi Faeser, qĂ« ka vetĂ«m pak ditĂ« nĂ« detyrĂ« para se qeveria e re federale tĂ« marrĂ« detyrĂ«n.

PolitikanĂ« tĂ« e partive tĂ« tjera e pĂ«rshĂ«ndetĂ«n raportin e ZyrĂ«s Federale pĂ«r Mbrojtjen e KushtetutĂ«s. Politikania e FDP-sĂ«, Marie-Agnes Strack-Zimmermann, pĂ«r shembull, i tha DPA: “AfD nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« parti proteste, por njĂ« lĂ«vizje ekstremiste e krahut tĂ« djathtĂ« qĂ« dĂ«shiron tĂ« shkatĂ«rrojĂ« rendin tonĂ« tĂ« lirĂ« dhe demokratik.”

Sondazhet e nxjerrin AfD pjesërisht kryesuese

AfD ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur hapa ligjorĂ« kundĂ«r klasifikimit tĂ« saj si njĂ« parti “e konfirmuar ekstremiste e krahut tĂ« djathtĂ«â€. Partia do tĂ« “vazhdojĂ« tĂ« mbrohet ligjĂ«risht kundĂ«r kĂ«tyre shpifjeve qĂ« rrezikojnĂ« demokracinĂ«â€, thanĂ« dy kryetarĂ«t Alice Weidel dhe Tino Chrupalla. Vendimi i ZyrĂ«s Federale pĂ«r Mbrojtjen e KushtetutĂ«s Ă«shtĂ« “goditje e rĂ«ndĂ« pĂ«r demokracinĂ« gjermane”.

Se çfarë do të thotë politikisht vlerësimi i Zyrës Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës është një çështje tjetër. Në zgjedhjet federale të 23 shkurtit, AfD fitoi ndjeshëm me 20.8% dhe tani është grupi i dytë parlamentar më i fortë pas Unionit CDU/CSU. AfD është partia më e fortë opozitare në qeverinë e ardhshme të koalicionit midis CDU/CSU dhe SPD. Në sondazhet e fundit, mbështetja për AfD është rritur edhe më tej. Në disa sondazhe, AfD ishte në të njëjtin nivel ose edhe përpara CDU-së.

A do të ndalohet AfD?

Mjaft politikanë që duan ndalimin e AfD-së e shohin qëndrimin e tyre të konfirmuar me raportin e ri të Zyrës Federale për Mbrojtjen Kushtetuese. Edhe Marco Wanderwitz nga CDU. Ai ishte iniciatori i një mocioni ndërpartiak parlamentar në Bundestag, i cili u mbështet nga më shumë se 120 deputetë, por që nuk doli në një votim përfundimtar në Bundestagun e mëparshëm. Deputetët donin që Bundestagu të aplikonte për ndalimin e partisë nga Gjykata Kushtetuese Federale.

Por ka edhe kundĂ«rshtarĂ« tĂ« nismĂ«s pĂ«r ndalimin e AfD-sĂ«. PolitikanĂ« tĂ« ndryshĂ«m, juristĂ« kushtetues dhe studiues politikĂ« kanĂ« argumentuar se njĂ« ndalim me sukses do tĂ« ishte ligjĂ«risht i vĂ«shtirĂ« dhe do t’i jepte AfD-sĂ« njĂ« rol martir nga i cili ajo do tĂ« pĂ«rfitonte. PĂ«rveç kĂ«saj, partitĂ« e tjera duhet ta luftojnĂ« politikisht AfD-nĂ« dhe nuk duhet tĂ« pĂ«rpiqen tĂ« eliminojnĂ« konkurrencĂ«n politike me mjete ligjore.

Edhe Kancelari Olaf Scholz nĂ« largim paralajmĂ«roi: “UnĂ« mendoj se kjo Ă«shtĂ« diçka pĂ«r tĂ« cilĂ«n nuk mund tĂ« ketĂ« nxitim”, u shpreh Scholz nĂ« Kongresin e KishĂ«s Protestante nĂ« Hanover. Gjykata Kushtetuese Federale ka refuzuar tĂ« gjitha kĂ«rkesat e fundit pĂ«r ndalim. “UnĂ« jam kundĂ«r njĂ« vendimi tĂ« nxituar dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye nuk do tĂ« them se kĂ«shtu duhet ta bĂ«jmĂ«.”

Ministrja e Brendshme Faeser theksoi se vlerĂ«simi i ZyrĂ«s Federale pĂ«r Mbrojtjen e KushtetutĂ«s pĂ«r AfD-nĂ« si parti ekstremiste e djathtĂ« dhe njĂ« procedurĂ« e mundshme ndalimi janĂ« dy gjĂ«ra krejtĂ«sisht tĂ« pavarura. NĂ« procedurĂ«n e ndalimit tĂ« partive, ka “me tĂ« drejtĂ« pengesa shumĂ« tĂ« larta kushtetuese”. Kjo “nuk mund tĂ« pĂ«rjashtohet, por duhet tĂ« vazhdojĂ« tĂ« trajtohet me shumĂ« kujdes”. /DW

The post Analiza në DW/ AfD ekstremiste e djathtë, a është demokracia gjermane në rrezik appeared first on Lapsi.al.

“Polarizimi i fortĂ« politik reflektohet edhe nĂ« media”, DW: Mediat nĂ« RMV shĂ«nojnĂ« regres, duhen reforma thelbĂ«sore

✇Sot News | Lajme
By: sara dervishi
3 May 2025 at 13:12

Sipas organizatĂ«s ReporterĂ«t pa Kufij, Maqedonia e Veriut ka shĂ«nuar rĂ«nie nĂ« indeksin vjetor pĂ«r lirinĂ« e mediave, duke u renditur nĂ« vendin e 42-tĂ« nga 180 shtete. Mjedisi i pĂ«rgjithshĂ«m nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut mbetet i favorshĂ«m pĂ«r lirinĂ« e shtypit, por qĂ« agjencitĂ« qeveritare nuk janĂ« shumĂ« transparente dhe gazetaria kritike u nĂ«nshtrohet gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« sulmeve. Maqedonia pĂ«rfshihet nĂ« grupin e vendeve ku situata me lirinĂ« e mediave Ă«shtĂ« e “kĂ«naqshme”. NĂ« kĂ«tĂ« grup janĂ« vetĂ«m dy vende tĂ« Ballkanit, respektivisht Sllovenia, e cila ndodhet nĂ« vendin e 33-tĂ« dhe Mali i Zi nĂ« vendin e 37-tĂ«.

Polarizimi i fortë politik reflektohet edhe në media

Në raport gjithashtu theksohet se për shkak të polarizimit të fortë politik, media mund të vihet nën presionin e autoriteteve, politikanëve dhe biznesmenëve në nivel kombëtar dhe lokal. Dy partitë më të mëdha në pushtet dhe në opozitë kanë krijuar sisteme mediatike paralele mbi të cilat ushtrojnë ndikimin e tyre politik dhe ekonomik. Televizioni është burimi dominues i informacionit, por edhe mediat online luajnë një rol të rëndësishëm, thuhet në raport. Transmetuesit publik i mungon pavarësia editoriale dhe financiare, thuhet mes të tjerash në raportin e Reporterëve pa Kufij. Në raport thuhet se vendi nuk ka përparim në harmonizimet ligjore me standardet e BE-së në sferën e mediave.

“NdĂ«rsa kushtetuta garanton lirinĂ« e fjalĂ«s dhe ndalon censurĂ«n, vendi ka qenĂ« i ngadalshĂ«m nĂ« harmonizimin e legjislacionit tĂ« medias me standardet e Bashkimit Evropian, ku synon tĂ« anĂ«tarĂ«sohet”, thuhet nĂ« raportin vjetor.

Duhen reforma thelbësore

Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë (SHGM) e vlerëson si realist dhe të balancuar raportin e Reporterëve pa Kufij, sipas të cilit vendi ka shënuar regres prej gjashtë vendesh në lirinë e mediave. Sipas SHGM-së ekzistojnë sfida dhe ka nevojë për reforma thelbësore.

“Kjo paraqet sinjal tĂ« qartĂ« pĂ«r institucionet se nevojitet reforma tĂ« domosdoshme urgjente dhe tĂ« koordinuara pĂ«r forcimin e sektorit mediatik dhe pĂ«rmirĂ«simit tĂ« veprimit tĂ« gazetarĂ«ve”, thonĂ« nga Shoqata e GazetarĂ«ve tĂ« MaqedonisĂ«.

Kush është fajtor për pozitën e mediave?

Kritikat e shprehura në raport për mjedisin mediatik në Maqedoninë e Veriut u bënë shkas për përplasjen e pushtetit dhe opozitës. Sipas LSDM-së opozitare shkak për regresin në lirinë e mediave ështëardhja e VMRO-DPMNE-së në pushtet, pasi mediat janë në shënjestër të trysnive.

“Qeveria e udhĂ«hequr nga VMRO-DPMNE kthehet nĂ« metodat e vjetra tĂ« kontrollit, trysnisĂ« dhe frikĂ«s. GjithmonĂ« kur VMRO-DPMNE Ă«shtĂ« nĂ« pushtet, liria e mediave ngufatet, gazetarĂ«t vendosen nĂ«n trysni, ndĂ«rsa hapĂ«sira mediatike mbyllet”, thonĂ« nga LSDM.

Kurse VMRO-DPMNE-ja thotĂ« se shkaku i regresit janĂ« dezinformatat e LSDM-sĂ« opozitare. “RĂ«nia nĂ« Indeksin e ReporterĂ«ve pa Kufij Ă«shtĂ« kryesisht pĂ«r shpĂ«rndarjen e lajmeve tĂ« rrejshme dhe dezinformatave. Fabrika kryesore pĂ«r lajme tĂ« rrejshme dhe dezinformata, nĂ« mungesĂ« tĂ« politikave konstruktive janĂ« LSDM dhe Venko Filipçe”, thonĂ« nga VMRO-DPMNE. Partia mĂ« e madhe shqiptare nĂ« opozitĂ« BDI vlerĂ«son se raporti i ReporterĂ«ve pa Kufij pĂ«rbĂ«n tregues serioz pĂ«r prirjet negative nĂ« qeverisjen demokratike nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut.

“NĂ« vend qĂ« tĂ« garantojĂ« pavarĂ«sinĂ« institucionale, Qeveria ka zgjedhur ta thellojĂ« klientelizmin pĂ«rmes mekanizmave tĂ« rinj ndikimi, pĂ«rfshirĂ« edhe reklamimin e institucioneve publike nĂ« media private”, thuhet nĂ« reagimin e BDI-sĂ«./DW

The post “Polarizimi i fortĂ« politik reflektohet edhe nĂ« media”, DW: Mediat nĂ« RMV shĂ«nojnĂ« regres, duhen reforma thelbĂ«sore appeared first on Sot News | Lajme.

Dita Botërore e Lirisë së shtypit, DW: Situata për gazetarët po përkeqësohet

✇Icon Style
By: gaze tare
3 May 2025 at 08:23

Në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit më 3 maj, Reporterët pa Kufij ngrenë alarmin: Situata për gazetarët po përkeqësohet në mbarë botën, edhe në Gjermani.

Sipas organizatĂ«s ReporterĂ«t pa Kufij liria e shtypit Ă«shtĂ« nĂ« rrezik. Situata globale e lirisĂ« sĂ« shtypit ka rĂ«nĂ« nĂ« njĂ« nivel tĂ« ri mĂ« tĂ« ulĂ«t nĂ« vitin 2025, sipas renditjes sĂ« lirisĂ« sĂ« shtypit tĂ« publikuar nga organitata. NĂ« gjysmĂ«n e 180 vendeve tĂ« anketuara, situata pĂ«r profesionistĂ«t e medias Ă«shtĂ« “e vĂ«shtirĂ«â€ ose “shumĂ« serioze”. PĂ«rveç situatĂ«s sĂ« brishtĂ« tĂ« sigurisĂ« dhe autoritarizmit nĂ« rritje, presioni ekonomik po shkakton probleme pĂ«r mediat nĂ« mbarĂ« botĂ«n.

VetĂ«m shtatĂ« vende evropiane nĂ« mbarĂ« botĂ«n morĂ«n etiketĂ«n “mirĂ«â€. Si njĂ« vit mĂ« parĂ«, Norvegjia kryeson renditjen, e ndjekur nga Estonia, Holanda dhe Suedia. Vendet jo-evropiane tĂ« renditura mirĂ« janĂ« Zelanda e Re nĂ« vendin e 16-tĂ« dhe Trinidad dhe Tobago nĂ« vendin e 19-tĂ«. Shteti afrikano-verilindor i EritresĂ« mbetet nĂ« fund tĂ« renditjes nĂ« vendin e 180-tĂ«, i ndjekur nga Koreja e Veriut, Kina dhe Siria. QĂ« nga viti 2002, organizata ndĂ«rkombĂ«tare ReporterĂ«t pa Kufij vlerĂ«son rregullisht situatĂ«n nĂ« njĂ« vend apo territor nĂ« kategoritĂ« e politikĂ«s, ligjit, ekonomisĂ«, socio-kulturore dhe sigurisĂ«.

Gjermania nuk është më ndër 10 vendet e para

Renditja e GjermanisĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rkeqĂ«suar pak krahasuar me vitin e kaluar, duke zbritur nga vendi i 10-tĂ« nĂ« vendin e 11-tĂ«. MegjithatĂ«, kjo Ă«shtĂ« pĂ«r shkak tĂ« njĂ« situate tĂ« pĂ«rmirĂ«suar nĂ« vendet e tjera, jo njĂ« pĂ«rkeqĂ«simi nĂ« Gjermani, sipas ReporterĂ«ve pa Kufij. Sipas organizatĂ«s, sfida tĂ« dukshme ka edhe nĂ« Gjermani. KĂ«to pĂ«rfshijnĂ« “mjedisin gjithnjĂ« e mĂ« armiqĂ«sor tĂ« punĂ«s” pĂ«r profesionistĂ«t e medias, veçanĂ«risht pĂ«r shkak tĂ« sulmeve nga qarqet ekstremiste tĂ« krahut tĂ« djathtĂ«.

Klima po tensionohet edhe nĂ« nivel redaksional, kritikoi shoqata e gazetarĂ«ve. JanĂ« dokumentuara “raste tĂ« shumta nĂ« tĂ« cilat profesionistĂ«t e medias kanĂ« raportuar pĂ«r pengesa joproporcionale tĂ« larta nĂ« raportimin e konfliktit nĂ« Lindjen e Mesme”. Situata ekonomike pĂ«r kompanitĂ« mediatike Ă«shtĂ« pĂ«rkeqĂ«suar dukshĂ«m edhe nĂ« Gjermani, sipas organizatĂ«s.

Evropa kryeson

Edhe pse sigurisht qĂ« ka njĂ« krizĂ« nĂ« vende tĂ« veçanta tĂ« BE-sĂ«, mund tĂ« vĂ«rehet se hendeku midis EvropĂ«s dhe pjesĂ«s tjetĂ«r tĂ« botĂ«s po zgjerohet. Sipas RSF-sĂ«, Evropa mbetet rajoni i botĂ«s ku gazetarĂ«t mund tĂ« raportojnĂ« mĂ« lirshĂ«m. ReporterĂ«t pa Kufij raportojnĂ« pĂ«r presion nĂ« rritje ndaj medias nĂ« kontinentin amerikan. NĂ« SHBA, organizata sheh njĂ« klimĂ« gjithnjĂ« e mĂ« armiqĂ«sore ndaj shtypit – e cila po prek jo vetĂ«m nĂ« vend, por edhe shumĂ« nĂ« vende tĂ« tjera pĂ«rmes tĂ«rheqjes sĂ« ndihmĂ«s financiare.

Për sa i përket sigurisë, Lindja e Mesme dhe Afrika e Veriut mbeten rajonet më të rrezikshme. Kjo është kryesisht për shkak të numrit të lartë të vdekjeve të gazetarëve si pasojë e sulmeve të ushtrisë izraelite në Rripin e Gazës palestineze. Si Izraeli ashtu edhe territoret palestineze kanë rënë në renditje.

The post Dita Botërore e Lirisë së shtypit, DW: Situata për gazetarët po përkeqësohet appeared first on iconstyle.al.

Analiza në DW/ Demokracia në SHBA nën presion

✇Lapsi
By: user 6
20 April 2025 at 18:13

Tre muaj kanë kaluar nga rikthimi i presidentit amerikan Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë. Tre muaj në të cilët SHBA jo vetëm po ndryshon me themel brenda vendit, por po tronditen edhe themelet e demokracisë.

Instituti i njohur Brookings me seli nĂ« Uashington identifikoi “çarje tĂ« rrezikshme nĂ« shtyllat e demokracisĂ« amerikane”. Sulmet kundĂ«r kĂ«tyre shtyllave tĂ« demokracisĂ« po ndodhin nĂ« disa nivele. Ja disa shembuj:

Grindja me universitetet

“Harvardi Ă«shtĂ« kot, aty mĂ«son urrejtjen dhe marrĂ«zinĂ« dhe nuk duhet tĂ« marrĂ« mĂ« fonde”. Ky postim i Donald Trumpit nĂ« platformĂ«n e tij Truth Social Ă«shtĂ« pĂ«rshkallĂ«zimi i fundit nĂ« mosmarrĂ«veshjen mes qeverisĂ« amerikane dhe universiteteve elitare tĂ« vendit.

Mosmarrëveshja u ndez nga pretendimet se Harvardi dhe universitetet e tjera private në SHBA nuk kishin ndërmarrë veprime të mjaftueshme të rrepta kundër protestave pro-palestineze kundër luftës së Gazës, duke rrezikuar kështu studentët hebrenj.

Por mosmarrĂ«veshja Ă«shtĂ« pĂ«rshkallĂ«zuar prej kohĂ«sh – tani bĂ«het fjalĂ« pĂ«r orientimin e pĂ«rgjithshĂ«m politik tĂ« universiteteve elitare, tĂ« cilat administrata Trump i percepton si (tepĂ«r) tĂ« majta. NĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« kĂ«ta tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« marrin fonde federale, duhet tĂ« shqyrtohen pikĂ«pamjet politike tĂ« studentĂ«ve dhe mĂ«suesve dhe tĂ« dhĂ«nat e pranimit tĂ« tĂ« gjithĂ« studentĂ«ve duhet tĂ« vihen nĂ« dispozicion tĂ« qeverisĂ«.

Presidenti i Universitetit tĂ« Harvardit, Alan Garber i kundĂ«rshtoi kĂ«to pretendime e kĂ«rkesa. Ai e sheh lirinĂ« e kĂ«rkimit dhe mĂ«simdhĂ«nies nĂ« rrezik. Garber deklaroi, se universiteti nuk ishte i pĂ«rgatitur tĂ« hiqte dorĂ« nga pavarĂ«sia apo tĂ« drejtat e garantuara me kushtetutĂ«. “AsnjĂ« qeveri – pavarĂ«sisht se cila parti Ă«shtĂ« nĂ« pushtet – nuk duhet tĂ« diktojĂ« se çfarĂ« mund tĂ« mĂ«sojnĂ« universitetet private, kĂ« mund tĂ« pranojnĂ« dhe punĂ«sojnĂ« dhe cilat fusha studimi dhe kĂ«rkimi shkencor mund tĂ« ndjekin.”

Lojë e dyfishtë me drejtësinë

Sundimi i ligjit dhe respektimi i urdhrave tĂ« gjyqakave Ă«shtĂ« njĂ« nga gurĂ«t e themelit tĂ« demokracive perĂ«ndimore – por kjo Ă«shtĂ« pikĂ«risht ajo qĂ« rrezikohet gjithnjĂ« e mĂ« shpesh nĂ« SHBA. SĂ« pari, administrata Trump ka injoruar tashmĂ« disa vendime gjyqĂ«sore dhe ka kryer dĂ«bime tĂ« migrantĂ«ve nĂ« kundĂ«rshtim me urdhrat e gjykatĂ«s.

Rasti i Kilmar Abrego Garcia, i cili u deportua gabimisht nĂ« burgun famĂ«keq tĂ« sigurisĂ« maksimale CECOT nĂ« El Salvador, u bĂ« veçanĂ«risht i njohur. Gjykata e LartĂ« kishte urdhĂ«ruar qeverinĂ« amerikane tĂ« kryente kthimin e shpejtĂ« tĂ« Garcias nĂ« SHBA. AsgjĂ« nuk Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« deri mĂ« tani, ka kritikuar gjyqtarja federale Paula Xinis nĂ« njĂ« seancĂ«. Kurse gjyqtarĂ« si James Boasberg, tĂ« cilĂ«t kundĂ«rshtojnĂ« administratĂ«n Trump dhe pezullojnĂ« dĂ«bimet e tij tĂ« planifikuara, ofendohen publikisht si “radikalĂ« tĂ« çmendur tĂ« krahut tĂ« majtĂ«â€. Trump po i kĂ«rcĂ«non ata me procedura fajĂ«simi dhe do preferonte mĂ« shumĂ« zĂ«vendĂ«simin e kĂ«tyre avokatĂ«ve me gjyqtarĂ« mĂ« tĂ« favorshĂ«m pĂ«r tĂ«.

Në të njëjtën kohë, ai po përdor Departamentin e Drejtësisë për të goditur kritikët e tij. Në javët e para në detyrë u shkarkuan ose transferuan punonjës të shumtë që ishin përfshirë në hetimet kundër tij. Në shkurt, ai urdhëroi shkarkimin e të gjithë prokurorëve federalë të mbetur nga koha e Bidenit dhe u siguroi poste të larta në qeveri disa prej avokatëve të tij. Njëri është tani zëvendësministër i Drejtësisë.

Trump fali gjithashtu pothuajse të gjithë 1600 personat e dënuar për sulmin në Kapitol më 6 janar 2021. Në Ministrinë e Drejtësisë u vendos Pam Bondi, një mbështetëse partie, absolutisht besnike ndaj tij.

Kufizimet e para të lirisë së shtypit

Raportimi kritik pĂ«r tĂ« ka qenĂ« prej kohĂ«sh halĂ« nĂ« sy pĂ«r Donald Trump. “Ata janĂ« tĂ« korruptuar dhe tĂ« paligjshĂ«m,” u shpreh presidenti amerikan kundĂ«r transmetuesve tĂ« mĂ«dhenj amerikanĂ« si CNN dhe MSNBC nĂ« njĂ« fjalim nĂ« Departamentin e DrejtĂ«sisĂ« nĂ« mes tĂ« marsit. Trump i akuzoi ata se raportonin negativisht pĂ«r tĂ« nĂ« “97.6 pĂ«r qind tĂ« rasteve” dhe se ishin “krahu politik i PartisĂ« Demokratike”. QĂ« gjatĂ« fushatĂ«s zgjedhore, ai kishte kĂ«rcĂ«nuar se do t’u tĂ«rheqĂ« licencat transmetuesve tĂ« padĂ«shiruar.

Trump ka ndĂ«rprerĂ« plotĂ«sisht fondet pĂ«r median ndĂ«rkombĂ«tare amerikane ZĂ«ri i AmerikĂ«s dhe Radio Liberty – ato po pĂ«rballen me mbyllje. Administrata e Trump revokoi gjithashtu akreditimin e agjencisĂ« sĂ« lajmeve AP pĂ«r dhomĂ«n e shtypit tĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ« sepse refuzoi t’i referohej Gjirit tĂ« MeksikĂ«s si “Gjiri i AmerikĂ«s”, siç kishte kĂ«rkuar Trump. Edhe njĂ« herĂ«, njĂ« gjykatĂ« e kishte shpallur kĂ«tĂ« tĂ« papranueshme – dhe njĂ« herĂ« tjetĂ«r, qeveria amerikane e injoroi atĂ«; gazetarĂ«t e AP duhet tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« qĂ«ndrojnĂ« jashtĂ«.

Transformimi i aparatit shtetëror

Kur Trump deklaroi nĂ« fjalimin e tij nĂ« Kongres se “ditĂ«t e burokratĂ«ve tĂ« pazgjedhur nĂ« pushtet” kishin mbaruar, ai shkaktoi tĂ« qeshura tallĂ«se tek demokratĂ«t. NĂ« fund tĂ« fundit, Ă«shtĂ« pikĂ«risht Elon Musk, kĂ«shilltari presidencial qĂ« asnjĂ«herĂ« nuk Ă«shtĂ« legjitimuar nĂ« mĂ«nyrĂ« demokratike, e i cili qĂ« nga janari do duhet t’i bĂ«jĂ« administratat dhe autoritetet amerikane mĂ« efikase dhe tĂ« ndalojĂ« shpenzimet e panevojshme, sipas kĂ«rkesĂ«s sĂ« Trump.

“Ata nuk shkojnĂ« nĂ« agjenci dhe departamente qĂ« bĂ«jnĂ« gjĂ«ra qĂ« u pĂ«lqejnĂ«. Ata shkojnĂ« nĂ« institucione publike me tĂ« cilat nuk pajtohen,” kritikoi Douglas Holtz-Eakin, ish-drejtor i ZyrĂ«s sĂ« Buxhetit tĂ« Kongresit, nĂ« shkurt.

Shkurtime masive u bĂ«nĂ« tek autoritetet tatimore, mjedisore dhe shĂ«ndetĂ«sore, nĂ« Pentagon dhe ministri tĂ« tjera. Programet e diversitetit dhe pĂ«rfshirjes sociale tĂ« perceptuara si “shpĂ«rdorim i parave tĂ« taksave nga tĂ« majtĂ«t” u ndaluan, u zvogĂ«luan rregulloret mjedisore dhe shpenzimet sociale dhe shĂ«ndetĂ«sore u reduktuan nĂ« mĂ«nyrĂ« drastike. Agjencia e zhvillimit USAID dhe agjencitĂ« e tjera u shpĂ«rbĂ«nĂ« – nĂ« kundĂ«rshtim me opinionet se duhet sĂ« pari tĂ« konsultohet Kongresi Amerikan.

DOGE dyshohet gjithashtu pĂ«r pĂ«rdorimin e inteligjencĂ«s artificiale pĂ«r tĂ« spiunuar zyrtarĂ«t qeveritarĂ«. TĂ« paktĂ«n njĂ« agjenci federale thuhet se ka monitoruar komunikimet e brendshme nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« – gjoja me qĂ«llim tĂ« filtrimit dhe shkarkimit tĂ« punonjĂ«sve qĂ« bĂ«nĂ« komente jo besnike ndaj Trump. KritikĂ«t e kĂ«saj qasjeje flasin edhe pĂ«r njĂ« “spastrim politik” tĂ« aparatit shtetĂ«ror. /DW

The post Analiza në DW/ Demokracia në SHBA nën presion appeared first on Lapsi.al.

Meloni vendos ura komunikimi nĂ« Washington/ Çështja e doganave dhe tarifave

✇Lapsi
By: user7
18 April 2025 at 08:50

Kryeministrja e ItalisĂ« Giorgia Meloni qĂ«ndroi pĂ«r bisedime nĂ« Uashington. NĂ« takimin me presidentin e SHBA-sĂ« Donald Trumpu bisedua edhe pĂ«r grindjen lidhur me doganat ndĂ«rmjet SHBA-sĂ« dhe BE-sĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« kontekst Trump shprehu bindjen, se “100 pĂ«rqind” do tĂ« ketĂ« njĂ« marrĂ«veshje. Sepse, BE-ja, sipas presidentit tĂ« SHBA-sĂ«, do “patjetĂ«r” tĂ« bĂ«jĂ« njĂ« marrĂ«veshje. Ai tha, se pret njĂ« marrĂ«veshje, “por kjo do tĂ« jetĂ« njĂ« marrĂ«veshje korrekte”. Meloni gjithashtu u shpreh optimiste pĂ«r njĂ« zgjidhje dhe e vlerĂ«soi SHBA-nĂ« njĂ« “partnere besnike”.QĂ«llimi Ă«shtĂ«, tĂ« gjendet njĂ« rrugĂ« e mesme, por ajo tha se Ă«shtĂ« e “sigurt, qĂ« do tĂ« mund tĂ« arrihet njĂ« marrĂ«veshje”, tha Meloni.

Meloni vendos “ura komunikimi”

Ashtu si shumĂ« kryetarĂ« tĂ« tjerĂ« tĂ« qeverive europiane edhe kryeministrja italiane i kritikoi ashpĂ«r deklarimet e Trump pĂ«r vendosjen e tarifave tĂ« reja doganore. NjĂ«kohĂ«sisht ajo pĂ«rpiqet pĂ«r njĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« mirĂ« me presidentin eSHBA-sĂ« dhe u ofrua si ndĂ«rmjetĂ«suese pĂ«r vendosjen e “urave tĂ« komunikimit”. Meloni tha, se ajo do ta ftojĂ« Trump nĂ« Itali dhe tĂ« peshojĂ« mundĂ«sitĂ« pĂ«r tĂ« organizuar njĂ« takim me europianĂ«t e tjerĂ«. Gjithashtu kryeministrja italiane pas kthimit nga Uashingtoni tĂ« premten (18.04.2025) do tĂ« takohet nĂ« RomĂ« me nĂ«npresidentin e SHBA-sĂ«, JD Vance.

Italia pranon objektivin e rritjes dy përqind të shpenzimeve për mbrojtjen

Edhe e ardhmja e NATO-s ishte temĂ« e bisedimeve Trump-Meloni nĂ« Uashington. Meloni theksoi nĂ« bisedĂ« me Trump, se vendi i saj i pĂ«rmbahet kuotĂ«s dy pĂ«rqind tĂ« shpenzimeve pĂ«r mbrojtjen. NĂ« EuropĂ« ka vendosmĂ«ri pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« mĂ« shumĂ« pĂ«r mbrojtjen. Pak mĂ« vonĂ« ministri italian i Financave Giorgetti e deklaroi kĂ«tĂ« premtim para parlamentit nĂ« RomĂ«. Italia sipas llogarive aktuale brenda kĂ«tij viti do t‘i rrisĂ« nĂ« dy pĂ«rqind tĂ« produktit bruto nĂ« vend shpenzimet pĂ«r mbrojtjen dhe ne pĂ«r sigurinĂ« nĂ« vend” tha Giorgetti. Italia ndĂ«r vendet themeluese tĂ« NATO-s, Ă«shtĂ« e vonuar sa i pĂ«rket zbatimit tĂ« vendimit mĂ« 2014 pĂ«r rritjen e shpenzimeve tĂ« mbrojtjes. MĂ« 2024 shpenzimet e ItalisĂ« pĂ«r mbrojtjen, sipas pĂ«rllogaritjeve tĂ« NATO-s, ishin 1,49 pĂ«rqind.

Lavdërime nga Shtëpia e Bardhë

Trump u shpreh plot lĂ«vdata pĂ«r vizitoren nga Italia: “Ajo Ă«shtĂ« njĂ« kryemnistre e jashtĂ«zakonshme. Mendoj, se ajo bĂ«n njĂ« punĂ« fantastike nĂ« Itali. Ne jemi shumĂ« krenarĂ« pĂ«r tĂ«. “NdĂ«r kryeministrat europianĂ« Meloni konsiderohet nga Trump si njĂ« ndĂ«r partneret mĂ« tĂ« preferuara pĂ«r bisedime. Kryetarja e partisĂ« sĂ« djathtĂ« Fratelli d’Italia (VĂ«llezĂ«rit e ItalisĂ«) nĂ« janar mori pjesĂ« nĂ« ceremoninĂ« e pĂ«rurimit tĂ« Trump nĂ« post dhe mĂ« parĂ« e kishte vizituar atĂ« edhe nĂ« rezidencĂ«n private nĂ« Mar-a-Lago nĂ« Florida. Trump nuk u shpreh lidhur me pyetjen, nĂ«se do ta takojĂ« presidenten e Komisionit tĂ« BE-sĂ«, Ursula von der Leyen, e cila nĂ« emĂ«r tĂ« vendeve anĂ«tare po negocionon pĂ«r tarifat doganore. Por ai tha, se: “Ne nuk kemi probleme, pĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje me EuropĂ«n apo me ndokĂ«nd tjetĂ«r.”/ DW

The post Meloni vendos ura komunikimi nĂ« Washington/ Çështja e doganave dhe tarifave appeared first on Lapsi.al.

❌
❌