Drejtorit artistik thotë se përbindëshat janë “fil rouge” i këtij viti, ndërsa Guillermo del Toro prezanton vizionin e tij mbi klasikën e Shelleit
Nadia Khomami
Kur Guillermo del Toro pranoi çmimin Bafta për regjisorin më të mirë në vitin 2018, ai përdori fjalimin e tij për t’i bërë homazh Mary Shelley-t, duke e quajtur atë “figura më e rëndësishme e trashëgimisë angleze”.
“Ajo mori fatin e Kalibanit dhe i dha peshë barrës së Prometeut,” tha Del Toro. “Ajo i dha zë të pazonës dhe prani të padukshmes, dhe më tregoi se ndonjëherë, për të folur për përbindësha, duhet të shpikim përbindësha tanë.”
Gati dy dekada pas shpalljes së synimit të tij për të përshtatur Frankenstein-in e Shelley-t, regjisori meksikan më në fund po zbulon vizionin e tij për këtë klasik në festivalin e filmit në Venecia. Me Oscar Isaac si shkencëtari obsesiv dhe Jacob Elordi si përbindëshi, filmi ndez sërish reflektimin e Shelley-t mbi kufirin e brishtë mes njerëzimit dhe monstruozitetit. Por premiera e tij vjen në një vit kur Venecia duket veçanërisht e fiksuar me përbindësha të çdo lloji.
Drejtori artistik i festivalit, Alberto Barbera, tha se “fil rouge” i këtij viti janë përbindëshat, nga krijesa fantastike e Del Toros deri tek “përbindëshat e vërtetë” të shekullit të kaluar. “Kemi filma për diktatorë të së shkuarës dhe të tashmes, nga Musolini e Çaushesku te Gadafi dhe Putini,” i tha ai Guardian-it. “Ka filma për monstruozitetin e luftës në Ukrainë dhe Gaza, monstruozitetin e krimeve të kryera nga njerëz normalë, dhe kërcënimin e bombës atomike, që është një frikë reale.”
Programi përfshin thrillerin politik të Olivier Assayas, The Wizard of the Kremlin, që ndjek ngritjen në pushtet të Vladimir Putinit, me Jude Law në rolin e presidentit të ardhshëm dhe Paul Dano si strategun e tij.
Dokumentari i Jihan K, My Father and Qaddafi, shqyrton zhdukjen në Kajro më 1993 të të atit, Mansur Rashid Kikhia, udhëheqësit paqësor të opozitës kundër diktatorit libian. Filmi i Mihai Mincan, Milk Teeth, i vendosur në ditët e fundit të diktaturës së Nicolae Ceaușescu-t, ndjek një vajzë të re që bëhet dëshmitarja e fundit e zhdukjes misterioze të motrës së saj në një qytet të vogël rumun. Ndërkohë, Duse i Pietro Marcello-s është një portret i artistes Eleonora Duse, i vendosur në sfondin e fashizmit në ngritje të Italisë së Musolinit.
Sipas Natalie Lawrence, autore e Enchanted Creatures: Our Monsters and Their Meanings, fiksimi me përbindëshat nuk është i rastësishëm. “Ne kemi qenë gjithmonë të mahnitur dhe të neveritur nga përbindëshat si Frankensteini, sepse ata flasin për diçka brenda nesh me të cilën po luftojmë thellë,” tha ajo.
“Jo të gjithë përbindëshat janë të këqij, sigurisht. Por ata gjithmonë kanë qenë forma trupëzuese të shqetësimeve shoqërore. Njerëzit e tmerrshëm bëhen përbindësha të ngjarjeve historike, ose krijohen bishat fiksionale nga ankthi mitik. Pra, ekziston një spektër: nga diktatorët gjenocidalë të kohëve të fundit, të bërë monstruozë, deri tek përbindëshat e lashtë-moloch, hyjni të vdekjes.”
Ky fiksim shtrihet edhe tek lufta dhe frika bërthamore. Filmi i Kathryn Bigelow, A House of Dynamite, me Idris Elba dhe Rebecca Ferguson, ndjek zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë që përballen me kërcënimin e një sulmi raketor ndaj SHBA-së. “Shumë vende zotërojnë mjaftueshëm armë bërthamore për të shkatërruar qytetërimin për disa minuta,” tha Bigelow. “Megjithatë, ekziston një lloj mpirjeje kolektive – një normalizim i heshtur i të paimagjinueshmes.”
Një tjetër film, The Voice of Hind Rajab i Kaouther Ben Hania-s, rrëfen historinë e një vajze palestineze pesëvjeçare të vrarë në janar 2024, kur automjeti i familjes së saj u godit nga forcat izraelite. Filmi përfshin regjistrime rrëqethëse të telefonatës së saj të fundit me shërbimet e shpëtimit.
Producenti ukrainas Alexander Rodnyansky, i dënuar në mungesë me 8 vjet e gjysmë burg nga një gjykatë ruse për qëndrimin e tij kundër luftës, do të shfaqë premierën e dokumentarit Notes of a True Criminal, që reflekton mbi historinë e trazuar të Ukrainës dhe pasojat e saj personale.
“Ne po jetojmë në kohë shumë të rrezikshme,” tha Barbera. “Unë jam pjesë e brezit pas Luftës së Dytë Botërore që besonte se paqja ishte e përhershme. Por bota që njihnim po shembet. Po përballemi me luftëra në çdo cep, dhe me kërcënimin e armëve bërthamore. Filmbërësit po reagojnë me një rikthim në kinemanë e realitetit. Ata nuk japin gjithmonë përgjigje, por gjithmonë shtrojnë pyetje.”
Barbera tha se pret që këtë vit festivali të shënohet edhe nga demonstrata politike. “Por vetë filmat tashmë flasin për problemet e botës bashkëkohore. Venecia nuk është një hapësirë e mbyllur; është një hapësirë ballafaqimi.”
Një protestë pro-palestineze pritet të zhvillohet në festival më 30 gusht, ndërsa grupi Venice4Palestine bëri thirrje që Bienalja të tërheqë ftesat për Gerard Butler dhe Gal Gadot, të cilët luajnë në filmin e Julian Schnabel-it In The Hand of Dante së bashku me Oscar Isaac, Al Pacino dhe Martin Scorsese, pasi ata kanë mbështetur Izraelin në të kaluarën.
Në total, 21 filma do të konkurrojnë për Luanin e Artë të këtij viti, me një juri të kryesuar nga Alexander Payne, regjisori i The Holdovers. Ndër më të shumëpriturit janë Bugonia i Yorgos Lanthimos me Emma Stone; komedia Jay Kelly e Noah Baumbach me George Clooney, Adam Sandler, Laura Dern dhe Greta Gerwig; si dhe The Smashing Machine e Benny Safdie-t me Dwayne Johnson dhe Emily Blunt.
Gjithashtu në garë janë antologjia Father Mother Sister Brother e Jim Jarmusch, me Adam Driver, Cate Blanchett, Charlotte Rampling, Vicky Krieps dhe Tom Waits; si dhe No Other Choice i Park Chan-wook, me Lee Byung-hun.
Jashtë konkurrimit, festivali do të shfaqë After the Hunt të Luca Guadagnino-s, me Julia Roberts, Andrew Garfield dhe Chloë Sevigny, dhe dokumentarin e ri të Werner Herzog-ut, Ghost Elephants. Herzog do të marrë një Luan të Artë për arritje në jetë, së bashku me Kim Novak, yllin e Hollivudit të viteve 1950 që luajti në Vertigo të Alfred Hitchcock-ut.
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi