❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Transplantet, kufiri tek veshkat, për të tjerat shpresa jashtë vendit

✇Faktoje
By: FAKTOJE
11 July 2025 at 17:00

Nga Mimoza Picari – NĂ« ShqipĂ«ri prej 17 vitesh zhvillohet vetĂ«m transplanti i veshkave nĂ« dy struktura shĂ«ndetĂ«sore private, i cili rimbursohet nga buxheti i shtetit. PĂ«r transplantet e tjera qytetarĂ«t qĂ« kanĂ« mundĂ«si financiare drejtohen jashtĂ« vendit, ndĂ«rsa autoritetet nuk dhanĂ« shpjegime nĂ«se ka ose jo Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« protokolle bashkĂ«punimi me institucione shĂ«ndetĂ«sore nĂ« vende tĂ« tjera pĂ«r qytetarĂ«, qĂ« kanĂ« nevoja tĂ« tilla. MjekĂ« dhe ekspertĂ« thonĂ« se duhen shtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r zhvillimin e mĂ«tejshĂ«m tĂ« fushĂ«s sĂ« transplanteve, e cila paraqet sfida tĂ« shumta, qĂ« nga edukimi i shoqĂ«risĂ« pĂ«r dhurimin e organeve dhe deri tek kostot e larta tĂ« ofrimit tĂ« kĂ«tij shĂ«rbimi.

Sistemi shĂ«ndetĂ«sor nĂ« ShqipĂ«ri paraqet sfida tĂ« shumta kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r transplantet e organeve. MegjithĂ«se ligji i vitit 2011 “PĂ«r transplantimin e indeve, tĂ« qelizave dhe tĂ« organeve nĂ« republikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«â€ vendosi njĂ« bazĂ« pĂ«r tĂ« gjitha organet, transplantet kryhen vetĂ«m pĂ«r veshkat, e rregulluar ligjĂ«risht nĂ« vitin 1997. 

Ky shërbim ofrohet në dy spitale private, dhe  rimbursohet nga buxheti i shtetit. Që prej vitit 2008 janë kryer 335 transplante të veshkave nga donatorë të gjallë me lidhje familjare, sipas të dhënave të publikuara në kongresin ndërkombëtar të organizuar për herë të parë në Shqipëri nga Shoqata Evropiane e Transplantimit të Organeve. Por gjithçka ka mbetur këtu, ndërsa mjekë dhe ekspertë të fushës së shëndetësisë po ngrenë një debat mbi përparimin e fushës së transplanteve që do të bënte të mundur transplantin e melçisë, palcës së kockës apo pankreasit, kundrejt afro 15 -18 tipologjive të transplanteve që zhvillohen sot në botë, disa prej tyre në faza eksperimentale.

Shefi i klinikĂ«s 1 kirurgjikale nĂ« QSUT Arvin Dibra, tha pĂ«r Faktoje.al se duhen shtuar pĂ«rpjekjet pĂ«r t’i hapur rrugĂ« kryerjes sĂ« tranplanteve tĂ« tjera nĂ« vend pĂ«rveç atij tĂ« veshkave, qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« i shpeshti nĂ« botĂ«.

“Duke pasur parasysh epidemiologjinĂ« dhe nevojat pĂ«r transplante pak a shumĂ« mendoj se duhet tĂ« jenĂ« tĂ« ngjashme dhe kĂ«tu tek ne. Mendoj se Ă«shtĂ« njĂ« fushĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n duhet tĂ« fillojmĂ« tĂ« punojmĂ« dhe tĂ« pĂ«rpiqemi  pĂ«r ta ofruar edhe kĂ«tĂ« shĂ«rbim, i cili Ă«shtĂ« shumĂ« kompleks dhe pĂ«r pasojĂ« ka dhe nevojĂ« pĂ«r njĂ« kujdes tĂ« veçantĂ« shumĂ«planĂ«sh. NĂ« sytĂ« e njerĂ«zve mund tĂ« jetĂ« dhe iluzioni qĂ« mjafton qĂ« tĂ« dish ta marrĂ«sh dhe ta heqĂ«sh dhe ta vendosĂ«sh njĂ« organ por ndĂ«rkohĂ« ka njĂ« plan shumĂ«dimensional pĂ«r tĂ« cilin duhet tĂ« fillojmĂ« të  punojmĂ«, pa tĂ« cilin çdo akt unik transplanti, siç mund tĂ« jenĂ« dhe ato qĂ« u bĂ«nĂ« dikur nĂ« QSUT, do tĂ« mbeteshin nĂ« vlerĂ«n e njĂ« individi dhe jo tĂ« njĂ« shĂ«rbimi”, thotĂ« Arvin Dibra, shef i klinikĂ«s 1 kirurgjikale nĂ« QSUT.

Nga ana tjetër mjekja e shërbimit të nefrologjisë në Shqipëri Arjana Strakosha  tha në një përgjigje me shkrim për Faktoje. al se nevojiten disa përmirësime edhe në fushën e transplantit të veshkave, që synojnë transplante nga donatorë kadaverik, si dhe rregullime ligjore që mundësojnë realizimin  e transplantit të veshkave me shkëmbim donatoresh të gjallë në rastet kur nuk ka pajtueshmëri.

Por pyetja qĂ« shtrohet sot me kĂ«tĂ« panoramĂ« qĂ« ofron mjekĂ«sia nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ«: ÇfarĂ« ndodh me qytetarĂ«t qĂ« kanĂ« nevoja jetike pĂ«r transplante tĂ« organeve tĂ« tjera? Ministria e ShĂ«ndetĂ«sisĂ« nuk iu pĂ«rgjigj interesit tĂ« Faktoje.al pĂ«r njĂ« intervistĂ« nĂ« lidhje me problematikat e transplanteve nĂ« ShqipĂ«ri, dhe nuk mundi tĂ« qartĂ«sojĂ« ( deri nĂ« momentin e publikimit tĂ« kĂ«tij shkrimi) nĂ«se ka apo jo kjo Ministri protokolle bashkĂ«punimi me institucione shĂ«ndetĂ«sore jashtĂ« vendit  pĂ«r kryerjen e llojeve tĂ« tjera tĂ« transplanteve kundrejt rimbursimit nga buxheti i shtetit shqiptar.

Por nga tĂ« dhĂ«na tĂ« siguruara nĂ« rrugĂ« jo zyrtare mĂ«sohet se shumica dĂ«rrmuese e qytetarĂ«ve qĂ« kanĂ« nevoja tĂ« tilla, duhet t’i gjejnĂ« vetĂ« mundĂ«sitĂ« jashtĂ« vendit me shpenzimet e tyre.

Faktoje.al arriti të sigurojë dëshminë e qytetarit Ermal Muhametaj, që ka kryer transplantin e palcës së kockës në Turqi, (Spitali Acibadem) si dhe dëshminë e të afërmes së një pacienteje që ka kryer transplantin e mëlçisë, të cilët pasi janë diagnostikuar në Shqipëri, iu është bërë e ditur nga mjekët se nuk mund të kurohen në vend.

“MĂ« tha mjeku kĂ«tu mund tĂ« shesĂ«sh shtĂ«pinĂ« dhe gjithçka, por zgjidhje nĂ« ShqipĂ«ri nuk ke. E vetmja mĂ«nyrĂ« ishte tĂ« ikja jashtĂ«. Turqia ishte e hapur pĂ«r tĂ« udhĂ«tuar nĂ« atĂ« kohĂ« se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r vitin 2020, nĂ« kohĂ«n e Covid-it, dhe aty u drejtuam”,  thotĂ« Z. Muhametaj.

E afërmja e pacientes që ka kryer transplantin e mëlçisë në Turqi, kërkoi të mbetej anonim. Ajo konfirmoi të njëjtën situatë si Zoti Muhametaj.

“MjekĂ«t shqiptarĂ« na thanë  nuk ka zgjidhje kĂ«tu nĂ« ShqipĂ«ri nuk mund tĂ« realizohet asnjĂ« lloj mjekimi tjetĂ«r. NĂ«se ju nuk do pĂ«rpiqeni dhe nuk do gjeni njĂ« rrugĂ« pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« njĂ« spital jashtĂ« vendit pĂ«r tĂ« kryer transplantin nuk do gjeni zgjidhje as nĂ« strukturat shtetĂ«rore dhe as nĂ« ato private shĂ«ndetĂ«sore nĂ« ShqipĂ«ri, dhe pacientja mund tĂ« jetojĂ« dy deri nĂ« tre muaj”, thotĂ« e afĂ«rmja e pacientes e cila kĂ«rkoi tĂ« mbetej anonim.

 Sot të dy pacientët gëzojnë shëndet të mirë në vitin e pestë dhe të tretë përkatësisht pas kryerjes së transplanteve, por buxheti i tyre familjar është dëmtuar rëndë. Z. Muhametaj thotë se familja e tij ka shpenzuar deri tani mbi 200 mijë euro ndërsa e afërmja e pacientes tjetër rreth 80 mijë euro, si pasojë dhe të disa ndërhyrjeve të tjera të paparashikuara.

Faktoje.al kontaktoi dhe me pĂ«rfaqĂ«suesen e Spitalit turk “Acibadem” nĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« mbi numrin e pacientĂ«ve shqiptarĂ« qĂ« kryen transplante nĂ« vitin 2024 vetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« spital si dhe mbi kostot e disave prej tyre.

“Aplikime janĂ« shumĂ« po pĂ«r arsye  tĂ« kostove dhe tĂ« frikĂ«rave tĂ« ndryshme tĂ« tipit qĂ« ‘ku do ta marr organin, kujt do t’ia jap organin’ – janĂ« bĂ«rĂ« 17 transplante pĂ«r veshkat, pĂ«r mĂ«lçinĂ« 8 dhe pĂ«r palcĂ«n e kockĂ«s janĂ« bĂ«rĂ« 16. Transplanti i veshkĂ«s, si paketĂ« vetĂ«m pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe KosovĂ«n Ă«shtĂ« 20 mijĂ« euro, transplanti i mĂ«lçisĂ« Ă«shtĂ« 60 mijĂ« euro ndĂ«rsa ai i palcĂ«s sĂ« kockĂ«s 35 mijĂ« euro”,  konfirmon Flora Manuka, pĂ«rfaqĂ«suese e grupit spitalor turk “Acibadem” nĂ« ShqipĂ«ri. 

Pra, ata pacientë me fat që mund të përballojnë shuma të konsiderueshme financiare dhe kur gjithçka shkon mirë, ia dalin të kurohen në spitale të ndryshme jashtë vendit. Ndërkaq nuk ka të dhëna se sa qytetarë kanë kryer transplante jashtë kufijve apo sa kanë pasur nevojë për transplante të tilla, apo dhe të tjera, dhe kanë humbur jetën për shkak të pamundësive financiare.  Faktoje.al nuk mundi të marrë një koment nga Ministria e Shëndetësisë për këtë çështje, por edhe për aspekte të tjera që lidhen me situatën aktuale dhe të ardhmen në fushën e transplanteve, deri në publikimin e këtij shkrimi.

E megjithatë mjaft ekspertë tashmë e dinë se çfarë kërkohet, si për transplantin e veshkave ashtu dhe për zhvillimin në të ardhmen të transplanteve të tjera në Shqipëri.

“NjĂ« aspekt qĂ« afekton procesin e transplantit Ă«shtĂ« aspekti i cilĂ«sisĂ«. Pra njĂ« shĂ«rbim mjekĂ«sor pĂ«r tĂ« ofruar transplantin duhet patjetĂ«r tĂ« ketĂ« garanci qĂ« ky proces bĂ«het i njĂ« cilĂ«sie tĂ« lartĂ« profesionale. NjĂ« tjetĂ«r aspekt i rĂ«ndĂ«sishĂ«m Ă«shtĂ« ai i sigurisĂ«, sepse mund tĂ« kemi abuzime nga operatorĂ« tĂ« ndryshĂ«m qĂ« mund ta ofrojnĂ«, apo nga profesionistĂ« qĂ« mund tĂ« jenĂ« problematikĂ« nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. Transplantimi Ă«shtĂ« njĂ« proces qĂ« afekton dhe buxhetin. Transplantimi konsumon njĂ« buxhet shumĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« sistemit shĂ«ndetĂ«sor. Ky sistem duhet tĂ« jetĂ« dhe garantor i jetĂ«s sĂ« individĂ«ve duke rritur normat e buxhetit nĂ« drejtim tĂ« ofrimit tĂ« mundĂ«sisĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« transplantimit”, argumenton pĂ«r Faktoje.al Qamil Dika, pedagog nĂ« Fakultetin e mjekĂ«sisĂ« TiranĂ«.

Shefi i klinikës 1 kirurgjikale në QSUT, Zoti Dibra i konfirmoi Faktoje.al se kanë filluar disa përgatitje në rrafshin teknik dhe social përsa i takon zhvillimit të mëtejshëm të fushës së transplanteve, duke veçuar këtu një projekt serioz, siç e cilëson ai, për të cilin po punon një grup pune nga Ministria e Shëndetësisë, QSUT-së dhe Universitetit Tor Vergata në Romë. Mjaft rëndësi sipas Z. Dibra ka përgatitja dhe specializimi i ekipeve mjekësore si dhe i shoqërisë për konceptin e dhurimin të organeve.

“Dhurimi Ă«shtĂ« problem edhe nĂ« vendet e zhvilluara. Ne jemi tĂ« vetĂ«dijshĂ«m qĂ« ka 30-40 vjet qĂ« flitet punohet, miratohen ligje pĂ«r kĂ«tĂ« gjĂ« dhe sĂ«rish donacioni Ă«shtĂ« njĂ« problem. Edhe tek ne duhet tĂ« fillojmĂ« dhe tĂ« mendojmĂ« pĂ«r tĂ« orientuar mendimin shoqĂ«ror drejt nevojĂ«s pĂ«r njĂ« trajtim tĂ« tillĂ«, siç Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« goxha punĂ« nĂ« drejtim tĂ« dhurimit tĂ« gjakut. Po tĂ« krahasojmĂ« me kohĂ«n e para 20 apo 25 viteve jemi shumĂ« mĂ« mirĂ«. Kemi akoma shumĂ« nevoja tĂ« paplotĂ«suara por jemi ndjeshĂ«m mĂ« mirĂ« se sa ishim. Duhet tĂ« fillojmĂ« tĂ« punojmĂ« dhe nĂ« kĂ«tĂ« drejtim”,  argumenton Z. Dibra.

Fusha e transplanteve edhe nĂ« botĂ«n e zhvilluar paraqet sfida tĂ« shumta ndĂ«rsa nĂ« vendet e rajonit ato janĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha. Nga ana tjetĂ«r mjekĂ«sisĂ« shqiptare, e cila ka kaluar nĂ« vitet e tranzicionit nĂ« njĂ« rrugĂ« tĂ« mundimshme me pĂ«rparime tĂ« ngadalta, herĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe herĂ« jo, do t’i duhet ende kohĂ« pĂ«r t’u ballafaquar me njĂ« fushĂ« sfiduese si ajo e transplantimit tĂ« organeve. Por sot profesionistĂ«t e fushĂ«s sĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ« shqiptare po nxisin debatin pĂ«r to, i cili sĂ« paku pĂ«r momentin shtron rrugĂ«n e sĂ« ardhmes nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. 

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Transplantet, kufiri tek veshkat, për të tjerat shpresa jashtë vendit appeared first on Faktoje.al.

Maturë dhe kopje, dështimi me publikimin e tezave të provimeve

✇Faktoje
By: FAKTOJE
9 July 2025 at 16:00

Nga Sebi Alla- PĂ«r tĂ« paktĂ«n 5 vite radhazi tezat e provimeve tĂ« maturĂ«s u publikuan dendur nĂ« rrjetet sociale, kur provimi ende nuk kishte pĂ«rfunduar. MĂ« i fundit ishte testi i matematikĂ«s ku vetĂ«m 20 minuta pas nisjes sĂ« testimit pĂ«r rreth 27 mijĂ« maturantĂ« teza doli, duke hedhur dyshime nĂ« dĂ«shtimin pĂ«r marrjen e masave, por edhe tĂ« kopjimit dhe deformimit tĂ« rezultatit pĂ«r maturantĂ« tĂ« caktuar. “Provimi i MaturĂ«s ShtetĂ«rore nĂ« lĂ«ndĂ«n e MatematikĂ«s, po zhvillohet nĂ« pĂ«rputhje tĂ« plotĂ« me standardet e sigurisĂ« tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« rregulloren pĂ«rkatĂ«se dhe publikimi i tezĂ«s sĂ« provimit pasi nxĂ«nĂ«sit kanĂ« nisur testimin, nuk ndikon nĂ« mbarĂ«vajtjen dhe integritetin e procesit“, tha zyrtarisht Ministria e Arsimit nĂ« njĂ« reagim nĂ« rrjetet sociale. I njĂ«jti qĂ«ndrim Ă«shtĂ« mbajtur edhe pĂ«r lĂ«ndĂ«t e tjera pas publikimit tĂ« tezave

Rregullorja

Ndërkohë Qendra e Shërbimeve Arsimore ka të publikuar (qysh prej vitit 2023) një rregullore të gjatë të ndryshuar me 34 nene për zhvillimin e Maturës Shtetërore dhe Maturës Shtetërore Profesionale, mbi të cilën u bazua edhe udhëzimi mbi organizimin dhe zhvillimin e provimit të maturës shtetërore për këtë vit.

Konkretisht në nenin 21 thuhet se përgjegjësi i administrimit të provimit, ka për detyrë të mos publikojë në asnjë mënyrë apo formë testin e Maturës Shtetërore gjatë procesit të administrimit. Jo vetëm. Në nenin 34 të rregullores së publikuar në faqen online parashikohen edhe një sërë masash disiplinore që në rastin e publikimit para kohe të testit parashikohet deri edhe largim nga puna.

Ekspertët

PĂ«r ekspertin e çështjeve arsimore, prof Ndriçim Mehmeti, publikimi i tezave tĂ« provimit pasi ka nisur testimi Ă«shtĂ« papĂ«rgjegjshmĂ«ri institucionale. “PĂ«rgjigja e njĂ«jtĂ« nĂ« çdo dalje teze, e MAS, se ‘kjo nuk cenon procesin’, Ă«shtĂ« njĂ« tallje me publikun, nxĂ«nĂ«sit dhe prindĂ«rit, duke rritur dozĂ«n e papĂ«rgjegjshmĂ«risĂ« sĂ« institucionit mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« arsimit nĂ« ShqipĂ«ri”, thotĂ« Mehmeti. Po sipas tij, “nĂ« raportet e saj, QSHA, (shĂ«nim; Qendra e ShĂ«rbimeve Arsimore), thekson faktin se ka rritje fiktive tĂ« notave nĂ« rrethe dhe nĂ« TiranĂ« dhe nuk ka asnjĂ« analizĂ« se pĂ«rse ndodh njĂ« gjĂ« e tillĂ«â€

Përgjegjësit

Përgjegjësia për mbarëvajtjen e provimeve nis nga Ministria e Arsimit, Drejtoritë Rajonale të Arsimit Parauniversitar dhe Zyrat Vendore të Arsimit Parauniversitar, nën kupolën e Qendrës së Shërbimeve Arsimore. Të katërta institucionet nuk ia kanë dalë të ndalojnë publikimin e tezave pa përfunduar ende provimi por edhe të zbulojnë rastet e fotografimit dhe më pas publikimit.

I vetmi rast me masë ndëshkimore është shënuar në Durrës ku një maturant u përjashtua pasi u kap duke fotografuar tezën.

Neni 23 i rregullores së publikuar nga Qendra e Shërbimeve Arsimore ndalon mbajtjen e celularit të maturantit gjatë procesit të votimit.

Faktoje.al i dërgoi ndërkohë Ministrisë së Arsimit disa pyetje në lidhje me këtë problematikë, konkretisht se, përse dalin çdo vit tezat, çfarë  masash janë marrë dhe a ndikon kjo shkelje në procesin e provimeve. Por deri në publikimin e këtij shkrimi nuk pati reagim. Procesi për përgjigjet është në fazën e ankimimit.

Dyshime pĂ«r “ndĂ«rhyrje”

“SikundĂ«r pranojnĂ« mĂ«suesit qĂ« janĂ« nĂ« administrim, atyre u bĂ«het presion me vendin e punĂ«s qĂ« tĂ« lejojnĂ« nxĂ«nĂ«s tĂ« caktuar tĂ« kopjojnĂ«, e madje ta shpĂ«rndajnĂ« vetĂ« kopjen. NĂ« disa shkolla shkohet nga vetĂ« PĂ«rgjegjĂ«sit e Administrimit dhe punonjĂ«s tĂ« MAS, me lista se kush do tĂ« ndihmohet”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Mehmeti. Sipas tij, edhe masat pĂ«r moslejimin e kopjimeve apo favorizimit pĂ«r maturantĂ« tĂ« veçantĂ« janĂ« problem i pranishĂ«m. “Bllokuesit pĂ«r valĂ«t e celularĂ«ve dalin jashtĂ« funksionit qĂ«llimisht qĂ« nĂ« fillim tĂ« provimit dhe po ashtu kontrolli fizik behĂ«t formalisht, pa asnjĂ« pĂ«rgjegjĂ«si. Askush nuk Ă«shtĂ« dĂ«nuar apo penalizuar, kĂ«shtu qĂ« procesi i MaturĂ«s nĂ« fakt Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« skenĂ« krimi, ku vidhet e grabitet dija nĂ« mes tĂ« ditĂ«s me bekimin e MAS dhe ata qĂ« e pĂ«sojnĂ« janĂ« nxĂ«nĂ«sit qĂ« kanĂ« punuar e djersitur 12 vite me radhĂ«â€,  vĂ«ren Mehmeti.

Ndikimi në nivelin e aftësive

Eksperti i çështjeve arsimore Ndriçim Mehmeti shtjellon mĂ« tej pĂ«r Faktoje.al se nga viti nĂ« vit ka rĂ«nie tĂ« nivelit arsimor. “E vĂ«rteta e hidhur Ă«shtĂ« se nĂ« arsimin e lartĂ« po shkojnĂ« gjithnjĂ« e mĂ« pak nxĂ«nĂ«s tĂ« mirĂ«. KĂ«tĂ« e tregojnĂ« arritjet e kĂ«tij viti ku nota mesatare si nĂ« matematikĂ« dhe nĂ« letĂ«rsi Ă«shtĂ« 1 notĂ« mĂ« pak se vitin e kaluar. Kemi mĂ« pak nxĂ«nĂ«s ekselent dhe mĂ« shumĂ« nxĂ«nĂ«s me arritjet minimale, pra tĂ« notĂ«s 5 dhe 6”, thotĂ« Mehmeti, ndĂ«rsa pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« e sheh mĂ« sĂ« shumti nĂ« institucionet drejtuese arsimore nĂ« vend. “Rezultatet nĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« mirĂ« janĂ« tĂ« deformuara dhe mĂ« e keqja Ă«shtĂ« se nuk ka asnjĂ« tentativĂ« pĂ«r tĂ« frenuar kĂ«tĂ« fenomen. Ministria e Arsimit bĂ«n analiza tĂ« mbyllura, me njerĂ«zit e saj qĂ« nĂ« fakt janĂ« pĂ«rgjegjĂ«sit kryesor tĂ« kĂ«saj situate katastrofike nĂ« arsim
”,  thotĂ« ai.

PĂ«rfundimi

Publikimi i të gjithë tezave të provimit për maturën konsiderohet një fenomen i përsëritur ndër vite dhe masat e marra nuk kanë dhënë rezultate pozitive. Dyshimet se publikimi i tezave mund të ndikojë në një masë të caktuar edhe në tjetërsimin e rezultateve të vërteta për maturantë të caktuar mbetet edhe pse raportet zyrtare në këtë drejtim mungojnë. Por rregullorja për vitin 2025 ekziston. Dhe ajo është shkelur hapur në të paktën dy nene të saj (neni 21 dhe neni 23).

Në mungesë të një përgjigje zyrtare të ministrisë se çfarë është bërë në këtë drejtim si dhe, duke ballafaquar përmbajtjen e rregullores së hartuar nga vetë ministria me fenomenin që u përsërit, angazhimin për mos publikimin e tezave të provimit gjatë procesit të administrimit do ta konsiderojmë të pambajtur.   

The post Maturë dhe kopje, dështimi me publikimin e tezave të provimeve appeared first on Faktoje.al.

Këto fuçi me eksploziv nuk u jepen si ndihma civilëve në Gaza

✇Faktoje
By: FAKTOJE
8 July 2025 at 11:24

Pretendimi: Ushtarët izraelitë po përgatisin kurthe brenda ndihmave humanitare në Gaza

Verdikti: Mungon konteksti

Barbara Halla

NjĂ« video e postuar nĂ« njĂ« llogari shqipfolĂ«se nĂ« Facebook  pretendon se tregon ushtarĂ« tĂ« Forcave MbrojtĂ«se Izraelite (IDF) duke pĂ«rgatitur “kurthe eksplozivi” brenda ndihmave humanitare nĂ« Gaza. NĂ« pamje shihen disa ushtarĂ« qĂ« po lidhin me detonatorĂ« dhe kabllo ndezĂ«se qĂ« pĂ«rdoren nĂ« kĂ«to raste dhjetra fuçi plastike nĂ« ngjyrĂ« blu. Pretendimi, i publikuar nĂ« 27 qershor, Ă«shtĂ« pjesĂ« e akuzave pĂ«r sulme tĂ« qĂ«llimshme nga ushtria izraelite ndaj popullsisĂ« civile palestineve nĂ« pikat e ngritura nĂ« Gaza pĂ«r shpĂ«rndarjen e ushqimeve dhe ndihmave tĂ« tjera humanitare. NĂ«se njĂ« pretendim i tillĂ« do tĂ« ishte i vĂ«rtetĂ«, do tĂ« ndodheshim pĂ«rpara njĂ« prove tĂ« rĂ«ndĂ« tĂ« njĂ« masakre ndaj civilĂ«ve palestinezĂ« nĂ« Gaza.

Verifikimi nëpërmjet motorrëve të kërkimit të Google Lens zbulon se qarkullojnë disa video dhe imazhe të tilla të reparteve ushtarake izralite në Gaza. Në ditët e fundit të qershorit, kjo video është ripublikuar duke argumentuar se tregon ushtarët e vrarë në një sulm kurth të Hamas. Raportohet se shtatë ushtarë të IDF u vranë dhe 16 u plagosën në këtë sulm të Hamas në qytetin e Khan Yunis në Rripin e Gazës.

 Edhe pse nuk mund të thuhet me siguri nëse janë të njëjtën ushtarë, është e pranuar tashmë se ushtria izraelite ka përdorur që prej fillimit të operacionit të saj masivisht eksploziv për të mbyllur tunelet nëntokësore të shfrytëzuara nga Hamas.

ÇfarĂ« duket e pabazĂ« Ă«shtĂ« pretendime se eksplozivĂ«t janĂ« kurthe pĂ«r ndihmat qĂ« u jepen palestinezĂ«ve, pavarĂ«sisht fuçive plastike blu qĂ« ndonjĂ«herĂ« pĂ«rdoren pĂ«r ruajtjen e ushqimeve nĂ« kĂ«tĂ« rajon.

Këto fuçi përbëhen nga polietileni me dendësi të lartë (HDPE), gjë që i bën ato të forta, të papërshkueshme nga ndryshku dhe rezistente ndaj kimikateve. Ato janë projektuar për ruajtjen dhe transportimin e sigurt të materialeve të ndryshme, por gjithashtu edhe produktet ushqimore, si përshembull vaji.

Modeli i fuçive plastike në ngjyrë në blu që ofrohet për shitje në internet

Nevojitet të theksohet se prej 27 qershorit, kur është publikuar video, nuk është raportuar nga burimet palestineze si dhe aktorët ndërkombëtarë ndonjë shpërthim eksplozivi në fuçitë e ndihmave humanitare në Gaza në formatin e një kurthi. Gjithashtu, ndihmat që shpërndahen në Gaza nuk paketohen në fuçi të tilla plastike.

Nevojitet tĂ« theksohet se nĂ« Gaza ka edhe njĂ« “luftĂ« informative” pro dhe kundĂ«r operacioneve tĂ« Izraelit pĂ«r tĂ« fituar mbĂ«shtetjen e opinionit ndĂ«rkombĂ«tar.  NĂ« dy vitet e fundit, IDF Ă«shtĂ« akuzuar me prova se ka shtrĂ«mbĂ«ruar faktet pĂ«r tĂ« justifikuar sulmet nĂ« Gaza. PĂ«r shembull, bombardimi i Spitalit Arab Al-Ahli nĂ« Gaza nĂ« tetor 2023 fillimisht iu ngarkua njĂ« rakete tĂ« shkrepur gabimisht nga militantĂ«t palestinezĂ«. Hetime tĂ« pavarura nga organizata pĂ«r tĂ« drejtat e njeriut, si Human Rights Ëatch, arritĂ«n nĂ« pĂ«rfundimin se detajet kryesore mbetĂ«n tĂ« paqarta, me tĂ« dyja palĂ«t qĂ« paraqitĂ«n prova kontradiktore.

Në prill të vitit 2024, shtatë punonjës humanitarë të organizatës World Central Kitchen u vranë nga sulmet izraelite me dronë, pavarësisht se grupi i tyre i kishte koordinuar lëvizjet e tij me IDF-në. Pas hetimeve të mëtejshme IDF shkarkoi nga detyra dy oficerë të lartë nga trupa e saj për gabimin në rastin e sulmit.   

The post Këto fuçi me eksploziv nuk u jepen si ndihma civilëve në Gaza appeared first on Faktoje.al.

Rusia nuk po ndërpret internetin natën për të rritur lindjet

✇Faktoje
By: FAKTOJE
8 July 2025 at 11:20

Pretendimi: Rusia vendosi ndërprerjen e energjisë dhe internetit në orët e natës për të rritur lindshmërinë

Verdikti: I pavërtetë

Barbara Halla

NjĂ« artikull i publikuar nĂ« disa media shqipfolĂ«se pretendon se Rusia po ndĂ«rpret energjinĂ« elektrike dhe internetin çdo natĂ« pas orĂ«s 22:00 pĂ«r tĂ« rritur lindshmĂ«rinĂ« nĂ« vend. Njoftohet se qeveria ruse i ka parashikuar kĂ«to nisma pĂ«r tĂ« limituar kohĂ«n qĂ« njerĂ«zit kalojnĂ« online nĂ« orĂ«t e vona, dhe pĂ«r t’i shtyrĂ«, sidomos çiftet e reja, tĂ« kalojnĂ« mĂ« shumĂ« kohĂ« sĂ« bashku. NĂ« instagram, ky lajm ka marrĂ« mbi 7,000 pĂ«lqime dhe propozime qĂ« njĂ« nismĂ« e tillĂ« tĂ« replikohet edhe nĂ« vendin tonĂ«.

Në të vërtetë, qeveria ruse nuk ka ndërmarrë një nismë të tillë dhe këtu bëhet fjalë ende për një propozim të një deputeti dhe jo për një ligj të ri.  Në instagram, ky lajm i rremë ka marrë mbi 7,000 pëlqime.

Artikulli nĂ« fjalĂ« citon “burime zyrtare” pĂ«r miratimin e ligjit por pa specifikuar cilat janĂ« kĂ«to burime. NĂ« fakt, nuk ka asnjĂ« vendimmarrje nga qeveria ruse mbi njĂ« masĂ« tĂ« tillĂ«. Ky lajm duket se ka si origjinĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetin X/Twitter nga llogaria Times Algebra ku shkruhet: “LAJM I RËNDËSISHËM🚹 Rusia do tĂ« ndĂ«rpresĂ« energjinĂ« elektrike dhe internetin pas orĂ«s 22:00 pĂ«r tĂ« rritur lindjet.”

Nga verifikimit nĂ« mediat zyrtare ruse, mĂ«sohet se politikani rus Mikhail Ivanov ka propozuar nĂ« parlamentin rus njĂ« ligj sipas tĂ« cilit çifteve ruse pa fĂ«mijĂ« duhet t’u ndalohet hyrja nĂ« rrjetet sociale natĂ«n vonĂ«, nĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r t’i inkurajuar ata tĂ« kryejnĂ« marrĂ«dhĂ«nie seksuale dhe tĂ« krijojnĂ« familje. Propozimi i Ivanov vjen pasi lindjet nĂ« Rusi kanĂ« arritur numrin mĂ« tĂ« ulĂ«t nĂ« 25 vite, duke ndjekur tendencĂ«n e shumĂ« vendeve tĂ« tjera nĂ« botĂ«.

NĂ« rrjetet sociale, Ivanov ka thĂ«nĂ« se “NĂ«se tĂ« rinjtĂ« kalojnĂ« netĂ«t para telefonave tĂ« tyre nĂ« vend qĂ« t’i kushtojnĂ« vĂ«mendje njĂ«ri-tjetrit, atĂ«herĂ« kjo Ă«shtĂ« njĂ« rrugĂ« qĂ« nuk çon askund.”

Qeveria ruse Ă«shtĂ« e shqetĂ«suar pĂ«r situatĂ«n e lindjeve nĂ« vend dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye ka ndĂ«rrmarrĂ« disa nisma pĂ«r t’ju kundĂ«rvĂ«nĂ« kĂ«saj tendence nĂ« popullsinĂ« e saj. NĂ« Rusi po zhvillohet njĂ« fushatĂ« legjislative e udhĂ«hequr nga figura tĂ« fuqishme, duke pĂ«rfshirĂ« Vyacheslav Volodin, kryetar i DumĂ«s, siç njihet parlamenti rus, pĂ«r tĂ« ndaluar tĂ« ashtuquajturĂ«n “propagandĂ«n e njerĂ«zve pa fĂ«mijĂ«â€.

Sipas Reuters, Volodin njoftoi plane pĂ«r tĂ« ndaluar filmat, reklamat dhe mediat qĂ« promovojnĂ« njĂ« jetĂ« pa fĂ«mijĂ«, duke paralajmĂ«ruar se kjo shkon ndesh me “vlerat tradicionale” tĂ« shoqĂ«risĂ« ruse. Kjo fushatĂ« ka nisur qĂ« nĂ« tetor tĂ« vitit 2024 dhe sipas propozimit individĂ«t mund tĂ« pĂ«rballen me gjoba deri nĂ« 400,000 rubla ($ 4,300 dollarĂ«), ndĂ«rsa kompanitĂ« mund tĂ« gjobiten deri nĂ« 5 milionĂ« rubla ($53,000 dollarĂ«) nĂ«se i shtyn njerĂ«zit tĂ« mos bĂ«jnĂ« fĂ«mijĂ«. Pra pretendimi se Rusia ka nisur ndĂ«rprerje tĂ« energjisĂ« dhe internetit çdo natĂ« pĂ«r t’i detyruar njerĂ«zit tĂ« kenĂ« fĂ«mijĂ« Ă«shtĂ« i rremĂ«, dhe nuk lidhet me masat e vĂ«rteta qĂ« po diskutohen. Masat e vĂ«rteta po pĂ«rqendrohet te censura e medias dhe gjobat kundĂ«r atyre qĂ« shkojnĂ« kundĂ«r vlerave qĂ« Kremlini i konsideron tradicionale.

The post Rusia nuk po ndërpret internetin natën për të rritur lindjet appeared first on Faktoje.al.

Putin njeh Kosovën? Në fakt, jo

✇Faktoje
By: FAKTOJE
7 July 2025 at 12:00

Nga Jona Plumbi- Në një takim me drejtuesit e agjencive më të mëdha të lajmeve në botë, presidenti rus Vladimir Putin, i njohur për përdorimin e argumenteve ligjore të shtrembëruara për të mbuluar qëllimet e tij politike, edhe këtë herë zgjodhi të justifikojë luftën në Ukrainë me një precedent të njohur: Kosovën.

Putin artikuloi njĂ« justifikim pĂ«r luftĂ«n nĂ« UkrainĂ« dhe aneksimin e territoreve lindore, Donetsk dhe Luhansk duke theksuar se “nga pikĂ«pamja e sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare dhe KartĂ«s sĂ« OKB-sĂ«, kĂ«to dy rajone kishin tĂ« drejtĂ« tĂ« shkĂ«puteshin nga Ukraina”

E drejta e popujve për vetëvendosje ishte argumenti i tij i parë. Opinioni i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për Kosovën, që vendosi se një shpallje e njëanshme e pavarësisë nuk përmban shkelje të së drejtës ndërkombëtare, ishte argumenti i dytë. Këto dy elemente, sipas tij, përbënin një bazë të padiskutueshme për ndarjen e Donbasit dhe ndërhyrjen e mëvonshme ushtarake të Rusisë.

Mediat reaguan menjĂ«herĂ«. NĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« tunduar nga dĂ«shira pĂ«r njĂ« titull qĂ« premton klikime tĂ« shumta, mediat njoftuan se Putini “njeh” KosovĂ«n.

Mediat njoftuan se Rusia pranoi indirekt pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s. “ThĂ«nĂ« mĂ« saktĂ«, presidenti Vladimir Putin, njeh vendimin e GjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ« qĂ« ligjĂ«roi pavarĂ«sinĂ«, vetĂ«m pĂ«r tĂ« justifikuar aneksimin e Donjeckut dhe Luhanskut nga Ukraina, si dhe pĂ«r tĂ« sulmuar PerĂ«ndimin. Kjo Ă«shtĂ« hera e parĂ« qĂ« Rusia, apo njĂ« zyrtar i lartĂ« i saj, e pranon si tĂ« ligjshĂ«m dhe tĂ« drejtĂ« vendimin e GjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«â€

Por Putin nuk bëri asgjë të tillë.

Njohësi i politikave ndërkombëtare, Ledion Krisafi, shpjegon se kjo nuk mund të quhet njohje nga Rusia për Kosovën, pasi që të ketë njohje duhet që ajo të bëhet zyrtarisht dhe në këtë rast Putin thjesht përdori shembullin e Kosovës si model për rajonet e Ukrainës me idenë që nëse Kosova ka marrë pavarësinë, ky është precedent për çdo rajon tjetër në botë.

Pra, përdorimi që Putini i bën rastit të Kosovës nuk është ndryshim diplomatik, por një manipulim taktik. Ai nuk e përkrah të drejtën e Kosovës për vetëvendosje, por përdor argumentin ligjor të Perëndimit për të justifikuar një agresion ushtarak.

Kjo vërtetohet edhe nga fakti se kjo nuk është hera e parë që Putin përdor këtë taktikë. Ai prej vitesh përdor lexime të së drejtës ndërkombëtare për të justifikuar ndërhyrje dhe aneksime. Gjeorgjinë në vitin 2008. Krimenë në 2014-ën. Donbasin në 2022-shin. Në çdo rast, Putin ngre një kornizë të rreme legjitimiteti që, kur analizohet më nga afër, bie ndesh me vetë parimet që pretendon të mbrojë.

PĂ«r shembull, nĂ« vitin 2022 mediat shqiptare njoftuan se “Putin njeh pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s” pikĂ«risht sepse ka krahasuar njohjen e pavarĂ«sisĂ« sĂ« rajoneve tĂ« UkrainĂ«s lindore bazuar mbi precedentin e KosovĂ«s.

Edhe asokohe, pak ditĂ« pas kĂ«saj deklarate, ambasadori i RusisĂ« nĂ« Serbi sqaroi se “nuk ka dhe nuk mund tĂ« ketĂ« asnjĂ« ndryshim nĂ« qĂ«ndrimin e FederatĂ«s Ruse sa i pĂ«rket çështjes sĂ« KosovĂ«s” duke vĂ«rtetuar se e gjitha Ă«shtĂ« njĂ« taktikĂ« politike dhe jo njĂ« njohje e KosovĂ«s.

Sa i përket opinionit të GJND-së për Kosovën, vendimi nuk dha njohje ndërkombëtare apo status shtetëror. Gjykata sqaroi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk përbënte shkelje të së drejtës ndërkombëtare.

“Gjykata ka arritur nĂ« pĂ«rfundimin se miratimi i deklaratĂ«s sĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« 17 shkurtit 2008 nuk shkeli tĂ« drejtĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« pĂ«rgjithshme, rezolutĂ«n 1244 (1999) tĂ« KĂ«shillit tĂ« Sigurimit ose KornizĂ«n Kushtetuese. Si pasojĂ«, miratimi i asaj deklarate nuk shkeli asnjĂ« rregull tĂ« zbatueshĂ«m tĂ« sĂ« drejtĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare”, shkruan opinioni i gjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«.

Në anën tjetër, Ledion Krisafi, shpjegon se paralelizmi që Putin bën mes Kosovës dhe rajonit të Donbasit nuk qëndron.

“Ukraina Ă«shtĂ« shtet unitar, Jugosllavia ka qenĂ« shtet federal. Kushtetuta e 1974-Ă«s i dha KosovĂ«s njĂ« status mĂ« tĂ« lartĂ« duke i dhĂ«nĂ« atribute tĂ« njĂ« Republike brenda JugosllavisĂ«. Si pjesĂ« e shpĂ«rbĂ«rjes sĂ« JugosllavisĂ«, KosovĂ«s i lindte e drejta tĂ« kĂ«rkonte shkĂ«putje nga Federata ashtu si subjektet e tjera federale”– Ledion Krisafi, studiues i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare.

Kjo gjë nuk ka ndodhur me Donjeckun dhe Luhanskun, vijon ai, pasi asnjë prej tyre nuk ishte subjekt federal, sepse vetë Ukraina nuk është shtet federal.

Për Krisafin çështja mund të shtrohet edhe në një aspekt moral pasi në Kosovë ka pasur përpjekje për, të paktën, dëbimin e një popullsie të tërë, gjë që prapë nuk ka ndodhur në Ukrainë.

The post Putin njeh Kosovën? Në fakt, jo appeared first on Faktoje.al.

Keqinformimi në rrjet për raketa luftarake në qiellin shqiptar

✇Faktoje
By: FAKTOJE
4 July 2025 at 13:00

Nga Jona Plumbi- Një video që ka qarkulluar gjerësisht në rrjet ku tregohen disa vija të kuqërremta në qiell është interpretuar si raketa në qiellin shqiptar.

Stuhi raketash edhe nĂ« qiellin shqiptar?, shkruan faqja JOQ qĂ« e ka shpĂ«rndarĂ« videon nĂ« fjalĂ«. Sipas tekstit qĂ« shoqĂ«ron publikimin, ato qĂ« duken nĂ« video janĂ« “raketa” tĂ« ngjashme si ato tĂ« Izraelit, qĂ« duket se kanĂ« pĂ«rshkuar edhe qiellin shqiptar.

“JOQ Albania ka marrĂ« me dhjetĂ«ra raportime nga qytetarĂ« tĂ« ndryshĂ«m tĂ« vendit nĂ« Elbasan, TiranĂ«, LezhĂ« e ShkodĂ«r pĂ«r raketa nĂ« qiell rreth orĂ«s 3-4 tĂ« mĂ«ngjesit”, shkruan JOQ.

NĂ« fund tĂ« pĂ«rshkrimit tĂ« videos, faqja JOQ Ă«shtĂ« kujdesur tĂ« shkruajĂ« se “pamjet e mbĂ«rritura nĂ« redaksinĂ« tonĂ« tregojnĂ« qiellin e shndritur, por askush nuk e di çfarĂ« janĂ«â€

Ajo që bie në sy është se teksti përshkrues i videos është i edituar, por Instagrami, ndryshe nga Facebook-u, nuk lejon të shihet cila pjesë e tekstit është ndryshuar.

Videoja ndĂ«rkohĂ« Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nga tĂ« tjerĂ« portale apo faqe. KĂ«shtu Lokimagazine.com ka riprodhuar tĂ« njĂ«jtin tekst dhe video tĂ« marrĂ« nga JOQ. Teksti ndryshon vetĂ«m nĂ« fjalinĂ« e fundit ku Lokimagazine shkruan: “Pamjet e mbĂ«rritura nĂ« redaksinĂ« tonĂ« tregojnĂ« mĂ« sĂ« miri praninĂ« e tyre, por askush nuk mund ta thotĂ« nga kanĂ« ardhur apo pse”

Duket se ky ka qenë edhe teksti origjinal i publikimit në faqen e JOQ përpara se ai të ndryshohej.

NjĂ« tjetĂ«r portal nĂ« rrjet e shpĂ«rndan videon duke e marrĂ« nga Lokimagazine, me titull “QytetarĂ«t nĂ« alarm! Stuhi raketash kapen nĂ« qiellin shqiptar?”

Videoja Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« edhe nga faqe tĂ« tjera nĂ« rrjete sociale qĂ« njoftuan “raketa mbi territorin shqiptar”

Edhe pse videoja nuk ka një objekt apo mënyrë për të verifikuar nëse pamja është vërtetë e xhiruar në Shqipëri apo jo, ajo që mund të vërtetohet përmes një kërkimi me Google Lens është se pamja që shfaqet në këtë video është parë nga shumë qytetarë të shumë shteteve në periudha të ndryshme.

Një kërkim pak më i thelluar tregon se pamja e videos, duket më e ngjashme me një starlink që ka shpërthyer në qiell sesa me raketa.

Pamje nga video e JOQ

*satelit starlink që ka shpërthyer

*raketa izraelite në qiell të xhiruara me telefon

Starlink është një konstelacion satelitor i zhvilluar nga SpaceX, kompania private e hapësirës e themeluar nga Elon Musk. Qëllimi kryesor i këtij sistemi është të ofrojë internet me shpejtësi të lartë dhe vonesë të ulët në të gjithë botën. Sistemi përbëhet nga mijëra satelitë të vegjël që orbitojnë Tokën në lartësi të ulët (rreth 550 km), të cilët komunikojnë me terminalet tokësore dhe antenat e përdoruesve.

Kur një satelit i Starlink shpërthen ose hyn në atmosferën e Tokës në mënyrë të pakontrolluar, zakonisht për shkak të një defekti, përplasjeje ose deorbitimi të planifikuar, ai krijon një spektakël dramatik dritash në qiell. Sateliti digjet për shkak të fërkimit me atmosferën, duke u dukur si një vijë e ndritshme ose një grup dritash, që lëvizin shpejt dhe shpërbëhen. Mund të ngjajë me një shi meteorësh ose një top zjarri. Njerëzit shpesh i ngatërrojnë këto dukuri me UFO apo lëshime raketash për shkak të formave dhe ndriçimit të pazakontë.

The post Keqinformimi në rrjet për raketa luftarake në qiellin shqiptar appeared first on Faktoje.al.

Vlora turistike me djegie mbetjesh

✇Faktoje
By: FAKTOJE
27 June 2025 at 17:00

Nga Sebi Alla Kryebashkiaku aktual i VlorĂ«s, Ermal Dredha, nĂ« nisje tĂ« punĂ«s sĂ« tij nĂ« vitin 2023, shpalli “prioritet pastrimin e qytetit” dhe zgjidhjen e çështjeve tĂ« mbetjeve. PĂ«r tĂ« tretin vit radhazi, Vlora ka pĂ«rjetuar nĂ« periudhĂ«n e sezonit turistik disa herĂ« djegie tĂ« mbetjeve urbane nĂ« venddepozim pranĂ« lagjes 24 Maji.

Problematika

“Isha aty atĂ« ditĂ« (mĂ« 7 qershor) kur u ndez zjarri nĂ« fushĂ«n e depozitimit tĂ« mbetjeve. Dukej si shpĂ«rthim bĂ«rthamor mjedisor. ËshtĂ« e patolerueshme djegia e mbetjeve”, tha pĂ«r Faktoje.al eksperti mjedisor, Lavdosh Ferruni.

Ende nuk ka njĂ« studim tĂ« mirĂ«filltĂ« sa Ă«shtĂ« sasia e mbetjeve urbane qĂ« krijojnĂ« problematikĂ« aty, por diskutohet tĂ« jetĂ« mbi 350 mijĂ« ton dhe pĂ«rveç erĂ«s sĂ« rĂ«ndĂ«, kryesisht banorĂ«t pranĂ« vendgrumbullimit tĂ« mbetjeve janĂ« tĂ« riskuar seriozisht nĂ« shĂ«ndet. “Dioksina dhe furanet qĂ« dalin nga djegia e mbetjeve, janĂ« tĂ« vĂ«rtetuara qĂ« janĂ« kancerogjene. Gjithashtu ka kontaminim nĂ« tokĂ«, ujĂ« dhe ajĂ«r. Djegiet e mbetjeve urbane, veçanĂ«risht plastika, klasifikohet nga ndotjet mĂ« tĂ« rrezikshme”, thotĂ« Ferruni.

Foto nga mbetjet ne lagjen 24 Maji ne Vlore

Reagimi

VetĂ« Bashkia VlorĂ« shkon edhe mĂ« “larg” nĂ« problematikĂ«n e djegies sĂ« mbetjeve, duke pranuar se ka pasoja tĂ« rĂ«nda, e madje ndikim edhe nĂ« ngrohjen globale. “Djegia e mbetjeve çliron nĂ« ajĂ«r shumĂ« elementĂ« si dioksina, furane, polikarbone, okside tĂ« squfurit, okside tĂ« azotit CO2 dhe metani i çliruar nga mbetjet kontribuojnĂ« nĂ« ngrohjen globale. Tymin dhe aromĂ«n e rĂ«ndĂ« e pĂ«rjetojnĂ« komunitetet pĂ«rreth”, konstaton Bashkia VlorĂ« nĂ« pĂ«rgjigjen e dhĂ«nĂ« pĂ«r Faktoje.al.

NdĂ«rkohĂ«, kreu i bashkisĂ« Ermal Dredha nuk Ă«shtĂ« i vetmi qĂ« premtoi zgjidhjen e kĂ«tij problemi. “Na kanĂ« premtuar se do zgjidhet kjo çështje. Madje para zgjedhjeve erdhĂ«n disa deputetĂ« dhe na thanĂ« qĂ« mbetjet do tĂ« largohen, por asgjĂ« nuk shihet, plehrat vijojnĂ« tĂ« hidhen ende”, shprehet pĂ«r Faktoje.al Valentin Aliaj.

“Ehhh sa kemi dĂ«gjuar nga kĂ«ta, çdo kryetar bashkie qĂ« ka ardhur kĂ«tĂ« ka thĂ«nĂ« gjithnjĂ«; ’do ta zgjidhim shpejt’, po ku Ă«shtĂ« zgjidhja?”, ngre pyetjen banori tjetĂ«r Ismail Lazaj, duke treguar me dorĂ« malin e madh me mbetje qĂ« nĂ« dy tre vatra tĂ« vogla vijon tĂ« nxjerrĂ« tym. 

Fakt

Mes një pirgu të madh me mbetje, dy barinj heqin udhën për një tufë të madhe dhensh, ngjyra e të cilëve ka marrë tërësisht pamjen e mbeturinave urbane, një gri e theksuar. Lirshmërinë ua prish zhurma e një kamionçine me logon e Bashkisë Vlorë të mbushur me plehra, e cila shkarkon vrullshëm dhe largohet shpejt për të mos rënë në sy. Me këtë pamje Faktoje.al u përball mëngjesin e 16 qershorit në nisjen e sezonit turistik në Vlorë.

NĂ« reagimin pĂ«r Faktoje.al, Bashkia VlorĂ« pranon se aty vijojnĂ« tĂ« hidhen mbetje, por, sipas tyre, janĂ« materiale qĂ« nuk pranohen pĂ«r pĂ«rpunim nĂ« Landfill. “NĂ« vendgrumbullimin e vjetĂ«r hidhen vetĂ«m mbetje inerte tĂ« cilat nuk pranohen nĂ« Landfill si: mbetjet e orendive shtĂ«piake, pajisjet elektroshtĂ«piake, pajisjet hidrosanitare, mbetjet e pajisjeve elektronike dhe materialeve tĂ« ndĂ«rtimit”, thotĂ« NdĂ«rmarrja e Pastrimit e BashkisĂ« VlorĂ«.

Nje kamioncine nga Bashkia Vlore duke shkarkuar mbetje urbane Foto: Atdhe Mulla

Faktoje.al, nĂ« dy raste konstatoi se kamionçinat shkarkuan mbetje urbane. Lagjja “24 Maji” nĂ« VlorĂ«, nĂ« pikĂ«n ndarĂ«se mes Pyllit tĂ« SodĂ«s dhe ZvĂ«rnecit, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« burim tĂ« frikshĂ«m infeksionesh nga mbetjet, erĂ«s sĂ« rĂ«ndĂ«, dioksidit tĂ« karbonit nga djegia dhe pasiviteti nga administrata lokale nĂ« pĂ«rballimin e situatĂ«s. “Aty Ă«shtĂ« sĂ«mundje e madhe. Sidomos mĂ«ngjesi kur digjen plehrat Ă«shtĂ« problem, nuk marrim dot frymĂ«â€, thotĂ« Ismail Lazaj, njĂ« banor i zonĂ«s, nga tĂ« paktit qĂ« pranoi tĂ« fliste, pasi frika se po folĂ«n u hapen probleme nĂ« punĂ«, apo nĂ« biznesin e vogĂ«l, Ă«shtĂ« e madhe.

Bashkia

“Mos tĂ« hidhen akuza nĂ« tym, sepse i bĂ«het dĂ«m VlorĂ«s. ËshtĂ« gjithĂ« ajo punĂ« kolosale. Duhet tĂ« kuptojmĂ« njĂ« gjĂ«, ka 40 e ca vite qĂ« pĂ«rdoret ajo fushĂ« mbetjesh dhe Ă«shtĂ« jashtĂ« kapaciteteve. Lufta mĂ« e madhe qĂ« ne kemi pasur, tĂ« paktĂ«n qĂ« kur kam marrĂ« kĂ«tĂ« detyrĂ«, ka qenĂ« pjesa ligjore, pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« funksion landfillin. Mbetjet urbane shkojnĂ« tĂ« gjitha nĂ« landfillin e SherishtĂ«s, qĂ« prej 26 prillit 2025”, tha nĂ« njĂ« reagim tĂ« fundit publik, Ermal Dredha, kryetar i BashkisĂ« VlorĂ«. Ky institucion nĂ« njĂ« pĂ«rgjigje zyrtare pĂ«r Faktoje.al pranoi problematikĂ«n, ndĂ«rsa thekson se fenomeni i djegieve nĂ« vendgrumbullimin e mbetjeve nuk Ă«shtĂ« i ri. “Situata problematike pĂ«rsa i pĂ«rket mbetjeve urbane nĂ« fushĂ«n e vendgrumbullimit Ă«shtĂ« njĂ« situatĂ« e pĂ«rsĂ«ritur edhe nĂ« vitet e kaluara”, thuhet nĂ« reagimin e BashkisĂ« VlorĂ«, ndĂ«rsa shtojnĂ« se: “pĂ«r shkaqet e kĂ«saj problematike janĂ« bĂ«rĂ« tĂ« gjitha denoncimet ku institucionet pĂ«rkatĂ«se janĂ« nĂ« proces hetimi, nĂ«se janĂ« tĂ« qĂ«llimshme apo aksidentale”.

Kryebashkiaku Dredha foli gjithashtu edhe pĂ«r mundĂ«sinĂ« e kapsulimit tĂ« vendgrumbullimit tĂ« mbetjeve, por nĂ« pĂ«rgjigjen zyrtare nga Bashkia VlorĂ«, nuk konfirmohet njĂ« projekt i tillĂ«. “NdĂ«rmarrja e Pastrimit nuk ka njĂ« informacion mbi projektin pĂ«r kapsulimin e mbetjeve, koston dhe nĂ«se kĂ«tĂ« projekt do ta realizojĂ« vetĂ« bashkia apo me kontraktor”, thuhet nĂ« reagim, ndĂ«rsa pranohet prej tyre se: “nuk mund tĂ« flasim definitivisht pĂ«r mbylljen pĂ«rfundimtare tĂ« problemit nĂ« fushĂ«depozitimin e vjetĂ«r tĂ« mbetjeve”. 

Foto Atdhe Mulla
Foto nga mbetjet ne lagjen 24 Maj


Ligji i mbetjeve 

PĂ«r menaxhimin e mbetjeve urbane ka njĂ« ligj tĂ« veçantĂ« qĂ« pĂ«rcakton qartĂ« se si duhet tĂ« trajtohen mbetjet, cilĂ«t institucione janĂ« pĂ«rgjegjĂ«se dhe çfarĂ« masash merren nĂ« raste tĂ« shkeljeve. Ligji nr. 10 463, datĂ« 22.09.2011 “PĂ«r menaxhimin e integruar tĂ« mbetjeve”, e ka tĂ« qartĂ«: pĂ«rgjegjĂ«sia pĂ«r menaxhimin, mirĂ«mbajtjen dhe sigurinĂ« e fushave tĂ« mbetjeve bie plotĂ«sisht mbi njĂ«sitĂ« e qeverisjes vendore. Po duke iu referuar ligjit, disa paragrafe tĂ« tjerĂ« saktĂ«sojnĂ« edhe masat ndĂ«shkimore nĂ« rast tĂ« shkeljeve tĂ« procedurave nĂ« trajtimin e mbetjeve ku konkretisht djegia e mbetjeve nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pakontrolluar Ă«shtĂ« e ndaluar dhe pĂ«rbĂ«n shkelje, qĂ« mund tĂ« ndĂ«shkohet me masa administrative dhe ndjekje penale, nĂ« varĂ«si tĂ« pasojave.

PĂ«rfundim

Faktoje.al pa nga afër fushën e mbetjeve dhe u konstatua se mbetjet urbane që mblidhen në Vlorë dhe Orikum vijojnë të hidhen në këtë fushëdepozitimi mbetjesh edhe pas deklaratës së kryebashiakut Dredha se ai venddepozitim nuk përdorej më. Faktoje.al dokumentoi me pamje se në të paktën dy raste mëngjesin dhe drekën e 16 qershorit mjete me logon e Bashkisë Vlorë shkarkuan mbetje në venddepozitimin e lagjes 24 Maji.

“Plehrat vijojnĂ« tĂ« hidhen. DitĂ«n vijnĂ« kamionçina tĂ« vogla gati çdo dy orĂ« dhe i hedhin plehrat, ndĂ«rsa gjatĂ« natĂ«s kamionĂ«t e mĂ«dha me mbetje shtohen”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, Valentin Aliaj, njĂ« i ri i cili ka lindur aty dhe Ă«shtĂ« rritur bashkĂ« me mbetjet qĂ« i zenĂ« frymĂ«n.

Ndaj dhe, çështjen e trajtimit të mbetjeve në Vlorë deri më tani do ta konsiderojmë premtim të pambajtur.

“Faktoje.al”, e mbĂ«shtetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki nĂ« vend dhe po verifikon nĂ«se janĂ« mbajtur ose jo premtimet e dhĂ«na nga kryebashkiakĂ«t

The post Vlora turistike me djegie mbetjesh appeared first on Faktoje.al.

Edi Rama në krah të politikanëve të majtë të ekzekutuar nga QAnon

✇Faktoje
By: FAKTOJE
26 June 2025 at 14:53

Pretendimi: Edi Rama është ekzekutuar dhe zëvendësuar me një klon të tij

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

Kryeministri Rama mund të ndjehet krenar që është rreshtuar tashmë ndër udhëheqësit botërorë që pretendohet nga grupimet konspiracioniste se janë ekzekutuar dhe zëvendësuar me klone të kontrolluara. Në Facebook po qarkullon një postim sipas të cilit Rama i është bashkuar Hillary Clinton, Joe Biden, apo George Soros në burgun ushtarak të Guantanamos.

A white background with black text AI-generated content may be incorrect.

Ky pretendim nuk bazohet në asnjë fakt, por vjen nga teoritë e grupit ekstremist QAnon, një teori konspiracioni, e cila ka lindur online në vitin 2017 dhe që prej atëhere ka përhapur fakte dhe teori të rreme, sidomos kundër politikanëve të majtë. Kjo nuk është hera e parë që teori të tilla janë shpërndarë në mediat shqiptare. Siç e ka verifikuar Faktoje, akuza të tilla janë bërë edhe ndaj presidentit Obama, Joe Biden dhe Papë Franceskut. 

Edi Rama, për shembull, ka bërë paraqitje të shumta publike të verifikueshme, duke përfshirë samite ndërkombëtare dhe konferenca për shtyp. Nuk ka asnjë provë të besueshme që sugjeron se ai është ekzekutuar ose zëvendësuar. 

A person with a beard and mustache speaking into a microphone AI-generated content may be incorrect.

Figura 1: Pamje nga fjalimi i Rames ne festivalin nderkombetar të arkitektures me 5 qershor 2025

Përtej pretendimit mbi Edi Ramën, postimi në fjalë përmban disa teori konspiracioni të ndryshme, të cilat përsëri të nuk bazohet në asnjë provë. Për shembull, aty pretendohet se disa liderë botërorë janë ekzekutuar ose janë arrestuar dhe çuar në burgun famëkeq të Guantanamos. Pretendimi se ekzistojnë mbi 700,000 aktakuza të vulosura që do të përndiqen nga gjykatat ushtarake sekrete në Gjirin e Guantanamos është një narrativë e përsëritur e QAnon. Që në vitin 2021, kjo narrativë qarkullonte mbi Hillary Clinton si pjesë e dëmtimit të imazhit të saj si një kandidaturë e besueshme për presidente. 

NĂ« bazĂ« tĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« gjykatave, raporteve ligjore dhe njoftimeve pĂ«r shtyp tĂ« Pentagonit, nuk ka asnjĂ« provĂ« se Guantanamo po pĂ«rgatitet pĂ«r njĂ« aktivitet tĂ« tillĂ«. Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Departamentit tĂ« Mbrojtjes sĂ« SHBA, pĂ«r momentin nĂ« Guantanamo ka vetĂ«m 15 persona, kryesisht tĂ« lidhur me akuza terrorizmi. Nuk ka pasur asnjĂ« zgjerim masiv, asnjĂ« aktivitet tĂ« verifikuar tĂ« gjykatĂ«s ushtarake qĂ« pĂ«rfshin figura si Obama, Clinton ose Biden, dhe asnjĂ« provĂ« pĂ«r “ekzekutime masive” siç pretendohet nĂ« postim. 

Edhe pretendimi se Trump dërgoi Gardën Kombëtare në Guantanamo nuk është i vërtetë. Garda Kombëtare është një forcë vendase nën autoritetin e guvernatorëve të SHBA-së dhe nuk mund të vendoset në Kubë nga Trump. Për më tepër asnjë burim zyrtar ose mediatik nuk ka raportuar për një ngjarje të tillë, që do të çonte patjetër në një incident ndërkombëtar. 

Së fundmi, postimi shtyn pretendime se personat e ekzekutuar apo arrestuar, janë akuzuar për abuzime satanike, kanë sakrifikuar fëmijë dhe përdorin teknologjitë sekrete të alienëve. Këtu bëhet fjalë përsëri për teori konspiracioni. 

QAnon është një teori konspiracioni e ekstremit të djathtë që nisi rreth vitit nga 2017 nga postime anonime në internet që pretendonin se një grup politikanësh, personazhe të famshëm, udhëheqës biznesi, janë të angazhuar në trafikimin e fëmijëve, rituale satanike dhe korrupsionin global. Mbështetësit besojnë se Presidenti Donald Trump po punon fshehurazi për të çmontuar këtë grupim dhe se arrestimet masive, gjykatat ushtarake dhe ekzekutimet do të ndodhin së shpejti. FBI ka paralajmëruar se QAnon mund të kthehet në një kërcënim të brendshëm terrorist për shkak të potencialit të tij për të nxitur dhunë dhe për të radikalizuar ndjekësit.

The post Edi Rama në krah të politikanëve të majtë të ekzekutuar nga QAnon appeared first on Faktoje.al.

Legjenda në rrjet dhe jo kompanitë po zhdukin Ivermectinën nga farmacitë

✇Faktoje
By: FAKTOJE
26 June 2025 at 14:49

Pretendimi: Ivermectina po zhduket nga kompanitë farmaceutike pasi shëron kancerin dhe Covid-19

Verdikti: E pavërtetë

Barbara Halla

Një një postim në rrjetin social Facebook janë rikthyer pretendimet e pabaza mbi medikamentin antiparazitar Ivermectinë, pretendime të cilat Faktoje i ka analizuar edhe më parë si të pavërteta. Pretendimet në këtë postim janë hedhur poshtë nga autoritetet shëndetësore dhe kërkimet e pavarura mjekësore, sidomos përsa i përket roli që Ivermectina luan në shërimin e kancerit apo COVID-19. 

A white rectangular sign with black text AI-generated content may be incorrect.

Ivermectina u krijua si njĂ« trajtim antiparazitar dhe zbuluesit e saj fituan Çmimin Nobel nĂ« 2015 pĂ«r pĂ«rdorimin e tij kundĂ«r disa sĂ«mundjeve si verbĂ«ria apo probleme me sistemin limfatik tĂ« kafshĂ«ve. MegjithatĂ« promovimi i saj si njĂ« kurĂ« pĂ«r COVID-19 dhe kancerin nuk mbĂ«shtetet nga prova tĂ« besueshme shkencore.

SĂ« pari, ky postimi pretendon se “mjekĂ« inteligjentĂ« dhe tĂ« sinqertĂ«â€ e pĂ«rdorĂ«n IvermectinĂ«n pĂ«r tĂ« trajtuar me sukses COVID-19. Ky pretendim nisi pasi administrata e parĂ« Trump, duke pĂ«rfshirĂ« vetĂ« presidentin, u pĂ«rpoqĂ«n tĂ« diskreditonin vaksinat zyrtare ndaj COVID-19 dhe nxitĂ«n pĂ«rdorimin e kĂ«tij trajtimi tĂ« paverifikuar. 

Në realitet, studimet të mirëfillta në fushën e mjekësisë kanë provuar se Ivermectina nuk është efektive në parandalimin ose trajtimin e COVID-19.

A close-up of a sign AI-generated content may be incorrect.

 Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA), Agjencia Evropiane e Barnave (EMA) dhe institucione të shumta të shëndetit publik kanë këshilluar kundër përdorimit të Ivermectinës për trajtimin e COVID-19.

Blue text on a white background AI-generated content may be incorrect.

SĂ« dyti, postimi pretendon nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« rreme se Ivermectina Ă«shtĂ« “provuar” se shĂ«ron lloje tĂ« caktuara tĂ« kancerit dhe nĂ«nkupton njĂ« komplot nga kompanitĂ« e mĂ«dha farmaceutike pĂ«r tĂ« fshehur kĂ«tĂ« informacion. PĂ«r momentin nuk ka prova klinike qĂ« tregojnĂ« se Ivermectina shĂ«ron ose trajton nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« konsiderueshme kancerin tek njerĂ«zit. NdĂ«rsa disa studime paraklinike (tĂ« bazuara nĂ« laborator) kanĂ« hetuar efektet e IvermectinĂ«s nĂ« qelizat kancerogjene, kĂ«to studime janĂ« paraprake dhe jo tĂ« mjaftueshme pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« pĂ«rfundime nĂ« lidhje me pĂ«rdorimin e saj klinik. 

SĂ« fundmi, ideja se kompanitĂ« farmaceutike po komplotojnĂ« pĂ«r tĂ« “eliminuar” IvermectinĂ«n sepse Ă«shtĂ« njĂ« kurĂ« e lirĂ« Ă«shtĂ« njĂ« teori konspiracioni qĂ« pĂ«rpiqet te hedhĂ« poshtĂ« besimin ndaj vaksinave dhe punĂ«s shkencore qĂ« bĂ«jnĂ« kĂ«to kompani nĂ« pĂ«rgjithĂ«si. Ivermectina Ă«shtĂ« njĂ« trajtim qĂ« gjendet ende nĂ« shitje tĂ« lirĂ« nĂ« farmaci dhe mungesat nĂ« disa prej tyre Ă«shtĂ« pasojĂ« e legjendĂ«s sĂ« pĂ«rhapur online dhe kĂ«rkesĂ«s nĂ« rritje nga klientĂ«t pĂ«r ta siguruar medikamentin. NĂ«se do tĂ« ishte vĂ«rtet njĂ« trajtim i shkĂ«lqyer pĂ«r kancerin ose COVID-19, kompanitĂ« do tĂ« kishin arsye financiarĂ« pĂ«r ta studiuar dhe tregtuar atĂ«, jo pĂ«r ta fshehur si kurĂ«. 

The post Legjenda në rrjet dhe jo kompanitë po zhdukin Ivermectinën nga farmacitë appeared first on Faktoje.al.

VetĂ«m 13 km nga Tirana/ NĂ« letĂ«r Ă«shtĂ« shkollĂ«, nĂ« realitet s’ka asnjĂ« nxĂ«nĂ«s

✇Faktoje
By: FAKTOJE
24 June 2025 at 17:00

Nga Sebi Alla – Shkolla e re nuk ka zĂ« fĂ«mijĂ«sh, e aq mĂ« pak mĂ«suesish. Godina ngjan njĂ« investim i shkuar dĂ«m, ku tĂ« vetmet qĂ« thyejnĂ« heshtjen janĂ« tetĂ« fĂ«mijĂ« tĂ« kopshtit. ShtatĂ« klasa tĂ« shkollĂ«s qĂ«ndrojnĂ« mbyllur nĂ« fshatin GurrĂ« e Madhe, NjĂ«sia Administrative PetrelĂ«, vetĂ«m 13 kilometra nga qendra e TiranĂ«s, por arsimimi i fĂ«mijĂ«ve Ă«shtĂ« problem thelbĂ«sor pĂ«r prindĂ«rit e 44 nxĂ«nĂ«sve, prej tĂ« cilĂ«ve 23 tĂ« arsimit fillor dhe 21 arsimit 9-vjeçar.

“Kam mbesĂ«n nĂ« klasĂ« tĂ« pestĂ«, por ka pesĂ« vite qĂ« udhĂ«ton çdo ditĂ« tĂ« procesit mĂ«simor nĂ« fshatin Daias,” thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Ermulla Hoxha. Ai tregon se fĂ«mijĂ«t çohen herĂ«t nĂ« mĂ«ngjes, nisen me njĂ« autobus dhe vajtje-ardhje u duhen tetĂ« kilometra nĂ« ditĂ«, nĂ« njĂ« rraskapitje tĂ« vazhdueshme pĂ«rgjatĂ« vitit shkollor. SituatĂ« e njĂ«jtĂ« raportohet jo zyrtarisht se Ă«shtĂ« edhe nĂ« pesĂ« fshatra tĂ« tjerĂ« tĂ« NjĂ«sisĂ« PetrelĂ«.

Shkolla e re ne Gurre e Madhe
Shkolla e re ne Gurre e Madhe

Shkolla dhe nxënës po, mësues jo

NĂ« fundin e vitit tĂ« kaluar, Ministrja e Arsimit dhe Sportit, Ogerta Manastirliu, u shpreh se “janĂ« mbi 500 shkolla nĂ« rang vendi  qĂ« janĂ« tĂ« hapura dhe komuniteti i nxĂ«nĂ«sve dhe mĂ«suesit por edhe struktura tĂ« tjera janĂ« prezentĂ« dhe jashtĂ« orarit mĂ«simor dhe aktiviteteve sociale, kulturore dhe sportive. Po flasim nĂ« njĂ« kohĂ« kur ne sot qĂ« flasim kemi me qindra shkolla tĂ« rehabilituara nĂ« kĂ«to vite, tĂ« cilat tashmĂ« kanĂ« edhe infrastrukturĂ« sportive”. NĂ« shumĂ« fshatra tĂ« vendit shkollat janĂ«, veçanĂ«risht pĂ«r arsimin fillor, por nuk emĂ«rohen mĂ«sues nĂ« pretendimin e numrit tĂ« ulĂ«t tĂ« nxĂ«nĂ«sve. “Ka shumĂ« fshatra nĂ« vend qĂ« nuk u ofrohet arsimi bazĂ«. NdonĂ«se nĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« tyre ka shkolla dhe ambiente relativisht tĂ« mira, nuk emĂ«rohen mĂ«sues nĂ«n pretekstin e mungesĂ«s sĂ« nxĂ«nĂ«sve dhe kjo Ă«shtĂ« shkelje dhe mohim pĂ«r tĂ« drejtĂ«n e arsimimit”, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Ndriçim Mehmeti.

Tri shkelje


Eksperti i arsimit Ndriçim Mehmeti shprehet se nĂ« kĂ«tĂ« rast dhe shumĂ« tĂ« tjera nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin janĂ« tre shkelje; tĂ« KushtetutĂ«s; ligjit tĂ« arsimit parauniversitar dhe udhĂ«zimeve tĂ« ministrisĂ«. NĂ« nenin 57 tĂ« KushtetutĂ«s sĂ« ShqipĂ«risë  thuhet: “1. Kushdo ka tĂ« drejtĂ«n pĂ«r arsimim. 2. Arsimi shkollor i detyrueshĂ«m caktohet me ligj”.

Prof Mehmeti thotĂ« pĂ«r Faktoje.al se arsimi duhet parĂ« si elementi thelbĂ«sor i njĂ« shoqĂ«rie dhe ai nis qĂ« nga kopshtet deri nĂ« arsimin e lartĂ«. “Shteti Ă«shtĂ« i detyruar tĂ« japĂ« shĂ«rbimin arsimor aty ku janĂ«, pavarĂ«sisht se sa nxĂ«nĂ«s janĂ«â€, thotĂ« Mehmeti. Gjithashtu, nisur nga rasti konkret, Faktoje.al iu referua njĂ« udhĂ«zimi tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Arsimit mbi hapjen e klasave pĂ«r numĂ«r nxĂ«nĂ«s dhe nĂ« rast mosplotĂ«simi do tĂ« kalonin nĂ« klasa kolektive. UdhĂ«zimi nr 14, datĂ« 10.07.2023 i MinistrisĂ« sĂ« Arsimit dhe Sportit, nĂ« pikĂ«n 2 thotĂ«: NĂ« institucionet arsimore kur nuk plotĂ«sohet numri i nxĂ«nĂ«sve nĂ« pĂ«rputhje me pikĂ«n A/1 (shĂ«nim; pika A/1 “klasat e veçanta nĂ« zonat urbane tĂ« formohen nĂ« jo mĂ« pak se 15 nxĂ«nĂ«s dhe nĂ« zonat rurale tĂ« formohen nĂ« jo mĂ« pak se 10 nxĂ«nĂ«s”), mĂ«simi tĂ« organizohet nĂ« klasa tĂ« bashkuara”.

MĂ« pas nĂ« tĂ« njĂ«jtin udhĂ«zim pĂ«rcaktohet edhe numri i klasave tĂ« bashkuara. “Numri i klasave tĂ« bashkuara pĂ«rcaktohet sipas kĂ«tij rregulli: njĂ« klasĂ« kur numri i nxĂ«nĂ«sve nga klasa I-V Ă«shtĂ« deri dhe 10 nxĂ«nĂ«s dhe dy klasa kur numri i nxĂ«nĂ«sve Ă«shtĂ« nga 11-20”. Ky udhĂ«zim Ă«shtĂ« shkelur nĂ« rastin konkret nĂ« fshatin GurrĂ« e Madhe, pasi numri i nxĂ«nĂ«sve tĂ« ciklit fillor Ă«shtĂ« 23. Duhet tĂ« ishin tĂ« hapura tĂ« paktĂ«n dy klasa. “PĂ«rderisa ka njĂ« shkollĂ«, plotĂ«sohet edhe kriteri i tĂ« paktĂ«n klasave kolektive, drejtoritĂ« arsimore duhet tĂ« emĂ«rojnĂ« mĂ«suesit pĂ«rkatĂ«s”, thotĂ« Mehmeti, i cili shton se ka shumĂ« mĂ«sues qĂ« qĂ«ndrojnĂ« nĂ« pritje tĂ« emĂ«rimeve.

Faktoje.al iu drejtua Ministrisë së Arsimit me disa pyetje mbi problematikën e mbylljes së shkollave në zonat rurale dhe moszbatimin e udhëzimit për hapjen e klasave kolektive, por deri në botimin e këtij shkrimi nuk kemi përgjigje

TĂ« rraskapitur nĂ« bankë 

Eksperti i çështjeve të arsimit parauniversitar prof Ndriçim Mehmeti shprehet se është e provuar se lodhja fizike (zgjimi herët në mëngjes dhe udhëtimi i gjatë), ndikojnë në mësimxënësie, veçanërisht tek fëmijët e arsimit fillor.

Shkolla ne Daias ku shkojne cdo dite nxenesit e fshatit Gurre e Madhe
Shkolla ne Daias
Shkolla ne Daias
Ne nje nga klasat e shkolles ne Daias ku shkojne cdo dite 44 nxenes nga fshati Gurre e Madhe

“PĂ«r njĂ« fĂ«mijĂ« qĂ« e ka shkollĂ«n larg nevojitet zgjim mĂ« i shpejtĂ«. MĂ« pas kjo i shton edhe udhĂ«timin e gjatĂ«, nĂ« kĂ«mbĂ« ose makinĂ« dhe bie efektiviteti nĂ« mĂ«simnxĂ«nie”, thotĂ« Mehmeti. Ai vijon mĂ« tej se nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m mungesa e pĂ«rqendrimit nĂ« orĂ«t e mĂ«simit, por edhe pasditja problem pĂ«r tu pĂ«rgatitur pĂ«r tĂ« nesĂ«rmen. “NjĂ« nxĂ«nĂ«s i ciklit fillor ka orĂ«n e mĂ«simit, por me rĂ«ndĂ«si mbetet edhe pĂ«rgatitja pas mĂ«simit”. NdĂ«rsa duke iu referuar rasteve konkrete eksperti shprehet se: “UdhĂ«timet e gjata ndikojnĂ« nĂ« lodhje fizike, por edhe humbje kohe. NjĂ« nxĂ«nĂ«s ka sistemin e tij si fizik ashtu edhe psikologjik nĂ« kushte tĂ« caktuara qĂ« tĂ« ketĂ« efektivitet nĂ« mĂ«simxĂ«nie”, komenton Mehmeti.

Paradoksi

Ne foto: Shkolla ne Daias ku mesojne edhe 44 nxenesit e fshatit Gurre e Madhe

Shkolla e re e ndërtuar në Gurrë të Madhe me një kapacitet për deri në 150 nxënës, qëndron e mbyllur, ndërsa fëmijët e tre fshatrave zhvillojnë mësimin në Shkollën e fshatit Daias, e ndërtuar në vitin 1957.

Ne foto: Drejtoresha e shkkoles ne fshatin Daias, Juliana Jaçaj

Drejtoresha e kĂ«saj shkolle, Juliana Jaçaj, thotĂ« pĂ«r Faktoje.al se nga arsimi fillor deri nĂ« atĂ« 9-vjeçar janĂ« 126 nxĂ«nĂ«s me njĂ« staf prej 13 mĂ«suesish. “Kushtet janĂ« relativisht tĂ« mira. Ambientet janĂ« pak tĂ« ngushta sepse kjo shkollĂ« Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar nĂ« vitin 1957 por ka pasur disa rikonstruksione”, thotĂ« drejtoresha Jaçaj. Ajo pranon se shkolla nĂ« fshatin GurrĂ« e Madhe Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar vitet e fundit dhe ka kapacitet mĂ« tĂ« madh dhe kushte mĂ« tĂ« mira, por nuk mund tĂ« thotĂ« se pĂ«rse Ă«shtĂ« vendosur qĂ« mĂ«simi pĂ«r tre fshatra tĂ« zhvillohet nĂ« njĂ« shkollĂ« tĂ« ndĂ«rtuar qĂ« nĂ« vitin 1957.

PĂ«rfundimi

Arsimi fillor dhe 9-vjeçar Ă«shtĂ« i detyruar nĂ« vend, por nĂ« shumĂ« zona, veçanĂ«risht nĂ« fshatra nxĂ«nĂ«sit detyrohen tĂ« udhĂ«tojnĂ« disa kilometra pĂ«r tu grupuar nĂ« njĂ« shkollĂ« tĂ« caktuar. Edhe nĂ« rastet kur plotĂ«sohet kriteri i klasave kolektive shkollat nĂ« disa zona nuk funksionojnĂ«, pavarĂ«sisht se numri i mĂ«suesve qĂ« kĂ«rkojnĂ« punĂ« Ă«shtĂ« i lartĂ«. Çështjen e arsimit fillor dhe 9-vjeçar dhe ofrimin e shĂ«rbimit nĂ« zonĂ«n ku banojnĂ« konsiderohet premtim pjesĂ«risht i mbajtur nga Ministrja e Arsimit, Ogerta Manastirliu

The post VetĂ«m 13 km nga Tirana/ NĂ« letĂ«r Ă«shtĂ« shkollĂ«, nĂ« realitet s’ka asnjĂ« nxĂ«nĂ«s appeared first on Faktoje.al.

Ish-ambasadorja amerikane Kim nuk po rikthehet në Tiranë

✇Faktoje
By: FAKTOJE
23 June 2025 at 12:51

Pretendimi: Edi Rama dhe Berisha në panik pas rikthimit të Yuri Kim në Tiranë

Verdikti: E pavërtetë, Clickbait

Barbara Halla

Një artikull po qarkullon në mediat shqiptare ku sugjerohet se ish-ambasadorja amerikane Yuri Kim është rikthyer në Shqipëri. Në fakt, nuk bëhet fjalë për një rikthim të mirëfilltë, por një titull i cili është përdorur për të tërhequr vëmendjen e lexuesit. Kjo bëhet e qartë në tekstin e artikullit, ku sqarohet metafora e përdorur. Yuri Kim përfundoi misionin e saj diplomatik në Shqipëri në qershor 2023 dhe tani shërben në Departamentit të Shtetit të SHBA-së në Washington.

Artikulli nuk ka të bëjë me Yuri Kim, por me Gledis Nanon, ish-drejtorin e Policisë së Shtetit Shqiptar, i cili ka aplikuar për të drejtuar Byronë Kombëtare të Hetimit (BKH). Në artikull, Nano është një nga 13 kandidatë që ka aplikuar për këtë pozicion, i cili do të përzgjidhet nga drejtuesit e SPAK. Në këtë artikull, Nano paraqitet në mënyrë të pabazë si agjenti i Yuri Kim, e cila prej disa vitesh nuk punon më në Shqipëri. Si titulli dhe artikulli pretendojnë se kandidimi i Nanos është orkestruar nga Kim, edhe përse nuk ka asnjë provë mbi këtë pretendim.

PĂ«r mĂ« tepĂ«r, sugjerimi se kandidatura e tij ka shkaktuar “panik” nĂ« qarqet politike paraqitet pa asnjĂ« mbĂ«shtetje nĂ« fakte. Artikulli nuk citon deklarata, dokumente apo reagime nga Edi Rama apo Sali Berisha.

Një nga aludimet e tjera të artikullit ka të bëjë me faktin se që prej ikjes së Kim, Shtetet e Bashkuara nuk kanë emëuar një ambasador të ri në Shqipëri.

Artikullin e portretizon kĂ«tĂ« mungesĂ« si tĂ« dyshimtĂ«, ose pjesĂ« e njĂ« manovre tĂ« fshehtĂ« politike. MegjithatĂ«, ky interpretim injoron kontekstin mĂ« tĂ« gjerĂ« diplomatik. EmĂ«rimet e ambasadorĂ«ve shpesh pĂ«rjetojnĂ« vonesa pĂ«r shkak tĂ« problemeve procedurale dhe politike nĂ« Washington, veçanĂ«risht procesit tĂ« konfirmimit tĂ« ambasadorĂ«ve tĂ« rinj nĂ« Senatit e SHBA-sĂ«. Disa ambasada amerikane nĂ« mbarĂ« botĂ«n drejtohen nga chargĂ© d’affaires dhe jo ambasadorĂ«, dhe kjo nuk konsiderohet si e pazakontĂ«.

Artikulli po ashtu përdor akuza të pavërtetuara rreth aleancave të Edi Ramës me figura dhe organizata ndërkombëtare, si ish-agjenti i FBI-së Charles McGonigal, Fondacioni Soros dhe USAID. Këto elemente krijojnë një narrativë sipas të cilës SHBA është kthyer kundër Ramës dhe ai tashmë është në gjendje paniku. Por, këto pretendime mbështeten në aludime dhe jo në fakte, duke synuar të nxisin mosbesimin ndaj institucioneve të Shqipërisë dhe ndaj partneritetit të Ramës me Shtetet e Bashkuara.

The post Ish-ambasadorja amerikane Kim nuk po rikthehet në Tiranë appeared first on Faktoje.al.

Ekspertët ngrenë alarmin: Shëndeti mendor i fëmijëve i kërcënuar

✇Faktoje
By: FAKTOJE
17 June 2025 at 19:00

Nga Mimoza Picari

Në Shqipëri çështjet e shëndetit mendor tek fëmijët dhe adoleshentët po nxisin gjithnjë e më shumë debate përsa i takon nevojës dhe cilësisë së shërbimeve. Ekspertët ngrenë probleme tejet shqetësuese në këtë drejtim, duke renditur disa faktorë që rëndojnë mbi shendetin mendor të kësaj grupmoshe, mes tyre pasojat e pandemisë Covid 19, varësia nga interneti, bullizmi, dhuna online apo raportet e demtuara me prindërit, shoqërinë apo shkollën. Njohës të fushës janë kritikë dhe nxisin autoritetet të shtojnë shërbimet për shëndetin mendor të fëmijëve, ndërsa Instituti i Shëndetit Publik  i tha Faktoje.al se janë hartuar dhe po zbatohen një sërë strategjish në këtë drejtim.

Në Shqipëri shërbimet mbi shëndetin mendor kanë njohur disa faza zhvillimi në tre dekadat e fundit. Reforma e viteve 2000 në këtë fushë përfshiu shërbimet në komunitet ndërsa me herët, ofroheshin shërbime të specializuara vetëm në qëndra spitalore.

Çështjet e shĂ«ndetit mendor gjithnjĂ« kanĂ« nxitur debate pĂ«rsa i takon ofrimit tĂ« shĂ«rbimeve. Por njĂ« nga problemet mĂ« shqetĂ«suese sot lidhet me shĂ«ndetin mendor tĂ« fĂ«mijĂ«ve dhe adoleshentĂ«ve.

ProfesonistĂ« nĂ« fushĂ«n e shĂ«ndetit mendor i thanĂ« Faktoje.al se sĂ« fundi pandemia e Covid 19, i shtoi edhe mĂ« tej problemet e shĂ«ndetit mendor tek kjo grupmoshĂ« si dhe nevojat pĂ«r tĂ« marrĂ« shĂ«rbime. Çrregullimet e ankthit, humori i ulĂ«t, mungesa e vetĂ«besimit, ndryshimet nĂ« sjellje, janë  grupi mĂ« i lartĂ« i shqetĂ«simeve, por mjekja psikiatre pĂ«r fĂ«mijĂ« dhe adoleshentĂ«, Valbona Alikaj thotĂ« se ajo dhe kolegĂ« tĂ« saj po ballafaqohen me disa tĂ« reja qĂ« kanĂ« nevojĂ« pĂ«r t’u marrĂ« nĂ« analizĂ«.

Po shohim qĂ« kemi dhe ndryshime nĂ« simptomatika. Shpesh na duken gjĂ«rat si tĂ« paqarta. Disa gjĂ«ra janĂ« sikur nuk kanĂ« qenĂ« para dhjetĂ« vitesh. Dhe besoj se kĂ«to duhen riparĂ«â€â€“ thotĂ« pĂ«r Faktoje.al Prof.asc. Valbona Alikaj, mjeke psikiatre pĂ«r fĂ«mijĂ« dhe adoleshentĂ«.

Autoritetet zyrtare të shëndetit publik thanë për Faktoje.al se po i kushtojnë vëmendje shëndetit mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve dhe se në Planin Kombëtar të Veprimit të Shëndetit Mendor 2023-2026 është përfshirë një kapitull i veçantë për këtë qëllim. Specialistja e shëndetit mendor në Institutin e Shëndetit Publik Andia Meksi thotë se Ministria e Shëndetësisë ka filluar të përfshijë psikologë dhe punonjës social në qëndrat shëndetësore të kujdesit parësor, ndërsa janë ngritur qëndra të shërbimeve komunitare për shëndetin mendor në qytetet kryesore të vendit, 3 vetëm në Tiranë. Edhe Ministria e Arsimit dhe Sportit përgjatë viteve të fundit, ka ndërmarrë një sërë strategjish për të forcuar rolin psiko-social në shkolla.

Ky institucion i tha Faktoje.al se është përmirësuar kuadri ligjor lidhur me organizimin dhe funksionimin e njësive të shërbimit psiko-social duke shtuar se numri i punonjësve të shërbimit psiko-social është rritur vit pas viti. Me tej Ministria e Arsimit sqaroi se sot janë mbi 850 punonjës që ofrojnë shërbime në institucioner arsimore parauniversitare duke theksuar se në varësi të numrit të nxënësve shkollat mund të kenë dhe dy punonjës psiko-socialë.

Por aktivistë që mbrojnë të drejtat e fëmijëve në Shqipëri mendojnë se shërbimet për të rinjtë janë të pamjaftueshme.

“Mungesa e shĂ«rbimeve Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r ndĂ«r hallkat, por flasim pĂ«r mungesĂ«n nĂ« tĂ«rĂ«si tĂ« njĂ« qasje qĂ« i vendos tĂ« rinjtĂ« nĂ« qendĂ«r. Nuk jemi ende aty ku duhet, qĂ« vĂ«rtet t’u japim tĂ« rinjve shĂ«rbimet e duhura”– shprehet pĂ«r Faktoje.al Altin Hazizaj, Drejtor ekzekutiv i QendrĂ«s pĂ«r Mbrojtjen e tĂ« Drejtave tĂ« FĂ«mijĂ«ve nĂ« ShqipĂ«ri.

Nga ana tjetër specialist të shëndetit mendor tërheqin vëmendjen specialistët është bashkëvperimi mes institucioneve.

“Nevojitet njĂ« bashkĂ«punim mĂ« i fortĂ« institucional qĂ« do tĂ« thotĂ« se ato institucione qĂ« merren mĂ« shĂ«rbime shĂ«ndetĂ«sore, me edukimin, me shĂ«rbimet sociale duhet tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« unifikuara dhe mĂ« tĂ« shpejta pĂ«rsa i pĂ«rket pĂ«rgjigjes pĂ«r nevojat qĂ« kanĂ« sot adoleshentĂ«t dhe tĂ« rinjtĂ«â€â€“ argumenton pĂ«r Faktoje.al, Andia Meksi, specialiste e shĂ«ndetit mendor nĂ« Institutin e ShĂ«ndetit Publik nĂ« TiranĂ«. 

Psikologët  në shkolla po ndeshen sot me një sërë ankesash të fëmijëve dhe adoleshentëve, që nga ato në lidhje me pamjen e jashtme, ankthin, probleme me humorin dhe deri me sjelljen. Grupmosha me nivelin më të lartë të këtyre shqetësimeve është ajo 15-19 vjeç, ndërsa vajzat kanë një tendencë më të lartë për të kërkuar ndihmë, edhe pse mund të mos jenë ato që kanë më së shumti nevojë.

Ekspertët mendojnë se është e vështirë të maten dhe veçanërisht të trajtohen shqetësimet e shëndetit mendor te fëmijët dhe adoleshentët pa kuptuar kontekstet që krijojnë shqetësim. Studimet në këtë rrafsh veçojnë ndërthurjet e gjenetikës, faktorëve mjedisorë që në fëmijërinë e hershme, duke përfshirë prindërimin, shkollimin, ekspozimin ndaj dhunës ose abuzimit, diskriminimin, varfërinë, krizat humanitare dhe emergjencat shëndetësore të cilat mund të ndikojnë në shëndetin mendor të tyre.

Njohës të fushës argumentojnë se një nga problematikat më të thella që ndikon në shëndetin mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve është përdorimi  për një kohë të gjatë dhe pa kontroll i internetit.

“VarĂ«sia nga interneti Ă«shtĂ« njĂ« nga problematikat kryesore. Sigurisht qĂ« nĂ« internet mund tĂ« gjenden materiale tĂ« pakontrolluara, materiale pornografike, me tĂ« cilat adoleshenti dhe fĂ«mija mund tĂ« jetĂ« nĂ« kontakt. Prandaj Ă«shtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« prindi dhe tĂ« afĂ«rm tĂ« tyre tĂ« vendosin kontroll dhe  limite pĂ«r kohĂ«n qĂ« fĂ«mija kalon rrjete sociale dhe nĂ« pĂ«rdorimin e teknologjisĂ«â€- thotĂ« Elisa Bano, psikologe nĂ« shkollĂ«n 9 vjeçare Naim FrashĂ«ri nĂ« TiranĂ«. 

Mjekja psikiatre Valbona Alikaj, ndau me Faktoje.al një shembull nga përvoja e saj profesionale në lidhje me rrezikun që i kanoset sot fëmijëve dhe adoleshentëve nga përdorimi pa kriter i internetit.

“ UnĂ« kam nĂ« terapi prej disa kohĂ«sh njĂ« vajzĂ« tĂ« mbyllur, jo shumĂ« tĂ« shkathĂ«t, nxĂ«nĂ«se shumĂ« e mirĂ«, e cila ishte futur nĂ« kĂ«to programet e internetit ku ti dĂ«rgon foto dhe fotot kthehen si alienĂ« apo diçka e tillĂ«.  Papritur ajo kuptoi qĂ« ky ishte njĂ« program takimesh virtuale me njerĂ«z tĂ« panjohur. NĂ« fillim tha se e kishte nisur si lojĂ«, duke u tallur, dhe duke thĂ«nĂ« se ishte pak mĂ« e madhe, dhe papritur bie nĂ« kontakt me njĂ« person i cili i ofron dashuri, siguri dhe dhunĂ« verbale. RastĂ«sisht nĂ«na e saj  kontrollon celularin dhe gjen njĂ« komunikim i cili nuk ishte fshirĂ«, dhe kĂ«tu fillon i gjithĂ« kalvari i ndĂ«rprerjes sĂ« komunikimeve me kĂ«tĂ« person dhe patjetĂ«r kanĂ« shkuar dhe nĂ« Autoritetin e sigurisĂ« kibernetike qĂ« e kanĂ« referuar. Po punojmĂ« shumĂ« me simptomatikĂ«n e ankthit tek ajo”- tregon Znj. Alikaj.

Edhe pse përdorimi në masë i teknologjisë nga fëmijët shihet nga mjaft specialistë si burim problemesh në lidhje me shëndetin mendor, disa prej tyre janë më të tërhequr për të dhënë konkluzione.   

“Nuk do nxitohesha sepse brezat dhe e fĂ«mijĂ«ve dhe adoleshentĂ«ve qĂ« kanĂ« lindur dhe janĂ« rritur me praninĂ« e pĂ«rditshme tĂ« teknologjisĂ«, kanĂ« akoma kohĂ« pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« produktin e tyre, qoftĂ« nga ana intelektuale, psikologjike apo kontributin nĂ« shoqĂ«ri”- shprehet pĂ«r Faktoje.al Neli Demi, mjek psikiatĂ«r.

Një prej momenteve ku specialistët e shëndetit mendor ndalen është ai që lidhet me aktet vetëdëmtuese.

Që prej vitit 2019  të dhënat e policisë tregojnë se 36 fëmijë janë vetëvrarë, dy mbi 14 vjeç gjatë këtij viti, ndërsa kanë tentuar të vrasin veten gati dy herë më shumë. Të dhënat zyrtare tregojnë se aktet vetëvrasëse janë ulur ndjeshëm nga 12 në vitin 2019 në 1 në vitin 2024, por sërish ekspertët janë vigjilentë kur bëhet fjalë për jetën.

“Shkaqet janĂ« nga mĂ« tĂ« ndryshmet. ËshtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«rgjigja nĂ« kohĂ«. Studimet tregojnĂ« qĂ« vetĂ«vrasjet parandalohen dhe ka mĂ«nyra qĂ« mund tĂ« vlerĂ«sohet nĂ«se ekziston njĂ« rrezik i menjĂ«hershĂ«m tek njĂ« adoleshent, edhe pse Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ«, sepse adoleshentĂ«t e kanĂ« shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« ndryshe nga njĂ« i rritur tĂ« flasin pĂ«r problemet e tyre, por nuk Ă«shtĂ« e pamundur” – thotĂ« Znj. Meksi specialiste e shĂ«ndetit mendor nĂ« ISHP. 

“Vihet re njĂ« lloj stigme pĂ«rsa i pĂ«rket problemeve tĂ« shĂ«ndetit mendor tek fĂ«mijĂ«t dhe adoleshentĂ«t. Mund tĂ« ketĂ« persona qĂ« e vuajnĂ« diçka por kanĂ« shumĂ« turp qĂ« problemet t’i ndajnĂ« me dikĂ« tjetĂ«r, sepse mendojnĂ« se do duken tĂ« dobĂ«t nĂ« sytĂ« e bashkĂ«moshatarĂ«ve, do tĂ« gjykohen, nuk do ndihmohen dhe situata do pĂ«rkeqĂ«sohet edhe mĂ« tej”- argumenton Elisa Bano, psikologe nĂ« shkollĂ«n 9 vjeçare Naim FrashĂ«ri nĂ« TiranĂ«. 

Ministria e Arsimit në fund të vitit 2024 njoftoi se është miratuar Plani Kombëtar i Veprimit për parandalimin e dhunës, bullizmit dhe rritjen e sigurisë në shkolla, si dhe krijimin e shkollave të hapura për të përfshirë prindrit dhe komunitetin.

E megjithatë aktivistë që mbrojnë të drejtat e fëmijëve në Shqipëri dhe disa mjekë të shëndetit mendor kanë një qasje tjetër për ndërveprimin mes adoleshentëve prindërve dhe komunitetit kur bëhet fjalë për problemet e shëndetit mendor.

“ Edhe kur ulesh tĂ« bisedosh me ta njĂ« ndĂ«r çështjet kryesore pĂ«r tĂ« cilat ankohen adoleshentĂ«t dhe fĂ«mijĂ«t Ă«shtĂ« mungesa e komunikimit me dhe fakti se atyre u duket sikur nuk  kuptohen nga tĂ« rriturit. PĂ«r ta ky Ă«shtĂ« njĂ« problem shumĂ« i madh. NĂ« fakt ata kanĂ« kohĂ« qĂ«  flasin por nuk jemi ne tĂ« gatshĂ«m t’i dĂ«gjojmĂ«â€- vijon Z. Hazizaj.

“Nga adoleshentĂ«t qĂ« unĂ« shoh, kuptoj qĂ« ka plot prindĂ«r tĂ« cilĂ«t nuk janĂ« gjithĂ« ditĂ«n nĂ« shtĂ«pi, mungojnĂ« dhe nuk e dinĂ« se çfarĂ« bĂ«n fĂ«mija i tij. Dhe jo vetĂ«m kaq, por as nuk e njohin fĂ«mijĂ«n e tyre. PrindĂ«r qĂ« i mbushin fĂ«mijĂ«t me lekĂ«, por nuk e njohin fĂ«mijĂ«n”- vijon mjekja psikiatre Valbona Alikaj.  .

Elementë të këtij realiteti kanë gjetur vend dhe në studimet e ISHP.

“ Shumica e prindĂ«rve, gati 90% e prindĂ«rve refuzojnĂ« tĂ« japin lejen me konsensus, pra me firmĂ«, qĂ« fĂ«mijĂ«t e tyre tĂ« marrin shĂ«rbime pĂ«r probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor. Kjo tregon stigmĂ«n e lartĂ« qĂ« ekziston. Pra duhet punuar shumĂ«, por gjĂ«ja mĂ« e mirĂ« Ă«shtĂ« po flitet dhe media luan njĂ« rol tĂ« rĂ«dĂ«sishĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« drejtim”- vijon Andia Meksi, specialiste e shĂ«ndetit mendor nĂ« ISHP.

Përtej stigmatizimit që ndeshet sot rëndom në lidhje më problemet e shëndetit mendor tek fëmijët dhe adoleshentët, në fakt disa barriera janë thyer. Sot flitet më shumë se më parë për to, ndërsa sfida është që në të ardhmen të flitet më shumë se sot. Nga ana tjetër të gjithë aktorët bien dakort se ka ende shumë punë për të bërë në këtë drejtim duke nënvizuar se nuk mund të ketë shëndet pa shëndet mendor.

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

The post Ekspertët ngrenë alarmin: Shëndeti mendor i fëmijëve i kërcënuar appeared first on Faktoje.al.

Administrata publike u zgjerua në prag zgjedhjesh

✇Faktoje
By: FAKTOJE
13 June 2025 at 14:00

Esmeralda Topi 

Pak muaj para zgjedhjeve parlamentare të 11 majit punësimi në shtet u zgjerua. Të dhënat zyrtare nga Instituti i Statistikave tregojnë se gjatë tremujorit të parë të këtij viti numri i të punësuarve në administratën publike u shtua me 1109 persona. Faktoje.al i është referuar shifrave të INSTAT, ku numri i të punësuarve në sektorin publik arriti në 185,387 persona në fund të muajit mars. Në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2024 numri i të punësuarve në shtet është shtuar me 3630 individë. 

Burimi: INSTAT

Edhe pse ligjërisht punësimi në shtet përpara zgjedhjeve është i ndaluar, të dhënat ndër vite tregojnë se administrata publike në Shqipëri është rritur veccanërisht kur ka pasur zgjedhje. 

Rasti më tipik ishte në zgjedhjet e kaluara parlamentare të vitit 2021. Të dhënat e INSTAT tregojnë se punësimi në sektorin shtetëror u zgjerua brenda një viti me 7,812 të punësuar, apo 4,5% më shumë. 

Burimi: INSTAT

Punësime elektorale 

“PunĂ«simet elektorale janĂ« njĂ« traditĂ« e ndjekur nĂ« ShqipĂ«ri, sidomos nĂ« vitet e fundit kur nĂ« tre procese zgjedhore sistemi i patronazhizmit ka diktuar nevojĂ«n pĂ«r mobilizim maksimal tĂ« burimeve njerĂ«zore,” shprehet pĂ«r Faktoje.al Afrim Krasniqi, drejtor i Institutit pĂ«r Studime Politike. 

Sipas tij, ky fenomen nuk është i ri, por ka marrë përmasa më serioze në vitet e fundit, siç dëshmohet edhe nga të dhënat për vitin 2021.

“PavarĂ«sisht se Ă«shtĂ« njĂ« nga kritikat kryesore nĂ« raportet e ODHIR-it dhe OSBE-sĂ« ndĂ«r vite dhe ka pasur rekomandime pĂ«r ndĂ«rhyrje nĂ« legjislacion pĂ«r parandalim tĂ« njĂ« situate tĂ« tillĂ«, progresi Ă«shtĂ« krejtĂ«sisht minimal,” shton Krasniqi. 

Ai thekson se nĂ« raste tĂ« tilla, “Prokuroria dhe SPAK do tĂ« duhet tĂ« bĂ«nin njĂ« hetim tĂ« thelluar tĂ« pĂ«rdorimit tĂ« burimeve shtetĂ«rore nĂ« fushatĂ« elektorale”, ndĂ«rsa “Kontrolli i LartĂ« i Shtetit duhet tĂ« hetojĂ« mbi praktikat e ndjekura, qĂ« fenomene tĂ« tilla tĂ« mos pĂ«rsĂ«riten.” Sipas tij, kjo Ă«shtĂ« njĂ« çështje qĂ« “duhet trajtuar me prioritet, edhe nĂ« kuadĂ«r tĂ« procesit tĂ« integrimit europian.”

Edhe Migen Qiraxhi nga QĂ«ndresa Qytetare thekson pĂ«r Faktoje.al  rĂ«ndĂ«sinĂ« e kĂ«saj çështjeje, duke deklaruar se “jo vetĂ«m ne si aktor lokal, por tashmĂ« edhe OSBE-ODHIR pĂ«rsĂ«rit se nĂ« zgjedhje pĂ«rdorimi i burimeve shtetĂ«rore Ă«shtĂ« njĂ« nga problemet kryesore nĂ« garĂ«n pĂ«r pushtet.” 

Ai nĂ«nvizon se mĂ« shumĂ« sesa asetet materiale, “peshĂ«n mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme e zĂ«nĂ« burimet njerĂ«zore, apo nĂ«punĂ«sit e shtetit,” duke shtuar se “nĂ«se ne kemi njĂ« problem me pĂ«rdorimin e nĂ«punĂ«sve nĂ« fushatĂ«, rritja e numrit tĂ« tyre e shumĂ«fishon problemin dhe gjithashtu shumĂ«fishon benefitet elektorale tĂ« partisĂ« nĂ« pushtet.” 

Sipas Qiraxhit, kjo Ă«shtĂ« njĂ« nga arsyet pse “administrata jonĂ« vetĂ«m rritet, aq sa tĂ« krijojĂ« njĂ« administratĂ« dyfish mĂ« tĂ« lartĂ« se vendet europiane.” Ai kujton se “pĂ«rgjatĂ« pesĂ« viteve tĂ« fundit, QĂ«ndresa Qytetare ka denoncuar mbi 100 raste tĂ« pĂ«rdorimit tĂ« administratĂ«s nĂ« fushatĂ« dhe njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e tyre janĂ« gjetur nĂ« pĂ«rdorim tĂ« shtetit pĂ«r fushatĂ«.”

Cfarë deklaroi Berisha?

NĂ« linjĂ« me shqetĂ«simet mbi pĂ«rdorimin elektoral tĂ« administratĂ«s publike, edhe Kryetari i PartisĂ« Demokratike, Sali Berisha, gjatĂ« njĂ« takimi me kryesinĂ« e degĂ«s sĂ« PD-sĂ« nĂ« Bruksel, deklaroi se “nĂ« 11 maj nuk u bĂ«nĂ« zgjedhje, por farsĂ« elektorale.” 

Ai vijon tĂ« akuzoi qeverinĂ« se ka ndĂ«rtuar “njĂ« makineri gjigante” tĂ« blerjes sĂ« votĂ«s pĂ«rmes abuzimit me pushtetin ekzekutiv, duke pĂ«rfshirĂ« masa tĂ« ndaluara me ligj. Sipas BerishĂ«s, njĂ« nga mekanizmat mĂ« agresivĂ« ishte rritja masive e punĂ«simeve. 

“PunĂ«soi gjatĂ« zgjedhjeve mbi 10 mijĂ« vetĂ« nĂ« qeverinĂ« vendore dhe qendrore”, deklaroi ndĂ«r tĂ« tjera Berisha. 

Përfundim 

Deklarata e Kryetarit tĂ« PD-sĂ«, Sali Berisha, se gjatĂ« zgjedhjeve janĂ« punĂ«suar mbi “10 mijĂ« vetĂ« nĂ« qeverinĂ« vendore dhe qendrore”, nuk mbĂ«shtetet aktualisht nga tĂ« dhĂ«nat zyrtare. Sipas INSTAT, numri i tĂ« punĂ«suarve nĂ« sektorin shtetĂ«ror pĂ«r tremujorin e parĂ« tĂ« vitit, nĂ« prag tĂ« zgjedhjeve parlamentare, Ă«shtĂ« rritur me vetĂ«m 1109 persona krahasuar me tremujorin paraardhĂ«s. KĂ«shtu, ndonĂ«se shqetĂ«simi pĂ«r pĂ«rdorimin e administratĂ«s nĂ« funksion elektoral mbetet i ligjshĂ«m, pretendimi pĂ«r 10 mijĂ« punĂ«sime Ă«shtĂ« i pasaktĂ« nĂ« raport me burimet zyrtare si INSTAT.

Italia nuk aprovoi ligjin që dënon më burg leximin e mesazheve të partnerit

✇Faktoje
By: FAKTOJE
12 June 2025 at 10:03

Pretendimi: Ligji i ri në Itali të çon në burg nëse lexon mesazhet private të partnerit

Verdikti: Mungon konteksti

Nga Barbara Halla

NĂ« njĂ« titull bombastik, njĂ« portal shqipfolĂ«s njofton nĂ« 5 qershor ekzistencĂ«n e njĂ« ligji tĂ« ri nĂ« Itali, sipas tĂ« cilit “kush kontrollon Whatsapp-in apo telefonin e partnerit dĂ«nohet me 10 vite burg.”  KĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r keqinterpretimin dhe nxjerrjen nga konteksti tĂ« njĂ« vendimi gjyqĂ«sor dhe jo tĂ« njĂ« ligji tĂ« ri nĂ« Itali.

Lajmi nĂ« fjalĂ« Ă«shtĂ« marrĂ« nga mediat italiane, disa prej tĂ« cilave po ashtu kanĂ« pĂ«rdorur tituj tĂ« natyrĂ«s clickbait pĂ«r tĂ« marrĂ« vemendjen e lexuesve. NjĂ« faqe shkruan: “Whatsapp, tĂ« spiunosh mesazhet Ă«shtĂ« krim: pĂ«r GjykatĂ«n e Kasacionit, rrezikon 10 vite burg.” NdĂ«rkohĂ«, faqe tĂ« tjera kanĂ« pĂ«rdorur njĂ« titull mĂ« tĂ« moderuar: “Gjykata e Kasacioneve: tĂ« spiunosh mesazhet private Ă«shtĂ« krim.”

Megjithatë, Parlamenti Italian, i cili është organi shtetëror që mund të miratojë legjislacionin në vendin fqinj, nuk ka marrë një vendim të tillë. Lajmi flet për vendimin e dhënë nga gjykata e Kasacionit (që në Itali, është gjykata që vendos për çështjet pas Gjykatës së Apelit). Vendimi u dha në ditët e fundit si pjesë e një çështjeje gjyqësore, ku një burrë akuzohej se kishte lexuar dhe përdorur pa leje mesazhet private të ish-gruas. Burri ishtë dënuar më parë nga Gjykata e Apelit e Mesinës për përdorimin e bisedave në WhatsApp dhe telefonatave nga dy telefonat e ish-gruas së tij. Ai ja kaloi këtë informacioni avokatit të tij, me qëllim që të përdoreshin përgjatë procesit të divorcit. Në mars 2022, gruaja raportoi sjelljen e të shoqit, duke e akuzuar se kishte dërguar mesazhe private palëve të treta.

Pas vendimit të Gjykatës se Apelit, burri në fjalë e ankimoi vendimin në Kasacion, e cila vendosi kundër tij. Gjykata ka vendosur se leximi i mesazheve private pa dijeninë dhe pëlqimin përbën shkelje dhe këto mesazhe nuk mund të përdorën në procedura divorci nga asnjë palë. Ata që e shkelin këtë ligj mund të marrin deri në 10 vjet burg, por kjo varet nga çështja në çështje dhe do jenë nën diskrecionin e gjyqtarit të çështjes së caktuar. Neni 615 i Kodit Penal Italian parashikon si shkelje penale aksesin e paautorizuar në pajisjet kompjuterike, duke vendosur një dënim deri në tre vjet burgim në rast të përhapjës së përmbajtjes private.

Pra kemi të bëjmë me një diferencë të hollë, por të rëndësishme midis një ligji dhe një vendimi gjykate. Ligjet kalohen nga parlamenti italian dhe aplikohen në mënyrë të përgjithshme për të gjithë popullsinë. Ndërkohë që Gjykata e Kasacionit interpreton ligjet ekzistuese, dhe aplikohet vetëm për çështjen në fjalë. Megjithatë, edhe pse vendimet e Gjykatës së Kasacionit (si një nga gjykatat më të larta të shtetit italian) nuk janë të detyrueshme për gjykatat më të ulëta, në shumicën e rasteve ato përdorën nga këto gjykata për të interpretuar çështjet në të ardhmen.   

Puthja “skandaloze” e Lady Gaga Ă«shtĂ« pjesĂ« e filmit Joker 2

✇Faktoje
By: FAKTOJE
12 June 2025 at 09:58

Pretendimi: Lady Gaga iu përgjigj me një puthje në buzë gruas që e mallkoi

Verdikti: Mungon konteksti

Nga Barbara Halla

Në rrjetet sociale shqiptare po qarkullon një klip i këngëtares dhe aktores Lady Gaga duke puthur në buzë një grua tjetër. Ky klip është shpërndarë pa kontekst, duke pretenduar se bëhet fjalë për një skenë nga jeta personale e Lady Gaga. Por klipi në fjalë është një skenë nga filmi Joker: Folie à Deux, ku Gaga luan personazhin kryesor, Harley Quinn.

NĂ« disa klipe nĂ« mediat sociale dallohet vetĂ«m figura e Lady Gaga, duke ngjitur shkallĂ«t, kur njĂ« grua e ndalon duke i bĂ«rtitur nĂ« anglisht “do shkosh nĂ« ferr.” Gaga ndalon dhe e puth gruan nĂ« buzĂ« duke e lĂ«nĂ« atĂ« tĂ« shtangur. Rezulton se ky klip Ă«shtĂ« shkĂ«putur nga njĂ« video mĂ« e gjatĂ«, ku dallohet qartazi qĂ« bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« shesh xhirimi. NĂ« videon e plotĂ«, mund tĂ« vihen re dhe kamerat qĂ« e ndjekin Lady Gaga nĂ« rol.

Në fund të videos, dallohet po ashtu Gaga që flet me regjizorin e filmit, Todd Phillips.

Ky klip qarkullon në rrjet që prej marsit të vitit 2023, kur një fans e kishte xhiruar skenën nga telefoni i tij. Në muajt në vazhdim, fansat spekuluan për filmin që ende nuk kishte dalë në kinema. Kjo skenë u rikthye në vemendjen e publikut me daljen e filmit Joker: Folie à Deux në kinematë amerikane. Diskutimi kësaj rradhe kishte të bënte më faktin se regjizori vendosi të mos e përfshinte në versionin përfundimtar të filmit.

Siç e shpjegon edhe Phillips, Gaga e kishte improvizuar momentin, por ai vendosi të mos e përdorte pasi nuk shkonte me vizionin e tij për atë moment të filmit.

12.6 miliardë lekë për listën e ilaçeve të rimbursueshme

✇Faktoje
By: FAKTOJE
10 June 2025 at 16:43

NGA SEBI ALLA

“A i marr falas kĂ«to ilaçet”?-pyet njĂ« paciente 61-vjeçare mjekun e familjes, teksa nĂ« vijim do i duhet tĂ« pĂ«rballet me sĂ«mundjen kronike tĂ« hipertensionit (tensioni i lartĂ« arterial). Mjeku pohon pĂ«r ilaçet falas, por sa pĂ«r efektshmĂ«rinĂ« e tyre, dukshĂ«m vĂ« nĂ« dyshim. “Falas i merr, po pyet çunat mos i kanĂ« mundĂ«sitĂ« t’i marrin mĂ« cilĂ«sore nĂ« farmaci”-thotĂ« ai, duke bĂ«rĂ« edhe njĂ« pĂ«rllogaritje tĂ« shpejtĂ«- “diku tek 28-30 mijĂ« lekĂ« (tĂ« vjetra) nĂ« muaj tĂ« shkojnĂ«â€. Pa e dhĂ«nĂ« shumĂ« veten, pasi ju duken shumĂ«, gruaja 61-vjeçare thotĂ« se t’i marrĂ« njĂ« herĂ« falas dhe pastaj tĂ« shohĂ« e bĂ«jĂ«. Ky dialog pacient-mjek u zhvillua nĂ« njĂ« qendĂ«r shĂ«ndetĂ«sore nĂ« rrethinat e TiranĂ«s. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rballje e zakonshme nĂ« qendrat shĂ«ndetĂ«sore nĂ« vend, por pavarĂ«sisht shtimit tĂ« listĂ«s sĂ« ilaçeve tĂ« rimbursuara, cilĂ«sia e tyre Ă«shtĂ« nĂ« pikĂ«pyetje serioze. “PacientĂ«t kanĂ« kufizime nĂ« listĂ«n e ilaçeve tĂ« rimbursueshme dhe zakonisht jepen altenativat mĂ« tĂ« lira tĂ« barnave, rrjedhimisht pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« tyre edhe cilĂ«sia, pĂ«r pasojĂ« edhe efektshmĂ«ria vihet nĂ« dyshim”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al, mjeku Ilir Allkja.

Deklarata për garanci dhe shëndetësi falas

Sigurimi i barnave cilĂ«sorĂ« dhe inovatore ishte njĂ« ndĂ«r premtime Ministres sĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ« Albana Kociu, nĂ« fund tĂ« vitit 2024 nĂ« konferencĂ«n pĂ«r “Rikonceptimi i Kujdesit ShĂ«ndetĂ«sor, vizioni pĂ«r njĂ« ShqipĂ«ri mĂ« tĂ« shĂ«ndetshme”.

“Sot flasim si tĂ« zhvillohemi mĂ« shumĂ«, si tĂ« forcojmĂ« akoma mĂ« shumĂ« partneritetin mes nesh, si tĂ« zhvillojmĂ« njĂ« platformĂ« komunikimi tĂ« hapur, aktive tĂ« bashkĂ«punimit tĂ« ndĂ«rsjellĂ« me qĂ«llim qĂ« t’u sigurojmĂ« qytetarĂ«ve, medikamente cilĂ«sore, barna inovatore nĂ« trajtimin e sĂ«mundjeve”, u shpreh ministrja.

Por cilësia e ilaceve, e veçanërisht ajo e atyre të rimbursueshme vijon të mbetet e diskutuar në Shqipëri.

Ilaçe plot, efektshmëri e ulët

NjĂ« qytetar tregon sesa herĂ« mundet barnat i blen jashtĂ«. “Dallimi qoftĂ« nĂ« cmim, por edhe nĂ« cilĂ«si Ă«shtĂ« shumĂ« i ndjeshĂ«m. Kostoja Ă«shtĂ« gati e njĂ«jtĂ«, por cilĂ«sia dhe efektshĂ«mĂ«ria e barnave tĂ« blera nĂ« vendet e BE-sĂ«, Ă«shtĂ« e ndjeshme dhe me shĂ«ndetin nuk bĂ«het shaka”- pĂ«rfundon qytetari A.K pĂ«r Faktoje.

 “Ne kemi njĂ« listĂ« tĂ« ilaçeve tĂ« rimbursueshme, kryesisht pensionistĂ« por edhe pacientĂ« qĂ« trajtohen me kemp janĂ« pjesa kryesore qĂ« trajtohen, por efektshmĂ«ria e barnave nuk Ă«shtĂ« e njĂ«jtĂ« me pjesĂ«n tjetĂ«r tĂ« medikamenteve tĂ« cilat nuk pĂ«rfshihen nĂ« rimbursim”-pohon njĂ« farmacist nĂ« kushtet e anonimatit pĂ«r Faktoje.al.

Zgjidhja që kanë bërë një pjesë është blerja e medikamenteve në farmaci, duke rritur kostot e shpenzimeve, sidomos për kategorinë e pensionistëve me të ardhura të pakëta financiare.

  • “Shpenzoj 63 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj, por jam mĂ« mirĂ«, ilaçet i blej, ato tjerat (tĂ« rimbursueshmet) nuk mĂ« bĂ«nin shumĂ« efekt”- thotĂ« ajo, ndĂ«rsa thekson se “marr 120 mijĂ« lekĂ« (tĂ« vjetra) pension, por mi blen djali”.
  • Xhemile Sula

Pensionistja 67-vjeçare Xhemile Sula thotë për Faktoje.al se ka rreth një vit që vendosi të blejë ilaçet në farmaci, edhe pse për sëmundjen që ka (tension arterial dhe diabet) një pjesë i merrte me rimbursim.

“Shpenzoj 63 mijĂ« lekĂ« nĂ« muaj, por jam mĂ« mirĂ«, ilaçet i blej, ato tjerat (tĂ« rimbursueshmet) nuk mĂ« bĂ«nin shumĂ« efekt”-thotĂ« ajo, ndĂ«rsa thekson se “marr 120 mijĂ« lekĂ« (tĂ« vjetra) pension, por mi blen djali”.

Rimbursim me ilaçe alternative

Nga 1366 lloje ilaçesh që rimbursohen plotësisht ose pjesërisht 47.2 % e tyre janë ilaçe alternative. Kjo nënkupton se rreth 53 % e ilaçeve rimbursohen sipas recetës së mjekut dhe pjesa tjetër në mungesë për shkak të çmimit të lartë, plotësohet me medikamente alternative për pacientët.

Duke e krahasuar me vitin 2013, ka njĂ« shtim tĂ« numrit tĂ« ilaçeve tĂ« rimbursueshme dhe shtrirje nĂ« kategori pacientĂ«sh. “Krahasuar me LBR (listĂ«n e barnave tĂ« rimbursueshme) 2013, dhe LBR nĂ« fuqi, janĂ« mĂ« shumĂ« nĂ« total: rreth 20.4% alternativa tregtare me rimbursim (janĂ« 1.366 nga 1.135), rreth 56.9% principe aktive (janĂ« 375, nga 239), rreth 47.2% alternativa tĂ« para (janĂ« 627 nga 426)”-thuhet nĂ« qĂ«ndrimin zyrtar tĂ« FSDKSH-sĂ« pĂ«r Faktoje.al. TĂ« thjeshtuara, kĂ«to shifra nĂ«nkuptojnĂ« se edhe nĂ« listĂ«n e ilaçeve tĂ« rimbursueshme aktualisht nga 1366 nĂ« total, 627 prej tyre janĂ« ilaçe alternative. Sipas ekspertĂ«ve tĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ«, kjo nĂ«nkupton se pĂ«r njĂ« sĂ«mundje tĂ« caktuar rekomandohet njĂ« ilaç bashkĂ« me dozĂ«n pĂ«rkatĂ«se, nĂ« mungesĂ« tĂ« tij, rimbursohen ilaçe alternative qĂ« ka pĂ«rbĂ«rĂ«s tĂ« barit parĂ«sor, por jo nĂ« cilĂ«sinĂ« dhe dozĂ«n e kĂ«rkuar dhe efektshmĂ«ria e tij ulet ndjeshĂ«m.

Ikja e kompanive serioze farmaceutike

Deri në fundin e vitit 2014 disa kompani serioze në tregun farmaceutik, kryesisht të vendeve të BE-së, kishin vendosur në Shqipëri filialet e tyre ose distributorë. Pas vitit 2014, të gjithë u larguan sidomos pas ndryshimeve ligjore mbi përdorimin e barnave. Futja në treg e barnave që jo domosdoshmërisht duhet të tregtohen edhe në vendet e BE-së (që nënkupton cilësi dhe çmim më të lartë), apo dominimi i kompanive farmaceutike vendase bënë që të mbylleshin filialet e tyre, pasi nuk gjenin hapësirë në tregtinë e produkteve farmaceutike.

“JanĂ« disa lloje ilaçesh tĂ« rimbursueshme pjesĂ«risht ose tĂ« pjeshme qĂ« kanĂ« cilĂ«si. Kryesisht pĂ«r sĂ«mundjet tumorale dhe sĂ« fundmi edhe ato tĂ« diabetit”-thotĂ« njĂ« mjek familje i cili kĂ«rkoi tĂ« prononcohej nĂ« kushtet e anonimatit. SpecialistĂ«t e shĂ«ndetĂ«sisĂ« cilĂ«sojnĂ« si problematike pĂ«r nga cilĂ«sia ilaçet e rimbursueshme qĂ« pĂ«rdoren pĂ«r tensionin arterial, disa sĂ«mundje kronike qĂ« prekin zakonisht moshat e mĂ«dha, por edhe medikamente qĂ« pĂ«rdoren pĂ«r pacientĂ« tĂ« shĂ«ndetit tĂ« diagnostikuar me probleme tĂ« shĂ«ndetit mendor dhe qĂ« pĂ«rfitojnĂ« edhe kemp.

Kostoja e ilaçeve të rimbursuara

Fondi i pĂ«rcaktuar çdo vit pĂ«r ilaçet e rimbursueshme mban njĂ« zĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« shpenzimet pĂ«r shĂ«ndetĂ«sinĂ«. “Vlera e shpenzimeve tĂ« rimbursimit e realizuar nĂ« total pĂ«r barnat gjatĂ« vitit 2024, ishte rreth 11.8 miliardĂ« lekĂ«. NĂ« zbatim tĂ« Ligjit 115/2024 “PĂ«r buxhetin e vitit 2025”, fondi i akorduar pĂ«r rimbursimin e barnave tĂ« ListĂ«s sĂ« Barnave tĂ« Rimbursuara pĂ«r vitin 2025 Ă«shtĂ« 12.6 miliardĂ« lekĂ«â€-thotĂ« FSDKSH.

Kush dhe sa përfitojnë

TĂ« dhĂ«nat e FSDKSH-sĂ«, tĂ« vĂ«na nĂ« dispozicion pĂ«r Faktoje.al, theksojnĂ« se ndĂ«r kategoritĂ« me peshĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« nĂ« rimbursim pĂ«r vitin 2024, janĂ«; “PensionistĂ« pa afat”; “Persona me sĂ«mundje kronike” dhe “Invalid i PlotĂ«â€, buxheti i rimbursimit tĂ« tĂ« cilave nĂ« raport me rimbursimin total vjetor (pĂ«r tĂ« gjitha kategoritĂ«) rezulton respektivisht: rreth 48.1%, rreth 32.6% dhe rreth 16%. “Bazuar nĂ« tĂ« dhĂ«nat e DrejtorisĂ« sĂ« Informacionit dhe AnalizĂ«s Statistikore pĂ«r vitin 2024, rezulton se:  Numri i pacientĂ«ve, tĂ« cilĂ«t kanĂ« pĂ«rfituar nga skema e rimbursimit pĂ«r vitin 2024, janĂ« nĂ« total 442.586 pacientĂ«, nga tĂ« cilĂ«t 385.075 pacientĂ« kanĂ« pĂ«rfituar barna tĂ« rimbursuara dhe 57.511 pacientĂ« kanĂ« pĂ«rfituar pajisje mjekĂ«sore me rimbursim (fisha diabeti)”-thotĂ« pĂ«r Faktoje.al FSDKSH.

Premtim gjysmë i mbajtur

Krahasuar me vitin 2013 lista e ilaçeve të rimbursueshme plotësisht ose pjesërisht ka ardhur në rritje. Nga 1135 lloje medikamentesh në vitin 2013, lista është shtuar në 1366 për vitin 2025. Por, cilësia e barnave sikurse pranohet nga mjekë dhe farnacistë ka rënie pasi nuk është më kriter që këto medikamente duhet të tregtohen të paktën në dy nga vendet e BE-së. Ndaj premtimin për sigurimin e medikamente cilësore qytetarëve e kategorizojmë gjysmë i mbajtur.

Gjithashtu premtimi pĂ«r shĂ«ndetĂ«sinĂ« falas konsiderohet gjysmĂ« i mbajtur. Kjo duket edhe nga njĂ« raport i OrganizatĂ«s BotĂ«rore tĂ« ShĂ«ndetĂ«sisĂ« ku nĂ« studimin e saj thekson se rreth 60 % e kostove tĂ« shĂ«ndetit shqiptarĂ«t i paguajnĂ« nga xhepi dhe vetĂ«m 40 % e shpenzimeve mbulohen nga shteti. NjĂ« pjesĂ« e mirĂ« e shpenzimeve shĂ«ndetĂ«sore lidhet me blerjen e ilaçeve edhe nga tĂ« sĂ«murĂ« qĂ« pĂ«rfshihen nĂ« kategorinĂ« e pacientĂ«ve qĂ« pĂ«rfitojnĂ« rimbursim tĂ« plotĂ« ose tĂ« pjesshĂ«m, por pĂ«r shkak tĂ« cilĂ«sisĂ« sĂ« ulĂ«t tĂ« barnave tĂ« rimbursueshme detyrohen t’i blejnĂ« nĂ« farmaci.

Diagnozat me numrin më të lartë të pacienteve janë:

-Hipertension arterial

-Diabet Mellitus

-Çrregullime tĂ« metabolizimit tĂ« yndyrnave

-Insuficencë kardiake

-Angor pectoral

-Astma bronkiale, SPOK.

Shpenzimeve kryesore të rimbursimit:

-Diabet Mellitus

-Hipertension esencial

-Tumori malinj i gjirit te femrat

-Insuficencë kardiake

-Çregullime tĂ« ritmit tĂ« zemrĂ«s

-Angor pectoral (sëmundje kardiovaskulare)

-Melanoma malinje

-Astma bronkiale

-Bllokim kronik

-Sëmundje të organeve hemopoetike -Leuçemia mieloide

Ky artikull u realizua me mbĂ«shtetjen e Fondacionit “Friedrich Ebert” nĂ« TiranĂ«

Asnjë bazë për prejardhjen hebreje apo ukrainase të Biden

✇Faktoje
By: FAKTOJE
10 June 2025 at 10:36

Pretendimi: Biden është ekzekutuar në 2020 dhe zëvendësuar me sozi

Verdikti: I pavërtetë

Barbara Halla

Në mediat sociale shqipfolëse po qarkullon teoria e konspiracionit se ish-Presidenti i SHBA-ve Joe Biden është vrarë në vitin 2020 dhe zëvendësuar me një klon, i cili ka marrë vendin e tij. Postimi përmban po ashtu lajme të rreme mbi prejardhjen e Biden, si dhe gjuhë antisemite.

Për fat të mirë bëhet fjalë për pretendime të pavërteta, të bazuara në teori konspiracioni që kanë lindur para disa vitesh në forume si QAnon. Nuk ka asnjë provë mjekësore apo shkencore pas tyre. Biden është gjallë dhe ka folur në muajt e fundit për problemet shëndetësore, duke përfshirë diagnozën me kancer të prostatës.

Postimi në Facebook nis me pretendimin se Biden është vrarë me date 17 janar 2020, dhe përdor si fakt një postim të bërë nga presidenti i tanishëm i SHBA, Donald Trump. Me datë 31 maj, në rrjetin social Truth Social, Trump shpërndau postimin e një përdoruesi ku pretendohej se Biden ka vdekur dhe është zëvendësuar nga një klon robotik. Truth Social, platforma e krijuar nga vetë Trump kur u përzu nga rrjetet e tjera për dizinformim, dhe një hapsirë që njihet si përhapëse e lajmeve të rreme. Trumpi vetë, siç e tregon edhe USA Today, ka shpërndarë shpesh teori konspiracioni. 

Komentet e Trump vijnë pasi sekretarja e tij e shtypit, Karoline Leavitt, i bëri thirrje ish-zonjës së parë Jill Biden të fliste për problemet shëndetësore të burrit të saj. Biden u tërhoq nga gara presidenciale në 2024 pas kritikave të shumta mbi aftësitë e tija mendore. Pavarësisht këtyre problemeve, nuk ka asnjë provë se Biden ka vdekur.

Edhe pse Ă«shtĂ« ndarĂ« nga Trump nĂ« maj, kjo teori konspiracioni ka disa vite qĂ« qarkullon nĂ« rrjet dhe ka fillesat e saj nga forume tĂ« sĂ« djathtĂ«s ekstreme. QĂ« nĂ« vitin 2023, kur Biden nisi fushatĂ«n zgjedhore pĂ«r t’u rizgjedhur president i SHBA, nĂ« rrjetet sociale filluan tĂ« qarkullojnĂ« teoritĂ« e konspiracionit se ai kishtĂ« vdekur, sĂ« bashku me Hilary dhe Bill Clinton.

Përtej pretendimeve për jetën, postimi në shqip pretendon po ashtu se Biden e përfaqëson veten si hebre dhe ka prejardhje nga Ukraina, diçka që Biden nuk e ka pretenduar kurrë. Në fakt, ai ka folur shpesh për faktin se është katolik. Po ashtu, Biden nuk ka prejardhje ukrainase, por irlandeze, siç e ka shprehur ai vetë, dhe siç e tregon dhe biografia e shkruar nga Jules Witcover në 2010. Stërgjyshërit e Joe Biden kanë rrënjët në Irland që prej të paktën shekullit të 19-të.

NĂ« Facebook, shkruhet po ashtu se Biden “zotĂ«ron 32,000 km rrjet tunelesh nĂ«ntokĂ«sore pĂ«r trafikimin e fĂ«mijĂ«ve dhe njerĂ«zve, organeve njerĂ«zore, adrenokromit, drogĂ«s dhe armĂ«ve.” Kjo Ă«shtĂ« tĂ«rĂ«sisht e pavĂ«rtetĂ«. Nuk ka asnjĂ« provĂ« se Bideni ka prona nĂ« UkrainĂ«, e sidomos jo tunele ku trafikohen qĂ«nie njerĂ«zore. NdĂ«rsa Biden ishte president, pati disa teori sipas tĂ« cilave ai apo djali i ti Hunter Biden kishin prona apo interesa ekonomike nĂ« UkrainĂ«, por kĂ«to janĂ« hedhur poshtĂ« nga burime tĂ« besueshme pĂ«r verifikimin e fakteve.

TĂ« internuarit e demokracisĂ« ​

✇Faktoje
By: FAKTOJE
7 June 2025 at 10:00
Të internuarit e demokracisë

Nga: Sebi Alla
Fotografitë: Atdhe Mulla
Ferri ngjan se ka mbĂ«rritur nĂ« tokĂ«, pĂ«r tĂ« zĂ«nĂ« vend nĂ« ish-kamp-burgun e TorovicĂ«s nĂ« LezhĂ«, aty ku ende frymojnĂ« 31 banorĂ« tĂ« ndarĂ« nĂ« tetĂ« familje. Dy gra luten me zĂ« ballĂ« statujĂ«s sĂ« vogĂ«l tĂ« ShĂ«n MarisĂ«, teksa shtrĂ«ngojnĂ« nĂ« duar kryqin dhe librin e shenjtĂ«. DĂ«gjojmĂ« tĂ« kĂ«rkojnĂ« mbarĂ«si dhe shĂ«ndet, duke premtuar se do ndjekin udhĂ«n e drejtë tĂ« PerĂ«ndisë  Por udha qĂ« tĂ« çon nĂ« ish-burgun dhe kampin e internimit pĂ«r tĂ« dĂ«nuarit politik tĂ« kohĂ«s sĂ« komunizmit, Ă«shtĂ« e mundimshme. VuajtĂ«sit ikĂ«n nĂ« vitin 1991, por kampet e kohĂ«s sĂ« errĂ«t vijuan tĂ« mbajnĂ« tĂ« “dĂ«nuar” me dĂ«shirë !

“Halli bir, halli na solli, e halli na mban. Nuk kemi ujĂ«, nuk kemi mbĂ«shtetje, nuk kemi energji elektrike, na kanĂ« harruar”,
Marie Velaj

Gjetën mjerimin

Kampi i internimit i zaptuar, blerĂ« e riblerĂ« nga banorĂ« qĂ« zbritĂ«n nĂ« fillim tĂ« viteve 90’ kryesisht nga zonat e thella tĂ« PukĂ«s, MirditĂ«s dhe TropojĂ«s, vijon tĂ« jetĂ« i njĂ«jtĂ«, aq sa as koha nuk e bren, pĂ«r tĂ« sfiduar gjithĂ« sistemin dhe treguar me heshtje se “internimi” vijon
  KĂ«rkuan tokĂ« tĂ« mirĂ« dhe afĂ«rsi me “qytetĂ«rimin”, por ajo qĂ« gjetĂ«n nuk pĂ«rngjan fare me kĂ«tĂ« Ă«ndĂ«rr qĂ« ka mbetur e tillĂ« edhe sot e kĂ«saj dite. “Halli bir, halli na solli, e halli na mban”, thotĂ« 63-vjeçarja Marie Velaj, e zbritur nga malĂ«sia e Rubikut nĂ« vitin 1991.
Erdhi pĂ«r njĂ« jetĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«, por ajo qĂ« gjeti atĂ«kohĂ«, dhe ajo qĂ« ka tashmĂ« pas 33 vitesh jetesĂ« aty, Ă«shtĂ« varfĂ«ria, dĂ«shpĂ«rimi dhe thirrja e vazhdueshme qĂ« dikush nga qeveria lokale dhe qendrore tĂ« mendojĂ« pĂ«r tĂ« dhe shtatĂ« familje tĂ« tjera. “Nuk kemi ujĂ«, nuk kemi mbĂ«shtetje, nuk kemi energji elektrike, na kanĂ« harruar”, thotĂ« Maria, ndĂ«rsa pas çdo fjalie shton: “JetojmĂ« njĂ«soj e mos mĂ« keq se tĂ« internuarit nĂ« atĂ« kohĂ«â€. 

Këtë shtëpi e kam blerë
9 milionë lekë (të vjetra), para
11 vitesh. Erdha nga Tropoja, por vuajtjet nuk mu ndanë,
Niman Osmani

Britje e lirshme!

Ndoshta ndĂ«r tĂ« vetmet ndryshime tĂ« asaj bote (komunizmit) me botĂ«n e sĂ« tashmes (demokracisĂ«), Ă«shtĂ« se mund tĂ« ankohet hapur ndaj pushtetit qĂ« nuk ka investuar asgjĂ« aty, por pa pasur frikĂ«n se do e “ridĂ«nojnĂ«â€ pĂ«r agjitacion e propagandĂ« kundĂ«r shtetit. Fundja, nĂ« repartin ku dikur qĂ«ndronin policĂ«t, jeton Niman Osmani me bashkĂ«shorten dhe vajzĂ«n e tij, edhe ai njĂ« hallemadh fort i ngjashĂ«m me familjet e tjera. “KĂ«tĂ« shtĂ«pi e kam blerĂ« 9 milionĂ« lekĂ« (tĂ« vjetra), para 11 vitesh. Erdha nga Tropoja, por vuajtjet nuk mu ndanĂ«â€, thotĂ« Osmani, ndĂ«rsa me njĂ« kosore tĂ« vjetĂ«ruar mundohet tĂ« pastrojĂ« ferra e barĂ«ra tĂ« egra, qĂ« i kanĂ« zĂ«nĂ« pragun e oborrit tĂ« vogĂ«l. I thotĂ« shtĂ«pi pikĂ«risht godinĂ«s sĂ« vogĂ«l, por mĂ« tĂ« fisme nga tĂ« tjerat ku qĂ«ndronin tĂ« privilegjuarit policĂ« dhe gardianĂ«. “Kjo shtĂ«pi Ă«shtĂ« shitur tre herĂ«, unĂ« jam i katĂ«rti”, pohon Osmani, ndĂ«rsa pĂ«r dokumente pronĂ«sie as nuk bĂ«het fjalĂ« t’i ketĂ«.

Kampi

I gjithĂ« kampi rezulton objekt shtetĂ«ror, nĂ« varĂ«si tĂ« MinistrisĂ« sĂ« DrejtĂ«sisĂ«, pasi ende nĂ« zĂ«rin kadastral figuron “kamp internimi”. NĂ« fillim i zunĂ« disa banorĂ« tĂ« zonĂ«s nĂ«n pretendimin se aty ishin tokat e tĂ« parĂ«ve. TĂ« tjera u zaptuan nga “mĂ« tĂ« zotĂ«t”, (disa tĂ« vetĂ«shpallur tĂ« fortĂ«), pĂ«r t’ua shitur mĂ« pas hallexhinjve qĂ« vinin nga zona tĂ« thella. “NĂ« fillim kur kam ardhur kĂ«tu isha me shpresĂ«n se do tĂ« qĂ«ndronim pak kohĂ« dhe do iknim, nĂ« LezhĂ«, apo TiranĂ«â€, thotĂ« Ndue Velaj, bashkĂ«shorti i Maries.

"Sot bashkë gëzon një pension 19 mijë lekë dhe 9 mijë që i merr bashkëshortja. Mbahen disi, por thotë që çdo gjë brenda banesës janë munduar ta rregullojnë" - Cifti Ndue dhe Marie Velaj

E tashmja

Ajo kohë nuk erdhi, tashmë që është 74 vjeçar i gëzohet vetëm faktit që fëmijët janë rregulluar, dy jashtë vendit e dy të tjerë në Lezhë, edhe ata me halle, por më mirë se prindërit, jeta e të cilëve është më shumë se gri, gati mjaft e ngjashme me zymtësinë e katër ndërtesave që shërbyen dy si kamp dhe burg për të dënuarit politik.
Dy nga katër fëmijët (që i ka) i  lindi pikërisht në këtë kamp, dy dhomat e së cilës i ktheu në banesë. Sot bashkë gëzon një pension 19 mijë lekë dhe 9 mijë që i merr bashkëshortja. Mbahen disi, por thotë që çdo gjë brenda banesës janë munduar ta rregullojnë, por ajo që shihet është një rrëmujë sendesh dhe erë varfërie. Sytë i kthejnë nga shteti e paçka se prej tij nuk kanë marrë asgjë veç premtimeve të pambajtura sërish aty ankohen e kërkojnë.

“NjĂ« nga telat e energjisĂ« qĂ« çon dritĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« time kalon tek ai haur, ra teli dhe u mbyt nĂ« korrent lopa e komshiut”, tregon ai, me brengĂ«n e madhe tĂ« dĂ«mit”, Niman Osmani

“Jemi tĂ« varfĂ«r, por njerĂ«z jemi edhe ne. Ujin e blejmĂ« 1 mijĂ« lekĂ« bidoni. PĂ«r tu larĂ« si njerĂ«z (nĂ« dysh) as qĂ« bĂ«het fjalĂ«â€, thotĂ« Maria, ndĂ«rsa tregon njĂ« kazan tĂ« vjetĂ«r qĂ« shĂ«rben pĂ«r ngrohje uji dhe larje me kanaçe.
Rruga deri nĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« fshatit Malecaj Ă«shtĂ« relativisht e mirĂ«, por kthesa qĂ« tĂ« shpie drejt kampit e deri nĂ« atĂ« vend aty i ngjan njĂ« shtegu qĂ« tĂ« paralajmĂ«ron se ‘diktatura  proletariatit i ndĂ«shkon armiqtĂ« e partisë’. “RrugĂ« jo, ujĂ« jo, energji e zymtĂ« qĂ« shpesh ikĂ«n, ambulancĂ« as qĂ« bĂ«het fjalĂ«â€, tregon Maria.

Lopa e “vdekur” nĂ« kamp

Tre tela energjie varen frikshĂ«m mbi kokat e banorĂ«ve. JanĂ« ende shtyllat e kohĂ«s sĂ« komunizmit qĂ« çojnĂ« pak dritĂ« nĂ« kampin terr. “Jam ankuar disa herĂ« tek OSHE (Operatori i ShpĂ«rndarjes sĂ« EnergjisĂ«), pĂ«r tĂ« ndryshuar rrjetin pasi pĂ«r shumĂ« vite nuk Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« dorĂ«â€, thotĂ« Nimani, i cili mĂ« pas tregon edhe hallin e madh
 “NjĂ« nga telat e energjisĂ« qĂ« çon dritĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« time kalon tek ai haur, ra teli dhe u mbyt nĂ« korrent lopa e komshiut”, tregon ai, me brengĂ«n e madhe tĂ« dĂ«mit, por edhe telasheve sepse tĂ« humbĂ«sh njĂ« lopĂ« nĂ« kĂ«tĂ« kulm varfĂ«rie Ă«shtĂ« shumĂ«, gati si burim kryesor i “tĂ« ardhurave mujore”. Nimani e ngre ca mĂ« shumĂ« zĂ«rin kur flet pĂ«r ata tĂ« OSHE-sĂ«, mĂ« shumĂ« se pĂ«r ta dĂ«gjuar ne, fjalĂ«t t’i shkonin nĂ« vesh tĂ« komshiut se ishte pa faj nĂ« “vdekjen e lopĂ«s”, pasi fajtori qĂ«ndron diku nĂ« shtet


“Kujtohen tĂ« vijnĂ« pushtetarĂ«t, por kur ka zgjedhje.
Na premtojnë shumë pastaj na lenë për të ripremtuar
sĂ«rish pas katĂ«r vitesh tĂ« njĂ«jtat gjĂ«ra”

Premtimet

“Kujtohen tĂ« vijnĂ« pushtetarĂ«t, por kur ka zgjedhje. Na premtojnĂ« shumĂ« pastaj na lenĂ« pĂ«r tĂ« ripremtuar sĂ«rish pas katĂ«r vitesh tĂ« njĂ«jtat gjĂ«ra”, thotĂ« mjaft rrjedhshĂ«m Maria, e cila ka njĂ« lloj protagonizmi se di tĂ« artikulohet. “KĂ«tu nĂ« vitin 2013 ka ardhur edhe Edi Rama, premtoi shumĂ« se ishte akoma nĂ« opozitĂ« atĂ«herĂ«. Tani nuk kujtohet mĂ«â€, vijon me njĂ« lloj thumbimi ironik Maria. Pak mĂ« larg, si nĂ« ndrojtje tĂ« theksuar pĂ«r punĂ«n e lopĂ«s sĂ« humbur aksidentalisht Niman Osmani vijon me hallin e energjisĂ«: 
“Do shkoj prap, do ia zĂ« derĂ«n e zyrĂ«s drejtorit derisa tĂ« zgjidhet kjo punĂ«â€.

Frika

KĂ«tu nĂ« TorovicĂ«, veçanĂ«risht nĂ« ish-kampin e burgut dhe internimit punĂ«t nuk zgjidhen, tĂ« paktĂ«n me shtet. “AsnjĂ« investim nĂ« ujĂ«sjellĂ«s, kanalizime, energji apo rrugĂ«â€, thotĂ« Preng Gjoka, njĂ« ish-banor qĂ« ka vite qĂ« Ă«shtĂ« larguar dhe atĂ«ditĂ« ndodhej rastĂ«sisht pĂ«r tĂ« takuar fqinjĂ«t e dikurshĂ«m tĂ« tij, dy tĂ« moshuar qĂ« nxitojnĂ« tĂ« ikin pĂ«r t’iu “shmangur” gazetarĂ«ve
! Nuk e kuptuam pse kanĂ« frikĂ« tĂ« flasin, pasi fjala kĂ«tu Ă«shtĂ« e vetmja qĂ« tentohet tĂ« thuhet lirshĂ«m.

Në shtëpinë e Paçramëve dhe Lubonjave

KĂ«rkojmĂ« pĂ«r emra tĂ« njohur qĂ« kanĂ« bujtur pa dĂ«shirĂ«n e tyre nĂ« atĂ« kamp ferri dhe ata pak banorĂ« qĂ« kanĂ« mbetur njĂ«zĂ«ri na drejtojnĂ« nĂ« cepin e godinĂ«s sĂ« kampit, specifikisht nĂ« katin e parĂ«. “KĂ«tu ka jetuar familja e internuar e Fadil Paçramit. NdĂ«rsa ngjitur familja e Todi dhe Fatos LubonjĂ«s”, thotĂ« Ndue Velaj, dĂ«shmitari i parĂ« i kohĂ«s qĂ« ka parĂ« sesi pas lirimit erdhĂ«n dhe morĂ«n pak rroba ç’kishin mbetur. Fati i keq pĂ«r ta erdhi nĂ« Pleniumin e IV-tĂ« tĂ« PPSH-sĂ« qĂ« u mbajt mĂ« 26-28 qershor 1973, Todi Lubonja drejtor i RTSH-sĂ« dhe Fadil Paçrami MinistĂ«r i Arsimit dhe KulturĂ«s, u shĂ«njestruan nga Enver Hoxha nĂ« njĂ« fushatĂ« kundĂ«r liberalizmit dhe “ndikimeve tĂ« huaja”, kjo e lidhur me festivalin e 11 tĂ« RTSH-sĂ«, ku u akuzuan pĂ«r “shfaqje tĂ« huaja” dhe “liberalizĂ«m”.
Todi Lubonja pasi kreu 13 vite burgim u lirua në vitin 1987 dhe u internua pikërisht në Torovicë deri në vitin 1990, ndërsa familja e tij vuajti internimin po në Torovicë që nga viti 1973. Gjithashtu edhe Fadil Paçrami dhe familja e tij pësoi të njëjtin fat po për të njëjtat akuza e po në një vend internimi.

Asgjë nuk ka ndryshuar

Katër godinat kanë shërbyer në sistemin komunist fillimisht nga viti 1956-1963 si burg, për të dënuar të cilët detyroheshin të punonin në tharjen e kënetave, por të rrethuar me tela kloni dhe roje gardianësh, policësh dhe inspektorëve të Sigurimit të Shtetit.
Dokumentet janë të pakta, por dëshmitë e banorëve përçart thonë se kanë jetuar mbi 300 të dënuar dhe internuar, që vinin e iknin në kohë të ndryshme.
Pas vitit 1963 ai vend u kthye në kamp internimi, ku nuk u lejohej të lëviznin nga zona pa leje dhe ishin nën survejimin e vazhdueshëm të policisë dhe sigurimit të shtetit. Koha bren edhe muret, por aty në Malecaj të Torovicës këto kampe i kanë jetuar çdo kohe.

“Partia Ă«shtĂ« truri dhe zemra e popullit.
Rroftë Komiteti Qendror
i PPSH me nĂ« krye shokun Enver Hoxha”, parulla nĂ« hyrje tĂ« njĂ« prej godinave

“Partia Ă«shtĂ« truri dhe zemra e popullit. RroftĂ« Komiteti Qendror i PPSH me nĂ« krye shokun Enver Hoxha”, kjo Ă«shtĂ« parulla e vendosur mu bash nĂ« hyrje tĂ« njĂ« prej godinave tĂ« kampit e cila kishte shĂ«rbyer pĂ«r administratĂ«n dhe mensĂ«. Askush nuk ka vĂ«nĂ« dorĂ« as ta fshijĂ«, jo se duan tĂ« kujtojnĂ« tĂ« shkuarĂ«n qĂ« historitĂ« tĂ« mos pĂ«rsĂ«riten, por edhe kĂ«tĂ« kohĂ« kurrkush nuk “guxon” tĂ« dalĂ« jashtĂ« atij kampi hijerĂ«ndĂ«! Maria ishte 29 vjeç kur erdhi nĂ« “kampin e internimit”, shpresĂ«plot se jeta do i ndryshonte pĂ«r mirĂ«. Tre dekada mĂ« vonĂ«, asgjĂ« nuk ka ndryshuar pĂ«r tĂ« dhe 30 banorĂ«t e tjerĂ«, tĂ« “internuar” nĂ« kohĂ« Demokracie. “Jetesa Ă«shtĂ« si nĂ« kohĂ«n e internimit, por jam e lirĂ« tĂ« shkoj nĂ« LezhĂ« e gjetkĂ«, pa i marrĂ« leje kujt”, thotĂ« Maria dhe pohohet si fjalĂ« me vend edhe nga bashkĂ«shorti Ndue.

Gjurmët

GjurmĂ«t e pasojave tĂ« komunizmit janĂ« kudo, asgjĂ« nuk Ă«shtĂ« prekur nga kampi hijerĂ«ndĂ«. I vetmi “investim i ri” Ă«shtĂ« ajo statujĂ« e vogĂ«l e sĂ« ShenjtĂ«s Mari, tĂ« cilĂ«t ata qĂ« kanĂ« mbetur e kthyen nĂ« vend tĂ« shenjtĂ«. TĂ« vetmes qĂ« ende i besojnĂ«!

Papa i ri nuk u shpreh mbi pavarësinë e Kosovës

✇Faktoje
By: FAKTOJE
4 June 2025 at 16:13

Pretendimi: Papa i ri Leoni i 14-të deklaroi se nuk e njeh pavarësinë e Kosovës

Verdikti: Mungon konteksti

Barbara Halla

Në fund të majit, disa portale shqipfolëse postuan artikuj sipas të cilëve, Papa Leoni i XIV-të ka vendosur të mos e njohë pavarësinë Kosovës. Në titujt që u shpërndanë në mediat sociale, pretendohet se Papa është shprehur me një deklaratë të re ku konfirmon qëndrimin e Vatikanit kundër pavarësisë së Kosovës. Megjithatë, këtu bëhet fjalë për një manipulim të fakteve, pasi Papa nuk ka dhënë një deklaratë të re mbi Kosovën.

Siç e ka vënë në dukje dhe verifikuesit e Hibrid.info, portalet shqipfolëse kanë keqinterpretuar dhe paraqitur në mënyrë manipuluese një lajm të publikuar nga faqja Vatican News po me datë 20 maj. Vatican News është faqja zyrtare e Vatikanit dhe Kishës Katolike në Vatikan. Në faqe njoftohet se Papa ka emëruar kryepeshkopin Luigi Bianco si Nuncin Apostolik në Slloveni dhe Delegatin Apostolik në Kosovë.

Si Nunci Apostolik pĂ«r SlloveninĂ«, Bianco do tĂ« shĂ«rbejĂ« si ambasador i shtetit tĂ« Vatikanit nĂ« Slloveni, pra do tĂ« ketĂ« marrĂ«dhenie me qeverinĂ« e vendit. PĂ«rkundrazi, siç e shpjegon edhe Encyclopedia Britannica, roli i Delegatit Apostolik Ă«shtĂ« si “pĂ«rfaqĂ«sues i Vatikanit pa status diplomatik dhe pĂ«r rrjedhojĂ« pa pushtet pĂ«r t’u marrĂ« me qeveritĂ« civile.” Pra, Delegati Apostolik fokusohet tek funksionet e kishĂ«s, por nuk ka marrĂ«dhenie me qeverinĂ« vendase si ambasador, pasi Vatikani nuk mban marrĂ«dhĂ«nie diplomatike me vendin nĂ« fjalĂ«.

Në artikullin e Vatican News përmendet fakti se Vatikani nuk e njeh pavarësinë e Kosovës. Që prej vitit 2008, Vatikani ka vendosur të mos njohë pavarësinë e Kosovës për të mbajtur marrëdhenie të mira qeveritare me Serbinë, dhe sidomos kishën ortodokose serbe.

MegjithatĂ«, nĂ« artikull nuk pĂ«rmendet asnjĂ« fjalim i ri nga ana e PapĂ«s Leoni i XIV-tĂ«, dhe nuk ka pasur asnjĂ« deklaratĂ« tjetĂ«r nga Papa apo Vatikani mbi çështjen e KosovĂ«s. NĂ« fakt, edhe nĂ« artikujt e publikuar nĂ« shqip vihet nĂ« dukje se kĂ«tu bĂ«het fjalĂ« pĂ«r vazhdimin e njĂ« politike ekzistuese dhe jo ndryshimit tĂ« qĂ«ndrimit nga ana e Vatikanit. Pra, titulli “Nuk e njohim KosovĂ«n”, nuk vjen nga njĂ« deklaratĂ« e Leonit, por Ă«shtĂ« njĂ« interpretim i emĂ«rimit tĂ« Bianco si Delegati Apostolik.

Trump nuk refuzoi kafen saudite nga frika e helmimit

✇Faktoje
By: FAKTOJE
4 June 2025 at 16:09

Pretendimi: Donald Trump refuzoi kafen e mikpritjes në Arabinë Saudite prej frikës së helmimit

Verdikti: Mungon konteksti

Barbara Halla

Vizita zyrtare më 14 maj 2025 e presidentit të SHBA-vë, Donald Trump në Arabinë Saudite ngjalli interes tek publiku, duke u trajtuar si një rritje e mëtejshme e aleancës mes dy vendeve në këto kohëra të trazuara për marrëdhëniet ndërkombëtare. Përkundër kësaj narrative, në Facebook ka qarkulluar një video që vendos në dyshim besimin në miqësinë mes dy vendeve.

Në këtë video, Trumpit i ofrohet një filxhan kafeje, të cilin ai e pranon, por refuzon ta pijë në klipin prej 25 sekondash. Një llogari në rrjetin social ka spekuluar se Trumpi e refuzoi kafenë pasi ai nuk i zë besën qeverisë vendase apo popullsisë arabe. Në fakt, nuk ka asnjë provë se Trumpi refuzoi kafenë për arsye frike ndaj helmimit.


Siç e tregon France 24, gjatë këtyre ditëve qarkulluan dy video ku flitet per helmime të mundshme. Në videon e parë, kur të gjithë gjenden ende në aeroport, Trumpi nuk e pi kafenë që i ofrohet. Kjo është video që ka qarkulluar në rrjet sociale shqiptare. Në një video të dytë, kur ka mbërritur në pallatin mbretëror, Trumpit i ofrohet përsëri një kafe që nuk e refuzon.

NĂ« faqen shqiptare, fakti qĂ« Trump nuk e ka pirĂ« kafenĂ« Ă«shtĂ« interpretuar si “frika nga helmimi,” edhe pĂ«rse nuk ka asnjĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« verifikuar kĂ«tĂ« deklaratĂ«. PĂ«rkundrazi, Ă«shtĂ« tashmĂ« e ditur se Donald Trump nuk e pĂ«lqen kafenĂ« dhe e pi atĂ« shumĂ« rrallĂ«, kryesisht pĂ«rgjatĂ« fushatave zgjedhore apo situatave sociale si tĂ« tilla. PĂ«r tĂ« zĂ«vendĂ«suar kafeinĂ«n e saj, Trump konsumon gjatĂ« ditĂ«s Coca-Cola dietike.

Për më tepër, siç  mund të shihet në video, Sekretari i Shtetit Marko Rubio pi kafenë e tij, pra frikërat për helmim nuk janë paraqitur nga stafi i sigurisë së delegacionit amerikan.

Në të njëjtën narrativë kritikuese për vendet arabe aleate të ShBA, është ndarë nga profilet shqipfolëse në Facebook edhe një kërcim që u interpretua nga disa vajza për të mirëpritur Trumpin në Emiratat e Bashkuara Arabe, një ditë pas vizitës në Arabinë Saudite.

Faqja e pĂ«rshkruan kĂ«rcimin si njĂ« “spektakĂ«l tĂ« turpshĂ«m” ku “gratĂ« ekspozohen nĂ« mĂ«nyrĂ« poshtruese” dhe thuhet se nuk ka tĂ« bĂ«jĂ« me kulturĂ«n islame. NĂ« fakt, ky kĂ«rcim qĂ« quhet “Al-Ayyala” Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«rcim tradicional i regjistruar nga UNESCO pĂ«r vlerĂ«n e tij kulturore. Zakonisht ky kĂ«rcim drejtohet nga burra qĂ« qĂ«ndrojnĂ« nĂ« dy rreshta, duke mbajtur shkopinj ose shpata, duke lĂ«vizur nĂ« ritĂ«m me daulle dhe poezi. NĂ« ceremonitĂ« publike, gratĂ« shpesh vendosen pĂ«rpara, duke kĂ«rcyer pĂ«rmes flokĂ«ve tĂ« tyre.

Al-Ayala nuk performohet vetĂ«m pĂ«r t’i bĂ«rĂ« qejfin udhĂ«heqĂ«sve tĂ« huaj. Ajo Ă«shtĂ« njĂ« pjesĂ« e rĂ«ndĂ«sishme e jetĂ«s nĂ« Emiratet e Bashkuara Arabe, qĂ« shihet nĂ« dasma, festa kombĂ«tare dhe ngjarje kulturore. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, nĂ« Emirate grave nuk i kĂ«rkohet me ligj qĂ« tĂ« mbulojnĂ« flokĂ«t siç mund tĂ« ndodh nĂ« vende tĂ« tjera arabe.

❌
❌