PRISHTINĂ, 29 maj/ATSH/ Teksa Policia e KosovĂ«s thotĂ« se situata aktuale nĂ« veri tĂ« vendit â dy vjet pas dhunĂ«s mes serbĂ«ve lokalĂ« dhe pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« KFOR-it â Ă«shtĂ« âe qetĂ«, por delikateâ dhe se âshumëçka ka ndryshuar pĂ«r mirĂ«â, banorĂ«t serbĂ« tĂ« kĂ«saj zone thonĂ« se situata nuk ka qenĂ« kurrĂ« mĂ« keq.
Personat me tĂ« cilĂ«t bisedoi Radio Evropa e LirĂ« e pĂ«rshkruan jetĂ«n e tyre pas majit tĂ« vitit 2023 si krejt tĂ« ndryshme, duke e cilĂ«suar atĂ« muaj si âpikĂ« ktheseâ, kur nisi mbyllja e institucioneve qĂ« funksiononin sipas sistemit tĂ« SerbisĂ« nĂ« KosovĂ«.
MĂ« 29 maj 2023, nĂ« Zveçan ndodhi njĂ« pĂ«rleshje e dhunshme mes protestuesve serbĂ« dhe trupave tĂ« misionit paqeruajtĂ«s tĂ« NATO-s nĂ« KosovĂ«, KFOR. Protesta ishte thirrur kundĂ«r hyrjes sĂ« kryetarit shqiptar nĂ« ndĂ«rtesĂ«n e komunĂ«s, pasi serbĂ«t i kishin bojkotuar zgjedhjet lokale me thirrje tĂ«Â ListĂ«s Serbeâ partisĂ« kryesore tĂ« serbĂ«ve tĂ« KosovĂ«s qĂ« gĂ«zon mbĂ«shtetjen e Beogradit. Si rezultat, nĂ« krye tĂ« komunave me shumicĂ« serbe nĂ« veri â MitrovicĂ« e Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok âerdhĂ«n kryetarĂ« shqiptarĂ«.
Nga përplasjet në Zveçan mbetën të plagosur rëndë dhe lehtë 93 ushtarë të KFOR-it që ishin të dislokuar para ndërtesës së komunës. Ndërkohë, u lënduan edhe rreth 50 serbë, shumë prej të cilëve më pas u larguan në Serbi dhe aktualisht nuk janë të qasshëm për drejtësinë në Kosovë.
KFOR-i e cilĂ«soi sulmin ndaj pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« tij si âtĂ« paprovokuar dhe plotĂ«sisht tĂ« papranueshĂ«mâ, duke kĂ«rkuar qĂ« tĂ« gjithĂ« pjesĂ«marrĂ«sit nĂ« dhunĂ« tĂ« ândiqen urgjentisht penalishtâ. Ky mision ndĂ«rkombĂ«tar shprehu gjithashtu shpresĂ«n se edhe autoritetet nĂ« Serbi po hetojnĂ« personat qĂ« u kthyen atje pas trazirave.
Radio Evropa e Lirë ka kërkuar informata nga Gjykata Themelore në Prishtinë dhe Prokuroria për numrin e personave të ndjekur penalisht deri tani dhe për ndonjë proces në vazhdim lidhur me sulmin ndaj KFOR-it, por nuk ka marrë përgjigje. Përgjigje për këtë çështje nuk dha as Prokuroria e Lartë Publike në Beograd.
Ajo që dihet publikisht në Kosovë është se më shumë se dhjetë persona janë arrestuar në lidhje me dhunën në Zveçan. Disa janë dënuar me rreth një vit burg, pas marrëveshjeve me prokurorinë për pranimin e fajësisë. Meqenëse u është llogaritur koha e qëndrimit në paraburgim, këta persona tashmë janë në liri, ndërsa të tjerë janë mbrojtur në gjendje të lirë.
Nga ana tjetër, ende nuk dihet nëse drejtësia serbe ka hapur apo po zhvillon ndonjë hetim për rastin e sulmit ndaj KFOR-it.
Policia e Kosovës: Situata e sigurisë në veri është nën kontroll
ZĂ«vendĂ«sdrejtori i PolicisĂ« sĂ« KosovĂ«s pĂ«r rajonin e veriut, Veton Elshani, nĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« kujton se mĂ« 29 maj tĂ« vitit 2023 nĂ« Zveçan ndodhi, siç e pĂ«rshkruan ai, njĂ« âluftĂ« e vogĂ«lâ. Por, sipas tij, sot situata Ă«shtĂ« âkrejtĂ«sisht ndrysheâ.
âGjendja Ă«shtĂ« ende delikate pĂ«r shkak tĂ« aspektit politik, por Ă«shtĂ« e qetĂ«â, thotĂ« Elshani. Ai thekson se Policia e KosovĂ«s tani ka âkontroll tĂ« plotĂ«â mbi sigurinĂ« nĂ« veri dhe se nuk ka mĂ« âgrupe tĂ« armatosuraâ qĂ« punojnĂ« pĂ«r destabilizim.
Më 29 maj 2023, në turmën e protestuesve serbë kishte edhe persona me maska, të cilët u përfshin në përleshje me ushtarët e KFOR-it duke përdorur shok-bomba, koktej molotovi dhe mjete të tjera të forta.
Këto trazira u shndërruan në pikënisjen e tensioneve të reja në veri të Kosovës, që kulmuan në shtator 2023 kur një grup i serbëve të armatosur sulmoi Policinë e Kosovës në fshatin Banjskë pranë Zveçanit. Në atë sulm u vra rreshteri i Policisë, Afrim Bunjaku, ndërsa gjatë shkëmbimit të zjarrit mbetën të vrarë edhe tre sulmues serbë.
âNuk ka mĂ« grupe tĂ« armatosura nĂ« KosovĂ«. Sa i pĂ«rket veriut tĂ« KosovĂ«s, mund tĂ« themi se Ă«shtĂ« e sigurt. Situata ka ndryshuar shumĂ«â, thotĂ« Elshani.
Ai shton se Policia e Kosovës është në kontakt të përhershëm me KFOR-in për çështjet që lidhen me veriun dhe se bashkërisht organizojnë patrullime ose shkëmbejnë informacione të rëndësishme.
ĂfarĂ« thonĂ« qytetarĂ«t?
Jellena nga Mitrovica e Veriut thotĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« se gjatĂ« dy vjetĂ«ve tĂ« fundit Ă«shtĂ« ndier âe vetmuar dhe e pĂ«rjashtuarâ.
âSikur askujt nuk i intereson mĂ« pĂ«r njerĂ«zitâ, thotĂ« ajo.
Sipas saj, vendimet e institucioneve të Kosovës në këtë periudhë kanë ndikuar negativisht në jetën e komunitetit serb. Si shembull përmend ndalimin e përdorimit të dinarit dhe mbylljen e institucioneve që funksiononin sipas sistemit të Serbisë.
âGjithçka u bĂ« edhe mĂ« e vĂ«shtirĂ« â duhet tĂ« shkosh deri nĂ« RashkĂ« [qytet nĂ« Serbi] pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr paratĂ«. Ădo gjĂ« Ă«shtĂ« e komplikuar, njerĂ«zit nuk i besojnĂ« mĂ« askujt, ndihen tĂ« tradhtuarâ, thotĂ« Jellena.
Serbët në Kosovë nga buxheti i Serbisë marrin pensione, paga apo ndihma sociale, por që nga fillimi i vitit 2023, kur Banka Qendrore e Kosovës miratoi një rregullore që përcakton euron si të vetmen valutë të lejuar, këto pagesa janë të vështirësuar.
Ivani, gjithashtu nga veriu, thotë se jeta e serbëve është përkeqësuar ndjeshëm në dy vjetët e fundit.
âGjĂ«rat kanĂ« shkuar shumĂ« larg, jeta Ă«shtĂ« zbehur, nuk ka mĂ« komunikim me autoritetet lokaleâ, shprehet ai.
Sipas tij, situata është rënduar më tej nga mbyllja e institucioneve që ishin nën autoritetin e Qeverisë së Serbisë.
âRrugĂ«t janĂ« tĂ« zbrazĂ«taâ, thotĂ« ai.
Kosova i konsideron institucionet, që punojnë sipas sistemit të Serbisë, si struktura paralele dhe të paligjshme. Procesi i mbylljes së tyre nisi zyrtarisht në fillim të vitit 2024, por një hap i madh drejt kësaj ishte marrja nën kontroll e ndërtesave komunale në maj 2023. Para këtij veprimi, komunat e Zveçanit, Leposaviqit dhe Zubin Potokut funksiononin në të njëjtat objekte me të ashtuquajturat organe të përkohshme komunale të Serbisë. Në disa raste, kryetarët e komunave ishin të njëjtit në të dy sistemet.
Bojana nga Mitrovica e Veriut thotĂ« se dy vjetĂ«t e fundit kanĂ« qenĂ« âmĂ« tĂ« kĂ«qijat e jetĂ«sâ sĂ« saj. Ajo pĂ«rmend si probleme mbylljen e institucioneve serbe, shtimin e pranisĂ« sĂ« PolicisĂ« sĂ« KosovĂ«s dhe mungesĂ«n e besimit ndaj institucioneve tĂ« PrishtinĂ«s dhe vendimeve tĂ« tyre.
âGjithçka ka shkuar tatĂ«pjetĂ«, nuk ka ndodhur asgjĂ« e mirĂ«â, thotĂ« ajo.
Nga ana tjetĂ«r, shqiptarĂ«t qĂ« jetojnĂ« nĂ« veri e pĂ«rjetojnĂ« situatĂ«n ndryshe. PĂ«r ta, gjendja e sigurisĂ« ânuk ka qenĂ« kurrĂ« mĂ« e mirĂ«â.
Përveç kësaj, ka nisur edhe procesi i kthimit të shqiptarëve të zhvendosur. Një prej tyre është Zahir Mehmeti, me të cilin ekipi i Radios Evropa e Lirë bisedoi disa muaj më parë. Ai tha se është kthyer në shtëpinë e tij pas 24 vjetësh, falë ndihmës së autoriteteve kosovare.
Mehmeti theksoi gjithashtu marrëdhëniet e mira me fqinjët serbë në Mitrovicën e Veriut, ku ata përbëjnë shumicën.
âSituata nĂ« veri Ă«shtĂ« gjithmonĂ« e brishtĂ«â
Eksperti i sigurisë nga Prishtina, Nuredin Ibishi, vlerëson se situata aktuale në veri të Kosovës është e qetë, por mbetet e brishtë dhe se ekziston gjithmonë rreziku i përshkallëzimit për shkak të ndikimit të Serbisë.
Autoritetet në Kosovë besojnë se Serbia qëndron pas sulmit në Banjskë dhe tensioneve të tjera në veri, megjithëse kjo mohohet kategorikisht nga Beogradi zyrtar.
Në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, Ibishi thotë se pas sulmit të armatosur në Banjskë janë gjetur dëshmi për ekzistencën e një formacioni paraushtarak të udhëhequr nga Millan Radoiçiq, i cili, sipas tij, lëviz shpesh në afërsi të kufirit me Kosovën. Prandaj, shton ai, rreziku për një përshkallëzim të mundshëm mbetet gjithmonë prezent.
Radoiçiq, ish-nënkryetar i Listës Serbe, ka marrë përsipër përgjegjësinë për sulmin e shtatorit 2023 në Banjskë. Në Kosovë ai lidhet gjithashtu me aktivitete kriminale, korrupsion, krime lufte, vrasjen e politikanit serb Oliver Ivanoviq dhe frikësimin e dëshmitarëve në procese gjyqësore.
âVeriu i KosovĂ«s mbetet njĂ« pikĂ« e nxehtĂ« potenciale. Mund tĂ« ndodhĂ« pĂ«rshkallĂ«zim. Aktualisht situata Ă«shtĂ« nĂ«n kontroll â nuk ka trazira publike, sulme ndaj policisĂ« apo gazetarĂ«ve, nuk ka shpĂ«rthime. Gjendja Ă«shtĂ« mĂ« e mirĂ«, por pĂ«r njĂ« stabilizim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m nevojiten bisedime nĂ« nivel politik ndĂ«rmjet KosovĂ«s dhe SerbisĂ«â, thotĂ« Ibishi.
Kosova dhe Serbia janë përfshirë në një proces dialogu për normalizimin e marrëdhënieve me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian, por dialogu në nivel politik është bllokuar që nga sulmi në Banjskë në shtator të vitit 2023. /rel/
The post Dy vjet nga dhuna në Zveçan: Për disa fillimi i fundit, për të tjerë stabilitet i ri appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.
Login
