Struktura e ekonomisë shqiptare po ndryshon me shpejtësi duke u zhvendosur nga prodhimi tek shërbimet. Të dhënat zyrtare nga INSTAT tregojnë se përgjatë 2024  kontributi i sektorëve prodhues në PBB, të tilla si bujqësia, industria ra më tej teksa u rrit pesha e ndërtimit  dhe shërbimeve.

Sektori i bujqësisë, pyjeve dhe peshkimit kontribuoi me në 15.45% të PBB-së në vitin 2024 nga 16.27% në vitin 2023, rënie 0.82 pikë %.

Kontributi i këtij sektori në ekonominë e ra dukshëm nga dekadën e fundit, duke zbritur nga 19.24% në vitin 2014 në 15.45% në vitin 2024.

Megjithatë bujqësia vijon të jetë sektor me peshë të lartë në ekonominë tonë në krahasim me mesataren e BE-se që ka një peshë modestë me vetëm 1.6 % të PBB-së më 2024.

Sektori i bujqësisë është ne një trajektore rënëse të shpejtë. Më tre-mujorin e parë 2025 bujqësia ra me -2.7 për qind, teksa hyri në vitin e 5 të rënies. Sektori po vuan kostot e larta të prodhimit, rënien e popullsisë në zonat rurale që po sjell faliment fermave familjare.

Kontributi i sektorit të industrisë erdhi me ulje gjithashtu më 2024 duke shënuar 8.47% të PBB-së nga 9 % që ishte me 2023. Rënia ishte si për industrinë e rëndë dhe atë përpunuese.

Rritja e kostove të prodhimit nga rritja e pagës minimale dhe inputeve në njërën anë dhe në tjetrën rënia e euros dhe kërkesës nga jashtë ka sjellë falimente, rënie të punësimit dhe shitjeve në 2024, duke ndikuar në uljen e peshës së industrisë në ekonominë e vendit. Sektori i industrisë hyri në vitin e tretë të ciklit negativ më 2025.

Sektori i ndërtimit vijon të jetë një ndër kontribuuesit më të mëdhenj, duke zgjeruar më tej peshën në ekonomi nga 11.6% më 2023 në 11.95% në 2024. Ndërtimi u nxit nga projektet reja në sektorin rezidencial në Tiranë dhe në bregdet me vila dhe hotele. Ndërtimi po rrit peshën dominuese, pavarësisht se produktiviteti i tij në punësim dhe në ekonomi është afatshkurtër.

Në anën tjetër sektori i akomodimit dhe shërbimit ushqimor ka pësuar rritje të kontributit në PBB nga 3.63% më 2023 në 4.11%. si rrjedhojë e rritjes të aktivitetit turistik. Në vitin 2014 kontributi i hoteleve dhe restoranteve ishte vetëm 1.54%.

Rritje ka pësuar edhe sektori i arsimit, i cili ka kaluar nga 2.93% në 2023 në 2.97% më 2024, dhe shëndetësia me aktivitetet e punës sociale, nga 3.20% në 2023 arriti në 3.31% në 2024, duke reflektuar rritjen e pagave në këto sektorë.

Rënie të dukshme ka shënuar aktiviteti i informacionit dhe komunikacionit, i cili  nga 3.71% të PBB-së më 2023 arriti në 2.66% në 2024, i cili po tregon se ekonomia po avancon drejt teknologjisë.

Sektori i real estate-it (dhënie-marrje me qira) u rrit lehtë nga 4.94% të PBB në 2023 në 4.95% në 2024.

Aktivitete administrative dhe shërbime mbështetëse ka gjeruar më tej aktivitetin në ekonomi duke kontribuar në 4.20% të PBB-së në 2024 nga 3.89% më 2024.

Në përgjithësi, të dhënat tregojnë një ekonomia jonë po zhvendoset nga sektorët e prodhimit tek shërbimet dhe konsumi, teksa sektorët e lidhur me teknologjinë dhe prodhimin që janë baza e zhvillimit të qëndrueshëm janë më rënie./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post Bie kontributi i prodhimit në 2024, si po zhvendoset ekonomia tek shërbimet appeared first on Revista Monitor.

Sektorët prodhues në vend, industria dhe bujqësia, baza e zhvillimit të qëndrueshëm dhe gjenerues të mëdhenj të punësimit, janë në një krizë të thellë.

Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se bujqësia shënoi rënie vjetore në 3-mujorin e parë 2025 me 2.76 për qind, ndërsa sektori i industrisë përpunuese me -7.46 për qind, rënia më e fortë që nga tremujori i parë i vitit 2020 ku lëvizjet u bllokuan nga pandemia.

Bujqësia hyri në vitin e pestë të rënies më 2025, ndërsa industria në të tretin.

Rënia e bujqësisë dhe industrisë në ekonomi është një sinjal negativ për zhvillimin afatgjatë të vendit, pasi këta dy sektorë përbëjnë një pjesë të rëndësishme të prodhimit, punësimit dhe ekuilibrit tregtar të vendit.

Bujqësia, pyjet dhe peshkimi përbëjnë rreth 16% të PBB-së në Shqipëri dhe është punëdhënësi më i madh në vend me mbi 32 % të totalit me 2023, kjo përqindje është edhe më e lartë veçanërisht në zonat rurale.

Rënia e bujqësisë po krijon varësi më e madhe nga importet e ushqimeve, çka rrit deficitin tregtar dhe ndjeshmërinë ndaj luhatjeve të çmimeve globale.

Ky zhvillim lajmëron rritje të çmimeve të ushqimeve në vijim. Për herë të parë më 2024 Eurostat përllogariti se çmimet mesatare të Ushqimeve në Shqipëri janë më të larta sa mesatarja e vendeve të BE-së.

Eurostat, për herë të parë në 2024, çmimet e ushqimeve në Shqipëri janë më të shtrenjta se në Europë

Të dhëna më të detajuara tregojnë se, bujqësia është në trajektore rënëse kryesisht për shkak të zhvillimeve negative në fermat familjare së fortë të sektorit të blegtorisë. Në dekadën e fundit numri i kafshëve për qumësht dhe mish gati është përgjysmuar prej falimentit të fermave të vogla.

Si po “zhduken” lopët e qumështit, në 10 vite tkurren me 37%, qarqet me rënien më të madhe

Rënia e popullsisë në fshatra dhe plakja e saj ka bërë që fermat e vogla familjare me kafshë të shuhen. Për të njëjtat arsye ka rënë edhe prodhimi bujqësor në fushë. Fermat familjare për vetë- konsum janë në faliment të vazhdueshëm nga pakësimi dhe plakja e popullsisë në fshat.

Gjithashtu sektori i industrisë ka hyrë në një krizë të thellë me rënie për të pestin tremujorin radhazi, teksa industria përpunuese është në vitin e tretë të rënies. Industria (përpunimi, energjia, minierat, etj.) zë afërsisht 10% të PBB-së, duke kontribuar në mbi 13 % të punësimit total me 2023.

Fabrikat kanë hyrë në një krizë pa kthim nga rënia e fortë e euros, rritja e kostove të brendshme nga rritja e pagës minimale e kombinuar më rënie kërkesës nga jashtë.

Rënia e industrisë shënon efekt domino pasi është e lidhur me logjistikën, energjinë, ndërtimin dhe punësimin. Industria, veçanërisht përpunimi, është më e ndjeshme ndaj krizave ekonomike dhe cikleve globale. Rimëkëmbja e fortë pas pandemisë u zëvendësua nga një ngadalësim dhe më pas rënies së theksuar në 2024.

Rënia e bujqësisë dhe industrisë në Shqipëri në vitet e fundit ka një ndikim negativ të drejtpërdrejtë në rritjen ekonomike, në mirëqenien e qytetarëve dhe në aftësinë e vendit për të tërhequr investime afatgjata.

Rritja ekonomike pa themele në prodhim dhe bujqësi rrezikon të mbetet e paqëndrueshme dhe e ndërtuar mbi sektorë jo-produktivë, si ndërtimi apo konsumi i pakontrolluar./ B.Hoxha

Rritja e rrogave në shtet “shpëton ekonominë”, bujqësia e industria me rënie, frenohet ndërtimi

Burimi: INSTAT

Burimi: INSTAT

The post Prodhimi në krizë, bujqësia në tkurrje për të pestin vit, industria për të tretin appeared first on Revista Monitor.

Vendit i mungon një strategji e plotë me tregues realë mbi ecurinë e sektorit minerar duke mos ofruar kështu një panoramë të saktë mbi investimet, numrin e punonjësve apo tregues të tjerë të rëndësishëm.

Një raport auditimi performance i Kontrollit të Lartë të Shtetit rendit tek konkluzionet e tij pikërisht këtë aspekt duke nënvizuar se mbi këtë strategji nuk ka asnjë raportim apo monitorim madje as një strukturë përgjegjëse për të kryer këtë të fundit.

“Strategjia minerare e Republikës së Shqipërisë është e mangët, pa indikatorë matës për të gjithë periudhën e veprimtarisë së saj (2010-2025) për disa aspekte të ndryshme si për shembull vlera e investimeve në sektorin minerar, numri i punonjësve të punësuar në sektorin minerar dhe nën sektorët e tij etj.

Lidhur me Monitorimin dhe Raportimin mbi ecurinë e Strategjisë Minerare të Shqipërisë nuk është përgatitur asnjë Relacion/Raport që të dëshmojë mbi synimet dhe objektivat e saj.

Në Strategjinë Minerare të Shqipërisë nuk përcaktohet ngritja dhe detyrimi i ndonjë strukture për të monitoruar treguesit e saj, ndryshe sa përcaktohet në Strategjinë Minerare të Suedisë”, thuhet në auditim.

Në këtë kontekst KLSH ka rekomanduar që Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë në hartimin e Strategjisë së re Minerare, të marrë masa për përcaktimin e indikatorëve për gjatë gjithë periudhës kohëzgjatjes së saj si dhe të përcaktojë qartë njësinë apo strukturën e cila do të monitorojë periodikisht atë.

I njëjti auditim ndalet në një analizë të detajuar të të ardhurave nga renta minerare dhe konkretisht për lejet e dhëna në materialet ndërtimore dhe specifikisht “gëlqeror i mermerizuar”. Pavarësisht se të ardhurat e subjekteve kanë qenë në rritje si efekt I volumit të shitjes renta nuk ka reflektuar këtë tendencë.

Audituesit nënvizojnë se në sektorin e shfrytëzimit të GMMD, 63 % e lejeve minerare i përkasin emërtimit “Gëlqeror i mermerizuar”.

“Prodhimi në fund të vitit 2022 në sektorin e shfrytëzimit të GMMD rezulton 27,279 m3 nga 12,537 m3 që ka qenë në vitin 2020. Të ardhurat e subjekteve që shfrytëzojnë GMMD nga shitjet (brenda dhe jashtë vendit) rezultojnë të jenë 592,155,168 lekë për vitin 2022 duke shënuar një rritje të lartë në raport me të ardhurat nga shitjet për vitin 2020 të cilat kanë qenë 230,054,425 lekë.

Volumi i produktit të shitur të GMMD (në m3 ) ka shënuar rritje nga 11,011 m3 në vitin 2020 në 24,927 m3 në vitin 2022.

Pavarësisht rritjes së volumit të shitur mbi të cilin përllogaritet renta minerare, ecuria e kësaj të fundit ka shënuar trend zbritës për periudhën objekt auditimi nga 13,320,612 lekë në vitin 2020 në 8,888,552 në vitin 2022” nënvizon raporti.

I njëjti sjell në vëmendje se disa subjekte nuk paguajnë rentën teksa rekomandon që Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore, për të gjithë subjektet që shfrytëzojnë Gëlqerorët Masiv, të Mermerizuar dhe Dekorativ, të marrë masa për të unifikuar pagesën e rentës minerare bazuar në emërtimin e mineralit që përmban Leja Minerare e shfrytëzimit

The post Minierat, raporti: Strategjia e mangët pa indikatorë matës të sektorit appeared first on Revista Monitor.

Qeveria ka miratuar një vendim, i cili ngarkon Koroporatën e Investimeve Shqiptare për transformimin e zonës së ish-kombinatit Metalurgjik në qytetin e Elbasanit. Vendimi i hap rrugë nxjerrjes së zonës së madhe të Metalurgjikut në tender përmes bashkëpunimit me privatët për realizimin e projekteve strategjike të investimit. Korporata e Investimeve Shqiptare, do të ndërmarrë të […]

The post Metalurgjiku i Elbasanit nxirret në tender për zonë industriale appeared first on BoldNews.al.

TIRANË, 22 maj /ATSH/ Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit i Shqipërisë, Blendi Gonxhja dhe Menaxheri i Korporatës Ndërkombëtare të Financave (IFC) për Evropën Javier Suarez, në prani të Ambasadorit të BE-së Silvio Gonzato, nënshkruan sot, në Shtëpinë e Evropës, një marrëveshje që i hap rrugën zhvillimit të parqeve eko- industriale në Shqipëri.

Kjo nismë është pjesë e Planit Evropian të Investimeve të BE-së për Ballkanin Perëndimor dhe shënon një hap të rëndësishëm drejt përshpejtimit të zhvillimit të qëndrueshëm industrial në Shqipëri, duke mbështetur vendin për përafrimin me standardet mjedisore të BE-së.

Parqet eko-industriale bashkojnë bizneset në një hapësirë të përbashkët industriale për të optimizuar përdorimin e burimeve, për të zvogëluar ndikimin mjedisor, si dhe për të rritur bashkëpunimin ekonomik.

Përmes kësaj marrëveshjeje, Shqipëria do të përmirësojë kuadrin e saj politik dhe rregullator, do të përmirësojë kapacitetet për menaxhimin e qëndrueshëm të zonave industriale, si dhe do të nxisë një brez të ri të zhvillimit industrial me karbon të ulët dhe efikasitet të lartë të burimeve.

“Përmes konceptit të parqeve eko-industriale, Shqipëria po pozicionohet strategjikisht në zemër të tranzicionit të gjelbër, në përputhje me standardet e Kapitullit 20, duke mbështetur politikat industriale dhe zhvillimin e ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme brenda procesit të integrimit në BE.

Kombinati në Tiranë do të jetë një nga zonat kryesore ku do të marrë formë ky model i ri zhvillimi, një hapësirë ​​me potencial të madh për t’u bërë një park eko-industrial që kombinon teknologjinë e gjelbër me ndërlidhjen efikase të biznesit dhe inovacionin.

Me mbështetjen e Bashkimit Evropian dhe në partneritet me IFC-në, synojmë të ndërtojmë korniza më të forta ligjore, të rrisim kapacitetet institucionale dhe të nxisim investimet private në teknologjinë e qëndrueshme. Kjo është rruga për ta shndërruar industrinë shqiptare në një histori suksesi të tranzicionit të gjelbër në rajon”, tha ministri Gonxhja.

Bashkimi Evropian po mbështet përpjekjet e Shqipërisë drejt një transformimi industrial të gjelbër dhe të qëndrueshëm përmes Planit Evropian të Investimeve për Ballkanin Perëndimor 2022-2027, si dhe Planit të Rritjes për Ballkanin Perëndimor.

“Nënshkrimi i marrëveshjes së bashkëpunimit për zhvillimin e parqeve eko-industriale në Shqipëri bëhet simbolikisht në të njëjtën ditë kur Shqipëria hap grup-kapitullin 3 të negociatave të saj të anëtarësimit në BE, me fokus te konkurrueshmëria dhe rritja gjithëpërfshirëse. BE-ja po e financon këtë projekt për të mbështetur dekarbonizimin industrial të Shqipërisë.

Ne do të ofrojmë ekspertizë për krijimin e parqeve eko-industriale për të nxitur investimet e gjelbra dhe për t’i ndihmuar bizneset ekzistuese të kalojnë drejt praktikave më të qëndrueshme.

Reforma industriale – përfshirë tranzicionin e gjelbër dhe atë digjital – është një element kyç i procesit të anëtarësimit në BE dhe BE-ja po e mbështet Shqipërinë në këtë rrugë”, tha Silvio Gonzato, ambasador i BE-së në Shqipëri.

E zbatuar nga IFC-ja, me mbështetjen e BE-së, kjo nismë do t’u ofrojë asistencë teknike autoriteteve shqiptare për përafrimin e politikave me standardet ndërkombëtare të parkut eko-industrial, forcimin e kapaciteteve institucionale dhe hartimin e konceptit për një park të ri eko-industrial.

“Përmes modernizimit rregullator, ndërtimit të kapaciteteve dhe projektimit të zonave të reja industriale të qëndrueshme, ne po krijojmë kushtet për industri më të pastra, kanale më të forta investimesh dhe integrim më të ngushtë me tregjet globale.

Qëllimi ynë është ta mbështesim Shqipërinë që të bëhet lider në tërheqjen e investimeve të përgjegjshme brenda kësaj nisme në mbarë Ballkanin Perëndimor”, tha Javier Suarez, Menaxher i IFC-së për Këshillimin Vendor dhe Ekonominë për Evropën.

Ky bashkëpunim nxjerr në pah potencialin në rritje të Shqipërisë për të tërhequr investime të qëndrueshme, për të modernizuar sektorin e saj industrial, si dhe për t’u integruar më ngushtë në zinxhirët e vlerave evropiane dhe globale.

Në përputhje me politikat mjedisore dhe klimatike të BE-së, kjo nismë synon të mbështesë dekarbonizimin industrial dhe krijimin e zonave industriale të qëndrueshme dhe konkurruese.

Ajo financohet nga BE-ja përmes Kornizës së Investimeve për Ballkanin Perëndimor me një grant prej 3.6 milionë eurosh, me qëllim vlerësimin e fizibilitetit të parqeve eko-industriale përmes katër studimeve pilote.

Korniza e Investimeve për Ballkanin Perëndimor (WBIF) ka qenë shumë e rëndësishme për mbështetjen e projekteve të tilla në të gjithë rajonin.

MEKI-IFC, marrëveshje për zhvillimin e eko-parqeve, Foto: Florian Abazaj

1 nga 10

/a.f/

The post Zhvillimi i parqeve eko-industriale, bashkim i bizneseve në një hapësirë të përbashkët industriale appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

TIRANË, 22 maj /ATSH/ Ambasadori i Bashkimit Evropian në Shqipëri, Silvio Gonzato mori pjesë sot në ceremoninë e nënshkrimit të marrëveshjes së bashkëpunimit që mbështet zhvillimin e Parqeve Eko-Industriale në Shqipëri.

Në fjalën e tij, Gonzato theksoi se, “Plani i Rritjes do të dyfishojë ekonomitë e vendeve të Ballkanit Perëndimor brenda një 10 vjeçari duke përmirësuar bashkëpunimin ekonomik, duke sjellë përmirësime në standardet ekonomike, por edhe rezistencën e duhur ekonomike dhe duke pasur konvergjencë me BE-në duke ecur përpara me reformat e BE-së dhe sigurisht duke rritur financimet”.

Ai theksoi se, “në bazë të ritmit dhe thellësisë së reformave Shqipëria mund të përfitojë nga pothuajse 1 miliardë euro për të ecur përpara me rritjen ekonomike të vendit”.

Kjo, shtoi Gonzato, “është një arritje vërtetë shumë e madhe”.

Ambasadori nënvizoi se, “objektiv i BE-së është që të stimulojë investimet dhe klimën e zhvillimit, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në të gjithë rajonin”.

Ai foli për thirrjen që i është bërë sektorit privat që të investojë në Ballkanin Perëndimor.

“Duam që të marrim edhe investimet e tyre dhe prandaj parqet eko-industriale do të jenë një element shumë i rëndësishëm”, tha Gonzato.

Ai u shpreh se BE është e gatshme që të ndihmojë edhe sa i përket flukseve të kapiteleve.

“Këto parqe eko-industriale janë shumë të rëndësishme pasi mbështesin investimet, zhvillimin e ekonomisë, mbështesin bizneset si edhe kalimin në praktika më të mira dhe më miqësore ndaj mjedisit”, tha Gonzato.

Ceremonia u organizua nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI), në bashkëpunim me Korporatën Ndërkombëtare Financiare (IFC), anëtare e Grupit të Bankës Botërore, në partneritet me Delegacionin e Bashkimit Evropian në Shqipëri.

Marrëveshja u nënshkrua nga Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI), Blendi Gonxhja dhe nga Javier Suarez, Menaxher, Këshillimi për Shtetet dhe Ekonomitë, Evropa, IFC.

Nënshkrimi i kësaj Marrëveshjeje Bashkëpunimi përfaqëson një hap kyç në zhvillimin e politikave dhe kuadrit rregullator të nevojshëm për të mundësuar transformimin e qëndrueshëm të zonave industriale në Shqipëri, në përputhje me standardet mjedisore të BE-së dhe Agjendën e Gjelbër për Ballkanin Perëndimor.

MEKI-IFC, marrëveshje për zhvillimin e eko-parqeve, Foto: Florian Abazaj

1 nga 11

/a.f/

The post Gonzato: Plani i rritjes i BE-së do të dyfishojë ekonomitë e Ballkanit Perëndimor appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Vendet e Ballkanit Perëndimor ku bën pjesë edhe Shqipëria mund të çojnë ekonomitë e tyre përpara duke zhvilluar prodhimin industrial dhe bashkëpunimit ndërmjet tyre duke krijuar klastera në disa industri, referon një studim i fundit Këshillit të Bashkëpunimit Rajonal (RCC).

Por siç tregojnë të dhënat Kosova dhe Shqipëria janë pas në proceset industriale dhe integrimin me prodhimet e tyre në tregjet globale. Industria automobilistike, veçanërisht në Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, ka shfaqur rritje përmes integrimit në zinxhirët globalë, me aftësi në rritje për komponentë të automjeteve elektrike. Procesimi i metaleve, i përqendruar në Bosnje Hercegovinë dhe Serbi, ofron ekspertizë në shfrytëzimin më të plotë të burimeve.

Agro-përpunimi, prodhimi i Shqipërisë paketim në Serbi

Në industrinë Agro-ushqimore shihet premtuese promovimi i markës rajonale “Ballkan Fresh”: Observatori Ekonomik Rajonal mund të financojë studime fizibiliteti për produkte dhe tregje premtuese, si dhe të hartojë skema për vlerë shtesë në zinxhirë rajonalë të vlerës. Një fushatë e unifikuar brandimi “Balkan Fresh” do të përmirësonte dukshmërinë e produkteve agro- ushqimore të Rajonit në tregjet ndërkombëtare, me certifikim për cilësi dhe qëndrueshmëri. Organizimi i panaireve ndërkombëtare agro-ushqimore (vjetore, me rotacion të qyteteve pritëse) do të afronte blerës globalë.

Plani sugjeron se në fushën e Agro-industrisë Shqipëria bashkë me Kosovën duhet të forcojë më tej prodhimin vendas dhe të lidhen me qendrat e përpunimit në Serbi e Mali i Zi, duke përmirësuar kështu shkallën e përpunimit dhe vlerën e shtuar në destinacionet e eksportit.

Gjithashtu sugjerohet ndërtimi i një platforme digjitale për siguri ushqimore “nga ferma te tryeza” në të gjitha vendet.

Shqipëria si një promotorë e Agroturizmit duhet të mundësojë një lidhje më të mirë të sektorit me prodhimin vendas, sugjeron plani.

Krijimi i Qendrës Rajonale të inovacioni Agri Ushqimor, një institucion që bashkon kërkimin, trajnimin dhe teknologjinë mund përshpejtuar praktikat e mira të prodhimit ekologjik dhe organik me vlerë të lartë.

Industria Automobilistike, Shqipëria për montime të thjeshta

Industria automobilistike në Serbi dhe Maqedoninë e Veriut është në rritje brenda zinxhirëve globalë, me potencial për të avancuar drejt segmenteve me vlerë më të lartë, përfshirë automjetet elektrike. Plani sugjeron se, Shqipëria propozohet të fokusohet në montimin e nën komponentëve (kabllo dhe module elektronike), por për këtë duhen stimuj fiskalë për investitorët që sjellin teknologji montimi në vend. Për tu përfshirë në këtë industri Shqipëria duhet të përmirësojë kualifikimin e fuqisë punëtore për prodhimin e nën komponentëve elektrikë dhe duhen krijuar partneritete me universitetet teknike dhe qendrat profesionale në rajon, me fokus në automjetet elektrike dhe autonome.

Çfarë duhet të përmirësojë Shqipëria

Që të bëhet përfituese e klasterave rajonale industriale Shqipëria duhet të investojë në rrjetin rrugor, hekurudhor dhe multimodal, si dhe të digjitalizojë kalimet kufitare për të ulur kostot e transportit dhe përshpejtuar logjistikën. Plani i sugjeron lehtësimin e aksesit në financa për SME-të. Gjithashtu Shqipëria duhet të promovojë produktet alternative financiare (faktoring, leasing) dhe të krijojë kushte për tërheqjen e fondeve private (private equity), duke reduktuar barrierat e kolateralit.

Shqipëria gjithashtu duhet të miratojë kriteret e përbashkëta mjedisore në tenderët publikë mbi pragje të caktuara, duke nxitur kërkesën për produkte dhe shërbime me ndikim të ulët mjedisor.

Strukturat rajonale, të tilla si Observatori Ekonomik Rajonal mund të ndihmojnë me studime fizibiliteti për të identifikuar drejtimet premtuese, mirëpo kërkohet vullnet politik nga vendet./Monitor

The post Shqipëria e fundit në rajon për proceset industriale, nuk integrohet me zinxhirët globalë appeared first on Albeu.com.

Vendet me prosperitet ekonomik u bënë të tilla nga zhvillimi i industrisë dhe novacionit teknologjik. Shqipëria përveçse është vendi me industrinë më të pazhvilluar në Rajon dhe me gjerë, ende nuk ka një dokument formal mbi politiken industriale. Raporti “Ndjekja dhe vlerësimi i performancës industriale dhe ndikimit të politikave në 6 vendet e Ballkanit Perëndimor” […]

The post Shqipëria, i vetmi vend në Rajon pa politika industriale appeared first on BoldNews.al.

Të gjendur në një krizë të shumëfishte nga rënia e euros dhe e kërkesës nga jashtë fabrikat e veshjeve dhe këpucëve kanë shkurtuar gati një të pestën e vendeve të punës vitin e kaluar.

Sipas të dhënave zyrtare të INSTAT në statistikat afatshkurtra në tremujorin e fundit të vitit 2024 indeksi i punësimit në fabrikat e tekstilit shënoi rënie me mbi 19 pikë % krahasuar me të njëjtën periudhe të vitit 2023, ndërsa në fabrikat e prodhimit të këpucëve indeksi i punësimit në të njëjtën periudhë krahasimi ra me mbi 7 pikë %.

Të dhënat ekonomike mbi ndërmarrjet që raporton INSTAT tregojnë se në vitin 2023 numri mesatar i punonjësve me pagë ne fabrikat e veshjeve ishte 28,250, ndërsa në të këpucëve 20,080.

Burimet nga tregu pohojnë se tkurrja e punonjësve ka vijuar edhe në janar -shkurt 2025, pasi shumë fabrika mbyllen kontratat vjetore dhe gjithashtu i dhanë fund aktivitetit.

Reduktimi i punonjësve në fabrikat e veshjeve hyri në vitin e tretë më 2025. Rënia e vlerës së euros nga 122.4 lekë që ishte me 2021 në më pak se 100 lekë vitin e kaluar shkakori humbje të mëdha.

Gjithashtu sektori u përball me rënie të fortë të kërkesës në tregjet eksportit si rrjedhojë e transferimit të prodhimit jashtë Europës dhe uljes së kërkesës konsumatorëve për veshje dhe këpucë në vendet e zhvilluara.

Të dhënat më të fundit tregojnë se në muajin shkurt të këtij viti ka një përmirësim të porosive për këpucë, por për veshjet situata është pak më e brishtë. Rikthimi i aktivitetit për fabrikat e këpucëve po bëhet i vështirë për shkak se tashmë punonjësit janë integruar në sektorë të tjerë dhe e kanë të vështirë të rikthehen në fabrika.

Sektori i prodhimit të veshjeve dhe këpucëve “Made in Albania” doli i shpartalluar nga beteja me euron dhe rënia e kërkesës dhe tani e ka të vështirë ti përgjigjet porosive të reja.

Punonjësit e fabrikave që humben punën më së shumti janë riintegruar në sektorin e shërbimeve sidomos në pastrim. Rritja e kërkesës nga hotelet dhe njësitë me Airbnb shtoi kërkesën për punonjës pastrimi.

Tregu i punës u ristrukturua duke u zhvendosur nga prodhimi drejt shërbimeve, por pothuajse të gjithë sektorët, përveç industrisë po vuajnë mungesën e punonjësve.

Indekset e punësimit vitin kaluar kanë pësuar rritjen të fortë në programin kompjuterik, agjencitë të udhëtimit, hotele, informacion dhe komunikimi etj.

The post 2024, fabrikat e veshjeve kanë shkurtuar 19% të punonjësve, të këpucëve 7% appeared first on Revista Monitor.

Marka Tregtare është një shenjë e aftë të dallojnë mallrat ose shërbimet që prodhon ose jep një subjekt nga ato të një subjekti tjetër

Ardita Morina
Avokate

Ligji u jep njerëzve dhe bizneseve të drejta pronësie për informacione të caktuara dhe pronësi intelektuale që ata krijojnë, zakonisht për një periudhë të kufizuar kohore. Kësisoj, njerëzit mbrojnë idetë e tyre origjinale dhe parandalojnë kopjimin e paautorizuar. Mbrojtja ligjore stimulon inovacionin, ndërsa krijuesit nxjerrin përfitim më të madh dhe më shumë stimuj ekonomikë.

Pronësia industriale është një koncept juridik me të cilin merret një disiplinë e veçantë juridike dhe i referohet disa marrëdhënieve pronësore të vendosura nga autorët mbi produkte të caktuara të cilat mund të shfrytëzohen në kryerjen e veprimtarive ekonomike dhe për të cilat kjo pronë është e përcaktuar shprehimisht.

Si markë tregtare mund të shërbej secila nga kategoritë e shenjave:

Fjalë (p.sh Bluetooth, Politico, Sanrio, etj.)
Kombinim karaktersh alfa-numerike( shkronja me numër) p.sh HP, IBM etj.
Logo (p.sh harku i dyfishtë, logoja e mirënjohur e kompanisë MCDonald’s).
Vizatim: (Shenja e një programi të njohur kompjuterik kompanisë Apple).
Formë ambalazhi (shenjë tre dimensionale, p.sh shishja e kompanisë Coca Cola),
Kombinim i disa elementeve të mësipërme (p.sh. marka e kompanisë IBM).

Legjislacioni i disa vendeve, lejon edhe regjistrimin e markave tregtare të padukshme, siç janë ato të zërit dhe të erës produktive.

Marka tregtare mund të jetë individuale (që përket një subjekti të vetëm) ose kolektive (që i përket një shoqate subjektesh të ndryshme).

Në praktikë përpos markave tregtare ndahen edhe markat certifikuese – që janë jepen organizatave pronare të këtyre markave, subjekteve të ndryshme për të siguruar klientët së produktet, shërbimit e tyre që bartin këto standarde të caktuara.

Dallimi i markave tregtare kolektive dhe markave certifikuese qëndron në faktin se të parat mund të përdoren vetëm nga një grup i caktuar subjektesh (p.sh. anëtarë të një shoqate), ndërsa markat certifikuese mund të përdoren nga kushdo që përmbush standardet e përcaktuara nga pronari i markës certifikuese.

Marka e konformitetit është p.sh marka CE, që është një markë konformiteti CE e detyrueshme për t’u vendosur në produktet që shiten në zonën Ekonomike Evropiane, përfshirë Bashkimin Evropian dhe vendet e EFTA-së.

Marka CE vendoset në produkte nga prodhuesit e tyre për të garantuar se produktet plotësojnë kërkesat themelore të direktivave të Bashkimit Evropian (për Siguri, Shëndetësi, etj.).

Nëpërmjet regjistrimit, pronari i markës fiton të drejtën ekskluzive për të përdorur vetë atë, për të ndaluar përdorimin e paautorizuar, kopjimin, imitimin, prodhimin, importimin, eksportimin, shitjen e markës ose të produkteve nga palët e treta pa autorizimin e tij gjë që përbënë edhe thelbin e së drejtës së fituar përmes regjistrimit.

Lexo po ashtu Pronësia Intelektuale: E Drejta e Autorit

Regjistrimi i një marke tregtare bëhet sipas procedurave të përcaktuara sipas Ligjit për Markat Tregtare dhe në rregulloren përkatëse të Agjencisë së Pronësisë Industriale të Republikës së Kosovës.

Për çdo markë paraqitet aplikim në vete. Kur bëhet një aplikim për markë, Agjencia për Pronësi Industriale (API) bënë shqyrtimin formal, shqyrtimin për dallueshmëri, publikimin, shqyrtimin për të drejtat e mëparshme dhe regjistrimin.

Nëse pronarit të një marke i duhet të regjistrojë atë për mbrojtje përpos vendit të tij edhe në vendet e tjera, atëherë duhet të aplikojë për regjistrimin e markës në të gjitha zyrat kombëtare të markave ku kërkohet mbrojtje gjë që kjo është e kushtueshme dhe kërkon kohë. /Telegrafi/

The post Pronësia Intelektuale – Marka Tregtare dhe mbrojtja ligjore appeared first on Telegrafi.

Numri i të punësuarve ka pësuar rënie me 13.1% në vitin 2024. sipas të dhënave nga Ministria e Financave në Kuadrin Makroekonomik dhe fiskal 2026-2028 (shiko grafikun e mëposhtëm).

Raporti i Ministrisë së Financave vjen në një kohë kur INSTAT nuk ka publikuar zyrtarisht asnjë të dhënë për treguesit e punësimit më 2024, pasi siç kanë shpjeguar burimet zyrtare po integrohen të dhënat e cens 2023 në Anketën e Forcës së Punës.

Rënia e të punësuarve shpjegohet edhe me zhvillimet në ekonominë reale, ku një seri biznesesh në sektorin e prodhimit të veshjeve dhe këpucëve u mbyllën si rrjedhojë e efekteve negative në të ardhura që solli rënia e euros dhe ulja e kërkesës nga jashtë.

Ministria e Financave parashikon që edhe në periudhën afatmesme punësimi të ketë ecuri të dobët.

“Në përputhje me parashikimet afatmesme të rritjes, punësimi pritet të rritet me një mesatare prej rreth 0.1% në vit gjatë viteve 2026-2028”, thuhet në Kuadrin e ri makroekonomik.

Shkalla më e lartë e pjesëmarrjes në forcat e punës do të jetë gjeneruesi kryesor i rritjes së ofertës së punës, ndërkohë që trendet negative demografike (të vërejtura prej disa vitesh tashmë) pritet të vijojnë të kenë efekte shtrënguese si në ofertën për punë, ashtu edhe në numrat agregat të punësimit përgjatë periudhës afatmesme në vijim.

Ndërsa rritja e kërkesës për punë pritet të reflektojë dinamikën e perspektivës afatmesme të sektorëve kryesorë të aktivitetit ekonomik, kryesisht në turizëm dhe në ndërtim.

Shërbimet pritet të kontribuojnë më shumë në rritjen e kërkesës për punë në krahasim me sektorët e tjerë të ekonomisë.

Ndërkohë pritet që punësimi në afatin e mesëm të jetë së paku jo në rritje negative (në nivele mjaft të moderuara, por gjithsesi ende pozitiv), në reflektim të efekteve të kundërta të rritjes së shkallës së pjesëmarrjes në forcat e punës nga njëra anë dhe trendeve negative demografike nga ana tjetër.

Produktiviteti i përgjithshëm i punës të vijojë të përmirësohet gjatë 2026-2028 dhe do të jetë një faktor i rëndësishëm i gjenerimit të rritjes ekonomike në afatin e mesëm, analizon Ministra e Financave.

Qeveria pret që punësimi të përqendrohet drejt sektorëve me produktivitet relativ më të lartë, duke reflektuar përmirësimet teknologjike në ekonomi.

Tregu i punës në vendin tonë mbetet problematik, me informalitet të lartë dhe është i përqendruar në sektorë që nuk ofrojnë paga të larta. Gjithashtu ka norma të larta të papunësisë tek të rinjtë dhe angazhim të ulët të femrave në forcën e punës.

Ndërmjet sistemeve arsimore dhe nevojave të tregut të punës ka një hendek që vjen e zhvillohet çdo ditë. Mijëra të rinj diplomohen çdo vit, për të cilat tregu vendas i punës nuk ka nevojë, teksa ekonomia po rrit përqendrimin në dy sektorë, turizëm dhe ndërtim./ B.Hoxha

The post Kriza e industrisë, numri i të punësuarve ra me 13.1% më 2024 appeared first on Revista Monitor.

Për të takuar dikë në Korçë sot mjafton të ulesh diku, në çdo cep të qytetit dhe nga telefoni dërgon vendndodhjen. Ndërkohë për ata qytetarë të lindur para viteve 1990 si pika orientuese apo si vendtakime, përdoreshin të tjera forma.

Ishin kryesisht vende të njerëzve që i njihte i gjithë qyteti. Ato ishin fillimisht emra ndërtesash të tregtarëve më të njohur që kishin lënë gjurmë në historinë e qytetit, dhe më pas me rritjen e numrit të banorëve, u krijuan dhe qendra të reja, me emërtime të përshtatura në kohë.

Një nga këto vende të njohura nga korçarët ka qenë dyqani i Rakos.

Rako, është shkurtimi i emrit Irakli. Me origjinë nga Zagoria e Gjirokastrës, në vitet 1920 Irakli Qirjako, Rakoja, zgjedh Korçën për të investuar paratë në Pazarin e Korçës, si një nga qendrat më të zhvilluara tregtare të kohës.

Me ndikime të arkitekturës italiane, ai ndërton dyqanin më të bukur të pazarit që nga lloji aktivitetit tregtar ishte shumë i ngjashëm me MAPO- t e periudhës së komunizmit, apo me marketet e sotme. Gjatë kohës së komunizmit, dyqani u shtetëzua, por vazhdoi aktivitetin si MAPO industriale. Për qytetarët e Korçës në të folurën e përditshme ajo nuk ishte Mapo, por “dyqani Rakos”.

Me zhvillimin e qytetit u shtuan dhe qendrat, pikat e orientimit apo vendtakimet e reja. Emrat e tyre ishin të përshtatshëm me kohën e jetuar. Për të përjetësuar miqësitë internacionaliste, ato u reflektuan dhe në emërtime baresh, restorantesh e mëngjezoresh.

Për të përjetësuar miqësinë me ish Bashkimin Sovjetik, në qendër të qytetit, përballe kinemasë dhe në krah të bustit të Josif Stalinit, ëmbëltorja mori emrin “Moska”, kurse për miqësinë me Kinën, një mëngjezore, me klientelë kryesisht punëtorët mori emrin “Pekini”. Regjimi i prishi miqësitë dhe aleancat, zyrtarisht ndërroi dhe emrat, por për qytetaret nuk ndryshoi asgjë, ato vazhdonin të ishin ëmbëltore “Moska” dhe mëngjezore “Pekini”.

Por nuk kanë munguar as emërtimet metaforike. Në vargun e dyqaneve të tregtarëve korçarë, pikërisht në qendër të qytetit ndodhej dhe një restorant. Askush në memorie nuk e ka fiksuar se si quhej, pasi për qytetarët ishte thjesht “komunisti”.

Zanafillën e ka në vitin 1970, kur mitropolia e dikurshme u kthye në shkollë partie dhe kursantët që mësonin historinë e komunizmit, u ishte caktuar ky restorant për të ngrënë tre vakte. Dhe që nga ajo kohë qytetarët e quajtën restorant “komunisti”

Ashtu si në të gjithë vendin, në ato vite, kafenetë kanë qenë kryesisht me klientelë maskiliste, ndërsa  xhirot në bulevard, mbeteshin një vend i preferuar i vajzave.

Në një nga këto kafene të njohura, apo jo shumë të famshme, ndoshta autorit i ka lindur dhe motivi i këngës aq shumë të njohur “Bulevardi Korçës ka vajza pa masë…”

Kompania hollandeze Shell ka vendosur të tërhiqet nga Blloku 4 i kërkimeve në Jug të vendit, ndërsa ka pezulluar të gjitha operacionet e tjera të nxjerrjes së naftës në Shqipëri dhe po konsideron ndërprerjen përfundimtare aktivitetit në vendin tonë.

Në pasqyrat e audituara për vitin financiar 2023, të publikuara me vonesë vetëm në fillim të këtij viti, kompania Shell Albania Block 4 B.V.- Dega Shqipëri shprehet se “gjatë muajve të parë të vitit 2024 …drejtimi i Degës ka vlerësuar situatën e operacioneve në Shqipëri. Bazuar në vendimin e marrë nga menaxhimi, nuk ka asnjë synim për të vazhduar aktivitetin e saj të biznesit për një të ardhme të parashikueshme. Drejtimi vlerëson se likuidimi i Degës do të fillojë përgjatë vitit 2025,” thuhet në shënimet e pasqyrave financiare të kompanisë.

Shell Albania Block 4 B.V. është kompania që menaxhon kërkimet në Bllokun 4 të kërkimeve të naftës në Shqipëri, Bllok që shtrihet në zonën Jugore dhe Juglindore të vendit. Kompania i përfitoi të drejtat e kërkimit në këtë zonë me Vendimin e Këshillit të Ministrave të qershorit 2018.

Kontrata parashikonte tre periudha eksplorimi, të cilat në total parashikoheshin të zgjasnin për shtatë vite. Duke marrë parasysh ndërprerjet e shkaktuara nga përhapja mbarëbotërore e pandemisë Covid-19 dhe paqëndrueshmërinë e tregut të energjisë, në vitin 2022 Shell vendosi të pezullonte kërkimet në Bllokun 4, për një afat kohor prej jo më shumë se dy vjetësh.

Por, vitin e kaluar drejtuesit e kompanisë kanë arritur në vendimin që kompania do të zgjedhë të mos hyjë në Periudhën e Dytë të Kërkimit dhe të ndërpresë përfundimisht operacionet në Bllokun 4.

Deri në fund të 2023, Shell Albania Block 4 B.V. raportonte në bilanc humbje të akumuluara për rreth 25 milionë euro, kryesisht shpenzime të kryera për kërkim nafte.

Nafta (nëse ka) në Shpirag, me kosto të lartë dhe e vështirë për t’u nxjerrë; Mos prisni mrekulli dhe as përfitime të shpejta

Shell Upstream, drejt largimit me 1.1 miliardë euro humbje

Në një situatë të ngjashme ndodhet edhe kompania më e madhe, Shell Upstream Albania B.V.- Dega Shqipëri, që menaxhon operacionet kryesore të kërkimit të naftës në Shqipëri dhe kryesisht puset e zonës së Shpiragut.

Në pasqyrat financiare të vitit 2023, menaxhimi ka vendosur të mos e konsiderojë më degën në Shqipëri si një aktivitet në vijimësi.

Gjithashtu, kompania ka vendosur të zhvlerësojë puset e kërkimit të naftës për një vlerë totale prej më shumë se 500 milionë eurosh. Zhvlerësimi i një aktivi me fjalë të thjeshta nënkupton njohjen e tij si humbje. Në rastin konkret, zhvlerësimi i puseve tregon se Shell Upstream Albania nuk ka pritshmëri që do të mund të nxjerrë dhe të tregtojë naftë prej këtyre puseve, për të përfituar një vlerë ekonomike prej tyre.

Zhvlerësimi i këtyre aktiveve ka sjellë një humbje para tatimit në vlerën rekord të 54.8 miliardë lekëve për vitin 2023. Në total, Shell Upstream Albania raportonte në bilanc rreth 108.6 miliardë lekë humbje të akumuluara, që me kursin e sotëm përkthehen në afërsisht 1.1 miliardë euro.

“Në fillim të vitit 2024, testet në Shpirag-5 përfunduan me një rezultat që këshillonte kundër vazhdimit të vlerësimit. Duke ndjekur vendimin e drejtimit të Shell Upstream Albania për të përfunduar testin e pusit Shpirag-5 dhe për të mos nisur menjëherë aktivitetin e radhës, kompania aktualisht po vlerëson opsionet e ndryshme për të ardhmen e aktiveve të Bllokut 2-3. Zhvlerësimi i aktiveve në llogaritë e kompanisë u shkaktua nga vendimi i lartpërmendur, pasi deri më sot opsionet për të siguruar vijimësinë nuk janë maturuar për të provuar tregtueshmërinë dhe/ose rikuperimin e vlerës së aktivit… Në këtë këndvështrim, drejtimi nuk e konsideron më Degën si një aktivitet në vijimësi dhe për këtë arsye i ka përgatitur pasqyrat jo në bazë të parimit të vijimësisë” thuhet në shënimet e pasqyrave financiare të Shell Upstream Albania.

Madje, në fund të pasqyrave financiare kompania shprehet se “drejtimi ka pritshmëri të arsyeshme që financimet për përmbushjen e provizionit për çmontim dhe restaurim si dhe për detyrime tregtare dhe të tjera do të sigurohen në të ardhmen nga Shell Treasury në Londër, bazuar në politikën e brendshme të Grupit Shell.”

Kjo lë të kuptohet pritshmërinë për ndërprerjen përfundimtare të operacioneve të Shell në Shqipëri. /Ersuin Shehu

https://monitor.al/mallkimi-i-pasurive-natyrore-dhe-utopia-e-arit-te-zi-shqiptar/

The post Shell tërhiqet përfundimisht nga “Blloku 4”; Do të likuidojë degën në Shqipëri në 2025-n appeared first on Revista Monitor.

Një aksident mes katër veturave ka ndodhur sot te Zona Industriale.

Ende nuk dihet nëse ka të lënduar, megjithëse në vendin e ngjarjes kanë mbërritur ambulancat dhe policia për të ofruar ndihmë dhe për të hetuar shkaqet e aksidentit.

Pamje të reja nga ky aksident zinxhiror janë dërguar në redaksinë e Telegrafit, duke treguar dëmet e shkaktuara në automjetet e përfshira.

Autoritetet nuk kanë dhënë ende detaje shtesë lidhur me këtë ngjarje.

The post Aksident zinxhiror me katër vetura te Zona Industriale në Fushë Kosovë appeared first on Telegrafi.

Rikuperimi me 15% i eksporteve të grupit ”Makineri, pajisje, pjesë këmbimi” në nëntor 2024, ku bën pjesë edhe industria automotive, ishte një pikë kthese pozitive pas thuajse një rënie konstante të këtij grupi nga janari në tetor.

Konkretisht, mallrat e këtij grupi në janar-tetor shënuan vlerën 31.6 miliardë lekë, apo rreth 316 milionë euro. Në raport me të njëjtën periudhë të një viti më parë, rënia ishte me 5.1%. Përfaqësuesit e kompanive automotive e cilësuan vitin 2024 sfidues në lidhje me faktorët e brendshëm, por edhe atyre të jashtëm në tregun global të automobilave.

Në të gjithë skenarët e përmirësuar të zhvillimeve të brendshme, duket se vendimtare këtë vit do të jetë ecuria e tregjeve të automobilave në Europë, por edhe më gjerë.

Industria automotive në vend e sheh këtë vit më me optimizëm. Eris Jaçaj, nga kompania “Forschner Albania”, thotë se viti 2025 pritet të jetë më i mirë se viti që lamë pas.

“Në tregun global u përballëm me rënie të kërkesës, e theksuar kryesisht në tremujorin e fundit të vitit 2024, megjithëse pritshmëritë dhe parashikimet ishin për një rritje.

Një pjesë e klientëve kanë shtyrë kërkesat e tyre për tremujorin e parë të këtij viti. Kjo na jep besim se ngadalësimi ka karakter të përkohshëm dhe në vitin 2025 do t’i rikthehemi trendit rritës të industrisë”, vlerëson z. Jaçaj.

Edhe Ertjan Çabiri, nga “Delmon Albania”, thotë se ngadalësimi i reflektuar te kompanitë që prodhojnë pjesë të thjeshta si kabllo dhe gomina për klientët e mëdhenj në industrinë e automobilave vjen si efekt i zhvillimeve te grupet e mëdha, kryesisht europiane.

“Gjatë vitit të shkuar, tregu i automobilave ka pasur një rënie të shitjeve në krahasim me shitjet e buxhetuara për shumicën e kompanive të mëdha europiane si ‘Stellantis’, ‘Renault Group’, ‘Volkswagen’ etj.

Kjo ka ndodhur kryesisht prej rënies së kërkesës, por edhe rritjes së ofertës dhe konkurrencës nga makinat elektrike të markave kineze. Rrjedhimisht, edhe për kompaninë tonë, si furnitor i tyre, ka pasur rënie të shitjeve me rreth 10% nga parashikimi.

Si përgjigje për rënien e porosive, u fokusuam te rritja e produktivitetit dhe ulja e kostove në përgjithësi, për të arritur objektivat e planifikuara financiare”, tha z. Çabiri.

Pritshmëri optimiste, por tregu i automobilave mbetet i paqartë

Tregu europian i automobilave, por edhe më gjerë ai global, duket se sot për sot mbetet i paqartë për drejtimin që do të marrë gjatë këtij viti. Konkretisht, tregu po përballet me atë që shumë njohës të fushës e kanë cilësuar si “stuhia perfekte”.

Ata parashikojnë tkurrje të shitjeve për gjigantët si ‘Volskwagen’ dhe ‘Stellanis’ ndërthurur me kufizimet për emetimet apo problemet e forcës punëtore.

Dilema më e madhe e këtij tregu duket se janë makinat elektrike, që për disa segmente po ecin mjaft mirë, e për të tjerë po duken një tentativë epike pa rezultat.

Gjatë vitit të shkuar, kryefjalë e shumë temave ishte konkurrenca që vinte nga makinat elektrike të prodhuara në Kinë dhe kjo do të mbetet temë kyçe edhe këtë vit.

Për shumë prej prodhuesve, gjasat janë që ky të jetë një tjetër vit i zymtë, kur planet për elektrifikimin kanë ecur ngadalë, si dhe revanshi i Kinës mbetet i palëkundur.

Një industri që mbetet poshtë niveleve të parapandemisë duket se nuk mund të japë asnjë efekt domethënës pozitiv në zinxhirin e saj mbështetës, aty ku në ekstremet e saj bëjnë pjesë edhe kompanitë e vendosura në Shqipëri.

Konkretisht, numri i tyre është rritur vit pas viti, edhe pse zgjerimi i mëtejshëm është vënë në pikëpyetje për shkak të mungesës së fuqisë punëtore të konsiderueshme që kërkohet për fabrikat e këtij profili.

Sot në vend operojnë disa të tilla, duke nisur nga “Forschner Albania” te “Delmon Group Albania”, “PSZ Albania”, “Yura Corporation”, “SEWS Cabind Albania” apo “Everest Automotive”.

Euro, dhembja e kokës e vitit të shkuar për eksportuesit, përfshi industrinë automotive

Fabrikat shqiptare që prodhojnë fasoneri të thjeshtë (pajisje, gomina apo kabllo) për kompani si “Mercedez Benz”, “KIA”, “Hyundai”, “Peugeot”, “Renault”, “Fiat Group” apo “Sumitomo Electric Industries” kanë kontrata paraprake mbi porositë që duhet të dërgojnë pranë klientëve.

Këto kompani kanë çmime të paracaktuara për punën e tyre dhe pagesat i marrin në Euro, teksa pagesat në tregun vendas për zëra të ndryshëm duhet t’i bëjnë në Lek.

Niveli i ri i Euros, që në vitin 2024 njohu rekorde të tjera të minimumit historik në raport me Lekun, rriti presionin për këto kompani, ashtu siç ka ndodhur me shumicën e eksportuesve.

“Trendi shqetësues i Euros pa diskutim që ka ndikim negativ të drejtpërdrejtë në rezultatet e kompanisë, kryesisht bazuar në faktin që mbi 75% e kostove tona operacionale janë në monedhën vendase, duke na krijuar pamundësinë e marrjes së masave për të shmangur këtë efekt.

Ky faktor shoqërohet edhe me presionin e vazhduar të klientëve për të mbajtur një çmim të pandryshuar, pavarësisht ndryshimit të kostove, e vendos edhe sektorin automotiv në të njëjtën linjë rreziku si gjithë bizneset eksportuese në vend”, pohon Eris Jaçaj, Drejtor Menaxherial i “Forschner Albania”.

Duke qenë të destinuara të prodhojnë vetëm për tregjet e huaja, thuajse të gjitha kompanitë automotive në vend janë të ndikuara nga zhvlerësimi i Euros.

“Efektet e rritjes së vlerës së Lekut në krahasim me Euron janë negative për bizneset eksportuese, që kanë kontrata të rëna dakord për shitje në Euro.

Për çdo euro shitje, kostot e prodhimit në Shqipëri, nëse konvertohen në Euro, janë rritur prej forcimit të Lekut me hapa galopantë.

Sigurisht kjo ndikon negativisht në konkurrueshmërinë e Shqipërisë për projektet e reja”, – shprehet Ertjan Çabiri, Drejtori Menaxherial i “Delmon Group Shqipëri”./ Nertila Maho

The post Pas ngadalësimit në vitin 2024, ecuria e industrisë automotive në dorë të tregjeve globale appeared first on Revista Monitor.

The post Rritja e kostove po dëmton industrinë përpunuese appeared first on Revista Monitor.

The post Pas ngadalësimit në vitin 2024, ecuria e industrisë automotive në dorë të tregjeve globale appeared first on Revista Monitor.

Teksa ekonomia e Shqipërisë po rritet përtej mesatares se dekadës në tre vitet e fundit, sektorët prodhues, si bujqësia dhe industria që i sigurojnë vendit përfitime afatgjata, janë në rënie pa kthim.

Bujqësia, sektori kryesor i ekonomisë shqiptare që kontribuon me shumë se 18% të PBB -së shënoi rënie me -2.5% në tremujorin e tretë 2024. Kjo ishte rënia më e fortë që nga tremujori i katërt i vitit 2022 kur prodhimi u dëmtua nga ngrica. Sipas të dhënave në grafikun e mëposhtëm bujqësia ra për të tetin 3-mujor rresht.

Për 9 mujorin sektori bujqësor ka shënuar rënie të prodhimit me rreth 1 për qind në krahasim me të njëjtën periudhe të vitit të kaluar.

Industria, sektori tjetër që është baza e prodhimit “Made in Albania”, është në rënie prej gjashtë tremujorësh. Në korrik-shtator PBB në industri shënoi rënie me 4 për qind në krahasim me të njëjtën periudhe të një viti më parë.

Në vitin 2023 bujqësia kontribuoi ne 32 .3% të punësimit në vend, ndërsa sektori i industrisë kontribuoi në 11.4% të punësimit total.

Bujqësia dhe industria janë dy degë të rëndësishme me peshë në ekonominë shqiptare. Në vitin 2023 bujqësia kontribuoi në 18.5% të PBB-së totale dhe industria në 10,9 % të saj, teksa të dyja së-bashku zënë 30% të PBB-së.

Sektorët e prodhimit bujqësia dhe industria u dëmtuan rëndë nga zhvillimet në kursin e këmbimit ku monedha vendase është forcuar ndjeshëm ndaj euros.

Në vitin 2013 euro u këmbye mesatarisht me 140.5 lekë ndërsa këtë vit euro u këmbye poshtë nivelit 99 lekë. Kjo ecuri ka rrënuar të ardhurat nga shitjet të eksporteve shqiptare. Nga ana tjetër ka favorizuar importet, të cilat janë blerë më lirë për shkak të rënies së vlerës së euros, duke konkurruar edhe prodhimet shqiptare në tregjet vendase.

Këtë vit shumë biznese në sektorin e prodhimit që kanë falimentuar, janë transferuar në sektorë të tjerë ose po kalojnë në import.

Rritja ekonomike po udhëhiqet nga sektorë jo shumë të qëndrueshëm, si ndërtimi dhe turizmi. Ndërtimi u rrit me 5.3 për qind në tremujorin e tretë, por kontributi i tij në punësim total nuk ka ecur në të njëjtat ritme. Në vitin 2023 ndërtimi kontribuoi në 7.6 për qind në punësimin total në nivele pak a shumë të ngjashme me vitin 2022.

Turizmi është dega e ekonomisë me rritjen më të shpejtë, duke u shndërruar në promotorin kryesor të rritjes. Por ekspozimi i lartë ndaj këtij sektori e bën më të mprehtë krizën si në rastin e pandemisë Covdi-19.

Ekspertët pohojnë se vetëm prodhimi ka fuqinë të çojë ekonominë në zinxhirin e lartë të vlerës dhe të sigurojë të ardhura të qëndrueshme në afat të gjatë./ B.Hoxha

Burimi: INSTAT

The post Ekonomia po rritet, por bazat e prodhimit, bujqësia dhe industria po shkatërrohen appeared first on Revista Monitor.

Prej 2 vitesh që pas dyfishimit të akcizës së birrës që nis zbatimin nga 1 janari 2023, prodhuesit vendas vijojnë të jenë në vështirësi nga shtimi i kostove dhe zgjerimi i peshës në treg të birrave të importit, që tregtohen me çmim më të lirë.

Sipas të dhënave të Doganave për periudhën janar-korrik 2024 pesha e birrës së import në treg arriti 60% nga 42% që rezultonte në vitin 2016.

Nga humbja e konkurrueshmërisë disa prodhues për të mbijetuar janë shndërruar në importues dhe shpërndarës së markave të huaja. Të tjerë zgjidhjen e kanë gjetur në shitjen e fabrikës te importuesit e birrave. Një prej fabrikave të para të shitura pas rritjes së akcizës që krijoi vështirësi me shtim kostosh dhe humbje konkurrueshmëria është birra “Stela”.

Burime nga tregu konfirmojnë për “Monitor” se fabrika e birrës “Stela” i është shitur kompanisë së distribucionit dhe importit të produkteve ushqimore dhe pijeve në Shqipëri “Eurolab Internacional Grup” e themeluar në vitin 1995.

Arsyeja kryesore e shitjes së fabrikës së birrës “Stela” mësohet se kanë qenë humbjet e larta në dy vitet e fundit dhe vështirësitë financiare për kryerjen e pagesave të punonjësve, nga shtimi i kostove që pas rritjes së akcizës. Pritet që plotësimi i dokumentacionit për finalizimin e transaksionit të shitjes të mbyllet deri në mesin e muajit janar 2025.

Po ashtu pas blerjes së fabrikës në planet e pronarëve të rinj, siç konfirmojnë burimet nga tregu, do të jetë mbajtja e linjës së prodhimit dhe markës së birrës vendase “Stela”, por me shtim 4 deri 5 herë kapacitet prodhimi. Prioritet i shitjes së birrës do të jetë tregu i eksportit. Po ashtu shitja e birrës Stela do të vijojë edhe në tregun vendas

Birra “Stela” prodhohet prej vitit 1994 nga kompania “Stefani & Co”, duke u renditur ndër të parat kompani prodhuese së birrës vendase, pas periudhës komuniste. Prej 2004-s kompania ka investuar për rritjen e cilësisë dhe përmirësimit të teknologjisë së prodhimit.

Deri në vitin 2014 birra Stela rezultonte si birra e dytë më e shitur, sipas të dhënave të faqes së saj zyrtare, duke mbuluar kërkesën për 15 deri 18% të konsumit vendas. Me një kapacitet prodhimi vjetor prej 250 mijë Hl në vit. Ndërsa në vitin 2023 pesha e birrës “Stela” në tregun vendas arriti në 1% me një kapacitet prodhim prej 3,8 mijë Hl, sipas një analize të kompanisë “Tabacco Holding Group” ndër 5 distributorët më të mëdhenj të lëngjeve, birrës dhe cigareve në vend. Krahasuar me 9 vite më parë kapaciteti prodhues është ulur 98.5%.

Nga analiza konstatohet prezenca e vetëm 2 markave shqiptare, birra “Elbar” me një prodhim prej 118,3 mijë Hl për 2023 duke zënë 21% të tregut dhe birra Stela me prodhim 3,8 mijë Hl duke zënë 1% të tregut.

Sipas kësaj analize për 2023 në tregun shqiptar kryesonte birra Peja duke zenë 34% të tregut me sasinë e prodhuar prej 189,7 Hl. Birra italiane “Peroni” më një sasi të importuar prej 69,5 mijë Hl zinte 12% të tregut. Birra “Amstel” me sasi importi prej 44,8 mijë Hl zuri 8% të tregut. “Heineken” në 2023 zuri 6% të tregut me një import prej 34,8 mijë Hl.

Birra e Malit të Zi “Nikshiqi” zuri 3% të tregut me 15,1 mijë Hl. Ndërsa birrat e tjera të importit të markave, si: “Paulaner”, “Tuborg”, “Corona” dhe birra nga Maqedonia e Veriut “Skopsko” zunë secila nga 2% të tregut.

Ndërsa birrat e markës gjermane si “Veltis” dhe “ Loëenbrau” dhe birra holandeze “Bavaria” zunë secila 1% të tregut.

Prodhimi

Njëzëri prodhuesit vendas të birrës kanë ngritur shqetësimin për shtim të lartë kostosh nga rritja e akcizës dhe humbja e konkurrueshmërisë në treg, pasi birrat e huaja shiten më lirë. Pavarësisht se mbajtja e çmimeve më lart se birrat e huaja nuk arrinte të mbulonte shpenzimet e prodhimit, prodhuesit vendas kanë pohuar se ngurronin të rrisnin çmimet, pasi ato do të reduktonin edhe më tepër kërkesën për konsum.

Për muajt janar-korrik 2024 sasia e prodhimit së birrës shqiptare ishte 21,4 milionë litra sipas të dhënave të Doganave. Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2022, periudhë para rritjes së akcizës prodhimi ka rënë 9%.

Prodhimi i vendit para ndryshimeve fiskale ka qenë i tarifuar me 360 lekë/HL për prodhuesit nën 200,000 Hl, ndërsa për prodhimin mbi këtë nivel akciza ishte 710 lekë. Pas ndryshimeve në ligjin “Për akcizat në Republikën e Shqipërisë”, nga 1 janari 2023 taksa u unifikua në 710 lekë të prodhuesve nën dhe mbi 200,000 Hl, si vendas dhe të huaj.

Ligji i ri u ankimua në Gjykatën Kushtetuese, ku nga Shoqata e Prodhuesve dhe Tregtuesve të Pijeve Alkoolike u kërkua shfuqizimi i pjesshëm i ligjeve nr. 81/2022 dhe nr. 94/2023 për akcizat, për pjesën që parashikon unifikimin e akcizës së birrës nga malto për të gjithë prodhuesit pavarësisht sasisë së prodhimit vjetor.

Pas shqyrtimit të çështjes, Gjykata Kushtetuese vendosi më 16 Korrik 2024 të mbajë në fuqi ligjin e ri “Për akcizat”, pasi çmoi se gjatë gjykimit nuk u provua se ndryshimet ligjore kanë cenuar thelbin e lirisë së veprimtarisë ekonomike apo e kanë vënë në rrezik atë deri në atë masë që të vihet në dyshim ekzistenca e saj. “Në këtë këndvështrim, unifikimi i akcizës nuk përbën një mjet joproporcional”, thuhej në njoftimin e Kushtetueses.

Padia për shfuqizimin e ligjit të akcizës pritet të depozitohet në Strasburg nga Shoqata e Prodhuesve dhe Tregtuesve të Pijeve Alkoolike.

Importet

Për periudhën janar-korrik 2024 u importuan rreth 32,2 milionë litra birrë. Krahasuar më të njëjtën periudhë të vitit paraardhës sasia e birrës së importuar u rrit 16%. Kjo është sasia më e lartë e importeve për 7 mujorin që prej vitit 2016. Tendenca rritëse e importeve ka nisur që pas periudhës së pandemisë së Covid-19.

Birrat e importit vijojnë të zgjerojnë terrenin në tregun shqiptar. Për 7-mujorin 2024, pesha e birrës së importit në tregun shqiptar ka arritur në 60%, nga 42% që ishte në vitin 2016 sipas të dhënave të Doganave. Rreth 40% e kërkesës për birrë mbulohet nga prodhimi shqiptar. Situata ishte e ngjashme edhe një vit më parë. Për muajt janar-korrik 2023 birrat e importit zinin 59% të tregut, dhe 41% e produkteve ishin vendase./Dorina Azo

Burimi: Doganat

The post Fabrikat vendase po shiten te importuesit, “Eurolab” blen birrën “Stela” appeared first on Revista Monitor.

Aktivitetet e fabrikave të prodhimit të veshjeve dhe këpucëve pësuan rënie të fortë këtë vit në të gjithë treguesit, prodhimin, shitjen dhe pagat.

Sipas të dhënave të INSTAT, në tremujorin e tretë të vitit 2024, indeksi i punësimit në industrinë e fabrikave të tekstilit shënoi rënie me 20.8% në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë, ndërsa indeksi i pagave në të njëjtën periudhë pësoi rënie me 21%

Në fabrikat e këpucëve, indeksi i punësimit shënoi tkurrje me 11.4%, ndërsa indeksi i pagave me 10%.

INSTAT e ka vonuar publikimin e treguesve të punësimit që nga tremujori i parë i vitit 2024, por indekse të tërthorta tregojnë se punësimi në fabrikat fason ka pësuar rënie rreth 20% këtë vit. Kjo tkurrje ishte lajmëruar edhe më parë nga shoqatat dhe përfaqësues të sektorit.

Në dy vitet e fundit, prodhuesit shqiptarë po kalojnë periudhën më të vështirë të dekadës së fundit, ku kombinimi i shumë faktorëve me ndikim negativ e ka bërë të paqartë perspektivën.

Rënia e vazhdueshme e euros, rritja e kostove të fuqisë punëtore dhe kërkesa e dobët në tregjet e jashtme i kanë vënë fabrikat shqiptare në të gjithë sektorët në vështirësi. Më të voglat po falimentojnë dhe shumë të tjera kanë ndryshuar strategjitë duke u përshtatur me situatën e re. Prodhimi për zinxhirët më të lartë të vlerës po aplikohet nga shumë njësi prodhimi për të mbajtur të ardhurat nën kontroll.

Të dhënat e 11 mujorit 2024 tregojnë se eksportet e veshjeve dhe këpucëve shënuan rënie me 16.5 % në vlerë. Rënia e industrisë së fasonit nisi në gjysmën e dytë të vitit 2023 dhe vijoi përgjatë 2023 dhe 2024.

Kursi i këmbimit dhe rritja e pagës minimale e bënë Shqipërinë jo-konkurruese. Shumë kontrata u zhvendosen nga Shqipëria në destinacione më të lira.

Teksa çmimet e prodhimit në Shqipëri ndryshuan nga rritja e pagës minimale dhe rënia e euros në një kohë që tregjet europiane shfaqen rënie të kërkesës për veshje nga kriza e inflacionit, klientët historike të Shqipërisë po zhvendosen në vende të tjera ku ka kosto më të lira prodhimi.

Nga ana tjetër harta globale e prodhimit të modës po ndryshon. Prodhuesit, veçanërisht nga qendrat tradicionale si India, po zgjerojnë operacionet e tyre në rajone të reja si Afrika, Lindja e Mesme, Turqia dhe Amerika Latine. Këto lëvizje synojnë të kapërcimin e kufizimeve gjeografike në kërkim të kostove më të ulëta të punës, akses në lëndët e para dhe afërsi me tregjet e konsumit në Evropë dhe Amerikë.

Ky diversifikim gjeografik është pjesërisht një përgjigje ndaj ndërprerjeve të zinxhirit të furnizimit gjatë pandemisë dhe tensioneve të vazhdueshme gjeopolitike.

Teksa makineritë po marrin gjithnjë e më shumë detyra të kryera tradicionalisht nga njerëzit, ata kërkojnë punonjës të kualifikuar për drejtimin e tyre.

Burimi: INSTAT

The post Fillon falimentimi i fasonit, indekset e punësimit dhe pagave ranë me 20% në korrik-shtator appeared first on Revista Monitor.