Një meteorit që goditi një shtëpi në SHBA në qershor zbulohet të jetë më i vjetër se toka.

Universiteti Shtetëror i Xhorxhias përfundoi analizën e meteoritit që goditi një shtëpi në SHBA më 26 qershor dhe shpoi çatinë e shtëpisë.

Sipas një deklarate në faqen e internetit të universitetit, meteoriti u përcaktua të jetë formuar afërsisht 4.56 miliardë vjet më parë.

Sipas kësaj, meteoriti është afërsisht 20 milionë vjet më i vjetër se toka.

Hulumtuesi i Universitetit të Xhorxhias, Scott Harris tha se “Ky meteorit, i cili hyri në atmosferë, kishte histori të gjatë përpara se të godiste shtëpinë”.

Pronarët e shtëpisë ku goditi meteori thanë se ende po gjejnë mbetje të meteoritit përreth zonës./AA/

Në hapësirën e thellë të Sistemit Diellor ndodhen disa nga objektet më të çuditshme që astronomët kanë zbuluar ndonjëherë, të ashtuquajturat “kometa të errëta”. As asteroidë tipikë, as kometa klasike, këto trupa janë një përzierje e mistershme që sfidojnë ndarjet tradicionale të astronomisë. Edhe pse janë zbuluar vetëm në vitet e fundit, shkencëtarët besojnë se këto objekte mund të ofrojnë përgjigje për origjinën e ujit në Tokë, dhe ndoshta paraqesin një rrezik të padukshëm për të ardhmen e planetit tonë.

Gjithçka filloi në vitin 2016, kur një objekt që u mendua fillimisht si asteroid tregoi sjellje të ngjashme me atë të një komete, duke përjetuar një nxitim të lehtë jo të shkaktuar nga graviteti, por pa asnjë gjurmë tymi apo pluhuri. Një sjellje e ngjashme u vu re edhe me objektin ndëryjor ‘Oumuamua në vitin 2017. Deri në vitin 2023, ekipi i astronomit Darryl Seligman nga Universiteti Shtetëror i Miçiganit kishte identifikuar gjashtë objekte të tilla me sjellje të çuditshme dhe pa karakteristika kometare të dukshme. Ky numër u rrit në 14 në fund të vitit 2024.

Pavarësisht përpjekjeve, shkencëtarët ende nuk e dinë çfarë i shkakton këto nxitime të pazakonta. Ato nuk mund të shpjegohen as nga efektet termale si Yarkovsky, që zakonisht ndikojnë në orbitën e trupave të vegjël hapësinorë. Astronomët po dyshojnë se këto mund të jenë trupa me akull të fshehur nën sipërfaqe, të shtyrë drejt Diellit nga graviteti i Jupiterit dhe të aktivizuar nga rrotullimi i shpejtë apo përplasjet me objekte të tjera.

Një ndihmë e papritur mund të vijë nga Japonia. Anija kozmike Hayabusa2, e cila në vitin 2020 solli mostra nga asteroidi Ryugu, ndodhet aktualisht në një mision të dytë drejt një objekti të quajtur 1998 KY26. Në mënyrë krejt rastësore, ky objekt është identifikuar më pas si një kometë e errët. Hayabusa2 pritet të arrijë aty në vitin 2031 dhe mund të jetë mjeti që do të zbulojë nëse këto trupa lëshojnë vërtet gaz si kometat tradicionale. Nëse misioni shkon sipas planit, kjo do të jetë hera e parë që një kometë e errët vizitohet nga afër.

Për momentin, teleskopë si Lowell Discovery Telescope po ndihmojnë në ndjekjen e këtyre objekteve. Përpjekjet për të përdorur teleskopin hapësinor James Webb nuk kanë pasur sukses deri tani, por studiuesit shpresojnë të zbulojnë më shumë në vitet në vijim, sidomos pasi disa nga kometat e errëta pritet të ndriçohen më shumë nga Dielli.

Një hipotezë gjithnjë e më e mbështetur është se ka dy lloje kometash të errëta: ato të vogla dhe të afërta me Tokën, të cilat janë asteroidë të thyer me akull të ekspozuar, dhe ato më të mëdha që vijnë nga afër orbitës së Jupiterit, kometa në fazën e fundit të jetës së tyre.

Përveç vlerës shkencore që kanë për të kuptuar se si uji mund të ketë mbërritur në Tokë, kometat e errëta mund të paraqesin edhe një rrezik të vërtetë. Disa prej tyre, si objekti 2003 RM – janë në afërsi të Tokës dhe ndryshojnë orbitën në mënyrë të paparashikueshme. Kjo do të thotë se mund të ketë objekte të padukshme që, në dukje të padëmshme, papritur mund të ndryshojnë drejtim dhe të kërcënojnë Tokën.

“Nëse nuk arrijmë t’i zbulojmë saktë, nuk do të mund të dimë nëse do të na godasin apo jo,” thotë Aster Taylor nga Universiteti i Miçiganit. Ndërkohë, misteri i kometave të errëta vazhdon të thellohet, dhe e ardhmja mund të sjellë surpriza nga më të papriturat./BBC/KultPlus.com

TIRANË, 9 gusht /ATSH/ Ministria e Mbrojtjes informoi sot lidhur me situatën në vatrat aktive të zjarreve në vend.

MM bën me dije se trupat e Forcave të Armatosura dhe emergjencat civile të qarkut Vlorë, së bashku me mjetet zjarrfikëse, po vijojnë ndërhyrjen nga toka në fshatrat Livinë dhe Navaricë, njësia administrative Dhivër, bashkia Finiq.

Gjithashtu, po zhvillohen edhe operacione nga ajri që po mbështeten nga avioni “Canadair” kroat dhe helikopteri i Forcave të Armatosura, të cilët po kryejnë hedhje të vazhdueshme mbi vatrat e zjarrit.

Mjetet zjarrfikëse dhe forcat tokësore janë pozicionuar përreth fshatit, në gatishmëri për të ndërhyrë në çdo moment, thekson MM, teksa shton se, autoritetet mbeten në gatishmëri të plotë për të shmangur çdo rrezik të mundshëm për komunitetin.

MM nënvizon se, ndërhyrja nga ajri po kombinohet me punën e forcave tokësore dhe mjeteve zjarrfikëse, të cilat po operojnë për izolimin dhe shuarjen e plotë të flakëve.

/e.i/

The post Zjarret, MM: Operacione nga toka dhe ajri në Finiq appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Rrotullimi i Tokës pritet të përshpejtohet nesër, më 6 gusht 2025, duke e bërë atë një nga ditët më të shkurtra të regjistruara ndonjëherë, kanë paralajmëruar shkencëtarët. Sipas ekspertëve, planeti ynë do të humbasë rreth 1.25 milisekonda nga dita e zakonshme 24-orëshe për shkak të një ndryshimi të pashpjeguar në dinamikën e tij rrotulluese.

Ndërsa ky ndryshim i vogël nuk do të vërehet nga njerëzit në përditshmëri, studiuesit po analizojnë pasojat afatgjata që mund të jenë serioze përfshirë përmbytje në rajonet ekuatoriale, ndryshime klimatike ekstreme dhe prishje të ritmeve biologjike të njeriut.

Sipas astrofizikanëve, përshpejtimi i rrotullimit mund të çojë në rritje të forcës centrifugale, duke zhvendosur ujërat e oqeaneve nga polet drejt ekuatorit. Një rritje e tillë mund të sjellë përmbytje në zona të dendura urbane bregdetare.

Ndërkohë, edhe orët biologjike të njerëzve mund të ndikohen. Një ditë më e shkurtër se 24 orë do të prishte ritmet cirkadiane, çka lidhet me probleme të zemrës, gjumit dhe shëndetit mendor.

Ky fenomen po gjurmohet me saktësi nga orët atomike, që tregojnë se dita më e shkurtër e regjistruar deri tani ishte më 5 korrik 2024, kur Toka përfundoi rrotullimin e saj 1.66 milisekonda më herët se zakonisht.

Megjithëse arsyeja e përshpejtimit ende nuk dihet me saktësi, shkencëtarët dyshojnë se ndikim mund të kenë ndryshimet në bërthamën e Tokës, rrymat oqeanike dhe erërat në lartësi të madhe./KultPlus.com

Oksigjeni është jetik për ekzistencën tonë, por për sa kohë do të vazhdojë të na mbështesë? Një studim i ri i realizuar nga shkencëtarë të NASA-s dhe Universitetit Toho në Japoni paralajmëron se atmosfera e pasur me oksigjen e Tokës mund të shkatërrohet brenda një miliard vitesh. Edhe pse duket si një afat shumë i largët, […]

The post Shkenca ngre alarmin: Tokës po i mbaron oksigjeni më shpejt nga sa mendonim appeared first on BoldNews.al.

Toka në Hënë mund të jetë në gjendje të mbështesë jetën, sipas një studimi të ri.

Studiues nga Universiteti Kinez i Hong Kongut zhvilluan një teknologji për të nxjerrë ujë nga toka hënore dhe e përdorën atë për të shndërruar dioksidin e karbonit në oksigjen dhe karburant kimik.

Teknologjia e bën këtë duke shndërruar dritën nga Dielli në nxehtësi, shkruan euronews.

Sipas studimit, të botuar në revistën Cell Press Joule, hulumtimi mund të “hapë potencialisht dyer të reja për eksplorimin e hapësirës së thellë në të ardhmen”, sepse mund të zbusë kostot e shtrenjta të nevojshme për të sjellë burime thelbësore si uji në Hënë.

Një galon i vetëm (3.78 litra) ujë kushton 83,000 dollarë (71,230 euro) për t’u transportuar me raketë, vazhdoi studimi, me një astronaut që pi afërsisht katër gallonë (15.14 litra) në ditë.

“Ne kurrë nuk e imagjinuam plotësisht ‘magjinë’ që zotëronte toka hënore”, tha studiuesi kryesor Lu Wang.

Megjithatë, studimi vëren se çdo strategji që është tashmë në vend për të nxjerrë ujë nga sipërfaqja e Hënës përfshin hapa të shumtë “që kërkojnë shumë energji” dhe nuk analizon se sa CO2 përdoret nga karburanti.

Mjedisi ekstrem hënor i Hënës do ta bëjë ende të vështirë mbledhjen e më shumë oksigjenit dhe ujit nga toka, vazhdoi studimi, sepse ka “luhatje drastike të temperaturës”, rrezatim dhe gravitet të ulët për t’u përballur.

CO2 i emetuar nga frymëmarrja e astronautëve nuk do të jetë i mjaftueshëm për të furnizuar të gjithë ujin, karburantin dhe oksigjenin që mund t’i nevojitet ekipit të astronautëve. /Telegrafi/

The post Toka në Hënë mund të mbështesë jetën e njeriut, zbulon studimi appeared first on Telegrafi.

KIEV, 16 korrik /ATSH/ – Në njërën prej deklaratave më provokative prej nisjes së luftës së Rusisë në Ukrainë, presidenti rus, Vladimir Putin ka thënë në fund të muajit të kaluar se “ku shkel këmba e ushtarit rus – ajo tokë është e jona”.

Premtimet e Moskës në fakt shkojnë shumë përtej tokës që ushtarët e saj kontrollojnë në Ukrainë, pas më shumë se 40 muajve të luftës. Në shtator të vitit 2022, Putin i ka shpallur paligjshëm rajonet e Hersonit, Zaporizhjas, Donjeckut dhe Luhanskut, si territore të Rusisë.

Me deklaratën e fundit Putin ka sinjalizuar se mund të synojë edhe më tepër territor në Ukrainë, ku ushtarët rusë dhe autoritetet ruse akuzohen për çrrënjosje të identitetit kulturor ukrainas dhe përballen me akuza për torturë, abuzime dhe krime tjera.

Në të njëjtën kohë, Rusia zotohet publikisht se do t’ua bëjë jetën më të mirë banorëve të këtyre rajoneve. Në takimin e Qeverisë, të mbajtur më 30 qershor, Putini ka thënë se standardet e jetës në pjesë të Ukrainës që janë pushtuar nga Rusia duhet të arrijnë mestaren e Rusisë deri më 2030.

Aktivistët dhe zyrtarët ukrainas prej këtyre rajoneve nuk pajtohen assesi.

Synimi i Putinit mund të jetë modest, mirëpo nuk është real, sipas tyre, duke cituar vështirësitë nëpër të cilat po kalon vetë Rusia pas nisjes së luftës. Ata e përmendin si shembull përvojën e tyre në Krime, ku standardet e jetës ende lënë për të dëshiruar edhe pse janë bërë 11 vjet prej kur Rusia e ka marrë kontrollin e këtij gadishulli ukrainas, dhe situata nuk ka qenë e mirë edhe para nisjes së luftës së plotë në pjesën tjetër të Ukrainës.

Pas mbledhjes së muajit të kaluar, Putin ka folur për nevojën e rindërtimit dhe renovimit të shkollave, stadiumeve, spitaleve, qendrave kulturore, rrugëve, shtëpive dhe objekteve tjera, duke thënë se “puna sistematike” do të nisë në 300 projekte.

Megjithatë, në terren, në disa zona të pushtuara nga rusët në Herson, ka pak dëshmi, sipas Serhiy Rybalkos, ligjvënës në legjislaturën rajonale të këtij qyteti.

Hersoni është kapur nga forcat ushtarake ruse në fillim të luftës, mirëpo është rikthyer në duart e ukrainasve pas një kundërofensive të zhvilluar disa muaj më vonë.

Rusia e zotëron pjesën më të madhe të territorit në bregun e majtë të lumit Dnjepër, derisa Ukraina e zotëron pjesën kah bregu i djathtë.

“Nuk ka restaurim, nuk ka ndërtim të shkollave dhe asgjë tjetër”, ka thënë Rybalko për Radion Evropa e Lirë.

Ai ka thënë se ideja e ndonjë zhvillimi të suksesshëm nga autoritetet ruse, nuk tingëllon si diçka premtuese, dhe atë për shumë arsye.

“Hersoni është rajon bujqësor”, dhe bujqësia aktualisht është në “rënie të plotë”, ka thënë Rybalko, duke shtuar se shkatërrimi i digës Kahovka nga forcat ruse më 2023 dhe mosriparimi i saj, i ka dëmtuar shumë bujqit dhe e ka vështirësuar rritjen e pemëve dhe perimeve.

“Nuk ka riparime dhe kjo nënkupton që rajoni shumë shpejt do të shndërrohet në shkretëtirë”.

Shumë bujq që e kanë marrë me qira tokën në pjesën e pushtuar nga Rusia, nuk kanë mundur t’i paguajnë qiratë në vitin 2024 dhe e njëjta situatë mund të përsëritet edhe këtë vit, ka thënë ai.

“Askush nuk do të punojë, asnjë taksë nuk do të paguhet dhe nuk do të ketë zhvillim në këtë territor”.

Një tjetër barrierë për ringjallje ekonomike në rajon ka të bëjë me tendencën e Qeverisë ruse që t’i favorizojë kompanitë shtetërore dhe ato në numër më të madh, vlerëson Rybalko.

“Putini frikësohet nga zhvillimi i klasës së mesme. Ai frikësohet nga njerëzit që mund të mendojnë për veten”.

Ndërkohë, ukrainasit – sidomos ata në moshë të re – vazhdojnë të largohen nga tokat e pushtuara prej rusëve dhe “askush nuk vjen nga Rusia që t’i zëvendësojë ata, të gjithë janë të frikësuar”, ka thënë Rybalko, shkruan REL.   /OS/

The post FOKUS – Ukrainasit nuk u besojnë premtimeve të Putinit për investime në tokat e pushtuara appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

LONDËR, 13 korrik /ATSH/- Ekziston një enigmë që i ka magjepsur të gjithë shkencëtarët: kur Toka u formua 4,5 miliardë vjet më parë, planeti ynë në thelb ishte një top shkëmbi i shkrirë, sipas BBC.

Uji që mund të ketë qenë i pranishëm gjatë formimit të planetit – me siguri do të ishte zhdukur menjëherë. Megjithatë, sot, uji mbulon rreth 70% të sipërfaqes së Tokës.

Pra, nga erdhi i gjithë ky ujë? Dhe akoma më intriguese, kur mbërriti në Tokë?

Një ekip kërkimor nga Universiteti i Emirateve të Bashkuara Arabe ka publikuar së fundmi një studim të ri në “Nature Astronomy”, një nga revistat kryesore ndërkombëtare në astronomi.

Studimi paraqet prova të reja që sugjerojnë se uji ekzistonte në univers para se të formoheshin blloqet ndërtuese të galaktikës sonë, gjë që sfidon dhe ripërcakton kuptimin shkencor të formimit të ujit dhe potencialin për jetë në universin e hershëm.

Dr. Muhammad Abdul Latif, Profesor i Asociuar në Departamentin e Fizikës në Universitetin e Emirateve të Bashkuara Arabe dhe autor kryesor i studimit, shpjegoi se hulumtimi hedh dritë mbi rolin e supernovave të para në formimin e ujit.

“Grumbullime të dendura të pasura me ujë mund të kenë formuar disqe proto-planetare, duke çuar potencialisht në krijimin e planetëve të qëndrueshëm në agimin e universit dhe mundësinë e ekzistencës së jetës shumë më herët sesa mendohej më parë”, tha ai.

Studimi ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme globale.

Toka e hershme nuk ishte një vend miqësor me ujin – një peizazh i shkëmbinjve të shkrirë, shpërthimeve vullkanike dhe bombardimeve të vazhdueshme nga kometat dhe asteroidet, me nivele të larta të rrezatimit diellor.  Këto kushte do ta kishin avulluar ujin.

Gjithashtu, Prof. Richard Greenwood nga “Open University”, tha se bërthama prej hekuri e shkrirë e Tokës do të kishte qenë një top ndryshku nëse do të kishte pasur ujë në përzierjen proto-tokë.

Pra, nëse uji nuk ka qenë gjithmonë këtu, nga ka ardhur?

Në Muzeun e Historisë Natyrore në Londër, Prof. Sara Russell ka krahasuar “gjurmën e gishtërinjve” izotopike të ujit të Tokës me ujin e gjetur në asteroidin Bennu – të kapur dhe të sjellë nga misioni i fundit i NASA-s “Osiris Rex”.  //a.i/

The post SHKENCË – Nga erdhi uji i Tokës? appeared first on Agjencia Telegrafike Shqiptare.

Përmes 31 vizatimeve nga piktori i merituar Anastas Kostandini dhe një gjuhe sa vizuale, poetike por edhe intime, është ndërtuar një hartë ndryshe e Pogradecit, e zonave të ndryshuara apo harruara, por që vijojnë të jetojnë në kujtesën kolektive dhe strukturën urbane të qytetit.

Sipas Tasos, “Nënqyteti” është më shumë se një ekspozitë, është një udhëtim në kohë, një rikthim përmes kujtesës, vëzhgimit të imët dhe rrëfimit artistik, i cili shpaloset si në formë fizike, ashtu edhe virtuale.

“Ky projekt i veçantë synon të ndezë reflektimin mbi identitetin urban dhe memorien qytetare, duke e vendosur artin në funksion të dialogut me të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen e Pogradecit, me fokus të kryesor zhvillimin e turizmit të trashëgimisë historike.

Për Drejtorin e Turizmit, Ledjan Zeqollari, zonat e risjella përmes QR kodeve dhe vizatimeve të Tasos i shërbejnë masivisht turizmit dhe vizitorëve,” thotë Anastas Kostandini, artist.

“Mevlan Shanaj tha se një ekspozitë e tillë të bën të kuptosh që nuk je në një Pogradec provincial,” thotë Ledian Zeqollari, Dr. i Turizmit në Pogradec.

“Ekspozita do të qëndrojë e hapur për dy javë, ndërsa të 31 punimet janë të vendosura në zonat respektive të qytetit, ku përmes telefonit mund të skanohen dhe të lexohet i gjithë informacioni për lagjet, godinat e vjetra, muzeun, ish kinemanë, zonat historike etj.,” thotë Mevlan Shanaj, regjizor.

Izz al-Din al-Haddad, i njohur ndryshe si Abu Suheib, është figura enigmatike që prej disa muajsh drejton Hamasin në Gaza. I quajtur “Fantazma” për shkak të profilit të ulët, por ndikimit të fortë, ai ka trashëguar komandën pas vrasjes së paraardhësve dhe konsiderohet sot si njeriu që mban frenat e vendimeve strategjike. 55-vjeçari, me origjinë […]

The post “Fantazma” që udhëheq Hamasin: Abu Suheib, njeriu që sfidon Izraelin nga nëntoka e Gazës appeared first on BoldNews.al.

Sektori i bujqësisë në Shqipëri po përballet me një krizë të thelluar për shkak të disa faktorëve të njëkohshëm: largimit të popullsisë nga zonat rurale, mungesës së fuqisë punëtore, pajisjeve të vjetra dhe mbështetjes së ulët financiare. Si rrjedhojë, kontributi i këtij sektori në rritjen ekonomike ka qenë negativ, ndërkohë që prodhimi vendor po tkurret.

Sipas të dhënave të INSTAT, sipërfaqja e tokës bujqësore të mbjellë ka rënë me rreth 20 mijë hektarë brenda gjashtë viteve. Në vitin 2019 u mbollën 696 mijë hektarë, ndërsa në vitin 2024 vetëm 677 mijë. Në këtë periudhë, rënie kanë pësuar shumica e kulturave bujqësore me përjashtim të perimeve, të cilat vijojnë të kenë si objektiv tregjet e huaja. Këtë vit u mbollën 44.6 mijë hektarë perime, kundrejt 43.2 mijë në 2023.

Rënie e fortë u regjistrua në sipërfaqen e mbjellë me grurë. Nga 57 mijë hektarë në 2023, sivjet u mbollën vetëm 45.790 hektarë, duke prodhuar 180 mijë tonë, krahasuar me 233 mijë tonë vitin e kaluar.

Ekspertët nënvizojnë se rënia e prodhimit vendas ekspozon vendin ndaj tregjeve të huaja dhe sjell rritje çmimesh, siç ndodhi në kohën e luftës në Ukrainë. Siguria ushqimore, sipas tyre, është pjesë e sigurisë kombëtare.

Megjithëse bujqësia kontribuon me 18% në Prodhimin e Brendshëm Bruto dhe punëson mbi 450 mijë persona, përfiton vetëm 1.8% të buxhetit të shtetit dhe më pak se 1.3% të totalit të kredisë bankare. Nga 8.2 miliardë euro shpenzime për vitin 2025, vetëm 145 milionë euro janë ndarë për këtë sektor.

Stoku i kredisë për bujqësinë në fund të 2024 ishte vetëm 63 milionë euro. Kredia e re e dhënë në 5 muajt e parë të 2025 ishte vetëm 6.6 milionë euro, me një rënie prej 43% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Qeveria ka miratuar një garanci sovrane prej 30 milionë euro për të nxitur kreditimin, por skema ende nuk ka hyrë në fuqi.

Të dhëna kryesore:

Sipërfaqja e mbjellë totale: nga 696 mijë ha (2019) në 677 mijë ha (2024)

Sipërfaqja me perime: nga 43.2 mijë ha (2023) në 44.6 mijë ha (2024)

Sipërfaqja me grurë: nga 57.6 mijë ha në 45.7 mijë ha

Prodhimi i grurit: nga 233 mijë tonë (2023) në 180 mijë tonë (2024)

Kredia për bujqësinë (janar-maj 2025): 6.6 milionë euro (–43% nga 2024)

Pjesa e bujqësisë në buxhetin e shtetit: 1.8%

Pjesa e bujqësisë në totalin e kredisë bankare: 1.3%

The post Bujqësia shqiptare në krizë, rënie e sipërfaqeve të mbjella dhe mungesë financimi appeared first on Sot News | Lajme.

Dy vatra zjarri janë regjistruar këtë fundjavë në qarkun e Beratit, duke shkaktuar dëme në sipërfaqe pyjore dhe rrezikuar banesa dhe toka bujqësore. Një vatër zjarri ka përfshirë zonën e fshatit Mbrakull në Bashkinë Poliçan, ku flakët kanë përfshirë një sipërfaqe të madhe me pisha. Përhapja e zjarrit po favorizohet nga era e fortë dhe […]

The post Berat/ Zjarret përfshijnë sipërfaqe pyjore, rrezikohen banesa dhe toka bujqësore appeared first on BoldNews.al.

Sot, në dekadën e katërt të tranzicionit, sytë shohin gjithnjë e më pak nga gjelbërim e të mbjellat. Si të ishte një përrallë nga e kaluara, toka që jepte jetë po përkulet nën peshën e braktisjes dhe harresës. Nga mbi 57 mijë hektarë të mbjella me grurë në 2023-shin, vitin e shkuar sipërfaqja me drithë […]

The post Sipërfaqja me të mbjella ulet ndjeshëm, shqiptarët po braktisin punimin e tokës appeared first on BoldNews.al.

NASA ka bërë një zbulim të ri e të jashtëzakonshëm.

Teleskopi Hapësinor James Webb i NASA-s ka kapur së fundmi prova të një planeti të ri përtej sistemit tonë diellor.

Dokumentacioni përfaqëson zbulimin e parë të drejtpërdrejtë me imazh të Webb-it të një planeti dhe planetin më të lehtë të parë ndonjëherë me këtë teknikë.

Webb has captured evidence of a lightweight planet orbiting the star TWA 7!

Read more: https://t.co/iDeVUBNYEa or pic.twitter.com/YPoVKx22zh

— ESA Webb Telescope (@ESA_Webb) June 25, 2025

Çfarë është TWA 7b?

Teleskopi i NASA-s kohët e fundit arriti të zbulojë ekzoplanetin, i cili është emëruar TWA 7b.

Objekti i ri rrotullohet rreth yllit të ri aty pranë TWA 7.

Bëhet e ditur se teleskopi arriti ta zbulonte planetin duke përdorur nxehtësinë, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Zyrtarët e NASA-s thanë se zakonisht planetët e kësaj madhësie jashtë sistemit tonë diellor janë të vështirë për t’u zbuluar, por shkencëtarët përdorën një teknikë të quajtur imazhe me kontrast të lartë për të zbuluar ekzoplanetin.

Shkencëtarët besojnë se ekzoplaneti është afërsisht në masën e Saturnit, “një planet i ri i ftohtë”, rreth 111 vite dritë larg Tokës.

Tani që shkencëtarët e kanë zbuluar planetin, studiuesit thonë se ky është vetëm fillimi i zbulimeve të reja.

NASA dëshiron të kuptojë më mirë vetitë e objektit dhe mënyrën se si u formua planeti, gjë që gjithashtu mund të ndihmojë studiuesit të mësojnë më shumë rreth Tokës.

Çfarë është një ekzoplanet?

Ndryshe, herën e parë që shkencëtarët zbuluan një ekzoplanet ishte në vitin 1992.

NASA thotë se një ekzoplanet është çdo planet përtej sistemit tonë diellor.

Shumica e ekzoplanetëve rrotullohen rreth yjeve të tjerë, por disa ekzoplanetë që lëvizin lirshëm, të quajtur planetë mashtrues, nuk janë të lidhur me ndonjë yll.

NASA ka konfirmuar më shumë se 5,800 ekzoplanetë nga miliarda që shkencëtarët besojnë se ekzistojnë.

Megjithatë, asnjëri prej tyre nuk dihet të jetë i banueshëm. /Telegrafi/

The post NASA ka bërë një zbulim të jashtëzakonshëm, një planet të ri appeared first on Telegrafi.

Rrotullimi i Tokës ndryshon.

Gjatë Mezozoikut, dinosaurët në fakt përjetonin 23 orë ditë, dhe që në Epokën e Bronzit, dita mesatare ishte 0.47 sekonda më e shkurtër.

Pas 200 milionë vjetësh, një ditë standarde e Tokës do të jetë në fakt 25 orë e gjatë.

Ndërsa rrotullimi i Tokës ndryshon gjatë shkallëve kohore kozmike, ai luhatet edhe në ato ditore.

Ne të gjithë e dimë se një ditë zgjat 24 orë, ose 86,400 sekonda, por kjo nuk është plotësisht e saktë, përcjell Telegrafi.

Tërmetet, vullkanet, forcat baticore, gjeologjia nëntokësore dhe shumë mekanizma të tjerë mund të shkaktojnë ngadalësimin ose përshpejtimin e rrotullimit të planetit, dhe këto mund të ndryshojnë me kalimin e kohës.

Edhe pse tendenca e përgjithshme e rrotullimit të Tokës është të ngadalësohet, që nga viti 2020, shkencëtarët kanë vënë re – falë Shërbimit Ndërkombëtar të Sistemeve të Rrotullimit dhe Referencës së Tokës (IERS) në Observatorin Detar të SHBA-së në Uashington – se rrotullimi i Tokës po përshpejtohet.

Aq shumë, në fakt, sa ekspertët presin që do të na duhet të zbresim një sekondë për herë të parë ndonjëherë në vitin 2029.

Një raport i ri nga timeanddate.com pohon se ky trend me rrotullim të shpejtë nuk do të ngadalësohet as në vitin 2025.

Sipas të dhënave të IERS, tre ditët më të shkurtra (matematikisht) këtë vit do të jenë 9 korriku, 22 korriku dhe 5 gushti.

Këto janë datat kur Hëna do të jetë më larg ekuatorit, gjë që do të ndikojë në shpejtësinë e rrotullimit të Tokës.

Parashikimet aktuale e vendosin ditën më të shkurtër, 5 gushtin, afërsisht 1.51 milisekonda më të shkurtër se mesatarja.

Shumica e shkencëtarëve besojnë se është diçka brenda Tokës. /Telegrafi/

The post Toka do të rrotullohet më shpejt këtë verë appeared first on Telegrafi.

Rrotullimi i Tokës ka filluar të përshpejtohet që nga viti 2020 duke i shkurtuar (në mënyrë të padukshme) 24 orët e ditës mesatare diellore me disa milisekonda. Astrofizikani britanik Graham Jones e shpjegon këtë në faqen e internetit “timeanddate.com”.

Të mërkurë e 9 korrikut, të martën e 22 korrikut dhe të martën e 5 gushtit janë tre data që mund të vendosin një rekord të ri për ditën më të shkurtër të matur ndonjëherë këtë verë. “Planeti ynë është një matës kohe pothuajse perfekt, por jo tamam”, – thotë Jones.

“Mesatarisht, Toka rrotullohet një herë rreth boshtit të saj në 86 400 sekonda (ose 24 orë) me një shkurtim prej rreth 1 milisekonde”, një luhatje më e shkurtër se hapja e syrit, e cila mund të zbulohet vetëm duke përdorur një orë atomike.

Deri në vitin 2020, rrotullimi i Tokës ishte ngadalësuar gradualisht dhe dita më e shkurtër e regjistruar ndonjëherë ishte vetëm 1.05 milisekonda më e shkurtër. Më pas, trendi u përmbys dhe rrotullimi i Tokës u përshpejtua duke vendosur rekorde të reja vit pas viti, veçanërisht në muajt e verës.

Ditët më të shkurtra ishin 30 qershori 2022 që ishte 1.59 milisekonda më e shkurtër dhe 5 korriku 2024 që ishte 1.66 milisekonda më e shkurtër. Këtë vit, Toka pritet t’i afrohet kësaj vlere rekord përsëri rreth 9 korrikut, 22 korrikut dhe 5 gushtit.

Ekzistojnë 3 data të mundshme sepse ndryshimet afatshkurtra në gjatësinë e ditës ndikohen nga orbita e Hënës: rrotullimi i Tokës është më i shpejtë kur Hëna është shumë në veri ose në jug të ekuatorit të Tokës.

Është e vështirë të thuhet pse Toka e përshpejtoi rrotullimin dhe se kur do të ngadalësohet përsëri thotë astrofizikani Jones. “Ndryshimet afatgjata në shkallën e rrotullimit të Tokës ndikohen nga një listë e gjatë faktorësh duke përfshirë lëvizjet komplekse të bërthamës së Tokës, oqeaneve dhe atmosferës” – tregon ai. ©LAPSI.al

The post Toka po rrotullohet më shpejt rreth vetes/ Këtë verë do shënohet dita më e shkurtër appeared first on Lapsi.al.

Edhe pse oqeani mbulon afërsisht 71% të sipërfaqes së Tokës, më shumë se 80% e atij oqeani ende nuk është eksploruar apo edhe parë nga njerëzit.

Pra, nuk është për t’u habitur që disa formacione tokësore të humbura kalojnë pa u vënë re – si një ishull krejt i ri në pjesën veriore të Detit Kaspik, i zbuluar së fundmi.

Ishulli aktualisht pa emër ndodhet 30 kilometra në jugperëndim të ishullit Maly Zhemchuzhny, Rusi.

Siç raportohet, ishulli fillimisht u identifikua në nëntor të vitit 2024 nëpërmjet imazheve të kapura nga hapësira.

Megjithëse, nuk ishte provë mjaftueshëm bindëse për disa studiues, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Që atëherë, studiues të shumtë kanë bërë ekspedita në pjesën pjesën veriore të ishullit dhe kanë konfirmuar zyrtarisht ekzistencën e tij.

Megjithatë, studiuesit nuk ishin në gjendje të zbarkonin për shkak të ujërave të cekëta dhe kushteve të këqija të motit.

Dhe kjo nuk është hera e parë që zona ka parë ujëra të cekëta – nivelet e ujit të Detit Kaspik ranë gjatë viteve 1930, 1970 dhe 2010.

Sa i përket të ardhmes së ishullit, ekspedita e ardhshme është planifikuar për gjysmën e dytë të vitit 2025.

Pasi studiuesit të hetojnë ishullin dhe të identifikojnë çdo tipar dallues, do të vendoset për një emër. /Telegrafi/

The post Një ishull i ri sapo është shfaqur, studiuesit konfirmojnë ekzistencën e tij në Detin Kaspik appeared first on Telegrafi.

Nëse një asteroid gjigant përplaset me Hënën në vitin 2032, ai mund të bëjë mbeturina të vërshojnë drejt Tokës. Studiuesit thonë se kjo paraqit një rrezik për satelitët, por mund të krijojë edhe një shi meteorësh të rrallë dhe spektakolar që pritet të jetë i dukshëm në qiell.

Asteroidi 2024 YR4 shkaktoi reagime më herët gjatë këtij viti, pasi vëzhgimet me teleskop zbuluan se ai kishte një shans prej 3% për t’u përplasur me Tokën.

Vëzhgimet e mëvonshme zbuluan se gjasat që asteroidi, i vlerësuar në rreth 53-67 metra i gjerë, të godasë Tokën ishin të papërfillshme në vetëm 0.0017%. Megjithëse duket se Hëna është ende në rrezik.

Shanset që shkëmbi hapësinor të godasë satelitin e Tokës janë rritur në 4.3%, sipas të dhënave nga teleskopi hapësinor James Webb.

Një studim i publikuar këtë muaj nga studiues të universiteteve kanadeze, i cili nuk është riparë ende nga kolegët, ka zbuluar se si ndikimi i asteroidit mund të shkëpusë shkëmbinj nga Hëna dhe që mund të drejtohen drejt Tokës.

Studiuesit simuluan se përplasja në Hënë mund të krijojë një krater me diametër afërsisht 1 km në sipërfaqen e saj dhe të lëshojë miliona kilogramë mbeturina nga orbita e Hënës drejt Tokës, ku do të mbërrijnë disa ditë më vonë. ©LAPSI.al

The post Në 2032 ky asteroid mund të përplaset me Hënën, por mbetjet do mbërrijnë edhe në Tokë appeared first on Lapsi.al.

Toka mund të kalojë kufirin kritik të ngrohjes globale prej 1.5°C brenda vetëm tre vjetësh nëse emetimet e karbonit vazhdojnë në nivelet aktuale, paralajmërojnë mbi 60 shkencëtarë, nga më të njohur të klimës në botë. Ky kufi, i përcaktuar në Marrëveshjen Historike të Parisit në vitin 2015 nga rreth 200 vende, synonte të mbante rritjen e […]

The post Toka rrezikon të kalojë kufirin e ngrohjes prej 1.5°C brenda tre vjetësh appeared first on BoldNews.al.

Një vrimë gjigante është hapur në atmosferën e Diellit, dhe po lëshon një erë me shpejtësi të lartë që drejtohet drejt Tokës.

Sipas Qendrës së Parashikimit të Motit Hapësinor të NOAA-s, na pret një stuhi gjeomagnetike e moderuar (G2) që fillon rreth të shtunës, 14 qershor.

Një vrimë koronale është një rajon ku fushat magnetike në sipërfaqen e Diellit dobësohen dhe hapen.

Kjo lejon që era që vazhdimisht fryn nga Dielli në Sistemin Diellor “të shpëtojë” më lirshëm, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Kur kalojnë me shpejtësi pranë Tokës, disa nga grimcat ngatërrohen në fushën magnetike të Tokës, ndonjëherë me rezultate mahnitëse.

Bëhet e ditur se një stuhi e nivelit G2 është një stuhi që nuk përbën një rrezik të konsiderueshëm.

Disa satelitë mund të kenë nevojë të lëshojnë korrigjime të vogla të kursit, dhe mund të ketë disa ndërprerje të radios me frekuencë të lartë.

Pjesa emocionuese për ne njerëzit është mundësia e shfaqjes së dritave polare Aurora. /Telegrafi/

The post Një vrimë gjigante sapo është hapur në atmosferën e Diellit – çfarë do të thotë kjo për Tokën? appeared first on Telegrafi.