Izz al-Din al-Haddad, i njohur ndryshe si Abu Suheib, është figura enigmatike që prej disa muajsh drejton Hamasin në Gaza. I quajtur “Fantazma” për shkak të profilit të ulët, por ndikimit të fortë, ai ka trashëguar komandën pas vrasjes së paraardhësve dhe konsiderohet sot si njeriu që mban frenat e vendimeve strategjike. 55-vjeçari, me origjinë […]

The post “Fantazma” që udhëheq Hamasin: Abu Suheib, njeriu që sfidon Izraelin nga nëntoka e Gazës appeared first on BoldNews.al.

Sektori i bujqësisë në Shqipëri po përballet me një krizë të thelluar për shkak të disa faktorëve të njëkohshëm: largimit të popullsisë nga zonat rurale, mungesës së fuqisë punëtore, pajisjeve të vjetra dhe mbështetjes së ulët financiare. Si rrjedhojë, kontributi i këtij sektori në rritjen ekonomike ka qenë negativ, ndërkohë që prodhimi vendor po tkurret.

Sipas të dhënave të INSTAT, sipërfaqja e tokës bujqësore të mbjellë ka rënë me rreth 20 mijë hektarë brenda gjashtë viteve. Në vitin 2019 u mbollën 696 mijë hektarë, ndërsa në vitin 2024 vetëm 677 mijë. Në këtë periudhë, rënie kanë pësuar shumica e kulturave bujqësore me përjashtim të perimeve, të cilat vijojnë të kenë si objektiv tregjet e huaja. Këtë vit u mbollën 44.6 mijë hektarë perime, kundrejt 43.2 mijë në 2023.

Rënie e fortë u regjistrua në sipërfaqen e mbjellë me grurë. Nga 57 mijë hektarë në 2023, sivjet u mbollën vetëm 45.790 hektarë, duke prodhuar 180 mijë tonë, krahasuar me 233 mijë tonë vitin e kaluar.

Ekspertët nënvizojnë se rënia e prodhimit vendas ekspozon vendin ndaj tregjeve të huaja dhe sjell rritje çmimesh, siç ndodhi në kohën e luftës në Ukrainë. Siguria ushqimore, sipas tyre, është pjesë e sigurisë kombëtare.

Megjithëse bujqësia kontribuon me 18% në Prodhimin e Brendshëm Bruto dhe punëson mbi 450 mijë persona, përfiton vetëm 1.8% të buxhetit të shtetit dhe më pak se 1.3% të totalit të kredisë bankare. Nga 8.2 miliardë euro shpenzime për vitin 2025, vetëm 145 milionë euro janë ndarë për këtë sektor.

Stoku i kredisë për bujqësinë në fund të 2024 ishte vetëm 63 milionë euro. Kredia e re e dhënë në 5 muajt e parë të 2025 ishte vetëm 6.6 milionë euro, me një rënie prej 43% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Qeveria ka miratuar një garanci sovrane prej 30 milionë euro për të nxitur kreditimin, por skema ende nuk ka hyrë në fuqi.

Të dhëna kryesore:

Sipërfaqja e mbjellë totale: nga 696 mijë ha (2019) në 677 mijë ha (2024)

Sipërfaqja me perime: nga 43.2 mijë ha (2023) në 44.6 mijë ha (2024)

Sipërfaqja me grurë: nga 57.6 mijë ha në 45.7 mijë ha

Prodhimi i grurit: nga 233 mijë tonë (2023) në 180 mijë tonë (2024)

Kredia për bujqësinë (janar-maj 2025): 6.6 milionë euro (–43% nga 2024)

Pjesa e bujqësisë në buxhetin e shtetit: 1.8%

Pjesa e bujqësisë në totalin e kredisë bankare: 1.3%

The post Bujqësia shqiptare në krizë, rënie e sipërfaqeve të mbjella dhe mungesë financimi appeared first on Sot News | Lajme.

Dy vatra zjarri janë regjistruar këtë fundjavë në qarkun e Beratit, duke shkaktuar dëme në sipërfaqe pyjore dhe rrezikuar banesa dhe toka bujqësore. Një vatër zjarri ka përfshirë zonën e fshatit Mbrakull në Bashkinë Poliçan, ku flakët kanë përfshirë një sipërfaqe të madhe me pisha. Përhapja e zjarrit po favorizohet nga era e fortë dhe […]

The post Berat/ Zjarret përfshijnë sipërfaqe pyjore, rrezikohen banesa dhe toka bujqësore appeared first on BoldNews.al.

Sot, në dekadën e katërt të tranzicionit, sytë shohin gjithnjë e më pak nga gjelbërim e të mbjellat. Si të ishte një përrallë nga e kaluara, toka që jepte jetë po përkulet nën peshën e braktisjes dhe harresës. Nga mbi 57 mijë hektarë të mbjella me grurë në 2023-shin, vitin e shkuar sipërfaqja me drithë […]

The post Sipërfaqja me të mbjella ulet ndjeshëm, shqiptarët po braktisin punimin e tokës appeared first on BoldNews.al.

NASA ka bërë një zbulim të ri e të jashtëzakonshëm.

Teleskopi Hapësinor James Webb i NASA-s ka kapur së fundmi prova të një planeti të ri përtej sistemit tonë diellor.

Dokumentacioni përfaqëson zbulimin e parë të drejtpërdrejtë me imazh të Webb-it të një planeti dhe planetin më të lehtë të parë ndonjëherë me këtë teknikë.

Webb has captured evidence of a lightweight planet orbiting the star TWA 7!

Read more: https://t.co/iDeVUBNYEa or pic.twitter.com/YPoVKx22zh

— ESA Webb Telescope (@ESA_Webb) June 25, 2025

Çfarë është TWA 7b?

Teleskopi i NASA-s kohët e fundit arriti të zbulojë ekzoplanetin, i cili është emëruar TWA 7b.

Objekti i ri rrotullohet rreth yllit të ri aty pranë TWA 7.

Bëhet e ditur se teleskopi arriti ta zbulonte planetin duke përdorur nxehtësinë, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Zyrtarët e NASA-s thanë se zakonisht planetët e kësaj madhësie jashtë sistemit tonë diellor janë të vështirë për t’u zbuluar, por shkencëtarët përdorën një teknikë të quajtur imazhe me kontrast të lartë për të zbuluar ekzoplanetin.

Shkencëtarët besojnë se ekzoplaneti është afërsisht në masën e Saturnit, “një planet i ri i ftohtë”, rreth 111 vite dritë larg Tokës.

Tani që shkencëtarët e kanë zbuluar planetin, studiuesit thonë se ky është vetëm fillimi i zbulimeve të reja.

NASA dëshiron të kuptojë më mirë vetitë e objektit dhe mënyrën se si u formua planeti, gjë që gjithashtu mund të ndihmojë studiuesit të mësojnë më shumë rreth Tokës.

Çfarë është një ekzoplanet?

Ndryshe, herën e parë që shkencëtarët zbuluan një ekzoplanet ishte në vitin 1992.

NASA thotë se një ekzoplanet është çdo planet përtej sistemit tonë diellor.

Shumica e ekzoplanetëve rrotullohen rreth yjeve të tjerë, por disa ekzoplanetë që lëvizin lirshëm, të quajtur planetë mashtrues, nuk janë të lidhur me ndonjë yll.

NASA ka konfirmuar më shumë se 5,800 ekzoplanetë nga miliarda që shkencëtarët besojnë se ekzistojnë.

Megjithatë, asnjëri prej tyre nuk dihet të jetë i banueshëm. /Telegrafi/

The post NASA ka bërë një zbulim të jashtëzakonshëm, një planet të ri appeared first on Telegrafi.

Rrotullimi i Tokës ndryshon.

Gjatë Mezozoikut, dinosaurët në fakt përjetonin 23 orë ditë, dhe që në Epokën e Bronzit, dita mesatare ishte 0.47 sekonda më e shkurtër.

Pas 200 milionë vjetësh, një ditë standarde e Tokës do të jetë në fakt 25 orë e gjatë.

Ndërsa rrotullimi i Tokës ndryshon gjatë shkallëve kohore kozmike, ai luhatet edhe në ato ditore.

Ne të gjithë e dimë se një ditë zgjat 24 orë, ose 86,400 sekonda, por kjo nuk është plotësisht e saktë, përcjell Telegrafi.

Tërmetet, vullkanet, forcat baticore, gjeologjia nëntokësore dhe shumë mekanizma të tjerë mund të shkaktojnë ngadalësimin ose përshpejtimin e rrotullimit të planetit, dhe këto mund të ndryshojnë me kalimin e kohës.

Edhe pse tendenca e përgjithshme e rrotullimit të Tokës është të ngadalësohet, që nga viti 2020, shkencëtarët kanë vënë re – falë Shërbimit Ndërkombëtar të Sistemeve të Rrotullimit dhe Referencës së Tokës (IERS) në Observatorin Detar të SHBA-së në Uashington – se rrotullimi i Tokës po përshpejtohet.

Aq shumë, në fakt, sa ekspertët presin që do të na duhet të zbresim një sekondë për herë të parë ndonjëherë në vitin 2029.

Një raport i ri nga timeanddate.com pohon se ky trend me rrotullim të shpejtë nuk do të ngadalësohet as në vitin 2025.

Sipas të dhënave të IERS, tre ditët më të shkurtra (matematikisht) këtë vit do të jenë 9 korriku, 22 korriku dhe 5 gushti.

Këto janë datat kur Hëna do të jetë më larg ekuatorit, gjë që do të ndikojë në shpejtësinë e rrotullimit të Tokës.

Parashikimet aktuale e vendosin ditën më të shkurtër, 5 gushtin, afërsisht 1.51 milisekonda më të shkurtër se mesatarja.

Shumica e shkencëtarëve besojnë se është diçka brenda Tokës. /Telegrafi/

The post Toka do të rrotullohet më shpejt këtë verë appeared first on Telegrafi.

Rrotullimi i Tokës ka filluar të përshpejtohet që nga viti 2020 duke i shkurtuar (në mënyrë të padukshme) 24 orët e ditës mesatare diellore me disa milisekonda. Astrofizikani britanik Graham Jones e shpjegon këtë në faqen e internetit “timeanddate.com”.

Të mërkurë e 9 korrikut, të martën e 22 korrikut dhe të martën e 5 gushtit janë tre data që mund të vendosin një rekord të ri për ditën më të shkurtër të matur ndonjëherë këtë verë. “Planeti ynë është një matës kohe pothuajse perfekt, por jo tamam”, – thotë Jones.

“Mesatarisht, Toka rrotullohet një herë rreth boshtit të saj në 86 400 sekonda (ose 24 orë) me një shkurtim prej rreth 1 milisekonde”, një luhatje më e shkurtër se hapja e syrit, e cila mund të zbulohet vetëm duke përdorur një orë atomike.

Deri në vitin 2020, rrotullimi i Tokës ishte ngadalësuar gradualisht dhe dita më e shkurtër e regjistruar ndonjëherë ishte vetëm 1.05 milisekonda më e shkurtër. Më pas, trendi u përmbys dhe rrotullimi i Tokës u përshpejtua duke vendosur rekorde të reja vit pas viti, veçanërisht në muajt e verës.

Ditët më të shkurtra ishin 30 qershori 2022 që ishte 1.59 milisekonda më e shkurtër dhe 5 korriku 2024 që ishte 1.66 milisekonda më e shkurtër. Këtë vit, Toka pritet t’i afrohet kësaj vlere rekord përsëri rreth 9 korrikut, 22 korrikut dhe 5 gushtit.

Ekzistojnë 3 data të mundshme sepse ndryshimet afatshkurtra në gjatësinë e ditës ndikohen nga orbita e Hënës: rrotullimi i Tokës është më i shpejtë kur Hëna është shumë në veri ose në jug të ekuatorit të Tokës.

Është e vështirë të thuhet pse Toka e përshpejtoi rrotullimin dhe se kur do të ngadalësohet përsëri thotë astrofizikani Jones. “Ndryshimet afatgjata në shkallën e rrotullimit të Tokës ndikohen nga një listë e gjatë faktorësh duke përfshirë lëvizjet komplekse të bërthamës së Tokës, oqeaneve dhe atmosferës” – tregon ai. ©LAPSI.al

The post Toka po rrotullohet më shpejt rreth vetes/ Këtë verë do shënohet dita më e shkurtër appeared first on Lapsi.al.

Edhe pse oqeani mbulon afërsisht 71% të sipërfaqes së Tokës, më shumë se 80% e atij oqeani ende nuk është eksploruar apo edhe parë nga njerëzit.

Pra, nuk është për t’u habitur që disa formacione tokësore të humbura kalojnë pa u vënë re – si një ishull krejt i ri në pjesën veriore të Detit Kaspik, i zbuluar së fundmi.

Ishulli aktualisht pa emër ndodhet 30 kilometra në jugperëndim të ishullit Maly Zhemchuzhny, Rusi.

Siç raportohet, ishulli fillimisht u identifikua në nëntor të vitit 2024 nëpërmjet imazheve të kapura nga hapësira.

Megjithëse, nuk ishte provë mjaftueshëm bindëse për disa studiues, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Që atëherë, studiues të shumtë kanë bërë ekspedita në pjesën pjesën veriore të ishullit dhe kanë konfirmuar zyrtarisht ekzistencën e tij.

Megjithatë, studiuesit nuk ishin në gjendje të zbarkonin për shkak të ujërave të cekëta dhe kushteve të këqija të motit.

Dhe kjo nuk është hera e parë që zona ka parë ujëra të cekëta – nivelet e ujit të Detit Kaspik ranë gjatë viteve 1930, 1970 dhe 2010.

Sa i përket të ardhmes së ishullit, ekspedita e ardhshme është planifikuar për gjysmën e dytë të vitit 2025.

Pasi studiuesit të hetojnë ishullin dhe të identifikojnë çdo tipar dallues, do të vendoset për një emër. /Telegrafi/

The post Një ishull i ri sapo është shfaqur, studiuesit konfirmojnë ekzistencën e tij në Detin Kaspik appeared first on Telegrafi.

Nëse një asteroid gjigant përplaset me Hënën në vitin 2032, ai mund të bëjë mbeturina të vërshojnë drejt Tokës. Studiuesit thonë se kjo paraqit një rrezik për satelitët, por mund të krijojë edhe një shi meteorësh të rrallë dhe spektakolar që pritet të jetë i dukshëm në qiell.

Asteroidi 2024 YR4 shkaktoi reagime më herët gjatë këtij viti, pasi vëzhgimet me teleskop zbuluan se ai kishte një shans prej 3% për t’u përplasur me Tokën.

Vëzhgimet e mëvonshme zbuluan se gjasat që asteroidi, i vlerësuar në rreth 53-67 metra i gjerë, të godasë Tokën ishin të papërfillshme në vetëm 0.0017%. Megjithëse duket se Hëna është ende në rrezik.

Shanset që shkëmbi hapësinor të godasë satelitin e Tokës janë rritur në 4.3%, sipas të dhënave nga teleskopi hapësinor James Webb.

Një studim i publikuar këtë muaj nga studiues të universiteteve kanadeze, i cili nuk është riparë ende nga kolegët, ka zbuluar se si ndikimi i asteroidit mund të shkëpusë shkëmbinj nga Hëna dhe që mund të drejtohen drejt Tokës.

Studiuesit simuluan se përplasja në Hënë mund të krijojë një krater me diametër afërsisht 1 km në sipërfaqen e saj dhe të lëshojë miliona kilogramë mbeturina nga orbita e Hënës drejt Tokës, ku do të mbërrijnë disa ditë më vonë. ©LAPSI.al

The post Në 2032 ky asteroid mund të përplaset me Hënën, por mbetjet do mbërrijnë edhe në Tokë appeared first on Lapsi.al.

Toka mund të kalojë kufirin kritik të ngrohjes globale prej 1.5°C brenda vetëm tre vjetësh nëse emetimet e karbonit vazhdojnë në nivelet aktuale, paralajmërojnë mbi 60 shkencëtarë, nga më të njohur të klimës në botë. Ky kufi, i përcaktuar në Marrëveshjen Historike të Parisit në vitin 2015 nga rreth 200 vende, synonte të mbante rritjen e […]

The post Toka rrezikon të kalojë kufirin e ngrohjes prej 1.5°C brenda tre vjetësh appeared first on BoldNews.al.

Një vrimë gjigante është hapur në atmosferën e Diellit, dhe po lëshon një erë me shpejtësi të lartë që drejtohet drejt Tokës.

Sipas Qendrës së Parashikimit të Motit Hapësinor të NOAA-s, na pret një stuhi gjeomagnetike e moderuar (G2) që fillon rreth të shtunës, 14 qershor.

Një vrimë koronale është një rajon ku fushat magnetike në sipërfaqen e Diellit dobësohen dhe hapen.

Kjo lejon që era që vazhdimisht fryn nga Dielli në Sistemin Diellor “të shpëtojë” më lirshëm, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Kur kalojnë me shpejtësi pranë Tokës, disa nga grimcat ngatërrohen në fushën magnetike të Tokës, ndonjëherë me rezultate mahnitëse.

Bëhet e ditur se një stuhi e nivelit G2 është një stuhi që nuk përbën një rrezik të konsiderueshëm.

Disa satelitë mund të kenë nevojë të lëshojnë korrigjime të vogla të kursit, dhe mund të ketë disa ndërprerje të radios me frekuencë të lartë.

Pjesa emocionuese për ne njerëzit është mundësia e shfaqjes së dritave polare Aurora. /Telegrafi/

The post Një vrimë gjigante sapo është hapur në atmosferën e Diellit – çfarë do të thotë kjo për Tokën? appeared first on Telegrafi.

Përplasja mes galaktikës sonë, Rrugës së Qumështit, dhe fqinjës së saj më të madhe, galaktikës së Andromedës – e parashikuar të ndodhë përreth 4.5 miliardë vjet nga tani – ka qenë një pritshmëri e astronomëve që nga viti 1912.

Por, një studim i ri sugjeron se mundësia që kjo përplasje galaktike, e quajtur edhe “Milkomeda”, të ndodhë është më e vogël sesa mendohej më parë, raporton cnn.

Në shikim të parë, duket pothuajse e sigurt se këto dy galaktika, të cilat ndodhen rreth 2.5 milionë vite dritë larg njëra-tjetrës, janë në një trajektore përplasjeje të pashmangshme. Rruga e Qumështit dhe Andromeda po lëvizin drejt njëra-tjetrës me një shpejtësi prej rreth 360 mijë km/h (100 km/s).

Megjithatë, rajoni ynë i universit, i njohur si Grupi Lokal, përfshin edhe 100 galaktika të tjera më të vogla.

Një ekip astronomësh ka marrë në konsideratë disa nga më të mëdhatë prej tyre, përfshirë Reen e Madhe të Magelanit (LMC) dhe galaktikën M33 (e njohur edhe si Galaktika Trekëndore), për të vlerësuar ndikimin që ato mund të kenë në të ardhmen e Rrugës së Qumështit gjatë 10 miliardë viteve të ardhshme.

Pasi përfshinë ndikimet gravitacionale të galaktikave nga Grupi Lokal dhe kryen 100 mijë simulime duke përdorur të dhëna të reja nga teleskopët Hubble dhe Gaia, shkencëtarët zbuluan se ekziston vetëm rreth 50 për qind mundësi që Rruga e Qumështit dhe Andromeda të përplasen brenda 10 miliardë viteve të ardhshme. Ndërsa vetëm rreth 2 për qind është shansi që kjo përplasje të ndodhë brenda 4 deri në 5 miliardë vite, siç mendohej më parë, thuhet në studimin e publikuar në revistën Nature Astronomy.

Sipas autorëve të studimit, përplasja mes Rrugës së Qumështit dhe Andromedës do të shkatërronte të dyja galaktikat dhe, me kalimin e kohës, do t’i shndërronte në një galaktikë të vetme, të zgjatur, pa strukturë spirale.

“Përplasjet e galaktikave mund të shkaktojnë ‘fishekzjarre kozmike’, kur gazi i galaktikës grumbullohet në qendër dhe ushqen vrimën e zezë, e cila më pas lëshon sasi të mëdha rrezatimi, përpara se materia të përthithet përgjithmonë prej saj,” tha bashkautori i studimit, Carlos Frenk, profesor në Universitetin Durham të Anglisë.

“Deri tani kemi menduar se kjo ishte pikërisht fati i Rrugës sonë të Qumështit”, pohoi ai dhe shtoi se “tani dimë se ka një shans të mirë që ta shmangim atë fat të frikshëm”.

Megjithatë, autorët e studimit paralajmërojnë se faktorë të shumtë të panjohur e bëjnë të vështirë parashikimin e saktë të fatit përfundimtar të galaktikës sonë.

Frenk gjithashtu thekson se ka një mundësi më të madhe që Rruga e Qumështit të përplaset me Reen e Madhe të Magelanit brenda dy miliardë viteve të ardhshme – një përplasje që mund të ndryshojë në mënyrë rrënjësore strukturën e galaktikës.

Simulimi i përplasjeve galaktike

Rea e Madhe e Magelanit (LMC) rrotullohet rreth Rrugës së Qumështit, ndërsa galaktika M33 është një satelit i Andromedës.

Megjithëse LMC ka vetëm rreth 15 për qind të masës së Rrugës së Qumështit, ekipi zbuloi se kjo galaktikë satelit, përmes ndikimit të saj gravitacional – që vepron pingul ndaj Andromedës – ndryshon lëvizjen e Rrugës së Qumështit në atë mënyrë që e zvogëlon mundësinë e përplasjes me Andromedën. Diçka e ngjashme vlen edhe për M33.

“Pesha shtesë e satelitit të Andromedës, M33, tërheq disi Rrugën e Qumështit drejt vetes”, tha autori kryesor i studimit, Dr. Till Sawala, astronom në Universitetin e Helsinkit. “Por gjithashtu tregojmë se LMC e tërheq Rrugën e Qumështit jashtë orbitës së saj dhe e largon nga Andromeda. Kjo nuk do të thotë se LMC do të na shpëtojë nga përplasja, por e bën atë më pak të mundshme”, shtoi ai.

Studimet e mëparshme kanë përdorur vlera më të mundshme për një sërë të panjohurash, si pozicionet aktuale, lëvizjet dhe masat e galaktikave në Grupin Lokal. Në studimin e ri, ekipi mori parasysh 22 variabla të ndryshme që mund të ndikojnë në rezultatin përfundimtar.

“Ne kemi zhvilluar mijëra simulime për të përfshirë të gjitha pasiguritë e vëzhgimeve”, tha Sawala dhe shtoi se “meqë secila variabël sjell gabime të veta, kjo rezulton në një pasiguri të madhe në rezultat, gjë që na dërgon në përfundimin se mundësia për një përplasje të drejtpërdrejtë është vetëm 50 për qind brenda 10 miliardë viteve të ardhshme”.

Në pak më shumë se gjysmën e simulimeve që parashikojnë ngjarjet për periudhën nga 8 deri në 10 miliardë vite, Rruga e Qumështit dhe Andromeda kalojnë fillimisht pranë njëra-tjetrës, pastaj rikthehen, duke humbur energjinë orbitale dhe përfundojnë duke u bashkuar në një galaktikë të vetme. Takimet fillestare ndodhin mes mbështjellësve galaktikë – reve të mëdha gazi – të cilat përfundimisht çojnë në përplasje.

“Një përplasje e tillë ka gjasë të shkaktojë një shpërthim të fuqishëm të formimit të yjeve, ndjekur nga një periudhë me rrezatim intensiv që vjen nga yjet e rinj në shpërthim dhe nga aktivizimi i vrimave të zeza supermasive, pas së cilës formimi i yjeve do të ndalonte plotësisht”, tha Sawala. “Disa miliarda vjet më vonë, çdo gjurmë e dikurshme e Rrugës së Qumështit dhe Andromedës do të ishte zhdukur, duke lënë pas një galaktikë të madhe eliptike pa ndonjë strukturë të theksuar”, pohoi shkencëtari.

Në pjesën tjetër të simulimeve, të dyja galaktikat kaluan pranë njëra-tjetrës pa ndonjë ndikim të madh të ndërsjellë.

Geraint Lewis, profesor i astrofizikës në Universitetin e Sidneit, i cilëson interesante rezultatet që tregojnë ndikimin gravitacional të M33 dhe LMC-së. Ai ka studiuar më parë përplasjen e mundshme mes Andromedës dhe Rrugës së Qumështit.

“Nuk mund ta dimë me siguri nëse përplasja do të shmanget”, tha Lewis dhe shtoi se “por është e qartë se rrëfimi i një përplasjeje të pashmangshme mes Andromedës dhe Rrugës së Qumështit nuk është më aq i sigurt sa besohej më parë. Megjithatë, edhe nëse nuk ndodh një përplasje e drejtpërdrejtë, forcat gravitacionale që galaktikat do të ushtrojnë ndaj njëra-tjetrës ka gjasa t’i dëmtojnë rëndë të dyja”.

Parashikimi i së ardhmes kozmike

Ndërsa marrja në konsideratë e ndikimeve gravitacionale të Reas së Madhe të Magelanit (LMC) është e rëndësishme, aspekti më i rëndësishëm i studimit të ri është llogaritja e pasigurive, tha Scott Lucchini, postdoktorant në Institutin për Teori dhe Llogaritje pranë Qendrës për Astrofizikë Harvard–Smithsonian.

“Ata, në këtë rast, kanë mostruar të gjitha të panjohurat që lidhen me pozicionet, shpejtësitë dhe masat e galaktikave për të përcaktuar probabilitetet relative të skenarëve të ndryshëm. Kjo na jep vërtet një pamje të plotë të rezultateve të mundshme”, deklaroi ai.

Galaktikat janë sisteme komplekse – format e tyre mund të shtrembërohen, ndërveprimet e ndërsjella mund të ndryshojnë orbitat e tyre, dhe ato mund të humbasin masë në mënyra të ndryshme.

Një kompleksitet i tillë e bën të vështirë parashikimin afatgjatë, shton Lucchini. Kjo, sipas autorëve të studimit, do të thotë që fati i Rrugës së Qumështit “mbetet tërësisht i hapur”.

Megjithatë, matjet e reja që do të vijnë nga të dhënat e teleskopit hapësinor Gaia, të planifikuara për verën e vitit 2026, mund të zvogëlojnë më tej pasiguritë rreth shpejtësisë dhe drejtimit të lëvizjes së Andromedës, thotë Sawala.

Fati i Tokës

Fati i Diellit mund të ketë ndikim më të madh në të ardhmen e Tokës sesa lëvizja e galaktikave, besojnë studiuesit.

Dielli ynë është i vjetër rreth 4.5 miliardë vjet. Sipas të dhënave të NASA-s, kur të fillojë të vdesë pas rreth 5 miliardë vitesh, ai do të fryhet në një gjigand të kuq që do të përpijë Merkurin, Venusin (Afërdita) dhe ndoshta edhe Tokën.

“Përgjigjja e shkurtër është se fundi i Diellit është shumë më i keq për planetin tonë sesa një përplasje me Andromedën”, tha Sawala.

“Edhe pse përplasja do të shënonte fundin e galaktikës sonë, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht fundi i Diellit apo Tokës. Hulumtimi ynë gjithashtu tregon se studimet e mëparshme që pretendonin se mund të parashikonin me saktësi fatin e Sistemit Diellor pas bashkimit ishin të nxituara. Në përgjithësi, përplasjet midis yjeve dhe planeteve gjatë bashkimeve galaktike janë jashtëzakonisht të rralla. Dhe ndërsa fundi i Diellit është i sigurt, puna jonë tregon se fundi i galaktikës nuk është”, tha ai.

Edhe pse ekipi nuk e modeloi në detaje bashkimin e LMC-së me Rrugën e Qumështit, ata arritën në përfundimin se ka një “siguri virtuale” që këto dy galaktika do të bashkohen brenda dy miliardë viteve të ardhshme, gjë që konfirmohet edhe nga studime të mëparshme. Megjithatë, efektet e këtij bashkimi ka gjasa të jenë më të vogla se ato të një bashkimi të mundshëm me Andromedën.

“Ky bashkim nuk do ta shkatërrojë galaktikën tonë, por do ta ndryshojë atë në mënyrë rrënjësore – veçanërisht do të ndikojë në vrimën e zezë supermasive në qendër të saj dhe në halos galaktik,” shkroi Frenk, i cili gjithashtu ishte bashkautor i një studimi të vitit 2019 për këtë bashkim të mundshëm. /Telegrafi/

The post Shkencëtarët kanë një teori të re për fundin e botës appeared first on Telegrafi.

Astronomët kanë pikasur një trup mahnitës qiellor që lëshon valë të ndritshme radio dhe rreze X që  zgjasin për 2 minuta dhe përsëriten çdo 44 minuta. Kjo është hera e parë që rrezet e fuqishme X lidhen me një objekt që mund të jetë një transient afatgjatë. Astronomët e kanë vënë re për herë të […]

The post Mister i ri kozmik, astronomët zbulojnë trupin qiellor që pulson appeared first on BoldNews.al.

Një fluturim provë për raketën Starship të SpaceX ka dështuar për herë të tretë radhazi. Raketa nisi të rrotullohej pa kontroll rreth 30 minuta pas nisjes për shkak të rrjedhjes së karburantit, duke treguar se u prish gjatë rihyrjes në atmosferën e Tokës. “Mundësitë tona për të shkuar deri në Oqeanin Indian janë të pakta”, u tha […]

The post VIDEO/ Dështon testi i radhës i “SpaceX”, momenti kur raketa del nga kontrolli appeared first on BoldNews.al.

Nuk keni nevojë për një shkencëtar për t’ju thënë se Jupiteri është planeti më i madh në sistemin tonë diellor.

Por besoni apo jo, ky gjigant mund të ketë qenë dikur edhe më i madh.

Sipas hulumtimeve të reja nga shkencëtarët në Caltech dhe Universitetin e Michiganit, Jupiteri mund të ketë qenë dikur më shumë se dy herë më i madh se sot, aq i madh sa të vendosë 2000 Toka brenda.

Me kalimin e kohës, ai u tkurr në madhësinë e sotme.

Gjetjet, të publikuara në një artikull të ri në revistën Nature Astronomy, ofrojnë një vështrim në historinë e hershme të sistemit diellor, rreth 3.8 miliardë vjet pas formimit të trupave të parë të ngurtë.

Bëhet e ditur se Jupiteri, falë gravitetit dhe statusit të tij të jashtëzakonshëm si planeti i parë që u formua, luajti një rol kyç në formësimin e orbitave të planetëve të rinj.

“Qëllimi ynë përfundimtar është të kuptojmë se nga kemi ardhur dhe të kuptuarit e fazave të hershme të formimit të planetit është çelësi për zgjidhjen e kësaj enigme”, tha Konstantin Batygin, profesor i shkencës planetare në Caltech dhe një nga autorët kryesorë të studimit.

“Kjo na afron të kuptojmë se si u formua jo vetëm Jupiteri, por i gjithë sistemi diellor.” /Telegrafi/

The post Shkencëtarët konfirmojnë se Jupiteri dikur kishte qenë aq i madh sa 2000 Toka appeared first on Telegrafi.

Një ditë, jeta në Tokë do të vdesë dhe bashkë me të, edhe njerëzimi. Por kur dhe si do të ndodhë kjo? Një ekip ekspertësh kërkojnë t’i përgjigjen kësaj pyetjeje me ndihmën e një superkompjuteri duke zhvilluar 400.000 herë të ardhmen e planetit tonë, shkruan Metro. Shkencëtarët e Toho University  përdoren modelet planetare të NASA për […]

The post Sipas një superkompjuteri, kjo është data e saktë kur do të shuhet jeta në Tokë appeared first on BoldNews.al.

Planeti ynë Tokë, këtë të premte do të “përshëndetet” nga një asteroid. Asteroidi me një diametër që sipas llogaritarëve është llogaritur rreth 230-510 metra dhe që do i afrohet Tokës deri në 4.2 mln kilometra.

Ekspertët këtë e kanë konsideruar si një distancë të sigurt dhe asteroidi mund të shihet me teleskop nga Toka.

I quajtur 2002 JX8 teorikisht klasifikohet si potencialisht i rrezikshëm siç do asteroid tjetër që ka diametër me shumë se 140 m, por largësia që do kalojë e redukton rrezikshmërinë për ne. Megjithatë duhet mbajtur në vëzhgim./abcnews.al

Sot, më 22 prill në botë shënohet Dita Ndërkombëtare e Tokës.

Dita e Tokës është një ngjarje vjetore që festohet në të gjithë botën me 22 prill për të demonstruar mbështetjen për mbrojtjen e mjedisit. Dita e Tokës për herë të parë është festuar në vitin 1970, ndërsa tani përfshinë ngjarje të ndryshme globalisht nga Rrjeti i Ditës së Tokës “Earth Day Network”.

Në Ditën e Tokës 22 Prill 2016, Marrëveshja e Parisit u nënshkrua nga Shtetet e Bashkuara, Kina dhe rreth 120 vende të tjera.  Ky nënshkrim plotësoi një kërkesë kryesore për hyrjen në fuqi të draft traktatit historik të mbrojtjes së klimës, të miratuar me konsensusin e 195 vendeve të pranishëm në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike në vitin 2015, në Paris.

Komunitete të shumta krahas kësaj festojnë edhe Javën e Tokës, e që përfshin një javë të tërë veprimtarish të përqendruara në çështjet mjedisore me të cilat përballet bota./KultPlus.com

Ka zbulime shkencore që ndryshojnë jo vetëm njohuritë tona, por edhe mënyrën se si ne e perceptojmë veten dhe vendin tonë në univers.

Një moment i tillë ishte kur anija kozmike dërgoi imazhe të Tokës për herë të parë.

Një tjetër mund të vijë së shpejti: zbulimi i jetës në një botë tjetër.

Kjo mundësi tashmë po shqyrtohet seriozisht pasi në planetin K2-18b u zbulua një gjurmë gazi, e cila krijohet në Tokë ekskluzivisht nga veprimi i organizmave të thjeshtë detarë.

“Kjo është një nga pyetjet themelore dhe ne mund të jemi shumë afër përgjigjes”, tha Prof. Nikku Madhusudhan nga Instituti i Astronomisë në Universitetin e Kembrixhit, i cili drejton ekipin që zbuloi gazin.

Por zbulime të tilla ngrenë pyetje të reja.

Nëse vërtet gjejmë jetë në një botë tjetër, si do të na ndryshojë ajo?

Nga disqet fluturuese te ekzoplanetet

Bëhet e ditur se njerëzit gjithmonë kanë treguar histori për qeniet nga qielli.

Në fillim të shekullit të 20-të, disa astronomë pretenduan se shihnin vija të drejta në sipërfaqen e Marsit, duke ndezur spekulime për ekzistencën e një qytetërimi të përparuar.

Gjatë Luftës së Ftohtë, alienët shpesh portretizoheshin si një kërcënim në kulturën pop perëndimore.

Por dëshmia më e fortë e jetës nuk erdhi nga Marsi apo Venera, por nga një planet rreth 124 vite dritë nga Toka, që rrotullohet rreth një ylli në një galaktikë të largët.

Kjo është një distancë e vështirë për t’u imagjinuar.

Ylli më i afërt me Diellin tonë është pak më shumë se 4 vjet dritë larg, galaktika jonë ka një diametër prej rreth 100,000 vite dritë.

Duke përdorur teknologjinë e sotme, njerëzimit do t’i duheshin rreth 188,000 vjet për të arritur K2-18b.

Deri kohët e fundit, NASA kërkonte për jetë në Mars

Deri kohët e fundit, NASA kishte qenë në kërkim të jetës pothuajse ekskluzivisht në Mars.

Por gjithçka ndryshoi në vitin 1992, kur u zbulua planeti i parë jashtë sistemit diellor, përcjell Telegrafi.

Që atëherë, janë gjetur rreth 6000 planetë të tillë, të njohur si ekzoplanetë. Shumë prej tyre janë gjigantë gazi si Jupiteri ose Saturni, ndërsa të tjerët janë shumë të nxehtë ose shumë të ftohtë për ujin e lëngshëm, i cili konsiderohet thelbësor për jetën.

Por shumë ekzoplanetë janë në të ashtuquajturën “zonë e artë”, në një distancë “të duhur” për ekzistencën e jetës.

Madhusudhan beson se ka mijëra prej tyre vetëm në galaktikën tonë.

Teleskopi më i fuqishëm në histori ka zbuluar shenjën më të fortë të jetës përtej Tokës

Raportohet se me ardhjen e ekzoplaneteve, shkencëtarët filluan të zhvillonin instrumente për të analizuar atmosferën e tyre, në mënyrë që të gjenin të ashtuquajturat “biosignatures”, ose molekula që prodhohen ekskluzivisht nga gjallesat në Tokë.

Kjo kërkonte vëzhgimin e sasive mikroskopike të dritës që kalonin nëpër atmosferën e një planeti të largët.

Përparimi më i madh erdhi me ndërtimin e teleskopit hapësinor James Webb (JWST) në 2021, teleskopi më i fuqishëm ndonjëherë.

Është JWST që tani ka zbuluar gaz në K2-18b, i cili konsiderohet si shenja më e fortë e jetës përtej Tokës.

Por edhe JWST ka kufizimet e veta.

Ai nuk mund të vëzhgojë mjaft qartë planetët më të vegjël si Toka, veçanërisht nëse ata janë afër yllit të tyre pritës.

Kjo është arsyeja pse NASA po planifikon tashmë një projekt të ri, Observatori i Botëve të Banueshme, i cili duhet të jetë në gjendje të studiojë planetë të ngjashëm me tonin në vitet 2030.

Paralelisht po ndërtohet teleskopi jashtëzakonisht i madh evropian (ELT), i cili do të vëzhgojë qiellin nga shkretëtira e Kilit.

Pasqyra e tij e madhe, 39 metra në diametër, do të sigurojë një pasqyrë të detajuar të atmosferës së planetëve.

Gjithnjë e më shumë zbulime, por edhe gjithnjë e më shumë pyetje

Prof. Madhusudhan shpreson të ketë të dhëna të mjaftueshme në dy vitet e ardhshme për të konfirmuar më në fund praninë e biosignatures rreth K2-18b.

Por edhe nëse ka sukses, kjo nuk do të thotë menjëherë se ne kemi gjetur jetën.

Atëherë do të hapet një debat i ri: A është ky gaz me origjinë biologjike, apo ka ndonjë shpjegim jo të gjallë?

“Sa më shumë kohë të kalojnë astronomët me teleskopë, aq më e qartë do të kenë një pamje të përbërjes kimike të këtyre atmosferave”, tha prof. Catherine Heymans, astronom skocez.

“Ne nuk do të jemi në gjendje të themi me siguri se është jetë, por nëse i njëjti model shfaqet në më shumë planetë, besimi ynë në atë hipotezë do të rritet.”

Ndryshe, ngjashëm me mënyrën se si inovacionet e vogla teknologjike çuan në krijimin e internetit, mund të ndodhë që ndryshimi më i madh shkencor, kulturor dhe shoqëror në historinë njerëzore të ndodhë në heshtje, pothuajse në mënyrë të padukshme, që do të thotë se vetëm më vonë kuptojmë se ekuilibri është ndryshuar në mënyrë të pakthyeshme.

Hulumtimi në sistemin tonë diellor

Dëshmi më përfundimtare e jetës do të ishte zbulimi i organizmave të gjallë brenda sistemit tonë diellor, i mundësuar nga sondat robotike me laboratorë portativë.

Disa mostra ndoshta mund të kthehen në Tokë për analiza të hollësishme.

Interesi për kërkimin e jetës në sistemin diellor është rritur vitet e fundit dhe tashmë janë planifikuar misione të reja.

Roveri ExoMars i Agjencisë Evropiane të Hapësirës është planifikuar të shpojë nën sipërfaqen e Marsit në vitin 2028 në kërkim të gjurmëve të fosilizuara të jetës.

Misioni i Kinës Tianwen-3 është planifikuar gjithashtu për vitin 2028, me qëllim kthimin e mostrave në Tokë deri në vitin 2031.

NASA dhe ESA kanë dërguar sonda në hënat e akullta të Jupiterit për të hetuar ekzistencën e oqeaneve nën sipërfaqen e tyre të akullt.

Megjithatë, asnjë nga këto misione nuk është i udhëzuar drejtpërdrejt për të gjetur jetë, por për të mbledhur të dhëna që do të ndihmojnë misionet e ardhshme të provojnë.

Dragonfly i NASA-s është planifikuar të ulet në Hënën e Saturnit Titan në vitin 2034, një botë me liqene dhe re të përbërjeve të karbonit, e rrethuar nga një mjegull portokalli. Së bashku me ujin, këto komponime janë përbërës kyç për shfaqjen e jetës.

“Nëse kemi nxehtësi, ujë dhe molekula organike, shanset për të evoluar jetën rriten në mënyrë dramatike”, tha Dougherty.

Po sikur të mos jemi vetëm?

Nëse vërtetohet jeta e thjeshtë, kjo nuk do të thotë se qeniet e përparuara ekzistojnë diku.

“Nga jeta e thjeshtë në komplekse është një hap i madh, dhe prej andej te inteligjenca është një hap edhe më i madh”, deklaroi Madhusudhan.

“U desh një kohë shumë e gjatë që jeta shumëqelizore të shfaqej në Tokë. Ne nuk e dimë nëse kërkonte një planet me oqeane dhe kontinente tamam si i yni, apo nëse mund të kishte lindur diku tjetër”, shton Dr. Robert Massey i Shoqërisë Mbretërore Astronomike.

“Çdo zbulim i ri në astronomi na largon më shumë nga qendra e universit. Dhe zbulimi i jetës do të na largonte edhe më shumë nga ideja se jemi të veçantë”, shton ai.

Por për disa, kjo mund të jetë një inkurajim, jo ​​një kërcënim.

“Do të ishte një transformim i madh”

“Nëse do të shikonim qiellin, nuk do të shihnim më vetëm objekte fizike, yje dhe planetë – do të shihnim një qiell të gjallë. Pasojat sociale të kësaj do të ishin të mëdha”, sipas astronomëve.

“Do të ishte një transformim i madh në mënyrën se si ne e shohim veten në univers. Do të ndryshonte rrënjësisht psikikën njerëzore – mënyrën se si e shohim njëri-tjetrin dhe botën përreth nesh. Çdo pengesë gjuhësore, politike apo gjeografike do të zhdukej sepse do të kuptonim se të gjithë jemi një. Kjo do të na afronte më shumë së bashku”, tha Madhusudhan.

“Ky do të ishte hapi tjetër në evolucionin tonë”, përfundon ai. /Telegrafi/

The post Jeta përtej Tokës: Mund të jemi në prag të zbulimit më të madh në histori appeared first on Telegrafi.

Pyetja për origjinën e ujit në planetin tonë mbetet ende pa një përgjigje përfundimtare, ndërsa teori të ndryshme ofrojnë shpjegime të kundërta. Tani, një studim i ri paraqet prova të reja që mund të ndryshojnë mënyrën se si e kuptojmë këtë çështje. Toka njihet si “Planeti Blu” për shkak të oqeaneve të saj të mëdha […]

The post Uji në Tokë mund të jetë krijuar që në fillim, studimi i ri sfidon teoritë ekzistuese appeared first on BoldNews.al.