Qeveria norvegjeze ka urdhëruar një rishikim të thelluar të portofolit të fondit të saj sovran prej 1.9 trilion dollarësh, për të siguruar që investimet të mos përfshijnë kompani izraelite që kontribuojnë në pushtimin e Bregut Perëndimor apo në konfliktin në Rripin e Gazës.

Ky vendim erdhi pas një raportimi të gazetës norvegjeze Aftenposten, e cila zbuloi se fondi kishte blerë aksione në kompaninë izraelite Bet Shemesh Engines Ltd (BSEL), që ofron shërbime për forcat ajrore izraelite, përfshirë mirëmbajtjen e avionëve luftarakë.

Sipas të dhënave nga Norges Bank Investment Management (NBIM), institucioni që menaxhon fondin, investimi në BSEL ka nisur në vitin 2023 me një aksion prej 1.3%, i cili u rrit në 2.09% deri në fund të vitit 2024, duke arritur një vlerë prej 15.2 milionë dollarësh.

Kryeministri norvegjez Jonas Gahr Støre e cilësoi këtë zhvillim si “shqetësues” dhe theksoi nevojën për transparencë dhe qartësi në mënyrën se si fondi investon në kompani të lidhura me konfliktin izraelito-palestinez. “Ajo që lexova më shqetësoi”, deklaroi ai për televizionin publik NRK.

Guvernatori i Bankës Qendrore dhe njëkohësisht ministri i Financave, Jens Stoltenberg, njoftoi se, për shkak të situatës së tensionuar në Gaza dhe Bregun Perëndimor, do të ndërmerret një rishikim i plotë i investimeve të NBIM në kompani izraelite.

Nga ana tjetër, drejtori ekzekutiv i NBIM, Nicolai Tangen, sqaroi se kompania BSEL nuk është përfshirë në ndonjë listë ndalimi të rekomanduar, as nga Kombet e Bashkuara, e as nga Këshilli Etik i vetë fondit.

Aktualisht, fondi sovran i Norvegjisë zotëron aksione në 65 kompani izraelite, me një vlerë totale prej 1.95 miliardë dollarësh. Në qershor, Parlamenti norvegjez rrëzoi një propozim për tërheqjen e plotë të fondit nga kompanitë që operojnë në territoret e okupuara palestineze.

Ndërkohë, fondi ka filluar tërheqjen nga disa investime, duke përfshirë shitjen e aksioneve në një kompani energjetike dhe një grup telekomunikacioni izraelit. Këshilli Etik i fondit po shqyrton gjithashtu mundësinë e rekomandimit për tërheqje nga pesë banka izraelite.

Ky zhvillim e vendos Norvegjinë në qendër të vëmendjes ndërkombëtare, si një nga vendet e para që ndërmerr hapa konkretë për të lidhur investimet shtetërore me respektimin e të drejtave ndërkombëtare dhe të drejtave të njeriut./abcnews.al

Përtej raportimeve mbi Holandën që bëhet kontribuesja e parë në mekanizmin e ri të financimit të NATO-s për armët ukrainase, tani Suedia, Norvegjia dhe Danimarka gjithashtu do të kontribuojnë.

Të tre vendet së bashku do të kontribuojnë rreth 486.1 milionë dollarë në iniciativën e udhëhequr nga NATO për të furnizuar Ukrainën me armë amerikane, njoftoi qeveria norvegjeze, shkruan skynews.

Çfarë duhet të dini?

Në korrik, Donald Trump u zotua të vërë në dispozicion armë të reja për Ukrainën.

Sipas një marrëveshjeje të re, SHBA do t’u shesë armë anëtarëve të NATO-s të cilët më pas do t’ia furnizojnë ato Kievit.

Dje, ministri holandez i mbrojtjes, Ruben Brekelmans, tha se Holanda do të kontribuojë 500 milionë paund për të blerë pajisje ushtarake amerikane për Ukrainën si pjesë e skemës së Listës së Kërkesave Prioritare të Ukrainës (PURL). /Telegrafi/

The post Katër vende evropiane i bashkohen projektit të NATO-s për të dërguar armë amerikane në Ukrainë appeared first on Telegrafi.

Pagesat publike, si pensionet shtetërore, përbëjnë rreth dy të tretat e të ardhurave të personave mbi 65-vjeç në Evropë.

Sipas OECD-së, në vitin 2022, njerëzit e moshuar kishin të ardhura mesatare të disponueshme më të ulëta sesa popullsia e përgjithshme në 28 vende evropiane. Luksemburgu ishte përjashtimi i vetëm mes 29 vendeve të përfshira në analizë.

Pensionistët përballen me vështirësi financiare në shumë vende dhe disa persona mbi 65-vjeç vazhdojnë të punojnë.

Por, si ndryshojnë burimet e të ardhurave të të moshuarve nga një vend në tjetrin?

Sipas të dhënave të OECD-së, dy të tretat (66 për qind) e të ardhurave të personave mbi 65-vjeç në Evropë vijnë nga pagesat publike, kryesisht pensionet dhe përfitimet shtetërore.

Kjo është mesatarja për 27 vende në vitin 2020 ose vitin më të fundit të disponueshëm, raporton euronews.

Puna është burimi i dytë më i madh i të ardhurave pas transferimeve publike, duke përbërë 21 për qind të të ardhurave të disponueshme për qytetarët e moshuar. Të ardhurat nga kapitali, si pensionet personale dhe kursimet, përbëjnë 7 për qind, ndërsa pensionet private nga vendet e punës zënë 6 për qind.

Pjesa e pagesave publike në të ardhura ndryshon nga 41 për qind në Zvicër në 86 për qind në Belgjikë. Transferimet publike përbëjnë gjithashtu të paktën tre të katërtat e të ardhurave për të moshuarit në Luksemburg (83 për qind), Austri (82 për qind), Finlandë (80 për qind), Çeki (76 për qind), Itali (76 për qind), si dhe Portugali dhe Greqi (të dyja nga 75 për qind).

Përveç Zvicrës, kjo pjesë është më e ulët se 50 për qind në Mbretërinë e Bashkuar (42 për qind), Holandë (43 për qind) dhe Danimarkë (45 për qind).

Ndër pesë ekonomitë më të mëdha të Evropës, Franca ka përqindjen më të lartë të transferimeve publike në të ardhurat e të moshuarve me 78 për qind ndërsa Mbretëria e Bashkuar ka përqindjen më të ulët me 42. Në Itali kjo përqindje është 76 për qind, në Spanjë 72 për qind dhe në Gjermani 68 për qind.

Me përjashtim të Finlandës, vendet nordike kanë përqindje më të ulëta të transferimeve publike. Kjo përqindje është 52 për qind në Suedi, dhe 58 për qind në Norvegji dhe Islandë.

Në Turqi, një vend kandidat për në BE, 57 për qind e të ardhurave të të moshuarve vijnë nga transferimet publike.

Transferet private profesionale ekzistojnë vetëm në 7 vende

Pensionet private profesionale (pensionet, shpërblimet për largim nga puna, ndihmat për vdekje, etj.) nuk janë të zakonshme në të gjithë Evropën. Nga 27 vende, vetëm shtatë i përmendin ato si burim të të ardhurave për të moshuarit. Holanda ka përqindjen më të lartë, ku ato përbëjnë 40 për qind të të ardhurave ndërsa ndiqet nga Mbretëria e Bashkuar me 33 për qind dhe Zvicra me 29 për qind.

Tre vende nordike përfshijnë gjithashtu pensionet private profesionale. Ato përbëjnë 19 për qind të të ardhurave në Suedi, 15 për qind në Danimarkë dhe 14 për qind në Norvegji.

Gjermania është vendi i fundit në këtë grup, me pensionet private profesionale që përbëjnë vetëm 5 për qind të të ardhurave.

Puna vazhdon të përbëjë të paktën një të pestën e të ardhurave të të moshuarve në disa vende, përfshirë Turqinë (27 për qind), Hungarinë (26 për qind), Slloveninë (23 për qind), Irlandën dhe Çekinë (të dyja me 22 për qind), si dhe Greqinë dhe Portugalinë (të dyja me 21 për qind) dhe Spanjën (20 për qind).

Si ndryshon pjesa e kapitalit?

Pjesa e të ardhurave që vjen nga kapitali – kryesisht pensione private dhe kursime personale – ndryshon ndjeshëm nëpër Evropë, duke filluar nga më pak se 1 për qind në Sllovaki deri në 23 për qind në Danimarkë. Në disa vende, kjo pjesë është të paktën 10 për qind.

Këtu përfshihen Turqia dhe Zvicra (të dyja me 16 për qind), Franca (15 për qind), Suedia (12 për qind), Mbretëria e Bashkuar (11 për qind) dhe Finlanda, Norvegjia dhe Islanda (secila me 10 për qind).

Pjesa e kapitalit në të ardhurat e të moshuarve është më pak se 5 për qind në disa vende.

Puna mbetet një burim i rëndësishëm i të ardhurave për të moshuarit

Puna mbetet një burim i rëndësishëm i të ardhurave për të moshuarit.

Pjesa e punës në të ardhurat e të moshuarve është e konsiderueshme në shumë vende evropiane, duke e kaluar një të tretën në disa prej tyre. Ajo ndryshon nga 7 për qind në Francë deri në 40 për qind në Letoni.

Puna përbën mbi 32 për qind të të ardhurave për të moshuarit në Sllovaki (36 për qind), Lituani (35 për qind), Estoni dhe Poloni (të dyja me 34 për qind) dhe Islandë (32 për qind).

Të moshuarit në Francë, Luksemburg, Finlandë dhe Belgjikë janë ndër më pak të varurit nga puna, me të ardhura nga punësimi që përbëjnë më pak se 11 për qind të të ardhurave të tyre totale.

Gjetjet kryesore: Sisteme të ndryshme të sigurimeve shoqërore

Nivelet e ndryshme të katër burimeve kryesore të të ardhurave për personat e moshuar, shumica prej të cilëve janë pensionistë, tregojnë larmishmërinë e sistemeve të sigurimeve shoqërore nëpër Evropë.

Disa nga përfundimet kryesore nga të dhënat janë:

Evropa Perëndimore (si Belgjika, Franca dhe Austria) mbështetet shumë te pensionet publike si burimi kryesor i të ardhurave.

Vendet nordike (si Danimarka dhe Suedia, por jo Finlanda) kanë burime më të larmishme të të ardhurave, përfshirë skema të fuqishme pensionale private.

Evropa Lindore dhe Jugore (duke përfshirë Poloninë, Sllovakinë, Greqinë dhe Turqinë) priren të kenë përqindje më të larta të të ardhurave të lidhura me punën.

Pensionet private profesionale mbeten të pazhvilluara në shumë vende të Evropës Lindore dhe Jugore.

Varfëria në moshën e tretë vazhdon të jetë një çështje e rëndësishme në disa vende evropiane, dhe dallimet në pensione mbeten të mëdha në të gjithë kontinentin.

Me rritjen e jetëgjatësisë, politikëbërësit përballen me sfida gjithnjë e më të mëdha për të siguruar mbështetje të mjaftueshme për popullsinë në plakje, duke ruajtur njëkohësisht qëndrueshmërinë ekonomike të buxheteve. /Telegrafi/

The post “Të mbijetosh në pension” – si i sigurojnë të ardhurat evropianët e moshuar? appeared first on Telegrafi.

Megjithëse afërsisht 40 për qind e qytetarëve jo-anëtarë të Bashkimit Evropian janë të mbikualifikuar për punët e tyre, ata fitojnë pothuajse 18 për qind më pak se vendasit.

Sipas një studimi të publikuar në revistën Nature, emigrantët fitojnë mesatarisht 17.9 për qind më pak në vit se vendasit në Evropë dhe Amerikën e Veriut.

Hulumtimi analizoi pagat e 13.5 milionë punonjësve në nëntë vende, përfshirë Danimarkën, Francën, Gjermaninë, Holandën, Norvegjinë, Spanjën dhe Suedinë, gjatë periudhës 2016-2019.

Tre të katërtat e kësaj diference pagash ishin rezultat i mungesës së qasjes në punë me paga më të larta, ndërsa vetëm një e katërta e diferencës i atribuoheshin dallimeve në paga midis punëtorëve emigrantë dhe vendas në të njëjtin punë, raporton euronews.

Në Spanjë, diferenca në paga ishte mbi 29 për qind, më e larta ndër të shtatë vendet evropiane. Të huajt përbëjnë 13 për qind të fuqisë punëtore të vendit, duke kontribuar në rritjen ekonomike dhe shtimin e popullsisë.

 

Në Norvegji, Gjermani, Francë dhe Holandë, emigrantët fitojnë midis 15 dhe 20 për qind më pak se vendasit.

Ndërsa në Suedi – një vend ku shumë emigrantë të punësuar gjejnë punë në sektorin publik – diferenca ishte vetëm 7 për qind.

Vendi ku lindën emigrantët gjithashtu kishte rëndësi, transmeton Telegrafi.

Diferencat më të mëdha mesatare të pagave ishin për emigrantët nga Afrika nën-Sahariane, me 26.1 për qind, dhe nga Lindja e Mesme dhe Afrika e Veriut, me 23.7 për qind.

Emigrantët nga Evropa, Amerika e Veriut dhe vendet e tjera perëndimore përjetuan një ndryshim shumë më të vogël mesatar në paga krahasuar me vendasit, vetëm 9 për qind.

Megjithatë, fëmijët e emigrantëve kishin një diferencë më të vogël të konsiderueshme në të ardhura, duke fituar mesatarisht 5.7 për qind më pak se punonjësit me prindër vendas.

Dallimet në paga brenda të njëjtit punë midis vendasve dhe fëmijëve të emigrantëve janë njëlloj shumë të vogla, nën 2 për qind në të gjitha vendet.

Çfarë mund të bëhet për të reduktuar këtë diferencë pagash?

Në vitin 2023, 39.4 2 për qind e qytetarëve jo-anëtarë të BE-së ishin të mbikualifikuar për punët ku punonin, sipas të dhënave më të fundit të Eurostat-it.

Sipas një studimi të McKinsey, përmirësimi i lëvizshmërisë sociale mund të rrisë Prodhimin e Brendshëm Bruto (GDP) të vendeve evropiane me 3 2 për qind deri në 9 2 për qind dhe të mbyllë hendekun e aftësive që pritet të shfaqet deri në vitin 2030, pa pasur nevojë për trajnime të reja apo ndryshim karriere.

Një grup masash mund të zbatohet për të reduktuar në mënyrë efektive ndarjen në nivel pune, thanë kërkuesit e studimit.

Këto përfshijnë trajnime në gjuhë, trajnime profesionale, programe ndihme për kërkimin e punës që lidhin drejtpërdrejt punonjësit me punëdhënësit, përmirësimin e qasjes në arsimin vendas dhe njohjen e kualifikimeve të huaja.

Aktualisht, disa vende të BE-së kanë zbatuar iniciativa për të trajtuar këtë çështje.

Në vitin 2024, Gjermania zbatoi Ligjin për Imigracionin e Aftë, i cili lejoi diplomantët e huaj të punojnë ndërkohë që gradat e tyre po njiheshin zyrtarisht.

Franca këtë vit reformoi lejen e qëndrimit “Carte Talent” – një leje qëndrimi shumëvjeçare për shtetasit e huaj në Francë – për të tërhequr profesionistë të kualifikuar dhe për të adresuar mungesat në tregun e punës, sidomos në sektorin shëndetësor.

“Këto lloj politikash ndihmojnë që punonjësit e lindur jashtë vendit të kontribuojnë në kapacitetin e tyre të plotë, dhe që vendet të përfitojnë plotësisht nga emigracioni në aspektin e rritjes së produktivitetit, të ardhurave më të larta nga taksat dhe zvogëlimit të pabarazive,” thanë në studim kërkuesit Marta M. Elvira, Are Skeie Hermansen dhe Andrew Penner.

“Politika e mençur e emigracionit nuk mbaron në kufi – aty fillon”, shtuan ata. /Telegrafi/

The post A fitojnë emigrantët më pak se punonjësit vendas në BE? appeared first on Telegrafi.

Që nga fillimi i luftës agresore të Rusisë kundër Ukrainës, në shkurt të vitit 2022, vështirë se ka pasur një pyetje më urgjente për NATO-n sesa ajo se si ta mbrojë më mirë krahun e saj lindor.

Finlanda, Estonia, Letonia, Lituania dhe Polonia janë pesë nga gjashtë shtetet e NATO-s që ndajnë një kufi me Rusinë dhe/ose Bjellorusinë.

Që nga viti 2022, këto shtete kanë investuar shumë në sigurimin më të mirë të këtyre kufijve – për shembull, përmes gardheve me gjemba dhe sistemeve të mbikëqyrjes.

Tani po shtohet një plan i ri: minat tokësore.

Tërheqja nga Konventa e Otavës

Bëhet e ditur se në muajt e fundit, pesë vende të NATO-s kanë njoftuar gradualisht tërheqjen e tyre nga e ashtuquajtura Konventë e Otavës.

Ky traktat, i përfunduar në vitin 1997 dhe që hyri në fuqi dy vjet më vonë, i ndalon minat tokësore në të gjithë botën dhe ndalon përdorimin, prodhimin dhe transferimin e tyre.

Këto mina janë shumë të diskutueshme, ndër të tjera, sepse ato mund të godasin pa dallim si ushtarët ashtu edhe civilët.

Për më tepër, minat e mbetura janë kërcënim afatgjatë edhe pas përfundimit të një konflikti.

Vetëm në vitin 2023, pothuajse 6,000 njerëz në të gjithë botën u vranë ose u lënduan nga minat tokësore – 80% e viktimave ishin civilë, përfshirë shumë fëmijë.

Heqja e minave është e rrezikshme, e kushtueshme dhe kërkon jashtëzakonisht shumë kohë.

Tërheqja e pesë shteteve të NATO-s pritet të bëhet zyrtare, vetëm Norvegjia, e cila gjithashtu ndan një kufi gati 200 kilometra të gjatë me Rusinë,  synon të qëndrojë në marrëveshje.

Duke filluar nga fundi i vitit, pesë vendet e NATO-s që janë tërhequr mund të rifillojnë prodhimin e minave tokësore pranë kufijve të tyre,të cilat më pas mund të vendosen shpejt dhe në një shkallë masive në rast emergjence.

Në total, 164 shtete në mbarë botën e kanë nënshkruar Konventën e Otavës, por 33 nuk janë pjesë e saj.

Këto përfshijnë fuqitë e mëdha, SHBA-në, Kinën, si edhe Rusinë.

Kremlini ka deri tani rezervën më të madhe të minave tokësore në botë  – Rusia vlerësohet të zotërojë 26 milionë copë.

Shumë prej tyre janë tashmë në përdorim në Ukrainë.

Miliona mina në pyje?

Sipas organizatës joqeveritare “Handicap International”, 58 vende dhe mjaft zona të tjera janë ende të kontaminuara me mina tokësore – edhe nëse konfliktet datojnë dekada më parë.

E megjithatë, në rastin më të keq, mund të shtohen zona të tjera të mëdha vetëm brenda pak vitesh.

Kufiri midis pesë shteteve të NATO-s dhe Rusisë e Bjellorusisë është afërsisht 3,500 kilometra i gjatë – nga Laplanda finlandeze në veri deri në provincën polake të Lublinit në jug.

Pjesa më e madhe e këtij territori është e populluar pak dhe mjaft e pyllëzuar duke e bërë të vështirë mbikëqyrjen e vazhdueshme të brezit kufitar.

Por shqetësimet për një sulm të mundshëm rus ndaj territorit të NATO-s janë të mëdha.

Aq të mëdha saqë këto vende tani mund të përdorin armë që bota donte t’i ndalonte dhe t’i shfuqizonte.

Dhe ato armë kanë për qëllim t’i shkaktojnë humbje të rënda armikut.

Perde e re e Hekurt

Për të mbrojtur vërtet në mënyrë efektive këtë brez të gjatë kufitar, me gjasa do të jenë të nevojshme miliona mina dhe kurthe shpërthyese.

Kjo masë do të bënte zona të pabanueshme për dekada të tëra dhe dëmi për njerëzit dhe mjedisin do të ishte vështirë i parashikueshëm.

David Blair, korrespondent i huaj për The Telegraph e ka cilësuar këtë një “Perde të Hekurt” të re, shpërthyese – duke aluduar për kufirin midis NATO-s dhe shteteve të Paktit të Varshavës gjatë Luftës së Ftohtë.

Paralelisht me vendosjen e mundshme të minave, shtetet e NATO-s në Evropën Lindore kanë ndërmarrë shumë masa të tjera.

Gardhe dhe mure kufitare janë ndërtuar ose përforcuar tashmë, janë instaluar sisteme moderne mbikëqyrjeje dhe paralajmërimi të hershëm, dhe kontingjentet e trupave ushtarake janë rritur.

Disa nga vendet fqinje planifikojnë gjithashtu të vendosin sisteme mbrojtëse me dronë përgjatë kufirit, të thellojnë sistemet e ujitjes në mënyrë që ato të mund të përdoren si llogore në rast emergjence, ose të mbjellin pemë përgjatë rrugëve të rëndësishme për të siguruar mbrojtje vizuale për civilët dhe ushtarët.

E nevojshme apo e papërgjegjshme?

Një nga shtetet më të cenuara përgjatë kufirit lindor të NATO-s është Lituania.

Shqetësimet nga një sulm i mundshëm rus janë veçanërisht të larta.

Vetëm Lituania, pra, planifikon të investojë rreth 800 milionë euro në prodhimin e minave të reja në vitet e ardhshme.

Ministrja e Mbrojtjes e Lituanisë, Dowile Sakaliene i mbrojti planet për minat, duke folur për një “kërcënim ekzistencial” për vendin.

Për më tepër, Rusia ka prodhuar gjithnjë e më shumë mina tokësore kohët e fundit, ndërsa Evropa ka shkatërruar rezervat e veta sipas kushteve të Konventës së Otavës.

Eva Maria Fischer, Drejtoreshë e Avokimit në Handicap International Germany, tha se ky është një zhvillim i rrezikshëm dhe shqetësues.

“Sigurisht, shqetësimet për sigurinë e shteteve të Evropës Lindore mund të justifikohen në kontekstin aktual të paqëndrueshëm ndërkombëtar”, tha Fischer në mars, kur i pari nga pesë shtetet e NATO-s njoftoi planet e tyre të tërheqjes.

“Megjithatë, siguria afatgjatë nuk mund të ndërtohet mbi armë që vrasin pa dallim, e mbeten në tokë shumë kohë pasi konflikti të ketë mbaruar, vazhdojnë të gjymtojnë civilët dhe shkatërrojnë natyrën.”

“Ekzistojnë alternativa për mbrojtjen e një vendi”, shtoi Fischer.

“Këto mund të duken më të shtrenjta, por nuk janë kur merr parasysh kostot e mëdha pasuese të përdorimit të minave tokësore.” /DW/

The post Evropa forcon mbrojtjen kundër Putinit, do vendosen mina përgjatë kufirit lindor appeared first on Telegrafi.

Djali i princeshës së kurorës së Norvegjisë dyshohet për tre përdhunime dhe 23 vepra të tjera penale, tha policia e këtij vendi të premten. Marius Borg Høiby, i cili është djali i adoptuar i mbretit të ardhshëm të Norvegjisë, u arrestua 3 herë të ndara vitin e kaluar, në gusht, shtator dhe nëntor.

Pas një hetimi 10-mujor, policia norvegjeze tani ua ka dorëzuar çështjen prokurorëve të cilët do të vendosin nëse do të ngrenë akuza, tha zëdhënësi i policisë Andreas Kruszewski. Avokati i Høiby, Petar Sekulic, tha se klienti i tij “po i merrte akuzat shumë seriozisht, por nuk pranon asnjë shkelje në shumicën e rasteve, veçanërisht rastet që kanë të bëjnë me abuzimin seksual dhe dhunën”.

28-vjeçari, i cili nuk ka titull mbretëror ose detyra zyrtare, kishte qenë nën hetim që nga arrestimi i tij më 4 gusht 2024 me dyshimin për sulm. Në një deklaratë, Qarku i Policisë së Oslos tha se ata kryen një “hetim të plotë”, me një “numër të madh intervistash me dëshmitarë, disa kërkime dhe një shqyrtim të materialit të gjerë dixhital”.

Høiby u mor në pyetje disa herë gjatë vjeshtës së vitit 2024 dhe pranverës së vitit 2025 dhe “bashkëpunoi me policinë”, thuhej në deklaratë. Ndër veprat penale për të cilat policia tha se Høiby dyshohej ishin 4 akuza për sjellje seksualisht ofenduese, një akuzë për abuzim në një marrëdhënie të ngushtë dhe dy akuza për dëmtim trupor.

Policia konfirmoi se disa raste që përfshinin vepra penale seksuale ishin pushuar për shkak të “parashkrimit dhe arsyeve të provave”. “Nuk mund të hyj në detaje të mëtejshme rreth numrit të viktimave në këtë rast përveç konfirmimit se është një numër dyshifror”, tha z. Kruszewski. Shtëpia Mbretërore e Norvegjisë vuri në dukje në një deklaratë se çështja po vazhdonte përmes sistemit ligjor dhe nuk kishte asgjë tjetër për të shtuar. /LAPSI.al

The post Djali i princeshës së Norvegjisë vihet nën hetim për 3 përdhunime appeared first on Lapsi.al.

Duke folur në konferencën për shtyp, Jonas Gahr Støre deklaroi mbështetjen e Norvegjisë për objektivin prej 5% të propozuar nga sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte.

Në deklaratën e tij të hapjes, Støre shpjegoi se objektivi është i ndarë në 3.5% për shpenzimet e “mbrojtjes klasike”, duke përfshirë stafin, investimet, përgatitjen dhe mbështetjen për Ukrainën, me 1.5% të mbetur për “shpenzime të lidhura me mbrojtjen”, duke përfshirë masat operative dhe industriale, shkruajnë mediat e huaja, përcjell Telegrafi.

Ai tha se kategoria e fundit mund të mbulojë shpenzimet për mbrojtjen dhe zhvillimin e infrastrukturës kritike, përballjen me kërcënimet hibride, duke përfshirë ato dixhitale dhe dezinformimin, ndër të tjera.

Ai theksoi se vendi aktualisht po shpenzonte 3.2% për mbrojtje, nëse përfshihet ndihma për Ukrainën.

Vlerësimet e fundit të NATO-s për vitin 2024 tregonin se Norvegjia do të shpenzonte 2.2%.

Kryeministri shtoi se disa detaje mbi objektivin, duke përfshirë edhe kohën kur vendet duhet ta përmbushin atë, mbeten nën diskutime aktive dhe do të vendosen javën e ardhshme.

Støre përsëriti gjithashtu paralajmërimin e tij se Norvegjia përballet me “situatën më serioze të politikës së sigurisë” që nga lufta e dytë botërore, ndërsa vuri në dukje edhe rreziqet e reja që rrjedhin nga kriza në Lindjen e Mesme.

Deklarata e tij vjen në kohën kur Spanja ka hedhur poshtë një propozim të NATO-s për të shpenzuar 5% të GDP-së për nevojat e mbrojtjes që do të shpallet javën e ardhshme, duke e quajtur atë “të paarsyeshëm”.

Kryeministri Pedro Sanchez, në një letër të dërguar Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s Mark Rutte, tha se Spanja “nuk mund të angazhohet për një objektiv specifik shpenzimesh në terma të GDP-së” në samitin e NATO-s javën e ardhshme në Hagë.

Bëhet e ditur se çdo marrëveshje për të miratuar një udhëzues të ri shpenzimesh duhet të bëhet me konsensusin e të gjitha 32 shteteve anëtare të NATO-s.

Pra, vendimi i Sanchez rrezikon të prishë samitin e javës së ardhshme, në të cilin pritet të marrë pjesë presidenti i SHBA-së, Donald Trump. /Telegrafi/

The post Norvegjia mbështet objektivin e ri prej 5% të shpenzimeve të mbrojtjes të NATO-s appeared first on Telegrafi.

Norvegjia ka dërguar në Ukrainë, 14 aeroplanë luftarakë F-16 gjatë vitit 2024, ndonëse kishte njoftuar vetëm për dërgesën e 6 prej tyre, sipas një raporti të DefenseNews.

Ky numër i papritur i aeroplanëve të dërguar tregon një dyfishim të ndihmës, që analistët e shohin si një tentativë për të shmangur vëmendjen mediatike dhe tensionet gjeopolitike gjatë periudhës së dërgesës.

Aeroplanët F-16AM, të prodhuar nga Lockheed Martin, janë shumë të avancuar dhe përfaqësojnë një hap të rëndësishëm në kalimin e ushtrisë ukrainase në standardet e NATO-s.

Military aid to Ukraine updated with:

Delivered;

– 14 F-16AM Multirole Fighter Aircraft (Delivered in 2024)
– 20 Dingo 2 Mine Resistant Ambush Protected Vehicles (Delivered in 2024)
– 3 NM189 Ingeniørpanservogn Armoured Engineering Vehicles (Delivered in 2024)… pic.twitter.com/r7akqHBFgZ

— Jeff2146 (@Jeff21461) June 10, 2025

Ky transferim i aeroplanëve është pjesë e një strategjie më të gjerë të mbështetjes së Ukrainës, duke përfshirë gjithashtu dërgesën e 20 automjeteve të blinduara Dingo 2 dhe 3 automjete inxhinierike blinduara NM189.

Kjo ndihmë ka për qëllim të rrisë aftësinë e mbijetesës dhe lëvizshmërinë e forcave ukrainase në terren, veçanërisht në zonat me rrezik të lartë.

Dërgesa e aeroplanëve dhe pajisjeve të tjera nga Norvegjia është bërë në heshtje, duke pasur parasysh ndjeshmërinë e situatës dhe përpjekjen për të minimizuar reagimet e mundshme nga Rusia.

Kjo praktikë e dërgesave të fshehta është një tendencë e dukshme mes donatorëve perëndimorë, të cilët shpesh publikojnë vetëm pjesën e ndihmës që dëshirojnë të bëjnë të ditur, për të kontrolluar narrativën dhe për të shmangur eskalimin e tensioneve.

Pavarësisht se Norvegjia nuk është një nga donatorët më të mëdhenj në terma sasisë, dërgesat tregojnë një angazhim të fortë për mbështetje të vazhdueshme ndaj Ukrainës në përpjekjet për t’u mbrojtur nga agresioni rus. /Telegrafi/

The post Norvegjia ka dërguar në fshehtësi aeroplanë të fuqishëm F-16 në Ukrainë appeared first on Telegrafi.

Ekziston rreziku që grupi i kualifikimit për Kupën e Botës të ketë përfunduar para se të fillojë. Italia duhet të përgatitet për një tjetër torturë të “playoff”-eve, nëse supozohet se arrihet vendi i dytë. Kombëtarja e parë dje në Oslo ishte e turpshme dhe është e drejtë të dyshohet për gjithçka, të pritet më e keqja nga më e keqja. Italia është kjo, e dobët dhe e zbrazët. Më saktë, bosh fare. I përmbytur nga ngjarjet, nga barrëra shumë të mëdha dhe nga një stuhi dëmtimesh, Luciano Spalletti duket se ka mbërritur në fund të rrugës si trajner, në konfuzion të plotë. Përballë një katastrofe të kësaj përmase, zgjidhja më logjike do të ishte një ndryshim rrënjësor në drejtim. Le të vijë i radhës, me shpresën se do të mund të mbledhë copat e një Kombëtareje të thërrmuar, të rrahur në Europianin e vitit 2024 dhe të poshtëruar dje në shiun e Oslos, si rrallë ndonjëherë më parë.

EDHE GRAVINA RREZIKON

Nëse ngjitemi në piramidë, nga Spalletti e lart, arrijmë në majë, te presidenti i Federatës. Për Gabriele Gravina vlen i njëjti diskutim si për Spallettin. Gravina nuk mund të jetojë pafundësisht mbi kapitalin e fituar nga Europiani i vitit 2021, me dy suksese me penallti në gjysmëfinale dhe finale – një kujtesë, sepse fitoret nga pika e bardhë, ndonëse të vlefshme, nuk tregojnë me siguri një epërsi, por shpërblejnë një aftësi të caktuar, në këtë rast mjeshtërinë e portierit Donnarumma te penalltitë. Në këtë pikë, kujtojmë se Giancarlo Abete, pas eliminimit nga Botërori në Brazil më 2014, dhe Carlo Tavecchio, pas humbjes kundër Suedisë në “playoff”-in për Kupën e Botës 2018 në Rusi, dhanë dorëheqjen.

Gravina e ka humbur tashmë Botërorin 2022 dhe mund të arrijë një tjetër dështim katastrofik. Për një kualifikim të drejtpërdrejtë në Kupën e Botës 2026, pa kaluar përmes ngushticës së “playoff”-eve, situata është tashmë e kompromentuar: në rast barazimi në vendin e parë – dhe për këtë do të jetë e detyrueshme fitorja kundër Norvegjisë në Itali – do të vlejë diferenca e përgjithshme e golave. Dhe në këtë aspekt, sot Norvegjia dhe Italia janë të ndara nga një humnerë: Haaland dhe shokët janë me +10, të kaltrit me –3. Trembëdhjetë gola diferencë. Është e vërtetë që Italia ka dy ndeshje më pak, por është e vështirë të imagjinohet që ajo Kombëtare e djeshme, brenda 180 minutash, të arrijë ta ngushtojë diferencën aq sa ta bëjë vendimtare ndeshjen e kthimit në nëntor kundër norvegjezëve. Nevojitet një tronditje, duhet një kthesë e fortë. Emergjencë kombëtare.

KRIZË PA PRECEDENTË

Një krizë teknike pa precedentë, nuk e kujtohet më në memorie një Itali me një nivel kaq të ulët. Spalletti ka fajet dhe përgjegjësitë e tij. Nuk ka arritur të hyjë në sintoni me shumë lojtarë, është ngurtësuar, është ngatërruar me fjalët, ka humbur kthjelltësinë. Trajnerë si Spalletti janë të përgjysmuar në rolin e përzgjedhësit, sepse nuk mund të punojnë çdo ditë. Mbajtja e topit gjatë, por e ngadaltë dhe e kotë në pjesën më të madhe të pjesës së parë, ishte shembulli i qartë i disfatës – një shfaqje e madhe e pafuqisë. Lojtarët i pasonin topin njëri-tjetrit pa krijuar hapësira, pa ndonjë lëvizje për të prerë linjat apo për të sulmuar thellësinë siç duhet. Me gabimin e parë – një ndërrim krahësh i gabuar nga Bastoni – gjithçka u rrëzua.

Lexo më tej: Norvegjia e turpëron, Italia rrezikon Botërorin: Kroacia bën 7 në Gjibraltar

Norvegjia bëri me të kaltrit atë që Italia do të kishte bërë me Norvegjinë 30-40 vjet më parë, depërtoi me prekje të shpejta dhe vertikale dhe me driblime që italianët nuk dinë më t’i bëjnë. Për saktësi, ata në të majtë kishin Antonio Nusa, një anësor i talentuar i Leipzig, një 20-vjeçar që është tashmë mjeshtër në artin e kalimit të kundërshtarit. Ne, në të njëjtën krah, Spalletti i ishte dorëzuar Destiny Udogie, një djalë me aftësi atletike mbresëlënëse, por i paaftë për një shpërthim apo një lojë prestigji. Është një shembull, jo për të kryqëzojmë Udogie, nuk është ai fajtori numër një.

RIFILLIM TOTAL

Dueli nga larg mes Nusa dhe Udogie e përshkruan më së miri atë që Italia është bërë, flet për përgjegjësitë e sektorëve të të rinjve. Nuk ka më kujdes për teknikën, imitohet kontrolli i topit të të tjerëve. Mijëra trajnerë dhe instruktorë në akademi nuk kanë kuptuar që së pari duhet stërvitur ndjeshmëria e këmbës, pastaj aftësia e lojës, dhe që kjo e dyta nuk funksionon kurrë nëse mungon alfabeti – “k” e kontrollit, “d” e driblimit, “g” e goditjes. “p”-ja e pasimit nuk mjafton më vete. Duhet rifilluar gjithçka nga e para. Sektori Teknik i famshëm i Covercianos nuk është më një ekselencë. Por më parë, duhet të përballemi me emergjencën. Nuk mund të humbet Botërori i tretë radhazi.

The post Italia, një krizë e pa precedent: duhet një ndryshim në pankinë, pastaj në Federatë appeared first on Lapsi.al.

Nis me një shembje totale rrugëtimi i Italisë drejt kualifikimit në Kupën e Botës 2026. Të kaltrit shemben 3-0 në Oslo, ku në çdo aspekt dominoi Norvegjia. Sorloth (14’), Nusa (34’) dhe Haaland (42’) pikturuan një mbrëmje ëndrrash për Kombëtaren e Solbakken, tashmë me 9 pikë në Grupin I dhe favorite e madhe për kualifikimin direkt. Pas vetëm një ndeshjeje, Italia është tashmë me shpatulla për muri: përvijohet hija e “playoff”.

Rrugëtimi drejt Botërorit 2026 nuk fillon aspak mirë. Italia bie në Oslo, pëson 3 gola në pjesën e parë dhe humb 3-0 ndaj të besuarve të Solbakken në mënyrë të pastër, të rëndë, pa arritur asnjëherë të godasë portën. Norvegjia ngjitet në kuotën e 9 pikëve, ndërsa të kaltrit do të luajnë më 9 qershor kundër Moldavisë në Reggio Emilia në ndjekje të fitores së parë. Në pjesën e parë shënuan Sorloth, Nusa dhe i zakonshmi Haaland. Në pjesën e dytë, Norvegjia goditi edhe një traversë të pabesueshme me Berg, që mund ta bënte edhe më dramatik rezultatin.

ESTONI-IZRAEL 1-3

Grupi i Italisë rrezikon të ndërlikohet menjëherë, sepse rivalët kanë luajtur tashmë tri ndeshje dhe renditja është shqetësuese: Norvegjia kryeson me pikë të plota me 9 pikë, Izraeli i dyti me 6. Përfaqësuesja e Lindjes së Mesme ka mposhtur me rezultatin 3-1 Estoninë, duke u vendosur në një pozicion avantazhi edhe pse në raundin e ardhshëm do të pushojë. Ndeshja nuk nis mirë për Peretz dhe shokët e tij, të cilët pësojnë golin nga Kait në minutën e 31′.

Nga ai moment e tutje, është dominim i Izraelit, që shkon në sulm dhe tremb rivalët me një sërë rastesh. Biton barazon në minutën e 39′ dhe përmbys gjithçka në fillimin e pjesës së dytë (49’), duke e bërë gjithçka më të lehtë për skuadrën e tij. Të kota përpjekjet e vakëta të estonezëve, Abu Fani vulos gjithçka me penallti në minutën e 89′. Izraeli fiton 3-1 dhe ngjitet në kuotën e gjashtë pikëve, +6 ndaj Italisë që sot luajti ndeshjen e parë.

GJIBRALTAR-KROACI 0-7

Spektakël nga Kroacia, që shënon shtatë gola në transfertë ndaj Gjibraltarit dhe u dërgon një mesazh të gjitha rivaleve në Grupin L: për të dalë të parët, do të duhet të mposhtni Perisic-in dhe shokët e tij. Modric futet në fushë në gjysmëorën e fundit, ndërsa interisti Petar Sucic luan titullar në formacionin e Dalic, i cili e zhbllokon ndeshjen në minutën e 28’me Pasalic. Mesfushori i Atalantës, i vendosur pas Budimirit në skemën 4-2-3-1, jep asistin për 2-0 që e shënon ish-lojtari i Crotone dy minuta më vonë.

Lexo më tej: Spanja trondit Francën me “manita”, por dridhet në fund: Yamal sfidon CR7 në finale

Në pjesën e dytë, Gjibraltari humbet energjinë dhe pëson dopietën e Ivanovic (60’ dhe 63’) dhe golin e Perisic-it (73’). Luka Sucic i anulohet një gol, ndërsa Kramaric shënon dy herë në minutat 77′ dhe 79′. Përfundon pra 7-0 dhe Kroacia i tremb të gjitha rivalet, edhe pse formalisht është në ndjekje të Republikës Çeke (9) dhe Malit të Zi (6), të cilat kanë nga dy ndeshje më shumë.

SFIDAT E TJERA

Grupi L plotësohet me fitoren 2-0 të Republikës Çeke ndaj Malit të Zi të Krstovic: Hlozek (23’) dhe Schick (65’) mposhtin rivalët, çekët kryesojnë me 9 pikë. Në Grupin J, përkundrazi, debutimi i Rudi Garcias në pankinën e Belgjikës është gjithçka përveçse pozitiv. Me Lukaku dhe De Bruyne titullarë, ky i fundit i vendosur në mënyrë të papritur si regjisori i skuadrës, “Djajtë e Kuq” nuk bindin dhe barazojnë 1-1 në Maqedoninë e Veriut: meritë e ish-lojtarit të Leeds, Alioski, i cili barazon në minutën e 86′ golin fillestar të Maxim De Cuyper (28’). Nisje negative për Garcian, që ndjek Uellsin (7) dhe Maqedoninë (5) në grup dhe është pas edhe ndaj Kazakistanit (3). Uellsianët, sot, kanë fituar 3-0 ndaj Lihtenshtajnit: gola nga Rodon (39’), Wilson (65’) dhe Kieffer Moore (68’).

Rezultatet e mbrëmjes

UEFA Qualification: 1st Round: Group I
Estonia 1-3 Israel
Norway 3-0 Italy
UEFA Qualification: 1st Round: Group J
North Macedonia 1-1 Belgium
Wales 3-0 Liechtenstein
UEFA Qualification: 1st Round: Group L
Czechia 2-0 Montenegro
Gibraltar 0-7 Croatia

The post Norvegjia e turpëron, Italia rrezikon Botërorin: Kroacia bën 7 në Gjibraltar appeared first on Lapsi.al.

Në mëngjesin e një dite, dymbëdhjetë marinë amerikanë morën pozita në një fushë në ishullin e qetë suedez Gotland, rreth 300 kilometra nga enklava ruse e Kaliningradit, dhe lëshuan raketa nga një sistem raketor mobil.

Edhe pse u përdorën raketa false që ranë në Detin Baltik, mesazhi i dërguar Rusisë ishte i qartë: ndërkohë që presidenti Donald Trump po e fut NATO-n në një krizë historike duke vënë në dyshim efektivitetin e saj, ushtria amerikane po forcon praninë në veri të Evropës, shkruan Wall Street Journal.

Administrata e Trump dëshiron që NATO të bëhet më “vrasëse”, dhe veriu i Evropës është shndërruar në një poligon për testimin e kësaj strategjie – një rajon ku Aleanca qëndron përballë Rusisë në dy fronte.

Ndërsa disa zyrtarë evropianë shprehin shqetësim për dobësimin e angazhimit amerikan ndaj aleancës transatlantike për shkak të kritikave të Trump dhe njoftimeve për ulje të angazhimit ushtarak jashtë vendit, komandantët amerikanë ushtarakë thonë se doktrina operative e tyre nuk ka ndryshuar.

Veriu i Evropës dhe vendet baltike janë bërë pika qendrore e planifikimit ushtarak amerikan

“Nga këndvështrimi i Ushtrisë Amerikane, urdhrat e mia nuk kanë ndryshuar”, tha gjenerali brigade, Andrew Saslav, zv/drejtor i stafet operacionale të Ushtrisë Amerikane në Evropë dhe Afrikë dhe shtoi se “sigurisht që mendoj për çështjen e angazhimit të ardhshëm të SHBA-së, por merrem me këtë gjë prej kohësh dhe nuk mendoj shumë për mesazhet politike që nuk janë urdhra zyrtarë”.

Veriu i Evropës dhe vendet baltike janë bërë pika qendrore e planifikimit ushtarak amerikan sepse pozicioni i tyre dhe qasja në rrugët detare dhe burimet e energjisë e bëjnë rajonin kyç në një periudhë të re tensionesh gjeopolitike.

Ky është një territor tradicionalisht shumë kritik ndaj Rusisë dhe është shtysa për nisma evropiane për forcimin e buxheteve të mbrojtjes dhe mbështetjes ushtarake për Ukrainën.

Gjatë një stërvitjeje tre javore, forcat amerikane dhe britanike u bashkuan me trupat nordike dhe baltike për të praktikuar skenarë të mundshëm lufte, duke përfshirë goditje luftarake, transport të furnizimeve me dronë dhe hedhje me parashutë mbi Rrethin Arktik në Norvegji.

Qëllimi i stërvitjes ishte dyfishtë: të shmangej agresioni rus dhe të forcohej bashkëpunimi i aleatëve në këtë kënd strategjik të Evropës, përfshirë edhe anëtarët e rinj të NATO-s, Finlandën dhe Suedinë.

Vendet nordike kanë rritur ndjeshëm shpenzimet për mbrojtjen

“Tani që Finlanda dhe Suedia janë anëtare të NATO-s, ne kemi një territor të bashkuar të Aleancës veriore të Rrethit Arktik,” tha Kristian Åtland, bashkëpunëtor i lartë shkencor në Institutin Norvegjez të Kërkimeve të Mbrojtjes, që këshillon forcat e armatosura norvegjeze. “Zgjerimi i NATO-s drejt vendeve nordike gjithashtu e ka bërë më të lehtë dërgimin e forcave të përforcuara në vendet baltike në rast krize ose konflikti ushtarak në rajon”, shtoi ai.

Që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, vendet nordike kanë rritur ndjeshëm shpenzimet për mbrojtjen. Finlanda ndan një kufi prej 1300 kilometrash me Rusinë. Norvegjia kufizohet me Gadishullin Kolsk, ku ndodhet flota kryesore ruse e nëndetëseve, Flota e Veriut.

Estonia, Letonia dhe Lituania prej vitesh paralajmërojnë për ambiciet ekspansioniste të Rusisë dhe ofrojnë informacion të vlefshëm inteligjence mbi fqinjët e tyre lindorë. Zyrtarët në rajon theksojnë se forca e marrëdhënieve me SHBA-në nuk duhet të dobësojë unitetin e Aleancës.

“Nuk bëhet fjalë për krijimin e një klubi brenda klubit, por për forcimin e NATO-s,” tha Carl-Johan Edstrom, shefi i stafit të ushtrisë suedeze. “Paralelisht me këtë, është e mundur të kryhen stërvitje dhe operacione bilaterale ose multilaterale, që forcojnë më tej mbrojtjen kolektive”, shtoi ai.

Një nga vendet më të rëndësishme strategjike në Evropën e Veriut

Gotlandi është një nga vendet më të rëndësishme strategjike në Evropën e Veriut, ku është e mundur vendosja e sensorëve dhe sistemeve me rreze të gjatë për kontrollin e hapësirës ajrore dhe detare në rajonin e Detit Baltik. “Jam i sigurt që Putini ka të dy sytë drejtuar Gotlandit. Qëllimi i Putinit është të marrë kontrollin mbi Detin Baltik,” deklaroi Micael Bydén, ish-komandanti suprem i forcave të armatosura suedeze.

“Pasi pozicionet detare ruse në Detin Baltik janë shumë të cenueshme, çdo konflikt do të përfshinte një përpjekje ruse për të marrë nën kontroll portet kyçe në vendet baltike, Finlandë dhe Poloni,” tha Stefan Lundqvist, përfaqësues suedez në Qendrën për Studime të Sigurisë Arktike Ted Stevens në Alaskë. “Gotlandi pothuajse me siguri do të jetë vendi i veprimeve armiqësore në fazat e para të një konflikti të mundshëm”, shtoi ai.

Pas viteve të demilitarizimit, Gotlandi sot është pika qendrore e riarmatosjes suedeze. Në rast lufte, ishulli do të shërbente si një nyje logjistike e NATO-s, pikë komunikimi për mbikëqyrjen e rrugëve detare dhe bazë për përgatitjen e operacioneve ofensive thellë në territorin armik.

Forcat e planifikuara në kushte lufte janë rreth 4500 ushtarë

Forcat e planifikuara në kushtet e luftës janë rreth 4500 ushtarë, dhe çdo vit në ishull mbërrijnë qindra rekrutë. Ata e kanë të vështirë t’i përshtaten komunitetit, ku shumë banorë janë zhvendosur në vitet e fundit për shkak të bukurive natyrore dhe rrugicave të mesjetës me gurë, pa pritur që në lagje të shfaqen zona stërvitore për përdorim të armëve.

Për të stërvitur mbrojtjen e Gotlandit, javën e kaluar një skuadër britanike e vëzhguesve zhvilloi një operacion vëzhgimi, ndërsa disa ditë më vonë 110 parashutistë britanikë u hodhën nga lartësia 300 metra nga dy aeroplanëve transportues A400M dhe kaluan natën duke ecur nëpër pyll drejt zonës së paracaktuar për ulje të aeroplanëve.

Ndërkohë, pak para mesnatës, një njësi e marinës amerikane mbërriti afër me një sistem raketor mobil, gati për dislokim të shpejtë në rast lufte. Vetëm disa orë më parë ata ishin në Norvegji. Pas lëshimit të raketave false, që ishin shtylla betoni, sistemi u transferua menjëherë në Finlandë për një demonstrim të ngjashëm.

Vendimi i Trumpit mund të rrezikojë arritjet deri më tani

Sistemi M142 HIMARS (Sistemi i Lëvizshëm i Artilerisë me Raketë) ka ndikuar shumë në rrjedhën e luftës në Ukrainë që prej kur Shtetet e Bashkuara filluan ta furnizojnë në mes të vitit 2022. Ky sistem përdor raketa GMLRS me rreze prej rreth 70 kilometrash dhe raketa me rreze të gjatë ATACMS, të cilat mund të godasin objektiva deri në 300 kilometra largësi.

Ukraina i ka përdorur ato për të goditur logjistikën ruse, tanke, ura, njësitë këmbësore dhe depot e municioneve. Por, vendimi i Trumpit për të ndaluar furnizimin me armë ndaj Ukrainës mund të rrezikojë sukseset e arritura deri tani. Një nga sfidat kryesore për anëtarët e NATO-s është të sigurojnë që sistemet e tyre ushtarake të funksionojnë në harmoni.

Lëshimi amerikan i raketave në Gotland mbështetej në një komunikim shumëkombësh kompleks dhe sensorë, sisteme komandimi dhe kontrolli, si dhe baza ajrore në disa vende. Në Lituani, forcat e NATO-s simuluan evakuimin dhe trajtimin e të plagosurve përmes tre sistemeve të ndihmës dhe evakuimit mjekësor, secili nga një vend tjetër.

Zhvillimi i shpejtë i teknologjisë, i cili sot në masë të madhe kontrollohet nga kompanitë private dhe jo nga qeveritë, e vështirëson edhe më shumë këtë koordinim. “Sfidë jonë sot është – si të ruajmë unitetin e Aleancës në këto ndryshime kaq të shpejta?” tha gjenerali Saslav. /Telegrafi/

The post Trump po e armatos ishullin evropian që e dëshiron Putini appeared first on Telegrafi.

Norvegjia po ndërton tunelin nënujor më të gjatë dhe më të thellë në botë dhe një nga projektet më ambicioze inxhinierike të Evropës. Tuneli synon të përmirësojë lidhjet dhe infrastrukturën e transportit të vendit.

Linja rekordthyese Rogaland Fixed Link – ose Rogfast – do të kalojë nën fjordet e vendit, do të jetë afërsisht 26.7 km e gjatë dhe, në pikën e saj më të thellë, 390 m nën nivelin e detit.

Pasi të përfundojë në vitin 2033, lidhja e tunelit pritet të shkurtojë kohën e udhëtimit midis dy qyteteve më të mëdha të Norvegjisë, Stavanger dhe Bergen, me 40 minuta.

Projekti Rogfast, i cili është afër gjysmës së ndërtimit, është pjesë e rrugës kryesore evropiane E39, e cila shtrihet përgjatë bregdetit perëndimor të Norvegjisë.

Rruga lidh qytete të tilla si Kristiansand, Stavanger, Haugesund dhe Bergen dhe do të zëvendësojë kalimet me traget dhe do të thjeshtojë udhëtimin, sipas Administratës Norvegjeze të Rrugëve Publike, e cila qëndron pas projektit.

“Stavanger është qyteti i katërt më i madh në Norvegji dhe Bergen i dyti më i madh. Shpresojmë që ky projekt të mund të zvogëlojë edhe kohën e udhëtimit për punëtorët që udhëtojnë për në Stavanger ose Bergen çdo ditë”, tha Oddvar Kaarmo, menaxher i projektit Rogfast në Administratën Norvegjeze të Rrugëve Publike.

Një burrë në Norvegji përjetoi një mëngjes të pazakontë kur u zgjua herët të enjten dhe zbuloi se një anije gjigante kontejnerësh kishte dalë në breg vetëm pak metra larg shtëpisë së tij, e vendosur buzë një detit.

Pavarësisht përmasave të mëdha të anijes dhe zhurmës që një incident i tillë mund të shkaktojë, burri kishte fjetur gjatë gjithë natës pa e ndier asgjë, raporton theguardian.

Sipas raportimeve nga mediat lokale, ai ka deklaruar me humor se nuk kishte dëgjuar asnjë zhurmë dhe vetëm kur u zgjua në mëngjes, dhe pa nga dritarja, kuptoi se çfarë kishte ndodhur.

Norwegian Man Sleeps Through Drama as Giant Container Ship Runs Aground Just Steps from His Fjord-View Home

A man in Norway awoke early on Thursday to discover a huge container ship had run aground a stone’s throw from his fjord-side house – and he had slept through the… pic.twitter.com/OnsD1YiFRr

— NEXTA (@nexta_tv) May 22, 2025

“U ndjeva sikur isha në një film,” është shprehur ai, i habitur se si nuk ishte zgjuar nga asgjë prej kësaj ngjarjeje dramatike.

Fatmirësisht, incidenti nuk shkaktoi asnjë të lënduar – as për banorët e zonës, përfshirë vetë burrin dhe familjen e tij, as për 16 anëtarët e ekuipazhit që ndodheshin në bordin e anijes 135 metra të gjatë.

Autoritetet detare ndërhynë menjëherë për të siguruar vendin e ngjarjes dhe për të nisur procedurat për tërheqjen e anijes nga bregu.

Ndërkohë, historia e burrit që “e zuri gjumi mes kaosit” është bërë virale në rrjetet sociale, ku shumë e kanë komentuar me humor, duke e përshkruar si “njeriun që fle si një shkëmb”. /Telegrafi/

The post Anija i përplaset pranë shtëpisë, por ai fle i qetë – norvegjezi vetëm kur u zgjua, kuptoi se çka kishte ndodhur appeared first on Telegrafi.

Suedia, Finlanda, Norvegjia dhe Lituania planifikojnë të rrisin aftësitë ushtarake rreth Detit Baltik, me një porosi të përbashkët për disa qindra automjete luftarake CV90, tha të martën kryeministri suedez Ulf Kristersson.

Kristersson e bëri njoftimin në një konferencë të përbashkët shtypi në Stokholm me homologun e tij lituanez Gintautas Paluckas, pas bisedimeve mes të dyve, transmeton Telegrafi.

“Fokusi ynë tani është në një blerje të mundshme të koordinuar të automjeteve luftarake të këmbësorisë CV90 me Suedinë, Lituaninë, Finlandën dhe Norvegjinë së bashku”, tha Kristersson.

“Me një prokurim të mundshëm të koordinuar, ne do të forcojmë aftësitë tona të përbashkëta ushtarake në rajonin e Detit Baltik”, shtoi ai.

Automjeti luftarak CV90 është prodhuar nga BAE Systems Hagglunds në Ornskoldsvik, Suedi. Kristersson nuk dha asnjë çmim të saktë për një porosi të ardhshme.

“Ne të paktën po diskutojmë për disa qindra automjete dhe ato janë mjaft të kushtueshme. Nga ana tjetër, ne po zgjerojmë buxhetet tona të mbrojtjes ushtarake”, shtoi ai.

Në fund të marsit, Suedia njoftoi se do të rrisë shpenzimet e mbrojtjes me rreth 300 miliardë korona (30 miliardë dollarë) gjatë dekadës së ardhshme.

Ajo tha se synonte të rriste shpenzimet e saj të mbrojtjes në 3.5% të GDB-së deri në vitin 2030, nga 2.4% aktuale.

Vendi nordik hoqi dorë nga mos-angazhimi ushtarak dy shekullor dhe aplikoi për anëtarësim në NATO pas pushtimit rus të Ukrainës, duke u bërë anëtari i tij i 32-të në mars 2024.

Presidenti amerikan Donald Trump ka kërkuar që të gjitha vendet e NATO-s të kontribuojnë të paktën 5% të GDB-së në buxhetet e tyre të mbrojtjes. /Telegrafi/

 

 

The post Suedia, Finlanda – Norvegjia e Lituania planifikojnë blerjen e përbashkët të automjeteve luftarake appeared first on Telegrafi.

Norvegjia po ndërton tunelin më të gjatë dhe më të thellë nënujor në botë.

Sipas mediave të huaja, përcjell Telegrafi, bëhet fjalë për një nga projektet inxhinierike më ambicioze të Evropës, i cili shpresohet të nxisë lidhjet e transportit dhe të infrastrukturës së vendit.

Duke lëvizur nën fjordet e vendit, lidhja fikse Rogaland – ose Rogfast – do të jetë rreth 26.7 km e gjatë dhe 390 metra në pikën më të thellë nën det.

Pasi të përfundojë në vitin 2033, lidhja e tunelit do të zvogëlojë kohën e udhëtimit midis dy qyteteve më të mëdha të Norvegjisë, Stavanger dhe Bergen, me 40 minuta.

Projekti Rogfast, ndërtimi i të cilit është afër gjysmës së rrugës, është pjesë e autostradës kryesore evropiane E39, e cila kalon përgjatë bregut perëndimor të vendit nordik.

Duke lidhur qytete si Kristiansand, Stavanger, Haugesund dhe Bergen, ai gjithashtu do të zëvendësojë kalimet e trageteve dhe do ta bëjë udhëtimin më të qetë, sipas autoritetit norvegjez të rrugëve që qëndron pas projektit.

“Stavanger është qyteti i katërt më i madh në Norvegji dhe Bergen është i dyti më i madh, kështu që ne shpresojmë që është e mundur që ky projekt të jetë në gjendje të zvogëlojë kohën e udhëtimit për punëtorët gjithashtu kur ata udhëtojnë në Stavanger ose Bergen në baza ditore”, ka thënë për Euronews Next, Oddvar Kaarmo, menaxher i projektit të projektit Rogfast në Administratën Norvegjeze të Rrugëve Publike.

Një nga tiparet kryesore të projektimit të autostradës së re nënujore është rreth pikës në mes të rrugës ku “një shtyllë” lidh ishullin Kvitsøy, komuna më e vogël e Norvegjisë, me tunelin kryesor në shkëmbin poshtë tij.

Tuneli Rogfast do të ketë dy korsi trafiku në çdo drejtim. Nën Kvitsøy, korsitë takohen nëpërmjet dy rrethrrotullimeve që po ndërtohen 260 metra nën nivelin e detit.

Dhe dy rrethrrotullimet nën ishull do të lejojnë qarkullimin e trafikut edhe kur njëra prej korsive është e mbyllur.

“Nëse diçka ndodh dhe ne duhet të mbyllim një pjesë të tunelit, ne mund ta drejtojmë tunelin duke përdorur një tubacion dhe trafikun në çdo drejtim në një tubacion”, shtoi ai.

Projekti Rogfast, i cili po ndërtohet në pjesë me një kosto prej 25 miliardë Krone Norvegjeze (2 miliardë euro), aktualisht është gjysmë i përfunduar, pas fillimit më 2018.

Ndryshe nga lidhja fikse e brezit Fehmarn që aktualisht është në ndërtim midis Gjermanisë dhe Danimarkës që përdor metodën modulare të ndërtimit, Rogfast po shpërthehet dhe shpohet drejtpërdrejt përmes shkëmbinjve të ngurtë, një metodë që Norvegjia përdor për të siguruar stabilitet dhe qëndrueshmëri nën presionin e ujit.

Lidhja fikse Rogfast është planifikuar të përfundojë deri në verën e vitit 2033.

“… Do të ketë udhëtarë që punojnë, industri dhe ndoshta edhe turizëm. Për shkak se bregu perëndimor i Norvegjisë është një pjesë e Norvegjisë që turistët e kërkojnë shpesh. Për shembull, Bergen. Ne kemi shumë turistë në Bergen. Dhe kur të kemi këtë projekt rrugor që do të na lejojë të udhëtojmë në Bergen në një kohë më të shkurtër, ka shumë të ngjarë, turistët gjithashtu do t’ia mësyjnë kësaj pjese të Norvegjisë më shumë se sot”. /Telegrafi/

The post Brenda projektit të Norvegjisë ku po ndërtohet “rruga nënujore më e gjatë dhe më e thellë në botë” appeared first on Telegrafi.

Numri i udhëtarëve evropianë që vizitojnë SHBA-në ka rënë ndjeshëm për shkak të tensioneve politike dhe ekonomike dhe frikës nga një politikë armiqësore kufitare nën presidentin Donald Trump, e cila tani po kërcënon linjat ajrore më fitimprurëse në botë, shkruan Financial Times.

Numri i vizitorëve nga Evropa Perëndimore që kaluan të paktën një natë në SHBA në mars ra 17%, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, sipas të dhënave nga Administrata Ndërkombëtare e Tregtisë e SHBA (ITA).

Sipas analizave të Financial Times, udhëtimet nga disa vende, përfshirë Irlandën, Norvegjinë dhe Gjermaninë, ranë me më shumë se 20%.

Një kërcënim serioz për turizmin amerikan

Bëhet e ditur se ky trend është një kërcënim serioz për industrinë e turizmit në SHBA, e cila përbën 2.5% të GDP-së.

Disa linja ajrore dhe hotele po paralajmërojnë tashmë për një rënie të kërkesës për fluturime transatlantike dhe një “përshtypje negative” që përhapet për udhëtimet në SHBA.

Numri i përgjithshëm i vizitorëve jashtë shtetit ra 12% në mars krahasuar me vitin e kaluar – rënia më e madhe që nga marsi 2021, kur sektori i udhëtimeve ishte ende i goditur rëndë nga kufizimet pandemike, tregojnë të dhënat e ITA.

“Trump ka shkatërruar reputacionin e SHBA-së në vetëm dy muaj, gjë që mund të shihet përmes rënies së udhëtimeve nga BE-ja në SHBA”, tha Paul English, bashkëthemelues i platformës së udhëtimit Kayak.

“Nuk është vetëm një goditje tjetër për ekonominë amerikane, por dëmtimi i reputacionit që do të jetë i vështirë për t’u riparuar për breza.”

NEW

The number of people travelling from Europe to the US in recent weeks has plummeted by as much as 35%, as travellers have cancelled plans in response to Trump’s policies and rhetoric, and horror stories from the border. pic.twitter.com/c3Bd2YxTeK

— John Burn-Murdoch (@jburnmurdoch) April 11, 2025

Rrugët më fitimprurëse në botë

Linjat transatlantike janë ndër më fitimprurëset në botë dhe linjat ajrore kanë parë kërkesë të madhe pas pandemisë, veçanërisht për ulëse premium.

Virgin Atlantic javën e kaluar paralajmëroi për një rënie “të moderuar” të kërkesës nga pasagjerët amerikanë për fluturime përtej Atlantikut, ndërsa CEO i Air France-KLM Ben Smith tha se kompanisë iu desh të ulte tarifat ekonomike për shkak të një “ngadalësimi të lehtë të tregut”.

Megjithatë, British Airways (në pronësi të IAG) dhe Delta Air Lines thanë se nuk po shohin një rënie të interesit deri më tani.

Suksesi i linjave ajrore është i lidhur ngushtë me shëndetin e përgjithshëm të ekonomisë, pasi konsumatorët shpesh e shtyjnë udhëtimin në kohë recesioni.

Analistët e Barclays thanë këtë javë se ata mbeten të shqetësuar për rrugët transatlantike, ku ata presin që një “rënie e papritur” të bëhet realitet.

Numri i rezervimeve verore nga turistët europianë ka rënë ndjeshëm

Naren Shaam, CEO i platformës online të rezervimit të udhëtimeve Omio, tha se shkalla e anulimit për udhëtimet në SHBA në tremujorin e parë ishte 16% më e lartë se vitin e kaluar – me një përqindje veçanërisht të lartë të anulimeve midis udhëtarëve nga Britania e Madhe, Gjermania dhe Franca, ku deri në 40% të rezervimeve u anuluan.

Drejtori ekzekutiv i gjigantit francez të hoteleve Accor, Sebastien Bazin, tha se raportet e turistëve që mbaheshin në kufirin e SHBA-së krijuan një “përshtypje të keqe” për udhëtimin në SHBA.

Accor njoftoi javën e kaluar se rezervimet verore nga turistët evropianë në SHBA kishin rënë me 25%.

Dhe raportohet se rënia e ardhjeve ndërkombëtare në SHBA thekson më tej rrezikun ekonomik që rrjedh nga politikat më agresive kufitare nën Trumpin.

Sipas ITA, vizitorët ndërkombëtarë shpenzuan më shumë se 253 miliardë dollarë për udhëtime dhe shërbime të ngjashme në SHBA vitin e kaluar, duke përbërë më shumë se 19% të shpenzimeve totale të turizmit prej 1.3 trilion dollarësh.

“Kufijtë nuk ndjehen më të sigurt”

Presidenti i Delta, Glen Hauenstein tha se linja ajrore ka parë një rënie “të konsiderueshme” të rezervimeve nga Kanadaja, duke e bërë atë të pezullojë parashikimet e saj financiare për këtë vit.

Gloria Sync, një artiste dhe autore nga Nottingham, Angli, tha se anuloi një udhëtim në San Francisko në maj pasi lexoi raportet e turistëve të ndaluar.

“Kufijtë nuk ndihen më të sigurt”, tha Sync, e cila është transgjinore dhe thotë se frikësohet për shkak të identitetit të saj.

“Unë nuk e di nëse do të kthehem ndonjëherë përsëri, sinqerisht.”

Ndryshe, udhëtimet nga Kanadaja, burimi kryesor i turistëve drejt destinacioneve dimërore në SHBA, janë gjithashtu në rënie.

Las Vegas mirëpriti 1.4 milionë kanadezë vitin e kaluar – një e katërta e të gjithë vizitorëve ndërkombëtarë në qytet. /Telegrafi/

The post Evropianët po anulojnë masivisht udhëtimet në SHBA appeared first on Telegrafi.

Norvegjia po ndërton tunelin më të gjatë dhe më të thellë nënujor në botë, një projekt gjigand që pritet të revolucionarizojë infrastrukturën e vendit dhe të fuqizojë lidhjet rajonale përgjatë bregdetit perëndimor. Tuneli Rogfast – ose “Lidhja fikse Rogaland” – do të shtrihet 26.7 kilometra nën det dhe do të arrijë një thellësi prej 390 […]

The post Norvegjia po ndërton rrugën nënujore më të gjatë dhe më të thellë në botë appeared first on BoldNews.al.

Afërsia e Norvegjisë me Bashkimin Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë e shtyu vendin nordik të ndërtonte shumë bunkerë ushtarakë – disa prej tyre baza të mëdha sekrete për avionë dhe anije luftarake. Sot, përballë tensioneve të reja me Rusinë, këto struktura të nëndheshme po kthehen sërish në vëmendje. Çdo vit, qindra mijëra turistë vizitojnë veriun […]

The post Norvegjia ringjall bunkerët e Luftës së Ftohtë, përballë kërcënimit rus appeared first on BoldNews.al.

Me një kapacitet mbajtës deri në 9,100 automjete (konvencionale ose elektrike), Hoegh Aurora mban titullin e “transportuesit më të madh të automjeteve në botë”.

E operuar nga Hoegh Autoliners e Norvegjisë, Aurora u ndërtua nga China Merchants Heavy Industry (CMHI) në Jiangsu, Kinë dhe bëri udhëtimin e saj të parë vitin e kaluar, përcjell Telegrafi.

Me përmasa rreth 37.5 metra e gjerë dhe 199.9 metra e gjatë, ajo konsiderohet anija më e madhe në botë Pure Car and Truck Carrier (PCTC) për transportimin e llojeve të ndryshme të automjeteve dhe falë kuvertave të forta, ajo mund të mbajë edhe automjete të rënda.

Me një kapacitet ngarkesash prej 9,100 automjetesh, Hoegh Aurora mposht transportuesin më të madh të automjeteve në botë me 600 anije.

Por madhësia dhe kapaciteti mbajtës nuk janë karakteristikat e vetme mbresëlënëse të anijes.

Është gjithashtu një PCTC me karakteristika miqësore me mjedisin. Ka 1500 metra katrorë panele diellore në kuvertën e sipërme, të cilat ndihmojnë në reduktimin e prodhimit të energjisë elektrike nga gjeneratorët deri në 30-35% dhe funksionon me gaz natyror të lëngshëm (LNG), biokarburante dhe vaj me squfur. /Telegrafi/

The post “Përbindëshi i deteve” – ky është transportuesi më i madh i automjeteve në botë appeared first on Telegrafi.

Liderët evropianë kanë mbërritur në Lancaster House në qendër të Londrës, ku kryeministri britanik, Keir Starmer, po pret një samit ndërkombëtar për sigurinë.

Në mesin e tyre janë edhe presidenti francez Emmanuel Macron dhe kryeministri i Polonisë Donald Tusk.

Menjëherë pas tyre mbërriti edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, shkruan skynews, përcjell Telegrafi.

U panë gjithashtu kryeministri suedez Ulf Kristersson, kryeministri norvegjez Jonas Gahr Store, Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan, kryeministri i Republikës Çeke Petr Fiala dhe presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.

Më pas kryeministrja daneze Mette Frederiksen, kryeministri holandez Dick Schoof dhe kancelari gjerman Olaf Scholz.

Të pranishmit përfshijnë gjithashtu presidentin e Finlandës Alexander Stubb, presidentin e përkohshëm të Rumanisë Ilie Bolojan, presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelensky, si dhe presidentin e Këshillit Evropian Antonio Costa.

I fundit që mbërriti ishte kryeministri i Spanjës, Pedro Sanchez.

Në vijim gjeni emrat e të gjithë pjesëmarrësve: kryeministri i Britanisë së Madhe Keir Starmer, presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelensky, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte, presidenti francez Emmanuel Macron, kryeministri polak Donald Tusk, kryeministri suedez Ulf Kristersson, kryeministri i Republikës Çeke Petr Fiala, Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, kryeministri norvegjez Jonas Gahr Store, kryeministrja daneze Mette Frederiksen, kancelari gjerman Olaf Scholz, kryeministri kanadez Justin Trudeau, kryeministri holandez Dick Schoof, kryeministrja italiane Giorgia Meloni, kryeministri finlandez Alexander Stubb, presidenti i Këshillit të BE-së Antonio Costa, presidenti i përkohshëm i Rumanisë Ilie Bolojan dhe kryeministri spanjoll Pedro Sanchez. /Telegrafi/

The post Nis samiti i Britanisë së Madhe për Ukrainën – kush janë pjesëmarrësit? appeared first on Telegrafi.