Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, të shtunën ofroi mbështetje të plotë ndaj procesit të çarmatosjes së militantëve kurdë, të cilët kanë filluar t’i dorëzojnë armët nga forcat e Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK).

Tridhjetë militantë të PKK-së dogjën armët e tyre në hyrje të një shpelle në veri të Irakut, duke shënuar një hap simbolik, por të rëndësishëm drejt përfundimit të kryengritjes disa dekadëshe kundër Turqisë.

“Që nga dje, kjo plagë e terrorizmit ka hyrë në një proces përfundimi. Sot është një ditë e re; një faqe e re në histori është hapur. Sot janë hapur gjerësisht dyert e një Turqie të madhe dhe të fuqishme,” tha Erdogan para anëtarëve të Partisë së tij për Drejtësi dhe Zhvillim në Ankara.

Ai tha se hapat e fundit kanë bashkuar kombin dhe se tani parlamenti do të luajë një rol kyç në krijimin e kuadrit ligjor për përfundimin e procesit të çarmatosjes.

“Shpresoj që parlamenti ynë do ta mbështesë këtë proces me pjesëmarrjen më të gjerë të mundshme”, u shpreh Erdogan.

Ankaraja ka ndërmarrë hapa drejt krijimit të një komisioni parlamentar që do të mbikëqyrë çarmatimin dhe tranzicionin e PKK-së drejt politikës demokratike.

PKK-ja, e cila është në konflikt me shtetin turk dhe është ndaluar që nga viti 1984, vendosi të shpërbëhet, të çarmatoset dhe të përfundojë luftën separatiste pas një thirrjeje publike të liderit të saj të burgosur prej kohësh, Abdullah Ocalan.

Pas disa përpjekjeve të dështuara për paqe, kjo iniciativë e re mund të hapë rrugën që Ankaraja të përfundojë një kryengritje në të cilën kanë humbur jetën mbi 40 mijë njerëz, që ka rënduar ekonominë dhe ka shkaktuar ndarje të thella shoqërore dhe politike në Turqi dhe më gjerë në rajon. /Telegrafi/

The post Kurdët dorëzojnë armët pas 40 vitesh lufte me Turqinë, reagon Erdogan appeared first on Telegrafi.

Hunda luan një rol të fuqishëm në mbrojtjen tonë nga sëmundjet dhe vetëm ngjyra e saj mund të ofrojë njohuri për atë që po ndodh në trupin tonë.

Në Greqinë e Lashtë, hunda mendohej të ishte një nga katër lëngjet trupore përgjegjëse për balancimin e shëndetit dhe personalitetit të njeriut.

Megjithëse askush nuk e pëlqen një hundë që rrjedh ose stërkalat gjatë një teshtitjeje, mukusi në kanalet tona të hundës është padyshim një nga mrekullitë e trupit të njeriut. Na mbron nga faktorë të jashtëm dhe ka një përbërje unike që mund të zbulojë njohuri të thella mbi atë që po ndodh brenda nesh. Tani shkencëtarët shpresojnë të përmirësojnë fuqitë e hundës për të diagnostikuar dhe trajtuar më mirë gjithçka, nga Covid-19 deri te sëmundjet kronike të mushkërive.

Substanca ngjitëse mbron pjesën e brendshme të hundës sonë, duke hidratuar kanalet nazale dhe duke bllokuar çdo bakter, virus, polen, papastërti, pluhur dhe ndotje që përpiqet të hyjë në trupin tonë përmes rrugëve të frymëmarrjes. I ndihmuar nga qindra qime të vogla, hundët janë një barrierë midis botës së jashtme dhe asaj të brendshme.

Trupi i të rriturve prodhon mbi 100 milimetra mukus hunde gjatë një dite, por fëmijët kanë tendencë të jenë shumë më të ngarkuar se të rriturit sepse trupat e tyre po mësojnë të përballen me ekspozimin ndaj të gjitha molekulave të botës për herë të parë, thotë Daniela Ferreira, profesoreshë e infeksioneve të frymëmarrjes.

Me një shikim të thjeshtë, ngjyra dhe konsistenca e hundës sonë mund të na ndihmojë të kuptojmë pak për atë që po ndodh: hunda mund të jetë si një termometër vizual. Një hundë e lëngshme me mukus të qartë sugjeron se trupi ka të ngjarë të nxjerrë diçka që i irriton sinuset e tij, si poleni ose pluhuri. Mukusi i bardhë do të thotë se një virus mund të ketë hyrë në ambientet e tij, pasi e bardha shkaktohet nga qelizat e bardha të gjakut të thirrura për të luftuar ndërhyrësit. Kur mukusi bëhet më i dendur dhe i verdhë-jeshil, është thjesht shumë qeliza të bardha të vdekura të gjakut që grumbullohen pasi janë mbledhur në numër të madh dhe janë nxjerrë jashtë. Nëse hunda juaj është e kuqërremtë ose rozë, mund të jetë pak e përgjakur: ndoshta e keni fryrë hundën shumë dhe e keni irrituar pjesën e brendshme të saj.

Por shikimi i hundës është vetëm hapi i parë.

Mikrobioma e hundës

Ndërsa mikrobioma e zorrëve, ekosistemi i baktereve, viruseve, kërpudhave dhe mikroorganizmave të tjerë që banojnë në trupin tonë është shumë në ndërgjegjen publike, shkencëtarët mendojnë se mikrobioma në hundën tonë është po aq e rëndësishme. Në fakt, shkencëtarët tani besojnë se është e lidhur ngushtë me shëndetin e njeriut dhe funksionimin e duhur të sistemit imunitar.

Secili ka një mikrobiomë unike të hundës. Ajo ndikohet nga seksi, mosha, vendndodhja, dieta dhe madje edhe nëse përdorni cigare elektronike. Përbërja e mikrobiomës është ajo që e ndihmon atë të mbrohet nga ndërhyrësit, dhe disa nga këto ndërveprime janë delikate. Hulumtimet e vitit 2024, për shembull, zbuluan se nëse bakteret Staphylococcus potencialisht të dëmshme mbijetojnë në hundë dhe infektojnë një person, duke shkaktuar ethe, varet nga mënyra se si bakteret e hundës mbajnë hekurin.

Ferreira po punon për të kuptuar saktësisht se si duket një mikrobiomë e shëndetshme e hundës, në mënyrë që të mund të futet në një sprej nazal të përditshëm për të përmirësuar shëndetin e hundës, si marrja e probiotikëve për shëndetin e zorrëve.

Meqenëse mikrobioma e hundës është e lidhur kaq ngushtë me sistemin imunitar, thotë Ferreira, ekspertët po e studiojnë atë edhe për të përmirësuar mënyrën e forcimit të sistemit imunitar dhe madje për ta bërë atë më të ndjeshëm ndaj vaksinave.

Hulumtimet sugjerojnë se mënyra se si një trup reagon ndaj një vaksine ndryshohet nga lloji i mikrobiomës që ka një person. Studimet mbi vaksinën Covid-19, për shembull, sugjerojnë se ajo ndikoi në mikrobiomën e hundës dhe, nga ana tjetër, mikrobioma ndikoi në efikasitetin e vaksinës.

Ndërsa puna e Ferreirës për të përcaktuar formulën e saktë për mikrobiomën perfekte të hundëve mund të zgjasë disa vjet, në Suedi, shkencëtarët kanë pasur një avantazh duke transplantuar sekrecionet e hundëve e njerëzve të shëndetshëm tek ata që janë të sëmurë me hundë të bllokuar kronikisht dhe ethe, simptoma të përditshme të rinosinuzitit.

Studiuesit u kërkuan 22 të rriturve që të fusin një shiringë të mbushur me sekrecione nga miqtë dhe partnerët e shëndetshëm çdo ditë për pesë ditë. Ata zbuluan se simptomat si kolla dhe dhimbja, për shembull, ranë me pothuajse 40% për deri në tre muaj tek të paktën 16 prej pacientëve.

“Ky ishte një lajm i shkëlqyer për ne dhe askush nuk raportoi ndonjë efekt anësor negativ”, thotë Anders Martensson, konsulent në otorinolaringologji.

Jennifer Mulligan, otorinolaringologe në Universitetin e Floridës, përdor sekrecionet e hundëve për të studiuar njerëzit me rinosinusit kronik dhe polipe nazale, një gjendje që prek rreth 5 deri në 12% të popullsisë globale.

Në vitet e para të karrierës së saj, ajo duhej të nxirrte kirurgjikalisht indet e hundës nga pacientët me rinosinusit, por kjo ishte invazive dhe kufizuese. Tani, hulumtimi i saj ka treguar se hundët mund të jenë një tregues i saktë për të shqyrtuar më nga afër se çfarë po ndodh brenda trupit kur dikush zhvillon rinosinusit.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.

The post Hunda është një termometër vizual që na tregon për shëndetin tonë appeared first on Gazeta Si.

6 milionë infeksione të reja HIV dhe 4 milionë vdekje të lidhura me SIDA-n mund të ndodhin midis viteve 2025 dhe 2029 nëse shërbimet e trajtimit dhe parandalimit të HIV të mbështetura nga SHBA-të bien, sipas UNAIDS.

“Ky nuk është vetëm një boshllëk financimi. Është një bombë me sahat”, tha Drejtoresha Ekzekutive e UNAIDS, Winnie Byanyima, në përditësimin global të AIDS-it për vitin 2025.

“Kemi parë shërbime të zhduken brenda natës. Punonjësit e shëndetësisë janë dërguar në shtëpi. Dhe njerëzit, veçanërisht fëmijët dhe popullatat kryesore, po lihen mënjanë.”

“Popullatat kryesore” i referohen njerëzve më të prekshëm ndaj infeksionit HIV, duke përfshirë punonjësit e seksit, burrat që kryejnë marrëdhënie seksuale me burra, njerëzit që injektojnë drogë dhe gratë e reja.

Disa nga efektet e menjëhershme të tërheqjes së fondeve nga SHBA-të që kur Donald Trump mori presidencën në janar përfshijnë mbylljen e institucioneve shëndetësore, humbjet e vendeve të punës të punonjësve të shëndetësisë dhe ndërprerjen e shërbimeve të trajtimit, testimit dhe parandalimit.

Pavarësisht rënies në nivel global të infeksioneve dhe vdekjeve nga AIDS në vitin 2024, në nivelet më të ulëta në mbi 30 vjet, progresi ka qenë i pabarabartë: një rënie me 56% e rasteve në Afrikën Sub-Sahariane, por një rritje me 94% në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.

Megjithatë, shpresat për një fitore të afërt kanë rënë. Në janar 2025, Donald Trump pezulloi thuajse menjëherë fondet e programit Pepfar, plani emergjent i SHBA për ndihmën kundër AIDS, duke lënë bosh një nga burimet kryesore të financimit për parandalimin e HIV në vendet e varfra.

Vetëm në Nigeri, numri i personave që marrin ilaçe parandaluese kundër HIV ra nga 43 mijë në nëntor 2024 në më pak se 6 mijë në prill 2025.

Vetë UNAIDS parashikon se, nëse fondet e Pepfar nuk zëvendësohen, deri në vitin 2029 mund të ketë 4 milionë vdekje dhe 6 milionë infeksione të reja nga HIV në shkallë globale.

The post UNAIDS paralajmëron rritje të vdekjeve nga HIV appeared first on Gazeta Si.

Policia ka dalë me një komunikatë për mediat në lidhje me ngjarjen e regjistruar mbrëmjen e djeshme në Sarandë, ku u ndalua një automjet luksoz, tip “Porsche Panamera”, në të cilin ndodheshin tre të rinj dhe njëri prej tyre u hodh në det për t’i shpëtuar arrestimit. Blutë e qytetit bregdetar bëjnë me dije se […]

The post Arrestohen 3 të rinjtë në Sarandë/ I riu që u hodh në det kishte armë, njëri ishte në kërkim (EMRAT) appeared first on BoldNews.al.

Një grua nga Ukraina ka humbur jetën këtë të premte në Vlorë, pas një incidenti të rrezikshëm në det, ku ajo rrezikoi të mbytej së bashku me vajzën e saj.

Gruaja nuk arriti të mbijetojë dhe ndërroi jetë në spital ndërsa vajza e saj ndodhet në gjendje të rëndë, e intubuar.

Sipas informacioneve, një qytetar nga Vlora u erdhi në ndihmë nënës dhe vajzës në momentet kur ato po rrezikonin të mbyteshin në det duke arritur ti nxjerrë në breg në gjendje të rëndë shëndetësore.

Për shkak të faktit se viktima është shtetase e huaj, trupi i saj do të dërgohet drejt morgut të Tiranës për procedurat përkatëse.

Ngjarja ndodhi mesditën e së premtes, kur nëna dhe vajza ishin futur në det për t’u larë, por rrymat dhe dallgët i rrezikuan seriozisht.

Sipas rrëfimeve të qytetarëve të pranishëm, ambulanca mbërriti me rreth 30 minuta vonesë.

Çfarë thotë mjeku

Në një deklaratë për mediat, mjeku Edmond Breshani ka dhënë detaje se si 44-vjeçarja ukrainase humbi jetën dhe për gjendjen e vajzës së saj 18-vjeçe, duke thënë se për momentin e reja duket në gjendje më të qëndrueshme dhe ka shpresa që të dalë nga kjo situatë.

“Vajza 18-vjeçe dhe nëna 44-vjeçe kanë ardhur në spital rreth orës 12:00 në gjendje shumë të rëndë, në koma. Pacientja mbi 40 vjeçe ishte pa shenja jete, pa puls dhe pa ton zemre.

Ekipi i urgjencës, i cili e asistoi që në plazh, zbatoi protokollin për pacientët e mbytur. Pacientja mbi 40 vjeçe ishte pa shenja jete kur mbërriti në spital. Komunikuam më parë me ekipin e urgjencës që po vinte dhe zbatuam të gjitha protokollet, por ajo nuk arriti të kthehej në jetë, pasi zemra i kishte dalë jashtë funksionit për shkak të uljes së oksigjenimit nga uji i madh dhe rëra që kishte marrë.

Nuk arritëm dot ta rikthenim në jetë dhe njoftuam policinë.

Vajza 18-vjeçe ishte në gjendje kome, me frymarrje të ngadalta, puls të dobët dhe tension 5. Ajo u fut në intubim dhe iu bë ringjallja me oksigjenim sipas protokollit. Gradualisht filloi të merrte frymë vetë dhe të reagonte, duke u zgjuar.

Tensioni i saj është stabilizuar në 11 dhe ndodhet në reanimacion me frymarrje të drejtuar dhe i janë bërë të gjitha mjekimet e nevojshme, po ashtu po i bëhet aspirimi.

Për momentin, vajza 18-vjeçe është në gjendje më të qëndrueshme dhe ka shanse për mbijetesë. Ambulancat dhe mjekët ishin në dispozicion dhe asistuan që në momentet e para të ngjarjes”, tha mjeku.

Rreth orës 12:00, në plazhin “Uji i Ftohtë”, kanë rrezikuar të mbyten në det, 2 shtetase të huaja ukrainase (nënë e bijë). Ato janë transportuar për ndihmë mjekësore, në spital, ku ndodhen në gjendje të rëndë shëndetësore. pic.twitter.com/hoGw40IjNs

— Euronews Albania (@EuronewsAlbania) July 11, 2025

LEXONI GJITHASHTU:

• Nxori nga deti nënën e vajzën që po mbyteshin, flet heroi i Vlorës: U hodha i vetëm
• Ngjarje e rëndë në Vlorë: Dy gra rrezikojnë të mbyten, intubohen në spital

The post Drama në plazhin e Vlorës: Ndërron jetë turistja ukrainase, vajza e saj në intubim appeared first on Euronews Albania.

Një ngjarje e rëndë u regjistrua sot në qytetin e Vlorës, ku një turiste ukrainase ndërroi jetë pasi u mbyt në det, ndërsa vajza e saj ndodhet ende në spital.

Në lidhje me këtë incident Edmond Breshanaj, shefi i Reanimacionit në spitalin e Vlorës thotë se turistja 44-vjeçare erdhi pa shenje jete.

“Të dyja nënë e bijë erdhën në spital rreth orës 12:00 në gjendje shumë të rëndë. Pacientja 44-vjeçare erdhi pa shenja jeta, bëmë çdo gjë por nuk arritëm ta rikthenim në jetë.

Vajza 18-vjeçare edhe ajo erdhi në gjendje kome, po pas ndërhyrjes filloi të reagonte pas një ore- pasi tensioni i shkoi 11. Tani gjendja e vajzës është e qëndrueshme, ka mundësi që të mbijetojë”, tha Edmond Breshanaj.

The post Mbytja e turistes ukrainase në Vlorë/ Shefi i Reanimacionit: 44-vjeçarja erdhi pa shenja jete appeared first on Sot News | Lajme.

Një studim i gjatë me rezonancë magnetike (fMRI), i realizuar nga Ana Triana dhe dy universitete në Finlandë, ndoqi për 133 ditë aktivitetin e trurit dhe zakonet ditore të një individi.

Çfarë u zbulua? Gjumi, lëvizja, humori dhe frymëmarrja ndikojnë trurin jo vetëm atë ditë, por lënë gjurmë që zgjasin deri në 15 ditë.

Efektet afatshkurtra ndihmojnë trurin të përshtatet, ndërsa ato afatgjata prekin zonat që lidhen me kujtesën dhe përqendrimin.

Po, edhe netët pa gjumë nga para dy javësh janë ende me ty sot.

The post Truri yt nuk harron si ke fjetur, as pas 15 ditësh appeared first on iconstyle.al.

Një ngjarje e rëndë është shënuar mesditën e sotme në plazhin e Qerretit, Kavajë, ku një 59-vjeçar ka humbur jetën tragjikisht. Raportohet se rreth orës 12:00, shtetasi K. Gj., banues në Tiranë, dyshohet se ka pësuar arrest kardiak në momentin që ka hyrë në det. Për fat të keq, ai nuk ka mundur të mbijetojë. […]

The post Pëson arrest kardiak sa hyn në det, ndërron jetë 59-vjeçari në Qerret appeared first on BoldNews.al.

Skanimet MRI kanë treguar se gjatë shtatzënisë, disa pjesë të trurit të gruas zvogëlohen përkohësisht, sidomos ato që lidhen me ndjeshmërinë sociale dhe lidhjen emocionale.

Sipas një studimi të publikuar në Nature Neuroscience, ky ndryshim nuk është humbje, por riformatim neurologjik që e ndihmon nënën të lidhet më thellë me foshnjën dhe të kuptojë më mirë sinjalet joverbale të saj.

Reduktimi i lëndës gri ndodh veçanërisht në tremujorin e tretë dhe mund të zgjasë deri në 6 muaj pas lindjes.

Por dendësia e neuroneve mbetet e paprekur “, funksioni i trurit jo vetëm ruhet, por përmirësohet në mënyra që mbështesin instinktin e nënës.

Shkenca e quan këtë një “rregullim të hollë”, që i jep nënës një ndjeshmëri të shtuar dhe aftësi më të mprehta sociale, pikërisht çfarë i duhet në fazën e parë të mëmësisë.

The post Gjatë shtatzënisë, truri i gruas zvogëlohet, por bëhet më i fuqishëm emocionalisht appeared first on iconstyle.al.

Një studim i ri ka zbuluar se njerëzit e ekspozuar ndaj niveleve më të larta të ndotjes së ajrit duket se kanë më shumë gjasa të zhvillojnë një lloj tumori në tru që zakonisht nuk shkakton kancer, por mund të çojë në probleme të tjera shëndetësore.

Meningiomat janë lloji më i zakonshëm i tumorit primar në tru dhe rriten aq ngadalë sa mund të duhen vite para se të zbulohen. Ato burojnë nga membranat që rrethojnë trurin dhe palcën kurrizore.

Rrallë janë kanceroze, por meningiomat mund të shkaktojnë probleme të tjera duke prekur indet, nervat ose enët e trurit.

Për studimin, studiuesit ndoqën gati katër milionë të rritur në Danimarkë gjatë një periudhe 21-vjeçare. Rreth 16,600 njerëz zhvilluan tumore të sistemit nervor qendror, përfshirë rreth 4,600 që zhvilluan meningiomë.

Studiuesit më pas vlerësuan nivelet e tyre të ekspozimit ndaj llojeve të ndryshme të ndotjes së ajrit, për shembull emetimet e trafikut dhe ndotja nga nafta, gjatë një dekade.

Njerëzit me më shumë ekspozim ndaj ndotjes së ajrit ishin në rrezik më të lartë për meningiomë, zbuloi analiza, por nuk kishte një lidhje të fortë midis ndotjes së ajrit dhe tumoreve më agresive të trurit, siç janë gliomat.

Rreziqet më të mëdha ishin nga grimcat ultra të imëta nga shkarkimet, tymi dhe emetimet.

Studimi nuk vërteton se ndotja e ajrit shkakton meningiomën, vetëm se ekziston një lidhje midis të dyjave.

“Ndërsa hulumtimi mbi efektet shëndetësore të grimcave ultra të imëta është ende në fazat e hershme, këto gjetje tregojnë një lidhje të mundshme midis ekspozimit ndaj grimcave ultra të imëta të lidhura me trafikun dhe zhvillimit të meningiomës”, tha në një deklaratë Ulla Hvidtfeldt, një nga autoret e studimit.

Kjo tregon se “ndotja e ajrit mund të ndikojë në tru, jo vetëm në zemër dhe mushkëri”, shtoi Hvidtfeldt.

The post Njerëzit që thithin ajër të ndotur janë në rrezik më të lartë për tumore në tru appeared first on Gazeta Si.

Trupi i pajetë i kapitenit Arben Anamali është gjetur pas rreth 48 orësh kërkime. Anamali u mbyt pasi arriti që të shpëntonte dy turistë të huaj në liqenin e Shkodrës, por për fat të keq nuk ia doli të dilte vetë nga uji.

Sipas informacioeneve, trupi i kapitenit u gjet gjatë ditës së tretë të operacionit të kërkimit, që nisi rreth orës 05:00 të mëngjesit të së enjtes. Dy ditë më parë u raportua se Arben Anamali sakrifikoi jetën e tij në krye të detyrës, duke u shërbyer vizitorëve dhe turistëve në Shkodër.

51-vjeçari ishte kapiteni i njërës prej anijeve që Bashkia e Shkodrës u ka vënë në dispozicion turistëve për udhëtime në liqen. Ai dha jetën e tij për të shpëtuar turistët të cilët falë tij janë në gjendje të mirë shëndetësore.

The post U mbyt pasi shpëtoi dy turistët, gjendet trupi i pajetë i kapitenit Arben Anamali appeared first on Lapsi.al.

Në një postim zyrtar në platformat X dhe Facebook, Presidenti i Republikës, Bajram Begaj, përshëndeti vendimin e Parlamentit Evropian për miratimin e rezolutës mbi ecurinë e progresit të Shqipërisë, për vitet 2023–2024.

Presidenti Begaj, e ka cilësuar këtë rezolutë si një sinjal të qartë mbështetjeje për rrugën e reformave që Shqipëria ka ndërmarrë drejt anëtarësimit të plotë në Bashkimin Evropian.

“Konfirmimi dhe mbështetja e Parlamentit Evropian i jep Shqipërisë me rezolutën e fundit energji për procesin e reformave drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian”, shkruan Presidenti.

Kreu i shtetit theksoi se kjo mirënjohje duhet të përkthehet në punë konkrete dhe në një frymë bashkëpunimi parlamentar për zbatimin e rekomandimeve të rezolutës:

“Mirënjohja duhet të shprehet me punë dhe bashkëpunim parlamentar në të gjitha drejtimet dhe për çdo aspekt të rezolutës”.

Rezoluta e miratuar nga Parlamenti Evropian, reflekton progresin e bërë nga Shqipëria në disa fusha kyçe, duke shënuar një hap tjetër në procesin e integrimit evropian të vendit.

 

The latest resolution of the European Parliament on Albania represents strong confirmation and support for my country. It will further boost our reform efforts toward EU membership.

It is time to show our gratitude through concrete actions and parliamentary cooperation on every…

— Bajram Begaj (@BajramBegajAL) July 9, 2025

The post Presidenti Begaj përshëndet miratimin e rezolutës së Parlamentit Evropian për Shqipërinë: Mbështetje për procesin e reformave appeared first on Albeu.com.

Nga Gazeta Si- Ndotja nga ngrohja e planetit trefishoi numrin e vdekjeve nga vala e të nxehtit që përfshiu Europën në fund të qershorit, sipas një analize që mbulon shumë qytete, ndërsa ekspertët paralajmëruan për një krizë shëndetësore në përkeqësim që po anashkalohet.

Shkencëtarët vlerësojnë se nxehtësia e lartë vrau 2,300 njerëz në 12 qytete të mëdha, ndërsa temperaturat u rritën në të gjithë Europën midis 23 qershorit dhe 2 korrikut.

Ata ia atribuuan 1,500 vdekje klimës, e cila ka ngrohur planetin dhe i ka bërë ekstremet më të këqija edhe më të nxehta.

Milano ishte qyteti më i goditur në terma absolutë, me 317 nga 499 vdekje nga nxehtësia që i atribuohen klimës, e ndjekur nga Parisi dhe Barcelona. Londra pati 273 vdekje nga nxehtësia, 171 prej të cilave studiuesit ia atribuuan ndikimit të njeriut në klimë.

“Ky studim tregon pse valët e nxehtësisë njihen si vrasës të heshtur”, thotë Malcolm Mistry, epidemiolog.

Njerëzit e moshuar kishin vdekshmërinë më të lartë, zbuloi studimi, me 88% të vdekjeve të shkaktuara nga klima tek njerëzit mbi moshën 65 vjeç. Studiuesit thanë se nxehtësia ekstreme ishte një kërcënim “i nënvlerësuar” pasi shumica e viktimave vdiqën larg syrit të publikut në shtëpi dhe spitale, dhe me pak mbulim mediatik.

“Valët e nxehtësisë nuk lënë një gjurmë shkatërrimi si zjarret në pyje ose stuhitë,” thotë Ben Clarke, shkencëtar i klimës.

“Ndikimet e tyre janë kryesisht të padukshme, por shkatërruese. Një ndryshim prej vetëm 2 ose 3 gradë Celsius mund të bëjë diferencën midis jetës dhe vdekjes për mijëra njerëz.”

Shkencëtarët zbuluan se ndryshimet e klimës i shtynë temperaturat në disa qytete deri në 4 gradë Celsius më të larta, duke rezultuar në 1,500 vdekje shtesë. Numri i të vdekurve ishte më i madh se ai i fatkeqësive të tjera të motit të kohëve të fundit që u përkeqësuan nga ndotja nga lëndët djegëse fosile, siç janë përmbytjet që vranë 224 persona në Spanjë në vitin 2024 dhe përmbytjet që vranë 243 persona në të gjithë Europën veriperëndimore në vitin 2021.

Studimet e mëparshme kanë vlerësuar se rreth 44,000 njerëz vdesin nga nxehtësia në Europë çdo vit, mesatarisht gjatë dekadave të fundit. Shkencëtarët sugjeruan se numri i madh i të vdekurve prej 2,300 personash nga një valë e vetme nxehtësie në vetëm 12 qytete mund ta bënte këtë verë veçanërisht të rrezikshme.

The post Studimi: Ndryshimet klimatike kanë trefishuar vdekjet nga i nxehti në Europë appeared first on Gazeta Si.

Ndërsa Europa përjeton vera më të ngrohta dhe rritje të udhëtimeve globale, kontinenti përballet me një sfidë në rritje të shëndetit publik: përhapjen e sëmundjeve të transmetuara nga mushkonjat. Temperaturat në rritje po krijojnë kushte ideale për lulëzimin e mushkonjave, duke amplifikuar rrezikun e sëmundjeve të tilla si ethet e dengës, Zika dhe virusi i Nilit Perëndimor.

Mushkonja Aedes albopictus (tigri aziatik), një vektor kyç për ethet e dengës dhe Zika, tani është e pranishme në 13 vende të BE-së. Ndërkohë, Aedes aegypti, një tjetër mushkonjë e aftë të transmetojë këto viruse, është përhapur në Qipro, përreth Detit të Zi dhe në Madeira. Këto mushkonja lulëzojnë në mjedise të ngrohta dhe të lagështa, dhe ndryshimi i klimës po zgjeron gamën e tyre në rajone më parë më të ftohta.

Ethet e Dengës: nga kërcënimi tropikal në realitetin europian

Temperatura optimale për transmetimin e etheve të dengës nga Aedes albopictus në zonat e buta është 24–26°C, një gamë gjithnjë e më e zakonshme në të gjithë Europën gjatë muajve të verës. Temperaturat e larta përshpejtojnë ciklet jetësore të mushkonjave, duke i mundësuar Ae. albopictus të përfundojë zhvillimin e saj në pak më shumë se një javë kur temperaturat mesatare arrijnë 25°C. Kjo çon në kulmin e popullatave të mushkonjave dhe rreziqe të shtuara të transmetimit të sëmundjeve gjatë muajve më të nxehtë.

Hulumtimi i botuar në The Lancet thekson se temperaturat më të ngrohta të verës janë parashikuesi më i fortë i rrezikut të shpërthimit të etheve të dengës. Dikur e konsideruar si një sëmundje tropikale, tani është një shqetësim shëndetësor në zhvillim në Europë.

Studiues nga Universiteti Umea në Suedi dhe Universiteti i Heidelbergut në Gjermani analizuan të dhëna 35-vjeçare mbi përhapjen e tyre në Europë. Në vitin 2024, viti më i nxehtë në periudhën e studimit, BE raportoi një rekord prej 304 rastesh autoktone (të fituara brenda BE-së) të etheve të dengës, duke tejkaluar totalin prej 275 rastesh të regjistruara gjatë 15 viteve të mëparshme së bashku.

Faktorë të tjerë mjedisorë, siç janë orët më të gjata të ditës, disponueshmëria e ujit dhe bimësia, krijojnë më tej mikromjedise ideale për përhapjen e mushkonjave. Ndërsa këto kushte bëhen më të përhapura, rreziku i transmetimit lokal të sëmundjeve në Europë vazhdon të rritet.

Flaviviruse të tjera, si virusi i Nilit Perëndimor dhe virusi i encefalitit të përhapur nga rriqrat, janë tashmë endemike në Europë.

The post Europë më e nxehtë dhe më e rrezikshme: Sëmundjet e përhapura nga mushkonjat rrezikojnë një epidemi të re appeared first on Gazeta Si.

Pas më shumë se një jave kërkimesh, është gjetur pa shenja jete 70-vjeçari Jashar Spaho, i cili ishte raportuar i zhdukur nga familjarët që prej datës 28 qershor.

Trupi i të moshuarit u gjet këtë të merkurë në lumin Devoll, në segmentin midis fshatrave Tren dhe Bitinckë.

Familjarët kishin apeluar edhe në media për ndihmë në përpjekje për ta gjetur, por fatkeqësisht kërkimet përfunduan tragjikisht.

Sipas burimeve nga policia, aktualisht po hetohet në dy pista kryesore: ajo e vetëvrasjes dhe e një aksidenti të mundshëm që ka çuar në rënien e tij në lumë.

Trupi i pajetë është dërguar në morg për ekspertizë mjeko-ligjore, me qëllim përcaktimin e shkakut të saktë të vdekjes.

The post I humbur prej 28 qershorit, gjendet i pajetë i moshuari nga Devolli, për çfarë dyshohet appeared first on Albeu.com.

Shëndeti i Mbretit Charles III ka qenë nën mikroskop që nga diagnoza e tij me kancer në fillim të vitit 2024, dhe shfaqja e tij e fundit me një sy të skuqur shkaktoi shqetësim të ri midis vëzhguesve mbretërorë. Më 8 korrik, monarku 76-vjeçar mirëpriti Presidentin Francez Emmanuel Macron dhe gruan e tij, Brigitte, në Kështjellën Windsor për një vizitë shtetërore, të shoqëruar nga Mbretëresha Camilla, Princi William dhe Kate Middleton.

Fotot nga eventi, që tregonin një sy të djathtë të kuq në mënyrë të habitshme, i çuan fansat në një tërbim, me disa që spekuluan mbi X-in rreth lidhjeve të mundshme me trajtimin e tij të vazhdueshëm për kancerin. Pallati i Buckingham-it ndërhyri shpejt për të qetësuar stuhinë, duke shpjeguar se Charles kishte një hemorragji subkonjunktivale, një enë gjaku të shpërthyer në syrin e tij. Sipas Klinikës Mayo, kjo gjendje, ndërsa është alarmante për t’u parë, është e padëmshme, e ngjashme me një mavijosje në lëkurë, që shpesh shkaktohet nga diçka aq e thjeshtë sa një kollë ose teshtimë.

Burime nga Pallati theksuan se kjo nuk ka lidhje me trajtimin e tij për kancerin, të cilin ai e ka ndjekur që nga diagnoza e tij pas një procedure për zmadhimin e prostatës në janar 2024. Transparenca e Pallatit pasqyron qasjen e tyre ndaj përditësimeve të mëparshme shëndetësore, si kur Charles u shtrua shkurtimisht në spital në mars 2025 për efekte anësore të trajtimit.

Reagimi i publikut ka qenë një përzierje shqetësimi dhe lehtësimi.

A është syri i kuq i Charles një tregues i udhëtimit të tij me kancerin?

Krahasuar me shqetësimet e kaluara shëndetësore, si shtrimi i tij në spital në mars ose thashethemet për planet e funeralit të quajtur Operacioni Ura Menai, ky incident duket më pak i rëndë. Në vitin 2022, Charles u pa me sy të skuqur në Luton, gjë që i atribuohet alergjive ose thatësisë së mundshme, duke sugjeruar se ky nuk është një problem i ri, por tërheq vëmendjen për shkak të betejës së tij me kancerin.

The post “Frikë nga më e keqja”/ Shëndeti i Mbretit Charles ndez alarmet në pallat appeared first on iconstyle.al.

Jo yndyrnat e çdo lloji, por ato të mirat, ato që natyra i ka futur në peshk, arra dhe vaj ulliri. Shkenca tani e konfirmon: heqja e tyre nga tryeza nuk është vetëm një gabim në dietë, por një favor për demencën.

Alzheimeri, Parkinson, skleroza e shumëfishtë: fjalë të frikshme që sot, thonë studiuesit, kanë të bëjnë edhe me listën e blerjeve. Një studim i botuar në vitin 2024, i titulluar “Marrja e acideve yndyrore në dietë dhe shëndeti i trurit ” zbuloi se ata që hanë pak acide yndyrore omega 6 (të cilat gjenden, rastësisht, në ushqime të shëndetshme dhe të thjeshta) kanë një rrezik më të lartë për të dëmtuar sistemin nervor qendror.

Dhe jo pak: +30 për qind për demencën në përgjithësi, +42 për qind për Parkinsonin, +65 për qind për sklerozën e shumëfishtë.

Jo vetëm “cilësia”, por edhe “sasia” e trurit tonë është e kompromentuar. Imazhet magnetike tregojnë atrofi të hipokampusit, qendrës së kujtesës, dhe lëndë të bardhë të reduktuar, grupi i fibrave nervore.

Është sikur truri të jetë i uritur, një uri specifike, ajo e yndyrnave “të mira”. Hulumtime të tjera e mbështesin këtë teori. Një i botuar në PubMed thotë se omega 3 zvogëlon stresin dhe inflamacionin.

Studimi Vitacog (Vitaminat dhe Njohja) thekson se vitaminat B ngadalësojnë rënien njohëse, por vetëm nëse omega 3 janë të pranishme në sasi të mjaftueshme.

Mdpi (Instituti Multidisiplinar i Botimeve Dixhitale) konfirmon se omega 3 përmirësojnë plasticitetin sinaptik dhe ndihmojnë në fazat e hershme të sëmundjes së Alzheimerit dhe Parkinsonit.

Studimi Aric (Rreziku i Aterosklerozës në Komunitete) gjithashtu sugjeron se disa yndyrna të ngopura, që gjenden në arra dhe produkte qumështi, janë të mira për trurin.

Këtu hyjnë në lojë dietat, ato të vërteta, terapeutike.

The Dash (Qasjet Dietike për të Ndaluar Hipertensionin), i projektuar për të luftuar hipertensionin, por me shumë pika të përbashkëta me indikacionet për përmirësimin e shëndetit të trurit, rekomandon fruta, perime, drithëra të plota dhe pak yndyrna të ngopura.

Dieta mesdhetare mbështetet në vajin e ullirit ekstra të virgjër, peshkun dhe bishtajoret.

The MIND (Ndërhyrja Mesdhetare-Dash për Vonesën Neurodegjenerative), përqendrohet në perimet jeshile, manaferrat dhe yndyrnat e mira.

Të treja kanë një efekt: ato ulin rrezikun e demencës deri në 25 për qind. Por, ndërsa shkenca përparon, dieta e vërtetë po shkon në një drejtim tjetër. Në shumë raste, disa profesionistë shëndetësorë (jo shumë të azhornuar) që merren me dieta rekomandojnë uljen e tepërt të yndyrnave tek pacientët me sëmundje të zemrës, pacientët me hipertension dhe pacientët mbipeshë. Rezultati: ju prisni gjithçka, madje edhe atë që nuk duhet. Dhe pastaj janë trendet shëndetësore (dhe të pashëndetshme) që bëjnë shumë dëme.

Midis këtyre, spikasin dietat dobësuese “bëje vetë”, të cilat eliminojnë dhjamin në emër të një trupi të hollë dhe një estetike që shpesh është larg shëndetit të vërtetë fizik.

Por truri nuk ndjek trendet dhe pa acide yndyrore esenciale rrezikon të përballet me vështirësi. Në Itali, situata është serioze. Demenca prek 5 për qind të njerëzve mbi 65 vjeç dhe një në tre mbi 85 vjeç.

Alzheimeri prek mbi gjysmën e demencës, me një incidencë që rritet me moshën. Parkinson prek 0.3 për qind të popullsisë, një për qind mbi 60 vjeç.

E gjithë kjo ka një çmim. Si për shembull, familjet italiane shpenzojnë më shumë se 40,000 euro në vit për t’u kujdesur për një të afërm me Alzheimer, 80 për qind e të cilave dalin nga xhepat e tyre.

Kostot janë tragjikisht të destinuara të rriten. Në të gjitha këto, nuk duam të themi se do të mjaftonte të vinim përsëri në tryezë disa peshq dhe një grusht arra, por do të ishte një zgjedhje në drejtimin e duhur, e dobishme për të ndaluar këtë valë sëmundjesh neurodegjenerative.

Truri, thonë ekspertët, është i përbërë nga 60 për qind yndyrë. Pra, a nuk është e drejtë t’i ofrojmë ato të duhurat?

Burimi: Il Foglio. Përshtati: Gazeta Si.

The post Truri ynë ka një dobësi për yndyrnat appeared first on Gazeta Si.

Luhatjet e motit duket se kanë përfunduar duke i lënë vendin temperaturave përvëluese. Këto temperatura janë më të papërballueshme sidomos për fëmijët dhe moshat e thyera.

Por vapa e madhe është tepër e rrezikshme sidomos për njerëzit që vuajnë nga sëmundjet kardiovaskulare.

Si ndikon vapa tek organizmi

Temperatura e trupit nuk duhet të jetë as shumë e nxehtë dhe as shumë e ftohtë. Sipas të dhënave, nëse temperatura rritet ndjeshëm, proteinat që e mbrojnë organizmin dhe që janë përgjegjëse për çdo proces të tij reshtin së funksionuari.

Trupi i njeriut arrin të përballet me nxehtësinë e lartë në dy mënyra të cilat e stresojnë zemrën.

Rrezatimi

Nxehtësia në trup kalon nga zonat e ngrohta tek ato më të ftohta. Për sa kohë ajri përreth është më i ftohtë se trupi, organizmi rrezaton nxehtësi në ajër.

Ky rrezatim ndalon që në momentin kur temperatura e ajrit i përafrohet asaj të trupit. Rrezatimi është një proces që kërkon një qarkullim më të centralizuar të gjakut sidomos në zonën e lëkurës.

Kjo e bën zemrën të rrahë më shpejtë dhe të pompojë më shumë gjak.

Në një ditë të nxehtë, zemra qarkullon dy ose katër herë më shumë gjak në minutë se në një ditë të freskët.

Avullimi

Çdo molekulë djerse që avullon nga lëkura merr me vete nxehtësinë e tepërt. Në një ditë pa lagështi, avullimi i djersës (një sasi e barazvlefshme me një lugë çaji) e freskon ndjeshëm të gjithë gjakun.

Por kur lagështia rritet në mbi 75%, avullimi i djersës bëhet tepër i vështirë.

Avullimi i djersës rrit presionin në sistemin kardiovaskular.

Sipas të dhënave, djersa merr më shumë nxehtësi nga trupi, bashkë me shumë minerale të dobishme për nervat, muskujt dhe ekuilibrat e lëngjeve.

Kjo e detyron trupin të çlirojë më shumë hormone të cilat e ndihmojnë organizmin të mbajë më shumë ujë dhe të minimizojë humbjen e mineraleve.

Shëndeti i zemrës dhe përballja me vapën

Njerëzit e shëndetshëm arrijnë të kenë një tolerancë më të lartë ndaj ndryshimeve të temperaturave. Njerëzit që kanë probleme me zemrën kanë një organizëm më të stresuar dhe rrjedhimisht goditen më fort nga vapa.

Zemra tek njerëzit që kanë pësuar një atak e ka më të vështirë të pompojë mjaftueshëm gjak për tu përballur me vapën.

Enët e bllokuara të gjakut si pasojë e kolesterolit kanë një qarkullim të dobët të gjakut në lëkurë. Ishemia, Parkinsoni, Alzheimeri, Diabeti e të tjerë ndikojnë negativisht në reagimin e trurit ndaj dehidratimit.

Kësisoj, truri nuk arrin të dërgojë sinjalet e etjes dhe trupi vuan pasojat.

Si të luftoni vapën

Ekspertët rekomandojnë që njerëzit që kryejnë aktivitet fizik, ta bëjnë atë në mëngjes herët ose në mbrëmje vonë. Në pikun e vapës, sigurohuni që të qëndroni në një ambient me ajër të kondicionuar, të bëni banjë ose të vendosni kompresa të ftohta nën sqetulla.

Këshillohet që në ditët e nxehta të siguroheni që të pini ujë çdo një orë. Mos pini lëngje të gazuara, me sheqer, alkool ose kafeinë të cilat përkeqësojnë dehidratimin.

The post Vapa ‘armik’ i shëndetit të zemrës/ Temperaturat e larta po rrisin rrezikun, ja si të mbroheni appeared first on Sot News | Lajme.

Horoskopi, e hënë, 7 Korrik 2025 Dashi Yjet nuk do ju lënë aspak të qetë gjatë kësaj dite dhe do ju nxitin për çdo veprim që do bëni. Urani do ndikoje negativisht në jetën tuaj në çift. Do keni shumë mosmarrëveshje dhe zënka të forta prandaj bëni kujdes me fjalët që do thoni. Nëse ju […]

The post Horoskopi, e hënë, 7 Korrik 2025/ Lexoni parashikimin e yjeve për shenjën tuaj appeared first on BoldNews.al.

Autoritetet greke kundër Pastrimit të Parave kanë njoftuar nisjen e një hetimi të gjerë për keqpërdorimin e fondeve të Bashkimit Europian për bujqësinë, që u shpërndanë për vite të tëra përmes agjencisë greke, OPEKEPE.  Sipas raportimeve në mediat e vendit fqinj, hetimi nuk do të përqendrohet vetëm te fermerët përftues, por edhe të kushdo që […]

The post Greqi/ Abuzimi me fondet e BE për bujqësinë, dy ish-ministra rrezikojnë të merren të pandehur appeared first on BoldNews.al.