Nga: Enver Bytyçi
28 qershori! Dita e shenjtĂ« e SerbisĂ« dhe e serbĂ«ve, e emĂ«rtuar si Dita e ShĂ«n Vidovdanit! Kjo ditĂ« pĂ«rkujton BetejĂ«n e FushĂ«-KosovĂ«s tĂ« 28 qershorit 1389 midis forcave ballkanike dhe trupave ushtarake tĂ« Sulltan Muratit I osman. ĂshtĂ« fakt se kjo betejĂ«, kjo ditĂ«, Ă«shtĂ« mitizuar nĂ« shkallĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« mundshme dhe ka prodhuar aq shumĂ« drama, viktima dhe tragjedi nĂ« konfliktet ballkanike, sidomos midis serbĂ«ve dhe shqiptarĂ«ve. Dhe, duhet thĂ«nĂ« se pĂ«r gati dy shekuj dita e 28 qershorit Ă«shtĂ« pĂ«rdorur shumĂ« herĂ« si simbol i mitologjisĂ« serbe pĂ«r qĂ«llime tĂ« manipulimit tĂ« opinionit brenda dhe jashtĂ« kufijve tĂ« shtetit serb.
MĂ« 28 qershor 1914, pra DitĂ«n e ShĂ«n Vidovdanit, u pĂ«rgatit dhe ndodhi atentati kundĂ«r princit austro-hungarez tĂ« kurorĂ«s, Franz Ferdinand, dhe gruas sĂ« tij, SofisĂ«. Pse ai atentat u krye pikĂ«risht nĂ« atĂ« ditĂ«? PĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« mesazhin e frymĂ«zuar prej mitit serb tĂ« Vidovdanit, se âSerbia nuk duron mĂ« tĂ« sakrifikohetâ me protektoratin austro-hungarez nĂ« BosnjĂ« HercegovinĂ«. Ky atentat u bĂ« shkaku i fillimit tĂ« LuftĂ«s sĂ« ParĂ« BotĂ«rore. MĂ« pas, Franca, si nikoqire e KonferencĂ«s sĂ« Paqes, e çeli atĂ« konferencĂ« nĂ« VersajĂ« pikĂ«risht mĂ« 28 qershor 1919. Edhe kjo ndodhi pĂ«r shkak se Franca donte ta pĂ«rdorte Vidovdanin serb si simbol tĂ« fitores sĂ« luftĂ«s, e cila filloi nĂ« atĂ« ditĂ« pesĂ« vite mĂ« parĂ«. NdĂ«rkohĂ« qĂ« vetĂ« Serbia ishte pĂ«rpjekur ta pĂ«rkujtonte Vidovdanin, por kĂ«tĂ« e realizoi vetĂ«m nĂ« vitet 1930 kur e kishte konsoliduar pushtetin e sundimit tĂ« saj nĂ« KosovĂ« nĂ«n ish-MbretĂ«rinĂ« Jugosllave.
Edhe Josif Stalini e publikoi letrĂ«n e ashtuquajtur tĂ« InformbyrosĂ« mĂ« 28 qershor 1948. GjithnjĂ« pĂ«r tâu kujtuar serbĂ«ve se ata duhej tĂ« reagonin kundĂ«r Titos dhe ta rrĂ«zonin atĂ« nga pushteti. ShĂ«n Vidovdani i shĂ«rbeu atij pĂ«r tĂ« mobilizuar serbĂ«t pĂ«r rrĂ«zimin e Titos, por nuk ndodhi kjo.
MegjithatĂ«, Ă«shtĂ« Serbia, shteti, kisha, akademia e saj, tĂ« cilat e pĂ«rdorĂ«n ShĂ«n Vidovdanin si mit dhe si motiv e mjet pĂ«r homogjenizimin e popullit dhe tĂ« kombit serb kundĂ«r popujve tĂ« tjerĂ« tĂ« rajonit tonĂ« e sidomos kundĂ«r shqiptarĂ«ve. Kurdo qĂ« Serbia ka ndĂ«rmarrĂ« fushata ushtarake e policore tĂ« spastrimeve etnike kundĂ«r shqiptarĂ«ve, thirri nĂ« ndihmĂ« mitet e BetejĂ«s sĂ« FushĂ«-KosovĂ«s tĂ« 28 qershorit 1389. I fundit ishte Sllobodan Milosheviqi ai qĂ« mblodhi nĂ« FushĂ«-KosovĂ«, mĂ« 28 qershor 1989, mbi njĂ« milion qytetarĂ« tĂ« SerbisĂ« dhe u betua âpĂ«r ta mbrojtur KosovĂ«nâ kundĂ«r shqiptarĂ«ve!
AutorĂ« tĂ« shumtĂ« tĂ« huaj, por edhe serbĂ« dhe shqiptarĂ« e kanĂ« trajtuar kĂ«tĂ« fenomen nĂ« mĂ«nyrat e tyre kritike, shumĂ« kritike, ose reflektive. Sigurisht qĂ« shumica e autorĂ«ve tĂ« SerbisĂ« e kanĂ« mbrojtur idenĂ« e KosovĂ«s si âdjepi i popullit dhe shtetit serbâ, si âJerusalemi i SerbisĂ«â, si âtoka e shenjtĂ« serbeâ, si âzemra e atdheut tĂ« serbĂ«veâ etj. Por, nga tĂ« gjitha elaborimet e kĂ«saj ngjarjeje mĂ« ka tĂ«rhequr vĂ«mendjen mĂ« sĂ« shumti trajtimi dhe interpretimi qĂ« i bĂ«n asaj njĂ« profesor i shquar i historisĂ« sĂ« EvropĂ«s Lindore dhe Juglindore, Holm Sundhaussen. Paraprakisht dua tâju them se profesor Sundhaussen ishte njĂ« studiues sqimatar, mĂ« i madhi pĂ«r historinĂ« e rajonit tonĂ«. Ai Ă«shtĂ« marrĂ« jo vetĂ«m me mitet ballkanike, e sidomos ato serbe; jo vetĂ«m me zhvillimet historike politike te ne, por nĂ« detaje ka studiuar gjithashtu çështjet e zhvillimit ekonomik e social, kulturor e gjuhĂ«sor, si dhe demografik tĂ« popujve tĂ« EvropĂ«s Juglindore, sidomos tĂ« SerbisĂ«. ĂshtĂ« studiuesi mĂ« i kompletuar i historisĂ« sonĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t nĂ« shtetet e rajonit tonĂ« e sidomos tĂ« historisĂ« sĂ« shtetit serb.
VetĂ«m njĂ« shembull po sjell. NĂ« vitin 2007, Holm Sundhaussen botoi nĂ« gjermanisht librin e tij tĂ« kontestuar nĂ« Beograd, Historia e SerbisĂ«, nĂ« tĂ« cilin e zhvesh kĂ«tĂ« histori prej miteve dhe mitologjisĂ« sĂ« ngulitur thellĂ« nĂ« kulturĂ«n, tregimtarinĂ« dhe interpretimin e autorĂ«ve serbĂ«. Sapo ai libĂ«r u botua, mediat e Beogradit e kudo qĂ« jetojnĂ« serbĂ«t reaguan me nervozizĂ«m pĂ«r atĂ« qĂ« ata e quanin âlĂ«ndim dhe fyerje ndaj serbĂ«ve dhe historisĂ« sĂ« tyreâ! Ministria e PunĂ«ve tĂ« Jashtme nĂ« Beograd thirri ambasadorin gjerman dhe i dorĂ«zoi njĂ« notĂ« protestĂ« pĂ«r atĂ« qĂ« kishte shkruar Holm Sundhaussen. Debati vazhdoi me muaj. NdĂ«rkohĂ«, autori i historisĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« SerbisĂ« i mblodhi tĂ« gjitha reagimet qĂ« ishin publikuar nĂ« mediat serbe e mĂ« gjerĂ«, shĂ«noi emrat e tĂ« gjithĂ« atyre autorĂ«ve qĂ« kishin shkruar dhe i ftoi ata nĂ« njĂ« takim nĂ« Beograd pĂ«r tâu ballafaquar me tĂ« vĂ«rtetĂ«n e shkruar. Mbajti njĂ« referat prej 22 faqesh, nĂ« tĂ« cilin ai u shpjegoi historianĂ«ve tĂ« SerbisĂ« se çfarĂ« ishte historia, ku ndryshon ajo nga mitologjia dhe si duhet shkruar e vĂ«rteta historike, pa u ndikuar nga mitet folklorike.
Por, le tĂ« kthehemi te pikĂ«pamjet e Holm Sundhaussen sa i pĂ«rket BetejĂ«s sĂ« FushĂ«-KosovĂ«s tĂ« 28 qershorit 1389. Ai shkruan: âKosova, si njĂ« pikĂ« qendrore mentale e SerbisĂ« sĂ« mesjetĂ«s, pra si vend âi tregimeve hyjnore tĂ« popullit serbâ, âsi Jerusalemi i SerbisĂ«â, po ashtu si kujtesĂ« e BetejĂ«s nĂ« FushĂ«n e MĂ«llenjave, krijon dy pjesĂ« themeltare tĂ« miti serb. (Kjo e krahasuar me punimet e Zoran Janjetoviqit). NjĂ«ra Ă«shtĂ« se Beteja e vitit 1389 shihet si akt vdekje dhe asgjĂ«simi nĂ« gjykimin e Zotit, trajtohet si rĂ«nie, si vuajtje dhe gatishmĂ«ri pĂ«r tâu sakrifikuarâ. NdĂ«rsa, nĂ« anĂ«n tjetĂ«r, shkruan Sundhaussen, âajo betejĂ« shihet si ringritje, si rithemelim i perandorisĂ« tokĂ«sore dhe hakmarrje pĂ«r atĂ« çka populli serb vuajti nĂ« atĂ« betejĂ«â. MĂ« tej, ai e zbĂ«rthen mesazhin e mitit serb tĂ« kĂ«saj beteje me padrejtĂ«sinĂ« qĂ« i bĂ«het popullit serb e gatishmĂ«rinĂ« e tij pĂ«r tâu vetĂ«sakrifikuar, duke pasur parasysh vrasjen nĂ« betejĂ« me Sulltanin tĂ« Princ Llazarit, ose gatishmĂ«rinĂ« e Millosh Obiliqit pĂ«r tâu hakmarrĂ«, si dhe tĂ« âtradhĂ«tisĂ«â sĂ« Vuk Brankoviqit.
Interpretimi i Holm Sundhaussenit është se për atë betejë ka shumë pak ose aspak informacion të kronikëve të luftës. Gjithçka, shkruan ai, është në gojëdhëna. Edhe mbledhja e folklorit nga ana e gjuhëtarit Vuk Karaxhiq shihet prej tij si një punë e paargumentuar. Madje, shkruan dhe thotë se këngët që ai mblodhi nuk kanë burimin se nga vijnë. Ndërkohë që kronika e kësaj beteje është shkruar disa dekada më vonë, vëren Sundhaussen. Ai bën krahasimin e kësaj beteje me betejat e tjera të kësaj periudhe dhe arrin në përfundimin se dy prej tyre ishin më të rëndësishme sesa ajo në Fushën e Mëllenjave. P.sh përmend Betejën e vitit 1448, për të cilën thotë se ishte e suksesshme dhe më e madhe sesa Beteja e vitit 1389. Megjithatë, në historinë e Serbisë iu dha vend kësaj të fundit. Arsyeja? Nevoja për përdorim politik të saj.
Pak a shumĂ« tĂ« njĂ«jtat argumente pĂ«rdor edhe historiani britanik, Noel Malcolm, kur pĂ«rcakton dhe provon me fakte se pse Kosova nuk Ă«shtĂ« djepi shpirtĂ«ror i shtetit dhe popullit serb. Ai shkruan se as shteti dhe as kisha e SerbisĂ« nuk lindĂ«n pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« territorin e KosovĂ«s. Shteti i parĂ« serb lindi nĂ« RashkĂ«, ndĂ«rsa kisha serbe u krijua nĂ« njĂ« fshat afĂ«r Kragujevcit. Prandaj, shkruan Malcolm, nuk mundet qĂ« Kosova tĂ« ishte e tĂ« jetĂ« âdjepi shpirtĂ«ror i popullit dhe i shtetit tĂ« SerbisĂ«â! Duke sjellĂ« argumente si kĂ«to, historianĂ« tĂ« tillĂ« me emĂ«r dhe famĂ« evropiane, e kanĂ« zhveshur historinĂ« e SerbisĂ« nga mitet dhe kĂ«sisoj dhanĂ« njĂ« kontribut tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m pĂ«r interpretimin real tĂ« kĂ«saj historie. NdĂ«rkohĂ«, historiani tjetĂ«r gjerman, Konrad Clewing, i trajton mitet si mjet ndikimi edhe nĂ« etnostrukturĂ«n e KosovĂ«s, duke arritur nĂ« pĂ«rfundimin se megjithatĂ« âKosova Ă«shtĂ« ose jo homogjene me popullsi shqiptare, po aq sa Ă«shtĂ« e tillĂ« Gjermania me popullsi gjermaneâ!
Parimi themelor i konceptit tĂ« historisĂ« pĂ«r Holm Sundhaussenit Ă«shtĂ« vendosja nĂ« themel tĂ« saj tĂ« njeriut. Duke e zgjeruar pikĂ«pamjen e tij, nĂ« kĂ«tĂ« aspekt, ai shkruan se ânuk ka territore tĂ« pushtuara ose jo tĂ« pushtuara. TĂ« pushtuar ose jo tĂ« pushtuar janĂ« njerĂ«zit qĂ« jetojnĂ« nĂ« ato territoreâ. NdĂ«rsa, duke iu referuar BetejĂ«s sĂ« FushĂ«-KosovĂ«s, ai e sheh atĂ« si tendencĂ« tĂ« SerbisĂ« pĂ«r tĂ« krijuar mitin e âpopullit hyjnorâ! ShqiptarĂ«t dhe grekĂ«t ushqejnĂ« âtĂ« qenit banorĂ«t e parĂ« tĂ« gadishullitâ. NdĂ«rsa serbĂ«t mitin e âtĂ« qenit hyjnorĂ«â, si askush tjetĂ«r, unikĂ«. NdĂ«rsa, betejĂ«n e Car Llazarit me Sulltanin, Sundhaussen e sheh si moment vendimi nĂ« dilemĂ«n ânĂ«se princi serb do tĂ« luftonte pĂ«r perandorinĂ« tokĂ«sore tĂ« trashĂ«guar nga NemanjĂ«t dhe Stefan Dushani, apo nĂ« vend tĂ« kĂ«saj do tĂ« ngrinte njĂ« kishĂ« me tĂ« cilĂ«n shihej krijimi i njĂ« perandorie ose mbretĂ«rie hyjnore serbe. Virtualiteti kĂ«sisoj shndĂ«rrohet nĂ« legjendĂ«, legjenda nĂ« mit dhe miti pĂ«rdoret si mjet lufte dhe betejeâ.
ĂshtĂ« interesant se si Sundhaussen e trajton nga pikĂ«pamja psikologjike zhvillimin e ngjarjeve. Edhe vrasjen e Car Llazarit ai e sheh si çështje nderi pĂ«r tâu pĂ«rballur nĂ« dyluftim me Sulltan Mratin I. NĂ« kĂ«tĂ« moment ai shkruan se Car Llazari mendoi sipas dilemĂ«s: NĂ«se duhej tĂ« luftonte me ushtri pĂ«r tĂ« mbrojtur âmbretĂ«rinĂ« serbeâ, ndonĂ«se ai nuk ishte pasues i perandorisĂ«, e cila kishte perĂ«nduar nĂ« vitin 1371, apo tĂ« binte nĂ« betejĂ« si dishepull i krijimit tĂ« njĂ« mbretĂ«rie imagjinare hyjnore pĂ«r serbĂ«t. Zgjodhi martirizimin, viktimizimin si model tĂ« mbretĂ«risĂ« sĂ« âpĂ«rjetshmeâ, shkruan Holm Sundhaussen. Dhe, mĂ« pas pĂ«rshkruan se si dhe pse emri i Car Llazarit u bĂ« mit. Ai citon teologun serb, Nikolaj Velimiroviq, i cili shkruante se âasnjĂ« popull kristian nuk ka nĂ« historinĂ« e vet atĂ« çfarĂ« populli serb ka. AsnjĂ« popull nuk ka njĂ« KosovĂ« ⊠Kosova Ă«shtĂ« njĂ« rast unik nĂ« historinĂ« dymijĂ« vjeçare tĂ« krishterimitâ, citon Sundhaussen tĂ« ketĂ« shkruar teologu serb i lartpĂ«rmendur dhe i shpallur shenjt nga Sinodi i KishĂ«s Ortodokse Serbe nĂ« vitin 2003.
Edhe sa i pĂ«rket Millosh Obiliqit, Sundhaussen e shpjegon aktin e tij tĂ« vrasjes sĂ« Sulltanit me sedrĂ«n dhe egon e tij, pĂ«r tâu dĂ«shmuar. Baxhanaku i tij, Vuk Brankoviqi, kishte nxjerrĂ« fjalĂ« se Milloshi âishte njĂ« tradhtar, qĂ« punon pĂ«r turqitâ! Dhe, ky i fundit, pĂ«r ta dĂ«shmuar veten jo si âtradhtarâ, por âsi heroâ, nĂ« pĂ«rfundim tĂ« betejĂ«s hyn nĂ« mirĂ«besim nĂ« çadrĂ«n e Sulltanit dhe e vret atĂ«. Motivimi i kĂ«tij akti provon nĂ« fakt njĂ« sindromĂ« tĂ« trashĂ«guar edhe sot nga individĂ« dhe grupe individĂ«sh, tĂ« cilĂ«t vendosin veten gjithnjĂ« nĂ« provĂ«, pĂ«r tâu dĂ«shmuar te tĂ« tjerĂ«t pĂ«r aftĂ«sitĂ« ose pĂ«r cilĂ«sitĂ« qĂ« ata kanĂ«. ĂshtĂ« aq e pĂ«rhapur njĂ« sindromĂ« e tillĂ«, sa nuk ke pse tĂ« mos e besosh edhe nĂ« rastin e Millosh Obiliqit.
Sipas historianit tĂ« njohur, Sundhaussen, miti i BetejĂ«s sĂ« FushĂ«-KosovĂ«s nisi si akt i grumbullimit tĂ« folklorit rreth kĂ«saj ngjarjeje dhe pĂ«rfundoi nĂ« shekullin e XIX nĂ« njĂ« mit kombĂ«tar. Deri aso kohe, ngjarja u transmetua pĂ«rmes folklorit. Madje, edhe nĂ« rapsoditĂ« e kelmendasve nĂ« ShqipĂ«ri dhe te shqiptarĂ«t nĂ« KosovĂ«. Pas studimit tĂ« kĂ«tij folklori prej Vuk Karaxhiqit, ajo u shndĂ«rrua nĂ« njĂ« ide fikse, sipas sĂ« cilĂ«s e gjithĂ« bota rrotullohet rreth FushĂ«-KosovĂ«s sĂ« 28 qershorit 1389 e, nĂ« kohĂ«n e sotme, rreth SerbisĂ« e serbĂ«ve. PĂ«r ta shndĂ«rruar nĂ« mit kĂ«tĂ« betejĂ«, nisĂ«n qĂ« prej vitit 1870 e kĂ«tej tĂ« zhvillohen manifestime, pĂ«rkujtimore, tĂ« shkruhen tregime, tĂ« bĂ«hen gravura dhe tablo tĂ« pikturĂ«s, tĂ« bĂ«het muzikĂ« e nĂ« shekullin XX edhe filma. Car Llazari u konsiderua si i pari dhe i vetmi pasues i Krishtit nĂ« botĂ«. TeologĂ«, historianĂ«, artistĂ«, kineastĂ«, regjisorĂ«, piktorĂ«, skulptorĂ«, shkrimtarĂ«, priftĂ«rinj, politikanĂ«, akademikĂ«, historianĂ«, psikologĂ« e profesorĂ« tĂ« SerbisĂ« u pĂ«rfshinĂ« nĂ« dalldinĂ« e kultivimit tĂ« kĂ«tij miti, aq sa e çuan SerbinĂ« nĂ« shumĂ« fushata ushtarake, beteja e luftĂ«ra kundĂ«r popujve fqinjĂ« tĂ« saj, nĂ« pĂ«rpjekjen e saj pĂ«r ta krijuar âSerbinĂ« e Madheâ!
Duke e interpretuar konjukturĂ«n e kĂ«tij miti, Holm Sundhaussen pĂ«rmend rastin e fundit, kur Milosheviqi organizoi pĂ«rkujtimoren e 600 vjetorit tĂ« BetejĂ«s nĂ« FushĂ«-KosovĂ« mĂ« 28 qershor 1989, nĂ« tĂ« cilĂ«n deklarohet: âNe do ta fitojmĂ« betejĂ«n pĂ«r KosovĂ«n, pa marrĂ« parasysh pengesat me tĂ« cilat pĂ«rballemi brenda dhe jashtĂ« venditâ. NdĂ«rkohĂ« qĂ« citon gjithashtu fjalĂ«n e Milosheviqit para turmave nĂ« Beograd me 19 nĂ«ntor 1988, kur ai imitoi GĂ«belsin e Hitlerit. Milosheviqi thoshte atĂ« kohĂ« se âSerbia ose do tĂ« bĂ«het e madhe, ose nuk do tĂ« ekzistojĂ« fareâ! MĂ« pas u elaboruan, shkruan Sundhaussen, idetĂ« pĂ«r fertilitetin e nĂ«nave shqiptare nĂ« KosovĂ«, duke u konsideruar si akt gjenocidi kundĂ«r SerbisĂ« dhe serbĂ«ve. Madje, ai citon njĂ« prej anĂ«tarĂ«ve tĂ« Lidhjes sĂ« ShkrimtarĂ«ve tĂ« SerbisĂ«, kur shkruante: âNĂ« 600-vjetorin e BetejĂ«s nĂ« KosovĂ« ne shpallĂ«m se Kosova Ă«shtĂ« dhe do tĂ« jetĂ« serbe dhe kjo nuk varet nga fertiliteti i shqiptarĂ«ve ose mortaliteti i serbĂ«ve. Aty Ă«shtĂ« derdh aq shumĂ« gjak serb dhe gjenden aq shumĂ« relike hyjnore, saqĂ« Kosova gjithmonĂ« do tĂ« jetĂ« njĂ« territor serb, edhe nĂ«se nĂ« kĂ«tĂ« vend nuk do tĂ« jetojĂ« asnjĂ« serbâ!
NdĂ«rkohĂ«, duke e trajtuar kĂ«tĂ« ngjarje me rrezatim nĂ« kohĂ«t e sotme moderne, Sundhaussen i drejtohet edhe elitĂ«s sĂ« mendimit racional nĂ« Serbi. Ai citon p.sh. Bogdan Bogdanoviqin, i cili i kishte shkruar njĂ« letĂ«r Komitetit Qendror tĂ« Lidhjes Komuniste tĂ« JugosllavisĂ«, menjĂ«herĂ« pas shkarkimit tĂ« Stamboliqit nĂ« nĂ«ntor 1987. NĂ« atĂ« letĂ«r Bogdanoviq ka shkruar: âSerbĂ«t janĂ« lodhur nga loja e dramĂ«s nacionale dhe nga kjo politikĂ« ditore qĂ« i godet ata. ĂshtĂ« e lodhur nga historia e saj, tĂ« cilĂ«n serbĂ«t nuk e kuptojnĂ« e megjithatĂ« mrekullohen me tĂ«. Ata janĂ« tĂ« lodhur nga luftĂ«rat e vĂ«shtira, tragjike dhe tĂ« pamenduaraâ. Sundhaussen mĂ« tej citon gjithashtu Danica Drashkoviqin, e cila nĂ« kulmin e luftĂ«s nĂ« BosnjĂ«, mĂ« 1994, shkruante se âfshatarĂ«t serbĂ« nuk kanĂ« nevojĂ« pĂ«r territore, pĂ«rkundrazi ata kanĂ« nevojĂ« pĂ«r njĂ« jetĂ« si p.sh nĂ« AmerikĂ« e nĂ« Gjermani ⊠Nga Serbia e Madhe ne kemi pĂ«rfituar deri tani vetĂ«m luftĂ«, varfĂ«ri dhe uriâ.
Megjithatë Holm Sundhaussen mendonte aso kohe (në fillim të viteve 2000) se ndarja e Serbisë nga mitet për Kosovën është një proces ende i largët. Ajo çfarë ka ndodhur në këto më shumë se dy dekada dhe çfarë po ndodh ende sot, e provon këtë përfundim logjik të historianit të shquar gjerman!
The post Miti serb për Kosovën, sipas historianit Holm Sundhaussen appeared first on Telegrafi.