Për disa njerëz, gjumi sjell një gjendje vetëdije. Nuk është ëndërr, por një lloj vetëdije, pa përmbajtje. Kjo gjendje mund të zgjidhë ekuacionin më të madh të shkencës: çfarë do të thotë të jesh i vetëdijshëm.
Gjendja e dijenisë ndërsa je në gjumë është folur ndër shekuj nga paraardhësit tanë. P.sh shkolla filozofike indiane Advaita Vedanta e përshkruan si “Sushupti” që do të thotë “pothuajse i vetëdijshëm”.
Interpretime të ngjashme të gjumit të thellë janë bërë edhe nga paraardhësit Dzogchen në Budizmin Indo-Tibetan. Sipas mësimeve të tyre, praktika të ndryshme meditimi mund të ndiqen gjatë zgjimit dhe gjumit për të njohur “esencën” e vetëdijes. Një nga ato praktika medituese është ajo e jogës së ëndrrave ose joga e ndriçimit, e cila i mundëson praktikuesit të njohë gjendjet e ëndrrës dhe të gjumit. Kjo synon t’i sjellë ata në një gjendje “vetëdijeje të pastër”, një gjendje e të qenit zgjuar brenda gjumit pa mendime, imazhe apo edhe një ndjenjë të vetvetes.
Për shkencën perëndimore, kjo gjendje është një puzzle. Si mund të jesh i vetëdijshëm pa qenë i vetëdijshëm ? Nëse këto raporte janë të sakta, ato sfidojnë teoritë kryesore që e trajtojnë vetëdijen për një objekt. Për shembull, ndërgjegjësimi im për laptopin përballë meje, ose qielli blu që ngrihet mbi dritaren time, ose frymëmarrja ime. Ekzistenca e kësaj gjendje na shtyn të rishqyrtojmë se çfarë është vetëdija.
Përvojat e gjumit pa përmbajtje
Unë dhe kolegët e mi filluam të eksplorojmë se si ndihet një gjendje pa përmbajtje gjatë gjumit në një seri studimesh. Ne anketuam fillimisht 573 njerëz në internet për format e pazakonta të përvojave të gjumit, duke përfshirë format e vetëdijes për gjumin që mund të jenë më të thjeshta ose më minimale. Për shembull, një ndërgjegjësim pas shpërbërjes së një ëndrre, ose një vetëdije e zhveshur për faktin se jeni në gjumë të qetë.
Më pas zhvilluam intervista të thella me 18 pjesëmarrës, të cilët raportuan se kishin përjetuar një formë të përvojave të gjumit pa kontekst, duke përdorur një protokoll të frymëzuar nga intervista mikro-fenomenologjike. Ky është një mjet kërkimi i krijuar për t’i ndihmuar njerëzit të kujtojnë dhe të përshkruajnë me hollësi aspektet delikate të përvojës së tyre.
Në këto studime gjetëm një spektër të eksperiencave që ne i quajmë “përvoja të gjumit pa kontekst” – gjendja e vetëdijes ku nuk ka një konflikt/ objekt për të qenë i vetëdijshëm”.
Në të gjitha rastet, pjesëmarrësit që aluduan për një përvojë gjumi pa objekt raportuan se kishin pasur një episod gjatë gjumit që i mungonte përmbajtja shqisore dhe që përfshinte thjesht një ndjenjë të dijes se ata ishin të vetëdijshëm.
Disa nga përvojat e pjesëmarrësve tanë përputheshin me përshkrimet e gjumit të ndërgjegjshëm siç përshkruhet në traditat filozofike lindore; pa objekt dhe vetëmohues, pa ndjenjën e “unë” të mbetur. Pjesëmarrësit raportuan se vetja e tyre dukej se ishte zhdukur ose tretur, një gjendje që të kujton atë të “shpërbërjes së egos së shkaktuar nga droga”, e raportuar pas gëlltitjes së drogës psikodelike DMT dhe në gjendje meditimi të thellë.
Raporte të tjera nga pjesëmarrësit në studimin tonë përfshinin një ndjenjë të zbehtë të të qenit “aty” në një gjendje të papërcaktuar, ose një vetëdije për “asgjënë” ose një “zbrazëti”. Përvojat e disa njerëzve përfshinin gjurmë të formave të limituara të ëndërrimit, përvojën e të qenit në një botë, edhe nëse një botë e tillë dukej se mungonte.
Këto nuk i kanë ndodhur vetëm atyre që praktikojnë jogan apo lloje meditimi, por edhe nejrëzve që nuk e njohin si eksperiencë. Studimi gjeti se edhe “ëndrrat lucide” apo ëndrrat e gjalla jaë të lidhura me këtë përvojë.
Në studimin me kolegët testuam njëmetodë të re induksioni që kombinon meditimin, vizualizimin dhe teknikat e ëndrrave të gjalla. Katër pjesëmarrës mësuan të qëndronin të vetëdijshëm ndërsa i merrte gjumi dhe sipas regjistrimeve të valëve në fazën e gjumit jo-REM, faza e thellë, rezulton që truri është në gjumë.
Aktualisht, ekziston një mungesë e marrëveshjes midis shkencëtarëve se cila është baza e vetëdijes. Disa pikëpamje popullore pohojnë se vetëdija lind kur informacioni transmetohet në tru. Megjithatë, ka ende debate se çfarë lloj informacioni i nevojitet trurit për përpunimin kognitiv.
Përvojat e gjumit pa objekte zgjerojnë pamjen tonë se si është të jesh i vetëdijshëm gjatë gjumit. Vetëdija e gjumit tradicionalisht është studiuar gjerësisht në lidhje me ëndrrat dhe përvojat e ngjashme me ëndrrat, por kohët e fundit ka pasur një ndryshim në këtë prirje.
Format minimale të vetëdijes, si ajo e shfaqur nga përvojat e gjumit pa objekte, mund të hapin rrugën për të përmirësuar teoritë tona të ndërgjegjes. Ekzistenca e tyre lë të kuptohet për një formë të ndërgjegjësimit të zhveshur krejtësisht nga përmbajtja. Për më tepër, studimi i këtyre llojeve të përvojave mund të na ndihmojë të kuptojmë gjendjet e ndërgjegjshme të ndryshuara, duke përfshirë meditimin e thellë, privimin ndijor, apo edhe zbrazjen e mendjes – episode në të cilat mendja jonë duket se zbrazet ose nuk shkon “askkundi”.
Fakti që njerëzit mund të jenë të vetëdijshëm për “asgjë” ndërsa janë në gjumë mund të na tregojë më shumë për mendjen sesa çdo ëndërr./TheConversation
Shkruar nga Adriana Alcaraz-Sanchez, Studiuese postdoktorale në Filozofinë e Mendjes dhe Shkencën Kognitive, Universiteti i Edinburgut
The post Në gjumë apo jo?! Shkencëtarët po mundohen të shpjegojnë gjendjen e vetëdijes në gjumë appeared first on Gazeta Si.
Login
