NjĂ« ditĂ« pĂ«rpara se shqiptarĂ«t tâu drejtoheshin kutive tĂ« votimit, Komisioneri ShtetĂ«ror i Zgjedhjeve, Ilirjan Celibashi nxorri njĂ« urdhĂ«r tĂ« prerĂ« pĂ«r partitĂ« politike: ândaloni fushatĂ«nâ.
âKomisioneri ShtetĂ«ror i Zgjedhjeve urdhĂ«ron respektimin e plotĂ« tĂ« heshtjes zgjedhore, e cila ndalon çdo lloj fushate apo thirrjeje elektorale, pĂ«rfshirĂ« edhe atĂ« nĂ« rrjetet sociale,â shkroi KQZ nĂ« njĂ« postim nĂ« Facebook mĂ« 10 maj. âSubjektet zgjedhore nuk duhet tĂ« adresojnĂ« mesazhe politike apo elektorale gjatĂ« heshtjes zgjedhore, nĂ« asnjĂ« formĂ«â, shtoi deklarata.
Megjithatë, urdhri i komisionerit u shpërfill gjerësisht në hapësirën digjitale.
Sipas tĂ« dhĂ«nave nga Libraria e Reklamave Politike tĂ« kompanisĂ« âMetaâ â pronare e platformave Facebook dhe Instagram, dhjetĂ«ra kandidatĂ« pĂ«r deputetĂ« dhe Partia Demokratike nĂ« opozitĂ«, sponsorizuan reklama gjatĂ« ditĂ«s sĂ« zgjedhjeve.
Thyerja e heshtjes zgjedhore ishte vetĂ«m njĂ« nga qindra shkeljet tĂ« evidentuara nga BIRN tĂ« Kodit pĂ«r FushatĂ«n Digjitale â njĂ« mekanizĂ«m vetĂ«rregullues i nĂ«nshkuar nga partitĂ« kryesore pjesĂ«marrĂ«se nĂ« garĂ«n elektorale, pĂ«rfshirĂ« shpĂ«rndarja e materialeve dezinformuese tĂ« krijuara me InteligjencĂ« Artificiale dhe pĂ«rdorimin e profileve false me origjinĂ« nga vende aziatike pĂ«r tĂ« gjeneruar amplifikim tĂ« postimeve nĂ«Â media sociale.
Partia Socialiste nĂ« pushtet siguroi njĂ« fitore tĂ« thellĂ« nĂ«Â zgjedhjet parlamentare tĂ« 11 majit, duke marrĂ« 83 nga 140 deputetĂ« nĂ« legjislaturĂ«n e ardhshme parlamentare. Rrjetet sociale â nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ« Facebook dhe Instagram, luajtĂ«n njĂ« rol protagonist nĂ« fushatĂ«n zgjedhore dhe u pĂ«rdorĂ«n gjerĂ«sisht nga partitĂ« dhe kandidatĂ«t pĂ«r tĂ« transmetuar ofertat e tyre politike.
Shkelja e heshtjes zgjedhore
Sipas Kodit Zgjedhor, dita përpara datës së zgjedhjeve dhe data e zgjedhjeve, deri në orën e mbylljes së votimit, formojnë periudhën e heshtjes zgjedhore. Kodi dikton se në periudhën e heshtjes zgjedhore nuk lejohet asnjë lloj fushate zgjedhore nëpërmjet organeve të medias, si dhe zhvillimi i mitingjeve ose i veprimtarive të tjera të subjekteve zgjedhore. Subjektet zgjedhore që thyejnë heshtjen sanksionohen me gjobë 500 mijë lekë.
Por kërcënimi i sanksioneve duket se nuk i ka trembur kandidatët dhe as partitë politike.
Sipas të dhënave të Librarisë së Reklamave, 77 kandidatë për deputetë dhe Partia Demorkatike, transmetuan 344 reklama politike gjatë ditës së zgjedhjeve, duke shpenzuar vetëm më 11 maj të paktën 5,553 dollarë.
Vetëm Partia Demokratike, e drejtuar nga ish-kryeministri Sali Berisha, shpenzoi 3638 dollarë për 17 reklama politike në Facebok dhe Instagram gjatë ditës së zgjedhjeve parlamentare.
Shumica e kandidatëve për deputetë që e shkelën heshtjen zgjedhore i përkasin Koalicionit Aleanca për Shqipërinë Madhështore të udhëhequr nga Partia Demokratike (40%), ndjekur nga Partia Socialiste (36%) dhe Partia Koalicioni Euro-Atlantik (13%).
Në total, gjatë gjysmës së dytë të fushatës zgjedhore, përfshirë ditën e zgjedhjeve, kandidatët dhe partitë politike shpenzuan më shumë se 193 mijë dollarë për reklama politike në Facebook dhe Instagram, nga të cilat 80,098 dollarë u shpenzuan nga koalicioni i drejtuar nga Partia Demokratike dhe kandidatët e tij për deputetë.
Në të njëjtën periudhë të fushatës, kandidati me shpenzimet më të larta për reklama në platformat e META-s ishte Agron Shehaj, kreu i Partisë Mundësia, i cili shpenzoi rreth 17,842 dollarë. Pas tij renditej Belind Këlliçi nga Partia Demokratike me një shpenzim prej 7,844 dollarësh për reklama politike.
Përdorimi joetik i Inteligjencës Artificiale
Nëpërmjet nënshkrimit të Kodit për Fushatën Digjitale, partitë politike pjesëmarrëse në zgjedhjet 11 majit u angazhuan për përdorimin etik dhe transparent të teknologjisë në fushatë, duke përfshirë edhe Inteligjencën Artificiale, si dhe të mos shpërndajnë përmbajtje keqinformuese.
Megjithatë, të dhënat e mbledhura nga BIRN nëpërmjet monitorimit të mediave sociale të kandidatëve për deputetë, tregojnë që angazhimet e marra nuk u respektuan. Në mënyrë të veçantë, kandidatët përdorën gjerësisht materiale të prodhurara me Inteligjencë Artificiale për të sulmuar rivalët politikë gjatë fushatës.
Vetëm gjatë gjysmës së dytë të fushatës, BIRN regjistroi 171 shkelje të Kodit nga kandidatë dhe parti politike nga i gjithë spektri politik.
Shumica e shkeljeve tĂ« regjistruara vinin nga Partia Socialiste nĂ« pushtet, duke pĂ«rbĂ«rĂ« 72% tĂ« rasteve. Koalicioni Aleanca pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« MadhĂ«shtore, i udhĂ«hequr nga Sali Berisha dhe Partia Demokratike ishte pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r 19% tĂ« shkeljeve, ndĂ«rsa koalicioni âNisma â ShqipĂ«ria BĂ«hetâ, i udhĂ«hequr nga Adriatik Lapaj dhe Endri Shabani, pĂ«rbĂ«nte 5%.
Shkeljet e regjistruara nga Partia Socialiste shënuan një rritje në fazën e dytë të fushatës, ndërsa afrohej dita e zgjedhjeve, krahasuar me dy javët e para të monitorimit.
Fushata nga âPalĂ«t e Tretaâ
GjatĂ« fushatĂ«s zgjedhore, pĂ«rveç partive politike, nĂ« rrjetet sociale bĂ«nĂ« propagandĂ« elektorale edhe palĂ« tĂ« treta â profile kryesisht anonime, tĂ« cilat edhe pse nuk janĂ« tĂ« lidhura formalisht me njĂ« parti politike apo kandidat, mbĂ«shtesin subjekte zgjedhore tĂ« caktuara ose sulmojnĂ« rivalĂ«t e tyre.
Monitorimi i mediave sociale zbuloi se tĂ« paktĂ«n 19 faqe Facebook-u ose profile Instagrami operuan si âpalĂ« tĂ« tretaâ gjatĂ« gjysmĂ«s sĂ« dytĂ« tĂ« fushatĂ«s zgjedhore, duke shpĂ«rndarĂ« postime dhe reklama nĂ« favor tĂ« disa subjekteve politike.
MĂ« aktivja mes tyre ishte njĂ« profil i titulluar âTeam Edi Rama,â me faqe nĂ« Facebook, Instagram dhe TitkTok, i cili bĂ«ri njĂ« fushatĂ« reklamash nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« PartisĂ« Socialiste.
VetĂ«m nĂ« Facebook, kjo faqe e themeluar mĂ« 19 mars â nĂ« prag tĂ« hapjes sĂ« fushatĂ«s elektorale, arriti tĂ« siguronte mĂ« shumĂ« se 4.6 milionĂ« shikime nĂ« videot e saj deri mĂ« 11 maj. NjĂ« pjesĂ« e reklamave tĂ« kĂ«saj faqe u publikuan pa shĂ«nim shpjegues pĂ«r financuesin (disclaimer), ndĂ«rsa pjesa tjetĂ«r pĂ«rmbanin njĂ« adresĂ« email tĂ« PartisĂ« Socialiste.
NjĂ« tjetĂ«r problematikĂ« e konstatuar gjatĂ« fushatĂ«s, ishte dhe pĂ«rdorimi i bot-eve â profileve false pĂ«r tĂ« amplifikuar nĂ« mĂ«nyrĂ« joautentike pĂ«rmbajtjen nĂ« Facebook. VetĂ«m gjatĂ« intervistĂ«s sĂ« fundit tĂ« kryeministrit Edi Rama, qindra profile nga preardhje nga vendet aziatike, kryesisht nga Vietnami, u angazhuan duke postuar komente identike nĂ« faqen e tij nĂ« Facebook. /Reporter.al
The post Kandidatët për deputetë shkelën heshtjen zgjedhore me reklama politike në Facebook appeared first on Lapsi.al.
Login
